OPERAT OCHRONY ZWIERZĄT (PŁAZY)

Transkrypt

1 PLAN OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY OPERAT OCHRONY ZWIERZĄT (PŁAZY) KRAKÓW 2014 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Wykonał zespół w składzie: mgr inż. Marcin Czerny (KRAMEKO sp. z o.o.) opracowanie wzoru operatu, opracowanie merytoryczne mgr inż. Grzegorz Szewczyk opracowanie merytoryczne oraz inwentaryzacja terenowa dr hab. Profus Piotr, prof. IOP PAN inwentaryzacja terenowa Opracowanie techniczne: mgr inż. Marcin Czerny (KRAMEKO sp. z o.o.) skład tekstu, opracowanie GIS mgr inż. Ryszard Pedrycz (KRAMEKO sp. z o.o.) opracowanie informatyczne mgr inż. Karol Mordka (KRAMEKO sp. z o.o.) opracowanie GIS mgr inż. Aleksandra Wilczyńska (KRAMEKO sp. z o.o.) opracowanie GIS, opracowanie kartograficzne Wszelkie prawa autorskie do niniejszego wzoru są zastrzeżone na podstawie i w trybie Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.)

2

3 Spis treści Spis treści A. WSTĘP Podstawa prawna sporządzenia operatu Historia poznania fauny płazów obszaru Natura 2000 Bieszczady Lista płazów obszaru Natura 2000 Bieszczady Gatunki wymienione w załączniku II Dyrektywy siedliskowej...7 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Dotychczasowe rozpoznanie Analiza dostępnych materiałów i ocena ich przydatności Zakres uzupełniających prac inwentaryzacyjnych Inwentaryzacja Metodyka inwentaryzacji Metody inwentaryzacji płazów Metody inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Metody inwentaryzacji zagrożeń dla populacji płazów Wyniki inwentaryzacji Wyniki inwentaryzacji płazów Wyniki inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Wyniki inwentaryzacji zagrożeń dla populacji płazów Zbiorcza charakterystyka oraz ocena stanu zachowania populacji płazów Charakterystyka populacji płazów Charakterystyka gatunków płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Charakterystyka siedlisk płazów Charakterystyka procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Charakterystyka zagrożeń dla populacji płazów Waloryzacja populacji płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady Ocena znaczenia obszaru dla gatunków płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Ocena stanu ochrony płazów Ocena procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Ocena zagrożeń dla populacji płazów...24 C. OCHRONA PŁAZÓW BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Koncepcja ochrony Dotychczasowa ochrona Zaprojektowana ochrona (przedmioty, cele, priorytety, strefy i sposoby ochrony) Monitoring Zadania ochronne D. ZAŁĄCZNIKI Mapy Warstwy geometryczne...30 Spis tabel Tabela nr 1. Lista płazów obszaru Natura 2000 Bieszczady...7 Tabela nr 2. Zestawienie i ocena przydatności dostępnych materiałów...8 Tabela nr 3. Zestawienie zakresu uzupełniających prac inwentaryzacyjnych...9 Tabela nr 4. Zestawienie metod inwentaryzacji płazów...12 Tabela nr 5. Zestawienie metod inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów...14 Tabela nr 6. Zestawienie metod inwentaryzacji zagrożeń dla populacji płazów...14 Tabela nr 7. Zestawienie zbiorcze stanowisk płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej.17 Tabela nr 8. Zestawienie zbiorcze głównych siedlisk płazów...18 Tabela nr 9. Zestawienie zbiorcze procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów...18 Tabela nr 10. Zestawienie zbiorcze zagrożeń dla populacji płazów...20 Tabela nr 11. Zestawienie zbiorcze oceny znaczenia obszaru dla gatunków płazów wymienionych w 3/28

4 Spis treści załączniku II Dyrektywy siedliskowej...21 Tabela nr 12. Zestawienie zbiorcze oceny stanu ochrony płazów...21 Tabela nr 13. Kumak górski Tabela nr 14. Traszka karpacka Tabela nr 15. Traszka grzebieniasta...22 Tabela nr 16. Zestawienie kryteriów oceny procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów...24 Tabela nr 17. Zestawienie oceny procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów...24 Tabela nr 18. Zestawienie kryteriów oceny zagrożeń dla populacji płazów...25 Tabela nr 19. Zestawienie oceny zagrożeń dla populacji płazów...25 Tabela nr 20. Zestawienie dotychczasowych sposobów ochrony i ich ocena...26 Tabela nr 21. Zestawienie przedmiotów, celów, priorytetów, stref i sposobów ochrony...26 Tabela nr 22. Warunki utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady...27 Tabela nr 23. Wskaźniki właściwego stanu ochrony gatunków płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady Tabela nr 24. Zestawienie zasad monitoringu...28 Tabela nr 25. Zestawienie zadań ochronnych...29 Spis map Mapa nr 1. Mapa zagrożeń dla populacji płazów będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady Mapa nr 2. Mapa oceny zagrożeń dla populacji płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady Mapa nr 3. Mapa monitoringu płazów...28 Mapa nr 4. Mapa zadań ochronnych...29 Mapa nr 5. Mapa siedlisk i stanowisk oraz oceny kumaka górskiego...30 Mapa nr 6. Mapa siedlisk i stanowisk oraz oceny traszki karpackiej...30 Mapa nr 7. Mapa siedlisk i stanowisk oraz oceny traszki grzebieniastej...30 Spis warstw geometrycznych Warstwa nr 1. Warstwa Powierzchnie próbne (PLAZY_PROB_STWIER_LFT)...30 Warstwa nr 2. Warstwa Stanowiska płazów (PLAZY_STANOW_AFT)...30 Warstwa nr 3. Warstwa Zagrożenia dla populacji płazów (PLAZY_ZAGR_AFT)...30 Warstwa nr 4. Warstwa Ocena zagrożeń dla populacji płazów (PLAZY_ZAGR_OCENA_AFT)...30 Warstwa nr 5. Warstwa Monitoring płazów (PLAZY_MONIT_LFT)...30 Warstwa nr 6. Warstwa Zadania ochronne (PLAZY_ZAD_OCHR_AFT) /28

