Płatności. online. Raport przygotowany przez firmę Innopay

Transkrypt

1 Płatności 2010 online Raport przygotowany przez firmę Innopay Wydawcy: Douwe Lycklama, Chiel Liezenberg Autorzy: Remco Boer, Cassandra Hensen, Adriana Screpnic Wersja 1.0 Maj 2010 ISBN/EAN Copyright Innopay BV All rights reserved Tłumaczenie: Związek Banków Polskich

2 Zawartość Streszczenie kierownicze... 3 Część I Harmonizacja europejskiego rynku płatności Jednolity Obszar Płatności w Euro- SEPA E-SEPA Dyrektywa o Usługach Płatniczych Wpływ SEPA i PSD na płatności online Europejskie trendy: mozaika rynków Europa: różnice pomiędzy krajami maleją Transgraniczne płatności i handel elektroniczny w Europie Metody płatności w krajach europejskich Rozwój płatności online Starzy gracze, nowe role: PayPal, Amazon and Google Niezmienne znaczenie handlu wielokanałowego Potrzeba mikropłatności: wiele ruchów we wszystkich kontekstach Powstanie płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej Chiny i świat Wybór innowacyjnych produktów płatniczych Ciągły rozwój w obszarze kart przedpłaconych Płatności rozszerzone- elektroniczne fakturowanie i płatności Przestępstwa Gracze i projekty w obszarze płatności Banki Systemy Podmioty przetwarzające Dostawcy usług płatniczych Charakterystyka Dostawców Usług Płatniczych Inne podmioty Metody płatności Klasyfikacja metod płatności Przegląd metod płatności Metody makropłatności z zasięgiem bezwarunkowym Metody makropłatności z zasięgiem warunkowym Metody mikropłatności z zasięgiem bezwarunkowym Metody mikropłatności o zasięgu ograniczonym Klasyfikowanie instrumentów płatniczych: podejście Matrioszki... 79

3 6 Zrozumieć zachowania płatnicze Ryzyko jako główny element zachowań transakcyjnych Ewolucja ryzyka Postrzegane ryzyko determinowane przez kontekst transakcji Inne aspekty behawioralne: łatwość użycia I koszt Zastosowanie ram do metod płatności Konkluzja nt. aspektów behawioralnych w płatnościach Streszczenie kierownicze Strefa Euro przeszła już najgorszy etap recesji w końcówce roku 2009, ale wydaje się, że ekonomiczna odbudowa regionu będzie w tym roku powolna i trudna. Przewidywania te wspierają statystyki, które wskazują, że sprzedaż detaliczna w strefie euro spadła już o 1.2 % w listopadzie 2009 w porównaniu do 0.2% wzrostu zanotowanego w październiku 1. Prognoza dla gospodarki USA jest bardziej optymistyczna: sprzedaż detaliczna wzrosnąć ma średnio o 2.5%, odwracając niewielkie spadki w W efekcie boomu na rynku handlu elektronicznego wzrosło w ostatnich latach także znaczenie rynku płatności online. Obfitość alternatywnych metod płatności zaczęła być postrzegana jako odpowiedź na wady transakcji online kartami kredytowymi. Niższe limity kredytowe, wyższe opłaty, wzrost stop oprocentowania oraz obawy związane z zadłużeniem stały się głównymi czynnikami przeniesienia uwagi klientów na ww. alternatywne metody. W roku 2009 pojawiło się dużo innowacyjnych usług, które wymagają naszej uwagi. Chociaż nie wszystkie mogą zakończyć się komercyjnym sukcesem, wszystkie cechuje innowacyjna jakość, która może zainicjować znaczne zmiany. RevolutionCard umożliwiająca transakcje online kartą kredytową z PIN mogą znacznie się rozwinąć w roku 2010 dzięki wykupieniu przez American Express. Francuska e-carte Bleue umożliwia bezpieczne płatności online kartą kredytową poprzez generowanie fikcyjnych numerów karty na transakcję. TrialPay jest pionierem w reklamie transakcyjnej, w ramach której klienci mogą dostać jeden towar za darmo, jeżeli nabędą drugi na stronie innego sklepu sieciowego. BillMeLater, oferujący kredyt dla transakcji, może się rozwinąć w tym roku dzięki wprowadzeniu na platformę ebay. I wreszcie Kachingle, który oferuje tzw. crowdfunding - finansowanie w oparciu o subskrypcje użytkowników online. W płatnościach online interesującym segmentem są także nadal karty pre-paid. Karty przedpłacone umożliwiają osobom nieufnym lub cyfrowo wykluczonym na uczestnictwo w handlu elektronicznym, zazwyczaj w sklepach internetowych z fizycznymi siedzibami. Dominująca pozycja kart kredytowych zanika. Metody płatności oparte 1 Eurostat 2 The National Retail Federation

4 na bankowości internetowej jak również szeroki wachlarz alternatyw niekartowych rosną w siłę. Akceptanci wyraźnie się ku nim skłaniają, jako że są one efektywnym sposobem zredukowania liczby oszustw powiązanych z kartami. Oszustwa i ich postrzeganie były i są ważnymi zagadnieniami. W 2009 roku pojawiło się mniej przypadków dużych przestępstw kartowych w porównaniu z Jednak ich liczba może się szybko zwiększyć w tym roku w związku, paradoksalnie, ze zwiększoną ochroną w punkcie sprzedaży. W Wielkiej Brytanii zastąpienie karty z paskiem magnetycznym przez EMV, zawierającą zarówno chip jak i autoryzację PIN, doprowadziło do stopniowego zmniejszenia liczby oszustw kartowych offline. Wdrożenie EMV w Europie spowodować może, że przestępcy zwrócą swoją uwagę na transakcje card-notpresent. Harmonizacja Europy Zmiany regulacyjne w formie SEPA i PSD, zaprojektowane w celu harmonizacji płatności w Europie, mają zreformować europejski sektor płatniczy. Program SEPA został zainicjowany przez Europejską Radę ds. Płatności (EPC) powołaną przez sektor bankowy. W ramach tego projektu banki europejskie próbują dokonać harmonizacji przelewów, poleceń zapłaty i produktów kartowych w 31 krajach europejskich. Wizją SEPA jest porzucenie koncepcji płatności trans granicznych na rzecz traktowania Europy jako jednego otwartego regionu dla płatności. Każdy obywatel i przedsiębiorca powinien mieć dostęp do takich samych produktów płatniczych w całej Europie. Wizja ta jest częścią Strategii Lizbońskiej Komisji Europejskiej, która zmierza do uczynienia Europy najbardziej konkurencyjną gospodarką światową do roku Pierwsza faza SEPA wystartowała oficjalnie 1 stycznia 2008, a Schemat Polecenia Przelewu SEPA uruchomiono 28 stycznia. Schemat Polecenia Zapłaty został udostępniony od 2 listopada 2009, dzień po wejściu w życie Dyrektywy o Usługach Płatniczych (Payment Services Directive- PSD). Początek wdrażania SEPA dla kart przypadł także na 1 stycznia 2008, ale tylko dla kart nowowydanych. Duża liczba wydanych kart zostanie zmigrowania w nadchodzących latach, podobnie, przystosowanie zostaną również terminale i maszyny akceptujące. Infrastruktura płatnicza SEPA stanowi podstawę dla nowych zharmonizowanych usług takich jak płatności internetowe czy e-fakturowanie. Szczególnie europejscy politycy mają ogromne oczekiwania odnośnie korzyści społecznych głębszej penetracji płatności internetowych i e-fakturowania w najbliższych latach (często przywołuje się szacunki oszczędności rzędu 243 mld euro). W związku z tym nawołują do wysiłków ponad SEPA, których efektem mają być nowe wystandaryzowane usługi bazujące na infrastrukturze SEPA. W 2007 roku EPC rozpoczęła praca nad dwoma elementami e-sepa. Pierwszym jest model elektronicznych upoważnień, który stanowi usługę o wartości dodanej w Schemacie Polecenia Zapłaty SEPA i umożliwić ma dalszą dematerializację procesów pomiędzy konsumentami, akceptantami, przedsiębiorcami, sektorem publicznym i bankami. Drugą stanowią ramy płatności online, opartych o polecenie przelewu SEPA, które wykorzystywać będą bankowość internetową jako mechanizm autoryzacyjny. Dla sektora e-commerce rozwój w tych obszarach był do tej pory ograniczony. Być może rok 2010 przyniesie bardziej konkretne rezultaty. Chociaż Unia Europejska prze w kierunku wspólnego rynku, pozostają istotne różnice w zaawansowaniu e- commerce i rozwoju IT. Generalnie mówiąc najbardziej rozwinięte są kraje nordyckie oraz Holandia i Wielka

5 Brytania, mniej Europa Południowa i Wschodnia. Jednak państwa, które obecnie pozostają w tyle, czynią duże wysiłki w kierunku dorównania liderom. W nowych krajach UE szybko zwiększa się dostęp do Internetu szerokopasmowego. Dla przykładu w Rumunii odnotowano wzrost dostępu z 8% w 2007 do 23% w Rośnie także istotnie liczba konsumentów nabywających towary online. Europa Wschodnia prężnie porusza się na przód i może nawet wysunąć się na prowadzenie. Pomimo prób ujednolicenia wspólnego rynku, elektronicznych handel trans graniczny rozwija się powoli. Ostatnie badania UE pokazały, że 60% transgranicznych zamówień w UE nie zostało po prostu zrealizowanych. Tu również są znaczne różnice pomiędzy krajami, gdzie liderzy wykazują wysoki poziom transakcji krajowych i transgranicznych, a rynki rozwijające- żadnych. Przeszkodami utworzenia jednolitego rynku e-commerce są bariery językowe, kwestie podatku VAT, ale również brak międzynarodowych i interoperacyjnych metod płatności. Sposoby zapłaty za nabycie dóbr online znacznie się różnią w zależności od kraju. Podczas gdy w Holandii wiodącą metodą płatności przy użyciu bankowości internetowej jest ideal, Niemcy preferują metodę ELV bazującą na schemacie polecenia zapłaty, Duńczycy płacą swoimi kartami debetowymi, Francuzi kredytowymi, a Europa Wschodnia bazuje na zapłacie gotówką przy odbiorze. Te różnice czynią z Europy rynek trudny, ale interesujący i wymagający harmonizacji, jeżeli chcemy mówić o wspólnym jednolitym rynku handlu elektronicznego. Trendy w płatnościach internetowych Sygnalizujemy kilka ważnych trendów, które mogą prawdopodobnie, w niedalekiej przyszłości, wpłynąć na globalny rynek płatności internetowych i handle elektronicznego. Kiedyś konsumenci zawierzyli swoje finanse bankom i im ufali, ale kryzys kredytowy, proces globalizacji i implementacja PSD w Europie doprowadziły do przeniesienia zaufania z banków i jednocześnie umożliwienia dostawcom usług na wejście na rynek usług finansowych. Podmioty te nie są bankami, ale innowacyjnymi firmami z dużą bazą użytkowników, z którymi wypracowali już relacje bazujące na zaufaniu. Firmy takie jak PayPal, Amazon czy Google wykorzystywane są przez setki milionów konsumentów elektronicznych i cieszą się już zaufaniem w obszarze płatności, zakupów, wyszukiwania oraz poczty, a teraz również mogą zdobyć zaufanie w obszarze innych usług finansowych. Handel wielokanałowy ma miejsce wówczas, gdy w czasie jednej transakcji wykorzystuje się różne kanały sprzedaży i płatności. Karty płatnicze funkcjonujące offline używane były do dokonywania płatności internetowych przez lata, ale obecnie wykorzystuje się również do zapłaty za treści cyfrowe telefony komórkowe. Gotówka nadal gra ważną rolę przy płatności przy odbiorze lub w odbiorze w fizycznych siedzibach sklepów internetowych. Pieniądze zarobione lub wygrane w Internecie mogą być w łatwy sposób wykorzystywane w świecie rzeczywistym poprzez karty debetowe oferowane przez PayPal czy Ukash. Wreszcie również biznesy niefunkcjonujące online, takie ja np. browary dostarczające piwo do barów wykorzystują już dla płatności system ideal. W 2009 ponowiono wezwanie o rozwiązania dla mikropłatności, gdy Rupert Murdoch, szef globalnego konglomeratu informacyjnego New Corporation ogłosił, że wiadomości internetowe nie będą wydawane za darmo. Pytanie, jakie wówczas zadawano, to jak czytelnicy wiadomości internetowych mają za nie płacić. Ogromna potrzeba bezpiecznych i efektywnych mikropłatności internetowych nie została zrealizowana aż do dziś i nadal pozostaje wyzwaniem. Być może rozwiązanie pojawi się w roku W 2009 roku nastąpił szybki wzrost internetowych płatności mobilnych, stymulowany głównie przez mobilne i internetowe sieci społecznościowe, wirtualne dobra i gry, popularność mobilnych aplikacji i znaczną liczbę

