NIEAUTORYZOWANE GMO PROBLEM DLA HODOWLI ROŚLIN? Studium przypadku- len

Transkrypt

1 NIEAUTORYZOWANE GMO PROBLEM DLA HODOWLI ROŚLIN? Studium przypadku- len Sławomir Sowa, Laboratorium Kontroli GMO Zakład Biotechnologii i Cytogenetyki Roślin IHAR-PIB Radzików

2 Stan autoryzowanych modyfikacji genetycznych Świat (37 +EU) krajów wydało decyzje autoryzacji roślin GM: import, żywność i pasze, uprawy. 28 krajów uprawiało rośliny GM Wydano 3083 autoryzacji (1,458 żywność, 958 pasza, 667 uprawy) dla 357 modyfikacji dla 27 gatunków. Japonia autoryzowała 201, U.S.A. 171, Kanada 155, Meksyk 144, Południowa Korea 121, Australia 100, Nowa Zelandia 8, Taiwan 79, Filipiny 75, UE 73 (łącznie z wycofanymi), Kolumbia 73, RPA 57, Chiny 55. ASYNCHRONICZNA AUTORYZACJA UE i kraje trzecie Unia Europejska (28 krajów) 6 krajów uprawiało rośliny GM w modyfikacje autoryzowano do uprawy (MON810, T25, Amflora) Firmy wycofały z autoryzacji do uprawy (kukurydza NK603, soja GTS ) ISAAA Brief : Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops:

3 mln ha Kraje łącznie rozwinięte rozwijające się GLOBALNY AREAŁ UPRAW GM w mln ha ( ) C. James, ISAAA, krajów z uprawami GMO 18 mln rolników w 28 krajach uprawiało 181,5 mln ha (wzrost o 6,3 mln ha)

4 Udział roślin GM w uprawach światowych mln ha Konwencjonalne Genetycznie zmodyfikowane Soja Bawełna Kukurydza Rzepak C.James, ISAAA, 2014

5 Asynchroniczna autoryzacja autoryzowane modyfikacji kraje kukurydza bawełna rzepak ziemniak soja Odmiany stack, różne regulacje prawne

6 Autoryzowane versus nieautoryzowane GMO Cel autoryzacji: uprawa, żywność, pasze, przetwarzanie, autoryzowane - legalne wg. konkretnego prawa (EU, USA, Japonia, Australia, Chiny, etc.) nieautoryzowane nielegalne wg. konkretnego prawa Asynchroniczna autoryzacja (GMOs autoryzowane w jednym kraju ale jescze nieautoryzowane w drugim kraju) Asymetryczna autoryzacja- GMO, które nie są przeznaczone na konkretne rynki

7 GMO progi w UE Autoryzowane GMO 0.9% dla żywności i paszy (domieszka niezamieżona lub technicznie nieunikniona) Rozporządzenie (WE) 1829/2003 Nieustalone dla nasion (limit wykrywalności (LOD) często praktycznie 0.1% - limit oznaczalności LOQ). Nieautoryzowane GMO Zero tolerancji dla żywności i paszy, Zero tolerancji dla nasion Do 0.1% dla paszy (Rozporządzenie (WE) 619/2011) (GMO autoryzowane w krajach trzecich, pozytywna opinia oceny ryzyka EFSA, dostępne CRM, metoda zwalidowana przez EURLFF)

8 Źródła nieautoryzowanych GMO w hodowli roślin Hodowla odmian GM i nie GM w jednej lokalizacji Uwolnienie GMO do środowiska w celach doświadczalnych (Dyrektywa 2001/18/WE) Wycofanie z rynku zarejestrowanych odmian GM Wymiana genotypów pomiędzy hodowcami Przemieszczanie żywych genetycznie zmodyfikowanych organizmów (Rozporządzenie (WE) 1946/2003) GMO stacking (np. przekrzyżowanie dwóch autoryzowanych odmian GM)

9 Separacja programów hodowlanych GM i niegm Hodowcy muszą przedsięwziąć specjalne środki aby uniknąć zamieszania nasion GM i nie GM Konieczna jest absolutna separacja Próg 0% stwarza duże zagrożenie wycofania partii nasion Hodowcy bardzo restrykcyjnie podchodzą do separacji hodowli (hodowla GMO odbywa się poza granicami UE) Wiele hodowli wycofało się z wytwarzania odmian GM

10 300 Uwolnienia do środowiska w celach doświadczalnych, UE uwolnień do środowiska ( )

11 1000 Doświadczenia polowe gatunki roślin GM Field trials with 85 plant species have been conducted in EU

12 700 Rośliny GM doświadczenia polowe, UE uwolnień do środowiska ( )

13 100 Francja doświadczenia polowe GMO

14 Zamierzone uwolnienie GMO w celach doświadczalnych (doświadczenia polowe, rośliny)

15 Wyzwania do wykrywania GMO 1. GMO w pełni scharakteryzowane GMO autoryzowane Dyrektywa 2001/18/WE, Rozporządzenie 1829/2003 GMO autoryzowane w UE ale wycofane z rynku GMO na paszę Rozporzadzenie 619/ GMO zawierające te same konstrukty genetyczne jak w punkcie 1 Piramidyzowanie cech (stacking), tylko linie rodzicielskie są dobrze scharakteryzowane 4. GMO zawierające kombinacje elementów genetycznych, z których przynajmniej jeden element jest znany 5. GMO zawierające wyłącznie nowe elementy genetyczne Łatwe wykrywanie Trudne wykrywanie