5 Wprowadzenie Wprowadzenie Plan Ochrony obszaru Natura 2000 PLC Bieszczady jest dokumentem technicznym, w którym określone zostały zasady postępowania ochronnego w stosunku do jego wartości przyrodniczych na okres 20-tu lat. W najprostszym ujęciu plan odpowiada na pytania: co?, gdzie?, kiedy? i jak? wykonywać, aby osiągnąć założone cele. Zanim jednak plan ochrony obszaru powstanie, należy dokonać analizy wszystkich jego cennych elementów (siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami jego ochrony) opracowując operaty tematyczne. Konstrukcja każdego z operatów tematycznych jest logicznym wywodem dostosowanym do wymogów obowiązującego prawa, który w sposób wyczerpujący uzasadnia jego końcowe wnioski. Odzwierciedla również przebieg prac inwentaryzacyjnych, studialnych i projektowych. Ogólny układ operatów 1. Charakterystyka: a) Dotychczasowe rozpoznanie: - zestawienie, analiza i ocena przydatności istniejących materiałów, - określenie zakresu uzupełniających prac inwentaryzacyjnych. b) Inwentaryzacja: - metodyka inwentaryzacji (przedmiotów ochrony, procesów i zagrożeń), - wyniki inwentaryzacji (przedmiotów ochrony, procesów i zagrożeń). c) Zbiorcza charakterystyka: - charakterystyka (przedmiotów ochrony, procesów i zagrożeń), - ocena (przedmiotów ochrony, procesów i zagrożeń). 2. Ochrona: a) Koncepcja ochrony: - dotychczasowa ochrona (zestawienie, analiza i ocena dotychczasowych sposobów ochrony), - zaprojektowana ochrona (przedmioty ochrony, cele ochrony, priorytety ochrony, strefy ochrony, sposoby ochrony), - monitoring. b) Zadania ochronne (rodzaje zadań ochronnych, lokalizacja zadań ochronnych, czas i intensywność wykonania zadań ochronnych, sposoby wykonania zadań ochronnych). Marcin Czerny KRAMEKO sp. z o.o. 5/28

6 Wprowadzenie 6/28

7 A. WSTĘP A. WSTĘP 1. Podstawa prawna sporządzenia operatu Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 roku w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U nr 64 poz. 401). 2. Historia poznania fauny płazów obszaru Natura 2000 Bieszczady 3. Lista płazów obszaru Natura 2000 Bieszczady Lista płazów występujących na obszarze Natura 2000 PLC Bieszczady (za wyjątkiem BdPN) obejmuje 11 gatunków, należących do 2 rzędów i 5 rodzin. W poniższej tabeli znajduje się spis wszystkich gatunków płazów spotkanych na tym terenie do końca 2014 roku. Tabela nr 1. Lista płazów obszaru Natura 2000 Bieszczady Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Rodzina (nazwa łacińska) 1 Salamandra plamista Salamandra salamandra Salamandridae Caudata 2 Traszka górska Triturus alpestris Salamandridae Caudata 3 Traszka grzebieniasta Triturus cristatus Salamandridae Caudata 4 Traszka karpacka Triturus montandoni Salamandridae Caudata 5 Traszka zwyczajna Triturus vulgaris Salamandridae Caudata 6 Kumak górski Bombina variegata Discoglossidae Salientia 7 Ropucha szara Bufo bufo Bufonidae Salientia 8 Ropucha zielona Bufo virdis Bufonidae Salientia 9 Rzekotka drzewna Paleobates fuscus Hylidae Salientia 10 Żaba wodna Rana esculenta Ranidae Salientia 11 Żaba trawna Rana temporalia Ranidae Salientia Rząd (nazwa łacińska) 4. Gatunki wymienione w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Na obszarze Natura 2000 Bieszczady występują 3 gatunki wymienione w załączniku II Dyrektywy siedliskowej: kumak górski, traszka grzebieniasta oraz traszka karpacka. Ostatni z wymienionych gatunków jest szczególnie cenny z uwagi na to, że jest endemitem karpackim. Najpospolitszym naturowym płazem jest kumak górski, którego spotkać można na całym terenie Bieszczadów. 7/28

8 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY 1. Dotychczasowe rozpoznanie 1.1. Analiza dostępnych materiałów i ocena ich przydatności Przy opracowywaniu operatu ochrony płazów, oprócz informacji pochodzących z bieżącej inwentaryzacji, korzystano również z danych archiwalnych. Do oceny stanu populacji oraz oszacowania liczebności, brano pod uwagę publikacje aktualne (głównie z lat ) jak również w kilku przypadkach publikacje starsze, zawierające jedyne lub bardzo cenne źródło informacji. Poza kilkoma przypadkami, materiały publikowane przed rokiem 2000, posłużyły głównie do zdiagnozowania zmian zachodzących w populacjach. Wykorzystane zostały również jako źródło informacji przy tworzeniu pełnej listy gatunków płazów stwierdzonych do tej pory na terenie Natura 2000 PLC Bieszczady. Zgromadzono 14 pozycji literaturowych, z których większość stanowią materiały archiwalne. Szczegółową listę zebranych materiałów i ich analizę zawiera poniższa tabela. Tabela nr 2. Zestawienie i ocena przydatności dostępnych materiałów Lp. Autor Rok publikacji Tytuł Wydawnictwo Analiza i ocena przydatności do sporządzenia opracowania LP AUTOR ROK_PUB TYTUL WYDAW ANAL_OCEN 1 Błażuk J Błażuk J Błażuk J Głowaciński Z. (red.) Głowaciński Z., Profus P., Fijał J. Głowaciński Z., Profus P., Fijał J., Wuczyński A. Głowaciński Z., Rafiński J. (red.) 1995 (wyd. w 1996) 1995 (mskr.) Grodziński W Holly M Herpetofauna doliny Sanu pod Otrytem i terenów przyległych (Bieszczady Zachodnie) Część I. Płazy Waloryzacja herpetofauny doliny Sanu pod Otrytem i terenów przyległych w Bieszczadach Zachodnich Czynniki limitujące wielkość populacji płazów i gadów Parku Krajobrazowego Doliny Sanu Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce Herpetofauna Bieszczadów Polskich i jej ochrona Płazy i gady Bieszczadzkiego Parku Narodowego i jego otoczenia Atlas płazów i gadów Polski. Status-Rozmieszczenie- Ochrona Materiały do fauny kręgowców Bieszczad Zachodnich Monitoring zasiedlenia oczek wodnych w dolinie Wołosatki przez bezkręgowce i drobne kręgowce Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 23, 4: Słupskie Prace Biologiczne 4: Słupskie Prace Biologiczne Państw. Wyd. Rolnicze i Leśne, Warszawa Roczniki Bieszczadzkie 4: Plan ochrony BdPN. Dokumentacja naukowa BdPN, Ustrzyki Dolne, s GIOŚ, Warszawa- Kraków Zesz. Nauk. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zool.,10: Roczniki Bieszczadzkie 11, str Materiały o horyzontalnym i pionowym rozmieszczeniu gatunków oraz zgrupowaniach płazów pod pasmem Otrytu w Bieszczadach W pracy przedstawiona została waloryzacja fauna płazów i gadów doliny Sanu pod Otrytem i terenów przyległych Omówienie różnych czynników, które maja pośredni i bezpośredni wpływ na wielkości populacji poszczególnych gatunków płazów Omówienie rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt m. in. płazów na terenie Bieszczadów Materiały omawiające herpetofaunę Bieszczadów wraz z metodami jej ochrony. Dane zebrane dla potrzeb opracowania pierwszego Planu Ochrony BdPN. Dane o występowaniu, rozmieszczeniu horyzontalnym i wertykalnym płazów w Bieszczadach. Dane zebrano dla potrzeb opracowania pierwszego Planu Ochrony BdPN. Omówienie statusu i rozmieszczenia wszystkich taksonów w Polsce; m. in. rzadkich i zagrożonych płazów Praca, w której wymienione są gatunki i stanowiska płazów w Bieszczadach Omówienie zasad monitoringu zasiedlenia oczek wodnych m.in. przez płazy. Materiał porównawczy. 8/28