6 klientów nieubankowionych (tj. tych zbyt młodych na posiadanie karty kredytowej czy rachunku bankowego, ale posiadających lub mających dostęp do komórek). Koncepcja wysłania płatności za wirtualne dobra na rachunek telefoniczny klienta wzbudziła rywalizację pomiędzy dostawcami usług płatniczych takimi jak Boku, Zong czy Obopay, którzy zbudowali platform umożliwiające zakup internetowych treści, takich jak wiadomości poprzez obciążenie opłatą telefonu zamiast innych instrumentów, takich jak karty kredytowe. Kanał mobilny zaczął być postrzegany jako obiecujące medium rozwoju, jako że mógł rozwiązać niektóre problemy związane ze sprzedażą treści online, takich jak obawa i niechęć użycia karty w Internecie. Jednym z trendów, który szybko zmienia sposób działania w Internecie, jest nadejście aplikacji sieciowych wbudowanych na wierzchu istniejącej infrastruktury przez niezależnych deweloperów. Popularnym przykładem są iphone apps, gdzie strony trzecie mogą budować programy do wykonywania wszystkich interesujących rzeczy przy użyciu infrastruktury iphone`a i Apple. Aplikacje te umożliwiają nakładanie usług płatniczych, tak jak np. TwitPay układa płatności Twittera na wierzchu transakcji PayPay, które są wkładane w podstawowe mechanizmy płatnicze takie jak polecenia przelewu i polecenia zapłaty. Ciągłym wyzwaniem jest fakt, że niektóre platformy jak PayPal ze swoją śmiałą inicjatywą PayPal X zachęcają do rozwoju aplikacji i zarabiania na transakcjach, podczas gdy inni, jak banki internetowe, ubolewają nad faktem wykorzystywania ich infrastruktury przez stronty trzecie, jak Directebanking. Ostatnią nowością jest rozwój płatności in-app, w których klient realizuje płatność w całości poprzez aplikację, np. przez Jambool. Metody płatności oparte o bankowość internetową stale pełnią ważną rolę na europejskim rynku płatniczym. W wielu krajach funkcjonuje szereg rozwiązań multi- i mono-bankowych oraz intermediary. Wyzwaniem jest ich wykorzystanie transgraniczne. Podczas gdy rozwiązania intermediary szybko się rozwijają, rozwiązania bankowe nie mogą. W 2010 roku poczynione zostaną nowe kroki w kierunki interoperacyjności poprzez ICPNO i internacjonalizację via ECP. Usługi płatnicze nieoparte na kartach przynoszą liczne korzyści zarówno akceptantom jak i klientom. Obejmują one niższe opłaty niż interchange fee nakładana przez organizacje kartowe i niższe ryzyko oszustw, ponieważ akceptant nigdy nie widzi i nie przechowuje informacji finansowych o kliencie. W kontekście całej obfitości alternatywnych metod płatności wchodzących na rynek ekspansja kart debetowych z PINem w środowisku online postrzegana jest jako rynkowa szansa. Acculynk rozszerza wybór klienta odnośnie sposobu, w jaki korzystać on może ze swojej karty debetowej poprzez udostępnienie opcji płatności w oparciu o PIN: PaySecure. Platforma PaySecure umożliwia klientom płatność kartą debetową za zakupy internetowe. PaySecure wykorzystuje graficzny PIN-pad do bezpiecznego wprowadzania PINu klienta. Konsumenci wprowadzają dane o karcie debetowej tak, jak normalnie zrobiliby to na stronie akceptanta. Gdy informacja zostanie złożona, platforma PaySecure sprawdza numer karty. Jeżeli karta może być wykorzystywana z PINem i jest w sieci uczestniczących wystawców Acculynk, graficzny PIN-pad zostaje zaprezentowany a konsument ma możliwość wprowadzenia PINu. Konsument wprowadza PIN na PIN-padzie, klika na Udostępnij PIN i transakcja jest przetwarzana jako transakcja debetowa z PINem 3. Taka technologia ma wystarczający potencjał dla szybkiego wdrożenia, ponieważ daje konsumentom wygodę płatności tą samą kartą i PINem, który już znają, za zakupy online. 3 Online Paypers, Vol.3, Issue 2

7 Świat płatności internetowych cały czas się zmienia, a 2010 będzie kolejnym ciekawym rokiem. Część I 1. Harmonizacja europejskiego rynku płatności 1.1 Jednolity Obszar Płatności w Euro- SEPA Przez ostatnich kilka lat banki europejskie pozostawały pod presją unijnych polityków, próbując rozwiązać problem fragmentacji rynku płatności w Europie. W 2002 doprowadziło to do wprowadzenia tzw. Dyrektywy Bolkestein`a, która stanowiła, że koszty transferów transgranicznych muszą być równe z kosztami transferów krajowych. W kolejnych latach poczyniono szereg działań politycznych w kierunku pełnej harmonizacji płatności w euro. Nosi to miano SEPA: Jednolitego Obszaru Płatności w Euro. Wizja Komisji Europejskiej zakłada, że wszyscy obywatele i przedsiębiorcy mają dostęp do jednolitego zestawu instrumentów takich jak polecenie przelewu, polecenie zapłaty i karty płatnicze. SEPA oznacza koniec płatności transgranicznych i krajowych w ramach Europy. Europejski sektor bankowy odpowiedział na te wezwania samoregulacją, ustanawiając w 2002 roku Europejską Radę ds. Płatności (EPC), w ramach której banki pracują razem nad przełożeniem politycznych założeń w zestaw zasad i regulacji podstawowych instrumentów. Tak stała się SEPA. Opracowano nowe, wystandaryzowane instrumenty płatności- polecenia przelewu i polecenia zapłaty. W obszarze kart (kredytowych rulet debetowych), nie zbudowano nowych instrumentów, rulet zamiast tego, skonstruowano Ramy funkcjonowania kart płatniczych SEPA, które następnie zostawione zostały rynkowi. Oznacza to, że lokalne karty debetowe w wielu krajach (włączając holenderską kartę PIN czy niemiecką EC Cash) mogą w obecnej formie zaniknąć, zmienić swój kształt, lub połączyć się z międzynarodowymi systemami kartowymi. Możliwe są również różne kombinacje tych opcji. Istniejące organizacje kartowe- Visa i MasterCard- odgrywają dużą rolę w urzeczywistnianiu SEPA w obszarze kart, ale przewiduje się również rozwój nowych alternatywnych rozwiązań kartowych, takich jak EAPS, PayFair, czy francusko-niemiecki projekt Monnet. W styczniu 2008 r. uruchomiono System Polecenia Przelewu SEPA, a w listopadzie 2009 r. System Polecenia Zapłaty SEPA. W związku z tym nie ma już różnicy, czy pieniądze transferowane są krajowo czy transgranicznie w ramach obszaru SEPA. W nadchodzących latach obserwować będziemy rozwój produktów i usług SEPA na rynku. Istniejące instrumenty nie zanikną natychmiast, ale oczekuje się, że w ciągu następnych 5-10 lat cały sektor bankowy zmigruje do tych nowych metod płatności. Obecnie trwają dyskusje nt. obligatoryjnej daty końcowej migracji banków do SEPA i kontynuacji istnienia produktów krajowych i niszowych. Wydaje się, że bez takiej obowiązkowej daty migracji niewiele banków przygotuje się na koszty i trudy migracji, bez pewności, że zrobią to również inni. Data końcowa zapewni wszystkim równe szanse.

8 1.2 E-SEPA E-SEPA jest szansą sektora e-commerce, ponieważ niesie ze sobą możliwość zbudowania paneuropejskiego rynku instrumentów płatniczych online. E-SEPA odnosi się zarówno do produktów SEPA używanych w środowisku internetowym i nowych produktów wykorzystujących infrastrukturę SEPA. Podczas gdy SEPA koncentruje się w obszarze międzybankowym, e-sepa ma szerszy zakres i obejmuje kanał bank- klient. Politycy i regulatorzy naciskają na innowacje poza SEPA. Rys.1: SEPA i niektóre przykłady usług dodatkowych e-sepa (w kanale online) W pierwszej kategorii e-sepa znajdują się usługi bezpośrednio związane z instrumentami płatniczymi, takie jak e-upoważnienia w Poleceniu Zapłaty SEPA, płatności online i usługi 3D Secure w kartach, takie jak Verified by Visa i MasterCard Secure Code. E- upoważnienia to zdematerializowane zgody na obciążanie rachunku poleceniem zapłaty. Nabywcy będą mogli wystawiać takie upoważnienie online, co stanowić będzie nową i ważną usługę dla akceptantów, ponieważ niesie za sobą oszczędności z tytułu obsługi upoważnień papierowych. Zarówno e-upoważnienia jak i płatności online SEPA nie są obowiązkowe, więc od samych banków zależeć będzie ich udostępnianie klientom. Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny naciskały rynek na innowacje w tym obszarze. Drugą kategorią e-sepa są produkty takie jak e-fakturowanie, które opiera się na instrumentach płatności SEPA i innych usługach e-sepa. Dematerializacja papierowych dokumentów handlowych stanowi ważny punkt politycznego programu wyrażonego w Strategii Lizbońskiej, głównie z powodu potencjalnych oszczędności oraz konkurencyjności Europy. Jednak e-fakturowanie nie jest stricte domeną sektora bankowego i wymagane są wspólne wysiłki wszystkich zaangażowanych stron. Komisja Europejska objęła pieczę nad tą inicjatywą powołując Grupę Ekspertów ds. Elektronicznego Fakturowania, która zakończyła swe prace w listopadzie 2009 propozycją Europejskich Ram Elektronicznego Fakturowania. E-SEPA powinna być postrzegana jako szansa sektora e-commerce, ponieważ przyczyni się do większej efektywności i utworzenia usług skoncentrowanych na kliencie. Niestety tempo rozwoju jest powolne.

9 1.3 Dyrektywa o Usługach Płatniczych Poza SEPA, która jest projektem samoregulacyjnym, ustanowiono nowe ramy prawne, których celem jest harmonizacja krajowych legislacji płatniczych. Chodzi tu o Dyrektywę o Usługach Płatniczych (Payment Services Directive- PSD), którą zaimplementować należało do krajowych porządków prawnych do 1 listopada 2009 r. Głównym celem PSD jest harmonizacja europejskiej legislacji płatniczej i zwiększenie transparentności i efektywności systemów płatniczych, jak również zwiększenie konkurencji. Jako taka, PSD została zaprojektowania do ochrony interesów konsumentów, detalistów, firm i władz publicznych. Efektów PSD jeszcze nie widać, ale należy się ich spodziewać już w roku Instytucje płatnicze PSD ma również zbudować równe szanse dla wejścia na rynek płatności nowych podmiotów (nie bankowych), prowadząc w ten sposób do zwiększenia wyboru i obniżenia cen. PSD wprowadza instytucję płatniczą (payment institution- PI). Chociaż przewiduje precyzyjną definicję takiej instytucji, daje ona, wraz z transpozycją do krajowych porządków prawnych, możliwość interpretacji. Jasnym jednak jest, że instytucje płatnicze mogą transferować środki, prowadzić rachunki płatnicze i udzielać kredytu i zabrania się im przyjmowania depozytów czy wydawania pieniądza elektronicznego (Art ). Organizacje takie potrzebują zgodnie z PSD licencji do świadczenia takich usług finansowych (Art. 10 9). Wprowadzenie instytucji płatniczych jest szczególnie ważne dla sektora płatności online, gdzie niebankowi dostawcy usług już dostarczają szeroki wachlarz usług płatniczych. Wielu dostawców usług płatniczych może stanąć przed koniecznością uzyskania licencji na dalsze wykonywanie działalności. Niebankowi agenci oferujący płatności kartowe lub alternatywne, mogą wejść na rynek, potencjalnie obniżając koszty. Wiele niebankowych dostawców może rozszerzyć swoje portfele usług Porównanie SEPA i PSD Dla jasności relacji pomiędzy SEPA i PSD przedstawiamy ich zakres. Są one ze sobą połączone. Bez PSD nie udałoby się w pełni zrealizować SEPA i na odwrót.

