PIKTOGRAMY PIKTOGRAMY SKAZUJĄ WAŻNE ELEMENTY KSIĄŻKI I UŁATWIAJĄ CH ODNALEZIENIE NIE TYLKO TUŻ PRZED EGZAMINEM WSKAZUJĄ WAŻNE ELEMENTY

Transkrypt

1

2 PIKTOGRAMY WSKAZUJĄ WAŻNE ELEMENTY KSIĄŻKI I UŁATWIAJĄ ICH ODNALEZIENIE NIE TYLKO TUŻ PRZED EGZAMINEM PIKTOGRAMY SKAZUJĄ WAŻNE ELEMENTY KSIĄŻKI I UŁATWIAJĄ Ważne CH ODNALEZIENIE NIE TYLKO TUŻ PRZED EGZAMINEM Podstawa prawna Podstawa Kontekst prawny prawna Kontekst prawny Orzecznictwo Przykłady Pytania Historia Zadania Rozwiązania Przykłady Odpowiedzi Stanowisko Literaturastron Pogląd Stanowisko stron Orzecznictwo Pogląd Literatura Historia Nowe przepisy

3 PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE w zarysie Wojciech Góralczyk Stefan Sawicki 16. wydanie Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2015

4 Stan prawny na 1 czerwca 2015 r. Wydawca Agata Jędrasik Redaktor prowadzący Wydawca Grażyna Polkowska-Nowak Redaktor Opracowanie prowadzący redakcyjne Małgorzata Nowak Opracowanie redakcyjne Łamanie Andytex Łamanie Projekt okładki i stron tytułowych Projekt Maryna gra czny Wiśniewska okładki i stron tytułowych Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na P L K I B K Copyright by Wolters Copyright Kluwer by SA, 2015 Wolters Kluwer SA, 2013 ISBN: wydanie Wydane przez: Wolters Wydane Kluwer przez: SA Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich Dział Praw Warszawa, Autorskich ul. Przyokopowa 33 tel Warszawa, 82 00, fax ul. 22 Przyokopowa tel. 22 ksiazki@wolterskluwer.pl ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa księgarnia internetowa

5 Spis treści Spis treści Słowo wstępne Przedmowa do czwartego wydania Wykaz skrótów ROZDZIAŁ I. Zagadnienia ogólne Pojęcie prawa międzynarodowego Definicja prawa międzynarodowego Prawo międzynarodowe publiczne a prawo międzynarodowe prywatne Nazwa prawa międzynarodowego Funkcje (przedmiot) prawa międzynarodowego Stosunki międzynarodowe, czyli obrót międzynarodowy Cechy charakterystyczne prawa międzynarodowego Uwagi ogólne Tworzenie prawa międzynarodowego (brak ustawodawcy) Przymus w prawie międzynarodowym (brak zorganizowanego aparatu przymusu) Brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego Stosowanie prawa międzynarodowego i jego moc wiążąca Struktura i charakter norm współczesnego prawa międzynarodowego Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne. Stosowanie prawa międzynarodowego wewnątrz państwa Uwagi ogólne Dualizm i monizm Obowiązek dostosowania prawa wewnętrznego do prawa międzynarodowego Sposoby harmonizacji prawa wewnętrznego z międzynarodowymi zobowiązaniami Miejsce prawa wewnętrznego w stosunkach międzynarodowych Komplementarność wewnętrznego i międzynarodowego porządku prawnego ROZDZIAŁ II. Rozwój prawa międzynarodowego Uwagi ogólne Początki prawa międzynarodowego... 39