9 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Lp. Autor Rok publikacji 10 Holly M Juszczyk W Pabijan M Rybacki M., Maciantowicz M Szyndlar Z Świerad J Tytuł Monitoring stanu populacji płazów w Bieszczadzkim Parku Narodowym Płazy i gady krajowe, t (Wyd. II) Traszka grzebieniasta Triturus cristatus (Laurenti, 1768) Ochrona żółwia błotnego, traszki grzebieniastej i kumaka nizinnego z instrukcjami do wyszukiwania gatunków w terenie Herpetofauna Bieszczadów Zachodnich Płazy Karpat polskich w ujęciu wertykalnym Wydawnictwo Roczniki Bieszczadzkie 18, str PWN, Warszawa. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Cz.I. s Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa Wydawnictwo Klubu Przyrodników. Świebodzin Acta zool. cracov. 24, 6: Instytut Kształcenia Nauczycieli ODN. Katowice, s Analiza i ocena przydatności do sporządzenia opracowania Omówienie zasad monitoringu płazów w BdPN. Materiał porównawczy. Monografia o płazach krajowych. Zawiera notatki o pojedynczych stanowiskach Płazów w Bieszczadach. Bardzo ciekawa praca metodycznoochroniarska dotycząca traszki grzebieniastej Praca metodyczna, zawierająca cenne informacje o inwentaryzacji mi.in traszki grzebieniastej Publikacja zawiera informacja o gatunkach i stanowiskach płazów zasiedlających Bieszczady Materiały o horyzontalnym i pionowym rozmieszczeniu gatunków i zgrupowaniach płazów m.in. w Bieszczadach. Dane o relacjach liczebnych pomiędzy poszczególnymi gatunkami płazów Zakres uzupełniających prac inwentaryzacyjnych Analiza dostępnych materiałów wykazała, że informacje dotyczące płazów obszaru Natura 2000 PLC Bieszczady są dość ubogie. Wyjątek stanowi BdPN, na którego terenie prowadzono w przeszłości bardziej szczegółowe badania tej grupy zwierząt. Wyłączenie terenu Parku z bieżącej inwentaryzacji pociągnęło za sobą mniejszą ilość dostępnych danych o liczebnościach i rozmieszczeniu płazów. W związku z tym stwierdzono konieczność wykonania aktualnej inwentaryzacji mającej na celu zobrazowanie ich występowania i składu gatunkowego oraz przybliżonej liczebności. Tabela nr 3. Zestawienie zakresu uzupełniających prac inwentaryzacyjnych Lp. Przedmiot inwentaryzacji Zakres uzupełniających prac inwentaryzacyjnych LP PRZED_INW ZAKRES_INW 1 Gatunki płazów będące przedmiotem ochrony na terenie Natura 2000 PLC Bieszczady (kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta) Kontrole terenowe polegające na wyszukiwaniu potencjalnych miejsc występowania wymienionych gatunków płazów na całym badanym obszarze (z wyłączeniem terenów BdPN). Ustalenie statusu i zagrożeń poszczególnych gatunków i sporządzenie mapek rozmieszczenia. 2. Inwentaryzacja Na wykonaną inwentaryzację składał się ogół czynności zmierzających do możliwie najlepszego określenia rozmieszczenia kumaka górskiego, traszki karpackiej i traszki grzebieniastej. Ponadto inwentaryzacja posłużyła do zidentyfikowania procesów występujących w populacjach, które mają znaczenie w planowaniu ochrony oraz zagrożeń dla populacji. 9/28

10 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY 2.1. Metodyka inwentaryzacji Metody inwentaryzacji płazów Zastosowana metodyka inwentaryzacyjna jest powszechnie stosowana w celu określenia przybliżonej liczebności oraz składu gatunkowego i rozmieszczenia w terenie stanowisk płazów. Badania prowadzone na potrzeby inwentaryzacji objęły znaczną część zbiorników wodnych dogodnych do zasiedlenia przez płazy (głównie bezrybne oczka wodne i zbiorniki przeciwpożarowe). Kontrolowano także wszystkie napotkane kałuże, młaki oraz wypełnione wodą koleiny na drogach. Starano się omijać koleiny na terenach prowadzonej intensywnej gospodarki leśnej. Ciągłe przemieszczanie się ciężkiego sprzętu leśnymi drogami oraz zrywka drewna, w negatywny sposób wpływają na zasiedlające koleiny płazy, przyczyniając się do większej śmiertelności dorosłych osobników lub uniemożliwiając rozwój złożonego skrzeku. Ze względu na często trudne warunki terenowe, w niektórych przypadkach upraszczano wytyczne metodyki tj. zwiększano powierzchnie (lub zmieniano jej kształt), na których szukano płazów. Podyktowane było to lokalnie małą liczbą dogodnych siedlisk, lub ułożeniem ich liniowo np. wzdłuż cieków wodnych. Podczas kontrolowania dogodnych siedlisk szukano głównie gatunków będących przedmiotami ochrony (znajdujących się w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej). Przy okazji notowano jednak także inne napotkane gatunki, w celu ustalenia aktualnej listy płazów na terenie Natura 2000 PLC Bieszczady. W tabeli poniżej przedstawiono ogólne założenia metodyczne jakimi się kierowano podczas prac w terenie. 10/28

