Załącznik nr 1 Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia

2 Spis treści 1.1 OBSZARY NATURA 2000 LEŻĄCE POZA GRANICAMI MAGURSKIEGO PARKU NARODOWEGO Przedmioty zamówienia Podstawy sporządzenia projektów Podstawowe niezbędne materiały do sporządzenia projektów Podstawy prawne wykonania projektów Produkt końcowy przedmiotów zamówienia Projekt planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska (leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego, na powierzchni około 650 ha) Projekt planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski (leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego, na powierzchni około ha) Harmonogram prac Harmonogram realizacji prac Harmonogram procedury odbioru prac Podstawowe prace konieczne do wykonania zadania Etapy procesu planistycznego prowadzącego do sporządzania projektów Etap I Wstępny Etap II Opracowanie projektów Planów Etap III Opiniowanie i weryfikacja projektów Planów Metodyka prac inwentaryzacyjnych Metodyki inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w Ostoi Magurskiej Metodyki inwentaryzacji ptaków w ramach tworzenia planu zadań ochronnych dla ostoi Beskid Niski Wytyczne ogólne Metodyka prac inwentaryzacyjnych dla poszczególnych grup ptaków GRUPA A Gatunki leśne średniej wielkości GRUPA B Sowy GRUPA C Ptaki szponiaste i bocian czarny GRUPA D Inne gatunki: Derkacz MAGURSKI PARK NARODOWY Przedmiot zamówienia Podstawy prawne wykonania projektu Podstawowe niezbędne materiały do sporządzenia projektu Produkt końcowy przedmiotu zamówienia Ogólny układ operatów tematycznych Harmonogram prac Planowany harmonogram realizacji prac Planowany harmonogram procedury odbioru prac Organizacja procesu tworzenia projektu Planu Opracowanie Operatu Ochrony Ekosystemów Leśnych (OOEL) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac koniecznych do wykonania Pozyskanie danych teledetekcyjnych Opracowanie danych teledetekcyjnych Inwentaryzacja drzewostanów Pomiar drzewostanów na stałych powierzchniach kołowych Inwentaryzacja siedlisk Natura Opracowanie map Sporządzenie operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Ochrony Ekosystemów Nieleśnych (OOEN) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów /134

3 Zakres prac do wykonania Wykonanie inwentaryzacji zbiorowisk roślinnych (kartowanie zasięgu) Wykonanie zdjęć fitosocjologicznych w siatce powierzchni Inwentaryzacja siedlisk Natura Opracowanie map Sporządzenie operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Ochrony Flory (OOF) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Rośliny naczyniowe Mchy, wątrobowce, porosty, śluzowce, grzyby wielkoowocnikowe Inwentaryzacja gatunków roślin naczyniowych i mchów Natura Opracowanie map Sporządzenie operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Ochrony Przyrody Nieożywionej (OOPN) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Budowa geologiczna Rzeźba terenu i procesy geodynamiczne Gleby Klimat Opracowanie map Aktualizacja operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Ochrony Walorów Krajobrazowych i Zasobów Kulturowych (OOWK) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Opracowanie map Aktualizacja operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Zagospodarowania Turystycznego (OZT) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Opracowanie map Aktualizacja operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Ochrony Ekosystemów Wodnych (OOEW) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Opracowanie map Operat szczegółowy /134

4 Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Wytyczne do Planów Zagospodarowania Przestrzennego (OWPZP) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Opracowanie map Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac Opracowanie Operatu Ochrony Fauny (OOF) Dostępne materiały do wykonania zadania Aktualność materiałów Kompletność materiałów Zakres prac do wykonania Kręgowce Bezkręgowce Zakres prac dodatkowych dla gatunków zwierząt Natura Opracowanie map Aktualizacja operatu szczegółowego Opracowanie baz danych GIS Kontrola i odbiór wykonanych prac OPRACOWANIE SYNTEZ PROJEKTÓW Podstawa prawna zakresu prac Dostępne materiały do wykonania zadania Opracowanie baz danych GIS Zakres prac do wykonania w ramach projektu planu ochrony Magurskiego Parku Narodowego Koncepcja ochrony Zadania ochronne Mapy tematyczne Zakres prac do wykonania w ramach projektu planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska Zakres prac do wykonania w ramach projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski Harmonogram organizacji warsztatów na temat stanu realizacji projektów Kontrola i odbiór wykonanych prac SYSTEM INFORMACJI PRZESTRZENNEJ MPN /134

5 1.1 OBSZARY NATURA 2000 LEŻĄCE POZA GRANICAMI MAGURSKIEGO PARKU NARODOWEGO Przedmioty zamówienia Wykonanie projektu planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska (leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego, na powierzchni około 650 ha). Wykonanie projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski (leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego, na powierzchni około ha). Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru powierzchnia powierzchnia całego obszaru objęta projektem (ha) (ha) 1 Ostoja Magurska PLH Beskid Niski PLB Podstawy sporządzenia projektów Podstawowe niezbędne materiały do sporządzenia projektów Projekty należy sporządzić na podstawie następujących materiałów: a) aktualnych Standardowych Formularzy Danych (SDF) i map obszarów objętych projektem planu ochrony i projektem planu zadań ochronnych, udostępnionych w wersji elektronicznej przez Zamawiającego, b) wyników badań i opracowań wykonanych dla danych obszarów Natura 2000, będących w dyspozycji Zamawiającego, uzyskanych podczas jego wyznaczania, inwentaryzowania, monitorowania i planowania ochrony, c) podręczników metodycznych ochrony siedlisk i gatunków opracowanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), dostępnych na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska ( d) wyników ekspertyz terenowych i materiałów zgromadzonych podczas pracy nad projektami przez Wykonawcę oraz wiedzę ekspertów, w uzasadnionych przypadkach również z Zespołu Doradztwa Merytorycznego powołanego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (GDOŚ), e) bazy geometrycznej ewidencji gruntów warstwy informatyczne działek i klasoużytków udostępnionej przez Zamawiającego (jedynie dla obszaru MPN i otuliny), warstwy informatyczne działek i klasoużytków, które Wykonawca pozyska na wniosek Zamawiającego (pisemne wystąpienie do właściwych PODGiK) z właściwych PODGiK f) bazy geometrycznej podziału powierzchniowego, opisu taksacyjnego i działań gospodarczych, które Wykonawca pozyska na wniosek Zamawiającego (pisemne wystąpienie do Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych) z GDLP lub właściwych RDLP g) ortofotomapy obszarów udostępnionej przez Zamawiającego dla terenu Ostoi Magurskiej ortofotomapa lotnicza, dla terenu Ostoi Beskid Niski ortofotomapa satelitarna 5/134

6 h) materiały, opracowania, ekspertyzy, strategie oraz różnego rodzaju plany opisujące lub mające wpływ na środowisko będące w dyspozycji innych instytucji dotyczące omawianych obszarów w szczególności RDOŚ Rzeszów, RDOŚ Kraków, GDOŚ, IMGW, IOP, RZGW, RDLP, IBL, administracja samorządów różnego szczebla, PIOŚ, WIOŚ, itd., które powinien wyszukać Wykonawca a następnie zostaną pozyskane na wniosek Zamawiającego z właściwej instytucji. i) Monitoringu ptaków MPN Monitoring ptaków MPN - liczebności i zagęszczenia ptaków lęgowych terenów otwartych MPN, wiosenna i jesienna migracja żurawi w rejonie MPN, monitoring derkaczy MPN, monitoring sów MPN, monitoring gniazdowania orłów z rodzaju Aquila, monitoring ptaków drapieżnych, monitoring migrujących ptaków w Magurskim PN, zimowanie ptaków w MPN, monitoring liczebności i zagęszczenia ptaków lęgowych na terenach leśnych MPN, monitoring dzięcioła trójpalczastego w MPN w 2010r. (utworzony w programie Access plik *.mdb - zawiera obserwacje ptaków rekordów - zbierane w ramach programów monitoringu w latach ), kilka baz z georeferencjami utworzonych w arcgis *.mdb (zawierają ponad 3000 rekordów ze stwierdzeniami ptaków zebranych w ramach prowadzonego monitoringu w latach ), raporty z poszczególnych monitoringów za kolejne lata *.doc, pliki *.xls zawierają rekordy z niektórych monitoringów, j) materiały z inwentaryzacji realizowanych przez instytucje pozarządowe: Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Komitet Ochrony Orłów, Stowarzyszenie Ochrony Sów, etc. k) materiały zawarte w pracach inżynierskich, magisterskich i doktorskich dotyczące terenu opracowania Wykonawca podczas sporządzania projektów kieruje się Wytycznymi do opracowania Planu zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, (zwanych dalej Wytycznymi ) wydanymi przez GDOŚ na podstawie art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy z 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, które są dostępne na stronie internetowej GDOŚ (www. gdos.gov.pl) Podstawy prawne wykonania projektów Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. (Dz. U. z 2009 r. nr 151, poz 1220, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 64, poz. 401), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 34, poz. 186), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 25, poz. 133), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U r. Nr 77, poz. 510), 6/134

7 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U nr 199 poz. 1227, z późn. zm.), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U r. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000 r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych (Dz. U r. Nr 70, poz. 821), Standard danych GIS w ochronie przyrody z uwzględnieniem opracowania Adaptacja Standardu Danych GIS w ochronie przyrody na potrzeby gromadzenia danych przestrzennych dla projektu POIS /09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski" wersja , z wyjątkiem sytuacji gdy Zamawiający wskaże inne, Inne umowy międzynarodowe, a także zobowiązania wynikające z prowadzenia Wspólnej Polityki Rolnej, Innymi aktualnymi na dzień odbioru zamówienia aktami prawnymi dotyczącymi przedmiotu zamówienia, W przypadku zmiany aktów prawnych dotyczących przedmiotu zamówienia w trakcie realizacji umowy Wykonawca uwzględni te zmiany w wersji ostatecznej projektów Produkt końcowy przedmiotów zamówienia Projekt planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska (leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego, na powierzchni około 650 ha). Dokumentacja do projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska (PLH180001) leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego (z zachowaniem ciągłości spójności i jednolitej formy z zakresem dokumentacji wchodzącej w skład planu ochrony Magurskiego PN): 3 egzemplarze części opisowej (twarda oprawa introligatorska). 3 egzemplarze części kartograficznej (mapy zafoliowane w skali dostosowanej do czytelności treści mapy uzgodnionej z Zamawiającym na etapie składu redakcyjnego dokumentacji). Projekt Rozporządzenia Ministra Środowiska wraz z załącznikami w sprawie ustanowienia planu ochrony obszaru Ostoja Magurska PLH egzemplarze w miękkiej oprawie introligatorskiej. Dysk 2,5 USB z częścią opisową dokumentacji (format *.doc, *.odt i *.pdf, czcionka Arial, interlinia pojedyncza, tekst główny 12p), częścią kartograficzną dokumentacji (mapy w formie kompozycji *.mxd oraz rastrowej *.jpg), częścią bazodanową (format *.mdb), warstwami informacyjnymi w formacie *.shp, geobazą oraz projektem Rozporządzenia Ministra Środowiska wraz z załącznikami w sprawie ustanowienia planu ochrony. Projekt zaktualizowanego SDF obszaru i ewentualnego projektu zmiany granic obszaru wraz z uzasadnieniem. 7/134

