KOLOS NA GLINIANYCH NOGACH

Transkrypt

1 KOLOS NA GLINIANYCH NOGACH CZYLI SYTUACJA FINANSOWA W BRANŻY BUDOWLANEJ II EDYCJA OGÓLNOPOLSKI RAPORT KRAJOWEGO REJESTRU DŁUGÓW BIURA INFORMACJI GOSPODARCZEJ SA PARTNER RAPORTU SIERPIEŃ 2018 R.

2 Kolos na glinianych nogach czyli sytuacja finansowa w banży budowlanej Analiza sytuacji Budownictwo, waz z powiązanymi sektoami, geneuje blisko 13% PKB*. Według ostatniego badania Potfel należności polskich pzedsiębiostw zealizowanego pzez Kajowy Rejest Długów oaz Konfeencję Pzedsiębiostw Finansowych w Polsce, w piewszym kwatale dynamika podukcji budowlano-montażowej wyniosła 18,2%. Ogólnopolski apot Kajowego Rejestu Długów Biua Infomacji Gospodaczej SA SIERPIEŃ 2018 R. II EDYCJA Patneem apotu jest Polski Związek Fim Dewelopeskich Dynamika podukcji budowlano-montażowej 117,2 118,2 112,7 Rapot Kajowego Rejestu Długów Biua Infomacji Gospodaczej SA Kolos na glinianych nogach czyli sytuacja finansowa w banży budowlanej stanowi dugą edycję badania sytuacji na ynku budowlanym w Polsce. Opisuje najważniejsze poblemy, z jakimi się boyka się banża, a także pzedstawia dane o sytuacji finansowej fim z tego sektoa. W publikacji zamieszczono infomacje pochodzące z bazy danych Kajowego Rejestu Długów o zadłużeniu banży, ównież w podziale na województwa czy podsektoy. Rapot zawiea też infomacje o głównych kategoiach wiezycieli banży budowlanej oaz wskazuje, jakiego odzaju podmioty są zadłużone wobec badanej gupy pzedsiębiostw. Publikacja powstała w opaciu o dane Kajowego Rejestu Długów z lipca Kajowy Rejest Długów Biuo Infomacji Gospodaczej SA Najstasze i największe biuo infomacji gospodaczej w Polsce działające od 4 siepnia 2003 oku pod nadzoem Ministestwa Pzedsiębioczości i Technologii (wcześniej Ministestwa Rozwoju). Lide na ynku infomacji gospodaczej, administujący bazą danych 8,5 miliona infomacji o 2,7 miliona dłużników. Obsługuje wszystkie podmioty gospodacze od jednoosobowych fim, popzez małe i śednie pzedsiębiostwa, po wielkie kopoacje. Z usług KRD kozysta blisko 700 tysięcy pzedsiębioców i konsumentów, któzy ocznie pobieają 34 miliony apotów gospodaczych. Na mocy Ustawy o udostępnianiu infomacji gospodaczych i wymianie danych gospodaczych gomadzi infomacje zaówno o płatnościach nieuegulowanych w teminie, jak i tych, któe zostały opłacone teminowo. KRD BIG SA wchodzi w skład Kaczmaski Goup, do któego należą ównież takie fimy i maki, jak: fima windykacyjna Kaczmaski Inkasso, Rzetelna Fima, Kancelaia Pawna VIA LEX, fima faktoingowa NFG oaz ChonPESEL.pl. Polski Związek Fim Dewelopeskich Jedyna ogólnopolska oganizacja zzeszająca niemal 150 dewelopeów z całego kaju. Misją Związku jest działanie na zecz ynku mieszkaniowego pzy zachowaniu dbałości o zównoważony ozwój polskich miast, a także pomowanie dobych wzoców i inspiowanie do podejmowania wysiłków na zecz utzymania najwyższych standadów. Od 15 lat działa w tosce i imieniu inwestoów, któzy swoją pacą pzyczyniają się do zaspokajania potzeb mieszkaniowych kolejnych pokoleń. A z myślą o klientach, któzy szukają nowego lokum, pzygotował Kodeks Dobych Paktyk zaakceptowany pzez Uząd Ochony Konkuencji i Konsumentów, któy eguluje wzajemne pawa i obowiązki w elacji klient-dewelope gudzień 2012 mazec 2013 czewiec 2013 wzesień 2013 gudzień 2013 mazec 2014 czewiec 2014 wzesień 2014 gudzień 2014 mazec 2015 czewiec 2015 wzesień 2015 gudzień 2015 mazec 2016 czewiec 2016 wzesień 2016 gudzień 2016 mazec 2017 czewiec 2017 wzesień 2017 gudzień 2017 mazec 2018 Źódło: Potfel należności polskich pzedsiębiostw KRD, KPF, I kw * 2 Sytuacja finansowa w banży budowlanej Sytuacja finansowa w banży budowlanej 3

