Między nami Scenariusze do lektury

Transkrypt

1 Między nami Scenariusze do lektury Obrona ojczyzny prawo czy obowiązek? Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec Opracowała Cecylia Ratajczak Zanim uczniowie rozpoczną czytanie powieści, powinni poznać zagadnienia, które będą omawiane na poszczególnych lekcjach, aby w trakcie lektury mogli zaznaczyć odpowiednie fragmenty. Spis treści Temat 1. Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego przykładem literatury faktu 2 Temat 2. Życie w okupowanej Warszawie 5 Temat 3. W służbie Małego Sabotażu i dywersji 7 Temat 4. Akcja pod Arsenałem zwycięstwo czy porażka Buków? 9 Temat 5. Opowieść o ludziach, którzy potrafili pięknie żyć i pięknie umierać. Charakterystyka bohaterów książki Kamienie na szaniec 11

2 Scenariusz godz. Temat: Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego przykładem literatury faktu CELE WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ. UCZEŃ: wyszukuje w tekście potrzebne informacje (I.2.1), zna sposoby wzbogacania słownictwa (II.2.3), wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny (I.1.11), rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do: literatury (podstawa 4 6, I.2.8) literatura faktu. METODY, TECHNIKI: praca z tekstem, praca ze słownikami: języka polskiego, frazeologicznym, terminów literackich. FORMY PRACY: zbiorowa, grupowa. Przed lekcją należy polecić uczniom, aby się zapoznali z biografią autora Kamieni na szaniec oraz z informacjami zamieszczonymi w różnych wydaniach książki. Z reguły są to uwagi samego autora oraz wyjaśnienia autora wstępu lub posłowia. Realizację tego tematu najlepiej przeprowadzić w grupach. Klasę należy podzielić na osiem grup; każda opracowuje jeden rozdział, szukając w nim informacji dotyczących punktu 4.1, 4.2, 4.3, 4.4. Punkt 4.5 opracowuje wspólnie cała klasa. Ponieważ rozdział W służbie Małego Sabotażu jest najdłuższy, należy go podzielić na dwie części, które będą opracowywane przez dwie grupy. Przed prezentacją wyników pracy grupowej polecamy uczniom, aby notowali ważne informacje. PRZEBIEG LEKCJI 1. Ćwiczenia językowe z użyciem wyrazów: fakt, fikcja, fantastyka. Zdefiniowanie pojęć za pomocą słownika języka polskiego lub samodzielnie przez uczniów. Zgromadzenie wyrazów pokrewnych i związków wyrazowych dotyczących przede wszystkim literatury. FAKT FIKCJA FANTASTYKA zgodność z rzeczywistością zmyślenie, prawdopodobne zmyślenie, nieprawdopodobne faktyczny, faktycznie, faktografia, faktograf ustalić fakt, opierać się na faktach, trzymać się faktów, stać się faktem, niezbity fakt, suche fakty, fakty mówią, literatura faktu fikcyjny, fikcyjnie, fikcyjność fikcja literacka, postać fikcyjna, żyć w świecie fikcji, fikcyjność zdarzeń 2 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji fantazja, fantastyczny, fantastycznie, fantazjować, fantasta, fantazyjny, fantazyjnie, fantazyjność robić coś z fantazją, fantastyka baśniowa, fantastyka naukowa, powieść fantastyczna Ustalenie, z którymi znaczeniami związana jest powieść Aleksandra Kamińskiego, i zapisanie tematu lekcji.