8 Projekt planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski (leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego, na powierzchni około ha). Dokumentacja do projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski (PLB180002) leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego: 3 egzemplarze części opisowej (twarda oprawa introligatorska). 3 egzemplarze części kartograficznej (mapy zafoliowane w skali dostosowanej do czytelności treści mapy uzgodnionej ze Zleceniodawcą na etapie składu redakcyjnego dokumentacji). Projekt Zarządzenia wraz załącznikami Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska (małopolskiego i podkarpackiego) w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych 3 egzemplarze w miękkiej oprawie introligatorskiej. Dysk 2,5 USB z częścią opisową dokumentacji (format *.doc, *.odt i *.pdf, czcionka Arial, interlinia pojedyncza, tekst główny 12p), częścią kartograficzną dokumentacji (mapy w formie kompozycji *.mxd oraz rastrowej *.jpg), częścią bazodanową (format *.mdb), warstwami informacyjnymi w formacie *.shp, geobazą oraz projektem Zarządzenia wraz załącznikami Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych. Projekt zaktualizowanego SDF obszaru i ewentualnego projektu zmiany granic obszaru wraz z uzasadnieniem. Obowiązkiem Wykonawcy będzie również wypełnienie całości dokumentacji w formie elektronicznej i wprowadzenie jej do PIK (Platformy Informacyjno Komunikacyjnej), która to platforma została opracowana na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska GDOŚ. 8/134

9 1.1.4 Harmonogram prac Harmonogram realizacji prac Termin dostarczenia opracowania lub jego części Lp. Część opracowania 14 czerwca grudnia listopada 2013 roku A PLH Dokumentacja do projektu planu ochrony dla Obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska (PLH180001) leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego 100,00% 2 Projekt Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony Obszaru NATURA 2000 Ostoja Magurska 100,00% B 1 PLB Dokumentacja do projektu planu zadań ochronnych dla Obszaru Natura 2000 Beskid Niski (PLB180002) leżącego poza granicami Magurskiego Parku Narodowego (część 1) 20% (część 2) 40% (część 3) 40% 9/134

10 Termin dostarczenia opracowania lub jego części Lp. Część opracowania 2 14 grudnia listopada czerwca 2014 roku Projekt Zarządzenia Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla Obszaru NATURA 2000 Beskid Niski 100,00% Harmonogram procedury odbioru prac Lp. Część opracowania A Dokumentacja do projektu planu ochrony dla Obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska (PLH180001) leżącego poza granicami Magurskiego Parku 1 Narodowego. Projekt Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony obszaru NATURA 2000 Ostoja Magurska 10/134 Termin wprowadzeni Termin Termin a korekt dostarczenia przekazania przez Termin opracowania uwag do Wykonawcę i sporządzenia przez Wykonawcy przekazania protokołu Wykonawcę przez skorygowane odbioru Zamawiające Zamawiające go opracowania mu go opracowania Zamawiające mu PLH czerwca 2014 roku 21 czerwca 2014 roku 18 czerwca 2014 roku 18 czerwca 1 lipca 2014

11 Lp. Część opracowania B Dokumentacja do projektu planu zadań ochronnych dla obszaru 1 Natura 2000 Beskid Niski (PLB180002) (część 1) 20% Termin wprowadzeni Termin Termin a korekt dostarczenia przekazania przez Termin opracowania uwag do Wykonawcę i sporządzenia przez Wykonawcy przekazania protokołu Wykonawcę przez skorygowane odbioru Zamawiające Zamawiające go opracowania mu go opracowania Zamawiające mu PLB grudnia grudnia 2012 Dokumentacja do 15 listopada projektu planu zadań 2013 ochronnych dla Obszaru 29 listopada 2 formularze Natura 2000 Beskid 2013 terenowe do Niski (PLB180002) dnia (część 2) 40% 27 grudnia grudnia grudnia grudnia 2013 Dokumentacja do 14 czerwca projektu planu zadań 2014 roku ochronnych dla Obszaru 3 formularze Natura 2000 Beskid terenowe do Niski (PLB180002) dnia (część 3) 40% 21 czerwca czerwca czerwca 2014 Projekt Zarządzeń Regionalnych Dyrektorów Ochrony Środowiska w sprawie 4 ustanowienia planu zadań ochronnych dla Obszaru NATURA 2000 Beskid Niski 21 czerwca czerwca czerwca czerwca 2014 roku Poszczególne opracowania (lub ich części) należy dostarczyć Zamawiającemu w terminach jak podano powyżej, kompletne do odbioru (wszystkie robocze materiały terenowe, opisy, zestawienia, mapy tematyczne i bazy danych - szczegółowo zaprojektowane przez Wykonawcę w uzgodnieniu z Zamawiającym). W przypadku wystąpienia wad w przekazywanych opracowaniach (lub ich częściach) Zamawiający zażąda od Wykonawcy ich usunięcia. W przypadku nie usunięcia wad przez Wykonawcę Zamawiający zastosuje kary umowne określone w załączniku 1 do projektu umowy 11/134

12 System kontroli opracowań prowadzonych prac terenowych, przekazywanych materiałów i Podstawowe prace konieczne do wykonania zadania Etapy procesu planistycznego prowadzącego do sporządzania projektów Etap I: Wstępny Etap II: Opracowanie projektów Planów Etap III: Opiniowanie i weryfikacja projektów Planów Etap I Wstępny Etap I ma na celu przygotowanie do uruchomienia prac nad projektami Planów i utworzenie Zespołu Lokalnej Współpracy. Obejmuje następujący zakres prac koniecznych: a) Weryfikacja terenu objętego projektami Planów: Wykonawca zweryfikuje, czy zachodzą przesłanki określone w art. 28 ust. 11 ustawy o ochronie przyrody do nieobejmowania części obszarów projektami Planów i zaznaczy na mapie obszarów Natura 2000 teren objęty projektami Planów, Wykonawca sprawdzi w szczególności, czy plany ochrony oraz zadania ochronne ustanowione dla parków narodowych, rezerwatów przyrody lub parków krajobrazowych całkowicie lub częściowo pokrywających się z obszarami Natura 2000, zawierają zakres planu zadań ochronnych określony w art. 28 ust. 10 ustawy o ochronie przyrody, W przypadku pozytywnej weryfikacji powyższych dokumentów należy skopiować w format dokumentacji projektu Planu odpowiednie części planu ochrony lub zadań ochronnych krajowej formy ochrony przyrody, a w momencie uruchomienia platformy informacyjnej przez Zamawiającego wprowadzić te dane. b) Ustalenie przedmiotów ochrony objętych projektami Planów: Wykonawca ustali przedmioty ochrony objęte projektami Planów przyjmując, że wszystkie przedmioty ochrony ujęte w SDF obszarów jako gatunki i siedliska przyrodnicze z oceną ogólną A, B lub C są objęte projektami Planów. W obszarze ptasim Beskid Niski bierze się pod uwagę tylko ptaki, w obszarze siedliskowym Ostoja Magurska tylko siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt inne niż ptaki. Ponieważ przedmioty ochrony i ich oceny wyszczególnione w SDF będą podlegać weryfikacji w toku prac nad projektami Planów, Wykonawca na etapie wstępnego planowania prac oprócz przedmiotów ochrony z oceną A, B, C - weźmie pod uwagę przedmioty ochrony z oceną D. Ustalając przedmioty ochrony dla obszarów Natura 2000 będących przedmiotem zamówienia należy uwzględnić sąsiedztwo innych obszarów Natura 2000 i zidentyfikować związki funkcjonalne ich przedmiotów ochrony z obszarami objętymi projektami Planów w celu zapewnienia spójności sieci Natura /134

13 Podczas prac nad projektami Planów Wykonawca w uzgodnieniu z Zamawiającym rozważy czy nie istnieje konieczność wskazania kluczowych siedlisk i gatunków, decydujących o wyznaczeniu danych obszarów Natura 2000, tak aby: szczególnie starannie zaplanować ich ochronę, rozstrzygać na ich rzecz konflikty między celami ich ochrony a celami innych przedmiotów ochrony, doprecyzować w SDF opis wartości przyrodniczej obszarów i ocenę ogólnego znaczenia A lub B, podczas gdy pozostałe przedmioty ochrony powinny pozostać z oceną C. c) Opracowanie opisu założeń do sporządzania projektów Planów: Wykonawca wykona opis założeń do sporządzania projektów Planów, w którym znajdzie się: zwięzły opis obszarów Natura 2000 w języku niespecjalistycznym, starając się unikać uogólnień oraz języka naukowego, wyszczególnienie przedmiotów ochrony obszarów, z zastrzeżeniem, że ich lista może ulec weryfikacji w toku prac, ustalenie jakie części obszarów Natura 2000 nie są objęte projektami Planów i dlaczego, krótkie wyjaśnienie, czym są projekty Planów dla obszarów, jaką mają podstawę prawną, jakie mają cele, w jaki sposób będą powstawały i jakie będą wywoływały skutki, zapowiedź o planowanych spotkaniach dyskusyjnych z udziałem przedstawicieli zainteresowanych osób i podmiotów prowadzących działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których wyznaczono obszary Natura 2000, standardowa informacja, że za pomocą publicznie dostępnych kanałów teleinformatycznych (BIP, Platforma Informacyjna) będzie można zapoznawać się z bieżącym stanem prac nad projektami Planów oraz zgłaszać uwagi i wnioski podczas całego procesu planistycznego. d) Podanie do publicznej wiadomości informacji o przystąpieniu do sporządzenia projektów Planów: podanie do publicznej wiadomości informacji o zamiarze przystąpienia do sporządzenia projektów Planów, która zawiera opis założeń do sporządzenia projektów Planów, odbywa się zgodnie z art. 39 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, projekt informacji o przystąpieniu do sporządzenia projektów Planów, która zawiera opis założeń do sporządzenia projektów Planów wraz z listą adresową głównych interesariuszy, Wykonawca przekaże Zamawiającemu w terminie 20 dni od dnia podpisania Umowy. e) Organizacja procesu komunikacji z różnymi grupami interesu: Wykonawca w porozumieniu z Zamawiającym opracuje zasady i sposoby komunikowania się z różnymi grupami interesu w toku całego procesu pracy nad projektami Planów, uwzględniając specyfikę obszarów Natura 2000 i znaczenie tych grup dla realizacji projektów Planów. Wskazane jest, aby Wykonawca bezpośrednio poinformował o przystąpieniu do sporządzenia 13/134

14 projektów Planów m.in.: właściwych terytorialnie wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast, właściwe rejonowe organy infrastruktury wojskowej, właściwe regionalne dyrekcje Lasów Państwowych, nadleśnictwa, rejonowe zarządy gospodarki wodnej, użytkowników obwodów łowieckich, stawów hodowlanych oraz Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych. f) Podczas identyfikacji różnych grup interesu i wskazaniu odpowiednich sposobów i narzędzi komunikowania się z nimi, należy brać pod uwagę te osoby i instytucje, które: powinny aktywnie uczestniczyć w pracach nad projektami Planów w ramach Zespołu Lokalnej Współpracy, powinny angażować się w proces planistyczny, ponieważ opracowywane projekty Planów będą ich dotyczyły (zarządcy terenu, gdzie występują przedmioty ochrony), mogą dostarczać informacji niezbędnych do sporządzenia projektów Planów, mogą interesować się tematem realizacji projektów Planów z różnych względów, np. potencjalni inwestorzy, turyści. Opracowane przez Wykonawcę zasady i sposoby komunikowania się pomiędzy Wykonawcą, Zamawiającym a różnymi grupami interesu zaangażowanymi w proces przygotowania projektów Planów wymagają, przed ich wdrożeniem, pisemnego zatwierdzenia przez Zamawiającego. Głównym kanałem udostępniania informacji o projekcie wszystkim zainteresowanym osobom i podmiotom będzie portal internetowy, zwany Platformą Informacyjną, który będzie udostępniony Wykonawcy przez Zamawiającego. Utworzenie Zespołu Lokalnej Współpracy. a) Zespół Lokalnej Współpracy tworzą przedstawiciele kluczowych grup interesu (tj. zainteresowane osoby i podmioty, których projekty Planów bezpośrednio dotyczą lub którzy mają wpływ na sposób realizacji ustaleń projektów Planów) oraz eksperci przyrodnicy. b) Zespół Lokalnej Współpracy bierze udział w opracowaniu projektów Planów i skompletowaniu ich dokumentacji podczas cyklu spotkań dyskusyjnych zorganizowanych przez Wykonawcę (warsztatów). c) Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do akceptacji skład Zespołu Lokalnej Współpracy. d) Zatwierdzony przez Zamawiającego Zespół Lokalnej Współpracy prowadzi prace nad opracowaniem projektów Planów pod przewodnictwem Koordynatora projektów Planów, który odpowiedzialny będzie za realizację procesu planistycznego we współpracy z Zamawiającym reprezentowanym przez przedstawiciela Dyrektora MPN. e) Tworząc Zespół Lokalnej Współpracy należy zapewnić udział: przedstawiciela instytucji sprawującej nadzór nad obszarami, przedstawicieli zainteresowanych osób i podmiotów prowadzących działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których wyznaczono obszary Natura 2000, ekspertów przyrodników - specjalistów od siedlisk przyrodniczych i 14/134