11 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Tabela nr 4. Zestawienie metod inwentaryzacji płazów Lp. Przedmiot inwentaryzacji Miejsce inwentaryzacji Czas, intensywność inwentaryzacji Metoda inwentaryzacji Opis metody inwentaryzacji LP PRZED_INW MIEJ_INW CZAS_INW CD_MET_INW OPIS_INW 1 Traszka grzebieniasta Bezrybne zbiorniki wodne takie jak oczka wodne, młaki, rowy melioracyjne (ważnym elementem odpowiedniego siedliska do inwentaryzacji jest duża ilość roślinności wodnej i stałość zbiornika - niewysychanie w ciągu sezonu). W sezonie badań 2014 roku co najmniej 3 kontrole powierzchni: - w przypadku larw w okresie maj lipiec, - w przypadku osobników dorosłych najlepiej w okresie intensywnego godowania w kwietniu i maju. Obserwacja bezpośrednia, odłów bezinwazyjny siatką 1. Analiza dostępnych informacji dotyczących lokalizacji stanowisk płazów. 2. Budowa geometrycznej bazy danych lokalizacji stanowisk według dostępnych informacji. 3. Przygotowanie map w skali 1:25000 do nanoszenie lokalizacji stanowisk płazów. 4. Wyznaczenie 2 powierzchni badawczych. Na każdej powierzchni powinno się znaleźć minimum 20 do maksymalnie 40 zbiorników wodnych, które dzielą odległości nie mniejsze niż 50 m, a nie większe niż 2 km. Wybierać należy względnie stałe zbiorniki, tj. nie należy brać pod uwagę większych kałuż, kolein lub podtopionych łąk. Powierzchnia zbiornika nie powinna przekraczać m2. Na poziomie stanowiska badawczego (zbiornika wodnego) należy jedynie ustalić, czy jest ono zasiedlone przez traszki grzebieniaste, czy też nie jest. Zastosowanie metody odłowu przy pomocy siatki herpetologicznej oraz metody obserwacji (polegającej na obserwowaniu toni wodnej zbiornika, najlepiej po zmroku za pomocą latarki). Liczba wizyt przypadających na stanowisko powinna wynosić od 1 do 3 w ciągu sezonu badawczego. 6. Podczas inwentaryzacji notowanie informacji pomocnych do późniejszej oceny stanu populacji i siedliska (specyfika siedliska w miejscu obserwacji, stopień zarośnięcia zbiornika, stałość zbiornika itd.). Zaleca się rezygnację z określania liczebności gatunku na stanowisku, gdyż uzyskanie wiarygodnych oszacowań jest zbyt wymagające czasowo i zanadto pracochłonne. Ponadto bezcelowa wydaje się ocena liczebności na stanowiskach u gatunku znanego z ekstremalnych wahań liczebności w populacjach, wywołanych tymczasowym i zmiennym charakterem drobnych zbiorników wodnych, w których odbywa rozród. Dlatego na poziomie stanowiska nie określa się wskaźników stanu populacji, a notuje jedynie obecność lub brak gatunku. Zaleca się jednak notowanie liczby obserwowanych osobników dorosłych, juwenilnych oraz larw. 7. Wykorzystanie do oceny stanu populacji istniejących aktualnych danych. 8. Budowa geometrycznej bazy danych stanowisk oraz bazy danych oceny stanu ochrony gatunku. 11/28

12 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Lp. Przedmiot inwentaryzacji Miejsce inwentaryzacji Czas, intensywność inwentaryzacji Metoda inwentaryzacji Opis metody inwentaryzacji 2 Kumak górski, traszka karpacka Niewielkie zbiorniki wodne takiej jak oczka wodne, długo utrzymujące się kałuże (koleiny na drogach leśnych), młaki, rozlewiska potoków, rowy odwadniające, rowy przydrożne. W sezonie badań 2014 roku, od początku maja do końca lipca, należy wykonać co najmniej 3 kontrole odpowiednich siedlisk Obserwacja bezpośrednia, odłów bezinwazyjny siatką 1. Analiza dostępnych informacji dotyczących lokalizacji stanowisk płazów. 2. Budowa geometrycznej bazy danych lokalizacji stanowisk według dostępnych informacji. 3. Przygotowanie map w skali 1:25000 do nanoszenie lokalizacji stanowisk płazów. 4. W każdym z trzech miesięcy: maj, czerwiec, lipiec, należy dokonać co najmniej jednej kontroli, polegającej na wyszukiwaniu wszystkich dostępnych dla płazów zbiorników wodnych. Kontrolowane powierzchnie (10 powierzchni o wielkości 250x250m) należy dokładnie przejść, poruszając się po liniach prostych w odstępach na odległość wzroku, szczególnie skupiając się na miejscach o dużej wilgotności, w sąsiedztwie cieków wodnych, terenów źródliskowych, wilgotnych łąk i młak. Wyszukiwane powinny być wszystkie zbiorniki wodne, które potencjalnie mogą być wykorzystywane przez płazy jako zbiorniki rozrodcze. Mogą to być np. oczka wodne, rozlewiska, starorzecza, dawne zbiorniki przeciwpożarowe, stawy, rowy przydrożne oraz koleiny i kałuże na drogach. W przypadku kolein i kałuż, jako oddzielne stanowiska traktowane są tylko takie, które są oddalone od siebie o min.10 m. Kałuże czy koleiny, które występują w mniejszych odległościach, traktowane są jako jedno stanowisko i razem oceniane. W okresie trzech kontroli ze względu na nietrwałość zbiorników wykorzystywanych przez kumaka może dojść do sytuacji, gdy liczba kontrolowanych zbiorników się zmniejszy lub powstaną nowe. Dlatego ważne jest podczas każdej kontroli sprawdzić cały kwadrat, a nie tylko sugerować się zbiornikami z pierwszej kontroli. 5. Podczas inwentaryzacji notowanie informacji pomocnych do późniejszej oceny stanu populacji i siedliska (specyfika siedliska w miejscu obserwacji, stopień zarośnięcia zbiornika, stałość zbiornika itd.). 6. Wykorzystanie do oceny stanu populacji istniejących aktualnych danych. 7. Budowa geometrycznej bazy danych stanowisk oraz bazy danych oceny stanu ochrony gatunku. Zastosowana metodyka pozwoliła na ustalenie przybliżonego rozmieszczenia gatunków będących przedmiotami ochrony na terenie Natura 2000 PLC Bieszczady. Ze względu na wielkość obszaru badań jak i trudny teren, nie możliwe jest oszacowanie (nawet w przybliżeniu) wielkości populacji dla tych gatunków. Ważne będzie prowadzenie w kolejnych latach monitoringu populacji na wybranych oczkach i zbiornikach wodnych oraz drogach leśnych. Pozwoli to na śledzenie zmian zachodzących w lokalnych populacjach rozrodczych (np. na konkretnym zbiorniku) oraz pomoże w obserwowaniu zmian w rozmieszczeniu poszczególnych gatunków na całym terenie. Jednorazowa inwentaryzacja z 2014 roku nie umożliwia oddania w pełni całego bogactwa tutejszej herpetofauny. 12/28