10 Tabela 1: Zakres PSD i SEPA- porównanie. 1.4 Wpływ SEPA i PSD na płatności online Banki musiały przyjąć zasady i standardy SEPA oraz dostosować swoje usługi płatnicze do nowych regulacji. Banki muszą być zgodne z SEPA. Te oferujące usługi płatnicze będą również musiały dostosować się do PSD, aby dalej prowadzić działalność i być czujnym na nowych graczy na rynku usług płatniczych. Akceptanci Internetowi będą musieli przystosować swoje systemy płatności i, co najważniejsze, odnaleźć możliwości wypływające z SEPA i PSD. Aby przygotować się do SEPA i PSD akceptanci sieciowi będą musieli: Zapewnić, że ich bank jest w pełni dostosowany do SEPA Upewnić się, czy znają swój IBAN i BIC i, czy klienci znają ich IBAN i BIC. Należy opublikować te numery w komunikacji biznesowej. Warto również rozważyć możliwości i zagrożenia: Pomiędzy dostawcami usług płatniczych, takimi jak banki, dostawcy czy instytucje płatnicze, pojawi się większa konkurencja, która prawdopodobnie doprowadzi do obniżenia cen i zwiększenia jakości usług. Należy się temu uważnie przyglądać. Prawdopodobnie pojawi się większa przejrzystość kosztów różnych metod płatności. Prawdopodobnie pojawi się większa liczba bardziej wystandaryzowanych instrumentów płatniczych i usług dodanych. Należy uważnie śledzić ten rynek. W efekcie pojawienia się instytucji płatniczych oraz uruchomienia usług transgranicznych przez istniejące firmy, na rynku pojawi się wielu nowych graczy. Centralizacja europejskich operacji płatniczych stanie się coraz bardziej możliwa. Możliwym jest otrzymywanie i wysyłanie środków w całej Europie przy wykorzystaniu jednego rachunku bankowego. To prawdopodobnie wpłynie na rozwój płatności opartych o bankowość elektroniczną. Polecenie Zapłaty SEPA i e-upoważnienia umożliwią płatności paneuropejskim poleceniem zapłaty online. Szybsze przetwarzanie transakcji zapewni szybszą dostawę środków.

11 2 Europejskie trendy: mozaika rynków 2.1 Europa: różnice pomiędzy krajami maleją Handel elektroniczny w Europie jest zróżnicowany. Ponieważ rynki krajowe są w różnych fazach rozwoju, różnice w średnich wydatkach online są ogromne, chociaż zmniejszają się. Wzrost e-commerce przybrał spektakularny wymiar w ostatniej dekadzie. Handel elektroniczny ewoluował z miłego dodatku do niezbędności. Rozwinął się od zera do przemysłu wielomiliardowego. Ale różnice w Europie pozostają widoczne. Generalnie rzecz ujmując liderami są Wielka Brytania, Niemcy i Holandia. Wyjątkowe wyniki Wielkiej Brytanii wynikają częściowo z faktu, że przyciąga ona dużą część transgranicznego handlu elektronicznego. Znaczna część angielskich akceptantów przyjmuje już zamówienia z Europy, obu Ameryk czy Azji i Pacyfiku. W 2010 roku większa część akceptantów angielskich oczekuje wzrostu rocznego zysku z handlu elektronicznego (69% vs 51%) 4. Częścią strategii wzrostu jest akceptacja międzynarodowych zamówień większej liczby krajów, włączając Chiny. Szacuje się, że liczba Anglików kupujących przez Internet osiągnie do 2013 roku pułap 31.8 miliona 5, czyli przekroczy 50% populacji kraju. Niemieccy detaliści dostrzegali korzyści handlu elektronicznego powoli (30% niemieckich firm sprzedających przez Internet w 2008 roku założyło swoje sklepy internetowe w 2007 lub nawet później 6 ), jednakże stał się on koniecznością. We Francji wzrost e-commerce wynika ze zwiększenia liczby sklepów internetowych (ponad 15,000 e- handlowców otworzyło swoje wirtualne sklepy po raz pierwszy w ciągu ostatnich 12 miesięcy. 4 CyberSource: The Sixth Annual UK Online Fraud Report 5 emarketer 6 idem

12 Tabela 2: Zysk i wydatki online w wybranych krajach europejskich. Źródło: FEVAD, The Paypers various articles, IMRG, the National Association of Members of E-commerce-Russia, Retail Decisions, Trade Research Institute, Dziennik Gazeta Prawna, Badania sugerują, że różnice w Europie tłumaczyć można dwoma czynnikami: zróżnicowaniem poziomu penetracji internetu, szczególnie szerokopasmowego oraz różnicami w dochodach netto 7. Rozwój handlu elektronicznego w ciągu ostatnich dwóch lat opierał się na 2 elementach: Rozwój dostępu do Internetu prowadzący do wzrostu potrzeb i możliwości wydawania pieniędzy online, Większe wydatki aktualnych użytkowników użytkowników kupujących online Rosnący dostęp do Internetu Rys.2: Dostęp do Internetu (szerokopasmowego) w gospodarstwach domowych. Źródło: Eurostat 2009 Rynki handlu elektronicznego Europy Północno- zachodniej są bardziej dojrzałe. Odbija się to w zwalniającym wzroście. Główną przyczyną jest fakt, że w przeszłości rozwój stymulowany był głównie przez zwiększającą się liczbę użytkowników Internetu. Teraz, gdy osiągnięto już wysoki poziom penetracji, czynnik ten wyczerpał się. Przyszły wzrost wynikać będzie z większych wydatków obecnych klientów. 7 The Paypers: Online Paypers vol. 1, issue 6.

13 Prawdziwy potencjał wzrostu jest w krajach Europy Centralnej i Wschodniej, pomimo relatywnie mniejszych dochodów z e-handlu i niższych wydatków klientów. Dostęp do sieci i wydatki na zakupy online rosną w całym regionie. W Polsce na przykład wzrost e-commerce w 2008 roku wynosił 60%, a sektor płatniczy rozwija się bardzo szybko 8. Najmniej rozwinięte rynki we Wschodniej Europie nadal cierpią na niskiej penetracji Internetu, ale starają się szybko dorównać bardziej rozwiniętym. Internet szerokopasmowy rozwinął się w Rumunii od 8% w 2007 do 23% w Branża płatności internetowych jest w tym regionie nadal bardzo fragmentowana i istnieje wiele różnych nowych inicjatyw. Kryzys ekonomiczny miał ogromny wpływ na gospodarki Europy Centralnej i Wschodniej, poza Polską, ale jego to drobne opóźnienie będzie tylko czasowe. Niższa penetracja Internetu we Wschodniej i Południowej Europie jest przyczyną wyższego procentu ludzi, którzy nigdy nie dokonali zakupów przez Internet. W regionach tych obserwujemy wysoki poziom osób- do 59% na Litwie- którzy nie zamówili nigdy niczego Internecie. Rys.3: Procent osób, które zamówiły dobra lub usługi przez Internet. Źródło: Eurostat 2009 Biorąc pod uwagę możliwość korzystania przez Europę Zachodnią już z tylko jednego czynnika wzrostu (średnie wydatki na konsumenta) i sposobność wykorzystania ich obydwóch przez Europę Wschodnią (wyższe wydatki i wyższa penetracja Internetu), nie dziwi fakt, że wyrównanie poziomów nastąpi już w niedalekiej przyszłości. 2.2 Transgraniczne płatności i handel elektroniczny w Europie Pomimo wysiłków zharmonizowania legislacji płatniczej i zbudowania wspólnego rynku, handel transgraniczny rozwija się powoli. W październiku ,964 tajemniczych klientów, wynajętych przez Komisję Europejską, próbowało dokonać zakupów przez Internet w innym kraju europejskim. Ponad 60% ich zamówień nie została zrealizowana. Podczas gdy 33% europejskich konsumentów kupuje online, tylko 7% robi to transgranicznie 9. 8 Żródło: The Paypers, Online Paypers, issue 19, p

14 Rys.4: Procent konsumentów, którzy kupili dobra lub usługi przez Internet od sprzedawców z innego kraju UE (handel transgranicznych) vs. Zakupy krajowe. Źródło: Eurostat 2009 Chociaż procent klientów kupujących w kraju miesza się z procentem kupujących transgranicznie, pozostają duże różnice lokalne. Wykres podzielić można na 4 kwadranty: liderzy, z relatywnie wysokimi wskaźnikami zarówno handlu krajowego jak i transgranicznego- Dania, Szwecja, Holandia, Finlandia, Wielka Brytania i Francja. Są to również najbardziej dojrzałe rynki płatności online. kraje zorientowane międzynarodowo- to te, które mają niższy czynnik handlu krajowego, ale wysoki handlu transgranicznego. Są to niewielkie kraje, używające języka większych sąsiadów- Luxemburg, Malta, Austria, Irlandia, Belgia i Cypr. Do grupy tej dołącza również Hiszpania. kraje zorientowane lokalnie- z wyższym czynnikiem zakupów krajowych- Niemcy i Czechy. Przewiduje się, że wraz ze wzrostem elektronicznego handlu krajowego do grupy tej dołączy dużo więcej krajów, jak np. Polska. rynki rozwijające się- cechują się niskimi stopami zarówno transakcji krajowych jak i transgranicznych. Handel elektroniczny w tych krajach jest ciągle w fazie rozwoju. Kilka z nich jest na skraju przesunięcia się do następnego kwadrantu- to Estonia, Słowacja i Polska. Inne, jak Bułgaria i Rumunia, mają nadal długą drogę do pokonania. Rozwój handlu elektronicznego w Europie napotyka na wiele barier- językowych, podatkowych czy związanych z dostawami. Ponadto raporty UE wskazują brak wiarygodnych instrumentów płatności transgranicznych jako największą barierę sprzedaży transgranicznej. Akceptanci sieciowi wskazują szczególnie na brak interoperacyjności pomiędzy systemami płatności, obawy o brak płatności, zwiększające się ryzyko oszust kartowych w handlu elektronicznym oraz obawy konsumentów o bezpieczeństwo płatności. Konsumenci dodatkowo podkreślają obawy dotyczące oszustw i możliwych komplikacji, jak również kwestie związane z surcharchingiem i zmiennością kursów waluty Report on cross-border e-commerce in the EU, luty 2009,

