Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szczecineckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały. Rady Powiatu Szczecineckiego.. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szczecineckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Opracował: Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja Szczecinek

2 Spis treści: 1. Wykaz skrótów Wstęp Cel i zakres opracowania Opis przyjętej metodyki Charakterystyka powiatu Położenie Demografia Budowa geologiczna Warunki klimatyczne Założenia Programu Ochrony Środowiska Dokumenty nadrzędne i cele Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska Trzecia Fala Nowoczesności Strategia Rozwoju Kraju Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej Krajowa strategia rozwoju regionalnego : regiony, gminy, obszary wiejskie Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Streszczenie w języku niespecjalistycznym Ocena stanu środowiska Ochrona klimatu i jakości powietrza Źródła zanieczyszczeń powietrza Jakość powietrza Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Zagrożenia hałasem Stan wyjściowy Źródła hałasu Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Promieniowanie elektromagnetyczne

3 Stan wyjściowy Źródła promieniowania elektromagnetycznego Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Gospodarowanie wodami Stan wyjściowy - wody powierzchniowe Stan wyjściowy - wody podziemne Jakość wód - wody powierzchniowe Jakość wód - wody podziemne Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Gospodarka wodno-ściekowa Sieć wodociągowa Sieć kanalizacyjna Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Zasoby geologiczne Stan aktualny Przepisy prawne Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Gleby Stan aktualny Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Stan wyjściowy Na terenie Powiatu Szczecineckiego występują podmioty posiadające zezwolenie na wytwarzanie odpadów: Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Zasoby przyrodnicze Formy ochrony przyrody

4 Lasy Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Zagrożenia poważnymi awariami Stan aktualny Ocena realizacji celu i podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego Zagadnienia Horyzontalne Analiza SWOT Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finasowanie Wyznaczone cele i zadania System realizacji programu ochrony środowiska Współpraca z interesariuszami Edukacja ekologiczna Sprawozdawczość Monitoring realizacji programu Źródła finansowania Fundusze krajowe Fundusze Unii Europejskiej

5 1. Wykaz skrótów. Tabela 1. Słownik skrótów. Nazwa skrótu Wyjaśnienie WPGO Analiza SWOT GDDKiA GIOŚ GUS JCW JCWP JCWPd JST KPGO KZGW NFOŚiGW OZE PEM PMŚ POKzA POP POŚ PROW RDLP RDOŚ RDW RZGW SOOŚ UE WFOŚiGW WIOŚ WPOŚ ZDR ARiMR ODR ZS ZDW WZMiUW ZZR ORSIP Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami Narzędzie służące do analizy strategicznej. Opiera się ona na określeniu silnych oraz słabych stron, a także wynikających z nich szans oraz zagrożeń. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Główny Urząd Statystyczny Jednolita część wód Jednolita część wód powierzchniowych Jednolita część wód podziemnych Jednostka samorządu terytorialnego Krajowy Plan Gospodarki Odpadami Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Odnawialne Źródła Energii Pola elektromagnetyczne Państwowy Monitoring Środowiska Program Oczyszczania Kraju z Azbestu Program Ochrony Powietrza Program Ochrony Środowiska Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Ramowa Dyrektywa Wodna Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko Unia Europejska Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Zakłady Dużego Ryzyka Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ośrodek Doradztwa Rolniczego Zespół Szkół Zarząd Dróg Wojewódzkich Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Zakłady Zwiększonego Ryzyka Otwarty Regionalny System Informacji Przestrzennej 5

6 2. Wstęp 2.1. Cel i zakres opracowania Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szczecineckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ochrony środowiska na terenie powiatu. Według założeń, przedstawionych w niniejszym opracowaniu, sporządzenie programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa. Opracowanie jakim jest Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Podczas tworzenia dokumentu, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyśpieszającego rozwiązywanie poszczególnych zagadnień. Niniejsze opracowanie zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w powiecie, przedstawia propozycje oraz opis zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska. Przedmiotowy dokument wspomaga dążenie do uzyskania w powiecie sukcesywnego ograniczenia degradacji środowiska, ochronę i rozwój jego walorów oraz racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska z uwzględnieniem konieczności jego ochrony. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a ocenę efektów jego realizacji, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519 z poźn. zm.), dokonuje się okresowo, co 2 lata. Struktura opracowania obejmuje omówienie kierunków ochrony środowiska w powiecie w odniesieniu m.in. do gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powierzchni ziemi i gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej. W opracowaniu znajduje się ich charakterystyka, ocena stanu aktualnego oraz określenie stanu docelowego. Identyfikacja potrzeb powiatu w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących przepisów prawnych, polega na sformułowaniu celów nadrzędnych oraz strategii ich realizacji. Na tej podstawie opracowywany jest plan operacyjny, przedstawiający listę przedsięwzięć jakie zostaną zrealizowane na terenie powiatu do roku

7 2.2. Opis przyjętej metodyki Obowiązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519 z poźn. zm.), a w szczególności: Art Organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w art. 14 ust. 1. Art Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy. Art Z wykonania programów organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy. Powiatowe Programy ochrony środowiska tworzone są w celu realizacji polityki ochrony środowiska na szczeblu powiatowym Charakterystyka powiatu Położenie Powiat Szczecinecki jest zlokalizowany we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego. Od południowej strony graniczy on z powiatem złotowskim (Województwo Wielkopolskie), od wschodniej strony z powiatem człuchowskim (Województwo Pomorskie), od strony północno-wschodniej natomiast z powiatem bytowskim (Województwo Pomorskie). Północną granicę Powiatu Szczecineckiego stanowią powiaty: koszaliński i białogardzki, natomiast wschodnią: powiat świdwiński oraz powiat drawski. Powiaty te zlokalizowane są w Województwie Zachodniopomorskim 7

8 Rysunek 1. Powiat Szczecinecki na tle województwa zachodniopomorskiego. Źródło: Powiat Szczecinecki ma powierzchnię ha. Jego siedzibą jest Miasto Szczecinek, w jego skład wchodzi 6 gmin: Miasto Szczecinek: Miasto Szczecinek jest gminą miejską zlokalizowaną w środkowej części powiatu. Ma ona powierzchnię ha co daje 2,75% powierzchni całego powiatu. Znajduje się tu siedziba powiatu. Gmina Barwice: Gmina Barwice jest gminą miejsko-wiejską znajdującą się w zachodniej części powiatu. Ma ona powierzchnię ha co daje około 14,64% powierzchni powiatu. Gmina Biały Bór: Gmina Biały Bór jest gminą miejsko-wiejską, zlokalizowaną w północno-wschodniej części powiatu. Gmina ma powierzchnię ha co daje 15,28% powierzchni powiatu. 8

9 Gmina Borne Sulinowo: Gmina Borne Sulinowo jest gminą miejsko-wiejską o powierzchni ha, zlokalizowaną w południowo-zachodniej części powiatu. Zajmuje 27,44% jego powierzchni. Gmina Grzmiąca: Gmina Grzmiąca jest gminą wiejską znajdującą się w północnej części powiatu. Ma ona powierzchnię ha i zajmuje 11,62% powiatu. Gmina Szczecinek: Gmina Szczecinek jest gminą wiejską znajdującą się w środkowej części powiatu. Ma ona powierzchnię ha i zajmuje 28,26% powiatu. Rysunek 2. Gminy Powiatu Szczecineckiego. Źródło: 9

10 Zgodnie z podziałem fizyko-geograficznym Polski wg Jerzego Kondrackiego Powiat Szczecinecki leży w obrębie następujących jednostek: Megaregion: Pozaalpejska Europa Środkowa Prowincja Niż Środkowoeuropejski: o Podprowincja Pojezierza Południowobałtyckie: Makroregion Pojezierza Zachodniopomorskie: Mezoregion Pojezierze Drawskie; Makroregion Pojezierza Południowopomorskie Mezoregion Dolina Gwdy; Mezoregion Pojezierze Szczecineckie Demografia Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego z 2016 roku liczba ludności w powiecie szczecineckim wynosiła według miejsca zameldowania osób, z czego stanowili mężczyźni, a kobiety. Szczegółowe informacje na temat demografii zostały zamieszczone w poniższej tabeli. Tabela 2. Dane demograficzne (stan na 31.XII.2016r.). Parametr Jednostka miary Powiat Szczecinecki Miasto Szczecinek Barwice Wartość Biały Bór Borne Sulinowo Grzmiąca Szczecinek (gmina wiejska) Ludność według miejsca zameldowania Liczba ludności (ogółem) osoba Liczba mężczyzn osoba Liczba kobiet osoba Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem W wieku przedprodukcyjnym W wieku produkcyjnym W wieku poprodukcyjnym % 17,6 16,9 18,6 18,6 17,0 18,0 20,0 % 62,3 61,3 63,8 63,5 61,3 63,6 64,8 % 20,1 21,8 17,5 17,9 21,8 18,4 15,2 Wskaźnik modułu powiatowego Gęstość zaludnienia Ilość kobiet na 100 mężczyzn Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców ilość osób / km osoba ,33-3,27 0,23-3,00-4,48-4,92 3,32 Informacje na temat wielkości bezrobocia na terenie Powiatu Szczecineckiego zestawione zostały w poniższej tabeli. 10

11 Tabela 3. Bezrobocie (stan na 31.XII.2016r. ). Parametr Jednostka miary Powiat Szczecinecki Miasto Szczecinek Barwice Wartość Biały Bór Borne Sulinowo Grzmiąca Szczecinek (gmina wiejska) Bezrobotni zarejestrowani według płci Ogółem osoba Mężczyźni osoba Kobiety osoba Źródło: GUS Budowa geologiczna Powiat Szczecinecki zlokalizowany jest w obrębie Wału Pomorsko Kujawskiego i Niecki Pomorskiej. Podłoże zbudowane jest głównie z utworów trzeciorzędowych oraz czwartorzędowych. Utwory trzeciorzędowe są reprezentowane przez piaski drobnoziarniste, mułki i iły a także iły oraz mułki z wkładkami piaskowców. Na utworach trzeciorzędowych zalegają utwory czwartorzędowe. Ich budowa związana jest z procesami glacjalnymi. Reprezentowane są przez gliny zwałowe, piaski oraz żwiry z przewarstwieniami piasków wodnolodowcowych Warunki klimatyczne Zgodnie z klasyfikacją Okołowicza i Martyn Powiat Szczecinecki leży w pomorskim regionie klimatycznym o silnym wpływie Morza Bałtyckiego. Średnia temperatura roczna wynosi około 7,2ºC, natomiast średnioroczna suma opadów atmosferycznych oscyluje wokół 637 mm. Na terenie powiatu przeważają wiatry wiejące z kierunków zachodnich oraz południowo-zachodnich. 11

12 3. Założenia Programu Ochrony Środowiska Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szczecineckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata zgodny jest z dokumentami wyższego szczebla, tj. dokumentami europejskimi, krajowymi i wojewódzkimi. Dokument uwzględnia także założenia określone w innych dokumentach lokalnych Dokumenty nadrzędne i cele Uwarunkowania wspólnotowe Podstawę Wspólnotowej Polityki Ochrony Środowiska stanowi VII Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska (7th European Action Plan, w skrócie EAP). Wskazuje on na konieczność zastosowania strategicznego podejścia do problemów środowiskowych. Takie podejście powinno wykorzystywać różne środki oraz instrumenty, aby regulować działania podejmowane przez przedsiębiorców, konsumentów, polityków i obywateli. Zgodność celów, zawartych w VII Europejskim Programie Działań na Rzecz Ochrony Środowiska, została osiągnięta poprzez ich szczegółową analizę oraz dopasowanie do lokalnych potrzeb gminy Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska Trzecia Fala Nowoczesności 1. Cel 7: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska : a) Kierunek interwencji Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, b) Kierunek interwencji Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, c) Kierunek interwencji Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, d) Kierunek interwencji Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, e) Kierunek interwencji Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, f) Kierunek interwencji Zwiększenie poziomu ochrony środowiska. 2. Cel 8: Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych : a) Kierunek interwencji Rewitalizacja obszarów problemowych w gminych, b) Kierunek interwencji Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie gminy, c) Kierunek interwencji Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, d) Kierunek interwencji Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast. 12

13 3. Cel 9: Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski : a) Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego Strategia Rozwoju Kraju Obszar strategiczny I Sprawne i efektywne państwo: a) Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem: Priorytetowy kierunek interwencji I.1.5 Zapewnienie ładu przestrzennego, b) Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela: Priorytetowy kierunek interwencji I.3.3. Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela, 2. Obszar strategiczny II Konkurencyjna gospodarka a) Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego, b) Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, c) Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami, Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. Poprawa efektywności energetycznej, Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. Poprawa stanu środowiska, Priorytetowy kierunek interwencji II.6.5. Adaptacja do zmian klimatu, d) Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym, Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych, Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. Udrożnienie obszarów miejskich, 3. Obszar strategiczny III Spójność społeczna i terytorialna a) Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, b) Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych 13

14 Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach, Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich, Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko 1. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska a) Kierunek interwencji 1.1. Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, b) Kierunek interwencji 1.2. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, c) Kierunek interwencji 1.3. Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, d) Kierunek interwencji 1.4. Uporządkowanie zarządzania przestrzenią, 2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię a) Kierunek interwencji 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, b) Kierunek interwencji 2.2. Poprawa efektywności energetycznej, c) Kierunek interwencji 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, d) Kierunek interwencji 2.7. Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, e) Kierunek interwencji 2.8. Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne, 3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska a) Kierunek interwencji 3.1. Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, b) Kierunek interwencji 3.2. Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, c) Kierunek interwencji 3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, d) Kierunek interwencji 3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, e) Kierunek interwencji 3.5. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy, 14

15 Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki a) Kierunek działań 1.2. Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych Działanie Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu, Działanie Wspieranie różnych form innowacji, Działanie Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), b) Kierunek działań 1.3. Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki Działanie Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych, 2. Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców a) Kierunek działań 3.1. Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. bardziej zieloną ścieżkę, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki, Działanie Tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, Działanie Podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu, Działanie Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW), Działanie Promowanie przedsiębiorczości typu business & biodiversity, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością, b) Kierunek działań 3.2. Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia Działanie Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów, Działanie Stosowanie zasad zrównoważonej architektury Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) 1. Cel strategiczny 1. - Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego a) Cel szczegółowy 1. Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, b) Cel szczegółowy 4. Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko. 15

16 Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata Cel szczegółowy 2: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej a) Priorytet 2.1. Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich Kierunek interwencji Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, Kierunek interwencji Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, Kierunek interwencji Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej, Kierunek interwencji Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, Kierunek interwencji Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, Kierunek interwencji Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego, Priorytet 2.2. Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich Kierunek interwencji Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, Kierunek interwencji Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, Kierunek interwencji Tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, b) Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich Kierunek interwencji Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne, 2. Cel szczegółowy 3: Bezpieczeństwo żywnościowe a) Priorytet 3.2. Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno spożywczych Kierunek interwencji Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, b) Priorytet 3.4. Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno spożywczej i zasad żywienia Kierunek interwencji Wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji, 3. Cel szczegółowy 5: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich a) Priorytet 5.1. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich 16

17 Kierunek interwencji Ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką, Kierunek interwencji Ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin, Kierunek interwencji Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej, Kierunek interwencji Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, Kierunek interwencji Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, b) Priorytet Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego Kierunek interwencji Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, Kierunek interwencji Właściwe planowanie przestrzenne, Kierunek interwencji Racjonalna gospodarka gruntami, c) Priorytet 5.3. Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji) Kierunek interwencji Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu, Kierunek interwencji Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym łańcuchu rolno żywnościowym, Kierunek interwencji Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie, Kierunek interwencji Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, Kierunek interwencji Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno spożywczych, d) Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich Kierunek interwencji Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych, Kierunek interwencji Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, Kierunek interwencji Zrównoważona gospodarka łowiecka służąca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa, Kierunek interwencji Wzmacnianie publicznych funkcji lasów, e) Priorytet Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich Kierunek interwencji Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, Kierunek interwencji Zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich 17

18 Strategia Sprawne Państwo Cel 3: Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych a) Kierunek interwencji 3.2. Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju Przedsięwzięcie Wprowadzenie mechanizmów zapewniających spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, Przedsięwzięcie Zapewnienie ładu przestrzennego, Przedsięwzięcie Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych, 2. Cel 5: Efektywne świadczenie usług publicznych a) Kierunek interwencji 5.2. Ochrona praw i interesów konsumentów Przedsięwzięcie Wzrost świadomości uczestników obrotu o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw, b) Kierunek interwencji 5.5. Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych Przedsięwzięcie Nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi, 3. Cel 7: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego a) Kierunek interwencji 7.5. Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego Przedsięwzięcie Usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysowego Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej Cel 3: Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego a) Priorytet 3.1. Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej Kierunek interwencji Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce, 2. Cel 4: Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa a) Priorytet 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego Kierunek interwencji Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną, Kierunek interwencji Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa, Kierunek interwencji Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa, Kierunek interwencji Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa. 18

19 Krajowa strategia rozwoju regionalnego : regiony, gminy, obszary wiejskie 1. Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów a) Kierunek działań 1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych Działanie Warszawa stolica państwa, Działanie Pozostałe ośrodki wojewódzkie, b) Kierunek działań 1.2. Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi Działanie Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów, Działanie Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, Działanie Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, Kierunek działań 1.3. Budowa podstaw konkurencyjności województw działania tematyczne Działanie Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne, Działanie Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego 2. Cel 2: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych a) Kierunek działań 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Działanie Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych, Działanie Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska, b) Kierunek działań 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, c) Kierunek działań 2.4. Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE, d) Kierunek działań 2.5. Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności, Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego Cel szczegółowy 4: Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej a) Kierunek interwencji kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności. 19

20 Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Cel szczegółowy 4: Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego a) Priorytet Strategii 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej Kierunek działań Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu, Polityka energetyczna Polski do 2030 roku 1. Kierunek poprawa efektywności energetycznej a) Cel główny dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, b) Cel główny konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15, 2. Kierunek wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii a) Cel główny racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b) Cel główny zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, 3. Kierunek wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła a) Cel główny zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii, 4. Kierunek dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej a) Cel główny przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych, 5. Kierunek rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw a) Cel główny wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, b) Cel główny osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, c) Cel główny ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, d) Cel główny wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, 20

21 e) Cel główny zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach, 6. Kierunek rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii a) Cel główny zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen, 7. Kierunek ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko a) Cel główny ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego, b) Cel główny ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, c) Cel główny ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, d) Cel główny minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, e) Cel główny zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. 21

22 4. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Cel opracowania Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Szczecineckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ekologicznej na terenie powiatu. Według założeń, przedstawionych w niniejszym dokumencie, opracowanie programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa. Opracowanie jakim jest Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe oraz szczegółowe programy zarządzania środowiskowego, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Podczas tworzenia opracowania, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyśpieszającego rozwiązywanie zagadnień, będących zagadnieniami techniczno-ekonomicznymi, związanymi z przyszłymi projektami. Zakres opracowania Sporządzony Program zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w powiecie, źródła jego zanieczyszczeń, analizę SWOT, propozycje oraz opis celów i zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska. Program wspomaga dążenie do uzyskania w powiecie sukcesywnego ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a dowodów jego osiągania dostarcza ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo (co 2 lata). Struktura opracowania obejmuje omówienie kierunków ochrony środowiska w powiecie w odniesieniu m.in. do ochrony klimatu i jakości powietrza, zagrożeń hałasem, promieniowania elektromagnetycznego, gospodarowania wodami, gospodarki wodno-ściekowej, zasobów geologicznych, gleb, gospodarki odpadami, zasobów przyrodniczych, zagrożeń poważnymi awariami, edukacji ekologicznej, z podaniem ich charakterystyki, oceną stanu aktualnego umożliwiającą tym samym identyfikację obszarów problemowych. Identyfikacja potrzeb powiatu w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących w kraju przepisów prawnych i regulacji prawnych Unii Europejskiej, polega na sformułowaniu celów średniookresowych (do 2025 roku) oraz strategii ich realizacji. Na tej podstawie opracowywany jest plan operacyjny, przedstawiający listę przedsięwzięć jakie zostaną zrealizowane na terenie Powiatu Szczecineckiego do roku Charakterystyka powiatu W tym rozdziale umieszczony jest krótki opis Powiatu Szczecineckiego omawiający położenie powiatu, sytuację demograficzną, budowę geologiczną oraz warunki klimatyczne. 22

23 Ocena stanu środowiska W niniejszym opracowaniu opisano stan środowiska na terenie Powiatu Szczecineckiego. Wyznaczono w tym zakresie następujące kategorie: Jakość powietrza (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Hałas (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Promieniowanie elektromagnetyczne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Wody powierzchniowe i podziemne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Zasoby geologiczne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Gleby (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Gospodarka odpadami (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska); Zagrożenia poważnymi awariami (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska). Analiza SWOT Analiza SWOT jest narzędziem służącym do analizy strategicznej. Opiera się ona na określeniu silnych oraz słabych stron, a także wynikających z nich szans oraz zagrożeń (w przypadku niniejszego opracowania środowiska). Od tych elementów pochodzi jej nazwa: S strenghts (silne strony); W weaknesses (słabe strony); O opportunities (szanse), T threats (zagrożenia). W przypadku badań środowiska przyrodniczego analiza polega na określeniu słabych i silnych stron poszczególnych elementów środowiska także szans oraz zagrożeń tworzonych przez czynniki wewnętrzne oraz zewnętrzne. Cele i strategia ich realizacji W niniejszym Programie obrano kierunki interwencji wynikające z dokumentów wyższego szczebla oraz lokalnych potrzeb i są to: Ochrona klimatu i jakości powietrza; Zagrożenia hałasem; Promieniowanie elektromagnetyczne; Gospodarowanie wodami; Gospodarka wodno-ściekowa; Zasoby geologiczne; Gleby; Gospodarka odpadami; Zasoby przyrodnicze; Zagrożenia poważnymi awariami. 23

24 Na ich podstawie wyznaczono cele krótko- i średniookresowe, a także strategię ich realizacji na poziomie powiatowym. Narzędziem pomocniczym w realizacji założonych celów są zadania przedstawione w rozdziale 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie. Wyznaczone zadania są spójne z planowanymi inwestycjami na terenie powiatu oraz obowiązującym prawem lokalnym. Wdrażanie i monitoring programu Właściwe wykorzystanie możliwych rozwiązań o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Wprowadzenie zasad monitoringu umożliwi sprawną realizację działań, jak również pozwoli na bieżącą aktualizację celów programu. Z tego powodu w rozdziale 7. System realizacji programu ochrony środowiska, sformułowano zasady zarządzania środowiskiem, które stanowią podstawę sprawnej realizacji i kontroli działań programowych. Analiza uwarunkowań finansowych powiatu Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska wymaga nakładów finansowych znacznie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Istnieje zatem potrzeba pozyskania zewnętrznych źródeł finansowego wsparcia przedsięwzięć inwestycyjnych. W tym celu w rozdziale 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie przedstawiono potencjalne źródła finansowania wyznaczonych zadań. 24

25 5. Ocena stanu środowiska 5.1. Ochrona klimatu i jakości powietrza Źródła zanieczyszczeń powietrza Niska emisja Niską emisję definiuje się jako emisję pyłów oraz gazów do atmosfery z emiterów znajdujących się na wysokości do 40 m. Pyły i gazy są produktami spalania paliw stałych, ciekłych oraz gazowych. Samą emisję można podzielić na: Emisję komunikacyjną emisja związana ze spalaniem paliw płynnych przez pojazdy, Emisję przemysłową związaną z procesami odbywającymi się w ramach działalności zakładów przemysłowych, Emisję z kotłowni lokalnych i palenisk indywidualnych związaną ze spalaniem paliw na potrzeby ogrzewania, Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza zestawiono w poniższej tabeli. Tabela 4. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza. Zanieczyszczenia Pył ogółem SO 2 (dwutlenek siarki) NO (tlenek azotu) NO 2 (dwutlenek azotu) NO x (suma tlenków azotu) CO (tlenek węgla) O 3 (ozon) Dioksyny WWA Źródło emisji spalanie paliw, unoszenie pyłu w powietrzu; spalanie paliw zawierających siarkę; spalanie paliw; spalanie paliw, procesy technologiczne; sumaryczna emisja tlenków azotu; produkt niepełnego spalania; powstaje naturalnie oraz z innych zanieczyszczeń będących utleniaczami; Spalanie odpadów, spalanie materii organicznej Spalanie odpadów, niecałkowite spalanie paliw Źródło: opracowanie własne Zanieczyszczenia powietrza związane z niską emisją mogą być powodem wielu negatywnych skutków dla środowiska oraz żywych organizmów. Pył zawieszony Pył zawieszony jest nośnikiem metali ciężkich, której mają negatywny wpływ na żywe organizmy. Sam pył może także osadzać się w pęcherzykach płucnych oraz powodować podrażnienie oczu oraz błon śluzowych nosa i gardła. Dwutlenek siarki Dwutlenek siarki, powstający podczas spalania paliw, ma negatywny wpływ na błony śluzowe układu oddechowego oraz powoduje zmniejszenie dróg oddechowych. 25