13 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Metody inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Na podstawie analizy danych pozyskanych podczas terenowych prac inwentaryzacyjnych oraz dostępnej literatury zidentyfikowano najistotniejsze procesy i zmiany zachodzące w populacjach płazów. Tabela nr 5. Zestawienie metod inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Lp. Przedmiot inwentaryzacji Miejsce inwentaryzacji Czas, intensywność inwentaryzacji Metoda inwentaryzacji Opis metody inwentaryzacji LP PRZED_INW_PROC MIEJ_INW_PROC CZAS_INW_PROC CD_MET_INW_PROC OPIS_INW_PROC 1 Procesy i zmiany zachodzące w populacjach gatunków najcenniejszych (kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta) Cały obszar Natura 2000 PLC Bieszczady. Kwiecień-lipiec 2014 Bezpośrednia obserwacja terenowa. Odnotowywanie zaobserwowanych w trakcie prowadzonej inwentaryzacji procesów i zmian. Wykonanie dokumentacji fotograficznej Metody inwentaryzacji zagrożeń dla populacji płazów Identyfikacja zagrożeń dla populacji płazów oparta była o dostępne dane publikowane oraz obserwacje własne z przeprowadzonej inwentaryzacji terenowej. W wyniku analizy tych danych określono zagrożenia mające (lub mogące mieć) wpływ na stany liczebności bądź rozmieszczenie poszczególnych gatunków. Posiadane informacje pozwoliły na określenie istniejących zagrożeń i ukierunkowanie inwentaryzacji na określenie ich rozmiaru. Tabela nr 6. Zestawienie metod inwentaryzacji zagrożeń dla populacji płazów Lp. Przedmiot inwentaryzacji Miejsce inwentaryzacji Czas, intensywność inwentaryzacji Metoda inwentaryzacji Opis metody inwentaryzacji LP PRZED_INW_ZAGR MIEJ_INW_ZAGR CZAS_INW_ZAGR CD_MET_INW_ZAGR OPIS_INW_ZAGR Zagrożenia dla populacji gatunków najcenniejszych (kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta) Zmniejszanie się powierzchni siedlisk dogodnych do odbycia godów Bezpośrednie niszczenie siedlisk oraz złożonego skrzeku Cały obszar Natura 2000 PLC Bieszczady. Cały obszar Natura 2000 PLC Bieszczady. Cały obszar Natura 2000 PLC Bieszczady. Kwiecień-lipiec 2014 Kwiecień-lipiec 2014 Kwiecień-lipiec 2014 Bezpośrednia obserwacja terenowa Obserwacja terenowa, analiza raportów WIOŚ i dawniejszej literatury Bezpośrednia obserwacja terenowa Odnotowanie zaobserwowanych w trakcie prowadzonej inwentaryzacji zagrożeń dla populacji gatunków najcenniejszych. Wykonanie dokumentacji fotograficznej. Podczas prowadzonych kontroli terenowych, notowanie wszystkich stwierdzonych zagrożeń rzeczywistych oraz tych, które można przewidzieć w najbliższej przyszłości (potencjalnych) Podczas kontrolowania terenów w pobliżu prowadzonych prac leśnych (wycinka drzewa, zrywka po stokach) notowanie wszelkich przypadków wpływu tych prac na płazy przebywające w wypełnionych wodą koleinach dróg leśnych Wyniki inwentaryzacji Wyniki inwentaryzacji płazów W trakcie prac inwentaryzacyjnych prowadzonych na przestrzeni 4 miesięcy (od kwietnia 13/28

14 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY do lipca 2014 roku) odnotowano 235 stanowisk płazów naturowych. Najliczniejszym przedstawicielem był kumak górski, dość liczna była traszka karpacka natomiast najrzadszym kontrolowanym gatunkiem była traszka grzebieniasta. Wyniki inwentaryzacji gatunków płazów zostały zgromadzone w warstwie geometrycznej Warstwa nr 1. Warstwa Powierzchnie próbne (PLAZY_PROB_STWIER_LFT) Wyniki inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Inwentaryzacja procesów i zmian oparta jest na danych z lat i obejmuje cały teren Natura 2000 PLC Bieszczady (z wyłączeniem BdPN). W przypadku opisu procesów uwzględniono również dane pochodzące z literatury, gdyż możliwe do zarejestrowania zmiany w populacjach płazów są niezwykle powolne i ich zaobserwowanie wymaga odniesienia się do źródeł historycznych. Na podstawie inwentaryzacji opracowano zestawienie procesów i zmian zamieszczone w rozdziale Charakterystyka procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Wyniki inwentaryzacji zagrożeń dla populacji płazów Inwentaryzacja zagrożeń oparta została głównie na danych z lat i obejmuje cały teren Natura 2000 PLC Bieszczady (z wyłączeniem BdPN). Na podstawie inwentaryzacji opracowano zestawienie zagrożeń zamieszczone w rozdziale Charakterystyka zagrożeń dla populacji płazów. 14/28

15 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY 3. Zbiorcza charakterystyka oraz ocena stanu zachowania populacji płazów 3.1. Charakterystyka populacji płazów Charakterystyka gatunków płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Na terenie badań występuje 11 gatunków płazów z czego 3 gatunki wymienione są w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Gatunki te (kumak górski, traszka karpacka i traszka grzebieniasta) należą do przedmiotów ochrony na obszarze Natura 2000 PLC Bieszczady. Poniżej przedstawiona krótką ich charakterystykę. Kumak górski gatunek ciepłolubny, w kraju związany z pasem Karpat i pogórzy. Zasiedla najczęściej małe zbiorniki stałe takie jak oczka wodne, stawy oraz zbiorniku okresowe (kałuże, koleiny w drogach gruntowych). Najbardziej odpowiada mu klimat niskich gór, takich jak właśnie Bieszczady. W sprzyjających warunkach jego lokalne populacje mogą liczyć nawet kilkaset osobników. Jednak na ogół trudno jest ocenić jego liczebność, gdyż przeważnie wystarczają mu niewielkie zbiorniki przez co często żyje w znacznym rozproszeniu. Na badanym obszarze kumaki stwierdzono na 168 stanowiskach. Przeprowadzona inwentaryzacja nie oddaje w pełni rozmieszczenia gatunku, ponieważ występuje on na całym tym obszarze, a wykrycie wszystkich stanowisk nie jest możliwe. Od samej liczby stanowisk ważniejsze są dane o liczbie osobników odnotowywanych w jednym zbiorniku wodnym. Zdecydowana większość stwierdzeń dotyczy pojedynczych osobników dorosłych, rzadziej było to 2-5 osobników. Stwierdzenia powyżej 20 osobników w zbiorniku dotyczą przede wszystkim kijanek, lub kłębów skrzeku. Zdarzały się małe zbiorniki, w których stwierdzano nawet ponad 1000 kijanek. W warunkach Bieszczadzkich najwięcej kumaków odnotowano w wypełnionych wodą koleinach na leśnych drogach. Warunkiem zasiedlenia takich miejsc było ich dobre nasłonecznienie. Traszka karpacka Gatunek typowo górski. Jest endemitem karpackim. Spotykana na wysokościach między 500 a 1200 m n.p.m. Związana jest z lasami liściastymi i mieszanymi o bujnym podszycie. Do rozrodu wybiera małe i płytkie zbiorniki wodne (oczka, młaki, koleiny wypełnione wodą). Warunkiem udanego rozrodu jest obecność roślinności, do której samica przytwierdza jaja. W Bieszczadach traszki karpackie spotykane są na całej powierzchni, jednak w przeważającej większości małych zbiorników ich populacje są niewielkie. Najczęściej obserwowana była w ilości 1-6 osobników w danym zbiorniku. Wyjątkowo natrafiano na miejsca z populacją rozrodczą o wielkości ponad 50 dorosłych osobników (w zbiornikach o powierzchni do 3 metrów kwadratowych). Podczas najnowszej inwentaryzacji odnotowana na 63 powierzchniach. Podobnie jednak jak w przypadku kumaka górskiego, traszka występuje na całym obszarze i wykrycie wszystkich stanowisk nie jest możliwe. Traszka grzebieniasta Gatunek występujący w Polsce przede wszystkim na niżu. Preferuje lasy liściaste i tereny bagienne (np. torfowiska). Godujące osobniki można spotkać w głębszych i większych zbiornikach niż inne traszki, choć zdarzają się wyjątki. Gatunek zasiedla stawy, rowy melioracyjne, zbiorniki przeciwpożarowe. Warunkiem dogodnego siedliska do rozmnażania jest roślinność zanurzona. Podczas najnowszej inwentaryzacji stwierdzona na 4 stanowiskach. W miejscowości Buk 1 samicę znaleziono w głębokich koleinach na wilgotnej, zarośniętej łące, w nieistniejącej miejscowości Jaworzec odnotowano 1 samca w zbiorniku przeciwpożarowym, 20 osobników odnotowano w stawie w Dwerniku oraz aż 100 dorosłych traszek grzebieniastych w stawie w Smereku. Z płazów będących przedmiotami ochrony na terenie Natura 2000 PLC Bieszczady, traszka grzebieniasta jest najrzadsza. Powstające w ostatnich latach dosyć licznie nowe zbiorniki przeciwpożarowe jak i zwiększająca się presja bobrów (poprzez powstawanie nowych, dużych i głębokich rozlewisk powyżej bobrowych tam) sprzyjają zasiedlani tych terenów przez omawiany takson. 15/28

