System kontroli GMO w UE- laboratoria urzędowe i referencyjne

Transkrypt

1 System kontroli GMO w UE- laboratoria urzędowe i referencyjne Sławomir Sowa Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB

2 Uprawy ekologiczne w UE ha 5.9 % urzytków rolnych

3

4 Polityka zero tolerancji dla GMO? Zero tolerancji dla GMO w materiale siewnym (konwencjonalnym i ekologicznym) autoryzowane do uprawy GMO nieautoryzowe do uprawy GMO Zero tolerancji dla nieautoryzowanych GMO w żywności i paszy.???? 0,9% 0,1% Zero tolerancji w przypadku analiz części partii nasion nie jest możliwe. Asymetryczna autoryzacja Asynchroniczna autoryzacja

5 Światowy rozwój rynku nasion wdrażanie innowacji mld USD Nowe wymagania regulacje prawne własność intelektualna Rynek nasion konwencjonalnych Rynek nasion GM Going against the grain. Agricultural Biotechnology Council 2015

6 Stan autoryzowanych modyfikacji genetycznych Świat (37 +EU) krajów wydało decyzje autoryzacji roślin GM: import, żywność i pasze, uprawy. 28 krajów uprawiało rośliny GM Wydano 3083 autoryzacji (1,458 żywność, 958 pasza, 667 uprawy) dla 357 modyfikacji dla 27 gatunków. Japonia autoryzowała 201, U.S.A. 171, Kanada 155, Meksyk 144, Południowa Korea 121, Australia 100, Nowa Zelandia 8, Taiwan 79, Filipiny 75, UE 73 (łącznie z wycofanymi), Kolumbia 73, RPA 57, Chiny 55. ASYNCHRONICZNA AUTORYZACJA UE i kraje trzecie Unia Europejska (28 krajów) 6 krajów uprawiało rośliny GM w modyfikacje autoryzowano do uprawy (MON810, T25, Amflora) Firmy wycofały z autoryzacji do uprawy (kukurydza NK603, soja GTS ) ISAAA Brief : Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops:

7 Łańcuch nadzoru i kontroli w produkcji ekologicznej (Zorn i inn. Economic Concepts of Organic Certification, 2009)

8 System Kontroli - Kto jest odpowiedzialny? Każde Państwo Członkowskie musi wyznaczyć organ odpowiedzialny za kontrolę (np. MRiRW), który odpowiedzialność za kontrolę, może przekazać A. przekazać w całości lub część swoich zadań kontrolnych jednemu lub kilku prywatnym organom kontrolnym, które zatwierdzi i nadzoruje, lub B. przekazać całość lub część swojej odpowiedzialności kontrolnej jednemu lub kilku organom kontroli publicznej. C. Możliwy jest także system mieszany (prywatne organy kontroli i organy kontroli publicznej) Prywatne jednostki kontrolujące Publiczne jednostki kontrolujące System mieszany (prywatne i publiczne jednostki kontrolujące) system oparty na zatwierdzonych prywatnych podmiotach certyfikujących; system oparty na jednym lub większej liczbie wyznaczonych publicznych organów certyfikujących; system oparty na wyznaczonym publicznym organie certyfikującym oraz zatwierdzonych prywatnych podmiotach certyfikujących.

9 System kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym w Polsce (zgodnie z rozp. 834/2007) 1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, - organ upoważniający jednostki certyfikujące do prowadzenia kontroli i wydawania certyfikatów, 2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych - nadzór nad jednostkami certyfikującymi oraz nadzór nad produkcją ekologiczną, 3. przy sprawowaniu nadzoru nad jednostkami certyfikującymi oraz produkcją ekologiczną z IJHAR-S współpracuje: Inspekcja Handlowa, Inspekcja Weterynaryjna, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. 4. Upoważnione jednostki certyfikujące, akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego zgodnie z wymogami określonymi w europejskiej normie EN lub Przewodniku ISO 65 ( Wymagania ogólne dotyczące jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów ).

10 Rozporządzenie 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i środków żywienia zwierząt: określa nowe wymagania dotyczące znakowania żywności zmodyfikowanej genetycznie, nakłada obowiązek na wnioskodawców dołączenia do dokumentacji metody ich próbkobrania i badania, wprowadza scentralizowaną procedurę oceny wniosków przez Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority - EFSA).

11 Kontrole urzędowe żywności i pasz ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 882/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt Cała żywność i pasze obecne na rynku UE!!!!! (produkowana i importowana z krajów trzecich)

12 Wspólnotowe laboratoria referencyjne (882/2004) (18) Wyznaczenie wspólnotowych i krajowych laboratoriów referencyjnych powinno przyczynić się do wysokiej jakości i jednolitości wyników analiz Cel ten może być osiągnięty przez stosowanie zatwierdzonych metod analizy, zapewniających dostępność materiałów odniesienia, organizowanie testów porównawczych i szkolenie pracowników laboratoriów. (19) Działania laboratoriów referencyjnych powinny obejmować wszystkie dziedziny prawa paszowego i żywnościowego oraz zdrowia zwierząt, w szczególności te dziedziny, w których występuje zapotrzebowanie na dokładne wyniki analizy i diagnozy (27) Właściwe jest ustanowienie reguł wspólnotowych w celu zapewnienia aby pasze i żywność z państw trzecich były poddawane kontrolom urzędowym przed dopuszczeniem do swobodnego obrotu we Wspólnocie. Szczególną uwagę należy zwrócić na kontrole przy przywozie pasz i żywności w odniesieniu do których może istnieć zwiększone ryzyko zanieczyszczenia