26 Tlenki azotu Tlenki azotu powodują zwiększenie się podatności na infekcje układu oddechowego, zwiększa prawdopodobieństwo ataków astmatycznych oraz uszkadza komórki układu immunologicznego w płucach. Tlenek węgla Tlenek węgla ma negatywny wpływ na układ naczyniowo-sercowy człowieka. Przenikając do układu krwionośnego łączy się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę, które nie jest zdolna do przenoszenia tlenu. Kontakt z dużym stężeniem tlenku węgla może spowodować śmierć, natomiast dłuższa ekspozycja ma wpływ na zwiększenie prawdopodobieństwa zawału serca oraz hamuje odpowiedź immunologiczną organizmu. Ozon Ozon w górnych warstwach atmosfery jest gazem niezbędnym do przetrwania życia, natomiast w warstwach dolnych cechuje się negatywnym wpływem na żywe organizmy. Atakuje on komórki błony śluzowej wyścielające drogi oddechowe, płuca oraz oskrzela a także zmniejsza odporność na infekcje. Dioksyny Dioksyny kumulują się w organizmie wpływając negatywnie na odpowiedź immunologiczną organizmu. W dużych stężeniach mogą wywoływać choroby dermatologiczne takie jak trądzik chlorowy. WWA Najpowszechniej występującymi wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi są benzo(a)piren oraz naftalen. Długotrwałe narażenie na WWA może powodować występowanie nowotworów, chorób oczu, nerek oraz wątroby a także zmniejszają odpowiedz immunologiczna organizmu. Zgodnie z corocznym raportem Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), dotyczącym jakości powietrza w Europie, Polska od wielu lat znajduje się w czołówce krajów o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu. Dotyczy to zwłaszcza zanieczyszczenia pyłem PM 10 oraz benzo(a)pirenem. W celu poprawy sytuacji utworzony został Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Wyznaczono w nim priorytety mające doprowadzić do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju: Modernizacja infrastruktury krajowego systemu elektroenergetycznego, Rozwój wykorzystania OZE, Upowszechnienie alternatywnych, innych niż odnawialne, metod pozyskiwania energii, Promocja optymalnego wykorzystywania surowców, Rozwój niskoemisyjnej gospodarki odpadami, Tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju niskoemisyjnej gospodarki w sektorze przemysłu, 26

27 Rozpowszechnienie istniejących technologii niskoemisyjnych w procesach produkcyjnych, Poprawa standardu energetycznego istniejących budynków, Rozwój zrównoważonej produkcji w rolnictwie, Zwiększenie efektywności wybranych elementów łańcucha logistycznego, Transformacja niskoemisyjna w sektorze handlu, Modernizacja pojazdów oraz infrastruktury w celu upowszechnienia niskoemisyjnych form transportu, Poprawa efektywności zarządzania transportem oraz wspieranie rozwoju transportu publicznego, Rozwój i zastosowanie niskoemisyjnych paliw w transporcie oraz magazynowania energii w środkach transportu, Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w edukacji, Wspieranie dostępności oraz wiarygodności informacji na temat wpływu konsumpcji poszczególnych produktów i usług na emisyjność gospodarki, Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w gospodarstwach domowych, Promocja transformacji niskoemisyjnej w sektorze publicznym. Emisja z gospodarstw domowych Głównymi źródłem tego rodzaju zanieczyszczeń powietrza jest: spalanie paliwa stałego (węgiel, drewno opałowe, ekogroszek), spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych. Emisja komunikacyjna Negatywne oddziaływanie na środowisko niesie ze sobą emisja komunikacyjna, która najbardziej odczuwalna jest w pobliżu dróg charakteryzujących się dużym natężeniem ruchu kołowego. Na terenie Powiatu Szczecineckiego głównym źródłem emisji komunikacyjnej są: Drogi krajowe: o Droga krajowa nr 11, o Droga krajowa nr 20, o Droga krajowa nr 25, Drogi wojewódzkie: o Droga wojewódzka nr 171, o Droga wojewódzka nr 172, o Droga wojewódzka nr 201, Drogi powiatowe, Drogi gminne, Drogi wewnętrzne. Głównymi zanieczyszczeniami emitowanymi w związku z ruchem samochodowym są: tlenek i dwutlenek węgla, węglowodory, tlenki azotu, pyły zawierające metale ciężkie, pyły ze ścierania się nawierzchni dróg i opon samochodowych. 27

28 Dla stanu powietrza atmosferycznego istotne znaczenie ma emisja NO x oraz metali ciężkich. Duże znaczenie ma również tzw. emisja wtórna z powierzchni dróg, która zależy w dużej mierze od warunków meteorologicznych. Komunikacja jest również źródłem emisji benzenu, benzo(a)pirenu oraz innych związków organicznych. Na wielkość tych zanieczyszczeń wpływa stan techniczny samochodów, stopień zużycia substancji katalitycznych oraz jakość stosowanych paliw. Gwałtowny rozwój transportu, przejawiający się wzrostem ilości samochodów na drogach oraz aktualny stan infrastruktury dróg spowodował, iż transport może być uciążliwy dla środowiska naturalnego. W przypadku substancji toksycznych emitowanych przez silniki pojazdów do atmosfery, źródła te trudno zinwentaryzować pod kątem emisji zanieczyszczeń, gdyż zwykle nie ma dla nich materiałów sprawozdawczych. Na podstawie znanych wartości średniego składu paliwa, szacowany przeciętny skład spalin silnikowych jest następujący: Tabela 5. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo). 1 Składnik Silniki benzynowe Silniki wysokoprężne Uwagi Azot nietoksyczny Tlen 0, nietoksyczny Para wodna 3,0 5,5 0,5 4 nietoksyczny Dwutlenek węgla 5, nietoksyczny Tlenek węgla 0,5 10 0,01 0,5 toksyczny Tlenki azotu 0,0 0,8 0,0002 0,5 toksyczny Węglowodory 0,2 3 0,009 0,5 toksyczny Sadza 0,0 0,04 0,01 1,1 toksyczny Aldehydy 0,0 0,2 0,001 0,009 toksyczny Źródło: J. Jakubowski Motoryzacja a środowisko. Na skutek powszechnej elektryfikacji, emisje do powietrza związane z ruchem kolejowym mają znaczenie marginalne. Należą do nich jedynie emisje zanieczyszczeń pyłowych związanych z ruchem pociągów oraz niewielkie emisje z lokomotyw spalinowych używanych głównie na bocznicach kolejowych. Emisja niezorganizowana Do tej kategorii zaliczane są inne nie wymienione źródła emisji. Do niezorganizowanych źródeł emisji można zaliczyć np. wypalanie traw, emisję lotnych związków organicznych związanych z lakierowaniem. Emisja przemysłowa Na terenie Powiatu Szczecineckiego następujące zakłady posiadają pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza: 1 Wg J. Jakubowski - Motoryzacja a środowisko. 28

29 Tabela 6. Zakłady posiadające pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza zlokalizowane na terenie Powiatu Szczecineckiego Prowadzący instalację Adres instalacji Decyzja Termin ważności Miejska Energetyka Cieplna sp. z o.o. w Szczecinku ul. Armii Krajowej 81 Miejska Energetyka Cieplna sp. z o.o. w Szczecinku ul. Armii Krajowej 81 Kotłownia Rejonowa KR-1 ul. Kołobrzeska Szczecinek Kotłownia Rejonowa KR-2 ul. Sikorskiego Szczecinek RS MŁ z dnia 4 sierpnia 2015r. 10 lat PPZ PRZYBKOWO sp. z o.o. w Przybkowie 22 gm. Barwice Wytwórnia Pasz w Barwicach ul. Zwycięzców 28A Barwice RS MŁ z dnia 7 września 2017r. 10 lat ELDA ELTRA ELEKTROTECHNIKA S.A. z siedzibą w Bydgoszczy ul. Glinki 146 Zakład w Szczecinku przy ul. Bugno Szczecinek produkcja drobnego osprzętu elektrotechnicznego RS MŁ z dnia 9 maja 2013 r. 10 lat EMET sp. z o.o. w Szczecinku przy ul. Bugno 3 Zakład w Szczecinku przy ul. Bugno 3, Szczecinek instalacja spawalnicza RS MŁ z dnia 6 czerwca 2014 r. 10 lat KPPD S.A. w Szczecinku, ul. Waryńskiego 2 Zakład Przemysłu Drzewnego w Krosinie ul. Dworcowa 4 tartak RS /2007/2008 z dnia 27 lutego 2008r. 10 lat KPPD S.A. w Szczecinku, ul. Waryńskiego 2 Zakład Przemysłu Drzewnego w Łubowie ul. Rakowska 4a tartak RS MŁ z dnia 8 lutego 2013r. 10 lat Zakład Przerobu Surowców Mineralnych MINERAŁ Sp. z o. o. w Gwdzie Małej Zakład Produkcyjny w Gwdzie Małej 15 przerób surowców mineralnych, w szczególności przemiał wapienia dla potrzeb rolnictwa RS MŁ z dnia 19 grudnia 2016r. 10 lat Moje Bambino sp. z o.o. sp. kom. ul. Graniczna 46 w Łodzi Zakład w Szczecinku przy ul. 1 go Maja 71 instalacje kabiny lakiernicze RS MŁ z dnia 8 sierpnia 2012r. 10 lat POL-DRÓG Człuchów Sp. z o. o w Człuchowie ul. Kasztanowa 2 Zakład w Marcelinie gm. Szczecinek Wytwórnia Mas Bitumicznych RS /2008 z dnia 14 lipca 2008r. 10 lat Pomorski Ośrodek Maszynowy POM EKO sp. z o.o. w Szczecinku Zakład ul. Pilska 4-6 instalacja do powlekania (LZO), instalacja do śrutowania, instalacja spawalnicza RS MŁ z dnia 22 maja 2014r. 10 lat ZARCO sp. z o. o. w Szczecinku ul. Lwowska 17E/3 Zakład ul. Bugno 3 w Szczecinku Instalacja do czyszczenia powierzchni produktów (odtłuszczanie i suszenie) RS MŁ z dnia 12 listopada 2012r. 10 lat 29

30 5.1.2 Jakość powietrza Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2017, poz. 519 z późn. zm.), Państwowy Monitoring Środowiska stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Podstawowym celem monitoringu jakości powietrza jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji w powietrzu oraz wyników ocen jakości powietrza. W celu oceny jakości powietrza na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, wyznaczono 3 strefy: Aglomeracja szczecińska (kod strefy: PL3201); Miasto Koszalin (kod strefy: PL3202); Strefa zachodniopomorska (kod strefy: PL3203). Rysunek 3. Podział województwa zachodniopomorskiego na strefy ochrony powietrza. źródło: WIOŚ Szczecin Ocenę jakości powietrza prowadzono w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych punktach pomiarowych monitoringu środowiska. 30

31 W przypadku u pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w wymienionych powyżej punktach wykonujących pomiary automatyczne, do oceny jakości powietrza wykorzystywano stacje badań manualnych. Badana obejmowały następujące zanieczyszczenia: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenki azotu, tlenek węgla, ozon, benzen, pył zawieszony PM10 i PM2.5, arsen, kadm, nikiel, ołów benzo(a)piren. Jak wynika z przekazanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, w mieście Szczecinek zlokalizowana jest stacja pomiarowa na której prowadzone są pomiary automatyczne oraz manualne. W tabeli poniżej zebrano wyniki dla zanieczyszczeń mierzonych metodami automatycznymi. Tabela 7. Wyniki pasywnych pomiarów zanieczyszczeń powietrza w Szczecinku, w roku SO2 NO2 NOx NO PM10 Dwutlenek siarki3) Dwutlenek azotu Tlenki azotu Tlenek azotu Pył zawieszony PM10 [µg/m3] [µg/m3] [µg/m3] [µg/m3] [µg/m3] 2, (poz. dop.: 20 µg/m3) (poz. dop.: 40 µg/m3) (poz. dop.: 30 µg/m3) Źródło: WIOŚ w Szczecinie 5 23 (poz. dop.: 40 µg/m3) W celu oceny jakości powietrza, na podstawie badań stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, wyznaczana jest klasa stref wyodrębnionych na terenie województwa. Tabela 8.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza. Klasa strefy Poziom stężeń zanieczyszczenia Wymagane działania 1. Utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej A poziomu dopuszczalnego oraz nie przekraczający poziomu próba trzymania najlepszej dopuszczalnego * jakości powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem. C powyżej poziomu dopuszczalnego * 1. Określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych; 2. Opracowanie programu 31

32 Klasa strefy Poziom stężeń zanieczyszczenia Wymagane działania ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio opracowany); 3. Kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie niektórych poziomów substancji w powietrzu. Źródło: WIOŚ. Wynik oceny strefy zachodniopomorskiej za rok 2016, w której położony jest Powiat Szczecinecki, wskazuje, że dotrzymane są poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu (klasa A) ustanowione ze względu na ochronę zdrowia dla następujących zanieczyszczeń: dwutlenku azotu; dwutlenku siarki; tlenku węgla; benzenu; pyłu PM2,5; ozonu, ołowiu, kadmu, niklu, benzenu, arsenu w pyle zawieszonym PM10. Przekroczone natomiast zostały dopuszczalne poziomy dla: pyłu PM10; benzo(a)pirenu; Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy zachodniopomorskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia, zostało przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 9. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2016 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia. Symbol klasy wynikowej Nazwa strefy SO 2 NO 2 CO C 6 H 6 O 3 PM10 Pb As Cd Ni B(a)P PM2,5 strefa A A A A A C A A A A C A zachodniopomorska źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2016 rok Stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy zachodniopomorskiej, ze względu na ochronę roślin, nie zostały przekroczone dla żadnej z ba substancji. Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy zachodniopomorskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony roślin, zostało przedstawione w poniższej tabeli. 32

33 Tabela 10. Wynikowe klasy strefy zachodniopomorskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2016 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin. Symbol klasy wynikowej Nazwa strefy SO 2 NO 2 O 3 strefa zachodniopomorskie A A A źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim za 2016 rok Jak wynika z informacji udostępnionych przez WIOŚ w Szczecinie, na terenie strefy zachodniopomorskiej, stwierdzono występowanie w ciągu roku ponadnormatywnej ilości przekroczeń dopuszczalnego średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10, a także przekroczenie wartości docelowej stężenia średniorocznego benzo(a)piren w pyle PM10. Wyniki oceny stężeń zanieczyszczeń w powietrzu występujących w 2016 r. na obszarze strefy zachodniopomorskiej, uwzględniające kryterium ochrony roślin, nie wykazały przekroczeń. Zgodnie z itp. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska dla wszystkich stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych (strefy w klasie C) należy opracować programy ochrony powietrza, mające na celu osiągnięcie ww. poziomów substancji w powietrzu. Należy pamiętać, iż powyższe wyniki oceny obejmują całą strefę zachodniopomorską i są wartościami uśrednionymi dla jej obszaru. Odnawialne źródła energii (OZE) Wraz z wciąż rosnącym zapotrzebowaniem na energię a przy jednoczesnym wyczerpywaniu się zasobów konwencjonalnych wzrasta zainteresowanie alternatywnymi sposobami pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Energia odnawialna jest to energia pochodząca z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych, uzyskiwana z odnawialnych niekopalnych źródeł energii (energia: wody, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalna, fal, prądów i pływów morskich, oraz energia wytwarzana z biomasy stałej, biogazu i biopaliw ciekłych). Odnawialne źródło energii to natomiast źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych. Biomasa Biomasę stanowią organiczne, niekopalne substancje o pochodzeniu biologicznym, które mogą być wykorzystywane w charakterze paliwa do produkcji ciepła lub wytwarzania energii elektrycznej. Do najważniejszych rodzajów tego typu paliw należą: drewno, słoma i odpady pochodzące z produkcji rolniczej, odpady organiczne, oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce, osady ściekowe, rośliny szybko rosnące, takie jak: 33

34 wierzba wiciowa, miskant olbrzymi (trawa słoniowa), słonecznik bulwiasty, ślazowiec pensylwański, rdest sachaliński. Biomasa jest obecnie źródłem energii o największym potencjale. Udział paliw takich jak słoma, drewno czy wierzba energetyczna w bilansie energetycznym kraju systematycznie wzrasta. Z uwagi na częściowo rolniczy charakter Powiatu Szczecineckiego, na jego terenie występują duże zasoby biomasy. Mogą to być odpadki drewniane, trociny, słoma, siano, darń lub zepsute ziarno. Warto zaznaczyć, iż mogą być one wykorzystane do produkcji ciepła w sposób ekologicznie bezpieczny, a także efektywny energetycznie. Jedną z największych zalet biomasy jest zerowa emisja dwutlenku węgla, gdyż ilość tej substancji jest całkowicie akumulowana w procesie fotosyntezy. Za wykorzystaniem biomasy przemawiają m.in.: nadprodukcja lub bezrobocie na wsi. Biogaz Biogaz to paliwo gazowe otrzymywane w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, z wyłączeniem gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów. Biogaz powstaje w wyniku fermentacji metanowej ścieków. Przyjmuje się, iż ze 100 m 3 osadu o zawartości suchej masy na poziomie 5% można uzyskać od 10 do 30 m 3 gazu, który może być wykorzystany do produkcji energii cieplnej, elektrycznej, do napędzania pojazdów bądź przesyłany wprost do sieci gazowej. Energia wiatru Energię wiatru stanowi energia kinetyczna wiatru wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej w turbinach wiatrowych. Potencjał elektrowni wiatrowych jest określany przez możliwości generowania przez nie energii elektrycznej. Tereny o korzystnym potencjale wyznacza się na podstawie badań kierunku, siły oraz częstotliwości występowania wiatrów. Na tej podstawie sporządzono strefy energetyczne wiatru oraz podzielono powierzchnię kraju zgodnie z potencjałem energetycznym. Według IMGW obszar Polski można podzielić na 5 stref energetycznych warunków wiatrowych: Strefa I wybitnie korzystna, Strefa II bardzo korzystna, Strefa III korzystna, Strefa IV mało korzystna, Strefa V niekorzystna. Rysunek przedstawia podział terytorium Polski na strefy energetyczne wiatru. 34

35 Rysunek 4.Strefy energetyczne warunków wiatrowych. źródło: imgw.pl Zgodnie z podziałem wprowadzonym przez Ośrodek Meteorologii IMGW, Powiat Szczecinecki leży w strefie III oraz IV. Energia geotermalna Energia geotermalna jest to energia cieplna pozyskiwana z głębi ziemi i stosowana głównie w celach grzewczych. Z racji na szerokie rozpowszechnienie o pełną odnawialność energia tego typu stanowi olbrzymi potencjał. Ciepłe wody o wyższej temperaturze zdatne są do produkcji energii elektrycznej, pozostałe z powodzeniem stosowane się w ciepłownictwie, rolnictwie czy do celów rekreacyjnych. Oszacowanie potencjału energii geotermalnej wiąże się z koniecznością kosztownych odwiertów próbnych. Na podstawie prowadzonych aktualnie wstępnych analiz można stwierdzić, iż budowa instalacji geotermalnych na terenie Powiatu Szczecineckiego nie jest aktualnie uzasadniona. Warto jednak zaznaczyć, iż dopuszcza się możliwość wykorzystania energii wód podskórnych i ciepła ziemi przy zastosowaniu indywidualnych pomp ciepła. Rozwiązania tego typu mogą znaleźć zastosowanie w domach jednorodzinnych oraz budynkach użyteczności publicznej w terenach o rozproszonej zabudowie. 35

36 Rysunek 5.Mapa temperatury na głębokości 2000 metrów pod powierzchnią terenu. źródło: Szewczyk 2010, Państwowy Instytut Geologiczny 36

37 Energia słońca Energia promieniowania słonecznego wykorzystywana jest w dwojaki sposób: do produkcji energii elektrycznej bądź ciepła. Ciepło może być pozyskiwane w sposób bierny poprzez nagrzewanie pomieszczeń bezpośrednim promieniowaniem bądź poprzez systemy cieczowych lub powietrznych kolektorów słonecznych służących ogrzewaniu mieszkań, podgrzewaniu wody użytkowej itp. Konwersja promieniowania na prąd elektryczny odbywa się natomiast poprzez zastosowanie ogniw fotowoltaicznych bądź elektrowni termicznych. W strefie klimatycznej, w której leży Polska produkcja energii elektrycznej na szerszą skalę przy pomocy ogniw fotowoltaicznych jest nieopłacalna. Natomiast zastosowanie kolektorów słonecznych może okazać się zasadne już nawet w przypadku użytkowania przez pojedyncze gospodarstwa domowe, w zależności od stopnia zapotrzebowania na ciepłą wodę. Poniższe rysunki przedstawiają dwa najważniejsze czynniki wpływające na opłacalność inwestycji związanych z wykorzystaniem energii słonecznej. Rysunek 6.Średni czas nasłonecznienia w ciągu roku na terenie Polski. źródło: imgw.pl 37

38 Rysunek 7. Mapa nasłonecznienia Polski. źródło: cire.pl Powiat Szczecinecki zlokalizowany jest w strefie gdzie średnioroczna suma promieniowania słonecznego wynosi kwh/m 2, natomiast nasłonecznienie szacowane jest na 1450 do 1600 h/rok. Opisane powyżej warunki panujące na terenie powiatu są korzystne i dają możliwość wykorzystywania energii promieniowania słonecznego itp. do podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, a także obiektach oświatowych (szkoły, przedszkola). Z uwagi na koszt instalacji tego rodzaju, warto rozważyć możliwość ich współfinansowania w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego. Energia cieków wód powierzchniowych Potencjalna i kinetyczna energia cieków wód powierzchniowych wykorzystywana jest do wytwarzania energii w elektrowniach wodnych. Do energii odnawialnej zalicza się tylko i wyłącznie produkcję energii elektrycznej w elektrowniach na dopływie naturalnym (przepływowych). Planując tego typu inwestycję należy wziąć pod uwagę uwarunkowania przyrodnicze (ocena zasobów przez IMGW, warunków geomorfologicznych i geologicznych), techniczne (tryb pracy elektrowni, specyfikacja techniczna turbin, wydajność), środowiskowe (przede wszystkim formy ochrony przyrody oraz obszary cenne przyrodniczo), prawne (pozwolenie wodnoprawne zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego), ekonomiczne oraz społeczne (np. turystyka). 38