15 gatunków, dla których wyznaczono obszary Natura 2000, w razie potrzeby - profesjonalnego moderatora/negocjatora, eksperta GIS, koordynatora projektu Planu. f) Wykonawca zwróci się do podmiotów prowadzących działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których wyznaczono obszary Natura 2000, o wskazanie swoich stałych przedstawicieli do Zespołu Lokalnej Współpracy oraz podejmie starania o wybór takich osób wśród właścicieli terenu w sposób nie prowadzący do konfliktów. W uzasadnionych przypadkach wskazane jest zorganizowanie przez Wykonawcę spotkań w celu wyboru przedstawiciela danej grupy interesu. g) Skład Zespołu Lokalnej Współpracy może ulegać zmianie w trakcie pracy nad projektami Planów stosownie do zidentyfikowanych potrzeb jego rozszerzenia, zmiana składu Zespołu dokonywana jest przez Wykonawcę w porozumieniu z Zamawiającym. h) Koordynator projektu Planu umieści informację o składzie Zespołu Lokalnej Współpracy na Platformie Informacyjnej w odpowiednio do tego celu przeznaczonej zakładce, podając: imię i nazwisko (po uprzednim uzyskaniu zgody danej osoby) oraz nazwę instytucji lub grupy interesu, którą reprezentuje. i) Udział w pracach Zespołu Lokalnej Współpracy jest dobrowolny (z wyjątkiem: Koordynatora projektu Planu, ekspertów przyrodników i ewentualnie eksperta GIS oraz profesjonalnego moderatora - zatrudnionych przez Wykonawcę oraz sprawującego nadzór nad obszarem), uczestnicy pokrywają koszty swojego przyjazdu na spotkania dyskusyjne, a wkład do Planu - opracowują w ramach swojej działalności Etap II Opracowanie projektów Planów Moduł A a) Wykonanie opisu granic obszarów Natura 2000: Opisem granic obszarów Natura 2000 jest wektorowa warstwa informacyjna (tzw. shp ), w układzie współrzędnych, o którym mowa w 3 pkt. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych (Dz. U. Nr 70, poz. 821), która zostanie przekazana Wykonawcy przez Zamawiającego w terminie 20 dni od dnia podpisania Umowy. b) Zgromadzenie dostępnych informacji o obszarach i przedmiotach ochrony: Uzupełnienia zebranych podczas Etapu I informacji o obszarach Natura 2000 i przedmiotach ochrony należy dokonywać w toku całego procesu planistycznego, zwłaszcza w podczas pierwszego spotkania dyskusyjnego Zespołu Współpracy Lokalnej. Wykonawca powinien dążyć do identyfikacji, pozyskania i zestawienia wszystkich dostępnych źródeł informacji o obszarach Natura 2000, które zawierają informacje i dane o: uwarunkowaniach ochrony obszaru, w tym: geograficznych, przyrodniczych, społecznych, gospodarczych i kulturowych, wynikających z aktualnych i potencjalnych kierunków rozwoju społecznego i gospodarczego, a także wynikających z istniejących form ochrony przyrody innych niż obszary i celów ich ochrony, 15/134

16 występowaniu przedmiotów ochrony, ich stanie, zagrożeniach, wymogach i możliwości ochrony, wraz z ich zaznaczeniem na mapach, istniejących i projektowanych planach, strategiach i programach dotyczących obszaru lub mogących mieć na niego wpływ, wraz z oceną ich aktualnego i potencjalnego wpływu na przedmioty ochrony. Zestawienie dokumentów źródłowych zgromadzonych przez Zespół Lokalnej Współpracy, istotnych dla charakterystyki uwarunkowań obszarów Natura 2000, przedmiotów ochrony i potencjalnych zagrożeń oraz syntetyczną informację o obszarach Natura 2000 w formie opisu tekstowego, zestawień tabelarycznych, przedstawień graficznych, map, w tym cyfrowych warstw informacyjnych należy zamieścić w dokumentacji do projektów Planów na Platformie Informacyjnej. c) Weryfikacja i uzupełnienie zgromadzonej informacji: Wykonawca w toku prac z Zespołem Lokalnej Współpracy oceni uzyskane informacje o przedmiotach ochrony wskazując na ich aktualność, wiarygodność i kompletność oraz uszczegółowi potrzebę wykonania niezbędnych prac terenowych weryfikujących i uzupełniających tę wiedzę. Jeżeli Wykonawca jest w posiadaniu nowszych i niezbicie udokumentowanych danych i informacji niż te zawarte w SDF obszarów Natura 2000 w odniesieniu do siedlisk i gatunków, które w obszarach Natura 2000 powinny być przedmiotami ochrony, to należy je uznać za przedmioty ochrony objęte pracami nad projektami Planów po uzyskaniu pozytywnej opinii Departamentu Obszarów Natura 2000 Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Wyłączenie pewnych przedmiotów ochrony jest możliwe w trakcie prac nad projektami Planów po uzyskaniu nowych informacji i danych naukowych o siedliskach i gatunkach sklasyfikowanych jako A, B i C, które potwierdzą, że popełniono błąd w SDF w zakresie identyfikacji przedmiotów ochrony i ich oceny albo nastąpił zanik gatunku lub siedliska w wyniku procesów naturalnych nie wynikających z faktu niepodejmowania działań ochronnych po 1 maja 2004 roku. Wyłączenie przedmiotów ochrony wymaga uzyskania pozytywnej opinii Departamentu Obszarów Natura 2000 Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Wykonawca w efekcie weryfikacji informacji o przedmiotach ochrony w obszarze Natura 2000 przedstawi Zamawiającemu zaktualizowaną listę przedmiotów ochrony wraz ze wskazaniem oraz uzasadnieniem, które przedmioty ochrony będą brane pod uwagę w dalszym toku prac nad projektami Planów. Moduł B a) Ocena stanu ochrony przedmiotów ochrony: Ocena stanu ochrony przedmiotów ochrony jest dokonywana przez ekspertów - specjalistów od określonych siedlisk i gatunków, zatrudnionych przez Wykonawcę przy wsparciu ekspertów zaproszonych do pracy w 16/134

17 Zespole Lokalnej Współpracy. Ocenę wykonuje się na podstawie zgromadzonych danych i informacji o konkretnych płatach siedliska oraz stanowiskach gatunku, jak i wyników punktowych wizji terenowych, które weryfikują i uzupełniają posiadaną wiedzę. Ocena stanu ochrony przedmiotów ochrony opiera się na parametrach i skali określonej w załączniku do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 64, poz. 401), w której FV oznacza stan właściwy, U1 niezadowalający, U2 zły. Podstawą oceny parametru struktury i funkcji siedliska przyrodniczego oraz populacji i siedliska gatunku innego niż ptaki są odrębne zestawy wskaźników opracowane dla poszczególnych gatunków i typów siedlisk, przyjęte na podstawie wiedzy naukowej do celów monitoringu. Zestawy wskaźników dla części siedlisk i gatunków wraz z zasadami ich interpretacji są dostępne na stronie internetowej GIOŚ w zakładce monitoring przyrody ( oraz przekazane zostaną Wykonawcy przez Zamawiającego. Parametr szanse zachowania siedliska/gatunku w przyszłości należy ocenić biorąc w szczególności pod uwagę istniejące trendy i zjawiska (np. trendy zmian zagospodarowania przestrzennego), a także istniejące plany i programy oraz wyniki raportów o stanie zachowania typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt na poziomie kraju, przekazane Komisji Europejskiej w 2007 r., dostępne na stronie internetowej GIOŚ ( W przypadku ptaków ma zastosowanie metodyka oceny opierająca się na danych o liczebności i trendach populacji ptaków z monitoringu ( wynikach inwentaryzacji oraz analizie siedlisk potencjalnych. Wykonawca określi żywotność populacji ptaków szponiastych (PVA, population viability analysis), czyli prawdopodobieństwo wymarcia populacji w określonym horyzoncie czasowym ze szczególnym uwzględnieniem wpływu pojedynczych wiatraków jak i farm wiatrowych (w tym analiza efektu skumulowanego) na poszczególne gatunki ptaków, dla ochrony których utworzono OSOP Beskid Niski. Wykonawca, w osobie Koordynatora projektu Planu, opracuje oceny stanu gatunków lub typów siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem ochrony w obszarach Natura 2000, zgodnie z przyjętą powyżej skalą, przy czym oceny te powinny być zgeneralizowane na poziomie obszaru na podstawie rozkładu ocen na poszczególnych stanowiskach. W przypadku braku kompletnej wiedzy, jako ocenę należy przyjąć, jeżeli to możliwe, najlepsze możliwe oszacowanie najbardziej prawdopodobnej wartości skali, z równoczesnym opisaniem stopnia niepewności zgodnie z propozycją nowego formularza SDF. W przypadku, gdy nie jest możliwe zastosowanie skali oceny, zapisuje się stan nieznany - czyli XX. b) Identyfikacja i analiza zagrożeń: Wykonawca w osobie Koordynatora projektów Planów ustali w toku pracy z Zespołem Lokalnej Współpracy listę zagrożeń i następnie określi ich 17/134

18 charakter oraz wpływ na przedmioty ochrony, dokonując powiązania relacji przyczynowo-skutkowych ze wskaźnikami decydującymi o stanie ochrony siedliska bądź gatunku. Farmy wiatrowe. Wykonawca określi wpływ istniejących i planowanych farm wiatrowych na populacje ptaków, dla ochrony których został utworzony OSOP Beskid Niski c) Ustalenie celów działań ochronnych: Cele działań ochronnych powinny być ustalone w toku dyskusji w ramach organizowanych przez Wykonawcę spotkań dyskusyjnych Zespołu Lokalnej Współpracy z uwzględnieniem opinii innych grup interesu, w sposób realistyczny i zrozumiały dla niespecjalistów. Wykonawca przystępując do ustalenia celów działań ochronnych określi długofalową i idealistyczną wizję optymalnego stanu przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000, która powinna uwzględniać parametry właściwego stanu ochrony, w tym: liczebność gatunku lub powierzchnia siedliska w obszarze nie pomniejszona, a w przypadkach jeśli jest to możliwe, nawet zwiększona; zachowane lub odtworzone podstawowe cechy ekologiczne siedliska przyrodniczego; zapewnione określone formy użytkowania gospodarczego w przypadku siedlisk półnaturalnych (np. łąkowych i pastwiskowych); zachowania różnorodności biologicznej związanej z danym typem siedliska, w tym: gatunki typowe, rzadkie, chronione, specyficzne dla tego typu siedliska; zachowane lub odtworzone kluczowe elementy struktury (np. udział starych drzewostanów i martwych drzew w lasach); utrzymanie we właściwym stanie siedlisk warunkujących realizację cyklu życiowego gatunku chronionego w obszarze. Podczas ustalania celów działań ochronnych dla obszarów objętych projektami Planów Wykonawca powinien kierować się: koniecznością utrzymania właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony lub jego osiągnięcie, jeżeli ten stan został oceniony jako niewłaściwy lub zły, dążąc do uzyskania stanu optymalnego, możliwością ich osiągnięcia w okresie działania Planów, istniejącymi i potencjalnymi uwarunkowaniami (w tym: społecznymi i gospodarczymi) oraz ograniczeniami (w tym: technicznymi, finansowymi, organizacyjnymi, wynikającymi z braku wiedzy), logiką planowania, tj. cele operacyjne powinny zbliżać nas do osiągnięcia celu strategicznego, a także być związane z ograniczaniem zagrożeń, możliwością ich monitorowania i weryfikacji. W przypadku, gdy dostępna oraz możliwa do uzyskania w toku sporządzania projektów Planów wiedza nie jest wystarczająca do zaplanowania celów na okres ich obowiązywania, Wykonawca określi w działaniach ochronnych, konieczność uzupełnienia wiedzy, zakładając z góry zmianę Planów w wyniku tego uzupełnienia. 18/134