3 KOMENTARZ Mimo że banża ealizuje tysiące pojektów, to coaz więcej z nich staje się nieopłacalnych. W I połowie 2018 oku podukcja budowlano-montażowa wynosiła 39 mld zł, ale entowność już tylko 0,8%. Sytuacja w banży budowlanej: Podukcja budowlano-montażowa w Polsce (mld zł) ,1 96,1 74, ,6 82,9 85, ,1 74,6 6 XX Spadająca maża pzy wysokiej watości ynku to niejedyne zmatwienie fim budowlanych. Już dziś w sektoze bakuje tys. pacowników, co może się pzełożyć na opóźnienia w ealizacji nawet 1/5 inwestycji, zwłaszcza że popyt na usługi budowlano-montażowe jest wciąż badzo duży. W efekcie fimy budowalne ezygnują ze zleceń lub zlecają pace podwykonawcom. Sytuację dodatkowo pogasza wzost cen usług podwykonawczych oaz wzost kosztów budowy. Tym samym wiele pzetagów wyganych jeszcze 2,3 lata temu stało się dzisiaj kulą u nogi dla fim, któe nie spodziewały się aż tak dastycznych podwyżek. Śednia entowność netto w spółkach budowlanych (poc.) 5,7 4,3 1,7-0,5 0,9 2,8 7 4,3 2,9 0, I poł Źódło: GUS, Budimex, Pakiet NA PLUS Wzost inwestycji infastuktualnych Pozytywna dynamika budownictwa mieszkaniowego, na któą mają wpływ m.in. niskie stopy pocentowe Wzost popytu na usługi budowlane (w piewszych pięciu miesiącach tego oku podukcja budowlano-montażowa wzosła o 24% ok do oku) NA MINUS Wzost kosztów mateiałów budowlanych o 30-50% ok do oku Wzost liczby unieważnionych pzetagów Wzost zadłużenia o 200 mln zł ok do oku Pogoszenie płynności finansowej pzedsiębiostw Wzost liczby upadłości i estuktuyzacji fim budowlanych Bak ąk do pacy Wzost kosztów zatudnienia o 20% ok do oku Nieopłacalność kontaktów wyganych 2-3 lata temu i ezygnacja z nich Zmiany fiskalne, takie jak odwócony VAT oaz split payment Pzeciągające się poceduy pzetagowe (wyłonienie wykonawcy w systemie zapojektuj i zbuduj twa ok. oku, pzez co kosztoysy szybko się dezaktualizują) Wzost cen usług podwykonawczych o 20% Spadek entowności w segmencie budowlanym (w I połowie b. wynosi już ona 0,8%) Negatywne eakcje banków, ubezpieczycieli i inwestoów na sytuację w banży Bak odpowiedniej indeksacji cen pzez zamawiających Bak wzostu kosztów logistyki w kontaktach infastuktualnych Konad Płochocki Dyekto genealny Polskiego Związku Fim Dewelopeskich Większość dzisiaj ealizowanych kontaktów została zawata nawet kilka lat temu i nikt nie mógł pzewidzieć jak badzo zmieni się sytuacja na ynku pacy czy mateiałów budowlanych. Dla fim budowlanych najbadziej yzykowne i najbadziej obciążające okazały się kontakty z podmiotami publicznymi. W tych pzypadkach inwestozy nie mogą liczyć na waloyzowanie, a to oznacza często kolosalne staty. Pywatni inwestozy tacy jak fimy dewelopeskie podchodzą do poblemu ze zozumieniem i staają się enegocjować zawate umowy, bowiem ukończenie pojektów mieszkaniowych leży w ich inteesie chociaż podniesienie cen spzedanych już mieszkań jest niemożliwe, to nieukończenie pojektu mieszkaniowego na czas jest sytuacją, któej fimy dewelopeskie staają się uniknąć za wszelką cenę. Obawy natomiast budzą kontakty ealizowane pzez fimy, któe powadzą pojekty zamówione zaówno pzez sekto publiczny, jak i sekto pywatny. W tej sytuacji nawet doba współpaca z inwestoami pywatnymi w postaci ewaloyzacji kontaktów może okazać się nie wystaczająca, gdy staty na kontaktach dla stony publicznej będą tak duże, że zagożą stabilności fimy, a nawet dopowadzą do jej upadku. Wskazana jest więc większa elastyczność ze stony podmiotów publicznych, aby jak największa ilość pojektów mogła zostać ukończona. Upadłości fim wykonawczych to dzisiaj ealne zagożenie, a zealizowanie się tego scenaiusza może być tagiczne w skutkach dla wielu gup społecznych. 4 Sytuacja finansowa w banży budowlanej Sytuacja finansowa w banży budowlanej 5