16 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Załącznikami do niniejszego rozdziału są mapy stanowisk płazów występujących na obszarze Natura 2000 PLC Bieszczady (w załączniku) oraz warstwa geometryczna: Warstwa nr 2. Warstwa Stanowiska płazów (PLAZY_STANOW_AFT). Tabela nr 7. Zestawienie zbiorcze stanowisk płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Lp. Gatunek (nazwa polska) Liczebność na terenie obiektu Rodzaj ochrony gatunkowej (RMŚ) Liczba stanowisk znalezionych podczas inwentaryzacji Kod gatunku NATURA 2000 Kategoria zagrożenia przyjęta w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt Kategoria zagrożenia przyjęta w Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce Endemiczność gatunku LP CD_PGAT_POL CD_LICZ OCHR STANOW_OBIEKT CD_KG_N2 CD_PCKZ CD_CLZGIZWP ENDEM 1 Kumak górski Liczny SCISLA Traszka karpacka Liczny SCISLA LC LC Endemit 3 Traszka grzebieniasta Bardzo nieliczny SCISLA NT gatunek wymagający ochrony czynnej Gatunki płazów z powyższej tabeli stanowią przedmiot ochrony na badanym terenie. W skali kraju wyróżniają się rzadkością występowania (traszka grzebieniasta) lub zasięgiem ograniczonym do południowej Polski i pasa pogórzy oraz gór (traszka karpacka i kumak górski). Wszystkie należą do gatunków chronionych wg prawa polskiego a także wymagają ochrony czynnej (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt). Według kategorii zagrożenia przyjętych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt traszka karpacka posiada status LC, czyli jest gatunkiem na razie nie zagrożonym wymarciem. Znajduje się ona także na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Posiada tam również status LC (czyli gatunek niższego ryzyka najmniejszej troski). Jest ona także jedynym przedstawicielem rodzimej herpetofauny, należącym do endemitów. Na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce umieszczona jest także traszka grzebieniasta (ze statusem NT - gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożenia). 16/28

17 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Charakterystyka siedlisk płazów Na terenie Parku występuje wiele siedlisk dla płazów. Główne typy tych siedlisk to oczka wodne, zbiorniki przeciwpożarowe, stawy, młaki oraz koleiny wypełnione wodą. Szczegółowe zestawienie wszystkich siedlisk wraz z charakterystycznymi dla nich gatunkami zamieszczono poniżej. Tabela nr 8. Zestawienie zbiorcze głównych siedlisk płazów Lp. Rodzaj siedliska Gatunki charakterystyczne dla siedliska Syntetyczna charakterystyka siedliska LP CD_R_SIEDL GRUP_RYB SYNT_OPIS 1 Oczka wodne 2 Zbiorniki przeciwpożarowe 3 Stawy 4 Młaki 5 Koleiny wypełnione wodą Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Kumak górski, traszka karpacka Kumak górski, traszka karpacka Charakterystyka procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Tabela nr 9. Zestawienie zbiorcze procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Lp. Proces lub zmiana Przedmiot ochrony, którego zmiana dotyczy Charakter zmiany Opis procesu LP PROC GRUP_KLIM CD_PROC_CHAR PROC_OPIS 1 Wahanie się liczebności populacji Kumak górski Naturalny Wahania liczebności populacji uwarunkowane są występowaniem okresowych zbiorników wodnych, takich jak koleiny na drogach gruntowych. W lata suche większość takich miejsc pozbawione jest wody co uniemożliwia rozród kumakom. Z kolei lata mokre przynoszą zwiększoną liczbę kałuż co przekłada się na wzrost populacji Charakterystyka zagrożeń dla populacji płazów Występujące zagrożenia dla fauny płazów związane są głównie ze szlakami komunikacyjnymi (zabijanie płazów na szosie przez pojazdy kołowe) oraz szlakami zrywkowymi (bezpośrednie niszczenie poprzez rozjeżdżanie ciężkim sprzętem siedlisk płazów). Załącznikami do niniejszej charakterystyki są: mapa Mapa nr 1. Mapa zagrożeń dla populacji płazów będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady oraz warstwa geometryczna Warstwa nr 3. Warstwa Zagrożenia dla populacji płazów (PLAZY_ZAGR_AFT). Mapa nr 1. Mapa zagrożeń dla populacji płazów będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady 17/28

18 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Tabela nr 10. Zestawienie zbiorcze zagrożeń dla populacji płazów Lp Zagrożenie Zagrożone płazy Źródło zagrożenia Występowanie zagrożenia Miejsce występowania zagrożenia Skutki zagrożenia Opis zagrożenia LP ZAGR GRUP_PLAZ CD_ZAGR_ZROD CD_ZAGR_WYST ZAGR_MIEJCE ZAGR_SKUT ZAGR_OPIS 1 Ruch kołowy powodujący śmierć zwierząt Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Wewnętrzne Istniejące Wszystkie drogi obszaru Zmniejszanie się liczebności populacji. Ruch kołowy ogranicza migracje gatunków powodując bezpośrednie kolizje i śmierć płazów. Nasilenie zagrożenia występuje w okresie wiosennej wędrówki płazów (od marca do maja), kiedy to płazy masowo migrują przez drogi na godowiska. 2 Zrywka drewna Kumak górski i traszka karpacka Wewnętrzne Istniejące Drogi gruntowe na terenach leśnych Zmniejszanie się liczebności populacji. Zrywka drewna prowadzi do mechanicznego niszczenie siedlisk rozrodczych kumaków i traszek. Wjazd sprzętu na gruntowe drogi prowadzi bezpośrednio do zwiększonej śmiertelności osobników dorosłych oraz kijanek i larw przebywających w wypełnionych wodą koleinach. 3 Osuszanie terenu Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Wewnętrzne Istniejące Głównie okolice terenów zabudowanych Zmniejszanie się liczebności populacji. Osuszanie terenów (np. pod zabudowę, dla rolnictwa) prowadzi do zmniejszania się powierzchni siedlisk dogodnych dla płazów 4 Postępująca zabudowa Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Wewnętrzne Istniejące Miejscowości szczególnie atrakcyjne turystycznie Zmniejszanie się liczebności populacji. Wkraczająca na nowe tereny zabudowa prowadzi do zmniejszania się powierzchni siedlisk dogodnych dla płazów. Ma to szczególnie znaczenie na terenach wilgotnych, lub stanowiących tereny migracji godowej płazów. 5 Zanieczyszczenia wód Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Wewnętrzne Istniejące Głównie okolice miejscowości Zmniejszanie się liczebności populacji. Dostające się do wód zanieczyszczenia (głównie z szamb i w postaci pozostałości nawozów rolniczych) powodują zmiany fizyko-chemiczne wód. Przyczynia się to do pogorszenia siedlisk wodnych, a co za tym idzie do bezpośredniego negatywnego wpływu na płazy (zamieranie skrzeku, choroby dorosłych osobników). 18/28