19 Moduł C a) Ustalenie działań ochronnych: Wykonawca określi odpowiednie działania ochronne w odniesieniu do przyjętych celów działań ochronnych dla poszczególnych przedmiotów ochrony, które mogą dotyczyć między innymi: wykonania określonych jednorazowych bądź powtarzalnych zadań ochrony czynnej jeżeli obecny stan przedmiotów ochrony w obszarze został oceniony jako niezadowalający lub zły, wdrożenia modyfikacji w stosowanych metodach gospodarowania w siedliskach przyrodniczych i siedliskach gatunków jeżeli obecny stan przedmiotów ochrony w obszarze został oceniony jako niezadowalający lub zły, utrzymania określonych metod gospodarowania w siedliskach przyrodniczych i siedliskach gatunków jeżeli obecny stan przedmiotów ochrony w obszarze został oceniony jako właściwy, uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiocie ochrony jeżeli stan ochrony przedmiotu ochrony nie jest możliwy do oceny. Wykonawca określi działania ochronne, które: muszą być indywidualnie zaprojektowane i dostosowane do każdego płatu siedliska, stworzą standardowy pakiet działań ochronnych, który może być zastosowany do każdego płatu siedliska, polegają na określeniu ogólnych reguł i procedur gospodarowania (np. ogólnych reguł do stosowania w gospodarce leśnej, rolnej lub za pomocą mechanizmów o ogólnym zastosowaniu (np. pakietów rolnośrodowiskowych). Działania ochronne powinny obejmować również działania w zakresie monitoringu osiągnięcia celów działań ochronnych, w tym w szczególności monitoring odpowiednich parametrów i wskaźników stanu ochrony przedmiotów ochrony. Planując działania ochronne należy określić: rodzaj działań ochronnych, zakres prac przewidzianych do realizacji i w razie potrzeby warunki co do sposobu ich wykonania, obszar lub miejsce ich realizacji, termin lub okres oraz częstotliwość ich realizacji, koszty ich realizacji, podmiot odpowiedzialny za ich wykonanie i monitorowanie. Wskazując podmiot odpowiedzialny należy brać pod uwagę: sprawującego nadzór nad obszarami, podmioty zobowiązane do współdziałania w ochronie obszaru Natura 2000 (np. podmioty działające w imieniu państwa, organy władzy publicznej), podmioty korzystające z rolniczych płatności bezpośrednich ze środków Unii Europejskiej, w zakresie objętym wymogiem wzajemnej zgodności, inne podmioty za ich zgodą. b) Ustalenie potrzeby sporządzenia planu ochrony: 19/134

20 Wykonawca oceni, czy jest potrzebne sporządzenie 20-to letniego planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski, jako jedno z działań ochronnych, biorąc pod uwagę w szczególności: potrzebę przeprowadzenia gruntownej inwentaryzacji przyrodniczej lub badań przedmiotów ochrony, potrzebę zaplanowania ochrony w perspektywie 20 lat, konieczność unormowania zagadnień wchodzących w zakres planu ochrony, a nie mieszczących się w zakresie Planu. W razie stwierdzenia jednej lub więcej przesłanek należy określić termin sporządzenia planu ochrony dla części lub całości obszaru, biorąc pod uwagę czas potrzebny na wykonanie niezbędnych prac. c) Ustalenie i opracowanie wskazań do dokumentów planistycznych: Wykonawca przeanalizuje istniejące studia i plany dotyczące obszarów lub mogące mieć wpływ na cele ochrony obszarów pod kątem ewentualnego znaczącego negatywnego oddziaływania skutków ich realizacji na integralność obszarów z punktu widzenia celów jego ochrony. W przypadku stwierdzenia negatywnych oddziaływań Wykonawca określi: wskazania do zmiany tych elementów studiów lub planów, których realizacja naruszy lub stworzy ryzyko naruszenia zakazu wymienionego w art. 33 ustawy o ochronie przyrody, wskazania do zmiany tych elementów studiów i planów, które powinny być uwzględnione przy zmianach studiów i planów ze względu na zapewnienie właściwych uwarunkowań do realizacji celów ochrony obszarów. Wskazania mogą dotyczyć zarówno studiów i planów obejmujących tereny w granicach obszarów Natura 2000, jak i dotyczących terenów poza tymi obszarami ale tylko w takim zakresie, w jakim te studia i plany oddziaływałyby negatywnie na obszary, w tym: potrzebę zmiany istniejących zapisów przy najbliższej aktualizacji studium lub planu, potrzebę przeprowadzenia aktualizacji całego istniejącego studium lub planu, potrzebę dodania nowych zapisów w przypadku przeprowadzania aktualizacji istniejącego studium, możliwości określenia niegroźnych dla obszarów Natura 2000 kierunków zagospodarowania przestrzennego podczas przeprowadzania aktualizacji istniejącego studium (z zachowaniem zasady ostrożności), Wykonawca wyczerpująco uzasadni merytorycznie, że wskazania są niezbędne dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których wyznaczono obszary Natura d) Opracowanie dokumentacji do projektów Planów i projektów aktów prawnych: Sporządzenie projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Beskid Niski oraz projektu planu ochrony obszaru Natura 2000 Ostoja Magurska wiąże się z jednoczesnym systematycznym uzupełnianiem i aktualizowaniem informacji na Platformie Informacyjnej. 20/134

21 Wykonawca w terminie 7 dni od daty zakończenia każdego spotkania dyskusyjnego, zobowiązany jest do zamieszczenia na Platformie Informacyjnej raportu na temat przedmiotu prac i ustaleń ze spotkania. Po zakończeniu prac w ramach poszczególnych etapów i modułów Wykonawca opracuje odpowiednie części dokumentacji do projektów Planów i zamieści na Platformie Informacyjnej najpóźniej 7 dni przed dniem spotkania dyskusyjnego rozpoczynającego następny etap lub moduł. Dokumentacje do projektów Planów w ujednoliconym formacie zostaną zamieszczone na Platformie Informacyjnej. Wykonawca przedłoży Zamawiającemu do odbioru i zatwierdzenia poszczególne części opracowania projektów planów zgodnie z zamieszczonym w dalszej części harmonogramem. Wykonawca po uzyskaniu uwag Zamawiającego do przedstawionych dokumentów uwzględni je i przedstawi Zamawiającemu. e) Zestawienie potrzeb weryfikacji SDF obszarów i ich granic: W przypadku, gdy w toku sporządzania projektów Planów zaistnieją uzasadnione przesłanki wprowadzenia koniecznych zmian do SDF obszarów, w tym zwłaszcza w zakresie: weryfikacji przedmiotów ochrony, aktualizacji oceny znaczenia przedmiotów ochrony, Wykonawca opracuje projekt aktualizacji SDF wraz z jej uzasadnieniem merytorycznym posługując się nowym formularzem SDF przekazanym przez Zamawiającego. W przypadku ujawnienia w toku prac nad projektami Planów potrzeby dokonania korekty granic obszarów Natura 2000, Wykonawca opracuje propozycję nowego przebiegu granic obszarów odwzorowanych na mapie obszarów wraz z merytorycznym uzasadnieniem tych zmian. Korekta granic obszarów Natura 2000 może dotyczyć zarówno ich powiększenia lub zmniejszenia, jednak w obu przypadkach opierać się ona może jedynie na kryterium naukowym, przyczyny społeczne i ekonomiczne nie mogą być podstawą korekty Etap III Opiniowanie i weryfikacja projektów Planów a) Wykonawca jest zobowiązany do niezwłocznego ustosunkowywania się do uwag i wniosków zgłaszanych na Platformie Informacyjnej oraz w trakcie oficjalnej procedury uzgadniania projektów Planów z właściwymi Regionalnymi Dyrektorami Lasów Państwowych oraz innych uwag i wniosków wynikających opiniowania zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko i przedstawienia ich do akceptacji Zamawiającego. b) Platforma Informacyjna Platforma Informacyjna pełniąca rolę szerokiego kanału komunikowania, zapewni każdemu zainteresowanemu możliwość zapoznania się z wynikami poszczególnych etapów prac nad projektami Planów oraz zgłaszania uwag i wniosków. Oprócz 21/134

22 wpisania informacji tekstowej platforma umożliwi załączanie fotografii, map wektorowych i innych załączników w formie plików komputerowych. Wykonawca jest zobowiązany do odpowiedniego wpisywania wyników poszczególnych etapów i modułów do Platformy Informacyjnej w sposób opisany w Etapie II Moduł C. Na Platformie Informacyjnej, Wykonawca zamieści materiały dotyczące projektów, w tym: raporty z poszczególnych spotkań dyskusyjnych w terminie 7 dni od dnia spotkania, wstępne wyniki prac z poszczególnych modułów są wnoszone na bieżąco i udostępniane do wglądu Zespołowi Lokalnej Współpracy i innych uprawnionych osób, które mają dostęp do Platformy po zalogowaniu, końcowe opracowanie wyników prac z poszczególnych modułów, w terminie nie późnej niż na 7 dni przed spotkaniem dyskusyjnym rozpoczynającym następny moduł. Wyniki te udostępniane są wszystkim zainteresowanym osobom i podmiotom z możliwością przesłania uwag i wniosków w terminie 21 dni od daty ich udostępnienia, zestawienie uwag i wniosków z komentarzami Wykonawcy i adnotacją czy zostały one uwzględnione bądź odrzucone będzie udostępniane do wglądu wszystkim zainteresowanym osobom i podmiotom w terminie 14 dni od zakończenia terminu składania uwag i wniosków. Wszystkie uwagi i wnioski, uzyskane za pomocą narzędzia internetowego lub przesłane w inny sposób, muszą być starannie przeanalizowane i złożone na piśmie przez Wykonawcę Zamawiającemu. Wykonawca, w razie potrzeby, może wrócić do wpisów dotyczących poprzednich etapów, uzupełnić je lub zweryfikować. Wykonawca, w osobie Koordynatora projektów Planów, jest odpowiedzialny za terminowość i odpowiednią zawartość wpisów na Platformę Informacyjną. Informacje wrażliwe (np. szczegółowe dane o stanowiskach gatunków, które mogłyby być narażone na zniszczenie), o których zdecyduje Zamawiający, będą dostępne tylko dla uprawnionych użytkowników po zalogowaniu. Wykonawca wskaże Zamawiającemu osoby uprawnione do dostępu do Platformy Informacyjnej poprzez login w celu przydzielenia im przez Zamawiającego odpowiednich uprawnień dostępu do Platformy Informacyjnej. 22/134 c) Organizacja cyklu spotkań dyskusyjnych Wykonawca przygotuje, zorganizuje i przeprowadzi cykl spotkań dyskusyjnych poświęconych omówieniu zagadnień ujętych w zakresie prac przewidzianych w trzech modułach pracy nad projektami Planów z udziałem Zespołu Lokalnej Współpracy. Wykonawca zorganizuje cykl dziewięciu jednodniowych spotkań dyskusyjne (9 spotkań w okresie realizacji projektu po 10 godzin) zgodnie z harmonogramem, dla poszczególnych obszarów Natura Wykonawca odpowiedzialny będzie za: opracowanie w porozumieniu z Zamawiającym szczegółowego harmonogramu organizacji spotkań zawierającego: daty, miejsca ich organizacji i cele do osiągnięcia, który umieści na Platformie