39 5.1.3 Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 11. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie ochrony klimatu i jakości powietrza. Lp. Zadanie Opis realizacji Wdrożenie działań wynikających z przyjętych programów ochrony powietrza. Sporządzanie i przedkładanie sprawozdań z realizacji działań ujętych w POP w terminach i na zasadach zawartych w programach. 3. Monitoring powietrza. 4. Podłączenie budynków do sieci ciepłowniczej. 5. Termomodernizacja budynków Zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny ekologicznie i energetycznie, w tym wymiana ogrzewania węglowego na gazowe, olejowe lub inne bardziej ekologiczne. Budowa i modernizacja systemów i urządzeń do redukcji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych. Kontrola dotrzymywania przez podmioty korzystające ze środowiska standardów emisyjnych. Zintensyfikowanie ruchu rowerowego poprzez likwidacje barier technicznych, tworzenie nowych i konserwacja istniejących ścieżek rowerowych. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach ochrony zdrowia Powiatu Szczecineckiego Termomodernizacja z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii Montaż kolektorów słonecznych Zamiatanie ulic powiatowych na mokro na terenie miasta Szczecinek Ograniczenie emisji na terenie Miasta Szczecinek- Program Kawka I i Kawka II. Akcje edukacyjne mające na celu uświadamianie społeczeństwa w zakresie szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych Wykonywano sprawozdanie do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Składane w ustawowym terminie do Wykonywano sprawozdanie do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Sprawozdania w formie tabel z realizacji działań naprawczych w danym roku kalendarzowym. W latach WIOŚ w Szczecinie wykonywał pomiary na terenie powiatu Budowa przyłączy cieplnych wysokich i niskich parametrów w technologii preizolowanej do obiektów i budynków mieszkalnych. Termomodernizacja dwóch budynków szkolnych na terenie powiatu. Modernizacja źródeł ciepła oraz montaż OZE. ykonano modernizację układu odpylania kotła WF9 i WF10. Zamontowano nową instalację dwustopniowego odpylania spalin, wykonaną z wstępnego multicyklonu i cyklonofiltra z automatyczną regeneracją filtrów. Instalacja spełnia wymogi zmniejszania emisji pyłów do 100mg/Nm3 w kotłowni KR-I oraz KR-II. Z pomiarów okresowych i wstępnych wykonywanych przez prowadzących instalacje wprowadzające gazy lub pyły do powietrza i przedłożonych Staroście Szczecineckiemu (przez MEC spółkę z o.o. w Szczecinku, Pomorski Ośrodek Maszynowy POM-EKO sp. z o. o. w Szczecinku i Moje Bambino spółkę z o.o. sp. k. Zakład w Szczecinku) wynika, że emisja zanieczyszczeń nie przekroczyła wartości dopuszczalnych określonych w posia pozwoleniach. Przebudowa drogi powiatowej Nr 1301Z ul. Wojska Polskiego w Bornem Sulinowie w ramach zadania wykonano bitumiczne ścieżki rowerowe. Przebudowa ściezki rowerowej w ramach przebudowy ul. Armii Krajowej. Budowa nowych ścieżek rowerowych. Opracowano dokumentację i uzyskano pozwolenie na budowę ścieżek rowerowych (zakładana długość ścieżek około 9,5 km) Planowany okres realizacji do końca

40 5.1.4 Zagadnienia Horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Zgodnie z analizami wykonanymi na potrzeby programu KLIMADA, zamieszczonymi w Strategicznym planie adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020, na przestrzeni następnych lat warunki klimatyczne Polski zmienią się. Przewidywane jest zwiększenie się średniej rocznej temperatury ilości dni upalnych (z temperaturą powyżej 25 o C) oraz zmniejszenie się ilości dni z temperaturami poniżej 0 o C. Efektem tego może być ograniczenie zapotrzebowania na energię potrzebną do ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych, co jednocześnie spowoduje ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Zwiększenie się ilości dni upalnych, może z kolei spowodować wzrost zapotrzebowania na energię (urządzenia klimatyzacyjne). Większa ilość dni słonecznych przyczyni się natomiast do polepszenia się warunków słonecznych, wyjątkowo ważnych przy korzystaniu z energii odnawialnej. Konieczne będzie dostosowanie systemu energetycznego do wahań temperatur oraz zapotrzebowania energetycznego, wdrożenie rozporoszonych, niskoemisyjnych źródeł energii oraz wykorzystywanie energii odnawialnej. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie ochrony powietrza, można zaliczyć wszelkiego rodzaju awarie sieci przesyłowych oraz awarie w zakładach przemysłowych. Awaria instalacji przemysłowych lub przesyłowych może doprowadzić do uwolnienia dużych ilości lotnych związków chemicznych do powietrza. Substancje takie mogą cechować się negatywny wpływem na organizmy żywe oraz środowisko naturalne. Zasięg skażenia po awarii przemysłowej jest zależny od lokalnych uwarunkowań terenowych, klimatu oraz pogody i w zależności od tych parametrów może pokryć bardzo duży obszar. Działania edukacyjne Jednym z najważniejszych zadań powiatów oraz gmin należy zwiększanie świadomości ekologicznej ich mieszkańców zwłaszcza tych dorosłych. Cel ten można osiągnąć poprzez organizowanie szkoleń oraz akcji edukacyjnych podejmujących tematykę zmian klimatu, sposobów minimalizowania ich skutków, ograniczania niskiej emisji oraz minimalizacji negatywnego wpływu na powietrze atmosferyczne. Monitoring środowiska Monitoring powietrza w województwie Zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W ramach systemu monitoringu jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim funkcjonuje 9 stacji pomiarowych. Prowadzą one monitoring w sposób automatyczny, manualny lub pasywny. 40

41 5.1.5 Analiza SWOT Jakość powietrza Silne strony Słabe strony Brak przekroczeń dopuszczalnych norm Wysokie ceny ekologicznych paliw powietrza w przypadku SO 2 ; O 3 ; NO 2, CO; i montażu OZE, C 6 H 6 ; Pb; As; Cd; Ni oraz pyłu PM2,5 Przewaga tradycyjnych, nieekologicznych źródeł ciepła, Zagrożenie z liniowych i punktowych źródeł zanieczyszczeń, Napływ zanieczyszczeń spoza granicy powiatu, Przekroczenia dopuszczalnych norm jakości powietrza w przypadku: pyłu PM10; B(a)P; Szanse Stopniowe zastąpienie ogrzewania węglowego, bardziej nowoczesnym systemem (w tym OZE) Rozbudowa sieci gazowej na terenie powiatu, Termomodernizacja budynków znajdujących się na terenie powiatu, Tworzenie ścieżek rowerowych, Rozwój komunikacji publicznej, Zagrożenia Zanieczyszczenie powietrza wynikające z tzw. niskiej emisji, Spalanie odpadów w piecach domowych, Wzrost liczby samochodów, Zanieczyszczenia powietrza pochodzące spoza obszaru powiatu, Brak środków finansowych na inwestycje związane z ochroną powietrza. 41

42 5.2. Zagrożenia hałasem Stan wyjściowy Hałas definiuje się jako wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego oddziałujące na organizm ludzki. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519 z późn. zm.), podstawowe pojęcia z zakresu ochrony przed hałasem są następujące: emisja - wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio energie do powietrza, wody lub ziemi, związane z działalnością człowieka (takie jak hałas czy wibracje), hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do Hz, poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db). Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519 z późn. zm.). W rozumieniu ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności na utrzymaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, oraz zmniejszeniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. W związku ze stwierdzoną uciążliwością akustyczną hałasów komunikacyjnych Państwowy Zakład Higieny opracował skalę subiektywnej uciążliwości zewnętrznych tego rodzaju hałasów. Zgodnie z dokonaną klasyfikacją uciążliwość hałasów komunikacyjnych zależy od wartości poziomu równoważnego LAeq i wynosi odpowiednio: mała uciążliwość LAeq< 52 db średnia uciążliwość 52 db<laeq< 62 db duża uciążliwość 63 db<laeq< 70 db bardzo duża uciążliwość LAeq> 70 db Źródła hałasu Hałas drogowy Kryteria dopuszczalności hałasu drogowego określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (t.j. Dz. U. 2014, poz. 112). Dla rodzajów terenu, wyróżnionych ze względu na sposób zagospodarowania i pełnione funkcje (tj. tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny szpitali, szkoły, tereny rekreacyjno wypoczynkowe i uzdrowiska), ustalono dopuszczalny równoważny poziom hałasu LA eq D w porze dziennej i LA eq N w porze nocnej. Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu dla danego terenu jest zaklasyfikowanie go do określonej kategorii, o wyborze której decyduje sposób jego zagospodarowania. Dla hałasu drogowego, dopuszczalne wartości poziomów hałasu wynoszą w porze dziennej w zależności od funkcji terenu od 50 do 65 db, w porze nocnej db. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu, zestawiono w tabeli poniżej. 42

43 Tabela 12. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu. Dopuszczalny poziom hałasu w db Przeznaczenie terenu Drogi lub linie kolejowe* LAeq D przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom LAeq N przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu LAeq D przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie następującym LAeq N przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej b) Tereny szpitali poza miastem a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży** c) Tereny domów opieki d) Tereny szpitali w miastach a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi c) Tereny rekreacyjnowypoczynkowe poza miastem d) Tereny zabudowy zagrodowej Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców *** * Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. ** W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. *** Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych 43

44 Na terenie Powiatu Szczecineckiego głównym źródłem hałasu drogowego są: Drogi krajowe: o Droga krajowa nr 11, o Droga krajowa nr 20, o Droga krajowa nr 25, Drogi wojewódzkie: o Droga wojewódzka nr 171, o Droga wojewódzka nr 172, o Droga wojewódzka nr 201, Drogi powiatowe, Drogi gminne, Drogi wewnętrzne. W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie nie prowadził badań klimatu akustycznego na terenie Powiatu Szczecineckiego. Badanie takie zostały zaplanowane na rok 2017 wyniki zostaną opublikowane w II półroczu 2018 roku. W 2012 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przeprowadziła badania hałasu drogowego na terenie Powiatu Szczecineckiego. Badano stan warunków akustycznych przy drodze krajowej nr

45 Rysunek 8. Drogi objęte pomiarami hałasu komunikacyjnego na terenie Powiatu Szczecineckiego. Źródło: GDDKiA Wyniki badań zawierały zestawienie wielkości obszaru oraz ilości budynków narażonych na przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Zebrano je w dwóch tabelach opisujących wskaźnik L N długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db), wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz do godz. 6.00) oraz wskaźnik L DWN (długookresowy średni poziom dźwięku, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (od godz do godz ), pory wieczoru (od godz do godz ) oraz pory nocy (od godz do godz ). Dane zostały zestawione w tabelach. 45

46 Tabela 13. Poziomy dźwięku L DWN [db] dla Powiatu Szczecineckiego. wskaźnik L DWN Powiat Szczecinecki db db db db > 75 db poziomy dźwięku w środowisku Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.] Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły Bardzo zły 0,333 0,207 0,146 0,100 0,033 0,266 0,162 0,110 0,053 0,0003 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] 0,799 0,488 0,329 0,159 0,001 Źródło: GDDKiA Tabela 14. Przekroczenia wartości L N [db] dla Powiatu Szczecineckiego. wskaźnik L N Powiat Szczecinecki db db db db > 75 db poziomy dźwięku w środowisku Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie [tys.] Stan warunków akustycznych środowiska niedobry zły Bardzo zły 0,257 0,257 0,109 0, ,187 0,136 0,071 0,003 0 Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] 0,563 0,410 0,212 0,009 0 Źródło: GDDKiA Wyniki badań zleconych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad wskazują, na pogorszony stan środowiska akustycznego wzdłuż dróg krajowych, przebiegających przez Powiat Szczecinecki. Mieszkańcy obszarów do nich przylegających lub pracujący w jej pobliżu mogą być narażeni na przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu co negatywnie wpływa na stan warunków akustycznych środowiska. Przekroczenia te zgodnie z badaniami zleconymi przez Generalna Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, w skrajnych przypadkach, mogą wynosić ponad 20 db. Hałas kolejowy Przez Powiat Szczecinecki przebiegają następujące linie kolejowa: Linia kolejowa nr 210 Chojnice Runowo Pomorskie, Linia kolejowa nr 404 Szczecinek Kołobrzeg, Linia kolejowa nr 405 Piła Główna Ustka, 46

47 W związku z ich istnieniem, na obszarach przez które przebiegają torowiska, może wystąpić potencjalne zagrożenie nadmiernym hałasem, którego źródłem jest kolej. Hałas przemysłowy Hałas przemysłowy powodowany jest eksploatacją instalacji lub urządzeń zawiązanych z prowadzoną działalnością przemysłową. Emisja zanieczyszczenia środowiska hałasem regulowana jest w posia przez podmioty gospodarcze zezwoleniach, dopuszczających określone poziomy hałasu odrębnie dla pory dziennej i nocnej. Uciążliwość hałasu emitowanego z obiektów przemysłowych zależy między innymi od ich ilości, czasu pracy czy odległości od terenów podlegających ochronie akustycznej. Na terenie Powiatu Szczecineckiego zlokalizowany jest jeden zakład posiadający decyzję o dopuszczalnych poziomach hałasu - Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowo Usługowe RAYAN Rafał Nowak w Czeladzi, Oddział w Barwicach, ul. Podgórna 9. Pozostałe decyzje określające dopuszczalne poziomy hałasu określone są w pozwoleniach zintegrowanych. Strefy ciszy Na terenie Powiatu Szczecineckiego obowiązuje zakaz używania przez całą dobę jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe na następujących jeziorach i odcinkach rzek oraz ich obrzeża o szerokości 200 m: Tabela 15. Jeziora objęte zakazem używania jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe, przez cała dobę. Nazwa jeziora Brody Ciemino Kocie Komorze Strzeszyno Cieszęcino Ławiczka Dębno Koprzywno Drężno Gmina Borne Sulinowo Borne Sulinowo Borne Sulinowo Borne Sulinowo Borne Sulinowo Biały Bór Biały Bór Barwice Barwice Szczecinek W okresie od 1 czerwca do 15 września każdego roku w godzinach od 2200 do 700 zakaz obejmuje również: Tabela 16. Jeziora lub rzeki objęte zakazem używania jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe w godzinach ,00 w okresie od 1 czerwca do 15 września. Nazwa jeziora lub rzeki Pile Radacz Śmiadowo Lubicko Wielkie Bielsko Trzesiecko Gmina Borne Sulinowo Borne Sulinowo Borne Sulinowo Borne Sulinowo Biały Bór Miasto Szczecinek 47

48 Nazwa jeziora lub rzeki Wielimie Wierzchowo Rzeka Gwda Gmina Szczecinek Szczecinek od jeziora Wielimie do granicy województwa Ponadto na jeziorze Łobez w gminie Biały Bór obowiązuje przez cały rok zakaz używania jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe w godzinach od 1700 do 1100 dnia następnego, a skuterów wodnych przez całą dobę Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 17. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie zagrożenia hałasem. Lp. Zadanie Opis realizacji 1. Sporządzenie map akustycznych dla dróg krajowych, linii kolejowych Zadanie wykonane częściowo Kontrola jednostek gospodarczych w zakresie emitowanego hałas. Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców powiatu szczecineckiego ponad normatywnym hałasem poprzez: budowę obwodnic i dróg alternatywnych do istniejących (wraz ze skutecznymi zabezpieczeniami akustycznymi) przeprowadzenie remontu nawierzchni dotychczasowych odcinków dróg, zastosowanie zmniejszenia prędkości pojazdów. Ograniczenie uciążliwości akustycznej w miejscach występowania szczególnych uciążliwości akustycznych dla mieszkańców (szczególnie w okolicach takich budynków jak: szpitale, szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej itp.) poprzez: budowę ekranów akustycznych stosowanie mat antywibracyjnych, wykopów, tuneli tworzenie pasów zieleni przy głównych trasach komunikacyjnych zwiększenie izolacyjności akustycznej budynków. Przeprowadzenie edukacji ekologicznej oraz promocja: komunikacji zbiorowej, transportu rowerowego, proekologicznego korzystania z samochodów: Carpooling (jazda z sąsiadem), Ecodriving (ekologiczny, oszczędny styl jazdy). Wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu poza zakładem na terenie chronionym akustycznie. Rozpatrywanie wniosków dotyczących podjęcia uchwał w sprawie ograniczenia lub zakazu używania jednostek pływających lub niektórych ich rodzajów na zbiornikach powierzchniowych wód celem zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno - wypoczynkowe. W okresie r r. na obszarze powiatu szczecineckiego WIOŚ w Szczecinie przeprowadził 3 kontrole z wyjazdem w teren w zakresie przestrzegania dopuszczalnych poziomów hałasu. Zadanie wykonano częściowo. Wykonanie zabezpieczenia akustycznego ekran akustyczny na terenie bazy PKS w Szczecinku - projekt. Wycieczki rowerowe organizowane przez Ośrodek Kultury i Turystyki w Barwicach. Budowa ścieżek rowerowych. Rajd rowerowy pod hasłem Naokoło jest wesoło. W okresie sprawozdawczym nie została wydana żadna decyzja o dopuszczalnym poziomie hałasu poza zakładem na terenie chronionym akustycznie. Rada Powiatu Szczecineckiego rozpatrywała następujące wnioski: -zniesienie zakazu używania jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe na jeziorze Ciemino; -wprowadzenie ograniczenia w używaniu skuterów wodnych; W obu przypadkach nie podjęto inicjatywy uchwałodawczej. 48

49 Zagadnienia Horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Wzrost temperatur średnich temperatur powietrza towarzyszący zmianom klimatycznym powoduje zwiększenie się poziomów dźwięków zwłaszcza tych generowanych przez urządzenia mechaniczne oraz elektryczne. Wzrost temperatury wymusza również, intensywniejsze działanie układów chłodzących co również może powodować uciążliwości dla środowiska, zwłaszcza w miastach gdzie naturalny krajobraz uległ największym przekształceniom. Aby zmniejszyć negatywny wpływ wysokich temperatur należy zwiększać ilość terenów zielonych oraz niwelować efekt tzw. miejskiej wyspy ciepła. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie zagrożenia hałasem można zaliczyć wszelkiego rodzaju zdarzenia losowe powodujące nagłe zwiększenie emisji dźwięku. Działania edukacyjne Zwiększenie świadomości mieszkańców dotyczącej zagrożenia nadmiernym poziomem dźwięku powietrzu, zwłaszcza przy nieustannie rosnącej ilości pojazdów mechanicznych, powinno być jednym z priorytetów jednostek samorządu terytorialnego. Ważnym krokiem w tym kierunku może być organizacja szkoleń, dla mieszkańców powiatu, mających na celu propagowanie wiedzy na temat zagrożeń związanych z hałasem niwelowania ich skutków a także stref ciszy oraz ograniczeń w użytkowaniu jednostek pływających. Monitoring środowiska Monitoring poziomów dźwięku w Województwie Zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Badania obejmują okolice dróg o dużym natężeniu ruchu, okolice linii kolejowych oraz lotnisk Analiza SWOT Klimat akustyczny Silne strony Słabe strony Brak zagrożeń akustycznych ( z wyłączeniem ciągów komunikacyjnych oraz zakładów przemysłowych), Natężenie ruchu komunikacyjnego. Szanse Zagrożenia Monitorowanie poziomów hałasu wzdłuż ciągów komunikacyjnych, Brak funduszy na inwestycje zmierzające do poprawy stanu środowiska Budowa ekranów akustycznych wzdłuż akustycznego, ciągów komunikacyjnych, Zwiększająca się ilość samochodów, Poprawa stanu technicznego ciągów komunikacyjnych, Uwzględnianie w Planach Zagospodarowania Przestrzennego odległości od źródeł hałasu, 49

50 5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne Stan wyjściowy Zagadnienia dotyczące ochrony ludzi i środowiska przed niekorzystnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych regulowane są przepisami dotyczącymi: ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, przepisami sanitarnymi. Jako promieniowanie niejonizujące określa się promieniowanie, którego energia oddziałująca na każde ciało materialne nie wywołuje w nim procesu jonizacji. Promieniowanie to związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego. Poniżej zestawiono potencjalne źródła omawianego promieniowania: urządzenia wytwarzające stałe pole elektryczne i magnetyczne, urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, (stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia), urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1 khz do 300 GHz, (urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne), inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0-0,5 Hz, 0,5-50 Hz oraz Hz. Zagadnienia dotyczące promieniowania niejonizującego są określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003r., Nr 192, poz. 1883). Wpływ pola elektromagnetycznego na człowieka i środowisko uzależniony jest od wysokości natężenia (lub gęstości mocy) oraz częstotliwości drgań. Dlatego wartość poziomów dopuszczalnych jest określana w pasmach częstotliwości. Poniżej przedstawiono tabelę z wartościami dopuszczalnymi. Tabela 18. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla miejsc dostępnych dla ludności. Zakres częstotliwości promieniowania Składowa Składowa elektryczna magnetyczna Gęstość mocy 1 0 Hz 10 kv/m 2500 A/m - 2 od 0 Hz do 0,5 HZ A/m - 3 od 0,5 Hz do 50 HZ 10 kv/m 60 A/m - 4 od 0,05k Hz do 1 khz - 3/f A/m - 5 od 0,001 MHz do 3 MHZ 20 V/m 3 A/m - 6 od 3 MHz do 300 MHZ 7 V/m od 300 MHz do 300 GHZ 7 V/m 0,1 W/m2 Tabela 19. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Zakres częstotliwości promieniowania Składowa elektryczna Składowa magnetyczna 50 Hz 1 kv/m 60 A/m - źródło: WIOŚ Szczecin. Gęstość mocy 50

51 Źródła promieniowania elektromagnetycznego Na terenie Powiatu Szczecineckiego źródła promieniowania niejonizującego stanowią: linie i stacje elektroenergetyczne wysokich napięć, urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne. Rysunek 9. Bazowe stacje telefonii komórkowej na terenie województwa zachodniopomorskiego. Źródło: Stan Środowiska w Województwie Zachodniopomorskim w Latach W latach roku na terenie Powiatu Szczecineckiego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie przeprowadził pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Wyniki zebrano poniżej. 51

52 Tabela 20. Wyniki pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych w powiecie szczecineckim w latach Rok Punkt pomiarowy Wartość niepewności Średnia arytmetyczna zmierzonych pomiarów wartości [V/m] [V/m] Biały Bór, ul Żymierskiego 0,24 0,08 Przybkowo < 0, Szczecinek, ul. Ordona 0,49 0,1 Łubowo, ul. Kościuszki < 0, Grzmiąca < 0,20 - Źródło: WIOŚ w Szczecinie Na podstawie wyników badań można założyć, że na terenie Powiatu Szczecineckiego nie doszło do przekroczeń poziomów pól elektromagnetycznych. Pomimo u odnotowanych przekroczeń niezbędny jest nadzór nad istniejącymi oraz potencjalnymi źródłami tego promieniowania Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 21. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Lp. Zadanie Opis realizacji 1. Prowadzenie monitoringu poziomów pól elektromagnetycznych na terenie powiatu szczecineckiego. W 2015r. na terenie powiatu szczecineckiego WIOŚ w Szczecinie, zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata , wykonał pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w środowisku, w przedziale od 3 MHz do 3000 MHz w miejscowości Grzmiąca (poniżej czułości miernika). Ocena za 2015r. zawarta została w opracowaniach opublikowanych na stronie internetowej WIOŚ w Szczecinie. W 2016r. na terenie powiatu szczecineckiego WIOŚ w Szczecinie, zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa zachodniopomorskiego na lata , wykonał pomiary pola elektromagnetycznego w środowisku, w przedziale od 3 MHz do 3000 MHz, wykonane zostały w miejscowościach Biały Bór (0,52V/m) i Przybkowo (poniżej czułości miernika). 2. Szczegółowa weryfikacja zgłoszeń przedkła Staroście w zakresie eksploatacji instalacji wytwarzania pól elektromagnetycznych. W 2015 r. było rozpatrywanych 32 zgłoszenia instalacji. W 2016 r. było rozpatrywanych 30 zgłoszeń instalacji. Zgłaszane instalacje dotyczyły instalacji nowych jak również zmian instalacji istniejących. 52