3 2. Wyjaśnienie pojęcia literatura faktu na podstawie słownika terminów literackich. Literatura faktu współczesna literatura narracyjna o charakterze przede wszystkim dokumentalnym, zazwyczaj częściowo beletryzowana, mająca na celu wiarygodną relację o prawdziwych wydarzeniach Krótka prezentacja biografii autora przygotowanej wcześniej przez uczniów. 4. Wyszczególnienie elementów utworu świadczących o tym, że reprezentuje on nurt literatury faktu: 1. Autentyzm przestrzeni nazwy miejscowości, topografii stolicy (głównego miejsca wydarzeń): Warszawa: Gimnazjum im. S. Batorego, Szkoła Budowy Maszyn im. Wawelberga, ul. Marszałkowska (akcja fotograficzna), ul. Rakowiecka (akcja kinowa), ul. Madalińskiego ( akcja przeciw Paprockiemu ), Nowy Świat (wpuszczanie gazu do sklepów wędliniarskich), gmach PKO na rogu Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej (zerwanie flag niemieckich), budynek Banku Gospodarstwa Krajowego, budynek Funduszu Kwaterunkowego (napisy Polska zwycięży!), Mokotów, ul. Puławska, Pawiak, Ogród Saski, plac Piłsudskiego, plac Unii Lubelskiej, pomnik Lotnika, pomnik Kopernika, aleja Szucha. pozostałe miejscowości: Dębe Wielkie (w drodze do Mińska Mazowieckiego), Włodawa (tu podjęto decyzję o powrocie do Warszawy po ogłoszeniu kapitulacji stolicy), Palmiry miejsce egzekucji ojca Alka i jego współtowarzyszy, Kraśnik (miejsce pierwszej akcji dywersyjnej wysadzenie niemieckiego transportu broni jadącego na front wschodni), Czarnocin (nieudana akcja wysadzenia mostu), Sieczychy (likwidacja posterunku żandarmerii, śmierć Zośki). 2. Dokładne określenia czasu wydarzeń: Wrzesień 1939 roku był jednym z najstraszniejszych polskich miesięcy, Warszawa w październiku 1939 była miastem grozy, Stało się to 15 października 1939 roku początek działalności konspiracyjnej, W drugiej połowie 1940 i w początkach 1941 roku..., W marcu 1941 roku trafili wreszcie na właściwy tor, Na początku lutego 1942 roku...,...pierwsza akcja wyznaczona została na sylwestrową noc 1942/1943 roku Autentyzm postaci. Ponieważ trzem głównym bohaterom poświęcona będzie osobna lekcja, warto się skoncentrować na poszukiwaniu innych autentycznych postaci, np. Lechosław Domański Zeus nauczyciel geografii w Gimnazjum im. S. Batorego, Andrzej Zawadowski Gruby, Jacek Tabęcki, Urszula Głowacka-Plenkiewicz Urka, Barbara Sapińska-Eytner. 4. Nazwy organizacji bojowych i politycznych: PLAN przypis w tekście, PET uwagi autora, POW przypisy w tekście, Wawer uwagi autora, Kedyw niezbędne wyjaśnienie nauczyciela lub chętnego ucznia, AK jak wyżej, Szare Szeregi uwagi autora. Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji 3

4 5. Autentyzm wydarzeń: nauka i matura głównych bohaterów w Gimnazjum im. S. Batorego, wakacyjny wyjazd w czerwcu 1939 r. w Beskid Śląski, wybuch II wojny światowej, wymarsz z Warszawy pod wodzą Lechosława Domańskiego, powrót do stolicy, praca zarobkowa bohaterów podczas okupacji, nauka na tajnych kompletach, działalność w Małym Sabotażu i dywersji, okoliczności śmierci trójki głównych bohaterów Praca domowa. Sporządź w dowolnej formie notatkę z lekcji potwierdzającą, że Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego to przykład literatury faktu. Przygotuj zwięzłą informację na temat walk o Warszawę we wrześniu 1939 roku. W miarę możliwości zdobądź materiał ilustracyjny. 4 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji

5 Scenariusz godz. Temat: Życie w okupowanej Warszawie CELE WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ. UCZEŃ: wyszukuje w tekście potrzebne informacje (I.2.1), wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii (I.1.10), określa doświadczenia bohaterów literackich (podstawa 4 6, I.1.16), kształcenie postawy szacunku dla przeszłości jako podstawy tożsamości narodowej (cele ogólne, I. 5). METODY, TECHNIKI: praca z tekstem, prezentacja. FORMY PRACY: zbiorowa, grupowa. Opracowując ten temat, należy się skupić przede wszystkim na rozdziale W burzy i we mgle. PRZEBIEG LEKCJI 1. Głośne odczytanie pierwszego akapitu rozdziału i odpowiedź na następujące pytania: Jak autor ocenia sytuację Polski we wrześniu 1939 roku? Kogo przypuszczalnie obwinia za taki stan rzeczy? Jakie wady Polaków piętnuje? Jakie uczucia wzbudza w czytelniku przeczytany fragment? 2. Rozmowa o losach bohaterów w pierwszych dniach wojny. Uczniowie powinni zwrócić uwagę na: niemożność pogodzenia się z zaistniałą sytuacją, przymusowy wymarsz z Warszawy na wschód, bezsilne przyglądanie się pogromowi ludności cywilnej (bombardowanie, palenie wsi), pomoc rannym uchodźcom, wiadomość o wkroczeniu wojsk sowieckich na wschodnie tereny Polski, smutek wywołany informacją o kapitulacji stolicy, powrót do Warszawy. 3. Prezentacja przygotowanych przez uczniów informacji historycznych. 4. Głośne odczytanie fragmentu przedstawiającego obraz Warszawy po klęsce wrześniowej i zilustrowanie go materiałem fotograficznym. 5. Przeanalizowanie treści dalszej części rozdziału i przygotowanie notatki w dowolnej formie na temat tego, jak wyglądało życie w okupowanej Warszawie (praca w grupach złożonych z 3 4 osób). Notatka powinna zawierać odpowiedzi na podane przez nauczyciela pytania: Jakie działania podjęli bohaterowie? Jakie cele musieli, a jakie chcieli osiągnąć? Z jakimi przejawami życia okupacyjnego się stykali? Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji 5

6 6. Prezentacja wyników pracy: widok mężczyzn w niemieckich mundurach, zrujnowane budynki mieszkalne i publiczne, brak światła, wody i gazu, aresztowania ludzi (działaczy społecznych, osób kierujących przedsiębiorstwami, np. ojca Alka), szukanie sposobów szkodzenia wrogowi tworzenie pierwszych organizacji konspiracyjnych (np. PLAN) i organizowanie akcji przeciwko Niemcom, bieda i brak żywności, czarny rynek i paserstwo, podejmowanie pracy zarobkowej (szklarstwo, udzielanie korepetycji, praca rikszarza, drwalstwo, wyrób marmolady), trudności w zdobywaniu opału, zorganizowanie tajnego nauczania (tajnych kompletów), zdominowanie życia publicznego przez Niemców (niemieckie filmy w kinach, lokale i sklepy tylko dla Niemców), rozwój działalności konspiracyjnej Uzupełnienie notatki informacjami z innych rozdziałów, np. godzina policyjna, łapanki uliczne, nagłe rewizje i aresztowania. Należy uświadomić uczniom, że w ten sposób żyli w czasie okupacji nie tylko warszawiacy, ale także większość Polaków. 8. Ocena pracy poszczególnych zespołów. 6 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji

7 Scenariusz lub 2 godz. Temat: W służbie Małego Sabotażu i dywersji CELE WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ. UCZEŃ: wyszukuje w tekście potrzebne informacje (I.2.1), uczestniczy w rozmowie na zadany temat (podstawa 4 6, III.1.1), wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii (I.1.10), tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami (III.1.3). METODY, TECHNIKI: praca z tekstem, dyskusja. FORMY PRACY: indywidualna, grupowa. PRZEBIEG LEKCJI 1. Ustalenie, jaka jest różnica między działaniami sabotażowymi a dywersyjnymi wyjaśnienie pojęć. 2. Przygotowanie przez uczniów informacji na temat akcji przygotowanych w ramach Małego Sabotażu oraz w ramach działań dywersyjnych (dzielimy klasę na dwie grupy, w każdej grupie uczniowie pracują w parach). 3. Przedstawienie akcji Małego Sabotażu: akcja fotograficzna omówienie, akcja przeciw Paprockiemu omówienie, akcja kinowa omówienie, wpuszczanie gazu do lokali i sklepów dostępnych tylko dla Niemców, afera kopernikowska omówienie, zdejmowanie niemieckich flag, wieszanie polskich chorągiewek w święta narodowe. 4. Przedstawienie akcji dywersyjnych: rozbrajanie niemieckich żołnierzy, odbijanie więźniów z transportów, wysadzanie mostów i torów kolejowych w celu uniemożliwienia transportu broni, akcja pod Arsenałem, wykonywanie wyroków na szczególnie okrutnych gestapowcach. 5. Dyskusja na temat tego, jak działalność w Małym Sabotażu i dywersji wpłynęła na charaktery bohaterów utworu (stali się pomysłowi, odpowiedzialni, odważni, nauczyli się nad sobą panować, wykształcili w sobie zdolności przywódcze, nauczyli się współpracować w grupie i szybko podejmować decyzje). Uwaga. Warto zwrócić uwagę uczniów no to, że dywersja wymagała planowania i odpowiedzialności, a Mały Sabotaż był często spontaniczny. Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji 7

8 6. Zwrócenie uwagi na sposób przedstawienia afery kopernikowskiej. Uczniowie wskazują na: krótkotrwałość zdarzenia, czas teraźniejszy, dynamizm, dzianie się nagromadzenie czasowników, zarysowanie tła, a następnie mówią, że są to cechy charakterystyczne dla opisu sytuacji Praca domowa. Zredaguj opis sytuacji na podstawie wybranej akcji sabotażowej lub dywersyjnej przedstawionej w Kamieniach na szaniec. Przypomnij sobie okoliczności aresztowania Rudego oraz działania jego przyjaciół zmierzające do odbicia kolegi. 8 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji

9 Scenariusz godz. Temat: Akcja pod Arsenałem zwycięstwo czy porażka Buków? CELE WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ. UCZEŃ: wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu (I.2.1), rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii (IV.8), uczestniczy w rozmowie na zadany temat (podstawa 4-6, III.1.1), określa doświadczenia bohaterów literackich (podstawa 4-6, I.1.16), ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność (podstawa 4-6, I.1.7), gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi (III.1.2), tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: rozprawka (III.2.1). METODY, TECHNIKI: budowanie planu wydarzeń, dyskusja. FORMY PRACY: indywidualna, grupowa. PRZEBIEG LEKCJI 1. Rozmowa wstępna dotycząca: okoliczności aresztowania Rudego, sposobu traktowania go przez gestapowców, działań, które podjęli przyjaciele Rudego, aby zorganizować jego odbicie (rozpoznanie w siedzibie gestapo, zabiegi o uzyskanie zgody na przeprowadzenie akcji), osób, które pomagały w przygotowaniu akcji. 2. Redagowanie szczegółowego planu wydarzeń przedstawiającego przebieg akcji pod Arsenałem praca w grupach złożonych z 3 4 osób. Przykładowy plan: 1. Zajęcie ustalonych pozycji przez uczestników akcji. 2. Sygnał łącznika o nadjeżdżającej karetce. 3. Znak dowódcy do rozpoczęcia akcji. 4. Nieoczekiwane pojawienie się niemieckiego żandarma. a) Strzelanina nieplanowanym ostrzeżeniem dla kierowcy więźniarki. 5. Zjechanie auta z zaplanowanej trasy początek akcji. a) Obrzucenie samochodu butelkami z benzyną. b) Opuszczenie szoferki przez dwóch gestapowców. c) Zastrzelenie SS-mana. 6. Wymiana ognia. a) Śmierć kierowcy i jednego z gestapowców. b) Ukrycie się i ostrzeliwanie drugiego z gestapowców. c) Zdecydowany atak sekcji Zośki. 7. Uwolnienie Rudego i innych więźniów. a) Ogromna radość przyjaciół. 8. Przeniesienie Rudego do oczekującego na niego auta. Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji 9