23 Informacyjnej - w przypadku zamiany harmonogramu, jego aktualizacja na Platformie Informacyjnej jest dokonywana bez zbędnej zwłoki, opracowanie w porozumieniu z Zamawiającym szczegółowego programu poszczególnych spotkań dyskusyjnych, prezentacji w formie elektronicznej oraz drukowanej (po jednym egzemplarzu dla każdego z uczestników z listy zaakceptowanej przez Zamawiającego), zaproszenie uczestników spotkań na poszczególne spotkania i uzyskanie od nich potwierdzenia uczestnictwa, obsługę sekretarską spotkań, sporządzenie listy teleadresowej i listy obecności uczestników każdego spotkania, wynajęcie odpowiedniej sali konferencyjnej z niezbędnym wyposażeniem multimedialnym, zapewnienie cateringu w trakcie spotkania, w tym przerwy kawowe (kawa/herbata/soki/woda oraz ciastka), ewentualną organizację wizji terenowej dla uczestników spotkań w przedmiotowych obszarach Natura 2000 w celu zrozumienia problemów jego ochrony - Wykonawca zapewni transport uczestników spotkań na miejsce wizji terenowej i z powrotem oraz prowadzenie tej wizyty - decyzja o organizacji wizji terenowej należy do Wykonawcy. Wykonawca w trakcie spotkań dyskusyjnych odpowiednio do specyfiki danego modułu przewidzi w programie spotkania następujące punkty: prezentacje o obszarze i przedmiotach ochrony, wyjaśnienie roli i zasad udziału w procesie planistycznym z uwzględnieniem broszury Jak uczestniczyć w planowaniu ochrony opracowanej przez GDOŚ, Wytycznych sporządzania PZO GDOŚ oraz ogólnej prezentacji dotyczącej procesu planowania ochrony obszarów Natura 2000 opracowanej przez Zamawiającego, przeprowadzi dyskusje w celu rozwiania wątpliwości odnośnie celowości planowania ochrony i negatywnych utartych opinii na temat sieci Natura 2000, podsumowanie na spotkaniu wyników poprzedniego spotkania, przedstawienie planu pracy na spotkaniu, sporządzenie listy sprawdzającej czy wszystkie zakładane cele i sposób ich realizacji zostały zrealizowane, ustalenie terminu i miejsca następnego spotkania. 23/134

24 1.1.6 Metodyka prac inwentaryzacyjnych Metodyki inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w Ostoi Magurskiej Metodyki prac inwentaryzacyjnych w zakresie rozpoznania siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt dla Ostoi Magurskiej należy przyjąć takie same jak przy sporządzaniu planu ochrony Magurskiego PN - opisane w dalszej części niniejszego załącznika do SIWZ na powierzchni około 650 ha. Udział członków Zespołu Lokalnej Współpracy w pracach terenowych i kameralnych jest dobrowolny i bezpłatny. Wykonawca zapewni transport do i z miejsca badań terenowych oraz niezbędny sprzęt (np. GPS), materiały, np. mapy oraz ustali metodykę prowadzenia prac Metodyki inwentaryzacji ptaków w ramach tworzenia planu zadań ochronnych dla ostoi Beskid Niski Wytyczne ogólne Celem prac inwentaryzacyjnych jest zebranie danych dotyczących rozmieszczenia i liczebności wybranych gatunków ptaków w skali całej ostoi Beskid Niski. Działania inwentaryzacyjne skupiać się będą głównie na gatunkach wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej, zawartych w Standardowym Formularzu Danych dla PLB i zagrożonych w skali kraju lub charakterystycznych dla siedlisk górskich. W ramach prac terenowych zbierane będą także informacje o stanie siedlisk oraz zagrożeniach na obszarze Beskidu Niskiego. Prace terenowe obejmować powinny 2 sezony badawcze w latach Ponieważ obszar Beskidu Niskiego jest zbyt duży, aby w całości pokryć go kontrolami inwentaryzacyjnymi, konieczne będzie liczenie wybranych gatunków ptaków na powierzchniach próbnych. Aby zapewnić reprezentatywność danych uzyskanych na tych powierzchniach, będą one wybierane losowo. Generalnie używanymi metodami będą liczenia na transektach liniowych / punktowych, w obrębie wylosowanych powierzchni próbnych. Badania terenowe mają na celu zebranie dokładnych danych o liczebności i rozmieszczeniu ok. 45 gatunków ptaków w Beskidzie Niskim (szacuje się, że niejako przy okazji zebrane zostaną w miarę dokładne dane dla kilkunastu kolejnych gatunków). Ponieważ poszczególne gatunki / grupy gatunków wymagają nieco innych założeń metodycznych do prowadzenia prac terenowych, inwentaryzowane gatunki podzielono na grupy gatunków, które mogą być liczone wspólnie, wg tych samych założeń metodycznych i na tych samych powierzchniach próbnych. Liczenia powinny być wykonywane w terminach i porach dnia wskazanych w specyfikacji - zapewniających wysoką aktywność inwentaryzowanych gatunków i ich wysoką wykrywalność. Liczenia powinny odbywać się podczas właściwej pogody. Podczas silnego wiatru, opadów śniegu lub deszczu nie należy prowadzić prac terenowych. Niezbędny sprzęt obserwatorów: 1. lornetka 2. GPS 3. telefon komórkowy (naładowany) 4. cyfrowy aparat fotograficzny 5. sprzęt do wabienia (głośnik + mp3 z granymi głosami) 24/134

25 6. zapas baterii 7. instrukcja 8. formularz terenowy 9. mapy 10. czołówka 11. długopis Inwentaryzacja ptaków powinna być wykonana, opracowana i przekazana do Zamawiającego w podziale na 4 grupy gatunków. Inwentaryzacja każdej z grup będzie oceniana, odbierana i kontrolowana osobno. Nie przyjęcie przedmiotu zamówienia w zakresie jednej (którejkolwiek) z grup będzie skutkowało pomniejszeniem kwoty jaką Zamawiający zapłaci Wykonawcy w wysokości 20% wartości operatu. Brak lub nie przyjęcie przez Zamawiającego materiałów każdej z kolejnych grup będzie skutkowało pomniejszeniem kwoty o kolejne 20% wartości pierwotnej operatu. Inwentaryzacje ptaków należy wykonać, opracować i przekazać Zamawiającemu zgodnie z poniższym harmonogramem: Grupa gatunków Zakres powierzchniowy Przekazanie Przekazanie zamawiającemu kompletnego Wykonanie inwentaryzacji kompletu formularzy opracowania terenowych terenowych, kompletu wyników fotografii, kompletu inwentaryzacji plików z GPS GRUPA A 60% powierzchni próbnych GRUPA A 40 % powierzchni próbnych GRUPA B 60% powierzchni próbnych GRUPA B 40 % powierzchni próbnych GRUPA C 100 % powierzchni próbnych GRUPA D 100 % powierzchni próbnych Tab. 1 Harmonogram inwentaryzacji terenowych Płatność za wykonanie Operatu ochrony ptaków na potrzeby Planu Zadań Ochronnych dla ostoi Beskid Niski będzie wypłacana w trzech transzach: W ramach transzy pierwszej w zakresie inwentaryzacji ptaków Wykonawca musi wykonać: - zebrać istniejące materiały dotyczące stanu wiedzy o ptakach w Ostoi Beskid Niski, - stworzyć zespół inwentaryzacyjny (kierownik koordynator oraz co najmniej 5 obserwatorów ptaków o odpowiednich kwalifikacjach), - wybrać poprzez losowanie powierzchnie do monitoringu gatunków z grup A, B, C, D i stworzyć warstwy wektorowych z granicami powierzchni, - stworzyć bazę danych GIS w postaci geobaz zawierających warstwy wektorowe i tabele z atrybutami zgodnie ze standardem GIS w ochronie przyrody z uwzględnieniem opracowania Adaptacja Standardu Danych GIS w ochronie przyrody na potrzeby gromadzenia danych przestrzennych dla projektu POIS /09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski" wersja , z wyjątkiem sytuacji gdy Zamawiający wskaże inne, - przygotować i przekazać do kontroli Zamawiającemu instrukcje metodyczne dla obserwatorów ptaków oraz formularze do inwentaryzacji w terenie, 25/134

26 - przekazać Zamawiającemu: a. oświadczenia potwierdzające kwalifikacje obserwatorów i koordynatora, b. opis procedury i przyjętych założeń do losowania powierzchni próbnych, oraz pliki shp, c. baza GIS w postaci geobaz ArcGis z warstwami wektorowymi i tabelami powiązanymi relacjami do której w kolejnych etapach wprowadzane będą wyniki obserwacji. W ramach transzy drugiej w zakresie inwentaryzacji ptaków Wykonawca musi wykonać: - inwentaryzację ptaków zgodnie z harmonogramem Tab. 1, - podsumowanie wyników dotychczasowej inwentaryzacji, - wprowadzić wyniki inwentaryzacji do bazy GIS - geobaz ArcGis z warstwami wektorowymi i tabelami powiązanymi relacjami, - przekazać Zamawiającemu: a. komplet formularzy, kart i map terenowych, komplet oryginalnych plików z urządzeń GPS (zgodną z wytycznymi dla danej grupy ptaków), dokumentacje fotograficzną (zgodną z wytycznymi dla danej grupy ptaków), b. zestawienie napotkanych trudności wykonania inwentaryzacji w terenie, c. uzupełnioną bazę GIS w postaci geobaz ArcGis z warstwami wektorowymi i tabelami powiązanymi relacjami, d. podsumowanie wyników inwentaryzacji. W ramach transzy trzeciej w zakresie inwentaryzacji ptaków Wykonawca powinien wykonać: - inwentaryzację ptaków zgodnie z harmonogramem Tab. 1, - analizę całości materiału zebranego w ramach inwentaryzacji uzupełnionego o dane pozyskane od innych organizacji prowadzących monitoring (OTOP, GIOŚ, KOO, SOS, RDOŚ), - wprowadzić wszystkie wyniki inwentaryzacji do bazy GIS - geobaz ArcGis z warstwami wektorowymi i tabelami powiązanymi relacjami, - przekazać Zamawiającemu: a. komplet formularzy, kart i map terenowych, komplet oryginalnych plików z urządzeń GPS (zgodną z wytycznymi dla danej grupy ptaków), dokumentacje fotograficzną (zgodną z wytycznymi dla danej grupy ptaków), b. zestawienie napotkanych trudności wykonania inwentaryzacji w terenie, c. uzupełnioną bazę GIS w postaci geobaz ArcGis z warstwami wektorowymi i tabelami powiązanymi relacjami, d. opracowanie wyników inwentaryzacji. Przed wyruszeniem w teren każdy obserwator powinien: - upewnić się, że potrafi obsługiwać sprzęt który ze sobą zabiera (GPS, zestaw do wabienia), - upewnić się, że posiada wgrane wszystkie potrzebne głosy do odtwarzacza mp3 oraz mapy i współrzędne punktów nasłuchu wgrane do odbiornika GPS, - zapoznać się wcześniej z obszarem powierzchni inwentaryzacyjnej przy pomocy map topograficznych i/lub aplikacji Google Earth oraz Geoportal umożliwi to sprawniejsze zaplanowanie dotarcia do powierzchni i poruszania się po niej, - upewnić się, że zna dobrze głosy ptaków, które może mieć na powierzchni (znajomość głosów gatunków wymienionych w Tab. 3 niniejszego dokumentu jest obowiązkowa!), - przećwiczyć szacowanie odległości w terenie szczególnie ważne jest to przy 26/134