13 Wspólnotowe laboratoria referencyjne zadania (882/2004) a) przekazywanie krajowym laboratoriom referencyjnym szczegółowych danych dotyczących metod analitycznych, łącznie z metodami porównawczymi; b) koordynowanie stosowania przez krajowe laboratoria referencyjne metod określonych w lit. a), w szczególności poprzez organizowanie badań porównawczych oraz poprzez zapewnienie odpowiedniego naśladowania takich badań porównawczych zgodnie z międzynarodowo zatwierdzonymi protokołami, gdy takie istnieją; c) koordynowanie, w swojej dziedzinie kompetencji, praktycznych rozwiązań niezbędnych w celu stosowania nowych metod analitycznych oraz powiadamianie krajowych laboratoriów referencyjnych o postępach w tej dziedzinie; d) prowadzenie wstępnych i zaawansowanych kursów szkoleniowych na rzecz pracowników krajowych laboratoriów referencyjnych oraz ekspertów z krajów rozwijających się; e) zapewnianie naukowego i technicznego wsparcia Komisji, w szczególności w przypadkach gdy Państwa Członkowskie kwestionują wyniki analiz; f) współpracę z laboratoriami odpowiedzialnymi za dokonywanie analiz pasz i żywności w państwach trzecich.

14 Wspólnotowe laboratoria referencyjne wymagania (882/2004) a) dysponować odpowiednio wykwalifikowanymi pracownikami z odpowiednim wyszkoleniem w zakresie technik diagnostycznych i analitycznych b) posiadać sprzęt i produkty niezbędne do wykonywania powierzonych im zadań; c) posiadać właściwą infrastrukturę administracyjną; d) zapewnić, aby ich pracownicy przestrzegali poufnego charakteru niektórych kwestii, wyników badań lub informacji; e) dysponować dostateczną znajomością międzynarodowych norm i praktyk; f) posiadać dostępny, stosownie do potrzeb, uaktualniony wykaz dostępnych substancji odniesienia i odczynników oraz uaktualniony wykaz producentów i dostawców takich substancji i odczynników; g) brać pod uwagę działalność badawczą na poziomie krajowym i wspólnotowym; h) mieć wyszkolonych pracowników z których mogą skorzystać w sytuacjach nadzwyczajnych występujących we Wspólnocie. Wspólnotowym laboratoriom referencyjnym może być przyznany wkład finansowy Wspólnoty zgodnie z art. 28 decyzji Rady nr 90/424/EWG z dnia 26 czerwca 1990 r. w sprawie wydatków w dziedzinie weterynarii [37]

15 Laboratorium Referencyjne UE ds. Gnetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Paszy Zgodnie z Rozporządzeniem 882/2004 EURLFF odpowiada za: koordynację stosowania metod analitycznych w krajowych laboratoriach referencyjnych (NRL), prowadzenie kursów z zakresu analiz GMO dla pracowników NRL oraz ekspertów z krajów rozwijających się, implementację Protokołu Kartageńskiego o bezpieczeństwie biologicznym (od 2002)

16 Laboratorium Referencyjne ds. Genetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Paszy UE

17 Walidacja metod analiz GMO

18

19 Krajowe Laboratoria referencyjne zadania (882/2004) Artykuł 33 a) współpracują ze wspólnotowymi laboratoriami referencyjnymi w dziedzinie swoich kompetencji; b) koordynują, w dziedzinie swoich kompetencji, działania laboratoriów urzędowych odpowiedzialnych za analizę próbek c) tam gdzie jest to stosowne, organizują badania porównawcze pomiędzy krajowymi laboratoriami urzędowymi oraz zapewniają odpowiednie pózniejsze zastosowanie takich badań porównawczych; d) zapewniają rozpowszechnianie informacji przekazanych przez wspólnotowe laboratorium referencyjne dla właściwego organu i krajowych laboratoriów urzędowych; e) zapewniają wsparcie naukowe i techniczne dla właściwego organu w zakresie wykonania skoordynowanych planów kontroli

20 Laboratoria odpowiedzialne w Polsce za kontrolę GMO (Ustawa o GMO z 2001 roku) 1) Państwowa Inspekcja Sanitarna, (NRL 882/2004) 2) Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, 4) Inspekcja Ochrony Środowiska, 5) Inspekcja Weterynaryjna, (NRL 882/2004) 6) Inspekcja Handlowa, 7) Państwowa Inspekcja Pracy, 8) organy administracji celnej w zakresie kontroli legalnego obrotu GMO, 9) Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