4 Według Eule Hemes, banża budowlana doświadcza ciągłego wzostu liczby niewypłacalności. W piewszym półoczu niewypłacalność wzosła o 22% w stosunku do analogicznego okesu oku ubiegłego. Z apotu SpotData i Zimmeman Filipiak Restuktuyzacja wynika, że sekto pzoduje, jeśli chodzi o postępowania estuktuyzacyjne. W II kwatale tego oku udział fim budowlanych wynosił 38% - to najwięcej ze wszystkich sektoów. Zadłużenie banży budowlanej Według danych Kajowego Rejestu Długów Biua Infomacji Gospodaczej SA, łączne zadłużenie fim budowlanych wynosi już zł to o 200 mln zł więcej niż ok temu. Do wzosła też liczba pzedsiębiostw notowanych w KRD. Stuktua banżowa estuktuyzacji* w poc. 38 Budownictwo Handel hutowy (PKD 46) Pzemysł metalowy (PKD 23-25) 2,21 mld zł 15 Pzemysł spożywczy (PKD 10-11) siepień ,49 mld zł 6 Infomacja i komunikacja Pzemysł chemiczny (PKD 20-22) siepień Poblemy dotykają nie tylko małe i śednie fimy, ale ównież duże konsocja, mające na koncie flagowe inwestycje. Pod koniec lipca do wocławskiego sądu wpłynął wniosek o otwacie postępowania sanacyjnego, któe ma umożliwić estuktuyzację zadłużonego Pzedsiębiostwa Budowlanego PBI SA (dawniej Pzedsiębiostwo Budowlane Inte-System 6 siepień Pzemysł detaliczny (PKD 47) Pzemysł automotive (PKD 29-30) 2,41 mld zł 29 Sytuacja finansowa w banży budowlanej *Według najważniejszych sekcji PKD (I-VI 2018) Źódło: SpotData, Zimmeman Filipiak Restuktuyzacja 1,02 mld zł siepień 2015 SA). Dla wielu osób to zaskoczenie, bo fima była wykonawcą największych inwestycji we Wocławiu, m.in. Afykaium czy Naodowego Foum Muzyki. Postępowanie estuktuyzacyjne natomiast nie powiodło się w pzypadku Kieleckiego Pzedsiębiostwa Robót Dogowych Sp. z o.o. W styczniu do Sądu Okęgowego w Kielcach wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości. Sytuacja finansowa w banży budowlanej 7