27 liczeniach gatunków w grupy A, które zapisywane są w strefach odległości (do 25m, 26-50m, m, m) Metodyka prac inwentaryzacyjnych dla poszczególnych grup ptaków Poniższa metodyka częściowo została opracowana na podstawie metodyki prac inwentaryzacyjnych w ramach projektu Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony (autorzy :Tomasz Wilk, Łukasz Kajtoch, Michał Ciach realizowanego przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków finansowanego w ramach tzw. Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy GRUPA A Gatunki leśne średniej wielkości Kluczowe gatunki liczone na powierzchni: Jarząbek, Sóweczka Dzięcioł białogrzbiety Dzięcioł trójpalczasty Dzięcioł zielonosiwy Drozd obrożny Muchołówka białoszyja Muchołówka mała oraz Dzięcioł czarny, Dzięcioł zielony, Siniak, Orzechówka, Zniczek, Krzyżodziób świerkowy i inne (rejestracji podlegają wszystkie gatunki wymienione w Tab. 3 niniejszego dokumentu). Losowanie powierzchni próbnych Powierzchnie próbne losowane będą spośród wszystkich kwadratów 2x2 km w granicach Beskidu Niskiego, na których lesistość wynosi ponad 70% powierzchni kwadratu. Wymagane jest również aby każdy z kwadratów leżał na terenie ostoi Beskid Niski minimum 50 % swojej powierzchni. Ze zbioru losowania należy wykluczyć wszystkie kwadraty monitorowane przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w ramach projektu: Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony. Losowanie musi się odbywać w siedzibie Zamawiającego przy udziale przedstawiciela ze strony Zamawiającego. Metodykę losowania powierzchni próbnych należy wcześniej uzgodnić z Zamawiającym. Powierzchnie zakwalifikowane do zbioru losowania powinny być wpisane w siatkę 2x2 km stosowaną na potrzeby monitoringu ptaków w ramach programów ogólnokrajowych. Łącznie w ramach monitoringu liczeniami należy objąć cn. 20 powierzchni. Wielkość powierzchni 4 km2 (kwadrat 2x2 km). Rodzaj liczenia Transekt punktowy. Na powierzchni ptaki rejestrowane / wabione są na 9 punktach rozlokowanych co 500 m, dodatkowo ptaki rejestrowane są na trasie między punktami. Liczba kontroli 5 (odstęp między kolejnymi kontrolami - min. 10 dni). Terminy kontroli (+ gatunki aktywnie wabione podczas kontroli) Obowiązkowo należy przeprowadzić kontrole w podanych poniżej terminach: 1 kontrola: (wabienie dzięcioł trójpalczasty / dzięcioł białogrzbiety), 27/134

28 2 kontrola: (wabienie jarząbek / dzięcioł zielonosiwy), 3 kontrola: (wabienie sóweczka / dzięcioł zielonosiwy), 4 kontrola: (wabienie dzięcioł trójpalczasty / dz. białogrzbiety), 5 kontrola: bez wabienia. Pora prowadzenia kontroli Wszystkie kontrole są wczesnoranne muszą odbywać się od wschodu słońca do godz. 11:00. Całkowity czas kontroli w warunkach górskich wynosić będzie ok. 5h: 1,5 h nasłuchu w punktach oraz ok. 3-3,5h podczas przemarszu między punktami. Oznacza to, że należy rozpocząć kontrolę możliwie jak najwcześniej - optymalnie ok. 6:00 nazwa polska jarząbek siniak sóweczka dzięcioł średni dzięcioł białogrzbiety dzięcioł trójpalczasty dzięcioł czarny dzięcioł zielonosiwy zniczek drozd obrożny paszkot muchołówka białoszyja muchołówka mała nazwa łacińska Bonasa bonasia Columba oenas Glaucidium passerinum Dendrocopos medius Dendrocopos leucotos Picoides tridactylus Dryocopus martius Picus canus Regulus ignicapilla Turdus torquatus Turdus viscivorus Ficedula albicollis Ficedula parva III1 III2 IV1 IV2 V1 V2 VI1 VI2 VII1 VII2 Tab. 2. Okres aktywności kluczowych gatunków ptaków liczonych na powierzchniach 2x2 km (dane głównie za: Chylarecki i in dane własne). Wytłuszczono gatunki kluczowe. Przygotowania przed kontrolą Przed przeprowadzeniem kontroli terenowej wymagane jest zapoznanie się topografią terenu, w celu optymalnego zaplanowania trasy przejścia oraz lokalizacji punktów obserwacyjno nasłuchowych. Z powierzchnią należy zapoznać się przy pomocy map oraz portali GISowych (Geoportal, GoogleEarth). Należy pamiętać także o wgraniu do odbiornika GPS-odpowiednich map oraz współrzędnych punktów nasłuchu. Przebieg kontroli Powierzchnia próbna to kwadrat 2x2 km. W ramach każdego z kwadratów należy wyznaczyć 9 punktów nasłuchu. Trasa przemarszu obserwatora przechodzi przez wszystkie punkty nasłuchu (punkty P1 P9 na schemacie) i obejmuje dodatkowo ok. 7 km trasy pomiędzy punktami (odcinki transektowe zaznaczone żółtymi strzałkami na schemacie). 28/134

29 2 km 500 m P1 P4 P2 P5 P3 P6 punkty nasłuchu / wabień (P1-P9) hipotetyczna trasa przejścia P7 P8 P9 Ryc. 1. Powierzchnia inwentaryzacyjna 2x2 km przeznaczona do liczeń średniej wielkości ptaków leśnych. Na żółto zaznaczona jest idealna trasa przejścia oraz rozkład punktów nasłuchu. Ustalenie rzeczywistej trasy kontroli i lokalizacji punktów nasłuchowych Powyższy schemat prezentuje powierzchnię idealną. Rozmieszczenia zarówno punktów jak i trasy przejścia między nimi, będzie niekiedy wymagało w trudnych górskich warunkach dostosowania do warunków terenowych. Trasa przejścia powinna być dopasowana do lokalnych warunków topograficznych powinna więc biec wzdłuż poziomic i/lub wykorzystywać istniejące ścieżki, tak aby przejście transektem było jak najmniej męczące. Jednocześnie punkty nasłuchowe powinny być zlokalizowane w pewnej odległości (min. 100 m.) od potoków, które mogą zagłuszać odzywające się ptaki, oraz od często uczęszczanych ścieżek (np. szlaków turystycznych), na których warunki siedliskowe niekiedy różnią się od pozostałej części lasu, co może wpływać na reprezentatywność wyników. Obserwator podczas pierwszej kontroli powinien tak dopasować trasę przejścia i lokalizację punktów nasłuchowych, żeby była jak najbardziej zbliżona do idealnej powierzchni i zapewniała możliwie jak najlepszą wykrywalność poszczególnych gatunków. Podczas pierwszej kontroli obserwator kieruje się na kolejne, z góry zadane punkty nasłuchu, wg współrzędnych zapisanych w GPS oraz mapy. Jeśli nie jest możliwe wykonanie nasłuchu na z góry zdefiniowanym punkcie idealnym, to obserwator wybiera miejsce w pobliżu, gdzie taki nasłuch (i/lub stymulacja głosowa) może być prowadzony, pamiętając, że optymalna odległość punktów nasłuchowych od siebie, to ok. 500 m. Lokalizacja rzeczywistych punktów nasłuchowych należy zapisać w terenie przy pomocy urządzenia GPS, oraz zaznaczyć na mapie. Podczas wszystkich kontroli terenowych przemarsz między punktami nasłuchowymi należy rejestrować na urządzeniu GPS (i zapisać jako ślad). Oryginalne pliki z GPS zawierające wszystkie ślady, traki i 29/134

30 punkty muszą być dostarczone do Zamawiającego i są warunkiem przyjęcia wykonanej inwentaryzacji. W sytuacji, gdy któryś z punktów wypadnie na terenie otwartym, należy zmodyfikować jego lokalizację, tak żeby zlokalizowany on był w terenie leśnym. Start transektu należy rozpoczynać w co drugim liczeniu z przeciwległego końca, aby nie powodować błędu systematycznego związanego z prowadzeniem nasłuchów na niektórych punktach zawsze w późniejszych godzinach, w czasie zmniejszonej aktywności ptaków. Kolejna kontrola należy więc rozpoczynać od punktu na którym skończono poprzednią wizytę na powierzchni. Punkty nasłuchu numerowane są zawsze rosnąco, począwszy od lewego, górnego narożnika kwadratu. Należy przestrzegać tego systemu numeracji jest on stały, mimo że Liczenie może rozpoczynać się z innych punktów (niekoniecznie punktu nr 1). Ryc. 2. Przykładowa powierzchnia liczeń 2x2 km. Na żółto zaznaczona jest trasa przejścia oraz rozkład punktów nasłuchu na powierzchni idealnej, na czerwono zaznaczony jest układ rzeczywisty, dostosowany do warunków terenowych i siedliskowych. Opis stanu siedlisk w punktach Podczas pierwszej kontroli na powierzchni należy wypełnić Kartę Stanu Siedlisk (KSS) na poszczególnych punktach. W Karcie tej umieszczane są podstawowe informacje dotyczące struktury i stanu zachowania siedlisk na punkcie. Czas potrzebny na wypełnienie KSS na 1 punkcie (ok. 2 min) nie powinien być wliczany do 10 minutowego czasu nasłuchu / wabienia na punkcie. 30/134

31 Liczenie ptaków na punkcie Po dojściu do punktu obserwator rozpoczyna 10 minutowy nasłuch, w trakcie którego zapisuje w formularzu terenowym wszystkie słyszane i widziane gatunki ptaków wymienione w tab. 3 niniejszego dokumentu. Łącznie w sezonie obserwator odwiedza powierzchnię 5-krotnie. Przebieg poszczególnych kontroli nie różni się między sobą, oprócz zestawu gatunków, które obserwator aktywnie wabi na poszczególnych punktach nasłuchu. Przebieg nasłuchu na poszczególnych punktach przedstawiony jest poniżej. 1-sza kontrola: minut: 4 min. nasłuch 2 min. wabienie werblowaniem dzięcioła trójpalczastego/białogrzbietego* 1 min. nasłuchu 1 min. wabienie głosem kontaktowym dzięcioła trójpalczastego / białogrzbietego 2 min. nasłuchu. *Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie borowym używamy głosu dzięcioła trójpalczastego, jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie liściastym używamy do wabienia głosu dzięcioła białogrzbietego. Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie mieszanym, decyzja o wyborze głosu gatunku powinna być uzależniona od dominującego typu drzewostanu. 2 kontrola: minut: 4 min. nasłuch 2 min. wabienie głosem dzięcioła zielonosiwego/jarząbka* 1 min. nasłuchu 1 min. wabienie głosem wabienie głosem dzięcioła zielonosiwego/jarząbka 2 min. nasłuchu. * Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie borowym używamy głosu jarząbka, jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie liściastym używamy do wabienia głosu dzięcioła zielonosiwego. Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie mieszanym, decyzja o wyborze głosu gatunku powinna być uzależniona od dominującego typu drzewostanu. 3 kontrola: minut: 4 min. nasłuch 2 min. wabienie głosem dzięcioła zielonosiwego/sóweczki* 1 min. nasłuchu 1 min. wabienie głosem wabienie głosem dzięcioła zielonosiwego/sóweczki 2 min. nasłuchu. * Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie borowym używamy głosu sóweczki, jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie liściastym używamy do wabienia głosu dzięcioła zielonosiwego. Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie mieszanym, decyzja o wyborze głosu gatunku powinna być uzależniona od dominującego typu drzewostanu. 4 kontrola: minut: 4 min. nasłuch 2 min. wabienie werblowaniem dzięcioła trójpalczastego/białogrzbietego* 1 min. nasłuchu 1 min. wabienie głosem kontaktowym dzięcioła trójpalczastego / białogrzbietego 2 min. nasłuchu. * Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie borowym używamy głosu dzięcioła trójpalczastego, jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie liściastym używamy do wabienia głosu dzięcioła białogrzbietego. Jeśli punkt zlokalizowany jest w drzewostanie mieszanym, decyzja o wyborze głosu gatunku powinna być uzależniona od dominującego typu drzewostanu. 5 kontrola: min. nasłuchu (w szczególności muchołówka białoszyja, muchołówka mała w drzewostanach liściastych, oraz drozd obrożny w drzewostanach borowych) Obserwator w trakcie nasłuchu stoi w punkcie, nie przemieszczając się. Należy zachowywać się cicho, szczególnie podczas liczenia na którym wabi się jarząbka. W 31/134