21 Rozporządzenie 882/2004 (16) Właściwe organy powinny również zapewnić, aby w przypadku gdy kompetencje do przeprowadzania kontroli urzędowych zostały przekazane z poziomu centralnego na poziom regionalny lub lokalny, istniała sprawna i skuteczna współpraca pomiędzy poziomem centralnym a poziomem regionalnym lub lokalnym. (17) Laboratoria zaangażowane w dokonywanie analiz próbek urzędowych powinny pracować zgodnie z międzynarodowo zatwierdzonymi procedurami lub opartymi na kryteriach norm wykonania i powinny stosować metody analizy, które zostały zatwierdzone w możliwie najszerszym zakresie. Laboratoria te powinny w szczególności posiadać sprzęt umożliwiający prawidłowe określanie takich norm jak najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości, ustalonych przez prawodawstwo wspólnotowe

22 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie laboratoriów urzędowych i referencyjnych oraz zakresu analiz wykonywanych przez te laboratoria Laboratoria referencyjne Laboratorium Kontroli Genetycznie Modyfikowanych Organizmów Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy Radzików Błonie Zakres: produkty żywnościowe, pasze i komponenty do pasz, rośliny uprawne, nasiona objęte aktualnym zakresem akredytacji laboratorium analizy obecności modyfikacji genetycznych 3. Laboratorium w Zakładzie Higieny Pasz Państwowego Instytutu Weterynaryjnego Państwowego Instytutu Badawczego al. Partyzantów Puławy Zakres: pasze objęte aktualnym zakresem akredytacji laboratorium analizy: obecności modyfikacji genetycznych, obecności substancji przeciwbakteryjnych, dodatków paszowych

23 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie laboratoriów urzędowych i referencyjnych oraz zakresu analiz wykonywanych przez te laboratoria Laboratoria urzędowe J.S. Hamilton Poland S.A. Laboratorium ul. Chwaszczyńska Gdynia produkty rolne, żywność, objęte aktualnym zakresem akredytacji laboratorium analizy obecności i zawartości modyfikacji genetycznych Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa Centralne Laboratorium Pracownia Badania GMO ul. Żwirki i Wigury Toruń materiał roślinny objęte aktualnym zakresem akredytacji laboratorium analizy obecności i zawartości modyfikacji gene

24 Europejska Sieć Laboratoriów GMO (European Network of GMO Laboratories) Siec laboratoriów z UE i Norwegii, od grudnia 2002r Pomoc w rozwiązaniu problemów laboratoriów zajmujących się analizą genetycznie modyfikowanych organizmów w pożywieniu, paszach, nasionach i środowisku. Laboratoria z instytucji naukowych, laboratoria rządowe, wspierają politykę środowiskową i żywieniową Członkowie ENGL opracowują naukowe metody oceny, wykrywania i identyfikowania GMO i ich produktów.

25 Rola ENGL (European Network of GMO Laboratories) Sieć 95 laboratoriów z UE i 3 krajów z poza UE, działa od grudnia 2002 r, Pomoc w rozwiązaniu problemów laboratoriów zajmujących się analizą genetycznie zmodyfikowanych organizmów w pożywieniu, paszach, nasionach i środowisku, Laboratoria z instytucji naukowych, laboratoria rządowe, wspierają działania KE i organizacji krajowych, Członkowie ENGL opracowują naukowe metody oceny, wykrywania i identyfikowania GMO i ich produktów, Grupy robocze zajmujące się problemami np. Nowe Techniki Hodowlane (TALEN, ZNF, Reverse Breeding), odmiany z transgenicznością wielokrotną (stacks), próbobranie.

26 2011

27

28

29

30

31

32

33

34 Członkowie ENGL z Polski Rozporządzenie 1981/2006 i Rozp. 120/2014

35 Akredytacja Jest potwierdzeniem kompetencji w określonym zakresie jest obiektywnym dowodem na to, że organizacje działają zgodnie z najlepszą praktyką jest istotnym argumentem przy wyborze usług na rynku krajowym i międzynarodowym daje wiarygodne i precyzyjne wyniki analiz oraz badań akredytacja przyczynia się do harmonizacji analiz poprzez wzajemne uznawanie procedur oceny zgodności

36 Akredytacja PN EN/ISO Potwierdzenie kompetencji Jaki zakres akredytacji? (obiekty, metody, czułość etc) Jaki rodzaj akredytacji? Na konkretne metody Elastyczny Uzyskanie akredytacji opartej tylko na konkretnych metodach jest bardzo dużym utrudnieniem w przypadku laboratoriów, które muszą wykrywać coraz to nowsze modyfikacje genetyczne

37 Zakres akredytacji

38 Zakres akredytacji

39 Międzylaboratoryjne testy porównawcze Porównania międzylaboratoryjne/badania biegłości (PT/ILC) sprawdzenie metod i warunków ich stosowania potwierdzenie kompetencji laboratorium w danym zakresie powinny być wykonywane w warunkach rzeczywistych powinny dotyczyć wszystkich elementów analizy (mielenie, izolacja, PCR) Wyniki zakodowane Obowiązek uczestnictwa dla krajowych laboratoriów referencyjnych (NRL) organizatorzy ISTA, AOCS, EURM GMFF/IRMM

40 System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt

41

42 Dziękuję za uwagę