MUZYKA PROGRAMOWA. mgr Dominika Micał

Transkrypt

1 MUZYKA PROGRAMOWA mgr Dominika Micał

2 playlista na Spotify: 0/playlist/3UR8umPU13p5gJKY38H7GQ

3 MUZYKA PROGRAMOWA muzyka instrumentalna (sporadycznie wokalno-instrumentalna, rzadziej elektroniczna) odnosząca się do pozamuzycznej treści wskazywanej przez tytuł, podtytuł lub dołączony program, związek z romantyczną korespondencją (lub syntezą) sztuk najczęstsze źródła programów w muzyce XIX-wiecznej: literatura historia sztuki wizualne filozofia mitologia inwencja kompozytora duża popularność wśród kompozytorów tzw. szkół narodowych

4 GATUNKI MUZYKI PROGRAMOWEJ poemat symfoniczny M. Karłowicz Stanisław i Anna Oświecimowie symfonia programowa H. Berlioz Symfonia fantastyczna suita programowa N. Rimski-Korsakov Szeherezada uwertura, fantazja P. Czajkowski fantazja orkiestrowa Romeo i Julia F. Mendelssohn-Bartholdy Uwertura do Snu nocy letniej miniatura programowa R. Schumann cykl fortepianowy Karnawał M. Musorgski cykl miniatur Obrazki z wystawy

5 Hector Berlioz ( ) przeznaczony do zawodu lekarza, wbrew woli rodziny wstąpił do konserwatorium niezbyt uznany za życia jako kompozytor ceniony raczej jako dyrygent i autor traktatu o instrumentacji pieśni, muzyka wokalno-instrumentalna, opery, ale przede wszystkim muzyka orkiestrowa najsłynniejsze dzieła: Symfonia fantastyczna Harold w Italii Te Deum Grande messe des morts (Requiem) uwertury koncertowe (np. Król Lear, Waverley)

6 Hector Berlioz Symfonia fantastyczna podtytuł Epizod z życia artysty instrumentalny dramat bez tekstu 1830 program o inspiracjach biograficznych wydrukowany przed koncertem idée fixe temat ukochanej nowatorska instrumentacja (np. kornety wentylowe, obój spoza sceny) w V części cytat z sekwencji Dies irae pięć części: I. Rêveries Passions (Marzenia Namiętności) II. Un bal (Bal) III. Scène aux champs (Wśród pól) IV. Marche au suplice (Marsz na miejsce stracenia) V. Songe d'une nuit de sabbat (Sabat czarownic)

7 Hector Berlioz Symfonia fantastyczna idée fixe w różnych odsłonach (partytura i nagrania): H. Berlioz, Symfonia fantastyczna, Sabat czarownic

8 Franz Liszt ( ) węgierskie pochodzenie pianista, nauczyciel fortepianu, kompozytor życie skandalisty romans z Marią d Agoult, później z Karoliną Sayn-Wittgenstein pod koniec życia niższe święcenia kapłańskie szalona popularność za życia twórca recitalu, propagator gry z pamięci wielki propagator muzyki programowej działalność w licznych ośrodkach: Wiedeń (studia), Paryż (Hugo, Heine, Lamartine, Paganini, Sand, Chopin), Weimar (centrum tzw. szkoły nowoniemieckiej, dyrygent, nauczyciel), Rzym, Bayreuth (śmierć, grób)

9 Franz Liszt muzyka programowa poemat symfoniczny jednoczęściowy programowy utwór symfoniczny Loewe Tondichtung Liszt symphonische Dichtung (1854, w odniesieniu do Tasso. Lamento e trionfo) rozkwit: przewaga inspiracji literackich różne warianty formalne (np. forma sonatowa, rondo, wariacje), swoboda formalna Liszt: 12 poematów symfonicznych (np. Preludia, Bitwa Hunów) Die Ideale fragmenty wiersza wpisane w odpowiednich miejscach partytury symfonia programowa Symfonia dantejska Symfonia faustowska programowa muzyka fortepianowa np. Walc Mefisto

10 POTĘŻNA GROMADKA Milij Bałakiriew Nikołaj Rimski-Korsakow Modest Musorgski Aleksander Borodin César Cui

11 Modest Musorgski ( ) z zawodu oficer, urzędnik pianista najbardziej postępowy kompozytor potężnej gromadki zwłaszcza pod względem tonalności zakorzenionej w rosyjskiej modalności opera: oprócz Borysa Godunowa żadna nie została ukończona pieśń Pieśni i tańce śmierci, Bez słońca, Z izby dziecięcej muzyka instrumentalna programowa Noc na Łysej Górze fortepianowe Obrazki z wystawy

12 Modest Musorgski Obrazki z wystawy programowy cykl fortepianowy wystawa pośmiertna obrazów, projektów inscenizacji i kostiumów Wiktora Hartmanna, przyjaciela kompozytora (1873) nie do wszystkich utworów udało się zidentyfikować pierwowzór malarski być może niektóre nie miały programem bardziej zwiedzanie wystawy niż obrazki temat Promenady 1922 wersja orkiestrowa Maurice a Ravela części: Gnom Stary zamek Tuileries Bydło Taniec kurcząt w skorupkach Samuel Goldenberg i Szmul Rynek w Limoges Katakumby, z częścią Cum mortuis in lingua mortua Z umarłymi w języku umarłych Chatka na kurzej stopce Wielka brama w Kijowie

13 M. Musorgski, Obrazki z wystawy: Promenada Samuel Goldenberg i Szmul Wielka brama w Kijowie

14 Mieczysław Karłowicz ( ) skrzypek, dyrygent, kompozytor tragiczna śmierć w Tatrach wpływ muzyki późnego romantyzmu zwłaszcza Richarda Straussa poematy symfoniczne: Powracające fale tryptyk Odwieczne pieśni Rapsodia litewska Stanisław i Anna Oświecimowie Smutna opowieść Epizod na maskaradzie pieśni Koncert skrzypcowy A-dur