6 6 Spis treści 3. Ukształtowanie systemu prawa międzynarodowego Prawo międzynarodowe w okresie kapitalizmu Okres współistnienia państw o różnych ustrojach społeczno-politycznych Okres międzywojenny i druga wojna światowa Okres po drugiej wojnie światowej ROZDZIAŁ III. Źródła prawa międzynarodowego Pojęcie źródeł prawa międzynarodowego Różne znaczenia tego terminu Artykuł 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości a źródła prawa międzynarodowego Współczesne źródła prawa międzynarodowego Środki pomocnicze do stwierdzania istnienia norm prawa międzynarodowego Umowa międzynarodowa Uwagi ogólne Zawieranie umów międzynarodowych Obowiązywanie umowy międzynarodowej. Ważność Zakres czasowy obowiązywania i stosowania umowy międzynarodowej (od kiedy do kiedy) Zakres podmiotowy obowiązywania umowy międzynarodowej (kogo umowa międzynarodowa obowiązuje) Zakres terytorialny obowiązywania i stosowania umowy międzynarodowej Zakres rzeczowy (przedmiotowy) obowiązywania umowy międzynarodowej. Zastrzeżenia Interpretacja (wykładnia) umowy międzynarodowej Prawo zwyczajowe Uchwały prawotwórcze (normatywne) organizacji międzynarodowych Kodyfikacja prawa międzynarodowego ROZDZIAŁ IV. Podmioty prawa międzynarodowego Uwagi ogólne Państwo Pojęcie i istota państwa Powstanie i upadek państwa Ciągłość (identyczność) i sukcesja państw Państwo w stosunkach międzynarodowych Suwerenność i kompetencja włas na państw Zasada nieinterwencji Równość państw i ich immunitet jurysdykcyjny Rodzaje państw Państwa jednolite i złożone Państwa śródlądowe, państwa o niekorzystnym położeniu geograficznym i państwa archipelagowe Państwa trwale neutralne Podmioty prawa międzynarodowego inne niż państwa Uznanie międzynarodowe

7 Spis treści 7 ROZDZIAŁ V. Stosunki, zdarzenia i akty (czynności) prawnomiędzynarodowe Stosunki prawnomiędzynarodowe Zdarzenia prawnomiędzynarodowe Akty (czynności) prawnomiędzynarodowe Akty jednostronne państw ROZDZIAŁ VI. Odpowiedzialność międzynarodowa Uwagi ogólne Odpowiedzialność państwa Odpowiedzialność jednostek ROZDZIAŁ VII. Terytorium Uwagi ogólne Terytorium państwowe Zwierzchnictwo terytorialne Szczególne ograniczenia zwierzchnictwa terytorialnego Nabycie terytorium państwowego Nabycie pierwotne Nabycie pochodne Zmiany terytorialne a obywatelstwo ludności Zakaz użycia siły i prawo narodów do samostanowienia a zmiany terytorialne Granice Uwagi ogólne Granice Polski Rzeki Obszary podbiegunowe ROZDZIAŁ VIII. Międzynarodowe prawo morza Uwagi ogólne Obszary morskie klasyfikacja Statki morskie Morskie wody wewnętrzne Wody archipelagowe Morze terytorialne Morska strefa przyległa Strefa wyłącznego rybołówstwa Szelf kontynentalny Strefa ekonomiczna Morze pełne Dno mórz i oceanów poza granicami jurysdykcji państwowej Cieśniny i kanały morskie Cieśniny Kanały morskie Współpraca międzynarodowa w dziedzinie korzystania z obszarów morskich i ochrony środowiska morskiego ROZDZIAŁ IX. Międzynarodowe prawo lotnicze i kosmiczne Uwagi ogólne