15 W Europie tylko karty kredytowe mają pełny zasięg, chociaż związane są obawami dotyczącymi oszustw. Portmonetki elektroniczne i karty przepłacone mają również szeroki zakres, podczas gdy karty debetowe i płatności bazujące na bankowości online cieszą się zasięgiem głównie krajowym. Rozwój bezpiecznego i wiarygodnego sposobu płatności paneuropejskich online jest niezbędny Alternatywy w handlu transgranicznym Istnieją alternatywy handlu transgranicznego, umożliwiające akceptantom pokonanie omówionych wyżej problemów. Zamiast przenoszenia biznesu na poziom transgraniczny, wielu akceptantów sieciowych preferuje podejście multi-lokalne. Zamiast scentralizowanych stron internetowych obsługujących cały kontynent, akceptanci dzielą swój biznes na oddziały regionalne, tak, jakby były firmami krajowymi i traktują te rynki jak domowe. Wachlarz ich produktów jest dostosowany do rynku, podobnie jak proponowane instrumenty płatności. W ten sposób wszystkie transakcje handlowe są krajowymi, nawet jeśli spółka matka jest międzynarodowa. W mozaice europejskich narodów i języków takie podejście wydaje się być praktycznym rozwiązaniem. Drugą alternatywą jest przesyłanie płatności poprzez zbierającego je Dostawcę Usług Płatniczych. Akceptant sieciowy może utrzymywać jeden sklep online do obsługi kilku różnych krajów. Płatności krajowe i transgraniczne zbierane są lokalnie przez dostawcę i okresowo rozliczane na rzecz akceptanta. 2.3 Metody płatności w krajach europejskich Szacowanie udziału rynkowego różnych metod płatności w różnych krajach europejskich jest ryzykowne. Trudno jest osiągnąć dokładne wyniki. Istnieje wiele różnych metod, zarówno online jak i offline, oferowanych przez wielu różnych dostawców i agregowanych przez wielu różnych dostawców usług płatniczych, a niektóre metody nie wymagają w ogóle dostawcy. To utrudnia badanie udziału rynkowego. Poniżej prezentujemy udziały w rynkach lokalnych, o ile dostępne są w tym temacie wiarygodne źródła. W przypadkach, gdzie brakuje danych, podajemy jedynie ogólną perspektywę popularnych metod płatności. Austria W Austrii stosuje się wiele metod płatności. Więcej niż 1/3 wszystkich płatności online stanowią ELV oraz międzybankowa metoda EPS. Kolejną trzecią część stanowią karty kredytowe Visa i MasterCard. Reszta to wiele mniejszych usług płatniczych, takich jak Paybox czy PaySafeCard. Belgia W Belgii konsumenci używają do płatności online przede wszystkim kart i bankowości internetowej. Wprowadzenie płatności kartą debetową Maestro online zapewnie wpłynie na te przyzwyczajenia. Wartym uwagi jest fakt, że według Federal Computer Crime Unit (FCCU) 11 w ciągu ostatnich trzech lat liczba oszustw kartami kredytowymi w Internecie w Belgii podwoiła się. Liczba Belgów, których karty kredytowe zostały użyte w sposób nieuprawniony w Internecie, sięga co roku kilku tysięcy, ale dokładnych danych nie publikuje się. Czechy- Czescy konsumenci, podobnie jak w innych krajach Europy Centralnej i Wschodniej, w większości płacą gotówką przy odbiorze, w drugiej kolejności przelewami bankowymi oraz kartami kredytowymi. Wykorzystywane są również e-portmonetki i karty przedpłacone. Zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez Asocjację 11 The Paypers

16 Handlu Elektronicznego (APEK), 70-80% zakupów przez Internet odbywa się poprzez zamówienie pocztą elektroniczną w samych Czechach. To samo źródło wskazuje, że procent innych metod płatności w Czechach, włączając karty kredytowe, jest niewielki. Porównując, sytuacja w krajach zachodnich jest odwrotna, jako że płatność gotówką przy odbiorze jest dopiero 3 preferowanym wyborem konsumentów, a dominującymi metodami płatności (w prawie 80% przypadków) są karty kredytowe. Banki czeskie próbują przebić się z systemami online, które umożliwiają płatności internetowe i ustalają bardziej dogodne opłaty w przypadku kart kredytowych. Dania karty debetowe i kredytowe stanowią przeważającą część płatności internetowych (89%). Większość z nich realizowana jest w krajowym schemacie debetowym Dankort, który umożliwia zarówno płatność offline w punktach sprzedaży, jak i płatność online. W pierwszym kwartale 2009 transakcje online dokonane przez duńskich internautów kartami kredytowymi osiągnęły poziom miliona (kolejny kwartał z rzędu) 12. W ubiegłym kwartale liczba ta wynosiła miliona, a roczny wzrost wynosi 11.5%. Innymi metodami stosowanymi w Danii są płatności bazujące na bankowości elektronicznej (7%), faktury (2%) lub płatność gotówką przy odbiorze (1%) 13. Finlandia w Finlandii często wykorzystuje się transfery bankowości internetowej (44%). Usługi oferowane są przez banki takiej jak Nordea, Sampo, OKO czy Aktia. Po nich następują karty (21%), faktury (21%), gotówka przy dostawie (9%), e-portmonetki (3%) i płatności mobilne (2%) 14. Wybór metody płatności wg. konsumentów nordyckich zależy od łatwości wykorzystania, bezpieczeństwa i ceny 15. Karty kredytowe i debetowe mają najwyższą preferencję, po nich są transfery internetowe i faktury. Poza różnicami w rozumieniu przyzwyczajeń konsumentów i wzorców zakupowych w regionie Nordyckim, rynek sprzedaży na odległość wykazuje ciągły wzrost spowodowany popularnością handlu elektronicznego, szeroką gamą dostępnych produktów i usług oraz wysokim zapotrzebowaniem ze strony klientów. Dlatego też ma szansę być wyzwaniem dla firm i klientów do większego zaangażowania. Francja- We Francji dominującą metodą płatności online są karty kredytowe. W znacznie mniejszym zakresie wykorzystywana jest gotówka przy odbiorze czy metody alternatywne. Według ITespresso.fr drugim najpopularniejszym systemem płatności online, po Visa, jest PayPal. W 2008 roku wolumen płatności via PayPal osiągnął pułap 1 mld euro na samym rynku francuskim (na 41 mld w świecie). Liczba posiadaczy rachunku PayPal doszła we Francji do 8 milionów. Jest to trzeci kraj w Europie, po Wielkiej Brytanii (21 milionów) i Niemcach (10 milionów) pod kątem liczby rachunków PayPal. W Europie jest ich ponad 52 miliony. Niemcy- Niemieccy konsumenci najchętniej stosują metodę ELV bazującą na poleceniu zapłaty. Po niej następują karty kredytowe, metody płatności bankowości elektronicznej, takie jak giropay czy Sofortuberweisung oraz e- portmonetki. PayPal rośnie w siłę: w marcu 2009 posiadał 10 milionów rachunków, podczas gdy w lutym milionów. Węgry Na Węgrzech najczęściej wykorzystuje się płatność gotówką przy odbiorze i bankowe polecenia przelewu oraz karty kredytowe. Rzadziej używane są e-portmonetki i karty przedpłacone. Irlandia- Do płatności internetowych wykorzystuje się karty debetowe i kredytowe. Najpopularniejszą kartą debetową jest Laser, ale korzysta się również z Maestro i Visa Electron. 12 Statystyki opublikowane przez duńską firmę badawczą ehandelsanalyses. 13 DIBS Nordic E-commerce Index, March Idem. 15 Online Paypers, issue 11

17 Włochy We Włoszech konsumenci używają przede wszystkim kart kredytowych, chociaż często stosuje się także gotówkę przy odbiorze, czy inne metody płatności za zakupy w Internecie. Holandia najpopularniejszym systemem płatności online jest ideal, którego wybiera 44% kupujących przez Internet 16. Drugim jest Acceptgiro (28%), a następnie przelewy (9%), karty kredytowe (6%), PayPal (5%) i polecenia zapłaty (4%). Norwegia W Norwegii najczęściej wykorzystuje się do płatności internetowych karty (61%). Stosowane są także transfery bazujące na bankowości elektronicznej (18%) takie jak międzybankowa usługa BankAxess, jak również faktury (12%). Płatność gotówką przy odbiorze i e-portmonetki są mniej popularne (4%) 17. Polska W Polsce najbardziej popularna jest płatność gotówką lub kartą przy odbiorze oraz przelewu bankowe. Przelewy bankowe to z reguły standardowe polecenia przelewu, czasem inicjowane offline, albo poprzez indywidualne banki. Karty kredytowe, e-portmonetki i karty przedpłacone są również w użytku, ale w znacznie mniejszym stopniu. Rumunia Rumuńscy konsumenci stosują przede wszystkim metody płatności offline, takie jak zapłata gotówką przy odbiorze i bankowe transfery. Rzadko korzystają z kart debetowych i kredytowych (5%) 18. Rosja większość systemów płatności online zaprojektowano głównie na potrzeby środowiska rosyjskiego: to e-portmonetki takie jak WebMoney, Yandex.dengi, Kredit Pilot, e-port, Rapida systems (wiele z nich przetwarzanych jest przez Cyberplat i Assist). Niektóre banki lokalne oferują usługi przetwarzania płatności online kartą kredytową (ImpexBank). Funkcjonują również inne podmioty procesujące płatności (Chronopay). Słowacja Słowaccy konsumenci płacą głównie gotówką przy odbiorze, następnie transferami bankowymi i kartami kredytowymi. Używane są również karty przedpłacone i portmonetki elektroniczne. Szwecja W Szwecji karty (35%), internetowe transfery bankowe (30%) i faktury (28%) mają dość równy udział w rynku płatności internetowych, w którym stanowią razem około 90%. Karty używane w Szwecji to karty międzynarodowych marek. Internetowe transfery bankowe oferowane są przez indywidualne banki takie jak: Nordea, Handelsbanken, SEB i Swedbank. Płatność gotówką przy odbiorze (3%) i e-portmonetki(3%) są również w użytku 19. Wielka Brytania najczęściej wykorzystywaną metodą płatności za zakupy w sieci są karty debetowe I kredytowe. Maestro stanowi około 10% wszystkich transakcji. Mniej używane są inne metody, takie jak e- portmonetka czy karty przedpłacone. 16 ThuisMarktMonitor Blauw research 17 Idem Exclusive interview with GECAD epayment on online payments and e-commerce in Romania, 27 November Idem.

18 3. Rozwój płatności online Na rynku płatności internetowych zawsze dużo się dzieje dzięki ogromnym wzrostom, globalnemu zasięgowi i duchowi przedsiębiorczości. Zajmiemy się teraz niektórymi najważniejszymi trendami, które definiują rynek w roku Starzy gracze, nowe role: PayPal, Amazon and Google W 2009 nastąpiły zmiany strukturalne, które mają szansę zmienić rynek płatności online. Zmiany te prowadzą to przesunięcia zaufania klientów jak również modeli biznesowych. Obserwujemy jak podmioty takie jak PayPal, Amazon i Google, które wchodzą i umacniają się w obszarze płatności online i usług tradycyjnej bankowości. Rola banków może zostać zmarginalizowana, jeżeli nie odpowiedzą na ten trend. Rys.5: przejście konsumentów od banków do dostawców usług Kiedyś konsumenci zawierzyli swoje finanse bankom i im ufali, ale kryzys kredytowy, proces globalizacji i implementacja PSD w Europie doprowadziły do przeniesienia zaufania z banków i jednocześnie umożliwienia dostawcom usług na wejście na rynek usług finansowych. Podmioty te nie są bankami, ale innowacyjnymi firmami z dużą bazą użytkowników, z którymi wypracowali już relacje bazujące na zaufaniu. Firmy takie jak PayPal, Amazon czy Google wykorzystywane są przez setki milionów konsumentów elektronicznych i cieszą się już zaufaniem w obszarze płatności, zakupów, wyszukiwania oraz poczty, a teraz również mogą zdobyć zaufanie w obszarze innych usług finansowych. PayPal rozszerzał sukcesywnie swoje usługi płatniczo- finansowe i obecnie zdaje się rozważać możliwość utworzenia banku. W ciągu ostatnich kilku lat również akceptant sieciowy Amazon oraz wyszukiwarka internetowa Google rozpoczęły rozszerzanie swoich usług związanych z płatnościami i weszły w nowe obszary. Ten rozwój nie zatrzyma się w tym miejscu. Zarówno banki jak i nowi dostawcy usług, bazują na modelu centralnej platformy. W międzyczasie, w związku z presją indywidualizacji i technologicznej innowacji, ogromną popularność zdobyły wśród milionów użytkowników zdecentralizowane usługi peer-to-peer.