53 Zagadnienia Horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Wzrost temperatur powietrza towarzyszący zmianom klimatycznym może powodować zmiany w rozchodzeniu się pól elektromagnetycznych wokół emiterów a w efekcie negatywny wpływ na ludność oraz środowisko. W celu zmniejszenia takiego wpływu należy zwiększać powierzchnię terenów zielonych oraz brać pod uwagę czynniki klimatyczne, podczas wybierania lokalizacji dla źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie promieniowania elektromagnetycznego można zaliczyć wszelkiego awarie urządzeń powodujące nadmierną emisję promieniowania mogącą negatywnie wpłynąć na środowisko oraz organizmy żywe. Działania edukacyjne Działania edukacyjne na terenie powiatu powinny skupić się wokół zwiększenia świadomości mieszkańców na temat zagrożeń związanych z promieniowaniem elektromagnetycznym oraz urządzeniami, które takie promieniowanie emitują. Monitoring środowiska Monitoring poziomów dźwięku w Województwie Zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Badania prowadzi się w miastach o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tyś., w miastach o liczbie ludności poniżej 50 tyś. oraz na terenach wiejskich Analiza SWOT Silne strony Stały nadzór Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie nad inwestycjami mogącymi emitować promieniowanie elektromagnetyczne. Szanse Stała kontrola Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska nad istniejącymi oraz planowanymi inwestycjami mogącymi emitować promieniowanie elektromagnetyczne. Promieniowanie elektromagnetyczne Słabe strony Lokalizacja masztów telefonii komórkowej i linii wysokiego napięcia na terenie powiatu. Zagrożenia Wzmacnianie istniejących pól elektromagnetycznych przez nowe emitery. 53

54 5.4. Gospodarowanie wodami Stan wyjściowy - wody powierzchniowe Obszar Powiatu Szczecineckiego leży w zlewniach następujących jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP): Tabela 22. Jednolite Części Wód Powierzchniowych znajdujące się na obszarze Powiatu Szczecineckiego. Lp. Nazwa JCWP Kod JCWP 1. LW10518 Studnica 2. LW10520 Wierzchowo 3. LW10527 Spore 4. LW10528 Wielimie 5. LW10529 Ciemino 6. LW10532 Radacz 7. LW10533 Trzesiecko 8. LW10537 Wilczkowo 9. LW10539 Dębno 10. LW10543 Dołgie 11. LW10545 Cieszęcino 12. LW10548 Bielsko 13. LW10569 Remierzewo 14. LW10570 Przełęg 15. LW10571 Kniewo 16. LW10579 Komorze 17. LW10581 Lubicko Wielkie 18. LW10582 Brody 19. LW10583 Strzeszyno 20. LW10590 Pile 21. LW10594 Śmiadowo 22. LW10595 Dołgie 23. LW20870 Wielatowo 24. LW20871 Trzebiechowo 25. LW20879 Dębno 26. RW Zbiornik Nadarzycki z dopł. w Nadarzycach 54

55 Lp. Nazwa JCWP Kod JCWP 27. RW Parsęta od źródeł do Gęsiej 28. RW Gęsia 29. RW Perznica do dopływu ze Storkowa z jeziorami Wielatowo i Trzebiechowo 30. RW Radusza 31. RW Trzebiegoszcz 32. RW Rudy Rów (II) 33. RW Brzeźniczka 34. RW Odpust 35. RW Studnica do Pierskiej Strugi z jeziorami Studzieniczno i Bobięcino Wielkie 36. RW Dopływ z Wągrodna 37. RW Osoka 38. RW Czernica do Białej 39. RW Dopływ spod leśn. Jelnia 40. RW Gnilec 41. RW Czarna 42. RW Dobrzyca do Świerczyńca 43. RW Rudy Rów (I) 44. RW Dębnica do Brusnej z jez. Dębno 45. RW Liśnica do Leszczynki 46. RW Radew do Chocieli z jez. Kwiecko 47. RW Perznica od dopł. ze Storkowa do ujścia 48. RW Czernica od Białej do ujścia 49. RW Gwda od Dołgi do wpływu do zb. Podgaje 50. RW Plitnica od Kan. Sypniewskiego do ujścia 51. RW Piława od Zb. Nadarzyckiego do ujścia 52. RW Dębnica od Brusnej do ujścia 53. RW Parsęta od Gęsiej do Liśnicy 54. RW Gwda do wpływu do Jez. Wielimie 55. RW Gwda od wpływu do Jez. Wielimie do Dołgi 56. RW Biała do Jez. Bielsko 55

56 Lp. Nazwa JCWP Kod JCWP 57. RW Plitnica do Kan. Sypniewskiego 58. RW Piława do Zb.Nadarzyckiego Źródło: KZGW Rysunek 10. JCWP Powiatu Szczecineckiego. źródło: 56

57 Stan wyjściowy - wody podziemne Powiat Szczecinecki znajduje się w zasięgu Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 9, 10, 25 oraz 26. Informacje na ich temat znajdują się w poniższych tabelach. Tabela 23.Charakterystyka JCWPd nr 9. Powierzchnia 4072 km 2 Region Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Województwo Zachodniopomorskie Powiaty kołobrzeski, gryficki, białogardzki, koszaliński, świdwiński, szczecinecki, sławieński, M. Koszalin, drawski Głębokość występowania wód słodkich 0,3 134 m źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna Tabela 24.Charakterystyka JCWPd nr 10. Powierzchnia 2559 km 2 Region Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Województwo Zachodniopomorskie, Pomorskie Powiaty Zachodniopomorskie: koszaliński, szczecinecki, sławieński Pomorskie: słupski, bytowski, człuchowski, M. Słupsk Głębokość występowania wód słodkich 0,5 174 m źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna Tabela 25.Charakterystyka JCWPd nr 25. Powierzchnia 3288,5 km 2 Region Warty Województwo Zachodniopomorskie, Lubuskie, Wielkopolskie Zachodniopomorskie: choszczeński, wałecki, drawski, stargardzki, świdwiński, szczecinecki Powiaty Lubuskie: człuchowski, bytowski Wielkopolskie: czarnkowsko-trzcianecki Głębokość występowania 0,2 130 m wód słodkich źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna Tabela 26.Charakterystyka JCWPd nr 26. Powierzchnia 4943,7 km 2 Region Warty Województwo Zachodniopomorskie, Lubuskie, Wielkopolskie Zachodniopomorskie: wałecki, drawski, szczecinecki Powiaty Pomorskie: strzelecko-drezdenecki Wielkopolskie: czarnkowsko-trzcianecki, złotowski, pilski Głębokość występowania m wód słodkich źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna Ich zasięg przedstawiono poniżej. 57

58 Rysunek 11. Zasięg JCWPd na tle Powiatu Szczecineckiego źródło: 58

59 Główne Zbiorniki wód podziemnych Zachodnia część powiaty Szczecineckiego leży w zasiegu dwóch Głównych Zbiorników Wód Podziemnych GZWP nr 120 Zbiornik międzymorenowy Bobolice oraz GZWP nr 126 Zbiornik Szczecinek. Rysunek 12. Główne Zbiorniki Wód Poziemnych obejmujące Powiat Szczecinecki. Źródło: KZGW Jakość wód - wody powierzchniowe 2 Stan rzek Podstawową jednostką gospodarki wodnej w myśl polskiego prawa wodnego, zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną jest Jednolita Część Wód (JCW). Jednolite części wód dzielimy na Jednolite Części Wód Powierzchniowych (JCWP) i Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd). Informacje na temat stanu wód JCWP zlokalizowanych na terenie Powiatu Szczecineckiego, uzyskane od RZGW, zebrano w tabeli. 2 Na podstawie i publikacji RZGW. 59

60 Tabela 27. Stan JCWP zlokalizowanych na terenie powiatu szczecineckiego. Nazwa JCWP Kod JCWP Stan/ potencjał ekologiczny Stan chemiczny Stan wód Status Zagrożenie nieosiągnięciem celów środowiskowych LW10518 Studnica umiarkowany dobry zły naturalna zagrożona LW10520 Wierzchowo oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10527 Spore oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW10528 Wielimie oceny oceny oceny silnie zmieniona zagrożona LW10529 Ciemino oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW10532 Radacz oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10533 Trzesiecko umiarkowany dobry zły silnie zmieniona zagrożona LW10537 Wilczkowo Studnica umiarkowany dobry zły naturalna LW10539 Dębno oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW10543 Dołgie dobry dobry dobry naturalna niezagrożona LW10545 Cieszęcino dobry dobry dobry naturalna niezagrożona LW10548 Bielsko oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW10569 Remierzewo oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW10570 Przełęg oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10571 Kniewo oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10579 Komorze dobry dobry dobry naturalna niezagrożona LW10581 Lubicko Wielkie oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10582 Brody oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10583 Strzeszyno oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10590 Pile oceny oceny oceny naturalna zagrożona LW10594 Śmiadowo oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW10595 Dołgie oceny oceny oceny silnie zmieniona zagrożona 60

61 Nazwa JCWP Kod JCWP Stan/ potencjał ekologiczny Stan chemiczny Stan wód Status Zagrożenie nieosiągnięciem celów środowiskowych LW20870 Wielatowo oceny oceny oceny naturalna niezagrożona LW20871 Trzebiechowo zły dobry zły naturalna zagrożona LW20879 Dębno oceny oceny RW RW Zbiornik Nadarzycki z dopł. w Nadarzycach Parsęta od źródeł do Gęsiej poniżej dobrego dobry oceny dobry umiarkowany dobry zły RW Gęsia umiarkowany dobry zły RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW Perznica do dopływu ze Storkowa z jeziorami Wielatowo i Trzebiechowo Radusza Trzebiegoszcz Rudy Rów (II) Brzeźniczka Odpust Studnica do Pierskiej Strugi z jeziorami Studzieniczno i Bobięcino Wielkie Dopływ z Wągrodna Osoka Czernica do Białej Dopływ spod leśn. Jelnia Gnilec co najmniej dobry co najmniej dobry co najmniej dobry poniżej dobrego poniżej dobrego co najmniej dobry dobry i powyżej dobrego co najmniej dobry co najmniej dobry poniżej dobrego poniżej dobrego poniżej dobrego dobry dobry dobry dobry naturalna silnie zmieniona silnie zmieniona silnie zmieniona silnie zmieniona silnie zmieniona zagrożona zagrożona zagrożona zagrożona niezagrożona niezagrożona dobry dobry naturalna niezagrożona dobry zły naturalna zagrożona dobry zły silnie zmieniona zagrożona dobry dobry naturalna niezagrożona dobry dobry silnie zmieniona niezagrożona dobry dobry naturalna niezagrożona dobry dobry naturalna niezagrożona poniżej dobrego poniżej dobrego poniżej dobrego zły naturalna niezagrożona zły naturalna niezagrożona zły naturalna niezagrożona RW Czarna dobry dobry dobry naturalna niezagrożona RW Dobrzyca do Świerczyńca umiarkowany poniżej dobrego zły naturalna zagrożona RW Rudy Rów (I) co najmniej dobry dobry dobry naturalna niezagrożona RW Dębnica do Brusnej z jez. Dębno poniżej dobrego poniżej dobrego zły naturalna niezagrożona 61

62 Nazwa JCWP RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW RW Kod JCWP Liśnica do Leszczynki Radew do Chocieli z jez. Kwiecko Perznica od dopł. ze Storkowa do ujścia Czernica od Białej do ujścia Gwda od Dołgi do wpływu do zb. Podgaje Plitnica od Kan. Sypniewskiego do ujścia Piława od Zb. Nadarzyckiego do ujścia Dębnica od Brusnej do ujścia Parsęta od Gęsiej do Liśnicy Gwda do wpływu do Jez. Wielimie Gwda od wpływu do Jez. Wielimie do Dołgi Biała do Jez. Bielsko Plitnica do Kan. Sypniewskiego Piława do Zb.Nadarzyckiego Stan/ potencjał ekologiczny poniżej dobrego dobry i powyżej dobrego poniżej dobrego Stan chemiczny poniżej dobrego poniżej dobrego Stan wód Status Zagrożenie nieosiągnięciem celów środowiskowych zły naturalna niezagrożona zły silnie zmieniona niezagrożona dobry zły naturalna zagrożona umiarkowany dobry zły naturalna zagrożona dobry i powyżej dobrego dobry dobry silnie zmieniona zagrożona dobry dobry dobry naturalna zagrożona dobry i powyżej dobrego dobry i powyżej dobrego dobry i powyżej dobrego poniżej dobrego poniżej dobrego dobry zły zły dobry silnie zmieniona silnie zmieniona silnie zmieniona niezagrożona niezagrożona zagrożona dobry dobry dobry naturalna niezagrożona poniżej dobrego co najmniej dobry co najmniej dobry dobry zły naturalna zagrożona dobry dobry naturalna niezagrożona dobry dobry naturalna niezagrożona dobry dobry dobry naturalna niezagrożona Źródło: RZGW Dla Jednolitych części wód powierzchniowych które zostały wskazane jako naturalne część wód - celem środowiskowym jest ochrona, poprawa oraz przywracanie stanu jednolitych części wód powierzchniowych tak, aby osiągnąć ich dobry stan. Natomiast dla JCWP, które zostały wskazane jako silnie zmienione części wód, celem środowiskowym jest ochrona tych wód oraz poprawa ich potencjału i stanu, tak aby osiągnąć dobry potencjał ekologiczny. 62

63 Tabela 28.Schemat oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych. źródło: WIOŚ Jakość wód - wody podziemne Informacje na temat stanu jakości wód podziemnych Powiatu Szczecineckiego przedstawiono także w poniższej tabeli. Tabela 29. Wyniki oceny stanu wód podziemnych dla Powiatu Szczecineckiego Kod JCWPd Stan chemiczny Stan ilościowy Status Zagrożenie nieosiągnięciem celów środowiskowych PLGW60009 dobry dobry dobry niezagrożona PLGW dobry dobry dobry niezagrożona PLGW dobry dobry dobry niezagrożona PLGW dobry dobry dobry niezagrożona źródło: KZGW Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 30. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych. Lp. Zadanie Opis realizacji Weryfikacja obszarów zagrożonych Przeprowadzono ocenę wód oraz stanu rolnictwa w 1. zanieczyszczeniem związkami azotu regionie wodnym Warty pochodzących ze źródeł rolniczych Działania podejmowane w celu ograniczenia dopływu zanieczyszczeń związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych. Prowadzenie monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych. W latach w granicach powiatu szczecineckiego nie obowiązywał program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, ustanawiany przez Dyrektora RZGW w Szczecinie. W latach w granicach powiatu szczecineckiego nie obowiązywał program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, ustanawiany przez Dyrektora RZGW w Poznaniu. Monitoring prowadził WIOŚ w Szczecinie 63

64 Lp. Zadanie Opis realizacji Rewitalizacja jezior oraz zagospodarowywanie terenów wokół jezior dla potrzeb turystyki i rekreacji w sposób zapewniający ochronę wód jeziornych przed zanieczyszczeniem. Utrzymywanie koryt cieków, kanałów i obwałowań w należytym stanie technicznym, remonty budowli wodnych, w tym regulacyjnych, zapewnienie drożności koryt cieków i kanałów, poprawa warunków przepływu wód powodziowych. Przywrócenie i utrzymanie wymaganych standardów wodom powierzchniowym podlegającym ochronie ze względu na ich wykorzystanie do celów pitnych. Przywrócenie i utrzymanie wymaganych standardów wodom śródlądowym będącym środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. Przywrócenie właściwych standardów, w szczególności w zakresie kryterium sanitarnego, wodom wykorzystywanym jako kąpieliska. Wyposażenie miejsc do kąpieli w przenośne toalety typu TOI-TOI oraz pojemniki na odpady. W V 2016 r odbyło się w Białym Borze seminarium nt. ochrony przed całkowitą degradacją jeziora Bielsko oraz rzeki Białej i Czernicy. W II 2017 r odbyło się spotkanie kończącego prace nad opracowaniem planu działań ochronnych i rekultywacyjnych dla obszaru zlewni Jeziora Bielsko, które odbyło się w Urzędzie Miejskim w Białym Borze. Rekultywacja j. Trzesiecko. Stała obsługa, remonty oraz modernizacja cieków i kanałów melioracyjnych. Informowanie mieszkańców Gminy o jakości wody przeznaczonej do spożycia. Zadanie realizowano podczas rewitalizacji j. Trzesiecko. Zadanie realizowano podczas rewitalizacji j. Trzesiecko. Zlecanie badania wody w kąpieliskach. 9. Przywrócenie właściwych standardów i ochrona wód Jeziora Trzesiecko, włączając w to zmniejszanie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł rolniczych. Zadanie realizowano podczas rewitalizacji j. Trzesiecko. Dofinansowanie rewitalizacji jeziora Trzesiecko - udzielane rokrocznie Zagadnienia Horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Przeprowadzone analizy wskazują na zwiększenie się prawdopodobieństwa występowania powodzi błyskawicznych, wywołanych gwałtownymi zjawiskami pogodowymi, mogących spowodować zalewanie obszarów na których gospodarka przestrzenna prowadzona jest w sposób nieodpowiedni. Przewidywane jest również skrócenie się okresu zalegania warstwy śnieżnej co może mieć skutki pozytywne (mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi roztopowych) jak i negatywne (niedobór wód i susze). Planowane działania maja na celu usprawnienie funkcjonowania w warunkach nadmiaru, jak i niedoboru wody. Osiągnięcie tego planowane jest poprzez zreformowanie struktur gospodarki wodnej z uwzględnieniem adaptacji do zmian klimatu, opracowanie i wdrożenie metod oceny ryzyka powodziowego i ryzyka podtopień, odpowiednie zarządzanie ryzykiem powodziowym oraz przywracanie i utrzymanie dobrego stanu wód, ekosystemów wodnych i od wody zależnych. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Zagrożenie powodziowe oraz zagrożenie podtopieniami Zgodnie z danymi Informatycznego Systemu Ochrony Kraju, na terenie Powiatu Szczecineckiego znajdują się tereny zagrożone zjawiskiem powodzi. Związane są głównie z południowo-wschodnią częścią Jeziora Wielimie. 64

65 Rysunek 13. Zagrożenie powodziowe na terenie Powiatu Szczecineckiego. Źródło: ISOK 65

66 Rysunek 14. Mapa obszarów narażonych na podtopienia w powiecie Szczecineckim. Źródło: KZGW Susza Susza jest zjawiskiem ciągłym o zasięgu regionalnym i oznacza dostępność wody poniżej średniej w określonych warunkach naturalnych. Suszą nazywa się nie tylko zjawiska ekstremalne, ale wszystkie, które występują w warunkach mniejszej dostępności wody dla danego regionu. Ze względu na warunki meteorologiczne i klimatyczne, problemy rolnicze, warunki hydrologiczne i skutki gospodarcze wyróżnia się kolejne etapy rozwoju suszy: Susza meteorologiczna - określana jako okres trwający na ogół od miesięcy do lat, w którym dopływ wilgoci do danego obszaru spada poniżej stanu normalnego w warunkach klimatycznych uwilgotnienia,; Susza rolnicza - definiowana jako okres, w którym wilgotność gleby jest niedostateczna do zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie; Susza Hydrologiczna - odnosząca się do okresu, gdy przepływy w rzekach spadają poniżej przepływu średniego, a w przypadku przedłużającej się suszy 66

67 meteorologicznej obserwuje się znaczne obniżenie poziomu zalegania wód podziemnych; Susza w sensie gospodarczym - będącą skutkiem wymienionych procesów fizycznych odnoszącą się do zagadnień ekonomicznych w obszarze działalności człowieka dotkniętego suszą. 3 Rozkład obszarów zagrożonych suszą atmosferyczną na terenach zarządzanych przez RZGW w Szczecinie oraz RZGW w Poznaniu przedstawiono poniżej. Rysunek 15. Obszary zagrożone suszą atmosferyczną na terenie dorzecza Warty. źródło: Projekt planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Warty

68 Rysunek 16. Obszary zagrożone suszą atmosferyczną w regionach wodnych DOiPZ i Uecker. źródło: Projekt planu przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych DOiPZ i Uecker. Z powyższych informacji można wywnioskować iż Powiat Szczecinecki leży częściowo na terenie znacząco narażonym na zjawisko suszy, a częściowo na terenie umiarkowanie narażonym na zjawisko suszy. 68

69 Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące gospodarowania wodami powinny dotyczyć zagadnień takich jak: racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, ochrona wód przed zanieczyszczeniami oraz zwiększenie świadomości na temat wpływu rolnictwa na stan wód. Monitoring środowiska Monitoring poziomów dźwięku w Województwie Zachodniopomorskim prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. W ramach monitoringu prowadzone są badania wód rzecznych, jeziornych, wód przejściowych oraz przybrzeżnych. Wykonawcą monitoringu wód podziemnych (chemicznego i ilościowego) jest Państwowa Służba Hydrogeologiczna (PSH). Kontrolą sytuacji hydrologicznej zajmuje się również Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie Analiza SWOT Gospodarowanie wodami Silne strony Słabe strony Dobrze rozwinięta sieć hydrograficzna Występowanie susz, powiatu, Występowanie terenów zagrożonych Dobry stan ilościowy i jakościowy jednolitych powodziami, części wód podziemnych, Szanse Zagrożenia Opracowanie planów przeciwdziałania Powodzie, skutkom suszy, Susze, Opracowanie Planów operacyjnych ochrony Zmiany klimatyczne. przed powodzią, Wprowadzanie w życie programów małej retencji, Zapobieganie zmianom w stosunkach wodnych na obszarze powiatu, 69

70 5.5. Gospodarka wodno-ściekowa Sieć wodociągowa Powiat Szczecinecki posiada wodociągową sieć rozdzielczą o długości 773,9 km z podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz zbiorowego mieszkania. W 2016 roku dostarczono nią 2 297,5 dam 3 wody. Z sieci wodociągowej, w roku 2015, korzystało osób. Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosi 29,3 m 3. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci wodociągowej na terenie Powiatu Szczecineckiego. Tabela 31. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie Powiatu Szczecineckiego (stan na 2016 r.). Nazwa długość czynnej sieci rozdzielczej przyłącza prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom domowym ludność korzystająca z sieci wodociągowej zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca Powiat Szczecinecki [km] [szt.] [dam 3 ] [osoba] [m 3 ] 773, , ,3 Miasto Szczecinek 127, , ,4 Barwice 91, , ,6 Biały Bór 194, , ,1 Borne Sulinowo 118, , ,6 Grzmiąca 112, , ,2 Szczecinek (gmina wiejska) 129, , ,4 Źródło: GUS Sieć kanalizacyjna Powiat Szczecinecki posiada sieć kanalizacyjną o długości 667 km z podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz mieszkania zbiorowego. W 2016 roku odprowadzono nią dam 3 ścieków. Z sieci kanalizacyjnej, w roku 2015,korzystało mieszkańców. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Szczecineckiego. 70

71 Tabela 32. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie Powiatu Szczecineckiego (stan na 2016 r.). przyłącza prowadzące do ludność długość czynnej budynków korzystająca z ścieki odprowadzone sieci kanalizacyjnej mieszkalnych i sieci Nazwa zbiorowego kanalizacyjnej zamieszkania [km] [szt.] [dam 3 ] [osoba] Powiat Szczecinecki 667, , Miasto Szczecinek 116, , Barwice 114, , Biały Bór 75, , Borne Sulinowo 140, , Grzmiąca 97, , Szczecinek (gmina wiejska) 123, , Źródło: GUS Pozwolenia zintegrowane Pozwolenia zintegrowane są wymagane w związku z eksploatacją instalacji przemysłowych, których rodzaje zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. z 2014 r., poz. 1169). Pozwolenia zintegrowane powinny zapewniać wysoki poziom ochrony, uwzględniając wymagania najlepszych dostępnych technik (BAT). W powiecie szczecineckim wydane zostały pozwolenia zintegrowane dla następujących instalacji 4 Dane na rok