8 8 Spis treści 2. Przestrzeń powietrzna Statki powietrzne Międzynarodowa żegluga powietrzna Prawo kosmiczne ROZDZIAŁ X. Ludność państwa Uwagi ogólne Obywatelstwo Traktowanie cudzoziemców Międzynarodowy ruch osobowy Ekstradycja i azyl Ochrona grup ludzkich i praw człowieka ROZDZIAŁ XI. Prawo dyplomatyczne i konsularne Uwagi ogólne Stosunki i służba dyplomatyczna Źródła prawa dyplomatycznego Ustanowienie i utrzymywanie stosunków dyplomatycznych Funkcje misji dyplomatycznej Członkowie misji dyplomatycznej Przywileje i immunitety dyplomatyczne Treść (zakres przedmiotowy) przywilejów i immunitetów dyplomatycznych Osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych (zakres podmiotowy) Zakres czasowy obowiązywania przywilejów i immunitetów Zakres terytorialny obowiązywania przywilejów i immunitetów Obowiązek członków misji wobec państwa przyjmującego Pomieszczenia misji dyplomatycznej Misje specjalne Stosunki i służba konsularna Źródła prawa konsularnego Ustanowienie i utrzymywanie stosunków konsularnych Funkcje konsularne Członkowie urzędu konsularnego Przywileje i immunitety konsularne Treść (zakres przedmiotowy) przywilejów i immunitetów konsularnych Osoby korzystające z przywilejów i immunitetów konsularnych Zakres czasowy obowiązywania przywilejów i immunitetów konsularnych Zakres terytorialny obowiązywania przywilejów i immunitetów konsularnych Pomieszczenia i archiwa konsularne ROZDZIAŁ XII. Organizacje międzynarodowe Uwagi ogólne Organizacja Narodów Zjednoczonych Podstawy prawne i istota ONZ Członkostwo w ONZ

9 Spis treści Cele i zasady ONZ Struktura organizacyjna ONZ Zgromadzenie Ogólne Rada Bezpieczeństwa Rada Gospodarcza i Społeczna Rada Powiernicza Sekretariat Działalność ONZ Organizacje wyspecjalizowane Organizacje regionalne Organizacja Państw Amerykańskich Liga Państw Arabskich Unia Afrykańska Organizacje wojskowe Karta Narodów Zjednoczonych a przymierza Pakt Północnoatlantycki Rada Europy Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) ROZDZIAŁ XIII. Umowy i organizacje gospodarcze Uwagi ogólne Dwustronne umowy gospodarcze Organizacje gospodarcze Rola ONZ w rozwiązywaniu problemów gospodarczych Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu Światowa Organizacja Handlu Międzynarodowy Fundusz Walutowy Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju ROZDZIAŁ XIV. Załatwianie sporów międzynarodowych Uwagi ogólne Rokowania (negocjacje) Dobre usługi i pośrednictwo (mediacja) Komisje śledcze Koncyliacja Postępowanie przed organami Narodów Zjednoczonych Arbitraż (sądownictwo polubowne) Sądownictwo międzynarodowe Uwagi ogólne Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza Środki odwetowe ROZDZIAŁ XV. Prawo przeciwwojenne Uwagi ogólne Zakaz agresji Definicja agresji Bezpieczeństwo zbiorowe

10 10 Spis treści ROZDZIAŁ XVI. Prawo konfliktów zbrojnych Uwagi ogólne Pojęcie wojny i konfliktu zbrojnego Pojęcie prawa wojennego i jego obowiązywanie Stosowanie prawa wojennego w konfliktach zbrojnych niemających charakteru międzynarodowego Źródła prawa wojennego Obszar wojny i teatr wojny Początek wojny Wojna lądowa Siły zbrojne skład Kroki nieprzyjacielskie Ochrona ofiar wojny Okupacja wojenna Wojna morska Uwagi ogólne Morskie siły zbrojne Akty walki Ochrona chorych, rannych i rozbitków Akty wrogie Wojna powietrzna Uwagi ogólne Siły zbrojne Akty walki Zakończenie wojny Neutralność w wojnie Materiały do poznania prawa międzynarodowego III. Zbiory umów międzynarodowych III. Zbiory praktyki państw i inne wydawnictwa dokumentalne III. Piśmiennictwo A. Bibliografie B. Encyklopedie i słowniki C. Podręczniki D. Czasopisma Skorowidz