19 Technologia BitTorrent, która łączy podaż z popytem indywidualnych użytkowników, jest obecnie powszechnie stosowana do wymiany muzyki czy filmów. Sądzimy, że w dalszej przyszłości peer-to-peer stanie się nowym paradygmatem i radykalnie zmieni sposób oferowania usług płatniczych i finansowych w Internecie Ambicje PayPal`a PayPal nadal szybko się rozwija, prowadząc 78 milionów aktywnych klientów na świecie (całkowita liczba to 200 mln). Jest oferowany w 190 krajach, w 24 walutach, po dodaniu 5 nowych z Azji i Ameryki Południowej w 2009 roku. Obecna, silna, pozycja PayPal`a i jego ambicje na przyszłość nie pozwalają go lekceważyć. PayPal zaczął jako portmonetka elektroniczna, ale wkrótce, poprzez umożliwienie konsumentom podpięcia kart kredytowych i rachunków bankowych do ich kont PayPal, wszedł w rolę dostawcy usług płatniczych. Poprzez integrację z PayPal akceptanci mogą przyjmować karty kredytowe i inne (lokalne) metody płatności bez konieczności przechodzenia przez złożone procedury i umowy agentów rozliczeniowych. PayPal zaczął również wchodzić w obszar płatności mobilnych, mikropłatności, wydawanie kart debetowych i cobrandowanych kart kredytowych- wszystkich do użytku online i offline. PayPal proponuje swoim klientom obecnie także, poprzez BillMeLater, kredyt konsumencki. PayPal miał przez kilka lat licencję bankową, ale nic z nią nie robił. Jednak w 2009 zatrudniono 3 nowych szefów z doświadczeniem w Wachovia, Citigroup i Barclays Bank. Potencjał PayPala w sektorze bankowym jest szeroki. PayPal już działa jako w pełni globalna sieć rachunków w różnych walutach i językach, umożliwiając szybki transfer funduszy. Wkrótce konsumenci będą mogli wykorzystywać rachunek PayPal szerzej niż swoje konto bankowe, a wielu z nich już może to robić. PayPal zdaniem klientów jest wiarygodny i innowacyjny, zakorzeniony w świecie internetowym, na który tradycyjne banki detaliczne zaczynają dopiero wchodzić. Aby wykorzystać swoją istniejącą bazę użytkowników i infrastrukturę globalną, PayPal ostatnimi czasy zaoferował postronnym deweloperom możliwość budowania aplikacji, które używają tej infrastruktury. Opublikowano serię API, czyli interfejsów programowania aplikacji, które opisują, w jaki sposób inne aplikacje mogą współdziałać z PayPal`Em. Ta tzw. Platforma PayPal X umożliwia stronom trzecim rozwój swoich własnych usług płatniczych, które wykorzystują PayPala do rzeczywistej transakcji. W ten sposób PayPal zaczyna działać jak agent rozliczeniowy czy dostawca infrastruktury płatniczej, pozwalając innym na rozwój przyjaznych użytkownikowi usług, zarabiając przy tym na transakcjach. PayPal ma użytkowników, ma zaufanie i wyraźnie spogląda w stronę branży bankowej. Poszedł znacznie dalej, niż elektroniczna portmonetka, którą kiedyś był, i może zakłócić nie tylko rynek płatności internetowych, ale i spowodować zmiany w globalnym otoczeniu płatniczym i bankowym Płatności Amazon Amazon zaczął jako księgarnia internetowa, ale szybko urósł do rangi największego sklepu internetowego. Zdywersyfikował ofertę, która obejmuje publikowanie i drukowanie, a poprzez Usługi Sieciowe Amazon oferuje usługi infrastruktury cloud IT, realizację i płatności. Amazon uruchomił swoją dywizję płatniczą w 2007 roku, a w ostatnim czasie dokonał istotnych kroków w rozwoju stając się czymś w rodzaju dostawcy usług płatniczych. Amazon Checkout to usługa płatnicza dla sklepów internetowych, w ramach której mają one dostęp do usług płatniczych, a klienci mogą korzystać ze swoich kont Amazon, a w której przechowywane są szczegóły płatności i dostawy dla łatwego i szybkiego robienia zakupów u podłączonych do niech akceptantów.

20 W 2009 Amazon rozszerzył usługę Checkout opcją PayPhrase, która umożliwia płatność internetową tylko jedną frazą i 4-cyfrowym kodem PIN. Dla celów bezpieczeństwa wszelkie dane personalne są ukryte i niezmienne. To czyni relatywnie łatwe zadanie zgadnięcia frazy w PayPhrase i złamania kodu PIN raczej bezcelowym. Tym co sprawia, że PayPhrase jest czymś więcej niż tylko szybkim checkoutem, jest możliwość połączenia kilku fraz z jednym kontem Amazon i przypisanie im osobnych limitów wydatków. Pozwala to rodzicom na przekazanie każdemu z dzieci swojej własnej frazy do robienia zakupów w Internecie w wyznaczonym limicie i utrzymywania kontroli nad płatnościami i informacjami o dostawie. Amazon uruchomił również Amazon Flexible Payments (AFP), usługę, która pozwala stronom trzecim na dowolne strukturyzowanie ich płatności. Dla przykładu, akceptant sieciowy może chcieć udostępnić swoim klientom możliwość wykorzystania ich konta Amazon do płatności miesięcznej opłaty abonamentowej. Ustawiać można daty transakcji i metody płatności, a mikropłatności mogą być agregowane to pojedynczych transakcji. Wszystko to możliwe jest przy użyciu AFP. Chociaż usługa ta ma wielki potencjał, dając akceptantom ogromną elastyczność i dostęp do milionów klientów, jej przyjęcie przez rynek jest raczej niewielkie. Amazon znacznie zdywersyfikował swoje usługi i wykazuje ambicje dalszego rozwoju. Z milionami klientów, globalną siecią i naprawdę szeroką infrastrukturą IT, pierwsze kroki Amazon w obszarze płatności mogą stanowić tylko początek ekspansji Google w obszarze płatności Gigant wyszukiwarkowy Google rozpoczął oferowanie bardzo wielu usług będących dodatkiem do wyszukiwania i powiązanego marketingu włączając oprogramowanie online do tworzenia dokumentów, arkuszy kalkulacyjnych i prezentacji, usługi online video, archiwum książek, wiadomości, mapy, translator i może rozwinąć się również w kierunki innych usług finansowych. Na początku 2006 Google ujawnił Google Checkout wprowadzając tym samym nową kategorię dostawców usług płatniczych: search-to-purchase. Jako że większość intencji zakupowych rozpoczyna się od poszukiwania, inicjatywa Google`a może w istotny sposób zmienić rynek zakupów internetowych. W usłudze tej klienci mogą wyszukiwać produkty, które Google pozyskuje z wielu sklepów internetowych i wylistowuje na swojej stronie. Konsument może sortować produkty według ceny, a w przypadku książek, może je przekartkowywać w dużej części online. Następnie, przekierowywany jest prosto na stronę sklepu internetowego, który oferuje wybrany produkt i może wybrać płatność z Google Checkout. Google Checkout umożliwia podpięcie kart kredytowych i debetowych do konta Google, pozwalając tym samym na bezpieczną płatność, wymagającą tylko rejestracji w Google. Konsument może również śledzić historię swoich zakupów. Google wzbogaca również wyszukiwarkę o możliwość porównywania produktów różnych sklepów i określanie momentu transakcji. Transakcja sama w sobie jest więc częścią większej całości. Dla akceptantów główną korzyścią jest fakt, że Google udostępnia ich konsumentom, a to większa wartość dodana niż tylko oferowanie usług transakcyjnych. Złą stroną może być brak stosunku sklepu z klientem, którego stroną zamiast akceptanta staje się Google. Podstawowymi funkcjami akceptanta pozostaje katalog i realizacja zobowiązań logistycznych. Jednak search-to-purchase może być postrzegane jako wartość dodana przez te sklepy internetowe, które zajmują się dobrami szybko zbywalnymi, które zostały globalnie wystandaryzowane (np. elektronika czy książki)/ W ramach Google Checkout Google rozpoczął oferowanie usług finansowych. W niektórych krajach, jak Holandia, otrzymał już licencję bankową. I chociaż obecnie wydaje się koncentrować na innych Obszarach, jego przedsięwzięcia w obszarze płatności i usług finansowych wskazują wyraźnie zainteresowanie tą sferą. Historia Google szybkiego wejścia w szeroki zakres pozornie niełączących się obszarów, połączona z globalną obecnością w Internecie, daje mu idealną pozycję do dokonania przełomu w świecie usług finansowych.

21 3.2. Niezmienne znaczenie handlu wielokanałowego Handel wielokanałowy ma miejsce wówczas, gdy wykorzystuje się w nim wiele różnych kanałów sprzedaży i płatności, np., gdy dobra kupowane są w Internecie, ale płatność następuje offline, albo przeciwnie, dobra nabywane są offline, ale zapłata dokonywana jest internetowo. Klienci coraz częściej wybierają różne kanały, które przenikają się i prowadzą do dalszej integracji światów offline i online. Metody płatności offline, takie jak karty kredytowe, są w użytku online od wielu lat. Karty debetowe, normalnie wydawane i używane w świecie rzeczywistym, coraz częściej wykorzystywane są w Internecie. Najlepszymi przykładami są irlandzka karta debetowa Laser czy duńska Dankort, używane w 80% zakupów internetowych. Maestro uruchamia swoją kartę debetową do użytku online w Europie w 2010 r. Od jakiegoś czasu popularną metodą płatności w handlu elektronicznym są kanały mobilne. Często płatności mobilne przybierają formę SMS Premium, lub wybierania numeru Premium na telefonie. W nowszych inicjatywach takich jak Boku czy Zong płatność obciąża miesięczny rachunek za telefon. Płatności mobilne są wykorzystywane głównie do płatności niskokwotych i zakupy treści cyfrowych. Często wykorzystywaną metodą płatności za dobra nabywane w Internecie jest płatność gotówką przy dostawie. W związku z jej niezmienną popularnością firmy pocztowe stale próbują innowacji w tym obszarze. Holenderski operator pocztowy TNT na przykład, przygotowuje obecnie na 3 kwartał 2010 uruchomienie nowej usługi płatności przy dostawie- tzw. Online Rembours. W ramach tej usługi płatność realizowana jest bezpośrednio przez ideal i utrzymywana na rachunku powierniczym (escrow) przez TNT. Płatność przekazywana jest akceptantowi kiedy klient potwierdza odbiór zamówienia. To potwierdzenie i przekazanie płatności funkcjonuje poprzez specjalny kod, który zna tylko konsument i który wprowadza się przy drzwiach. To czyni z tej usług unikalną kombinację usług płatniczych i logistycznych, która stanowi odpowiedź na postrzeganie transakcji handlu elektronicznego za wysoce ryzykowne. Sklepy z fizycznymi siedzibami zaczynają odgrywać coraz większą rolę w e-commerce zarówno w obszarze płatności jak i dostawy. Sklep pełni ważną rolę jako miejsce, w którym można kupić gotówką czy kartą karty przedpłacone używane do zakupów w Internecie. Alternatywnie rozwinęły się metody płatności internetowych pay-in-store, gdzie konsument drukuje rachunek i płaci w sklepie. Sklep wysyła wówczas komunikat potwierdzający płatność do sklepu internetowego, który wtedy wysyła towar. Przykładem są polskie rozwiązania Unikasa czy Zapłać w Żabce. Coraz więcej sklepów umożliwia zakup online i zapłatę przy odbiorze w sklepie fizycznym lub możliwość zwrotu produktu w takim sklepie, nawet jeśli został nabyty przez Internet. Taka praktyka jest powszechna u akceptantów fizycznych, którzy otworzyli sklepy internetowe. Ale i coraz więcej akceptantów pierwotnie skoncentrowanych tylko na sieci jako kanale sprzedaży, zaczyna otwierać fizyczne placówki. Również firmy kurierskie jak holenderska Kiala zaczynają dostarczać przesyłki do punktu odbioru, w którym klient może odebrać i zapłacić za swój zakup. Innym trendem jest możliwość łatwego przekonwertowania środków zarobionych i przechowywanych online na gotówkę. PayPal oferuje swoim amerykańskim klientom kartę debetową, którą można wybierać gotówkę z bankomatów lub płacić w sklepach, w których akceptowana jest marka MasterCard. Angielska inicjatywa Ukash zapewnia graczom internetowym takie same możliwości z UkashOut, gdzie mogą wypłacać i wydawać swoje