72 Kronospan Chemical Szczecinek Spółka z o. o., ul. Waryńskiego 1, Szczecinek, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do produkcji formaliny oraz instalacji do produkcji żywic aminowych; Specjalistyczne Gospodarstwo Rolne Ferma Drobiu mgr Leszek Wąsikowski, Nadziejewo 40, Czarne, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie Fermy Drobiu zlokalizowanej na działce nr 84/29 obręb Sępólno Małe w m. Biały Dwór, gm. Biały Bór; Przedsiębiorstwo Produkcji Zwierzęcej Przybkowo Sp. z o. o., Przybkowo 22, Barwice, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie fermy trzody chlewnej zlokalizowanej w Przybkowie, gmina Barwice; Poldanor S.A. ul. Dworcowa 25, Przechlewo, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do hodowli świń ferma odchowu świń o masie ciała pow. 30 kg na sztuk w miejscowości Gonne Małe, gmina Barwice; Kronospan Szczecinek Spółka z o. o., ul. Waryńskiego 1, Szczecinek (główny prowadzący instalacje) pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji: do produkcji płyt drewnopochodnych (MDF i HDF), do produkcji płyt drewnopochodnych (płyty wiórowej), do spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MWt; Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Cieślaka 6c, Szczecinek, pozwolenie zintegrowane na prowadzenie składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Trzesieka, gmina Szczecinek Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 33. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Lp. Zadanie Opis realizacji Budowa i modernizacja systemów zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych na obszarach wiejskich. Wspieranie rozwoju tam, gdzie jest to uzasadnione pod względami środowiskowymi i ekonomicznymi lokalnych systemów oczyszczania ścieków bytowych poprzez wyposażanie nieruchomości w przydomowe oczyszczalnie ścieków. Budowa kanalizacji deszczowej, modernizacja kanalizacji w celu wydzielenia kanalizacji deszczowej, budowa osadników i separatorów wód opadowych i roztopowych na wylotach sieci deszczowej do odbiorników. Wybudowano sieć kanalizacji sanitarnej o długości 965 m w m. Kaliska. Budowa sieci kanalizacji grawitacyjnej i tłocznej wraz z przepompowniami ścieków w miejscowości Sitno i Jelenino. Opracowanie projektu technicznego wraz z pozwoleniem na budowę oraz budowa sieci kanalizacyjnej w m. Lubogoszcz. Budowa sieci kanalizacji grawitacyjnej w m. Piaski. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej DN 160 mm w m. Dołgie gm. Biały Bór. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej wraz z pompownią ścieków w miejscowości Krosino. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej w miejscowości Radomyśl. Dofinansowano 19 przydomowych oczyszczalni ścieków Wykonano kanalizację deszczową i separator w ul. Mestwina. Wykonano kanalizację deszczową i separator w ul. Waryńskiego. Wykonano kanalizację deszczową w ul. Ziemowita. Zamontowano separator ul. Łukasiewicza. Zamontowano separator ul. Szymanowskiego (baza PGK). Budowa sieci kanalizacji deszczowej w ramach zadań: 72

73 Lp. Zadanie Opis realizacji Przebudowa dróg w Barwicach ulicy Klonowej i ulicy Małej wraz z infrastrukturą towarzyszącą; Przebudowa dróg ulic Lipowej z włączeniem do drogi wojewódzkiej nr 172, Kwiatowej, Klonowej, Dębowej, Brzozowej i Małej z budową sieci kanalizacji deszczowej i instalacji oświetlenia drogowego w Barwicach w systemie zaprojektuj i wybuduj (okres realizacji październik 2016 do marzec 2018). 4. Budowa i modernizacja systemów zbiorowego zaopatrywania w wodę Zagadnienia Horyzontalne Budowano oraz modernizowano sieci wodociągowe na terenie powiatu Adaptacja do zmian klimatu Zmiany zachodzące obecnie w klimacie cechuje zwiększenie się gwałtowności zjawisk pogodowych. Częściej występują także skrajne zjawiska takie jak burze. Wiąże się to z dostarczeniem do sieci kanalizacyjnych dużych ilości wody w krótkim czasie. Infrastruktura może być nieprzygotowana na taką sytuację co może spowodować wydostawanie się wody, wraz z zanieczyszczeniami, z sieci kanalizacyjnej. Również przepustowość oczyszczalni ścieków może być niewystarczająca w przypadku wystąpienia gwałtownych zjawisk pogodowych. Aby zminimalizować efekty takich zjawisk należy brać je pod uwagę już na etapie planowania przedsięwzięć związanych z gospodarką wodno-ściekową. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie gospodarki wodnej można zaliczyć wszelkiego rodzaju wycieki i awarie sieci kanalizacyjnej powodujące zanieczyszczenie środowiska. Ponadto istnieje zagrożenie przedostania ścieków przemysłowych do środowiska jak i sieci kanalizacyjnej. Przyczyną mogą być awarie w zakładach przemysłowych oraz awarie podczas transportu ścieków. 73

74 Działania edukacyjne Działania edukacyjne na terenie powiatu powinny skupić się wokół zwiększenia świadomości mieszkańców na temat roli sieci wodno-kanalizacyjnych w ochronie wód oraz propagowaniu racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi. Monitoring środowiska Monitoring jakości wód przeznaczonych do spożycia, w Województwie Zachodniopomorskim, prowadzony jest przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Szczecinie. Badania jakości ścieków są natomiast prowadzone przez jednostki zarządzające oczyszczalniami ścieków oraz sieciami kanalizacyjnymi Analiza SWOT Gospodarka wodno-ściekowa Silne strony Słabe strony Dostęp do wodociągów większości Zły stan niektórych JCWP, mieszkańców powiatu, Występowanie zbiorników bezodpływowych, Dobry stan części JCWP, Kanalizacja nie obejmująca wszystkich Dobry stan jakościowy wód podziemnych. mieszkańców powiatu. Szanse Zagrożenia Budowa przydomowych oczyszczalni Spływ powierzchniowy zanieczyszczonych ścieków tam gdzie jest to uzasadnione wód z terenów rolniczych, ekonomicznie, Zagrożenie zanieczyszczeniami z zakładów Inwentaryzacja oraz kontrola szczelności przemysłowych, zbiorników bezodpływowych, Przedostawanie się do wód Rozbudowa systemu kanalizacji, powierzchniowych zanieczyszczeń z dzikich Współpraca z sąsiednimi jednostkami składowisk oraz nieprawidłowo terytorialnymi w celu ograniczenia odprowadzanych ścieków, zanieczyszczenia wód powierzchniowych, Ograniczenie zanieczyszczeń gleb, które mogę przedostać się do wód, Brak środków finansowych na inwestycje związane z ochroną wód, 5.6. Zasoby geologiczne Stan aktualny Wykaz złóż surowców zlokalizowanych na terenie Powiatu Szczecineckiego zestawiono w poniższej tabeli opracowanej na podstawie Państwowego Instytutu Geologicznego. Tabela 34. Surowce naturalne występujące na terenie Powiatu Szczecineckiego. Powierzchnia Nazwa złoża Gmina Kopalina złoża [ha] Biały Dwór Biały Bór Kruszywa naturalne 51,40 Bugno Miasto Szczecinek Kredy 30,20 Długie I Biały Bór Kruszywa naturalne 59,20 Grąbczyn Szczecinek Torfy 2,37 Jeziernik Rzeczenica, Biały Bór Kredy 26,50 Kasiborek Biały Bór Kruszywa naturalne 32,30 Stan zagospodarowania złoże skreślone z bilansu zasobów złoże rozpoznane wstępnie eksploatacja złoża zaniechana eksploatacja złoża zaniechana eksploatacja złoża zaniechana złoże skreślone z bilansu zasobów 74

75 Nazwa złoża Gmina Kopalina Powierzchnia złoża [ha] Kasiborek I Biały Bór Kruszywa naturalne 7,57 Kazimierz Biały Bór Kruszywa naturalne 17,57 Kazimierz II Biały Bór Kredy 3,40 Kazimierz III Biały Bór Torfy 21,01 Kazimierz Lisia Jama Biały Bór Kruszywa naturalne 267,90 Kwieciszewo Łęknica Miasto Szczecinek Barwice Surowce ilaste ceramiki budowlanej Piaski kwarcowe d/p cegły wap-piaskowej 8,90 22,46 Łubowo Borne Sulinowo Kruszywa naturalne 32,43 Marcelin Szczecinek Kredy 18,28 Marcelin Szczecinek Kruszywa naturalne 2,40 Mosina Borne Sulinowo Torfy 72,62 Mosina II Szczecinek Torfy 12,35 Nosibądy Szczecinek Torfy 18,10 Nowy Chwalin Grzmiąca Torfy 163,77 Parsęcko Szczecinek Kruszywa naturalne 53,10 Parsęcko II Szczecinek Kruszywa naturalne 1,20 Parsęcko III Szczecinek Kruszywa naturalne 18,11 Parsęcko IV Szczecinek Kruszywa naturalne 49,50 Sępolno Małe I Biały Bór Kruszywa naturalne 15,94 Sępolno Małe II Biały Bór Kruszywa naturalne 37,44 Sępolno Wielkie II Biały Bór Kruszywa naturalne 249,40 Sępolno Małe Biały Bór Kruszywa naturalne 12,30 Sępolno Wielkie Biały Bór Kruszywa naturalne 52,57 Sępolno Wielkie 4 Biały Bór Kruszywa naturalne 54,37 Sępolno Wielkie III Biały Bór Kruszywa naturalne 3,30 Sępolno Wielkie V Biały Bór Kruszywa naturalne 39,08 Spore Szczecinek Kruszywa naturalne 5,13 Stary Chwalim Barwice Kruszywa naturalne 2,20 Stary Chwalim Barwice Kruszywa naturalne 20,00 Stary Chwalim I Barwice Kruszywa naturalne 1,08 Stępień Biały Bór Kruszywa naturalne 34,70 Stan zagospodarowania złoże rozpoznane szczegółowo złoże zagospodarowane złoże skreślone z bilansu zasobów złoże eksploatowane okresowo złoże eksploatowane okresowo eksploatacja złoża zaniechana złoże eksploatowane okresowo złoże rozpoznane szczegółowo eksploatacja złoża zaniechana złoże rozpoznane szczegółowo złoże zagospodarowane złoże zagospodarowane złoże zagospodarowane złoże zagospodarowane złoże skreślone z bilansu zasobów eksploatacja złoża zaniechana złoże eksploatowane okresowo złoże zagospodarowane złoże rozpoznane szczegółowo złoże zagospodarowane złoże rozpoznane szczegółowo złoże skreślone z bilansu zasobów złoże skreślone z bilansu zasobów złoże zagospodarowane złoże rozpoznane szczegółowo złoże rozpoznane szczegółowo złoże rozpoznane szczegółowo złoże skreślone z bilansu zasobów złoże rozpoznane szczegółowo złoże eksploatowane okresowo złoże eksploatowane okresowo 75

76 Nazwa złoża Gmina Kopalina Powierzchnia złoża [ha] Stępień II Biały Bór Kruszywa naturalne 13,10 Szczecinek-Leśna Miasto Szczecinek Kruszywa naturalne 4,99 Wielimskie Bagno Szczecinek Kredy 40,20 Wierzchowo Wierzchowo Szczecinek Szczecinek, Bobolice Kamienie drogowe i budowlane 2,62 Gazy ziemne 251,50 Wierzchowo Szczecinek Kruszywa naturalne - Źródło: PIG Stan zagospodarowania złoże rozpoznane szczegółowo złoże rozpoznane szczegółowo złoże rozpoznane szczegółowo eksploatacja złoża zaniechana złoże eksploatowane okresowo złoże rozpoznane szczegółowo Przepisy prawne Zasady eksploatacji złóż surowców mineralnych zostały określone w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2016 r., poz z późn. zm.). Zgodnie z art. 21 ww. ustawy działalność w zakresie: 1. Poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, o których mowa w art. 10 ust. 1; 1a. poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, 2. Wydobywania kopalin ze złóż, o których mowa w art. 10 ust. 1; 2a. poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż, 3. Podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, 4. Podziemnego składowania odpadów, 5. Podziemnego składowania dwutlenku węgla, może być wykonywana po uzyskaniu koncesji. Art. 22 ww. ustawy opisuje, w jakich przypadkach stosownej koncesji udziela: Minister właściwy do spraw środowiska, Marszałek Województwa lub Starosta. Uzyskanie koncesji nie jest konieczne w przypadku, gdy prowadzone działania służą zaspokojeniu potrzeb własnych osób fizycznych i spełniają odpowiednie warunki, gdyż zgodnie z art Przepisów działu III-VIII oraz art nie stosuje się do wydobywania piasków i żwirów, przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osoby fizycznej, z nieruchomości stanowiących przedmiot jej prawa własności (użytkowania wieczystego), bez prawa rozporządzania wydobytą kopaliną, jeżeli jednocześnie wydobycie: 1) będzie wykonywane bez użycia środków strzałowych 2) nie będzie większe niż 10 m 3 w roku kalendarzowym; 3) nie naruszy przeznaczenia nieruchomości. Art. 4.2.Ten, kto zamierza podjąć wydobywanie, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany z 7-dniowym wyprzedzeniem na piśmie zawiadomić o tym właściwy organ nadzoru górniczego, określając lokalizację zamierzonych robót oraz zamierzony czas ich wykonywania. Art W przypadku naruszenia wymagań określonych w ust. 1 i 2, właściwy organ nadzoru górniczego, w drodze decyzji, ustala prowadzącemu taką działalność opłatę podwyższoną, o której mowa w art. 140 ust. 3 pkt 3. 76

77 Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 35. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie gospodarki zasobami geologicznymi. Lp. Zadanie Opis realizacji Współdziałanie organów administracji publicznej w tworzeniu studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem kopalin i ich ochroną przed trwałym zainwestowaniem nie górniczym na całym obszarze powiatu.. Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego Zagadnienia Horyzontalne W ramach realizacji zadania uzgodniono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy (3 razy) oraz pozytywne zaopiniowano Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy (2 razy). Realizowane na bieżąco przy opracowywaniu dokumentów planistycznych. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Biały Bór zostało przyjęte Uchwałą Rady Miejskiej w Białym Borze Nr XXIII/176/2016 z dnia 29 grudnia 2016 r. Przy sporządzaniu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Szczecinek, przyjętym przez Radę Miasta Szczecinek uchwałą Nr XXVIII/257/2016 z dnia 29 sierpnia 2016r., uwzględniono uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalin a projekt Studium. został zaopiniowany bez zastrzeżeń przez organy właściwe w tym zakresie tj. Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu oraz przez Geologa Wojewódzkiego działającego z upoważnienia Marszałka Woj. Zachodniopomorskiego. Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem kopalin i ich ochroną przed trwałym zainwestowaniem nie górniczym na całym obszarze poszczególnych gminy. Złoża kopalin wyznaczone są w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestzrennego. Dla rozpoznanego złoża Nr Szczecinek Leśna (kopalina: piaski i żwiry) przystąpiono dn r. do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Leśna -Żwirownia (plan ten został uchwalony uchwałą Rady Miasta Szczecinek z dnia 10 lipca 2017r. Nr XLV/388/2017 (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2017r. poz. 3473). Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego. Adaptacja do zmian klimatu 5 Zmiany klimatu mają również wpływ na wydobycie surowców. Do negatywnego wpływu zmian klimatycznych na przemysł wydobywczy należą głównie ekstremalne warunki pogodowe powodzie, wiatry huraganowe, ulewy, deszcze marznące oraz długotrwałe zaleganie pokrywy lodowej. Działania adaptacyjne w sektorze powinny być skupione wokół zagadnień związanych z: technicznymi i organizacyjnymi sposobami dostosowania infrastruktury, monitoringiem i wymianą informacji, podjęciem niezbędnych badań naukowych, prowadzeniem szkoleń i edukacji

78 Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, w zakresie gospodarki kopalinami można zaliczyć wykorzystywanie terenów, zawierających bogactwa naturalne, na cele inne niż wydobywcze. Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące gospodarki zasobami geologicznymi powinny dotyczyć głównie uświadamiania mieszkańcom powiatu wagi wykorzystania surowców naturalnych oraz realnego negatywnego wpływu na środowisko i mieszkańców powiatu. Monitoring środowiska Nadzorem nad optymalnym zagospodarowaniem złóż kopalin oraz ograniczeniem uciążliwości oddziaływania przemysłu wydobywczego na ludzi i środowisko zajmują się organy wydające koncesje na wydobycie Analiza SWOT Ochrona powierzchni ziemi Silne strony Słabe strony Występowanie złóż surowców naturalnych, Istnienie wyrobisk powstających przy Występowanie wód leczniczych. wydobyciu surowców mineralnych. Szanse Zagrożenia Ograniczenie zanieczyszczeń wprowadzanych Degradacja gleb, do środowiska, Obniżenie emisji pyłów do powietrza Brak środków finansowych na inwestycje związane z ochroną powierzchni ziemi, atmosferycznego, Rekultywacja obszarów zdegradowanych. Zmiany środowiska związane z eksploatacją zasobów mineralnych Gleby Stan aktualny Rodzaje gleb występujące na terenie Powiatu Szczecineckiego są determinowane przez rodzaj skał na których zostały utworzone, oraz przez warunki glebotwórcze występujące w poszczególnych obszarach gminy. Na jej terenie można wyróżnić następujące rodzaje gleb: Gleby pseudobielicowe gleby tworzące się na różnego rodzaju piaskach, dochodzi w nich do procesu wymywanie niektórych związków chemicznych tworzących minerały co nazywane jest bielicowaniem; Gleby brunatne - powstające na glinach zwałowych oraz piaskach i piaskowcach, można wśród nich wyróżnić: o Brunatno kwaśne, tworzące się na podłożach bogatych w związki fosforu, potasu, wapnia i magnezu. o Brunatno wyługowane, które cechuje wyługowanie górnej części profilu z kationów zasadowych oraz iem zawartości węglanu wapnia, co ogranicza ich żyzność, 78

79 Gleby murszowe jest to gleba powstająca w wyniku zmurszenia substancji organicznych leżących na utworach mineralnych, do powstania wymagają one okresowego zalewania, Gleby torfowe gleby te tworzą się na obszarach o dużej, stałej wilgotności. Zachodzi w nich bagienny proces torfotwórczy związany z przemianami materii organicznej w warunkach beztlenowych i przy dużej wilgotności. Klasy bonitacyjne Na terenie Powiatu Szczecineckiego dominują gleby IV - VI klasy bonitacyjnej. Gdzie: Gleby klasy I gleby orne najlepsze. Są to gleby położone w dobrych warunkach fizjograficznych, najbardziej zasobne w składniki pokarmowe, posiadają dobrą naturalną strukturę, są łatwe do uprawy (czynne biologicznie, przepuszczalne, przewiewne, ciepłe, wilgotne). Gleby klasy II gleby orne bardzo dobre. Mają skład i właściwości podobne (lub nieco grosze) jak gleby klasy I, jednak położone są w mniej korzystnych warunkach terenowych lub mają gorsze warunki fizyczne, co powoduje, że plony roślin uprawianych na tej klasie gleb, mogą być niższe niż na glebach klasy I. Gleby klasy III (IIIa i IIIb) gleby orne średnio dobre. W porównaniu do gleb klas I i II, posiadają gorsze właściwości fizyczne i chemiczne, występują w mniej korzystnych warunkach fizjograficznych. Odznaczają się dużym wahaniem poziomu wody w zależności od opadów atmosferycznych. Na glebach tej klasy można już zaobserwować procesy ich degradacji. Gleby klasy IV (IVa i IVb) gleby orne średnie. Plony roślin uprawianych na tych glebach są wyraźnie niższe niż na glebach klas wyższych, nawet gdy utrzymywane są one w dobrej kulturze rolnej. Są mało przewiewne, zimne, mało czynne biologicznie. Gleby te są bardzo podatne na wahania poziomu wód gruntowych (zbyt podmokłe lub przesuszone). Gleby klasy V - gleby orne słabe. Są ubogie w substancje organiczne, mało żyzne i nieurodzajne. Do tej klasy zaliczmy również gleby położone na terenach nie zmeliorowanych albo takich, które do melioracji się nie nadają. Gleby klasy VI - gleby orne najsłabsze. W praktyce nadają się tylko do zalesienia. Posiadają bardzo niski poziom próchnicy. Próba uprawy roślin na glebach tej klasy niesie ze sobą duże ryzyko uzyskania bardzo niskich plonów. Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie Powiatu Szczecineckiego Użytki rolne na terenie Powiatu Szczecineckiego stanowią 39,6% całego obszaru powiatu. Dane statystyczne na temat struktury użytków rolnych zostały zestawione poniżej. 79

80 Tabela 36. Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie Powiatu Szczecineckiego (stan na rok 2014). Nazwa użytki rolne razem użytki rolne - grunty orne użytki rolne - sady użytki rolne - łąki trwałe użytki rolne - pastwiska trwałe użytki rolne - grunty rolne zabudowane użytki rolne - grunty pod stawami użytki rolne - grunty pod rowami nieużytki [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] Powiat Szczecinecki Miasto Szczecinek Barwice Biały Bór Borne Sulinowo Grzmiąca Szczecinek (gmina wiejska) Źródło: GUS. 80

81 5.7.2 Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 37. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie ochrony gleb. Lp. Zadanie Opis realizacji Promocja rolnictwa ekologicznego i integrowanego poprzez szkolenia rolników (zgodnych z wymogami ochrony środowiska i przyrody), wspieranie działań w zakresie jakości i bezpieczeństwa żywności, technologii, produkcji, wytwarzania produktów tradycyjnych i rolnictwa ekologicznego. Rekultywacja terenów uznanych za zdewastowane lub zdegradowane. Szkolenia dla rolników organizowane przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach. Wspieranie przedsięwzięć mających na celu tworzenie i rozwój gospodarstw ekologicznych Propagowanie przestrzegania zasad właściwego nawożenia gleb. Powiat Szczecinecki współorganizuje Dożynki Powiatowo Gminne, na których promowane jest rolnictwo ekologiczne i produkty regionalne. W 2016 r. Powiat Szczecinecki przeznaczył następujące kwoty w ramach współpracy z organizacjami pozarządowymi w sferze zadań publicznych m.in. w zakresie ochrony środowiska i przyrody - działania nieinwestycyjnie obejmujące ekologię i ochronę zwierząt oraz ochronę dziedzictwa przyrodniczego: C. Wspieranie inicjatyw i działań związanych z rozwojem rolnictwa zrównoważonego Przeznaczona kwota: do 2.000,00 zł ofert z zakresu. W roku 2015 zrekultywowano 39,5268 ha gruntów po eksploatacji kopalin (złoże BIAŁY DWÓR, GRĄBCZYN-POLE B, KASIBOREK, STĘPIEŃ). W roku 2016 zrekultywowano 8,6695 ha gruntów po eksploatacji kopalin (złoże BIAŁY DWÓR i GRĄBCZYN-POLE B). 3. Organizacja Powiatowego Forum Rolniczego. Zadanie realizowane corocznie Zagadnienia Horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Efektem przewidywanych zmian klimatycznych będzie wzrost częstotliwości oraz intensywności susz co będzie miało negatywny wpływ na gleby oraz rolnictwo. Wymagane będzie zintensyfikowane nawadnianie terenów dotkniętych suszami. Do działań adaptacyjnych będzie można zaliczyć wsparcie inwestycyjne gospodarstw oraz szkolenia i doradztwo technologiczne a także doskonalenie systemu tworzenia i zarządzania rezerwami żywności, materiału siewnego i paszy na wypadek nieurodzaju. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Do nadzwyczajnych zagrożeń gleb można zaliczyć stosowania tzw. dobrych praktyk rolniczych, awarie w zakładach przemysłowych, zanieczyszczenia powstające podczas ruchu komunikacyjnego, odprowadzanie ścieków do gleby oraz gromadzenie odpadów na dzikich wysypiskach. Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące rolnictwa oraz zagospodarowania gleb powinny dotyczyć tematów jakich jak dobre praktyki rolnicze, ochrona gleb, bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin oraz nawozów oraz ograniczanie erozji gleb. Szkolenia poruszające tematy rolnicze organizowane są przez Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach oraz jego oddziały. 81