11 Słowo wstępne Słowo wstępne Szesnaste wydanie podręcznika Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie zostało w miarę potrzeb zmienione, uzupełnione i poszerzone. Uzupełniono też literaturę przedmiotu o najnowsze publikacje związane z tematyką podręcznika oraz wykorzystano nowe akty prawa międzynarodowego i polskiego prawa wewnętrznego. Jednakże podstawowe założenia i koncepcje zostały zachowane. Zamieszczono również przedmowę do wydania czwartego ostatnią napisaną przez Profesora Wojciecha Góralczyka. W szczególności w odniesieniu do prawa zwyczajowego, jako jednego z głównych źródeł prawa międzynarodowego, sprecyzowano pojęcie szeroko rozumianej praktyki państw, stanowiącej podstawę kształtowania normy zwyczajowej. Na bazie praktyki państw-członków Unii Europejskiej dokładnie omówiono przyjęte przez te państwa kryteria uznania nowych państw z punktu widzenia prawa międzynarodowego. Odnośnie do problematyki dyplomatycznej doprecyzowano szczegółowo funkcje ministra spraw zagranicznych, reprezentującego państwo w stosunkach międzynarodowych. Bardziej dokładnie omówiono ważną instytucję prawa dyplomatycznego, jaką jest korpus dyplomatyczny. Uwzględniając wzrastającą rolę misji specjalnych, jako ważnej instytucji kształtującej współczesne stosunki międzynarodowe, omówiono Konwencję z 1969 r. regulującą powoływanie owych misji, ich skład oraz rozliczne funkcje. W związku z przystąpieniem Polski w 2014 r. do Europejskiej Agencji Kosmicznej omówiono jej uprawnienia w zakresie badania przestrzeni kosmicznej oraz problematykę współpracy naszego kraju z Agencją. Wreszcie przytoczono problemy, którymi aktualnie zajmuje się Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ w procesie przygotowania projektów umów międzynarodowych kodyfikujących różne dziedziny prawa międzynarodowego. Warszawa, styczeń 2015 roku Stefan Sawicki

12

13 Przedmowa do czwartego wydania Przedmowa do czwartego wydania Czwarte wydanie podręcznika prawa międzynarodowego publicznego zostało na miarę potrzeb zmienione i uzupełnione. Te zmiany i uzupełnienia zostały podyktowane rozwojem prawa międzynarodowego oraz nowymi przemyśleniami Autora. Została też uzupełniona literatura. Podstawowe koncepcje Autora nie uległy jednak zmianie. Chciałbym również powtórzyć za przedmową do poprzednich wydań, że napisanie tego podręcznika prawa międzynarodowego publicznego byłoby niemożliwe bez mojego uprzedniego udziału w opracowaniu kilku wydań skryptu z tego przedmiotu, najpierw z prof. Cezarym Berezowskim, a później również z prof. Kazimierzem Liberą. Na zakończenie chciałbym podziękować swoim młodszym kolegom z Instytutu Prawa Międzynarodowego UW, którzy przekazali mi szereg uwag, co przyczyniło się do ulepszenia i uzupełnienia tekstu. Warszawa, czerwiec 1988 roku Wojciech Góralczyk

14

15 Wykaz skrótów Wykaz skrótów A/RES Dz.U. ICJ ICJ, Reports LN MTS OSPiKA PCIJ PiP SM STSM Rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ Dziennik Ustaw International Court of Justice Reports of Judgements, Advisory Opinions and Orders Liga Narodów Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Permanent Court of International Justice Państwo i Prawo Sprawy Międzynarodowe Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej

16

17 Rozdział I. Zagadnienia ogólne 1. Pojęcie prawa międzynarodowego Rozdział I Zagadnienia ogólne 1. Pojęcie prawa międzynarodowego 1.1. Definicja prawa międzynarodowego Podstawowym faktem społeczno-politycznym współczesnego świata jest istnienie ponad 190 suwerennych państw, z których każde sprawuje zwierzchnictwo nad swoim terytorium i nad ludnością je zamieszkującą. Każde państwo posiada swój odrębny system prawny, który reguluje całokształt stosunków społecznych w obrębie danego państwa. 1 Jednakże nie wszystkie stosunki społeczne (międzyludzkie) zamykają się w granicach jednego państwa. Osoby fizyczne, organizacje, przedsiębiorstwa z jednego państwa często wchodzą w kontakty z osobami, organizacjami i przedsiębiorstwami z innych państw. Ponadto działalność samych państw nie ogranicza się do strony wewnętrznej życia państwowego, lecz wykracza poza nią; innymi słowy, obok funkcji wewnętrznej państwa pełnią również funkcję zewnętrzną. Państwa utrzymują ze sobą wzajemne stosunki, bardzo różnorodne tak pod względem treści, jak i formy. Wspólne lub choćby zbieżne interesy są podstawą współpracy międzynarodowej; sprzeczne interesy prowadzą do współzawodnictwa, sporów, a niekiedy nawet do walki. Państwa nigdy nie pozostawały w stanie całkowitej izolacji, a współcześnie wraz z rozwojem i wzrostem międzynarodowej wymiany gospodarczej, postępem techniki i rozwojem komunikacji oraz rosnącą współzależnością w dziedzinie utrzymania pokoju stosunki międzypaństwowe stają się coraz bardziej ścisłe i zróżnicowane. Rozwój tych stosunków i ich intensyfikacja są wynikiem działania obiektywnych praw rozwoju społecznego. 2 Na tle nawiązywania stosunków między państwami, ich utrzymywania i rozwoju już od dawna wynikła potrzeba przyjęcia okreś lonych norm postępowania państw w ich wzajemnych stosunkach. Normy te, które wyrosły na podłożu stosunków międzypaństwowych i są ich odbiciem, mają charakter norm prawnych i nazywane są prawem międzynarodowym.

18 18 Rozdział I. Zagadnienia ogólne 3 Prawo międzynarodowe jest więc zespołem norm regulujących stosunki między państwami. Ta zwięzła definicja prawa międzynarodowego okreś la dwie najistotniejsze cechy tego prawa: to, że jego podmiotami są przede wszystkim państwa oraz że jego główną funkcją jest regulowanie stosunków międzypaństwowych. Powstaje jednak pytanie, czy podana wyżej definicja obejmuje wszystkie normy prawne, które powszechnie nazywane są prawem międzynarodowym, a więc czy jest wyczerpująca i obejmuje cały jego zakres. We współczesnych stosunkach międzynarodowych, choć państwa nadal odgrywają w nich główną i decydującą rolę, występują także inne podmioty, takie jak organizacje międzynarodowe lub narody, które walczą o swoją niepodległość. Stosunki między państwami a innymi podmiotami, np. między państwem a powstańcami czy narodem walczącym o swoją niepodległość, który nie utworzył jeszcze organizacji państwowej, uregulowane są przez normy prawne, które także mają charakter międzynarodowy i nie należą do żadnego systemu prawa wewnętrznego. Współczesne prawo międzynarodowe jest zatem zespołem norm regulujących stosunki międzynarodowe w szerokim znaczeniu: nie tylko stosunki międzypaństwowe, lecz także stosunki między państwami a innymi podmiotami oraz między tymi innymi podmiotami, tzn. ogólnie stosunki między różnymi podmiotami niezależnymi od siebie i niepodlegającymi jakiejś wspólnej władzy państwowej. Ta rozszerzona definicja nie powinna zaciemniać faktu, że prawo międzynarodowe jest przede wszystkim prawem regulującym stosunki międzypaństwowe i że olbrzymia większość jego norm odnosi się do tych właśnie stosunków. Społeczność międzynarodowa jest zasadniczo społecznością suwerennych państw, co znajduje odbicie w podstawowych cechach prawa międzynarodowego. 4 Podane wyżej definicje prawa międzynarodowego są oparte przede wszystkim na okreś leniu jego przedmiotu, stosunków, które prawo międzynarodowe regulują. Normy prawa międzynarodowego zostały w nich ujęte jako normy regulujące stosunki zewnętrzne państw. Przekonamy się jednak, że w zastosowaniu do współczesnego prawa międzynarodowego może to budzić pewne wątpliwości, gdyż celem niektórych norm prawa międzynarodowego jest okreś lone ukształtowanie stosunków wewnętrznych w państwach [por. podrozdział 2: Funkcje (przedmiot) prawa międzynarodowego, oraz podrozdział 6: Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne. Stosowanie prawa międzynarodowego wewnątrz państwa]. 5 Można jednak definicję prawa międzynarodowego oprzeć na okreś leniu sposobu tworzenia jego norm. Prawo międzynarodowe nie jest tworzone przez władze jednego państwa ani przez jakąś władzę ponadpaństwową. Nie ma więc ustawodawstwa międzynarodowego w ścisłym tego słowa znaczeniu. W tworzeniu prawa międzynarodowego z reguły biorą udział niezależne od siebie i niepodporządkowane żadnej wspólnej władzy podmioty (np. państwa), które wyrażają zgodę na związanie się konkretną normą. Czasami uczestniczą w nim także organizacje międzynarodowe. Prawo międzynarodowe ma zatem międzynarodowy mechanizm tworzenia, który jest odrębny i odmienny od mechanizmów tworzenia prawa wewnętrznego w poszczególnych państwach. Można powiedzieć, że istotą norm prawa międzynarodowego,