22 wygrane offline. Pieniądze zarobione czy wygrane w Internecie mogą więc zostać szybko wykorzystane w świecie rzeczywistym, zacierając przepaść pomiędzy realiami online i offline. Trendem powoli rozwijającym się, ale posiadającym duży potencjał, jest płacenie online za transakcje offline. Przykładem jest holenderska usługa płatnicza Accept , która wysyła żądanie płatności mailem, a płatność odbywa się przez ideal, czyli metodę bankowości elektronicznej. Accept jest obecnie stosowany jako alternatywa faktur i zdobył popularność wśród browarów, które żądają natychmiastowej płatności przy dostawie piwa do barów. Nowy szef europejskiego PayPala wyraził chęć udostępnienia tej metody w PayPalu poprzez telefony komórkowe w sklepach z lokalizacją fizyczną. Sposobów konwersji różnych kanałów płatności i handlu jest wiele. Trzymanie się tylko jednego jest już rzadko spotykane. Spodziewamy się, że ten trend będzie się sukcesywnie rozwijał, pozostawiając niewielkie tylko różnice pomiędzy nimi Potrzeba mikropłatności: wiele ruchów we wszystkich kontekstach Mikropłatnością jest płatność niskokwotowa, często poniżej 1 Euro. W 2009 ponowiono wezwanie o rozwiązania dla mikropłatności, gdy Rupert Murdoch, szef globalnego konglomeratu informacyjnego New Corporation ogłosił, że wiadomości internetowe nie będą wydawane za darmo. Pytanie, jakie wówczas zadawano, to jak czytelnicy wiadomości internetowych mają za nie płacić. Modele abonamentowe wymagają płatności powtarzających się na większe kwoty, a model biznesowy oparty o obciążanie dostępu do poszczególnych wiadomości niewielkimi kwotami nie dopina się z powodu braku odpowiednich instrumentów internetowych mikropłatności. Poza dostawcami serwisów informacyjnych potrzebę mikropłatności zgłaszają również dostawcy gier internetowych, muzyki, filmów czy aplikacji komputerowych, którzy udostępniają treści cyfrowe za niewielkie kwoty. Główne problemy mikropłatności: Koszty transakcji. Ponieważ wartość transakcji jest z definicji niska, wykorzystanie tradycyjnych metod płatności online jest nieopłacalne. W rzeczywistości bowiem opłata za transakcję może przewyższać całkowitą kwotę płatności. Nie da się zatem wykorzystać metod konwencjonalnych, takich jak przelewy bankowe, e-portmonetki i karty przedpłacone czy karty. Użyteczność. Mikropłatności są małe i będą dokonywane często. Wyobraźmy sobie konsumenta przeglądającego serwis informacyjny, który obciąża opłatą w wysokości paru centów każdy artykuł. Mało prawdopodobnym wydaje się, że będzie chciał przechodzić za każdym razem przez cały proces wypełniania danych personalnych i numerów karty kredytowej. Uciążliwym będzie również każdorazowe wysyłanie SMSa czy wybieranie jakiegoś numeru. Dla użytkownika mikropłatność musi być szybka i łatwa w użytku, a jednocześnie relatywnie bezpieczna. Jednym z rozwiązań jest agregowanie mikropłatności w jedną większą płatność, która zredukuje koszty transakcyjne. W tym obszarze kilka podmiotów już rozpoczyna swą działalność. Jednym z przykładów jest Spare Change, która umożliwia płatności na Facebook`u poprzez wykorzystanie PayPal`a i okresowe rozliczanie rachunków. Innym przykładem jest Zong, który dodaje płatność do rachunku telefonicznego za pośrednictwem operatora sieci komórko-

23 wej. Kachingle (patrz sekcja 3.6.5) jest trzecim przykładem, w którym to czytelnik płatni pojedynczą kwotę najpierw do Kachingle, która następnie jest dystrybuowana do stron odwiedzanych przez klienta stosownie do częstotliwości jego wizyt. Zasięg. Klienci nie będą chcieli korzystać z wielu różnych usług akceptantów czy agregatorów i musieć logować się do każdego za każdym razem, gdy chcą zrealizować płatność. Niektóre firmy z dużym zasięgiem zaczynają już oferować mikropłatności. PayPal już udostępnia taką opcję, w której pobiera mniejszą opłatę stałą niż w przypadku swoich normalnych transakcji. Jednak nie rozwinęła się ona jeszcze szeroko. We wrześniu 2009 Google ogłosił, że pracuje nad usługą mikropłatności jako rozszerzeniem funkcjonalności Google Checkout, które umożliwią płatność nawet 1 centa. Zostanie ona uruchomiona w Problem mikropłatności jest złożony i prawdopodobnie nie zostanie rozwiązany szybko. Ale potrzeba jest widoczna cały czas. Podczas gdy nie ma cały czas zgody na to, w jaki sposób powinny obciążać czytelników gazety czy magazyny, wydaje się, że firmy technologiczne próbują dotrzymać kroku obecnym potrzebom rynkowym poprzez oferowanie internetowym serwisom informacyjnym systemów abonamentowych i mikropłatności, wspomagając tym samym ich dochody i utrzymanie pozycji. Przykładami są tu Journalism Online, Z-Commerce for Media (wdrożony przez Zuora), ZoolahScribe (uruchomiony przez internetowego dostawcę Aurumis), Kachingle i inni. Ostatnimi czasy The New York Times ogłosił swoje plany wprowadzenia modelu płatności na żądanie w NYTimes.com, który zapewnia użytkownikom bezpłatny dostęp do określonej liczby artykułów miesięcznie i następnie obciąża opłatą za każdy artykuł ponad wyznaczony limit Nowe obszary online: gry i aplikacje Sektor gier internetowych zdobył szybko popularność wśród użytkowników Internetu. Rosnące zainteresowanie tą tematyką jest podtrzymywane przez ciągły rozwój oprogramowania, ciągłe wsparcie, gry monitorowanie i opcje wypłaty. Jako że coraz więcej graczy z całego świata spędza coraz więcej czasu i wydaje coraz więcej pieniędzy w światach wirtualnych, dostawcy usług płatności internetowych rozwijają opcje płatności dostosowane do potrzeb akceptantów i klientów. Równoległym trendem są szybko zmieniające się sposoby aktywności online w związku z pojawiającymi się aplikacjami internetowymi (lub app`sy), wbudowanymi na wierzchu istniejącej infrastruktury przez niezależnych dostawców. App to oprogramowanie dostępne sieciowo, które zaprojektowano do realizacji określonego zadania i, które wykorzystuje infrastrukturę, na której zostało zbudowane. App sam w sobie ma często dostęp online. App`sami nazywa się często gry utworzone na takich platformach. Aplikacje Apple na ipod`a czy iphone`a są popularnym przykładem, gdzie trzecie strony opracowywać mogą programy do robienia wszystkich interesujących rzeczy przy użyciu infrastruktury Apple. Teraz możliwe są nawet płatności poprzez i z aplikacji iphone`a. Amerykańska sprzedaż dóbr wirtualnych osiągnęła wartość 1 miliarda USD w roku 2009 i według szacunków, osiągnie pułap 1.6 mld USD w roku Firmy płatności internetowych, takie jak PayPal, Kwedit, Boku i Offerpal chcą zająć część rynku dóbr wirtualnych, ale jednym z największych wygranych może być Facebook. Firma

24 poszukuje sposobów rozwoju świata dóbr wirtualnych utworzonego wokół portalu społecznościowego poprzez wprowadzoną przez Facebook wirtualną walutę- Kredyty Facebooka. Kredyty Facebooka służą obecnie do nabywania wirtualnych prezentów lub interakcji w wieloma wybranymi aplikacjami, ale rozpoczął się również test alternatywnych metod płatności (np. Zong) dla wirtualnej waluty, szukając sposobów inkorporacji Kredytów Facebooka do aplikacji stron trzecich. Inicjatywy na tym rynku, które w odpowiedni sposób podchodzą do problemu niepewności i dają klientom łatwy dostęp do ich zysków i pozwalają na łatwe transfery środków, mają obiecującą przyszłość Usługi płatnicze In-game i in-app Od zeszłego roku niezależni producenci aplikacji i wydawcy gier i app`sów (lub platform takich jak Apple) dają użytkownikom możliwość zakupu i płatności za wirtualne dobra w grze lub w aplikacji ( in-game i in-app ). Dostawcy usług jak Nonoba, Jambool, Boku i PayPal występują jako swego rodzaju dostawca usług płatniczych, ale użytkownik nie wychodzi przy płatności poza płaszczyznę gry czy aplikacji. Jambool, amerykański deweloper i dystrybutorów widgetów, oferuje płatność SocialGold oraz platformę dla kilku aplikacji na Facebooku i MySpace. Poprzez tę paltformę klient może być wirtualne dobra i usługi i zapłacić za nie telefonem komórkowym w 37 krajach jak również kartą kredytową i z rachunku bankowego poprzez PayPal, Amazon lub Google. Nonoba ma podobne rozwiązanie płatnicze. W niektórych usługach tego rodzaju rozliczenie następuje poprzez rachunek telefonu komórkowego albo w Sposób przedpłacony Pojawienie się aplikacji płatniczych App`sy płatnicze to aplikacje zbudowane specjalne dla (mikro) płatności, coraz częściej wykorzystywane dla płatności internetowych. Konstruuje się je na cele internetowych portali społecznościowych jak Facebook czy Twitter. Na przykładzie Facebooka mamy więc firmę portmonetek elektronicznych icoins, która zbudowania aplikację Coinjars, która umożliwia transfer środków pomiędzy użytkownikami bez żadnej opłaty. Podobne aplikacje udostępniono u innych dostawców, takich jak MoneyBookers, Obopay, WebMoney, Spare Change oraz kilka dla PayPala. W 2007 Facebook ogłosił, że pracuje nad własną platformą płatności, dzięki której użytkownicy nie będą musieli stosować metod płatności stron trzecich. Ostatecznie projekt został jednak zamknięty, a zamiast tego, latem 2009, Facebook uruchomił płatności w oparciu o wirtualną walutę. Użytkownicy kupują więc najpierw Kredyty Facebooka, których następnie mogą używać w płatnościach za wirtualne dobra w Facebooku. Metody płatności na Twitterze, takie jak Tipjoy i Twippr, to portmonetki elektroniczne, które użytkownicy doładowują przed realizacją płatności. Zarówno Tipjoy jak i Twippr pozwalają na doładowanie przez PayPala. PayPal otworzył ostatnio swoją platform płatniczą na niezależnych deweloperów poprzez API (patrz sekcja 3.1.1). API pozwala, aby płatności pomiędzy kontami PayPala były rozdzielane i agregowane w wybrany przez dewelopera sposób, umożliwiając w ten sposób funkcjonowanie szerokiego wachlarza usług płatniczych. Twit- Pay umożliwia płatności z Twittera i wykorzystuje zarówno platformę Twittera jak i nowe API PayPala. Dzięki tej usłudze użytkownik może zapłacić jedną transakcją PayPal kilku odbiorcom. Transfer pieniędzy wymaga wpisania na twitpay $5.

