Literatura. Przemoc, agresja w sferze publicznej i prywatnej Wyk!ad 8. Agresja ma wiele imion. Stalking? przemoc, mobbing, bullying, stalking...

Transkrypt

1 Literatura Przemoc, agresja w sferze publicznej i prywatnej Wyk!ad 8 dr Dariusz Rosi"ski Krahe (2005) - Agresja GWP Buss (2007) - Morderca za #cian$ GWP Agresja ma wiele imion Stalking? stalking - zachowania definiowane jako "przemoc emocjonalna", w#ród których znajduj$ si%: uporczywe n%kanie telefonami, kr%cenie si% w okolicy miejsca zamieszkania ofiary, przemoc, mobbing, bullying, stalking... nawi$zywanie kontaktu za po#rednictwem osób trzecich, wypytywanie o ofiar% w jej otoczeniu, wystawanie pod drzwiami, listy, maile, SMS-y, przesy!anie lub wr%czanie podarunków, milcz$ce przygl$danie si% ofierze, pozostawianie wiadomo#ci pod drzwiami lub na poczcie g!osowej, pod$&anie za ofiar$ samochodem, uszkadzanie jej w!asno#ci, wdzieranie si% do miejsca zamieszkania, szokuj$ce przesy!ki czy sk!adanie zamówie" w imieniu ofiary rozpi%to#' w czasie, powtarzalno#', celowo#' - to g!ówne cechy charakteryzuj$ce dzia!ania stalkera (por Osica,

2 Agresja - g!ówne poj%cia Agresja - g!ówne poj%cia agresja - ka&da forma zachowania, której celem jest wyrz$dzenie szkody lub spowodowanie obra&e" innej &ywej istocie, motywowanej do unikni%cia takiego potraktowania (Baron, Richardson, 1994; Krahe, 2005) czy w#ród cech definicyjnych agresji nale&y uwzgl%dni' naruszenie norm? Agresja - g!ówne poj%cia Przymus podobna kwestia problemowa dotyczy rozró&nienia mi%dzy agresj$ uprawnion$ (legitimate) i nieuprawnion$ (illegitimate) np. kara #mierci czy w!a#ciwe jest uwa&anie takich dzia!a" za agresj%, gdy za!o&ymy, &e wszystkie procedury prawne by!y przestrzegane? pokrewny termin do agresji przymus to dzia!anie podj%te z intencj$ wyrz$dzenia szkody drugiej osobie lub wymuszenia jej pos!usze"stwa. Dzia!anie przymuszaj$ce mo&e przybra' form%: gró(b, kar lub si!y fizycznej

3 Przymus Przemoc pokrewny termin do agresji jako forma wp!ywu spo!ecznego termin przymus jest mniej nasycony warto#ciami ni& agresja - nie wyst%puje tu problem uprawnienia (usankcjonowania prawem) przemoc oznacza podtyp agresji (termin w%&szy ni& agresja) obejmuj$cy skrajne formy agresji fizycznej silne oddzia!ywanie na osob% lub w!asno#' w celu zniszczenia, ukarania lub kontroli ; szkodliwe fizyczne napa#ci, które nie s$ w &aden sposób spo!ecznie uprawnione (tam&e) Przemoc Przemoc potencjalne funkcje przemocy w zachowaniu: zmiana sytuacji awersyjnej lub ucieczka z niej wzmocnienie pozytywne, tzn. osi$gni%cie konkretnego celu wy!adowanie negatywnego pobudzenia afektywnego przemoc strukturalna - szczególna forma przemocy rozwi$zanie konfliktu zdobycie szacunku atak na zdefiniowanego kulturowo wroga, czyli cz!onka dewaluowanej grupy obcej