32 przypadku stwierdzenia gatunku wabionego głosem z odtwarzacza, dopuszcza się możliwość podejścia w stronę zwabionego osobnika, aby określić jego przynależność gatunków, liczbę i / lub płeć. Podczas pobytu na punkcie notowane są WSZYSTKIE słyszane i widziane gatunki ptaków wymienione w tabeli 3 niniejszych wytycznych (a więc nie tylko te aktywnie wabione!). Stwierdzenia ptaków w punktach zapisywane są w 4 strefach odległości okręgach o promieniu: a. do 25 m od obserwatora, b. od m od obserwatora c. od m od obserwatora d. ponad 100 m od obserwatora W formularzach kontroli notować należy następujące informacje: gatunek, liczba, płeć, wiek, zachowanie, kategoria lęgowości (np. śpiew, zajęte gniazdo). Poszczególne gatunki w formularzach powinny być zapisywane przy użyciu powszechnie przyjętych kodów nazw gatunkowych, stosowanych m.in. w Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Ryc. 3 Przykładowy zapis w formularzu terenowym powierzchni 2x2 km, z dwóch punktów nasłuchu oraz odcinków transektowych między nimi. Uwaga na przykładzie uwzględniono tylko dwie strefy odległości. W ramach inwentaryzacji na punktach należy uwzględnić 4 strefy (patrz opis metodyczny) Liczenie ptaków podczas przemieszczania się między punktami Podczas przemieszczania się między punktami obserwator także notuje stwierdzenia ptaków wybranych gatunków, wymienionych w Załączniku A niniejszego dokumentu (a więc notowany jest ten sam zestaw gatunków, co na punkcie). Stwierdzenia ptaków w punktach zapisywane są w 2 pasach odległości: (i) do 50 m od linii transektu po której porusza się obserwator, oraz (ii) powyżej 50 od linii transektu. W formularzach kontroli notowane powinny być: następujące informacje: gatunek, liczba, płeć, wiek, zachowanie, kategoria lęgowości (np. śpiew, zajęte gniazdo). nazwa polska jarząbek 32/134 nazwa łacińska Bonasa bonasia

33 cietrzew głuszec przepiórka nuroges bocian czarny bocian biały pustułka kobuz sokół wędrowny trzmielojad kania czarna bielik gadożer błotniak stawowy błotniak lakowy krogulec jastrząb myszołów zwyczajny orlik krzykliwy orzeł przedni orzełek derkacz żuraw mornel słonka kszyk samotnik brodziec piskliwy siniak syczek puchacz puszczyk puszczyk uralski sóweczka pójdźka włochatka uszatka lelek zimorodek dudek dzięcioł średni dzięcioł białogrzbiety dzięcioł białoszyi dzięcioł trójpalczasty dzięcioł czarny dzięcioł zielony dzięcioł zielonosiwy gąsiorek dzierzba czarnoczelna srokosz orzechówka kruk lerka świerszczak strumieniówka jarzębatka zniczek pomurnik Tetrao tetrix Tetrao urogallus Coturnix coturnix Mergus merganser Ciconia nigra Ciconia ciconia Falco tinnunculus Falco subbuteo Falco peregrinus Pernis apivorus Milvus migrans Haliaeetus albicilla Circaetus gallicus Circus aeruginosus Circus pygargus Accipiter nisus Accipiter gentilis Buteo buteo Aquila pomarina Aquila chrysaetos Aquila pennata Crex crex Grus grus Charadrius morinellus Scolopax rusticola Gallinago gallinago Tringa ochropus Actitis hypoleucos Columba oenas Otus scops Bubo bubo Strix aluco Strix uralensis Glaucidium passerinum Athene noctua Aegolius funereus Asio otus Caprimulgus europaeus Alcedo atthis Upupa epops Dendrocopos medius Dendrocopos leucotos Dendrocopos syriacus Picoides tridactylus Dryocopus martius Picus viridis Picus canus Lanius collurio Lanius minor Lanius excubitor Nucifraga caryocatactes Corvus corax Lullula arborea Locustella naevia Locustella fluviatilis Sylvia nisoria Regulus ignicapilla Tichodroma muraria 33/134

34 drozd obrożny paszkot podróżniczek nagórnik muchołówka białoszyja muchołówka mała pluszcz płochacz halny pliszka cytrynowa pliszka górska świergotek polny siwerniak czeczotka krzyżodziób świerkowy ortolan Turdus torquatus Turdus viscivorus Luscinia svecica Monticola saxatilis Ficedula albicollis Ficedula parva Cinclus cinclus Prunella collaris Motacilla citreola Motacilla cinerea Anthus campestris Anthus spinoletta Carduelis flammea Loxia curvirostra Emberiza hortulana Tab. 3. Lista gatunków których wszystkie stwierdzenia podlegają rejestracji podczas liczeń. Baza danych GIS - wyniki inwentaryzacji należy wprowadzić do bazy danych GIS zgodnej ze Standard danych GIS w ochronie przyrody z uwzględnieniem opracowania Adaptacja Standardu Danych GIS w ochronie przyrody na potrzeby gromadzenia danych przestrzennych dla projektu POIS /09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski" wersja , - baza powinna mieć postać geobazy przechowywanej w relacyjnej bazie danych zainstalowanej na serwerze zgodnej z oprogramowaniem ArcGIS, którym dysponuje Zamawiający, - w geobazie powinny się znaleźć warstwy wektorowe: granic powierzchni próbnych, punktów monitoringowych, śladów przejść między punktami obserwacyjnymi, oraz tabele z wynikami obserwacji z kwadratów transektów i punktów, - w geobazie wyniki obserwacji powinny być połączone relacjami z warstwami wektorowymi, - struktura geobaz powinna być uzgodniona z Zamawiającym. Analiza zebranych materiałów W ramach analiz wykonywanych na potrzeby opracowania wyników inwentaryzacji należy - włączyć wyniki inwentaryzacji (z obszaru Beskidu Niskiego ) realizowanej przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w ramach projektu Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony, - wszystkie analizy wykonać zgodnie ze standardem stosowanym w pracach naukowych, - wykonać analizę liczebności ptaków metodą Distance Sampling, (Buckland 1993) z zastosowaniem stref odległości ptaków przyjętych w inwentaryzacji, określić liczebność (wskaźnik) oraz odchylenia standardowe, - określić (dla kwadratów) wskaźniki różnorodności gatunkowej Simpsona i Shannona -Wiennera. Minimalna zawartość opracowania wyników inwentaryzacji - opis metodyki i przyjętych założeń losowania powierzchni próbnych, - opis założeń przyjętych w analizie danych, - opis sposobu analizy danych, - zestawienie wszystkich materiałów wykorzystanych do analizy, - szczegółowy opis metodyki prac terenowych, 34/134

35 - wskaźniki liczebności dla poszczególnych gatunków podlegających inwentaryzacji, - mapy z lokalizacją powierzchni, transektów i punktów monitorowanych, - mapy rozmieszczenia gatunków, - ocena wielkości populacji na terenie ostoi Beskid Niski wraz z opisem metody dokonania tej oceny, - wskaźniki stanu ochrony gatunków i ich siedlisk (dla gatunków kwalifikujących Beskid Niski do Natury Zapisywanie i przekazywanie danych terenowych Dane terenowe zapisujemy na formularzach terenowych (nie we własnych notatnikach!). Należy wykorzystać standard formularzy stosowanych przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w ramach projektu Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony. Wszystkie formularze z liczeń każdej powierzchni 2x2 (5 formularzy terenowych z poszczególnych kontroli, 1 Formularz Zbiorczy, 1 Karta Stanu Siedlisk) należy przekazać do Zamawiającego w terminie wskazanym w harmonogramie (Tab. 1). Formularze muszą być czytelne i zgodne z materiałem cyfrowym. Dokumentacja fotograficzna Na każdym z punktów nasłuchu (9 w kwadracie) podczas każdej z kontroli terenowych obowiązkowo należy wykonać dokumentację fotograficzną. Przed kontrolą terenową należy upewnić się, że data i godzina w aparacie fotograficznym ustawiona jest prawidłowo. Fotografie (co najmniej jedną) należy wykonywać każdorazowo po zakończonym nasłuchu na punkcie. Zdjęcia w formacie cyfrowym, kolorowe powinny być zapisane w pliku RAW lub NEF oraz JPEG. Wielkość plików powinna wynosić co najmniej 3000 punktów na dłuższym boku zdjęcia. Zdjęcie powinno obrazować siedlisko, w którym wykonywane jest liczenie. Nie dopuszczalne jest ingerowanie w pliki zdjęciowe programami do edycji zdjęć. Nie dopuszczalne jest usuwanie lub ingerowanie w EXIF zdjęcia. Wszystkie pliki (fotografie z każdej kontroli terenowej) muszą być dostarczone do Zamawiającego i są warunkiem przyjęcia wyników z danego liczenia. Dokumentacja GPS Na wszystkich punktach nasłuchu należy zapisać punkt w odbiorniku GPS. Przed kontrolą terenową należy upewnić się, że data i godzina w odbiorniku GPS ustawiona jest prawidłowo. Podczas każdej z pięciu kontroli obserwator obowiązkowo musi stale rejestrować ślad po którym się przemieszcza pomiędzy punktami obserwacji i nasłuchu. W urządzeniu GPS interwał rejestrowania śladu powinien być ustawiony na 10 sekund. Niedopuszczalne jest ingerowanie w oryginalne pliki GPS. Wszystkie pliki (zawierające dane z każdej kontroli terenowej) muszą być dostarczone do Zamawiającego i są warunkiem przyjęcia wyników z danego liczenia. Warunki odbioru inwentaryzacji grupy A Wyniki inwentaryzacji zostaną przyjęte przez Zamawiającego pod warunkiem: - dostarczenia Zamawiającemu kompletu formularzy terenowych z wszystkich monitorowanych powierzchni, - dostarczenia Zamawiającemu kompletu plików z urządzeń GPS obejmujących wszystkie ślady i punkty, które powinny być zarejestrowane w trakcie prac inwentaryzacyjnych, - dostarczenia Zamawiającemu kompletu wymaganych fotografii (plików cyfrowych), - braku wad w opracowaniu, - kompletności przekazanych opracowań wyników (względem minimalna zawartość opracowania wyników ), - dostarczeniu Zamawiającemu uzupełnionej bazy danych GIS. 35/134

36 Wady opracowania grupy A Za wadliwe będzie uznawane opracowanie, jeśli stwierdzono: nieprawidłowości w materiałach inwentaryzacyjnych dotyczących ponad 10% inwentaryzowanych powierzchni próbnych, - braki w opracowaniu szczegółowego opisu metodycznego, - braki zdefiniowanych, opracowanych i określonych wskaźników liczebności gatunków ptaków wykazanych w trakcie inwentaryzacji, - braki opracowanych i określonych wskaźników stanu ochrony gatunków i ich siedlisk (dla gatunków kwalifikujących Beskid Niski do Natury Nieprawidłowości inwentaryzacji grupy A Nieprawidłowości w odniesieniu do inwentaryzacji gatunków grupy A będą rozpatrywane dla każdej powierzchni próbnej z osobna. Za nieprawidłowość wykonania inwentaryzacji pojedynczej powierzchni (kwadratu 2x2 km) będzie uznane: - brak któregokolwiek z formularzy terenowych, - brak fotografii z któregokolwiek z punków w nasłuchowych, z każdej kontroli, - brak któregokolwiek z plików GPS obejmujących wymagane ślady przejść między punktami nasłuchowymi, punkty nasłuchowe, - stwierdzenie manipulacji w plikach GPS, - stwierdzenie manipulacji w plikach zdjęciowych, bądź usunięcie danych EXIF, - niespójność danych z GPS, fotografii i formularzy terenowych (np. inna godzina w śladzie GPS i inna godzina w formularzu), - stwierdzenie wykonania kontroli w nieprawidłowych terminach w odniesienia do dat i godzin obserwacji, - stwierdzenie wykonywania kontroli przez osobę bez wymaganych kwalifikacji. Warunki kontroli poprawności wykonania prac. Zamawiający zastrzega sobie prawo do kontroli terenowej osób wykonujących inwentaryzacje. Warunki kontroli w terenie zostaną ustalone z Wykonawcą na spotkaniu roboczym po podpisaniu umowy. Dodatkowo kontrola będzie wykonywana w oparciu o weryfikację materiałów, które Wykonawca przekaże Zamawiającemu. Weryfikacja ta będzie polegała na sprawdzeniu: - poprawności wypełnienia formularzy z terenu, - poprawności wykonania kontroli pod względem terminów i godzin przeprowadzonej kontroli, - kwalifikacji eksperta wykonującego inwentaryzacje, - kompletności przekazanych materiałów (pliki fotograficzne, formularze, pliki z GPS, opracowania), - kompletności opracowań i analiz (w stosunku do minimalnej zawartości opracowania wyników ), - występowania wad i nieprawidłowości GRUPA B Sowy Założenia metodyczne oparte o metodykę Monitoringu Lęgowych Sów Leśnych, przygotowaną przez Stowarzyszenie Ochrony Sów (Rubacha S., Szczepaniak P.) z niewielkimi zmianami dotyczącymi losowania powierzchni próbnych, liczby i terminów kontroli Kluczowe gatunki liczone na powierzchni 36/134