19 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY 3.2. Waloryzacja populacji płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady Ocena znaczenia obszaru dla gatunków płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Tabela nr 11. Zestawienie zbiorcze oceny znaczenia obszaru dla gatunków płazów wymienionych w załączniku II Dyrektywy siedliskowej Populacja w obszarze Ocena obszaru Lp. Grupa Kod gatunk u Nazwa gatunk u Wrażli wość danych (S) Zanik gatunk u (NP) Typ popula cji Minim alna wielko ść popula cji Maksy malna wielko ść popula cji Jednost ka Katego ria liczebn ości Jakość danych Ocena popula cji Stan zachow ania Izolacj a Ocena ogólna Ocena stanu ochrony płazów Stan ochrony gatunków został scharakteryzowany następującymi parametrami: 1 - populacja, 2 - siedlisko i 3 - szanse zachowania gatunku. Każdy z parametrów był oceniany w skali: = właściwy, U1 = niezadowalający, U2 = zły. Na podstawie ocen cząstkowych dokonano oceny globalnej. Ocenę stanu ochrony gatunków oparto na wskaźnikach przyjętych w przewodnikach metodycznych: Monitoring gatunków zwierząt cz. 1 Makomaska-Juchiewicz M. (red.) 2010, oraz Monitoring gatunków zwierząt cz. 3 Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.) Tabela nr 12. Zestawienie zbiorcze oceny stanu ochrony płazów Lp. Kod gatunku Gatunek nazwa polska Ocena parametru populacja Ocena parametru siedlisko Ocena parametru perspektywy ochrony Ocena globalna Kumak górski Traszka karpacka Traszka grzebieniasta U1 U1 Poniżej przedstawiono ocenę stanu ochrony gatunków płazów NATURA 2000 z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. 19/28

20 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Tabela nr 13. Kumak górski Parametr stanu zachowania Ocena parametru stanu zachowania Wskaźnik stanu zachowania Ocena wskaźnika stanu zachowania Opis Populacja Liczba wszystkich zbiorników, w których stwierdzono rozród gatunku Liczba zbiorników, w których stwierdzono obecność gatunku 134 zbiorników. Liczba zdecydowanie zaniżona. Na terenie Natura 2000 Bieszczady występuje bardzo duża liczba odpowiednich siedlisk dla gatunku. Wszystkich nie skontrolowano. 168 zbiorników. Liczba zdecydowanie zaniżona. Na terenie Natura 2000 Bieszczady występuje bardzo duża liczba odpowiednich siedlisk dla gatunku. Wszystkich nie skontrolowano. Siedlisko Liczba wszystkich zbiorników Liczba zbiorników stałych Różna w zależności od roku. W lata mokre jest dużo oczek, kałuż i kolein wypełnionych wodą. Praktycznie niemożliwe do określenia w warunkach bieszczadzkich z uwagi na ciągłe zmiany w siedliskach i rozległość terenu. Ilość dogodnych siedlisk na pewno bardzo duża. Perspektywy ochrony Perspektywy zachowania gatunku bardzo dobre. Mnogość odpowiednich zbiorników stałych, a także powstawanie wielu okresowych, sprzyja bytowaniu gatunku. Globalna ocena stanu zachowania Tabela nr 14. Traszka karpacka Parametr stanu zachowania Ocena parametru stanu zachowania Wskaźnik stanu zachowania Ocena wskaźnika stanu zachowania Opis Populacja Liczba wszystkich zbiorników, w których stwierdzono rozród gatunku Liczba zbiorników, w których stwierdzono obecność gatunku 45 zbiorników. Liczba zdecydowanie zaniżona. Na terenie Natura 2000 Bieszczady występuje bardzo duża liczba odpowiednich siedlisk dla gatunku. Wszystkich nie skontrolowano. 63 zbiorników. Liczba zdecydowanie zaniżona. Na terenie Natura 2000 Bieszczady występuje bardzo duża liczba odpowiednich siedlisk dla gatunku. Wszystkich nie skontrolowano. Siedlisko Liczba wszystkich zbiorników Liczba zbiorników stałych Różna w zależności od roku. W lata mokre jest dużo oczek, kałuż i kolein wypełnionych wodą. Praktycznie niemożliwe do określenia w warunkach bieszczadzkich z uwagi na ciągłe zmiany w siedliskach i rozległość terenu. Perspektywy ochrony Perspektywy zachowania gatunku bardzo dobre. Mnogość odpowiednich zbiorników stałych, a także powstawanie wielu okresowych, sprzyja bytowaniu gatunku. Globalna ocena stanu zachowania Tabela nr 15. Traszka grzebieniasta Parametr stanu zachowania Ocena parametru stanu zachowania Wskaźnik stanu zachowania Populacja U1 Liczba wszystkich zbiorników, w których stwierdzono rozród gatunku Ocena wskaźnika stanu zachowania U1 Opis 2 zbiorniki. Liczba zdecydowanie zaniżona. Na terenie Natura 2000 Bieszczady występuje bardzo duża liczba odpowiednich siedlisk dla gatunku. Wszystkich nie skontrolowano. 20/28