19 1. Pojęcie prawa międzynarodowego 19 niezależnie od ich przedmiotu i od ich adresatów, jest międzynarodowy mechanizm ich tworzenia (szerzej zagadnienie to będzie omówione w rozdziale III: Źródła prawa międzynarodowego) prawo międzynarodowe publiczne a prawo międzynarodowe prywatne Podane wyżej definicje odnoszą się do prawa międzynarodowego publicznego. Istnieje również prawo międzynarodowe prywatne. Nie jest ono w istocie swej prawem międzynarodowym, lecz prawem wewnętrznym poszczególnych państw. Na przykład w Polsce obowiązuje obecnie ustawa z 4 II 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432 ze zm.). Reguluje ona właś ciwość prawa dla stosunków z zakresu prawa prywatnego związanych z więcej niż jednym państwem (art. 1). Innymi słowy, prawo prywatne międzynarodowe to zespół norm, których zadaniem jest wskazanie okreś lonego systemu prawnego (włas nego państwa lub państwa obcego), właś ciwego dla dokonania oceny prawnej konkretnej sytuacji osobistej lub majątkowej. Współcześnie praktyczne znaczenie tego prawa rośnie w związku z szeroko rozumianym przemieszczaniem się ludności w wymiarze międzynarodowym (emigracja, sezonowe migracje pracownicze, mały ruch graniczny, turystyka międzynarodowa). Konieczność istnienia tego rodzaju norm powodują stosunki cywilne, rodzinne, opiekuńcze lub stosunki pracy z tzw. elementem obcym. Ten element obcy polega na tym, że np. uczestnikiem stosunku prawnego jest obywatel obcego państwa lub przedmiot stosunku prawnego znajduje się za granicą albo że czynności prawne lub zdarzenia prawne miały miejsce za granicą. 6 7 Na przykład obywatel francuski sporządza testament w Warszawie, w którym dysponuje m.in. swoją nieruchomością położoną w Szwajcarii; obywatel polski zawarł małżeństwo za granicą, a obecnie występuje o rozwód przed sądem polskim. We wszystkich przytoczonych przykładach może powstać kwestia, jakiego państwa prawo należy stosować do ich oceny. Na to pytanie udziela odpowiedzi prawo międzynarodowe prywatne. Jest to w pewnym sensie zespół norm kompetencyjnych albo kolizyjnych, które rozgraniczają w stosunkach cywilnych, rodzinnych, opiekuńczych i stosunkach pracy sfery działania systemów prawnych poszczególnych państw przez okreś lenie, które z nich należy stosować. Jak z tego wynika, poza nazwą niewiele łączy prawo międzynarodowe publiczne z prawem międzynarodowym prywatnym. W dalszym ciągu wykładu mowa będzie jedynie o prawie międzynarodowym publicznym, a termin prawo międzynarodowe będzie używany zawsze w znaczeniu: prawo międzynarodowe publiczne Nazwa prawa międzynarodowego Obok pojęcia prawo międzynarodowe spotykamy w języku polskim również termin prawo narodów. Okreś lenie prawo narodów wywodzi się z łacińskiego ius gen- 8

20