82 Monitoring środowiska Monitoringiem jakości gleb zajmuje się Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Szczecinie oraz Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Analiza SWOT Ochrona powierzchni ziemi Silne strony Słabe strony Użytki rolne stanowiące dużą część Przewaga gleb o średnie i słabej jakości obszaru powiatu. bonitacyjnej. Zakwaszenie gleb, Istnienie wyrobisk powstających przy wydobyciu surowców mineralnych, Szanse Zagrożenia Wprowadzanie w życie zasad dobrej Zanieczyszczenie powietrza praktyki rolniczej, atmosferycznego, Zwiększenie świadomości ekologicznej Zanieczyszczenia przy szlakach rolników, komunikacyjnych, Ograniczenie użycia chemicznych środków Nieprawidłowe praktyki rolnicze, ochrony roślin oraz nawozów sztucznych, Degradacja gleb, Przeciwdziałanie zakwaszeniu gleb Brak środków finansowych na inwestycje poprzez wapnowanie, związane z ochroną powierzchni ziemi. Rekultywacja terenów zdegradowanych. 82

83 5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Stan wyjściowy Regiony Gospodarki Odpadami 6 Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego 2022, obszar województwa został podzielony na dwa regiony gospodarki odpadami: 1. Region Zachodni, 2. Region Wschodni. Rysunek 17.Regiony gospodarki odpadami w województwie zachodniopomorskim. źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata

84 Powiat Szczecinecki znajduje się w Regionie Wschodnim W każdym regionie gospodarka odpadami powinna być prowadzona z wykorzystaniem instalacji regionalnych do przetwarzania następujących odpadów: zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych, odpadów stanowiących pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania. W przypadku u instalacji spełniającej kryteria regionalnej, powyższe odpady mogą być kierowane do instalacji zastępczej obsługi regionu do czasu wybudowania nowych lub modernizacji istniejących instalacji. Pozostałe rodzaje odpadów zebrane selektywnie lub wyodrębnione z odpadów zmieszanych, mogą być kierowane zgodnie z zasadą bliskości do innych instalacji przetwarzających odpady. Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Region wschodni Jak wynika z treści Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata Region Wschodni obsługują następujące instalacje składowania i przetwarzania odpadów: Instalacja MBP ul. Wspólna 1 Korzyścienko Grzybowo; Instalacja MBP ul. Łubuszan Sianów; Instalacja MBP Gwiazdowo Sławno; Instalacja MBP Mirowo Rymań; Instalacja MBP Wardyń Górny ; Kompostownia ul. Łubuszan Sianów; Kompostownia Mirowo Rymań; Kompostownia Wardyń Górny ; Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne ul. Łubuszan Sianów; Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne Mirowo Rymań. Na terenie Powiatu Szczecineckiego występują podmioty posiadające zezwolenie na wytwarzanie odpadów: IKEA INDUSTRY POLAND Sp. z o.o.; EL-KA SPÓŁKA Z O.O. BIOGAZ PRZEMYSŁAW "ŁĄKROL" SP. Z O.O. SPÓŁKA KOMANDYTOWA Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego "Nowamyl" S.A. "PAGOK-MEBLE" Jan Parciak. 84

85 Pozwolenia na wytwarzanie odpadów Na terenie Powiatu Szczecineckiego znajduje się 20 podmiotów posiadających pozwolenie na wytwarzanie odpadów. Zebrano je w tabeli. Tabela 38. Podmioty posiadające pozwolenie na wytwarzanie odpadów. l.p. Posiadacz, Adres siedziby Okres ważności (od do) Rodzaj działalności wytwarzanie zbieranie przetwarzanie 1. Elda-Eltra Elektrotechnika S.A. ul. Glinki 146, Bydgoszcz X 2. "ACAR" S.A. ul. Pilska 13, Szczecinek X 3. MOJE BAMBINO Sp. z o.o. Sp. K. ul. Graniczna 46, Łódź X 4. ZPT ELMILK Sp. z o.o. ul. PILSKA 8-10, SZCZECINEK X 5. ENERGA-OPERATOR S.A. ul. Marynarki Polskiej 130, Gdańsk X 6. PKP CARGO S.A. ul. Grójecka 17, Warszawa X 7. EKO-ENERGIA GRZMIĄCA Sp. z o.o. ul. Sportowa 5, Grzmiąca X X 8. "Szpital w Szczecinku" Sp. z o.o. ul. Kościuszki 38, Szczecinek X Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Szczecinku ul. Cieślaka 6a, Szczecinek AGROMIS Sp. z o.o. ul. Rozbrat 10/14/30, Warszawa X X X P.B.U.H. TERBUD Marian Droździel Biała 31, Drzonowo JONEX sp. z o.o. sp.k. ul. Sikorskiego 22, Szczecinek Pomorski Ośrodek Maszynowy "POM-EKO" Sp. z o.o. ul. Pilska 4-6, Szczecinek "EMET" Sp. z o.o. ul. Bugno 3, Szczecinek AUTO-GRYF Andrzej Golewski ul. Wiśniowa 11, Szczecinek X X X X X X MAŁPKA S.A X 85

86 l.p. Posiadacz, Adres siedziby Okres ważności (od do) Rodzaj działalności wytwarzanie zbieranie przetwarzanie ul. Pilska 8/10, Szczecinek INRECO-EMULSJA Sp z o.o. Marcelin 19, Gwda Wielka X KRONOSPAN Polska Sp. z o.o. ul. Waryńskiego 1, Szczecinek ERGE-MET Sp. z o. o. Janikowo, ul. Leśna 14, Kobylnica stacja demontażu pojazdów Szczecinek, ul. Łukasiewicza 1 Przedsiębiorstwo Usług Technicznych "KOTECH" Zbigniew Korpal, u. Wodociągowa 6B, Szczecinek 10 lat X X 10 lat X X 10 lat X X Ilość opadów zebranych w gminach powiatu szczecineckiego. Dane dotyczące ilości zebranych odpadów komunalnych zostały przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 39. Ilość odpadów zebranych w gminach Powiatu Szczecineckiego w roku 2016 Parametr Barwice Biały Bór Borne Sulinowo Grzmiąca Miasto Szczecinek Szczecinek Masa zebranych odpadów o kodzie [Mg] Selektywnie zebrane odpady ulegające degradacji [Mg] Masa odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła przygotowanych do ponownego użycia i pod recyclingowi [Mg] Osiągnięty poziom recyclingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła, 1 487,31 987, , , , ,704 75,122 86,84 79,81 15, ,43 10, , , , , , ,314 19,8% 21,18% 42,98% 37,74% 30,67% 39,54% Masa przygotowanych do ponownego użycia i pod recyclingowi innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych 120,84 13,42 37,1 109, ,18 1,24 Osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych 90,78% 93% 42,04% 98,4% 99,92% 100% źródło: Gminy powiatu szczecineckiego. 86

87 Ocena realizacji podjętych zadań dla powiatu szczecineckiego. Tabela 40. Ocena realizacji podjętych działań w zakresie gospodarki odpadami. Lp. Zadanie Opis realizacji Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno edukacyjnej w tym zakresie. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. Stymulowanie rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i samorządu terytorialnego oraz konsekwentne egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu. Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców najpóźniej do 2015 r. Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: w 2013 r. więcej niż 50%, w 2020 r. więcej niż 35%, masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i, w miarę możliwości, odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 roku. 8. Monitoring i likwidacja dzikich składowisk. Działania z zakresu edukacji ekologicznej kładły szczególny nacisk na segregację odpadów. Działania ukierunkowane były na edukację wśród dzieci i młodzieży, a także wśród dorosłych mieszkańców. Akcja Sprzątanie świata Zadanie realizowane jest w ramach akcji z zakresu edukacji ekologicznej na terenie gmin powiatu. Nakazy usunięcia odpadów z miejsc nielegalnego składowania. Uprzątnięcie odpadów komunalnych z posesji zamieszkałych. Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów oraz kontrolowanie właścicieli nieruchomości niezamieszkałych w zakresie zawierania przez nich umów na odbiór odpadów. Zagospodarowaniem odpadów zebranych od właścicieli nieruchomości zamieszkałych z terenu gminy zajmuje się Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Wardyniu Górnym. Obowiązek spełniony, wymagany przepisami prawa. Na terenie Miasta Szczecinek funkcjonują 2 PSZOK-i. Wprowadzenie obowiązku segregacji odpadów u źródła oraz utworzenie PSZOK-ów na terenie powiatu szczecineckiego. Przed 2015r. przyjęto deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od mieszkańców nieruchomości zamieszkałych. Obecnie przyjmowane są nowe deklaracje ze zmianą zawartych w dokumencie bądź korekty takich dokumentów. Przyjmowane są deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ze zmianami w rodzaju odbieranych odpadów. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania w latach wyniósł 0%. Zadanie zostało zrealizowane we wszystkich gminach powiatu. Przeciwdziałania powstawaniu dzikich składowisk poprzez prowadzoną edukację oraz zbiórki odpadów wielkogabarytowych i sprzętu elektrycznego i elektronicznego 4 razy w ciągu roku. Zadanie realizowane na bieżąco w ramach potrzeb. W latach 2015, 2016 zgłoszeń. Zinwentaryzowano 4 dzikie wysypiska. 87

88 Zagadnienia Horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Wpływ gwałtownych zjawisk pogodowych oraz ich efektów należy mieć na uwadze podczas wybierania lokalizacji oraz projektowania obiektów typu PSZOK oraz składowisk odpadów. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Większość nadzwyczajnych zagrożeń środowiska dotyczących gospodarki odpadami, jest związana ze składowiskami odpadów. Można do nich zaliczyć przedostawanie się odpadów poza miejsce wyznaczone do ich składowania, ruchy masowe ziemi a także samozapłon gazów składowiskowych. Działania edukacyjne Działania edukacyjne dotyczące gospodarki powinny dotyczyć zagadnień takich jak prawidłowa gospodarka odpadami, znaczenie segregacji odpadów oraz obejmować akcje takie jak Sprzątanie Świata. Monitoring środowiska Monitoringiem składowisk odpadów zajmują się jednostki zarządzające takimi instalacjami oraz Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, który zajmuje się działalnością kontrolną Analiza SWOT Gospodarka odpadami Silne strony Słabe strony Większość mieszkańców objęta systemem Konieczność zwiększenia świadomości selektywnej zbiórki odpadów. ekologicznej społeczeństwa w temacie gospodarki odpadami, Występowanie wyrobów zawierających azbest Szanse Zagrożenia Edukacja ekologiczna mieszkańców, Spalanie odpadów w przydomowych Zwiększenie stopnia odzysku materiałów kotłowniach, ze strumienia odpadów komunalnych, Nieprzepisowe składowanie odpadów, Zapobieganie powstawaniu odpadów, Pozbywanie się odpadów w sposób Rozwój selektywnej zbiórki odpadów. niezgodny z przepisami prawa. 88

89 5.9. Zasoby przyrodnicze Formy ochrony przyrody Na terenie Powiatu Szczecineckiego występują następujące formy ochrony przyrody: Obszary Natura 2000, Rezerwaty przyrody, Park Krajobrazowy, Obszary Chronionego Krajobrazu, Użytki ekologiczne, Pomniki przyrody. Obszary Natura Nazwa obszaru: Ostoja Drawska Kod obszaru: PLB Powierzchnia: ,15 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: Obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia) Opis: Obszar Natura 2000 PLB "Ostoja Drawska" jest jedną z największych w kraju ostoi ptaków ( ,1 ha), obejmującą swym zasięgiem najcenniejsze pod względem przyrodniczym i krajobrazowym fragmenty Pojezierza Drawskiego. Według podziału fizykogeograficznego Kondrackiego obszar ten położony jest na terenie prowincji Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, w makroregionie Pojezierze Zachodniopomorskie, w mezoregionie Pojezierze Drawskie (od południa obejmuje fragmenty mezoregionów: Równina Drawska i Pojezierze Wałeckie). Obszar ten, ukształtowany geologicznie przez lądolód skandynawski, charakteryzuje znaczne zróżnicowanie krajobrazowe. Wystepują tu liczne formy polodowcowe, jak wały moreny czołowej, ozy, jary oraz liczne doliny rzek i jeziora, głównie o charakterze jezior rynnowych i wytopiskowych. Można tu także spotkać także liczne wąwozy, parowy, bezodpływowe zbiorniki wodne, bagna i torfowiska. Na terenie chronionym występuje ponad 50 jezior różnej wielkości (ok. 6 % pow. terenu), które charakteryzują się urozmaiconą linią brzegową, często wysokimi brzegami porośniętymi lasami bukowymi i łęgami. Jeziora o niskich brzegach mają dobrze rozwinięte zbiorowiska roślinności wodnej. Największym i najgłębszym jeziorem jest Jezioro Drawsko o powierzchni 1872 ha i maksymalnej głębokości 79,7 m. Ważną rolę, łączącą poszczególne fragmenty obszaru, odgrywają rzeki ostoi. Największą rzeką jest Drawa, która wypływa z rezerwatu Dolina Pięciu Jezior. Ponadto, w ostoi biorą początek takie rzeki, jak: Dębnica, Wogra, Piławka, Kokna i Rakon. Lasy ostoi (ok. 45 % pow. terenu) rozczłonkowane są licznymi terenami rolnymi: polami uprawnymi oraz łąkami i pastwiskami. Dominują tu bory sosnowe z niewielkim udziałem świerka. Mniejsze powierzchnie zajmują lasy bukowe, dębowe i olsy. Znaczna część terenu jest użytkowana rolniczo (ok. 43 %). Łącznie stwierdzono tu występowanie co najmniej 185 gatunków ptaków, z czego 40 to gatunki wymienione w Załączniku I Dyrektywy. Stwierdzono ponadto występowanie co najmniej 17 gatunków zwierząt wymienionych w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej 7 Źródło: 89

90 Rysunek 18. Obszary ptasie Natura 2000 na tle Powiatu Szczecineckiego. Źródło: Nazwa obszaru: Bagno i Jezioro Ciemino Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 787,35 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Obszar obejmuje dawne torfowisko wysokie porośnięte zwartym borem bagiennym i przylegające do niego jezioro. Torfowisko nie było nigdy eksploatowane na większą skalę, lecz zostało odwodnione rowami i zalesione, dziś jest w całości porośnięte lasem. Tylko w centralnej części obiektu niewielkie fragmenty rozluźnionego boru bagiennego nawiązują do niegdyś bezleśnej kopuły torfowiska. W borach bagiennych na torfowisku i w przylegających lasach na murszu występują bardzo obfite populacje: widłaka jałowcowatego, borówki bagiennej, czartawy drobnej. Torfowisko jest okolone lasem z udziałem starodrzewi bukowych, ale i z dużym udziałem sztucznych nasadzeń na gruntach porolnych. Jezioro 90

91 Ciemino o powierzchni 241,7 ha (gł. 13,6 m, dł.3,7 km), przylega do torfowiska od pd.. wpływają do niego rowy odwadniające, a wypływa rzeka Nizica, mająca tu charakter kanału zw. Kanałem Radackim. Dawniej było to jezioro lobeliowe ze stanowiskiem elismy wodnej Luronium natans, lecz ten charakter utraciło przed końcem XX w. Obecnie jest to jezioro eutroficzne, z tendencjami do mezotrofii, ale degradujące się wskutek nadmiernej eutrofizacji, widocznej zwłaszcza w sąsiedztwie osad ludzkich. Od wsch. do jeziora przylega jeszcze niewielki kompleks lasów, obejmujący buczyny i brzeziny bagienne oraz torfowisko przejściowe. Mimo degradacji i silnego zniekształcenia torfowiska i mimo postępującej eutrofizacji jeziora, obiekt jest cenny zwłaszcza jako duży płat borów i brzezin bagiennych (siedlisko przyrodnicze 91D0). Cennym walorem są biernie chronione w rezerwacie przyrody starodrzewy buczyn. Wartość podnosi kompleksowe występowanie: lasów bagiennych, kwaśnych buczyn i jeziora. Nazwa obszaru: Bobolickie Jeziora Lobeliowe Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 4759,27 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Ostoja obejmuje skupienie kilkunastu jezior rynnowych oraz bardzo dużą liczbę oczek polodowcowych w okolicach Bobolic i Porostu. W jej granicach, oprócz różnego typu zbiorników wodnych, znajdują się torfowiska i rozległe kompleksy buczyn. Na szczególną uwagę i ochronę zasługują jeziora lobeliowe. Obejmują one aż 16 zbiorników wodnych, z których największe to jezioro: Chlewe Wielkie (Porost), Trzebień średni, Kiełpino i Pniewo (Nafta). Prawie wszystkie jeziora charakteryzują się obecnością gatunków reliktowych, takich jak: lobelia jeziorna Lobelia dortmanna, brzeżyca jednokwiatowa Litorella uniflora i poryblin jeziorny Isoetes lacustris oraz dobrze zachowaną roślinnością isoetydów Isoeto-Lobelietum dortmannae. W czterech jeziorach stwierdzono występowanie elismy wodnej Luronium natans. Znaczną powierzchnię zajmują również zbiorniki dystroficzne; największe z nich to jez. Trzebień, jez. Żubrowo, ponadto jest tu wiele innych oczek polodowcowych bez nazwy. Często w ich obrębie rozwijają się rozległe pła mszarne. Niemałą powierzchnię stanowią też zbiorniki mezotroficzne i eutroficzne z największym z nich jez. Przybyszewko. Liczne małe oczka eutroficzne rozproszone są na obrzeżach kompleksów leśnych lub w krajobrazie rolniczym. Znaczącą powierzchnię zajmują torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą. Na szczególną uwagę zasługuje kompleks żywych torfowisk wysokich koło Drzewian. Mniejsze torfowiska mszarne (tzw. torfowiska kotłowe) występują bardzo licznie na bezodpływowych obszarach morenowych koło Porostu. Ponadto obszar obejmuje torfowiska mszarne z wrzoścem bagiennym, torfowiska przejściowe, brzeziny bagienne, suche wrzosowiska oraz liczne torfowiska mszarne zdolne do regeneracji. W otoczeniu jezior największą powierzchnię zajmują kwaśne buczyny i dąbrowy ze znacznym udziałem starodrzewi. Obszar Bobolickich Jezior Lobeliowych jest miejscem występowania 15 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wiele z nich jest również ważnym biotopem dla cennej flory i fauny. Występuje tu 6 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG 91

92 Nazwa obszaru: Diabelskie Pustacie Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 3232,08 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Obszar obejmuje tereny dawnego poligonu "Borne-Sulinowo" oraz przylegającą do niego rynnę rzeki Płytnicy z jeziorami. Na dawnym poligonie zachowały się rozległe przestrzenie bezleśne, pokryte wrzosowiskami. Część terenu została zalesiona, jednak znaczne przestrzenie wrzosowisk są świadomie i czynnie chronione przez administrację leśną (m. in. usuwanie nalotu drzew i krzewów). Rynna Płytnicy to dolina rzeki Płytnicy z Jeziorem Przelęg i Jeziorem Kniewo, a także układy biocenotyczne otaczających ją równin sandrowych starszego i w niewielkim stopniu młodszego szlaku, zwanego szlakiem Płytnicy. Rynnie rzeki towarzyszą liczne zagłębienia wytopiskowe o owalnym lub podłużnym kształcie, wypełnione złożami torfu. Koryto Płytnicy cechuje się naturalną morfologią: posiada liczne drobne i większe baseny oraz zatoki. Jego nierówne dno jest pokryte grubą warstwą osadów dennych, obfitujące w mikrosiedliska. Jeziora usytuowane w biegu rzeki mają charakter zbiorników eutroficznych. Na torfowiskach rozwinęły się fitocenozy przejściowo- i wysokotorfowiskowe: mszar turzycy dzióbkowatej Sphagno-Caricetum rostratae (jako przeważający powierzchniowo), mszar wełnianki wąskolistnej Sphagno-Eriophoretum angustifoliae, mszar kępowy z ż urawiną błotną Sphagnetum magellanici, młodociane postaci boru bagiennego Vaccinio uliginosi-pinetum, luźne zarośla wierzby uszatej Salicetum auritae, mszar wełnianki pochwowatej Sphagno-Eriophoretum vaginati, mszar z bobrkiem trójlistkowym Menyantho-Sphagnetum teretis ze stanowiskami rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia, skupienia turzycy nitkowatej Caricetum lasiocarpae, mszar z sitem drobnym Sphagno- Juncetum bulbosi oraz traworośla z mietlicą psią Carici Agrostietum caninae. Wrzosowiska na dawnym poligonie to najlepiej zachowany na Pomorzu Zachodnim obszar wielkoobszarowych. wrzosowisk i jedyny możliwy do ochrony (wrzosowiska na płd. od Drawska Pomorskiego są nadal intensywnie użytkowane jako poligon wojskowy). Unikatowy charakter ma mozaika wrzosowisk, śródleśnych torfowisk i wilgotnych borów trzęślicowych w leśnictwie Wrzosiec nadleśnictwa Czarnobór w południowej części obszaru. Dolina Płytnicy to unikatowy w pasie Pojezierzy Pomorskich, ciąg ekosystemów wodnych i torfowiskowych związanych z rynną wytopiskową w równinie sandrowej, odznaczający się wybitną różnorodnością biologiczną. Łącznie w obszarze stwierdzono występowanie 12 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG i 7 gatunków z Załącznika II. Ponadto w obszarze występuje przynajmniej 5 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. 92

93 Nazwa obszaru: Dolina Piławy Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 2 204,28 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Fragment terenu dawnego poligonu w Bornem-Sulinowie oraz dolina rzeki Pilawy na odcinku tzw. Zalewów Nadarzyckich (sztuczne rozlewiska utworzone przed II wojną światową jako część linii umocnień Wału Pomorskiego, jednak obecnie bardzo cenne przyrodniczo i malownicze). Niepowtarzalny, w pasie Pojezierzy Pomorskich, ciąg ekosystemów wodnych i torfowiskowych związanych z rynną wytopiskową głęboko rozcinającą sandry starszego szlaku Piławy (Lobu Parsęty), co w wielu miejscach w połączeniu z krętością dna obniżenia, stanowi o dużych walorach krajobrazowych ostoi. Bardzo liczne jak na stosunkowo niewielki obszar, doskonale zachowane torfowiska cechuje duża zmienność wynikająca ze zróżnicowania morfologii wytopisk, w obrębie których powstały; od niewielkich, płaskodennych, dość płytkich obniżeń, po jeziora w głębokich kotlinach. Liczne wytopiska to jeziora o sporym areale, jak: Generalskie, Brześno, Kowal, Dudylany (zwane też Lipowym), Bagienne i Bobrowe. Bunkry pozostałe po umocnieniach Wału Pomorskiego stanowią zimowiska nietoperzy. Dobrze zachowane, zróżnicowane torfowiska. Na szatę roślinną obszaru składa się około 200 zespołów, w znacznym stopniu naturalnych. Dużą grupę stanowią zbiorowiska regionalnie zagrożone wymarciem, które w dolinie Piławy mają liczne niezagrożone stanowiska. Nazwa obszaru: Dorzecze Parsęty Kod obszaru: PLH Powierzchnia: ,43 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Obszar swoim zasięgiem obejmuje: źródła Parsęty koło Parsęcka; naturalną rynnę rzeki Parsęty - od Radomyśla do Krosina - w otoczeniu kompleksów leśnych, z dopływami: Kłudawa, Knyczanka, Gęsia Rzeka i Rudy Rów; strome jary i wąwozy rzeki Perznicy, Trzebiegoszczy i Łozicy; liczne zakola, starorzecza, torfowiska, lasy łęgowe i zarośla wierzbowe pomiędzy Krosinem a Osówkiem; dolinę Dębnicy; przełomowy odcinek rzeki Parsęty koło Osówka oraz leśny kompleks z jeziorami i torfowiskami k. Byszyna; dolinę Parsęty, od Byszyna do Karlina, z ujściowymi odcinkami rzek - Mogilica, Topiel, Pokrzywnica i Radew; naturalną rynnę rzeki pomiędzy Karlinem a Rozcięcinem oraz dopływ rzeki Pyszki; - dolinę Parsęty koło Kołobrzegu; 93