16 Nieautoryzowany kanadyjski len Triffid Ekonomiczne oddziaływanie śladowych domieszek GMO na import do Europy. Przypadek kanadyjskiego lnu Triffid w kontekście polityki zero tolerancji dla nieautoryzowanych GMO. Wytworzony w późnych latach 80 przez Crop Development Centre na Uni. Saskatchewan (tolerancyjne na herbicydy z grupy sulfonylomoczników ) 1998, Triffid uzyskał autoryzację w Kanadzie i USA do produkcji żywności i paszy, rozpoczęto program multiplikacji nasion 1999, Europa zagroziła, że zaprzestanie importowania lnu z Kanady jeśli len GMO zostanie wprowadzony do uprawy. 2001, autoryzacja dla Triffid cofnięta i wszystkie pozostałości nasion zniszczone Koniec 2009, len Triffid został nieoczekiwanie wykryty w UE w żywności i imporcie lnu z Kanady (RASFF) UE natychmiastowo wstrzymała import lnu z Kanady.

17 Camille D. Ryan and Stuart J. Smyth AgBioForum Volume 15 // Number 1 // Article 3 Eksport lnu do UE (tysiące ton) 19 października, 2009, FCC (Farm Credit Canada) i CFIA (Canadian Food Inspection Agency) spotkały się w Brukseli z DG SANCO Metoda wykrywania została natychmiastowo opracowana i wdrożona na Kanadyjski rynek, Próby pozytywne (zawartość większa lub równa ) 0.01% Triffid nie były akceptowane w imporcie do EU (FCC, 2009). w drugiej połowie 2009 aż 20% kanadyjskiego lnu w portach UE nie spełniało wymagań.

18 Wzrost cen lnu na rynkach Camille D. Ryan and Stuart J. Smyth AgBioForum Volume 15 // Number 1 // Article 3

19 Pozytywne wynik analiz dla lnutrifid w Kanadzie Ponad połowa z producentów (z 52) straciła 100% zysków w 2009 roku. Camille D. Ryan and Stuart J. Smyth AgBioForum Volume 15 // Number 1 // Article 3

20 Całkowite koszty związane z przypadkiem lnu Triffid w Kanadzie Odszkodowania / kwarantanna Koszty analiz Koszty segregacji, inne koszty hodowców, sprzedawców certyfikowanego materiału siewnego, producentów, firm nasiennych, AAFC i SaskFlax Całkowite koszty Na szczęście Chiny kupiły większość kanadyjskiej produkcji lnu w 2010 Rosja i Ukraina zwiększyły produkcję o 45% aby zaspokoić potrzeby UE Kanada straciła ogromna część rynku UE Camille D. Ryan and Stuart J. Smyth AgBioForum Volume 15 // Number 1 // Article 3

21 Nieautoryzowany rzepak GM w Szwajcarii Port na Renie w Bazylei Stacja kolejowas t. Johann Rzepak nie-gmo GT73 rzepak GMO MS8xRF3, MS8 lub RF3 rzepak GMO Nasiona nie-gm z nie-gm rzepaku Nasiona GT73 z nie-gm rzepaku

22 Rzepak GM w porcie na Renie w Bazylei i w przeładunkowej stacji kolejowej St. Johann Schulze J, Frauenknecht T, Brodmann P, Bagutti C (2014) Unexpected Diversity of Feral Genetically Modified Oilseed Rape (Brassica napus L.) Despite a Cultivation and Import Ban in Switzerland. PLoS ONE 9(12): e doi: /journal.pone

23 Ziemniak Amflora zanieczyszczony ziemniakiem Amadea Podczas lustracji pól z ziemniakiem Amflora w Szwecji znaleziono rośliny o białej barwie kwietów Według firmy BASF, poziom domieszki był mniejszy niż 0.01%, co stanowi 47 roślin odmiany Amadea pośród 680,000 roślin Amflora Po tym incydencie pola w Niemczech i Czechach zostały poddane monitorowanieu. Nie wykryto żadnych domieszek odmiany Amadea.

24 Nieautoryzowany rzepak Oxy-235 w UE Westar (linia OXY 235) odporna na bromoksynil dzięki obecnooeci genu bxn kodującego nitrylazę hydrolizującą herbicyd, producent Bayer CropScience Domieszki wykryto w doświadczeniach rejestracyjnych w Anglii Metoda wykrywania udostępniona, Materiały kontrolne dostarczone przez EURL

25 Wzrost liczby modyfikacji genetycznych na świecie Soja Rzepak Ryż Inne Kukurydza Bawełna Ziemniaki A. Stein, E. Rodriquez-Cerezo, The Global pipeline of new GM crops implications of asynchronous approval for international trade JRC 2009

26 Nieautoryzowane GMO problem dla hodowli? Asynchroniczna autoryzacja Asymetryczna autoryzacja Tolerancja dla śladowych domieszek (konieczne przepisy prawne) Niezamierzone stacks na polach Polityka zero tolerancji zagrożeniem dla handlu Nowe techniki hodowlane Separacja programów hodowlanych Stosowanie certyfikowanego materiału siewnego Wyzwania dla wykrywania nieautoryzowanych GMO

27 Dziękuję!