25 Pośredniczące usługi płatnicze bankowości internetowej są częścią tego trendu (patrz sekcja 3.4). Umożliwiają one klientom dostęp do portalu bankowości internetowej do realizacji płatności online. Rozwój app`sów pokazuje jasno, jak zaszywane i zwarstwione są płatności. Podstawą i bazą wszystkich metod płatności online jest podstawowa infrastruktura płatnicza, która umożliwia uznanie (przesłanie) i obciążenie (wyciągnięcie płatności) rachunku użytkownika. To są fundamenty transakcji, na których buduje się usługi. Na takich usługach jak karty kredytowe, buduje się usługi dodatkowe, jak PayPal, na których z kolei można budować inne usługi itd. Weźmy na przykład TwitPay. TwitPay używa infrastruktury komunikatów Twittera i infrastruktury płatniczej PayPala poprzez PayPal API. Jednak PayPal też jest usługą, używającą istniejącej infrastruktury płatniczej. Transakcja PayPal jest albo transakcją kartą kredytową, albo poleceniem zapłaty z rachunku bankowego, albo uznanie rachunku PayPal następuje wcześniej ze strony użytkownika. Pod tym mechanizmem są usługi emitenta, agenta rozliczeniowego, przetwarzania i rozliczeń (patrz rozdział 0). W przypadku takiego układania usług koszty transakcji z reguły zwiększają się, ponieważ wszystkie platformy mają, w jakiś sposób, udział w zysku. Duża różnicą pomiędzy pośredniczącymi usługami bankowości elektronicznej i innymi wymienionymi powyżej jest fakt, że niektóre z wykorzystywanych platform są otwarte na niezależnych deweloperów, a inne nie. Facebook i Twitter pozwalają trzecim stronom na budowanie aplikacji. PayPal specjalnie uruchomił API, które umożliwia budowę app`sów przy wykorzystaniu PayPala. Banki jednak nie otwierają swoich platform bankowości elektronicznej i często nie zgadzają się na ich wykorzystywanie przez strony trzecie. Podczas gdy platformy otwarte zarabiają na ich wykorzystaniu przez strony trzecie (PayPal na przykład zarabia na transakcjach), banki nie i de facto widzą w tym zwiększone ryzyko oszustw. Rys.6: Aplikacje na platformach otwartych i zamkniętych Banki próbują walczyć z tymi usługami pośredniczącymi z różnym sukcesem w różnych krajach. Wiąże się to ze specyficznymi regulaminami użytkowania, które stosują banki, z rozwiązaniami, które oferują same banki oraz z architekturą tych rozwiązań. Banki powinny zdać sobie sprawę z istnienia wyraźnej potrzeby bankowych usług płatności internetowych. Mogłyby podjąć inicjatywę wspólnego stworzenia własnego rozwiązania płatniczego oferującego klientom

26 bezpieczne płatności w sieci. Alternatywnie, mogłyby rozważyć otworzenie swoich platform na trzecie strony i/lub utworzenie systemów o dodatkowej wartości dodanej, generujących zyski z transakcji czy usług dodatkowych. Rozwój app`sów jest nadal na wczesnym etapie. W tym obszarze zdarzy się dużo więcej. 3.4 Powstanie płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej Płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej są najszybciej rozwijającą się kategorią płatności online w Europie. Nabywca inicjuje transakcję na stronie internetowej akceptanta, po czym przekierowywany jest na stronę swojego banku w celu autoryzacji płatności. Akceptant otrzymuje natychmiast potwierdzenie płatności, po którym pieniądze przychodzą w postaci zwykłego przelewu. największą zaletą tego rozwiązania dla akceptantów jest eliminacja oszustw, ponieważ to bank- wydawca jest odpowiedzialny za autoryzację transakcji. Takie systemy funkcją w trzech modelach: Schematy multi-bankowe Schematy mono-bankowe Rozwiązania niezależne od banku, pośredniczące lub nakładające się. W środowisku wielobankowym akceptant potrzebuje tylko jednego połączenia z którymś z uczestniczących banków dla dostępu do populacji nabywców. W sytuacji mono-bankowej, akceptant musi mieć połączenie z każdym z banków. Często ten ciężar łączności biorą na sienie Dostawcy Usług Płatniczych. Niezależne od banku rozwiązania pośredniczące wykorzystują swój własny interfejs sieciowy, umożliwiając w ten sposób klientom płatność online poprzez swój własny portal bankowości internetowej. W interfejsie tym klient wpisuje wszystkie loginy i informacje potrzebne do autentykacji płatności. Główną korzyścią dla akceptantów są tu relatywnie niskie koszty, jak również możliwość akceptowania płatności klientów międzynarodowych. Po stronie klientów jest jednak kilka kwestii związanych z bezpieczeństwem i odpowiedzialnością Czynniki sukcesu internetowych płatności bazujących na bankowości elektronicznej Poziom sukcesu zależy od kilku zmiennych: Płatności gwarantowane. Nabywca nie może odwołać jednostronnie wykonanej juz płatności (charge back), ponieważ autoryzował ją samodzielnie poprzez bankowość internetową. Dla akceptantów i banków jest to eliminacja oszustw i kosztownych strat oraz procesów wewnętrznych. Model cenowy. W niektórych schematach obowiązuje obciążanie na bazie transakcji, w niektórych model procentowy. Wraz ze wzrostem wartości średniej transakcji e-commerce bardziej korzystną opcją jest stała opłata za transakcję. W modelu procentowym jest małe zróżnicowanie cenowe w kartach kredytowych. Różnice powodzenia tej metody płatności w różnych krajach wynikają w ogromnej mierze z modeli cenowych. W modelu procentowym akceptanci nie mają zachęt do promowania tej metody alternatywnej. Akceptacja środowiska użytkowników. Ludzie lubią trzymać się swoich przyzwyczajeń, również w zakresie realizacji płatności. Jeżeli płatność przypomina transakcję bankowości internetowej, zmiana przyzwyczajenia jest minimalna.

27 Poziom zaangażowania i naciski ze strony środowisk akceptantów. W krajach, w których wdrożono te metody płatności ważną rolę odgrywają w adopcji środowiska akceptantów. Zakres współpracy uczestniczących banków. Na niektórych rynkach schematy wdrażane są przez organizacje międzybankowe, na innych to same banki obierają rolę lidera. Zależy to od szczególnej struktury rynku. W Niemczech na rynku detalicznych aktywnych jest prawie 2000 banków, a w Holandii tylko 97% rachunków prowadzą zaledwie 4 banki. Niektóre schematy oferowane są przez tylko jeden bank, tak jak w przypadku Nordea Solo (nordycki) i ING Home`Pay (belgijski). Dla takich metod rozwój rynku będzie powolny, a zasięg zawsze pozostanie ograniczony. Poziom adopcji bankowości internetowej w poszczególnych krajach. Stopień użycia bankowości internetowej różni się w zależności od kraju, ale ogólnie rzecz biorąc, na każdym rynku obserwowany jest wzrost. Tabela 3: Dostęp do bankowości elektronicznej w Europie (Źródło: comscore) Poza znacznymi różnicami pomiędzy krajami, mocno wierzymy, że metody płatności internetowych bazujące na bankowości elektronicznej są wartościową propozycją dla akceptantów sieciowych, o ile otaczające warunki (pricing, marketing, nastawienie rynkowe itd.) są optymalne. Największą wartością dla akceptantów jest eliminacja oszustw i redukcja kosztów. Redukcja kosztów jest bezpośrednią konsekwencją redukcji oszustw oraz natychmiastowego potwierdzenia płatności, ale swój wkład mają również niskie koszty przetwarzania transakcji. Główną korzyścią dla nabywców jest łatwość użycia i zaufanie. Potrzeba jednak na szczeblu europejskim większej standaryzacji.

28 Obecnie e-płatności bazujące na bankowości internetowej są usługami głównie lokalnymi, z rozwiązaniami mono- lub multi- bankowymi ograniczonymi do rynku krajowego. Poprzez ICPNO próbuje się uczynić je interoperacyjnymi, a Europejska Rada ds. Płatności próbuje utworzyć dla nich standard europejski. Z drugiej strony usługi pośredniczące nie ograniczają się do rynku krajowego i mogą w relatywnie łatwy sposób wprowadzać nowe banki na nowe rynki. Można więc w ten sposób szybko i łatwo oferować usługi płatności transgranicznych. Środowisko akceptantów może grać kluczową rolę, wyrażając swoje potrzeby w obszarze e-płatności. To, połączone z konkurencją ze strony usług pośredniczących, podnieść może w bankach świadomość, że sektor handlu elektronicznego jest zyskownym interesem. I że sektor ten jest bardzo otwarty na innowacje w obszarze instrumentów płatniczych i innych rozwiązań, które podnoszą ogólną efektywność operacyjną. Dziś działają następujące metody multi- bankowe: EPS: Austria (od 2001) e-dankort: Dania (od 2003) ideal: Holandia (od 2005) Bancontact/Mister Cash: Belgia (od 2006) Giropay: Niemcy (od 2006) BankAxess: Norwegia Secure Vault Payments: USA (od 2008) Interac Online: Kanada enets: Singapur Usługi pośredniczące: DIRECTebanking.com (Sofortueberweisung): Niemcy, Austria, Szwajcaria, Holandia, Belgia, Wielka Brytania POLi: Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania UseMyBank: Kanada, Wielka Brytania, Chiny, Holandia, Austria, Polska, Niemcy, Szwajcaria, Australia, Belgia Mazooma: USA SafteyPay: USA ideal ideal jest jak do tej pory najbardziej udaną metodą płatności bazującej na bankowości internetowej. Uruchomiony został w październiku 2005 i od tej pory odnotowuje ciągły wzrost. W 2008 liczba transakcji w ideal wzrosła o 87% w porównaniu do poprzedniego roku i wynosiła 25 milionów transakcji na wartość 2.1 mld euro 20. W 2009 roku ideal odnotował 63% wzrost liczby transakcji w stosunku do do 45 milionów. Całkowita wartość wyniosła prawie 3.4 mld euro (wzrost o ponad 62%). Średnia wartość transakcji w 2009 to euro Źródło: Currence 21 Źródło: Currence

29 Rys.7: Liczba transakcji ideal miesięcznie od 2006 Źródło: Currence. ideal jest preferowaną metodą płatności 44% holenderskich nabywców internetowych, akceptowaną przez 88% największych sklepów sieciowych 22. Dzięki uczestnictwu Rabobank, ABN AMRO bank, ING, SNS, Fortis, RBS, ANS bank, Friesland Bank dostęp do niej ma około 97% holenderskich klientów. Około 75% klientów tych banków używa bankowości internetowej. Od września- października 2009 klienci Friesland Bank, ASN Bank and SNS Regio Bank mogą korzystać z ideal do płatności za towary i usługi internetowe. Po wejściu w system tych trzech banków, liczba klientów, którzy mają dostęp do ideal przekroczyła 12.5 miliona. ideal zarządzany jest przez organizację Currence, podmiot ustanowiony przez uczestniczące banki to obsługi produktów płatniczych i dalszego rozwoju metod płatności. ideal jest obecnie wykorzystywany z rachunkami holenderskimi, ale Currence poszukuje sposobów międzynarodowej ekspansji poprzez interoperacyjność w ramach ICPNO oraz standardy w EPC Bancontact / Mister Cash Bancontact / Mister Cash jest belgijskim systemem kart debetowych, umożliwiającym płatności internetowe od Zarówno Bancontact jak i Mister Cash powstały w 1979 jako dwa różne systemy ustanowione przez koalicje banków. W późnych latach 80-tych połączyły się i weszły pod nadzór Banksys, który w 2006 został przejęty przez Atos Worldline, część Atos Origin. Posiadacze kart debetowych Bancontact / Mister Cash mogą wykorzystywać swoje karty do płatności internetowych w połączeniu z portalem bankowości elektronicznej. W celu dokonania płatności internetowej posiadacz musi wprowadzić 16-cyfrowy numer karty i datę ważności. Następnie jest przekierowywany to strony swojego banku, gdzie może autoryzować transakcję w portalu bankowości elektronicznej. Ten ostatni krok wymaga często czytnika kart lub tokena. Metoda ta akceptowana jest przez 90% banków belgijskich i ma potencjał dostępu do 8 milionów belgijskich konsumentów, czyli 80% całkowitej populacji. 22 Źródło: Currence