10 9. Ucieczka uczestników z miejsca akcji. a) Postrzelenie Alka przez jednego z przypadkowo napotkanych Niemcóww cywilu. b) Strzelanina między ludźmi z sekcji Alka a Niemcami ukrytymi za bramą Urzędu Pracy. c) Eksplozja rzuconego przez Alka granatu i zakończenie strzelaniny. d) Zatrzymanie auta w celu przetransportowania rannego Alka. e) Pościg niemieckiej ciężarówki. f) Rzucenie granatu pod samochód zajeżdżający uciekinierom drogę. 10. Dotarcie ostatnich uczestników akcji pod dom Alka Przedstawienie dalszych losów Alka i Rudego z uwzględnieniem odpowiedzi na poniższe pytania. Uczniowie ustnie odpowiadają na pytania nauczyciela. Jaki błąd nieświadomie popełnili Alek i jego koledzy? Jakie było jego samopoczucie po powrocie z akcji? Jakie były prognozy lekarzy? W jaki sposób próbowano go ratować? Kto towarzyszył Alkowi w ostatnich chwilach życia? O kogo Alek szczególnie się martwił? Co mu dodawało sił? Jaki był stan Rudego? Co orzekli lekarze? Kto towarzyszył Rudemu w ostatnich chwilach życia? Jakie było ostatnie życzenie Rudego? Jak koledzy przyjęli śmierć Rudego i Alka? 4. Podanie tematu lekcji. 5. Dyskusja wokół pytania zawartego w temacie gromadzenie argumentów. 1. Akcja pod Arsenałem jako zwycięstwo Buków: osiągnięcie celu odbicie Rudego, uwolnienie innych więźniów, podniesienie na duchu mieszkańców stolicy, uznanie akcji za jeden z największych wyczynów Polskiego Państwa Podziemnego, wpisanie się wyczynu Buków w tradycję walk niepodległościowych, które w przeszłości miały miejsce pod Arsenałem (powstanie kościuszkowskie, powstanie listopadowe), dowód przyjaźni, braterstwa, lojalności, śmierć Rudego wśród bliskich i przyjaciół. 2. Porażka: powstanie nieprzewidzianych trudności, które spowodowały odstąpienie od przygotowanego planu akcji (przypadkowe pojawienie się żandarma; strzelanina, która zaniepokoiła szofera karetki więziennej; interwencja grupki Niemców w cywilu), śmiertelne ofiary akcji Alek i Buzdygan, śmierć Rudego. 6. Praca domowa. Rozważ w formie rozprawki pytanie zawarte w temacie lekcji. Zaznacz fragmenty charakteryzujące Alka, Rudego i Zośkę. 10 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji

11 Scenariusz lub 2 godz. Temat: Opowieść o ludziach, którzy potrafili pięknie żyć i pięknie umierać. Charakterystyka bohaterów książki Kamienie na szaniec CELE WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ. UCZEŃ: rozwijanie zdolności dostrzegania wartości (cele ogólne, I.4), wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu (I.2.1), charakteryzuje bohaterów w czytanych utworach (podstawa 4-6, I.1.9), gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi (III.1.2), tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: rozprawka (III.2.1).. METODY, TECHNIKI: praca z tekstem, dyskusja, notatka tabelaryczna. FORMY PRACY: grupowa, jednostkowa. PRZEBIEG LEKCJI 1. Klasa zostaje podzielona na 3 grupy każda z nich będzie charakteryzowała jednego z trzech głównych bohaterów. Wewnątrz każdej grupy uczniowie dzielą się zadaniami, np.: przedstawienie postaci informacja ogólna wygląd osobowość, cechy charakteru każde zadanie }opracowują 3 4 osoby 2. Prezentacja wyników pracy: czytanie odpowiednich fragmentów, notowanie informacji o postaci. W notatce należy uwzględnić informację ogólną zamieszczoną w uwagach autora, wygląd oraz charakterystykę postaci. Przykładowa notatka w formie tabeli. Aleksy Dawidowski, podharcmistrz, członek podziemnej organizacji Wawer ALEK RUDY ZOŚKA wysoki, szczupły, o niebieskich oczach i płowej czuprynie, zawsze uśmiechnięty i żywo gestykulujący Jan Bytnar, harcmistrz, członek podziemnej organizacji Wawer młodzieńcza, piegowata twarz i rudawe włosy, drobna, szczupła sylwetka, niewysoki Tadeusz Zawadzki, harcmistrz, drużynowy 23. WDH w czasie wojny, komendant rejonu Mokotów Górny podziemnej organizacji delikatna cera, regularne rysy, jasnoniebieskie spojrzenie i włosy złociste, uśmiech zupełnie dziewczęcy, ręce o długich, subtelnych palcach Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji 11

12 5 ALEK RUDY ZOŚKA pogodne usposobienie energia życiowa skłonność do egzaltacji uczuciowość wrażliwość umiejętność panowania nad sobą sprawność fizyczna niespokojny duch skłonność do ryzyka odwaga granicząca z brawurą miłośnik przygód poszukiwacz niecodzienności, niebanalności wielbiciel kina zacięcie przywódcze szczerość bezpośredniość spontaniczność uczynność życzliwość skłonność do autorefleksji wytrwałość w postanowieniu ambicja pracowitość zaradność wybitna inteligencja typ intelektualisty wszechstronne zdolności refleksyjna natura skłonność do filozofowania miłośnik książek wynalazca udoskonaleń technicznych wrażliwość uczuciowość delikatność nieśmiałość niezwykła sprawność manualna ambicja siła wewnętrzna wytrzymałość psychiczna i fizyczna pracowitość zaradność pomysłowość odpowiedzialność skromność powściągliwość zacięcie przywódcze odwaga 12 Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec scenariusze lekcji wybitna inteligencja teoretyczna i praktyczna wszechstronność zainteresowań sprawność fizyczna urodzony organizator przywódca-przewodnik typ zamkniętego w sobie samotnika uczuciowość wrażliwość przywiązanie do rodziny spokój wewnętrzny łagodność wyrozumiałość odpowiedzialność upór ambicja pracowitość zaradność zdolność przewidywania odwaga Uczniowie po wypełnieniu tabeli podkreślają jednym kolorem indywidualne cechy charakteryzowanych postaci, a innym cechy wspólne. W tabeli najważniejsze cechy indywidualne zaznaczono pogrubioną czcionką, cechy wspólne kursywą. 3. Praca domowa (do wyboru). Aleksander Kamiński napisał o swoich bohaterach, że byli ludźmi, którzy potrafili pięknie żyć i pięknie umierać. Czy podzielasz opinię autora? Wypowiedz się w formie rozprawki. Aleksander Kamiński nazwał swoją książkę opowieścią o wspaniałych ideałach braterstwa i służby. Rozważ słowa autora w formie rozprawki. Odwołując się do utworu Kamienie na szaniec oraz do innych znanych ci tekstów kultury o tematyce wojennej, rozważ problem: Obrona ojczyzny prawo czy obowiązek. Uwaga. W opracowaniu Kamieni na szaniec proponowane są dwie rozprawki jako zadanie domowe podsumowujące dwie kolejne lekcje. Jeżeli lekcje te zostaną przeprowadzone dzień po dniu i nauczyciel uzna, że to zbyt duże obciążenie dla uczniów, proponujemy wykorzystać tematy tych prac jako tematy pracy klasowej lub domowej podsumowującej omawianie lektury.