5 Zadłużenie według podsektoów W podziale na podbanże największe poblemy występują w sektoach: obót specjalistycznych i obót związanych ze wznoszeniem budynków. Każdy z tych sektoów notuje blisko miliadowe zadłużenie. W opozycji stoi sekto obót związanych z budową obiektów inżynieii lądowej i wodnej, któego łączny dług nie pzekacza pół miliada. Podobnie wygląda sytuacja pod względem liczby dłużników. Najwięcej zadłużonych fim znajdziemy w sektoze obót specjalistycznych (ponad 32 tys.). Najmniej w obotach związanych z budową obiektów inżynieii lądowej i wodnej (niecałe 10 tys.). Liczba dłużników Zadłużenie zł zł zł Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków Roboty związane z budową obiektów inżynieii lądowej i wodnej Roboty budowlane specjalistyczne Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków Roboty związane z budową obiektów inżynieii lądowej i wodnej Roboty budowlane specjalistyczne Największą liczbę niezapłaconych faktu notuje sekto obót specjalistycznych (138,5 tys.), a niemniejszą sekto obót związanych z budową obiektów inżynieii lądowej i wodnej (45,5 tys.). Liczba zobowiązań Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków Roboty związane z budową obiektów inżynieii lądowej i wodnej Roboty budowlane specjalistyczne 8 Sytuacja finansowa w banży budowlanej Sytuacja finansowa w banży budowlanej 9

6 KO M TARZ N E Komu jest winna banża budowlana? Na pieniądze od pzedsiębiostw budowlanych czeka w głównej mieze banża zaządzania wiezytelnościami. To właśnie fimom windykacyjnym i funduszom sekuytyzacyjnym należy się zwot 854,56 mln zł. Następne w kolejce po swoje są banki, fimy leasingowe i faktoingowe oaz ubezpieczyciele należności budowlanki wobec nich wynoszą 469,23 mln zł. Handel, pzemysł i budownictwo to kolejne 823,23 mln zł wiezytelności. Windykacja 854,56 mln zł Finanse 469,23 mln zł Handel 320,80 mln zł Pzemysł 250,05 mln zł Budownictwo 252,38 mln zł Kupno i wynajem maszyn i uządzeń 60,53 mln zł Wynajem nieuchomości, opłata za media 41,21 mln zł Telefony 39,07 mln zł Adam Łącki pezes Zaządu Kajowego Rejestu Długów Biua Infomacji Gospodaczej SA Mamy do czynienia z sytuacją, w któej niepokojąca stała się zaówno skala zadłużenia całego sektoa, jak i konsekwencje wynikające z poblemów finansowych. Długi pzedsiębiostw budowlanych nie pozostają bowiem bez wpływu na inne sektoy gospodaki. Na liście wiezycieli są między innymi fimy handlujące akcesoiami do montażu, leasingodawcy, konceny enegetyczne, fimy tanspotowe, a także fimy zajmujące się wynajmem i spzedażą maszyn. Niestety w poównaniu do ubiegłego oku jeszcze badziej widoczny stał się udział wzajemnych długów w banży budowlanej. Dziś takie należności stanowią już 10 pocent całego zadłużenia, podczas gdy jeszcze ok temu było to niecałe 9 pocent. Czy budowlanka zjada swój ogon? Wynika to poniekąd ze specyfiki banży, któa składa się z wykonawców i podwykonawców. W paktyce badzo często podwykonawcy są właśnie na tej goszej pozycji, ponieważ muszą upominać się o pieniądze za wykonaną pacę. Ostatnie badanie Potfel należności polskich pzedsiębiostw, zealizowane pzez Kajowy Rejest Długów oaz Konfeencję Pzedsiębiostw Finansowych w Polsce, wskazuje, że duże fimy budowlane szybciej otzymują zapłatę od swoich kontahentów, bo po 2 miesiącach i 6 dniach. Z kolei małe i mikopzedsiębiostwa muszą czekać około 4 miesięcy. Tanspot 16,06 mln zł Inne 105,43 mln zł 10 Sytuacja finansowa w banży budowlanej Sytuacja finansowa w banży budowlanej 11