94 Dorzecze Parsęty obejmuje szereg ważnych siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Łącznie zidentyfikowano ich 25, tworzących mozaikę i pokrywających ponad 50% powierzchni obszaru. Często są to siedliska bardzo rzadkie bądź unikatowe w skali kraju i Europy. Wiele z nich jest ważnym biotopem dla cennej fauny, która podlega ochronie na podstawie konwencji międzynarodowych. Stwierdzono tu występowanie 11 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Nazwa obszaru: Jeziora Czaplineckie Kod obszaru: PLH Powierzchnia: ,3 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Ostoja Jeziora Czaplineckie PLH jest unikalnym obszarem na Pomorzu Zachodnim charakteryzującym się zróżnicowaną budową geomorfologiczną, urozmaiconymi warunkami hydrograficznymi i krajobrazowymi, co przekłada się na bogactwo flory i fauny tego obszaru. Urozmaicona rzeźba terenu ostoi to przede wszystkim efekt ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Składa się na nią wiele form polodowcowych: wały moreny czołowej, ozy, liczne jary, doliny rzek, jeziora rynnowe i wytopiskowe. Większą część obszaru zajmują wysoczyzny polodowcowe z ciągami moren czołowych, poprzecinane polami sandrowymi. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu mezoregionu są dwa rodzaje rynien glacjalnych, przecinające się w obrębie jeziora Drawsko. Są to rynny radialne (biegnące z północy na południe) i rynny marginalne (biegnące z zachodu na wschód). W rynnach radialnych usytuowane są m.in.: jezioro Siecino, dolina górnej Drawy, dolina Dębnicy. Rynny marginalne zajęte są przez rynny jezior: Komorze, Żerdno, Wilczkowo. Aktualna struktura krajobrazu jest również następstwem: złożonego układu warunków meteorologicznych, reżimu hydrologicznego rzek, wykształconych gleb, zróżnicowanej szaty roślinnej i wieloletniego użytkowania terenu. Duża jeziorność ostoi powoduje, że obszar jest szczególnie ważny dla jezior: eutroficznych, ramienicowych, lobeliowych i dystroficznych oraz zwierząt z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, związanych z tymi ekosystemami, jak: bóbr, wydra, kumak nizinny, traszka grzebieniasta, skójka gruboskorupowa, piskorz, koza. Obszar istotny jest także dla zachowania siedlisk o charakterze leśnym (m.in. buczyny, grądy, łęgi, bory bagienne), zajmujących ponad 50% powierzchni ostoi. Różnorodność biologiczną Jezior Czaplineckich wzbogacają również siedliska łąkowe i torfowiskowe. Łącznie stwierdzono 20 typów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 9 gatunków zwierząt i jeden gatunek rośliny z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Na obszarze Jezior Czaplineckich zaobserwowano również 25 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Ostoja sąsiaduje z obszarem Dorzecze Parsęty PLH oraz pokrywa się z obszarem Ostoja Drawska PLB Nazwa obszaru: Jeziora Szczecineckie Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 6 479,19 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) 94

95 Opis: W skład obszaru wchodzi wyróżniający się pod względem różnorodności biologicznej fragment strefy morenowej Pomorza, o urozmaiconym krajobrazie, stanowiący miejsce koncentracji unikatowych gatunków i siedlisk przyrodniczych. Torfowisko Kusowskie Bagno stanowi jedno z lepiej zachowanych i cenniejszych torfowisk wysokich typu bałtyckiego w Polsce. W połączeniu z sąsiadującym lobeliowym jeziorem Wielatowo i kompleksem Buczyn Wielatowskich, zachodnia część obszaru stanowi jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Pomorza Zachodniego. Duże jezioro Wierzchowo w części wschodniej stanowi unikatowy przykład jeziora mezotroficznego z roślinnością zarówno rdestnicową, jak i ramienicową. Obszar jest miejscem występowania Nazwa obszaru: Jezioro Bobięcińskie Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 3 383,26 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Obszar swoim zasięgiem obejmuje 5 jezior lobeliowych, z których największe to jezioro Bobięcińskie Wielkie o powierzchni 524,6 ha i maksymalnej głębokości 48 m. Prawie wszystkie jeziora charakteryzują się obecnością roślin reliktowych, takich jak: lobelia jeziorna Lobelia dortmanna, brzeżyca jednokwiatowa Litorella uniflora i poryblin jeziorny Isoetes lacustris. Ponadto w jeziorze Bobięcińskim znajduje się duża populacja elismy wodnej Luronium natans, a w jeziorze Iłowatka występuje bardzo rzadki w Polsce poryblin kolczasty Isoetes echinospora. Znaczną powierzchnię zajmują również inne siedliska, w tym: zbiorniki dystroficzne i nachodzące na taflę wody pła mszarne, torfowiska przejściowe i dywanowe mszary, bory i brzeziny bagienne oraz wilgotne i świeże łąki. Całość kompleksu otoczona jest buczynami i dąbrowami. Jest to również ważne miejsce odpoczynku i rekreacji. Obszar Jeziora Bobięcińskiego obejmuje 12 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wiele z nich jest ważnym biotopem dla cennej fauny. Nazwa obszaru: Jezioro Śmiadowo Kod obszaru: PLH Powierzchnia: 213,43 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Opis: Obszar Natura 2000 Jezioro Śmiadowo wyznaczony został w celu ochrony siedliska przyrodniczego 3110 jeziora lobeliowe, zajmującego tu około 58% powierzchni. Jezioro Śmiadowo jest jednym z pięciu największych jezior lobeliowych w Polsce (Szmeja 1996, Kraska, Piotrowski 1994). Należy do najcenniejszych elementów krajobrazu sandrowych terenów opadających na południe ku dolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej, którą płynie rzeka Noteć. 95

96 Rysunek 19. Obszary siedliskowe Natura 2000 na tle Powiatu Szczecineckiego. Źródło: Rezerwaty 8 Dęby Wilczkowskie Rezerwat Dęby Wilczkowskie jest rezerwatem leśnym, o powierzchni 3,09 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 1 września 1974 roku w celu zachowania fragmentu lasu liściastego ze stanowiskiem rzadkiej rośliny złoci pochwolistnej Gagea spathacea oraz innych cennych gatunków roślin, grzybów i zwierząt. Jezioro Kiełpino Rezerwat Jezioro Kiełpino jest rezerwatem wodnym, o powierzchni 49,38 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 1 września 1974 roku w celu zachowania jeziora lobeliowego z roślinami reliktowymi. 8 CRFOP 96

97 Jezioro Głębokie Rezerwat Jezioro Głębokie jest rezerwatem wodnym, o powierzchni 8,61 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 1 września 1977 roku w celu zachowania jeziora lobeliowego z charakterystyczną roślinnością. Jezioro Iłowatka Rezerwat Jezioro Iłowatka jest rezerwatem wodnym, o powierzchni 22,02 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 1 września 1977 roku w celu zachowania jeziora lobeliowego z charakterystyczną roślinnością. Bagno Ciemino Rezerwat Bagno Ciemino jest rezerwatem leśnym, o powierzchni 400,43 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 19 września 1997 roku w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych kompleksu ekosystemów leśnych i torfowiskowych, charakterystycznych dla Pojezierza Drawskiego. Bagno Kusowo Rezerwat Bagno Kusowo jest rezerwatem torfowiskowym, o powierzchni 326,72 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 18 czerwca 2005 roku w celu zachowania torfowiska wysokiego typu bałtyckiego z charakterystycznymi rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin. Diabelskie Pustacie Rezerwat Diabelskie Pustacie jest rezerwatem florystycznym, o powierzchni 932,53 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 11 grudnia 2008 roku w celu zachowania układów biocenotycznych i krajobrazu dwóch szlaków sandrowych - młodszego szlaku sandrowego i szlaku Płytnicy oraz leżących w ich obrębie obniżeń wytopiskowych i wzgórz o charakterze ostańców erozyjnych. Przełom rzeki Dębnicy Rezerwat Przełom rzeki Dębnicy jest rezerwatem krajobrazowym, o powierzchni 138,59 ha, zlokalizowanym na terenie Powiatu Szczecineckiego. Został on powołany 18 lutego 2009 roku w celu zachowania młodoglacjalnego krajobrazu z przełomem rzeki, o podgórskim charakterze, przez wał moreny czołowej. Obszar rezerwatu obejmuje dolinę Dębnicy z bogatą i zróżnicowaną florą i fauną, w tym stanowiskami widłozębu zielonego Dicranum viride, hildenbrandii rzecznej Hildenbrandtia rivularis i pliszki górskiej Motacilla cinerea. 97

98 Rysunek 20. Rezerwaty na tle Powiatu Szczecineckiego. Źródło: Parki Krajobrazowe Drawski Park Krajobrazowy 9 Celem powołania Drawskiego Park Krajobrazowego jest ochrona młodoglacjalnych krajobrazów, między innymi stref czołowomorenowych i dennomorenowych, rynien subglacjanych Pojezierza Drawskiego, naturalnego krajobrazu polodowcowego z dużą ilością jezior i cieków wodnych położonych w zagłębieniach i dolinach terenowych. Zachowanie i ochrona charakterystycznego środowiska przyrodniczego Pojezierza Drawskiego, w tym głównie lokalnego krajobrazu, znacznych obszarów leśnych (kwaśne i żyzne lasy bukowe), ekosystemów źródliskowych, mszarnych i torfowisk niskich z ich bogatą i charakterystyczną szatą roślinną i fauną (stanowiska gatunków chronionych, rzadkich i zagrożonych). Dodatkowym celem Parku jest stworzenie warunków do właściwego i racjonalnego wykorzystania terenów dla celów naukowo-dydaktycznych i turystyki krajoznawczej 9 Waloryzacja przyrodnicza województwa zachodniopomorskiego 98

99 Rysunek 21. Drawski Park Krajobrazowy na tle Powiatu Szczecineckiego. Źródło: Obszary Chronionego Krajobrazu 10 Obszar Chronionego Krajobrazu "Las Drzonowski" Obszar Chronionego Krajobrazu "Las Drzonowski" łączy dwa istniejące wcześniej Obszary Chronionego Krajobrazu- Jeziora Szczecineckie i Biały Bór. Obejmuje on użytkowy bór sosnowy z dodatkiem brzozy i dębu, przez który przepływają dwa drobne cieki wodne oraz niewielką liczbą torfowisk niskich i łozowisk. Obszar Chronionego Krajobrazu "Pojezierze Drawskie" Obszar Chronionego Krajobrazu "Pojezierze Drawskie" obejmuje naturalny i kulturowy krajobraz Pojezierza Drawskiego oraz fragment Pojezierza Szczecińskiego. Mozaika jezior, łąk, pól i lasów. Teren jest mocno zróżnicowany pod względem geologiczno geomorfologicznym. Naturalny krajobraz polodowcowy z jeziorami, oczkami wodnymi i ekosystemami torfowisk mszarnych oraz lądowiejącymi zbiornikami wodnymi; teren o dużych deniwelacjach; liczne osobliwości florystyczne, w tym: rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowaty, wrzosiec bagienny, grążel żółty, marzanka wonna, grzybienie białe, kruszyna 10 CRFOP, Waloryzacja przyrodnicza województwa zachodniopomorskiego 99

100 pospolita. Unikalne w pełni wykształcone zbiorowiska roślinne o charakterystycznym składzie gatunkowym, m. in.: Vaccinio uliginosi Betuletum, Nupharo- Nymphaeetum albae, Luzulo luzuloidis- Fagetum, Luzulo pilosaefagetum, Galio odorati-fagetum, Eriophoro angustifolii- Sphagnetum recurvi. Obszar Chronionego Krajobrazu "Okolice Żydowo-Biały Bór" Obszar obejmuje pofałdowany teren młodoglacjalny z dużą liczbą zagłębień terenu wypełnionych wodą w postaci jezior, drobnych zbiorników trwałych i torfowisk. Jezioro mezotroficzne (lobeliowe) Iłowatka, jeziora eutroficzne: Przyradź, Oblica, Cieszęcino, Łobez, Białoborskie Małe, Bielsko są w większości otoczone przez lasy mieszane. Najcenniejsze fragmenty lasów (buczyny) znajdują się w okolicach jezior Bobiędzińskiego Wlk. i Cieszęcińskiego. Najcenniejsze torfowiska (wysokie i przejściowe) znajdują się przy południowym brzegu J. Bobięcińskie Wlk. i otoczone są najcenniejszymi na tym terenie lasami (buczyny, fragmenty borów bagiennych). Znaleziono tu miejsca rozrodu następujących cennych gatunków zwierząt: nadecznik stawowy, pijawka lekarska, biegacz złocisty, biegacz wręgaty, biegacz skórzasty, biegacz granulowany, biegacz ogrodowy, biegacz gajowy, biegacz fioletowy, trzmiel ziemny, trzmiel kamiennik, trzmiel ogrodowy, skójka malarska, skójka zaostrzona, skójka gruboskorupkowa, szczeżuja wielka, szczeżuja pospolita, racicznica zmienna, traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha paskówka, rzekotka drzewna, żaba jeziorkowa, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba wodna, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, perkoz dwuczuby, bocian biały, łabędź niemy, żuraw, słonka, brodziec samotny, mewa śmieszka, dzięcioł zielony, dzięcioł czarny, lerka, pliszka górska, trzcinniczek, trzciniak, muchołówka mała, srokosz, kruk, wydra. Obszar Chronionego Krajobrazu "Jeziora Szczecineckie" Część znajdująca się na terenie gminy Biały Bór jest w dużej części zalesiona. Znajdują się tu eutroficzne jeziora Stępień i Folwarczne położone wśród pól i łąk, posiadają dobrze rozwiniętą (najlepiej w całej gminie) strefę szuwarów i oczeretów. Jezioro Dołgie eutroficzne, o stromych brzegach i wąskim fitolitoralu, otoczone jest lasem. Jezioro Czarne jest śródleśnym zbiornikiem dystroficznym, którego zachodni brzeg ma charakter torfowiska wysokiego. Znaleziono tu miejsca rozrodu następujących cennych gatunków zwierząt: skójka malarska, skójka zaostrzona, szczeżuja wielka, szczeżuja pospolita, racicznica zmienna, ropucha szara, rzekotka drzewna, żaba jeziorkowa, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba wodna, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, zaskroniec zwyczajny, perkoz dwuczuby, bocian biały, łabędź niemy, słonka, trzcinniczek. Jezioro Bobięcińskie ze Skibską Górą Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Bobęcińskie Wielkie ze Skibską Strugą leży w mezoregionie Pojezierze Bytowskie. Istotny wpływ na krajobraz tego rejonu wywiera Jezioro Bobęcińskie Wielkie o pow. 524,5 ha oraz pagórkowaty teren wokół Skibskiej Góry (227,3m n.p.m.). W Jez. Bobęcińskim występuje roślinność reliktowa reprezentowana przez lobelię jeziorną. Lasy są tu zbliżone wyglądem do naturalnych z sosną, świerkiem, bukiem, dębem, olszą czarną, i brzozą. Zróżnicowanie wiekowe lasów nadaje malowniczości krajobrazowi. W południowej części znajdują się cenne znaleziska archeologiczne. 100

101 Obszar Chronionego Krajobrazu " Na Południowy Wschód od Jeziora Bielsko" Obszar o powierzchni 388 ha powołany 1 stycznia 1981 roku. Obszar Chronionego Krajobrazu "Dolina Piławy" OCHK obejmuje 4 obszary z dużą ilością rozlewisk otoczonych trzcinowiskami i torfowiskami niskimi oraz pewną liczbą torfowisk wysokich. Obszar Chronionego Krajobrazu "Dolina rzeki Płytnicy" (gm. Borne Sulinowo) Obszar chronionego krajobrazu o nazwie "Dolina rzeki Płytnicy" obejmuje dolinę rzeki Płytnicy wraz z 2 długimi rynnowymi jeziorami: Przełęg i Kniewo. Głównym elementem krajobrazowym obszaru jest rynna wytopiskowa, którą płynie Płytnica rozszerzająca się w górnym biegu na dwa akweny - jezioro Przełęg i jezioro Kniewo. Rysunek 22 Obszary Chronionego Krajobrazu na tle Powiatu Szczecineckiego. Źródło: 101

102 Użytki ekologiczne Na terenie Powiatu Szczecineckiego znajduje się 128 użytków ekologicznych. Zestawiono je w tabeli. 102

103 Tabela 41. Użytki ekologiczne Powiatu Szczecineckiego. Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel POWIAT SZCZECINECKI GMINA BARWICE 1. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,57 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, nasadzony świerk. 2. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,71 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 3. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,78 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności leśno-bagiennej. 4. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,56 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności leśno-bagiennej. 5. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,51 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, z brzozą, olchą i nasadzonym świerkiem. Brak 6. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,38 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 7. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,2 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono Kompleks roślinności bagiennej, na obrzeżu ruiny dawnych zabudowań, tarnina, klony. Brak 103

104 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 8. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,67 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 9. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,61 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 10. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,8 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej w 70% porośnięty różnymi gatunkami wierzb. 11. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,17 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono Kompleks roślinności bagiennej. 12. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,29 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 13. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,09 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 14. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 3,8 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono. Kompleks roślinności leśno-bagiennej, ostoja dla żurawia. 15. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,3 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagienno-torfowiskowej, rośnie rosiczka okrągłolistna. 104

105 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 16. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,76 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 17. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,11 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 18. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,14 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 19. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,7 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono Kompleks roślinności bagiennej ze źródliskami. Występuje olcha czarna. 20. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,7 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 21. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,95 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 22. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,88 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. Brak. 23. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,9 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono Kompleks roślinności bagiennej 105

106 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 24. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,43 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, z krzewami wierzb i brzóz. Brak 25. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,63 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagienno-torfowiskowej. 26. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,8 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, z krzewami wierzb, olch i brzozy omszonej. Brak 27. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,76 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej w 30% zakrzewionej wierzbami i kruszyną. 28. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,84 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej w 30% zakrzewionej wierzbami i kruszyną. 29. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 2,26 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagienno-torfowiskowej. 30. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,61 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, zalewanej w 60%. Brak 31. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,39 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 106

107 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 32. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 2,62 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 33. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,34 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 34. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,52 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 35. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 2,63 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, okresowo zalewanej. 36. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,85 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, na obrzeżach występuje bagno zwyczajne. 37. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 38. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 39. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,7 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 107

108 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 40. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,6 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, okresowo zalewany wodami Parsęty. 41. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,3 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono Teren zalewowy rzeki Parsęty, obecnie w 60% porośnięty krzewami wierzby i olchy. 42. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,9 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, okresowo zalewane, z olchą, kruszyną i brzozą. 43. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 3,61 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, na terenie zalewowym rzeki Parsęty i Trzebiegoszczy; zakrzewienia. 44. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 2,86 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, w oddz. 463d stare sosny. 45. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 5,48 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagienno-torfowiskowej, zakrzewione wierzbą. 46. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 4,08 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej okresowo zalewanej. 47. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 3,58 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, w 60% pokrytej brzozą, wierzbą i olchą. 48. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,17 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej, licznie rośnie wierzba. 108

109 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 49. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,76 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 50. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 1,6 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 51. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 3 Uchwała nr XXIX/247/2001 z dnia 28 grudnia 2001 r. Rady Miejskiej w Barwicach Barwice Nie określono. Bagno porastające wierzbą (70%). 52. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 9,92 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagienno-torfowiskowej, występuje rosiczka okrągłolistna. 53. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 0,36 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 54. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 5,2 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Brak publikacji Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 55. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 11,26 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagiennej. 56. UE/6630/III/004 Brak nazwy własnej 5,2 Uchwała nr XXIX/247/2001 Rady Miejskiej w Barwicach z dnia r. Barwice Nie określono. Kompleks roślinności bagienno-torfowiskowej w 50% zakrzewiony wierzbami. GMINA BIAŁY BÓR 109

110 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 57. UE/6630/III/005 Zbiornik śródleśny i torfowisko wysokie koło Lino Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona terenów bagiennych. Torfowisko wysokie, niskie i zbiornik śródleśny. Obiekt położony w gminie Bobolice Miastko 58. UE/6630/III/005 Strachomino Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona podmokłej łąki i małego, wytopiskowego jeziorka. Podmokła łąka, będąca wraz z zaopatrującymi ją w wodę rowami miejscem rozrodu płazów i ptaków. Miastko 59. UE/6630/III/005 Wierzchominko Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona podmokłych, częściowo zarastających łąk. Torfowisko niskie położone malowniczo w głębokiej niecce, przez którą przepływa rzeka Czerwona. Miastko 60. UE/6630/III/005 Wąwóz w Dobre Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona głębokiego wąwozu, o stromych zboczach, porośniętego lasem bukowym. Głęboki wąwóz, o stromych zboczach, środkiem, którego płynie malowniczo meandrujący strumień. Miastko 61. UE/6630/III/005 Kiszkowskie Oczka Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona dwóch oczek wodnych wraz z fragmentami przylegających do nich łąk. Dwa oczka wodne w sąsiedztwie oczyszczalni ścieków wraz z fragmentami przylegających do nich łąk. Miastko 62. UE/6630/III/005 Bagna Mścice Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona terenów podmokłych.. Podmokłe zarośla wierzbowe, łęg Miastko 63. UE/6630/III/005 Ujście Dzierżęcinki Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona olsu wraz z przylegającymi do niego łąkami położonymi nad przyujściową częścią rzeki Dzierżęcinki oraz fragmentu brzegu jeziora Jamno. Ols oraz częściowo użytkowane, częściowo zarastające łąki na torfach nad Dzierżęcinką. Miastko 110

111 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 64. UE/6630/III/005 Mokradła pod Łabuszem Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona olsu wraz z przylegającymi do niego fragmentami łąk. Kompleksy leśne wykształcone na podłożu torfowym. Miastko 65. UE/6630/III/005 Bagna Mścice II Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona terenów bagiennych. Podmokłe zarośla wierzbowe. Miejsce odpoczynku większych i miejsce rozrodu drobnych gatunków ssaków. Miastko 66. UE/6630/III/005 Bagna Mścice Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona terenów bagiennych. Tereny podmokłe, zarośla wierzbowe. Miastko 67. UE/6630/III/005 Rozlewiska śródleśne koło Kaliska Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona terenów bagiennych. Rozlewiska otoczone lasem mieszanym z dodatkiem świerka. Miastko 68. UE/6630/III/005 Bagno Strachomino Brak Uchwała nr XV/137/2000 Rady Miejskiej W Białym Borze z dnia r. Biały Bór Ochrona torfowiska wysokiego i zarastającego oczka śródleśnego. Torfowisko wysokie otoczone zaroślami wierzbowymi, częściowo porośnięte brzozą. Szczecinek GMINA GRZMIĄCA 69. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,96 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą. 70. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,92 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno okresowo zalewane wodą, porośnięte wierzbą i brzozą (70%). 71. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,6 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą i brzozą (50%). 111

112 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 72. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,35 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą i brzozą (80%), okresowo zalewane wodą. 73. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,64 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno, porośnięte brzozą. 74. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,62 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające brzozą. 75. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,96 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające olchą, teren zalewowy rzeki. 76. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,86 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą i olszą. 77. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,58 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno - teren zalewowy rzeki. 78. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,23 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno - teren zalewowy rzeki. 79. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,52 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą (60%). 80. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,66 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka porośnięta kruszyną. 81. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony Bagno porośnięte wierzą (40%), miejsce bytowania żurawia 112

113 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 82. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,7 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka porośnięta olchą, teren zalewowy rzeki. 83. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,75 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte olchą i brzozą. 84. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,31 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony Nieużytkowana łąka nad rzeką porośnięta olchą. 85. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,8 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Nieużytkowana łąka nad rzeką porośnięta olchą. 86. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,2 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Nieużytkowana łąka nad rzeką porośnięta olchą. 87. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,43 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte brzozą i wierzbą. 88. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,63 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte wierzbą (30%). 89. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,67 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte brzozą, wierzbą i kruszyną. 90. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,37 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno okresowo zalewane wodą. 91. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,87 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte brzozą i wierzbą (30%). 113