37 Puchacz, Puszczyk uralski, Włochatka, Sóweczka oraz gatunki dodatkowe: Puszczyk zwyczajny, Uszatka Losowanie powierzchni próbnych Powierzchnie próbne losowane będą spośród wszystkich kwadratów 5x5 km w granicach Beskidu Niskiego, na których lesistość wynosi ponad 70% powierzchni kwadratu. Wymagane jest również aby każdy z kwadratów leżał na terenie ostoi Beskid Niski minimum 50 % swojej powierzchni. Ze zbioru losowania należy wykluczyć wszystkie kwadraty monitorowane przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków w ramach projektu: Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony. Losowanie musi się odbywać przy udziale przedstawiciela ze strony Zamawiającego w siedzibie Zamawiającego. Metodykę losowania powierzchni próbnych należy uzgodnić z Zamawiającym. Powierzchnie zakwalifikowane do zbioru losowania powinny być wpisane w siatkę stosowaną na potrzeby monitoringu ptaków w ramach programów ogólnokrajowych. W ramach inwentaryzacji należy przeprowadzić liczenia na 10 powierzchniach. Wielkość powierzchni 25 km2 (kwadrat 5x5 km) Rodzaj liczenia Transekt punktowy. Na powierzchni ptaki rejestrowane / wabione są na 9 punktach rozlokowanych w odległości co najmniej 1 km od siebie. Liczba kontroli 3 (prowadzone w odstępach co najmniej 14 dni) Terminy kontroli 1 kontrola: , 2 kontrola: , 3 kontrola: , Pora prowadzenia kontroli Kontrole nocne - od 1 godz. po zachodzie słońca do 1 godz. przed wschodem słońca. Przygotowania przed kontrolą Przed przeprowadzeniem kontroli terenowej wymagane jest zapoznanie się topografią terenu, w celu optymalnego zaplanowania trasy przejścia oraz lokalizacji punktów nasłuchowych. Optymalnie trasę przejścia należy zaplanować podczas dziennej wizyty na powierzchni, przed przeprowadzeniem kontroli nocnych. Dodatkowo pomocne tu mogą być mapy oraz portale GIS-owe (Geoportal, GoogleEarth). Należy pamiętać także o wgraniu do odbiornika GPS-a odpowiednich map oraz współrzędnych punktów nasłuchu. Przebieg kontroli Wybór punktów stymulacji W obrębie powierzchni próbnej należy wyznaczyć 9 punktów, z których wykonywana będzie stymulacja gatunków docelowych. Rzeczywiste rozmieszczenie punktów należy dostosować do warunków terenowych (sieci dróg leśnych, konieczności odsunięcia od źródeł zakłóceń, np. potoku, drogi publicznej) w ten sposób, aby zlokalizowanie w terenie i dotarcie do punktów stymulacji było jak najprostsze i najmniej czasochłonne. Wskazane jest aby rzeczywiste położenie punktów stymulacji ustalić w trakcie wizyty dziennej na wybranej powierzchni próbnej. Należy prowadzić stymulację z miejsc, które gwarantują dobre rozchodzenie się odtwarzanych głosów, np. przy powierzchniach otwartych jak śródleśne łąki, zręby, skrzyżowania linii oddziałowych, a unikać np. zwartych młodników, drągowin i drzewostanów z bujnym podszytem. W związku z tym położenie rzeczywistego punktu stymulacji w terenie może być nieco inne od wstępnie zaplanowanego tylko na podstawie mapy. Należy jednak stosować zasadę, że odległość pomiędzy sąsiednimi 37/134

38 punktami stymulacji nie może być mniejsza niż 1 km oraz że punkty stymulacji powinny być w miarę równomiernie rozmieszczone na powierzchni leśnej wchodzącej w obręb powierzchni próbnej 5x5 km. Obserwator nadaje punktom kolejne numery od 1 do 9 wg kierunku numeracji z W do E oraz z N na S. Przykłady rozmieszczenia punktów stymulacji przedstawiają rysunki. 38/134

39 Ryc. 4 Przykłady rozmieszczenia rzeczywistych punktów stymulacji na powierzchniach 5x5 km przeznaczonych do inwentaryzowania sów. Całość kontroli należy przeprowadzić w godzinach od 1 godz. po zachodzie słońca do 1 godz. przed wschodem słońca. Kontrola powinna odbywać się w warunkach sprzyjających aktywności głosowej sów i być tak zaplanowana aby w ciągu jednej nocy wykonać stymulację na wszystkich punktach. Dla gatunków dodatkowych nie wykonuje się stymulacji (puszczyk SXA, uszatka AO), jednak odnotowywane są one na punktach stymulacji (podczas kontroli nocnych ) oraz poza nimi. Kontrola może być prowadzona przez dwóch obserwatorów wykonujących stymulacje na różnych punktach tej samej powierzchni próbnej. W takim wypadku należy jednak unikać prowadzenia jednoczesnej stymulacji na punktach sąsiadujących ze sobą. Stymulacja Kolejność odwiedzanych przez obserwatora w trakcie kontroli punktów jest dowolna, podobnie jak sposób w jaki obserwator dotrze do punktu stymulacji. Należy dążyć do tego aby podczas kolejnych kontroli kolejność odwiedzania punktów stymulacji była różna, np. odwrotna. Na każdym z dziewięciu punktów podczas kontroli nocnej należy odtworzyć głosy trzech gatunków docelowych według następującej kolejności: AFU (1 min stymulacji + 5 minuty nasłuchu) SXU (1 min stymulacji + 2 minuty nasłuchu) BB (1 min stymulacji + 2 minuty nasłuchu) 8 minut nasłuchu Jak wynika z powyższego, na każdym punkcie stymulacji podczas kontroli nocnej obserwator spędza 20 min. Głośność stymulacji powinna być zbliżona do siły głosu danego gatunku sowy. Stymulacja powinna być prowadzona ciągle - bez przerw. W stymulacji na punkcie bardzo przydatna jest obecność dwóch obserwatorów w tym jednego oddalonego o m od źródła stymulacji. Ułatwia to wychwycenie odzywających się w trakcie stymulacji ptaków oraz określenie kierunku i odległości. Zapis wyników kontroli W ramach inwentaryzacji należy wykorzystać formularze stosowane przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków oraz przez Stowarzyszenie Ochrony Sów w ramach 39/134

40 realizacji monitoringu sów. Do zadań obserwatora należy wypełnienie: A) 9 formularzy kontroli na punktach stymulacji dla każdej z trzech kontroli nocnych B) 1 arkusza kontroli powierzchni próbnej dla każdej z trzech kontroli nocnych C) formularza pozostałych stwierdzeń (jeśli są) A) Formularz kontroli na punkcie stymulacji w czasie kontroli nocnych Po dotarciu na rzeczywisty punkt stymulacji obserwator odnotowuje na odpowiednim formularzu (z właściwym nr punktu): współrzędne punktu, warunki atmosferyczne (siła i kierunek wiatru, opady, zachmurzenie) i słyszalność - według poniższych wytycznych oraz godzinę rozpoczęcia stymulacji. Wiatr 1 brak lub do 5 km/h (dym z kominów wskazuje kierunek wiatru) km/h (wiatr odczuwalny na twarzy, szelest liści) km/h (porusza stale liśćmi drzew i drobnymi gałązkami, słyszalny ciągły szum) >3 powyżej 15 km/h (porusza grubszymi gałęziami drzew, silniejszy niż 20 km/h kołysze koronami) Kierunek wiatru N, NE, E, SE, S, SW, W, NW Opady S śnieg, D deszcz 1 brak 2 słaby 3 silny Zachmurzenie : procentowo Słyszalność I dobra (brak zakłóceń lub zakłócenia nieistotne) II dostateczna (drobne lub krótkotrwałe zakłócenia mogące wpływać na słyszalność, np. lekki wiatr, szczekanie psów) III ograniczona (stałe zakłócenia mogące wpływać znacząco na słyszalność, np. silniejszy wiatr, potok, odległy ruch samochodowy) IV bardzo słaba (stałe zakłócenia praktycznie uniemożliwiające efektywny nasłuch, np. ruchliwa droga) Po zakończeniu stymulacji obserwator odnotowuje w formularzu wszystkie stwierdzone (słyszane i widziane) osobniki gatunków sów (posługując się kodami literowymi). Odległość należy określić jak najdokładniej. Kierunek do stwierdzonego osobnika określany jest azymutem. Zapis w rubrykach W trakcie wabienia, 1 minuta nasłuchu i 2 minuta nasłuchu dotyczy osobników sów (tylko AFU, SXU, BB) reagujących na stymulację w czasie od początku wabienia danego gatunku do końca drugiej minuty nasłuchu. W przypadku reakcji późniejszej tych gatunków należy zaznaczyć rubrykę Później i ewentualne uwagi. Według tego schematu dokonuje się zapisów w każdym z 9 formularzy kontroli na punkcie stymulacji. Przykładowe zapisy w formularzach przedstawione są poniżej. 40/134

41 B) Arkusz kontroli powierzchni próbnej Wypełniany w trakcie lub po zakończeniu kontroli nocnej. Należy uzupełnić wszystkie wymagane dane. Ważnym punktem jest określenie przez obserwatora rzeczywistej liczby osobników (nie par) stwierdzonych na powierzchni monitoringowej podczas każdego z liczeń. Taki zapis należy wykonać po każdej kontroli w tabeli Ogólna liczba osobników. C) Formularz pozostałych stwierdzeń Na formularzu pozostałych stwierdzeń odnotowuje się wszystkie osobniki gatunków sów słyszane i widziane podczas przebywania obserwatora na powierzchni próbnej poza punktami stymulacji. Przykładowe zapisy w formularzu przedstawione są poniżej. Informacje dodatkowe Konieczne wyposażenie obserwatora: odtwarzacz (wskazany odtwarzacz plików WAVE) z odpowiednio silnym głośnikiem, GPS (współrzędne w formacie dziesiętnym: stopnie i dziesiąte stopni), kompas lub GPS z dokładnym kompasem elektronicznym, latarka (wskazane posiadanie dwóch źródeł światła na ewentualność awarii jednego z nich, lub np. słabej i mocnej latarki która może posłużyć do oświetlania ptaków podlatujących lecz nie odzywających się), odpowiednie obuwie (ciepłe i wodoodporne) i ubranie (gwarantujące komfort cieplny). Na formularzach należy odnotowywać także osobniki pozostałych gatunków sów: płomykówki Tyto alba (TA), pójdźki Athene noctua (AN) i uszatki błotnej Asio flammeus (AF) w przypadku ich stwierdzenia podczas obecności obserwatora na powierzchni próbnej. Komplet dokumentów (komplet prawidłowo wypełnionych formularzy z terenu oraz mapa z zaznaczonymi granicami próbnej powierzchni monitoringowej oraz 41/134