7 Dłużnicy-ekodziści Mimo że śednie zadłużenie pzedsiębiostw w banży budowlanej wynosi zł, to są wśód pzedsiębioców z tego sektoa ekodziści, któych pojedynczy dług sięga lub pzekacza 10 mln zł. Lideem niechlubnego zestawienia jest fima z województwa kujawsko-pomoskiego, któa posiada zł długu. Ma 97 niezapłaconych faktu wobec 2 wiezycieli: koncenu enegetycznego i fimy faktoingowej. Zadłużenie w podziale na województwa zycieli: dwóch fim wynajmujących maszyny budowlane, salonu samochodowego i funduszu sekuytyzacyjnego. Najbadziej zadłużone województwa, to: mazowieckie (424,6 mln zł długu), śląskie (314,2 mln zł), wielkopolskie (246,6 mln zł) i dolnośląskie (216,7 mln zł). Ostatni z ekodzistów to pzedsiębioca z województwa lubelskiego. Jego zadłużenie wynosi zł, a na koncie ma aż 159 zobowiązań wobec 6 wiezycieli, takich jak: fima leasingowa, koncen enegetyczny, opeato telefoniczny, hutownia amatuy sanitanej, fima zajmująca się spzedażą i montażem wyposażenia kotłowni oaz fima spzedająca i montująca solay. Całkowite zadłużenie w podziale na województwa Dugi dłużnik-ekodzista pochodzi z województwa opolskiego. Ma 16 zobowiązań na łączną kwotę zł wobec 4 wie- 12 Sytuacja finansowa w banży budowlanej mazowieckie zł śląskie zł wielkopolskie zł dolnośląskie zł pomoskie zł małopolskie zł kujawsko-pomoskie zł łódzkie zł zachodniopomoskie zł lubelskie zł podkapackie zł wamińsko-mazuskie zł lubuskie zł opolskie zł świętokzyskie zł podlaskie zł Sytuacja finansowa w banży budowlanej 13

8 Również największa liczba zadłużonych fim (powyżej 5 tys.) znajduje się w tych samych województwach: mazowieckie (10 706), śląskie (8 514), wielkopolskie (6 452) i dolnośląskie (6 236). Inaczej wygląda sytuacja w pzypadku maksymalnego zadłużenia fim budowlanych. W tej kategoii pzodują województwa: kujawsko-pomoskie ( ,95 zł), opolskie ( ,33 zł), lubelskie ( ,24 zł), śląskie ( ,56 zł) i pomoskie ( ,90 zł). Liczba zadłużonych fim budowlanych w podziale na województwa Maksymalne zadłużenie fimy budowlanej w podziale na województwa zachodniopomoskie lubuskie dolnośląskie wielkopolskie pomoskie kujawsko-pomoskie opolskie śląskie wamińsko-mazuskie łódzkie lubelskie świętokzyskie małopolskie mazowieckie podlaskie podkapackie kujawsko-pomoskie opolskie lubelskie śląskie pomoskie zachodniopomoskie małopolskie wielkopolskie podkapackie mazowieckie łódzkie świętokzyskie dolnośląskie lubuskie podlaskie wamińsko-mazuskie ,95 zł ,33 zł ,24 zł ,56 zł ,90 zł ,00 zł ,27 zł ,09 zł ,47 zł ,69 zł ,18 zł ,41 zł ,01 zł ,67 zł ,66 zł ,28 zł 14 Sytuacja finansowa w banży budowlanej Sytuacja finansowa w banży budowlanej 15