21 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Parametr stanu zachowania Ocena parametru stanu zachowania Wskaźnik stanu zachowania Ocena wskaźnika stanu zachowania Opis Liczba zbiorników, w których stwierdzono obecność gatunku U1 4 zbiorniki. Liczba zdecydowanie zaniżona. Na terenie Natura 2000 Bieszczady występuje bardzo duża liczba odpowiednich siedlisk dla gatunku. Wszystkich nie skontrolowano. Siedlisko Liczba wszystkich zbiorników Liczba zbiorników stałych Różna w zależności od roku. W lata mokre jest dużo oczek, kałuż i kolein wypełnionych wodą. Praktycznie niemożliwe do określenia w warunkach bieszczadzkich z uwagi na ciągłe zmiany w siedliskach i rozległość terenu. Ilość dogodnych siedlisk na pewno duża. Perspektywy ochrony Perspektywy zachowania gatunku wydają się dobre. Występuje tu sporo odpowiednich, głębokich i dużych zbiorników stałych. Dodatkowo ciągle przybywa zbiorników przeciwpożarowych, które są doskonałym siedliskiem gatunku. Istnieje realna szansa na zwiększenie liczebności populacji w przyszłości. Globalna ocena stanu zachowania U1 21/28

22 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Ocena procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Procesy i zmiany zachodzące w populacjach płazów na terenie Natura 2000 PLC Bieszczady zostały poddane ocenie. Do ustalenia czy populacja danego gatunku podlega procesom i zmianom negatywnym bądź pozytywnym ustalono dedykowane kryteria. Tabela nr 16. Zestawienie kryteriów oceny procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Lp. Ocena procesu, zmiany Kryteria oceny procesu, zmiany LP CD_OCENA_PROC OCENA_PROC_KRYTER 1 Korzystny 2 Obojętny 3 Niekorzystny Proces powodujący zwiększenie się populacji, której wielkość jest mniejsza od właściwej lub proces zwiększający zmienność genetyczną gatunku. Wpływ na gatunek spowoduje wzrost populacji tego gatunku w wyniku czego może następować dyspersja osobnicza na nowe tereny lub zwiększanie liczebności populacji w obecnym areale występowania. Jednak czynnik taki musi być czynnikiem nie antropogenicznym. Wpływ na gatunek nie spowoduje wzrostu ani zmniejszenia się liczebności. W zależności od roku liczebności gatunku może wykazywać niewielkie fluktuacje liczebności spowodowane innymi naturalnymi czynnikami. Wpływ na gatunek spowoduje spadek liczebności populacji w wyniku czego gatunek zmniejsza swój areał występowania lub zróżnicowanie struktury genetycznej. Tabela nr 17. Zestawienie oceny procesów i zmian zachodzących w populacjach płazów Lp. Proces, zmiana Gatunek, grupa gatunków, których zmiana, proces dotyczy Ocena procesu, zmiany LP PROC GRUP_PLAZ CD_OCENA_PROC 1 Wahanie się liczebności populacji. Kumak górski Obojętny Ocena zagrożeń dla populacji płazów Podczas inwentaryzacji herpetofauny, stwierdzono przypadki zagrożeń wpływających mniej lub bardziej negatywnie na populacje płazów. Zagrożenia te poddano ocenie w celu ustalenia tych, których wpływ jest najbardziej niekorzystny i których eliminacja ma największe znaczenie. Wyszczególniono także zagrożenia o mniejszym negatywnym wpływie (w większości są to zagrożenia oddziałujące na małym obszarze, nie oddziałujące negatywnie na wszystkie osobniki populacji lecz tylko na te w określonej lokalizacji). Załącznikami do niniejszej charakterystyki są: mapa Mapa nr 2. Mapa oceny zagrożeń dla populacji płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady oraz warstwa geometryczna Warstwa nr 4. Warstwa Ocena zagrożeń dla populacji płazów (PLAZY_ZAGR_OCENA_AFT). 22/28

23 B. CHARAKTERYSTYKA FAUNY PŁAZÓW, BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY Tabela nr 18. Zestawienie kryteriów oceny zagrożeń dla populacji płazów Lp. Ocena zagrożenia Kryteria oceny zagrożenia LP CD_OCENA_ZAGR OCENA_ZAGR_KRYTER 1 Duże 2 Średnie 3 Niewielkie Zagrożenie silnie oddziaływające na populacje płazów zmniejszające ich liczebność do eksterminacji włącznie bądź wpływające negatywnie na jakość siedliska, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia liczebności i kondycji populacji gatunku. Zagrożenia powodujące zmniejszanie się liczebności populacji gatunków o każdej wartości, oddziałujące na powyżej 50% wielkości populacji. Zagrożenie ciągłe, oddziałujące na znaczną część populacji gatunku w skali obszaru Natura 2000 o każdej wartości lub zagrożenie oddziałujące na znaczną część populacji kilku gatunków. Zagrożenie średnie, wpływające na liczebności populacji płazów tylko lokalne bądź chwilowo oddziałujące na powyżej 50% wielkości populacji, występujące sporadycznie mogące wpływać niekorzystnie na zasiedlane przez nie siedlisko lub zmniejszające sukces rozrodczy. Zagrożenie niewielkie, występujące nieregularnie na małym obszarze, nie powodujące widocznych zmian w liczebności populacji, strukturze wiekowej i zasiedlanym siedlisku. Zagrożenie oddziałujące na niewielką część populacji gatunków, poniżej 5%. Tabela nr 19. Zestawienie oceny zagrożeń dla populacji płazów Lp. Zagrożenie Zagrożone płazy Ocena zagrożenia LP ZAGR GRUP_PLAZ CD_OCENA_ZAGR 1 Ruch kołowy powodujący śmierć zwierząt Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Średnie 2 Zrywka drewna Kumak górski i traszka karpacka Średnie 3 Osuszanie terenu 4 Zanieczyszczenia wód 5 Postępująca zabudowa Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Kumak górski, traszka karpacka, traszka grzebieniasta Średnie Średnie Niewielkie Mapa nr 2. Mapa oceny zagrożeń dla populacji płazów, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Bieszczady 23/28

24 C. OCHRONA PŁAZÓW BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY C. OCHRONA PŁAZÓW BĘDĄCYCH PRZEDMIOTAMI OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY 1. Koncepcja ochrony 1.1. Dotychczasowa ochrona Tabela nr 20. Zestawienie dotychczasowych sposobów ochrony i ich ocena Lp. Przedmiot ochrony Sposób ochrony Ocena sposobu ochrony Uzasadnienie oceny sposobu ochrony LP OCHR_PRZED OCHR_POMYSL OCHR_POMYSL_OCENA OCHR_UZASAD_OCENA 1 Płazy migrujące w okresie wiosennym na godowiska. Brak ingerencji. Prawidłowy 2 Kumak górski. Brak ingerencji. Prawidłowy 1.2. Zaprojektowana ochrona (przedmioty, cele, priorytety, strefy i sposoby ochrony) Strategicznym przedmiotem ochrony zwierząt, w tym grupy systematycznej ryb jest Różnorodność gatunkowa fauny z licznymi populacjami zwierząt endemicznych i dużych drapieżników, a strategicznym celem ochrony jest jej zachowanie. Tabela nr 21. Zestawienie przedmiotów, celów, priorytetów, stref i sposobów ochrony Lp. Przedmiot ochrony Cel ochrony Priorytet ochrony Sposób ochrony Strefa ochrony LP OCHR_PRZED OCHR_CEL OCHR_PRIOR OCHR_POMYSL OCHR_STREF 24/28