4 Teorie zachowania agresywnego - Teorie zachowania agresywnego - agresja jako destrukcyjny instynkt - Freud agresja jako pop%d ukierunkowany na cel - hipoteza frustracji - agresji uczenie si% agresji - rola wzmocnienia i na#ladownictwa agresja jako przymuszaj$cy wp!yw spo!eczny - model interakcjonizmu spo!ecznego (Tedeschi, Felson, 1994; por Krahe, 2005) Teorie zachowania agresywnego - Teorie zachowania agresywnego - strategiom przymusu stosowanym przez sprawc%, aby wyrz$dzi' krzywd% drugiemu cz!owiekowi lub zmusi' go do uleg!o#ci, przy#wiecaj$ trzy cele: 1. kontrola zachowania innych osób 2. przywrócenie sprawiedliwo#ci 3. potwierdzenie i ochrona w!asnej to&samo#ci (tam&e) dzia!ania przymuszaj$ce s$ interpretowane jako rezultat procesu podejmowania decyzji: 1. w którym sprawca najpierw postanawia zastosowa' strategie wp!ywu przymuszaj$cego 2. równocze#nie odrzuca strategie nieoparte na przymusie 3. nast%pnie wybiera konkretn$ form% przymusu spo#ród dost%pnych opcji

5 Teorie zachowania agresywnego - wybór strategii przymusu determinuje intencja osi$gni%cia rezultatu bezpo#redniego, która z kolei jest motywowana przez zamiar osi$gni%cia celu ostatecznego CZYNNO)* gro(ba warunkowa si!a fizyczna INTENCJA REZULTAT BEZPO)REDNI uleganie MOTYW REZULTAT OSTATECZNY zasoby bezpiecze"stwo us!ugi itp. Agresja, przemoc w sferze publicznej 1. zn%canie si% (w szkole, miejscu pracy itd.) 2. przemoc motywowana etnicznie i politycznie 3. przemoc zbiorowa 4. agresja sportowa kara INTENCJA krzywda MOTYW sprawiedliwo#' status odstraszenie 5. zamieszki (rozruchy) 6. przemoc gangów Przemoc w rodzinie (sfera prywatna) Przemoc w rodzinie (sfera prywatna) do powa&nych problemów spo!ecznych w tym obszarze zaliczono: krzywdzenie fizyczne i emocjonalne oraz wykorzystywanie seksualne dzieci agresj% mi%dzy rodze"stwem przemoc ma!&e"sk$ krzywdzenie i zaniedbywanie osób starszych przez krewnych damscy bokserzy : brutale wy!$cznie rodzinni brutale dysforyczni/z pogranicza ( dra&liwi ) brutale ogólnie stosuj$cy przemoc/antyspo!eczni

6 Cykl przemocy w krzywdzeniu partnera FAZA 3 Etap spokoju sprawca okazuje skruch% za wyrz$dzon$ krzywd%; b!aga o wybaczenie, daje ofierze prezenty i przyrzeka... FAZA 1 Etap tworzenia napi%cia sprawca anga&uje pomniejsze incydenty gniewu, oskar&e" i k!ótni. Partner stara si%!agodzi' sytuacj% FAZA 2 Incydent ostrej przemocy sprawca bije partnera sprowokowany przez jaki# czynnik zewn%trzny lub trac$c kontrol% nad emocjami Pozycja spo!eczna agresora p!e' wiek status socjoekonomiczny Do#wiadczenie socjalizacji krzywdzenie model roli u&ywaj$cy przemocy Stany psychopatyczne cechy osobowo#ci/ charakteru niedostateczna kontrola zaburzenia neurologiczne Stres sytuacyjny z!e relacje rodzinne Stres strukturalny bezrobocie izolacja spo!eczna Stres stworzony przez obiekt trudne dziecko/ starsza osoba zazdrosny partner Klasa i spo!eczno#' warto#ci/normy Bezpo#rednie sytuacje pobudzaj$ce z!e zachowanie k!ótnie Przemoc w rodzinie Spo!eczno psychologiczny model przemocy w rodzinie (Krahe, 2005)