9 KO M TARZ N E Z kolei pod względem liczby zobowiązań ponownie na piewszych miejscach znajdziemy mazowieckie (50 825), śląskie (39 969), dolnośląskie (27 499) i wielkopolskie (26 910). Liczba zobowiązań w podziale na województwa Miosław Sędłak zaządzający pogamem Rzetelna Fima w amach Kaczmaski Goup pomoskie wamińsko-mazuskie zachodniopomoskie podlaskie kujawsko-pomoskie mazowieckie wielkopolskie lubuskie łódzkie lubelskie dolnośląskie opolskie świętokzyskie śląskie podkapackie małopolskie Sytuacja finansowa w banży budowlanej Jedną z najbadziej widocznych pzyczyn zadłużenia w banży budowlanej są zatoy finansowe spowodowane współpacą z niezetelnymi kontahentami. Obecnie badzo często dochodzi do sytuacji, w któej duża fima budowlana, pzeważnie zaganiczna, wykozystuje małe, polskie, odzinne pzedsiębiostwa. Jak podaje Ministestwo Spawiedliwości, miesięcznie do esotu wpływa 4 tys. skag budowlańców, z czego większość to właśnie skagi od poszkodowanych podwykonawców. Niechlubnym pocedeem dużych koncenów budowlanych w stosunku do podwykonawców jest niezgłaszanie ich inwestoom. W efekcie podwykonawca nie może później dochodzić zapłaty za wykonane pace. Do licznych pzewinień dużych fim należą też wymuszone abaty i kay finansowe za błahe niedociągnięcia. Coaz częściej obsewuje się ównież kedytowanie własnej działalności kosztem podwykonawców. Tymczasem zwlekanie z zapłatą za kolejny etap inwestycji działa jak domino. Pzedsiębioca, któy nie otzymuje wynagodzenia, nie może opłacić pacowników czy uegulować należności za zakup mateiałów budowlanych lub wynajem maszyn. To w konsekwencji powoduje opóźnienia na kolejnych etapach pojektu, zatoy i utatę płynności finansowej. Dlatego jednym z pomysłów na atowanie sytuacji podwykonawców jest inicjatywa legislacyjna Minista Spawiedliwości mająca na celu wzmocnienie pozycji fim podwykonawczych względem dużych koncenów. Uniwesalną metodą na to, by uniknąć współpacy z niezetelnym kontahentem, jest natomiast monitoowanie jego wiaygodności finansowej i uczciwości biznesowej.

10 KOMENTARZ Banża budowlana w oli wiezyciela Banża budowlana ma do odzyskania od swoich dłużników blisko 400 mln zł. Najszybciej osną długi geneowane pzez nią samą. W zeszłym oku długi banżowe wynosiły 197 mln zł, dziś to już ponad 250 mln zł. Fimy budowlane w oli wiezyciela Jakub Kostecki pezes Zaządu Kaczmaski Inkasso Sekto budowlany należy do czołówki banż, któe mają największe potzeby dochodzenia swoich należności. Dodatkowo są zmuszone windykować kolegów po fachu poślizgi w płatnościach na jednym poziomie automatycznie powodują opóźnienia w płatnościach na niższych szczeblach, na pzykład podwykonawców. Taka sytuacja nie należy do zadkości w gospodace. Występuje chociażby w handlu, któy w głównej mieze opiea się na systemie współpacy fim hutowych z detalistami. Budownictwo 252,388 mln zł Handel 60,759 mln zł Pzemysł 43,946 mln zł Inne 42,314 mln zł W banży budowlanej odsetek wzajemnych długów wynosi 63 pocent. To spoo. W dobie osnących cen usług podwykonawczych, kosztów pacy i mateiałów, a także odwóconego VAT-u czy split paymentu można zakładać, że poblem z płatnościami będzie naastał. W tej sytuacji samo czekanie na zapłatę nie wystaczy. Pzedsiębiocom, któzy uciepieli na skutek niezetelności płatniczej kontahenta ekomendowałbym skozystanie z usług pofesjonalnej fimy windykacyjnej. Wato też pamiętać, że skuteczność odzyskania zobowiązania, któe jest pzeteminowane powyżej 12 miesięcy, staje się mniejsza i spada nawet do 26 pocent. 18 Sytuacja finansowa w banży budowlanej Sytuacja finansowa w banży budowlanej 19