114 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 92. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,52 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte wierzbą, jarzębiną, brzozą i olchą. 93. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,47 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Nieużytkowana łąka niskiej jakości, teren zalewowy rzeki. 94. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,64 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka porośnięta wierzbą, olchą; teren zalewowy u zbiegu rzeki Perznica. 95. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,02 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawne pastwisko porośnięte tarniną (20%), wierzbą, dębami i pojedynczymi sosnami. 96. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,66 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawne pastwisko porośnięte wierzbą, olchą, kruszyną; teren zalewowy rzeki Perznicy. 97. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,65 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawne pastwisko porośnięte wierzbą, olchą, kruszyną; teren zalewowy rzeki Perznicy. 98. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,68 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte brzozą (20%). 99. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,87 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte olchą i kruszyną UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,66 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka niskiej jakości UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,04 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Teren zalewowy rzeki Parsęty porośnięty wierzbą i olchą. 114

115 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 102. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,52 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Teren zalewowy rzeki Parsęty porośnięty wierzbą, olchą i kruszyną UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,43 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Teren zalewowy rzeki Parsęty porośnięty wierzbą, olchą i kruszyną UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,31 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka porośnięta olchą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,93 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka porośnięta olchą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,35 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka, teren zalewowy rzeki Parsęty UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,73 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Teren zalewowy rzeki Parsęty porośnięty kruszyną, wierzbą i olchą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,32 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Teren zalewowy rzeki Parsęty porastający olchą, częściowo użytkowany jako łąka UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,98 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno okresowo zalewane, porośnięte olchą i wierzbą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,56 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą (70%) UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,37 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno, teren zalewowy rz. Parsęty porośnięty wierzbą i olchą. 115

116 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 112. UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,31 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porośnięte wierzbą i olchą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,4 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno, teren zalewowy rzeki Parsęty porośnięty kruszyną, wierzbą i olchą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,43 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Brak publikacji Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno okresowo zalewane wodą, porośnięte wierzbą (20%) UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,5 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno okresowo zalewane wodą, porośnięte wierzbą i kruszyną (20%) UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 2,65 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,79 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Bagno porastające wierzbą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,72 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z dn r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawna łąka porośnięta olchą UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 0,86 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z dn r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawne pastwisko porośnięte wierzbą, olcha, brzozą i kruszyną UE/6630/III/033 Brak nazwy własnej 1,39 Uchwała nr XX/128/2000 Rady Gminy Grzmiąca z 29 czerwca 2000 r. Grzmiąca Brak określonego celu ochrony. Dawne pastwisko zarastające brzozą UE/6630/III/034 Brak nazwy własnej 0,32 Uchwała nr XXXVII/230/2002 Rady Gminy w Grzmiącej z dnia 4 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Woj Zachodniopomorskiego nr 50 z 5 lipca 2002 r. poz. 1054) Grzmiąca Pozostałości ekosystemów mające znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Bobolice 116

117 Lp. Nr urzędowy Nazwa Powierzchnia w ha Akt powołania Gmina Cel ochrony / Opis powierzchni Właściciel 122. UE/6630/III/034 Brak nazwy własnej 0,71 Uchwała nr XXXVII/230/2002 Rady Gminy w Grzmiącej z dnia 4 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Woj Zachodniopomorskiego nr 50 z 5 lipca 2002 r. poz. 1054) Grzmiąca Pozostałości ekosystemów mające znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Bobolice 123. UE/6630/III/034 Brak nazwy własnej 1,08 Uchwała nr XXXVII/230/2002 Rady Gminy w Grzmiącej z dnia 4 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Woj Zachodniopomorskiego nr 50 z 5 lipca 2002 r. poz. 1054) Grzmiąca Pozostałości ekosystemów mające znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Bobolice 124. UE/6630/III/089 Brak nazwy własnej 22,96 Uchwała nr X/85/99 Rady Gminy w Szczecinku z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego nr 57/2001 poz. 1698) Szczecinek Pozostałości ekosystemów, mające znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, płaty roślinności, starorzecza, skarpy i kamieńce. Bobolice 125. UE/6630/III/090 Torfowisko Wybudowanie 2,82 Uchwała nr XXXV/327/06 Rady Miasta Szczecinek z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego nr 68/2006 poz. 1234) Szczecinek Torfowisko wysokie z roślinnością zawierającą rzadkie i chronione gatunki flory. Torfowisko wysokie z udziałem krzewinek. Czarnobór 126. UE/6630/III/090 Szuwary nad jeziorem Wielimie 118,4 Uchwała nr XXXV/327/06 Rady Miasta Szczecinek z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego nr 68/2006 poz. 1234) Szczecinek Zachowanie cennego biotopu bagienno- łąkowego. Obniżenie jeziora Wilemie. Brak 127. UE/6630/III/ UE/6630/III/090 Torfowisko Raciborki Torfowisko w lasku zachodnim 5,75 Uchwała nr XXXV/327/06 Rady Miasta Szczecinek z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego nr 68/2006 poz. 1234) Szczecinek Torfowisko wysokie z sosnowym borem bagiennym. Czarnobór 0,85 Uchwała nr XXXV/327/06 Rady Miasta Szczecinek z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego nr 68/2006 poz. 1234) Szczecinek Torfowisko z gat. chronionymi. Brak Źródło: Waloryzacja przyrodnicza województwa zachodniopomorskiego 117

118 Pomniki przyrody Zgodnie z Waloryzacją przyrodniczą województwa zachodniopomorskiego, na terenie Powiatu Szczecineckiego znajduje się 169 pomników przyrody. Tabela 42. Pomniki przyrody Powiatu Szczecineckiego. Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne POWIAT SZCZECINECKI GMINA BARWICE 1. buk pospolity, dąb szypułkowy Fagus sylvatica, Quercus robur Barwice Uradz Oddz.347 Leśnictwo Piaski ; grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 2. lipa drobnolistna, dąb szypułkowy Tilia cordata, Quercus robur Barwice Białowąs Białowąs ; grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 3. buk pospolity odm. czerwonolistna Fagus sylvatica 'Atropurpurea' Barwice Białowąs Park przypałacowy poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 4. daglezja zielona Pseudotsuga menziesii Barwice Białowąs Park przypałacowy poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 5. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Stary Chwalim Stary Chwalim 343, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 6. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Bądki Obr. Stary Grabiąż poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 118

119 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 7. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Barwice Obr. 01 m. Barwice poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 8. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Uradz Oddz. 351 c, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 9. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Luboradza Oddz.308 b, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 10. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Parchlino Obr. Nowe Koprzywno poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 11. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Białowąs Obr. Białowąs poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 12. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Luboradza Oddz. 274 g, Leśnictwo Piaski poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 13. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Trzemienko Oddz.334g, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 14. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Luboradza Oddz. 274 g, Leśnictwo Piaski poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 15. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Luboradza Oddz.274c, Leśnictwo Piaski poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 119

120 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 16. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Gwiazdowo Obr. Gwiazdowo poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 17. dąb szypułkowy Quercus robur Barwice Białowąs Park przypałacowy, Obr. Białowąs poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 18. dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, lipa drobnolistna, bluszcz pospolity Quercus robur, Betula pendula, Tilia cordata, Hedera helix Barwice Przybkowo Obr. Przybkowo grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 19. jesion wyniosły Fraxinus excelsior Barwice Bądki Obr. Stary Grabiąż poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 20. klon jawor Acer pseudoplatanus Barwice Ostropole Obr. Ostropole poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 21. lipa drobnolistna Tilia cordata Barwice Barwice Obr. 03 m., Barwice poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 22. lipa drobnolistna, dąb szypułkowy Tilia cordata, Quercus robur Barwice Parchlino Cm. Ewangelicki. Obr. Nowe Koprzywno 297, , 28 grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 23. sosna pospolita Pinus sylvestris Barwice Trzemienko Oddz. 335 k poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 120

121 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 24. świerk pospolity Picea abies Barwice Gwiazdowo Oddz. 337 f, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 25. wiąz szypułkowy Ulmus laevis Barwice Luboradza Oddz. 305h Leśnictwo bd bd poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 26. żywotnik zachodni Thuja occidentalis Barwice Gwiazdowo Oddz. 415g poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 27. żywotnik zachodni Thuja occidentalis Barwice Polne Polne bd bd poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. GMINA BIAŁY BÓR 28. klon zwyczajny Acer platanoides Biały Bór Biała Obr. Biała grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 29. Pomorzanin dąb szypułkowy Quercus robur Biały Bór Sępolno Wielkie Sępolno Wielkie poj. Uchwała nr XXXII/232/05 Rady Miejskiej w Białym Borze z dnia 16 września 2005r. GMINA BORNE SULINOWO 30. buk pospolity Fagus sylvatica Borne Sulinowo Krosino Oddz. 184b Obr. Pilawa poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 31. buk pospolity Fagus sylvatica Borne Sulinowo Krosino Oddz. 182d Obr. Piława poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 121

122 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 32. buk pospolity Fagus sylvatica Borne Sulinowo Krosino Oddz. 186h Obr. Piława 335, , 30 grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 33. buk pospolity Fagus sylvatica Borne Sulinowo Krosino Oddz. 185g Obr. Piława 475, , 24 grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 34. buk pospolity, lipa drobnolistna, robina akacjowa Fagus sylvatica, Tilia cordata, Robinia pseudoacacia Borne Sulinowo Komorze Obr.Komorze grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 35. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Piława Obr. Piława 339, , 28 poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 36. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Łubowo Obr.Łubowo poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 37. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Dąbie Obręb Kiełpino poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 38. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109o poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 39. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 114c poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 40. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 122

123 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 41. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 114k poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 42. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109f poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 43. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109l poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 44. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 45. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 46. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 47. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 48. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 49. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 123

124 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 50. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109j poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 51. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 109t poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 52. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 129f poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 53. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 129f poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 54. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 129f poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 55. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Dz 11/ poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 56. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Dz 11/ poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 57. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Dz 11/ poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 58. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Dz 11/ poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 124

125 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 59. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 127a poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 60. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oz 11/ poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 61. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Juchowo Oddz. 127a poj. Uchwała nr XXII/259/2005 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 62. jałowiec pospolity Juniperus communis Borne Sulinowo Rakowo Oddz. 284a, Czaplinek grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 63. jałowiec pospolity Juniperus communis Borne Sulinowo Komorze Oddz. 259k, obr. Piława poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 64. klon zwyczajny Acer platanoides Borne Sulinowo Juchowo Obr. Juchowo poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 65. klon zwyczajny Acer platanoides Borne Sulinowo Dąbie Obr. Kiełpino poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 66. lipa drobnolistna, dąb szypułkowy Quercus robur, Tilia cordata Borne Sulinowo Kiełpino Kiełpino 319, , 28 grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 67. lipa drobnolistna, klon zwyczajny Tilia cordata, Acer platanoides Borne Sulinowo Jeleń Jeleń 330, grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 125

126 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 68. modrzew europejski Larix decidua Borne Sulinowo Grabno Odz 186 b poj. Uchwała nr XXVII/490/2002 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 69. Klon Maciek klon zwyczajny Acer platanoides Borne Sulinowo Jeziorna Przy drodze ze wsi do jeziora poj Uchwała nr XXXVI/422/2006 Rady Gminy w Barnym Sulinowie z 29 września kasztanowiec pospolity Aesculus hippocastanum Borne Sulinowo Łubowo Ul. Kościuszki 9, przy drodze wojewódzkiej nr poj. Uchwała nr XXXV/456/97 rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 71. kasztanowiec pospolity Aesculus hippocastanum Borne Sulinowo Borne Sulinowo Park Miejski poj. Uchwała nr XXXV/457/97 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 72. sosna kosodrzewina Pinus mugo Borne Sulinowo Borne Sulinowo Park Miejski bd bd grupa Uchwała nr XXXV/457/97 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 73. topola czarna Populus nigra Borne Sulinowo Borne Sulinowo Park Miejski poj. Uchwała nr XXXV/457/97 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 74. świerk sitkajski Picea sitchensis Borne Sulinowo Borne Sulinowo Park Miejski poj. Uchwała nr XXXV/457/97 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 75. świerk sitkajski Picea sitchensis Borne Sulinowo Borne Sulinowo Park Miejski poj. Uchwała nr XXXV/457/97 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 76. świerk pospolity Picea abies Borne Sulinowo Borne Sulinowo Park Miejski poj. Uchwała nr XXXV/457/97 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 126

127 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 77. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Zamęcie- Łączna Przy drodze, oddz. 114c poj. Uchwała nr XXXVIII/510/98 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 78. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Kłosówko- Silnowo W pobliżu drogi, oddz poj. Uchwała nr XXXVIII/510/98 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 79. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Kłosówko- Silnowo W pobliżu drogi, oddz poj. Uchwała nr XXXVIII/510/98 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 80. modrzew europejski Larix decidua Borne Sulinowo Przy jeziorze Ciemino, oddz poj. Uchwała nr XXXVIII/510/98 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 81. sosna europejska Pinus europeus Borne Sulinowo Piława Płn-wsch strona jeziora Rakowo, oddz. 326c poj. Uchwała nr IX/147/99 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 82. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 213a poj. Uchwała nr XV/260/2000 rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 83. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 213a poj. Uchwała nr XV/260/2000 rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 84. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 213a poj. Uchwała nr XV/260/2000 rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 85. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 293i poj. Uchwała nr XV/260/2000 rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 127

128 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 86. jesion wyniosły Fraxinus excelsior Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 294d 240, grupa Uchwała nr XV/260/2000 rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 87. buk pospolity Fagus sylvatica Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 212b, umiejscowione w naturalnym wąwozie położonym na płd stronie jeziora Przełęg grupa Uchwała nr XVI/299/2000 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 88. dąb szypułkowy Quercus robur Borne Sulinowo Czarnobór Oddz.212b, umiejscowione w naturalnym wąwozie połozonym na płd stronie jeziora Przełęg grupa Uchwała nr XVI/299/2000 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 89. lipa drobnolistna Tilia cordata Borne Sulinowo Czarnobór Oddz. 212b, umiejscowione w naturalnym wąwozie położonym na płd stronie jeziora Przełęg poj. Uchwała nr XVI/299/2000 Rady Miejskiej w Bornem Sulinowie 90. wiąz szypułkowy Ulmus laevis Borne Sulinowo Rakowo Na półwyspie jeziora Komorze, Czaplinek oddz. 16b poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. GMINA GRZMIĄCA 91. buk pospolity Fagus sylvatica Grzmiąca Godzisław Obr.Godzisław 311, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 92. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Nosibądy Obr.Nosibądy 333, poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 128

129 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 93. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Grzmiąca Obr. Grzmiąca poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 94. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Kamionka Obr. Kamionka poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 95. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Godzisław poj. Uchwała nr XIII/71/2003 Rady Gminy Grzmiąca 96. sosna pospolita Pinus sylvestris Grzmiąca Krosino Obr. Krosino grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 97. lipa drobnolistna Tilia cordata Grzmiąca Mieszałki Mieszałki aleja Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 98. świerk pospolity Picea abies Grzmiąca Czechy Dz. 183 Obr. Czechy grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 99. daglezja Pseudostuga spp. Grzmiąca Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 100. daglezja Pseudotsuga spp. Grzmiąca Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 101. daglezja Pseudotsuga spp. Grzmiąca Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 102. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 129

130 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 103. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 104. dąb szypułkowy Quercus robur Grzmiąca Mieszałki Przy drodze nr 611 Krosino-Czechy poj. Uchwała nr IX/60/99 Rady Gminy w Grzmiącej GMINA SZCZECINEK 105. dąb szypułkowy, buk pospolity Quercus robur, Fagus sylvatica Szczecinek Czarnobór Oddz. 29b; 29o; 29f Obr. Czarnobór ; ;26 grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Omulna Oddz.62 a, Obr. Czarnobór, Leśnictwo Czarnobór poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Czarnobór Oddz 34 l, Obr. Czarnobór Leśnictwo Czarnobór poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Omulna Oddz. 59b Obr. Czarnobór, Leśnictwo Czarnobór poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Grąbczyn poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 110. buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Grąbczyn poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 111. buk pospolity, dąb szypułkowy Fagus sylvatica, Quercus robur Szczecinek Grąbczyn , , 25 grupa Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 112. cis pospolity Taxus baccata Szczecinek Szczecinek Obr. 12 Szczecinek poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 130

131 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 113. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Gwda Wielka Obr. Gwda Wielka poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Czarnobór Oddz. 29 f, obr. Czarnobór, Leśnictwo Czarnobór poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Omulna Oddz.69 f, obr. Czarnobór, Leśnictwo Czarnobór poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Dalęcino Oddz. 355 h, obr. Wierzchowo, Leśnictwo Dalęcino poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Drężno Obr. Drężno poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Spore Oddz. 196 b, obr. Wierzchowo, Leśnictwo Spore poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Gałowo Obr. Gałowo poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Grąbczyn poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 121. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Grąbczyn poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 122. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 123. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 131

132 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 124. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Szczecinek Ul. Jana Pawła II, przy rzeczce Niezdobnej 125. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Gwda Wielka poj poj. Uchwała nr XXXIII/256/2001 Rady Miasta Szczecinek Uchwała nr XXXVI/300/2002 Rady Gminy Szczecinek 126. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Omulna Oddz. 69 f obr. Czarnobór, Leśnictwo Czarnobór grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy, lipa drobnolistna Quercus robur, Tilia cordata Szczecinek Sitno Obr. Sitno 435; ;18-24 aleja Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r brzoza brodawkowata, topola czarna, topola kanadyjska Betula pendula, Populus nigra, Populus canadensis Szczecinek Szczecinek Obr. 12 Szczecinek grupa Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r grusza pospolita Pyrus communis Szczecinek Grąbczyn poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 130. FELIX jesion wyniosły Fraxinus excelsior Szczecinek Gwda Wielka poj. Uchwała nr XXII/147/2004 Rady Gminy Szczecinek z 29 września 2004r. Poz jesion wyniosły, klon zwyczajny Fraxinus excelsior, Acer platanoides Szczecinek Dziki Obr. Dziki 396, , 28 poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r klon jawor Acer pseudoplatanus Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 133. klon zwyczajny Acer platanoides Szczecinek Stare Wierzchowo Obr. Stare Wierzchowo poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. 132

133 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 134. klon zwyczajny Acer platanoides Szczecinek Drężno obr. Drężno poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r klon zwyczajny Acer platanoides Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 136. klon zwyczajny Acer platanoides Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 137. klon zwyczajny Acer platanoides Szczecinek Szczecinek Róg ul. 1 Maja i Szkolnej przy Zespole Szkół Zawodowych poj. Uchwała nr XXXIII/256/2001 Rady Miasta Szczecinek 138. lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Wilcze Laski Obr. Wilcze Laski poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Skotniki Obr. Dalęcino poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Szczecinek Obr. 12 Szczecinek poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Drężno Obr. Drężno poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Grąbczyn poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 143. lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 144. lipa szerokolistna Tilia platyphyllos Szczecinek Dziki poj. Uchwała nr XIV/94/2003 Rady Gminy Szczecinek 133

134 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 145. sosna wejmutka Pinus strobus Szczecinek Drawień Drawień poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r topola czarna Populus nigra Szczecinek Szczecinek Las komunalny na wysokości ul. Pułaskiego poj. Uchwała nr XXXIII/256/2001 Rady Miasta Szczecinek 147. wiąz szypułkowy Ulmus laevis Szczecinek Szczecinek Obr. 12 Szczecinek poj. Rozporządzenie nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sitno Oddz. 76a, przy drodze Świątki- Trzesieka poj. Uchwała nr XXI/137/97 Rady Gminy w Szczecinku 149. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sitno Oddz. 73d,przy jeziorze Trzesiecko poj. Uchwała nr XXI/137/97 Rady Gminy w Szczecinku 150. lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Sitno Oddz. 136d, przy drodze Świątki-Mosina bd bd poj. Uchwała nr XXI/137/97 Rady Gminy w Szczecinku 151. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Wierzchowo Przy drodze Wierzchowo- Bobolice, oddz. 19s poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 152. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Wierzchowo Przy drodze Wierzchowo- Bobolice, oddz. 19s poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 153. buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Wierzchowo Pole poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 154. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Kusowo Wieś Trzebiechowo poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 134

135 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 155. lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Dalęcino Posesja leśniczówki Dalęcino, 358f poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 156. olsza szara Alnus glutinosae Szczecinek Jelenino Przy drodze Świątki- Jelenino, Oddz.386f poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 157. lipa drobnolistna Tilia cordata Szczecinek Sitno Oddz. 136d, przy drodze Świątki-Mosina bd bd poj. Uchwała nr XXI/137/97 Rady Gminy w Szczecinku 158. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Iwin W pobliżu rzeki Żegnicy, oddz. 43i poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 159. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Iwin W pobliżu rzeki Żegnicy, oddz. 43j poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 160. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 97f poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 161. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 162. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 163. buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 164. buk pospolity Fagus sylvatica Szczecinek Iwin W pobliżu rzeki Żegnicy, oddz. 43i poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 165. daglezja Pseudostuga spp. Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 135

136 Lp. Nazwa Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Gmina/ miasto Najbliższa miejscowość Bliższa lokalizacja Średnica [m] Obwód [cm] Wysokość [m] Forma Akty prawne 166. daglezja Pseudotsuga spp. Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 167. daglezja Pseudotsuga spp. Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 168. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku 169. dąb szypułkowy Quercus robur Szczecinek Sokolnik Nad jeziorem Jeziorki, oddz. 93a poj. Uchwała nr XXIX/189/98 Rady Gminy w Szczecinku Źródło: Waloryzacja przyrodnicza województwa zachodniopomorskiego 136

137 Lasy Z Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż powierzchnia lasów na terenie Powiatu Szczecineckiego wynosi ,34 ha, co daje lesistość na poziomie 45,3%. Wskaźnik lesistości powiatu jest wyższy niż średnia krajowa, która wynosi 29,2%. Tabela 43. Powierzchnia lasów na terenie Powiatu Szczecineckiego. lasy ogółem lasy publiczne ogółem lasy prywatne ogółem lesistość w % Nazwa [ha] [ha] [ha] [%] Powiat Szczecinecki , , ,00 45,3 Miasto Szczecinek 1 019, ,71 14,00 21,0 Barwice 9 176, ,07 386,00 35,5 Biały Bór , ,90 501,00 50,0 Borne Sulinowo , ,62 666,00 60,0 Grzmiąca 7 944, ,24 245,00 38,7 Szczecinek (gmina wiejska) , ,80 868,00 38,6 Źródło: GUS Lasy Powiatu Szczecineckiego są zarządzane przez następujące nadleśnictwa: Szczecinek, Czaplinek, Tychowo, Połczyn, Borne Sulinowo, Czarnobór, Okonek, Miastko, Bobolice. Zasięg poszczególnych nadleśnictw na tle Powiatu Szczecineckiego przedstawiono poniżej 137

138 Rysunek 23. Zasięg nadleśnictw na terenie Powiatu Szczecineckiego. Źródło: Bank Danych o lasach Na terenie powiatu można napotkać można różne typy siedliskowe lasu. Opisano je poniżej: Las świeży zajmuje siedliska żyzne oraz bardzo żyzne. Tworzy się na glebach brunatnych oraz płowych. Główny drzewostan tworzy dąb szypułkowy, buk, świerk oraz jodła z domieszkami modrzewia, lipy, klonu, jawora, osiki oraz grabu. W podszyciu napotyka się leszczynę, trzmielinę, kruszynę, jarząb, głóg, dereń, porzeczkę alpejską oraz bez czarny. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez rośliny kwitnące wiosną przed drzewostanem. Jest to spowodowane zwartym drzewostanem i mniejszą ilością słońca przedostającego się do niższych partii lasu. Las wilgotny - zajmuje siedliska żyzne i bardzo żyzne, wilgotne. Tworzy się na glebach brunatnych, murszowo-torfowych, murszowatych, gruntowo-glejowych oraz niektórych czarnych ziemiach. Główny drzewostan tworzy dąb szypułkowy oraz jesion z domieszkami wiązu, klonu, jawora, lipy, osiki oraz grabu. W podszyciu napotyka się kruszynę, leszczynę, czeremchę, jarząb, bez czarny, bez koralowy, porzeczkę czarną, dereń, trzmielinę oraz kalinę koralową. Runo tych siedlisk leśnych jest 138