30 3.4.4 EPS EPC to austriackie rozwiązanie multi-bankowe bazujące na bankowości elektronicznej. Zbudowane zostało przez STUZZA (międzybankową firmę badawczą z obszaru współpracy w zakresie transferów płatniczych), austriackie banki i rząd. Jak w innych tego rodzaju metodach płatności, na wyjściu klient wybiera EPC jako metodę płatności i przekierowywany jest na stronę banku, na której loguje się korzystając ze swojego identyfikatora i PINu. Wszystkie szczegóły transakcji są już wypełnione i użytkowników autoryzuje ją poprzez numer autoryzacji transakcji (TAN). Pod koniec 2008 ponad 650 sklepów internetowych i wiele instytucji sektora publicznego miało EPC w swojej ofercie. W 2006 zrealizowano w EPC 960,000 transakcji, które w 2008 osiągnęły poziom 1.58 mln na wartość 80 mln euro 23. W mln transakcji wygenerowała ogólną wartość 60 mln euro. Dla obydwu lat zatem wzrost jest 25%. Duża jego część jest generowana podatki, ponieważ austriacka administracja podatkowa akceptuje tę formę płatności Giropay Giropay został wprowadzony w Niemczech w lutym 2006 przez Postbank, Sparkasse-Finanzgruppe i dostawców usług centralnych IT grupy bankowej Volksbanken Raiffeisenbanken. W 2008 wolumen transakcji Giropay wzrósł do 3.2 mln transakcji. 1.4 mln osób stosowało Giropay w zakupach internetowych, a dzięki oferowaniu Giropay przez 1500 banków 17 milionów klientów miało do niego dostęp. W 2009 liczba transakcji wzrosła do 4.6 mln, a wartość całkowita skoczyła ze 185 mln (2008) do miliona (2009). Liczba transakcji wzrosła więc o 40% a wartość o 56% w 2009 roku. Giropay pokazuje, że w ciągu zaledwie 4 lat od uruchomienia, można zostać jednym z wielkich dostawców płatności internetowych. Giropay jest częścią ICPNO, organizacji, która koncentruje się na zbudowaniu międzynarodowej interoperacyjności BankAxess W Norwegii klienci chcący płacić online przy użyciu swojego rachunku bankowego mają do dyspozycji multibankowe rozwiązanie BankAxess. BankAxess wykorzystuje BankID, metodę autentykacji opracowaną przez Bank Norweski do użytku internetowego. Od 2009 BankID wykorzystywać można również w telefonach komórkowych, otwierając w ten sposób komórki na płatności BankAxess. Koszt transakcji internetowej wynosi około 0.50 euro. Płatności bazujące na bankowości internetowej stanowią około 18% wszystkich płatności internetowych, podczas gdy karty debetowe i kredytowe to około 61% e-dankort W Danii funkcjonuje system e-dankort, który wprowadzony został przez PBS, duńskiego dostawcę rozwiązań płatności elektronicznych. Posiadając 3% udział w rynku, nie jest zbyt pomyślnym projektem. E-Dankort musi konkurować z duńskim systemem kart debetowych Dankort, które to również funkcjonować mogą online i stanowią przeważającą większość w obszarze transakcji internetowych. 23 Żródło: Raiffeisenbank Austria and e-force.at, 2008

31 3.4.8 Faster Payments Service Vocalink pracuje obecnie nad rozwiązaniem płatności bazujących na bankowości internetowej dla brytyjskich posiadaczy kont. Używa Faster Payments Service (FPS), usługi wprowadzonej w maju 2008 do realizacji płatności prawie w czasie rzeczywistym. Przy checkoucie klient jest przekierowywany do na stronę bankowości elektronicznej swojego banku. Tam znajduje już wypełniony formularz i musi jedynie autoryzować płatność. Usługa ta będzie dostosowana do ogólnego użytku, hostowana i zarządzania przez Vocalink Secure Vault Payments Secure Vault Payments zostały wprowadzone przez NACHA w Stanach Zjednoczonych w maju NACHA to amerykańska asocjacja płatności elektronicznych, która nadzoruje sieć zautomatyzowanych izb rozliczeniowych i wiąże 19 regionalnych asocjacji płatniczych oraz instytucji finansowych w USA. Secure Vault Payments pozwalają na płatność internetową bezpośrednio z portal bankowości online bez żadnej opłaty. Biorąc pod uwagę szacunkową liczbę 61 milionów użytkowników bankowości internetowej w Stanach, usługa ta ma ogromny potencjał, chociaż dotychczasowy rozwój był raczej powolny 24. Jeżeli okaże się sukcesem, może odbierać znaczną część rynku kartom kredytowym i innym metodom płatności, wpływając w ten sposób istotnie na cały rynek e-płatności i e-handlu Interac Online Interac Online jest kanadyjską usługą multibankową, uruchomioną w 2005 roku. Jest własnością Asocjacji Interac, której członkami są banki, a jej funkcjonowanie zapewnia bankowa firma Acxsys Corporation. Asocjacja Interac jest również właścicielem kanadyjskiej sieci kart debetowych Interac Direct Payments. Interac Online dostępny jest w 4 z 5 największych banków kanadyjskich- RBC Royal Bank, BMO Bank of Montreal, Scotiabank i TD Canada Trust- czyli potencjalnie dla 9.5 miliona Kanadyjczyków (ok. 30% populacji). Usługę tę oferuje ponad 300 akceptantów, włączając niektórych wielkich detalistów, organizacje rządowe i uniwersytety enets enets jest multibankową usługą płatniczą w Singapurze. enets jest dostawcą usług płatniczych, będącym własnością NETS, bankowego dostawcy usług dla płatności kartowych w punktach sprzedaży. W przeciwieństwie do większości innych metod bazujących na bankowości elektronicznej, enets nie inicjuje polecenia przelewu, które przesuwa środki do akceptanta, ale inicjuje polecenie zapłaty, autoryzujące akceptanta do ściągnięcia środków z rachunku klienta. Jako autoryzacja występuje login do portalu bankowości elektronicznej. Z enets korzystać mogą posiadacze rachunków w DBS/POSB, UOB i Citibank, czyli ponad 90% populacji Singapuru Directebanking Directebanking jest niemiecką usługą pośredniczącą. Zostało opracowane przez niezależną od banków firmę Payment Network, która została założona w W kraju nazywana jest po niemiecku: Sofortueberweisung ( Bezpośredni Transfer Bankowy ), a na płaszczyźnie międzynarodowej funkcjonuje jako Directebanking. Directebanking jest dostępna w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Belgii, Holandii i Wielkiej Brytanii Online Banking and Bill Payment: Trends, Forecast, and Strategies for Reinvigorating Growth and Adoption Javelin Strategy and Research

32 Klient wybiera Directebanking przy checkoucie i zostaje przekierowany do portalu Directebanking. I to tam, a nie w portalu bankowości elektronicznej, musi wpisać kod banku, numer rachunku i zatwierdzić transakcję. Jednak fakt, że te informacje są ujawniane stronie trzeciej może odstraszać niektórych klientów. W styczniu 2009 wprowadzono tę usługę w Holandii. Kilku dostawców i akceptantów zaczęło jej używać, ale głównie dla klientów międzynarodowych. Banki holenderskie nie były zadowolone z jej wprowadzenia. W listopadzie 2009 Holenderska Asocjacja Bankowa opublikowała informację prasową, w której ostrzegała konsumentów przed tak zwanymi usługami nakładkowymi narażonymi na ryzyko oszustw. I chociaż Directebanking nie zostało wymienione z nazwy, było to wyraźnie działanie wycelowane w nowego gracza. Akceptanci sieciowi nie byli zgodni w tym temacie. Niektórzy obawiali się przestępstw i negatywnych konsekwencji, które mogą dotknąć cały sektor handlu elektronicznego, inni natomiast chętnie powitali konkurencję na rynku płatności. Wydaje się, że z powodu opozycji banków i silnej konkurencji ze strony bardzo popularnego ideal, Directebanking nie odniesie sukcesu na rynku holenderskim. Na innych rynkach jednak Directebanking powiodło się lepiej. Holenderskie linie lotnicze KLM ogłosiły ostatnio, że zastępują Giropay przez Directebanking dla płatności w Niemczech. Dziś przetwarza około 25,000 transakcji dziennie. Dostępna jest także w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Holandii, Belgii i Wielkiej Brytanii. W Austrii dziennie realizowanych jest 1200 transakcji, a dostęp mają klienci 95% banków w kraju POLi POLi to australijska usługa pośrednicząca, będąca własnością Centricom. Dostępna jest obecnie w Australii, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii. POLi działa z dedykowaną przeglądarką, którą użytkownicy muszą najpierw ściągnąć. W sklepie internetowym klient zostaje przekierowany do swojego portalu bankowości elektronicznej. Po zalogowaniu POLi uzupełnia dane transakcji. Klient może wtedy zakończyć transakcję i powrócić do sklepu sieciowego. POLi odniosła sukces w Nowej Zelandii, gdzie została wdrożona przez niektóre organizacje rządowe, ale planowana ekspansja na Europę kontynentalną jeszcze się nie zmaterializowała PayEx Duńska firma e-płatności PayEX zbudowała usługę pośredniczącą, która agreguje główne metody płatności bazujące na bankowości elektronicznej w krajach nordyckich. Dzięki PayEx Direct bank akceptanci mogą przyjmować płatności internetowe z rachunków Norwegów, Duńczyków, Szwedów i Finów przy użyciu tylko jednego połączenia. Oznacza to jedno połączenie na cały rynek nordycki, ale również umożliwienie płatności transgranicznych. Jest idealnym przykładem siły usług pośredniczących Glue Pay GluePay to dzieło Glue Finance AB, dostawcy usług płatniczych ze Szwecji. Glue Pay jest systemem automatycznych natychmiastowych transferów bankowych, który pozwala akceptantom przesyłać pieniądze na rachunki bankowe klientów i otrzymywać depozyty bankowe od klientów. Poprzez zdeponowanie pieniędzy w Glue Finance AB, która ma rachunki w największych bankach, akceptanci Glue Pay otrzymują w tych bankach wirtualne rachunki, czyli unikalne numery rachunków w systemie Glue Pay, używane do segregowania środków. 25 Payment Network, January 2009

33 Od strony akceptantów, wypłaty dla gracza dokonywane są z wirtualnego konta w banku, w którym gracz posiada rachunek. Akceptanci mogą doładowywać swoje konta Glue Pay normalnym przelewem bankowym. Płatności od gracza do akceptanta dokonywane są poprzez transfery międzybankowe. Automatycznie generowany unikalny numer ID identyfikuje płatność i jest wysyłany do akceptanta. Usługę tą wprowadzono w niektórych bankach Szwecji, Finlandii, Danii, Norwegii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Polski, Niemiec, Estonii, Litwy, Łotwy i Turcji Rozwiązania międzynarodowe Rozwój metod e-płatności bazujących na bankowości elektronicznej, jako poważnej alternatywy kart, postępuje w sposób stabilny. Jednak rozwiązania mono- i multibankowe nadal mają jedynie zasięg krajowy. Aby osiągnąć wymiar międzynarodowy, wypróbowuje się 3 podejścia. Kilku graczy podjęło inicjatywy utworzenia interoperacyjności, w postaci np. utworzenia International Council of Payment Network Operators (ICPNO- Międzynarodowa Rada Operatorów Sieci Płatności). Intencją jest pozostawienie schematów krajowych, ale uczynienie ich kompatybilnymi z zagranicznymi. ICPNO została ustanowiona w 2008 r. do określania standardów i zasad interoperacyjności krajowych systemów płatności. W inicjatywie tej uczestniczą ideal (Holandia), Giropay (Niemcy), Vocalink (UK), NACHA (USA) i Interac (Kanada). The ICPNO współpracuje również z European Payment Council (EPC- Europejska Rada ds. Płatności). Planowana interoperacyjność pomiędzy ideal i giropay pojawić się ma w Alternatywą współpracy międzynarodowej jest ekspansja krajowych metod płatności za granicę. W 2009 ideal zaproponowano EPC, która pracuje nad harmonizacją płatności w Europie w ramach SEPA. Zasugerowano, że może on stać się nowym standardem, na którym budować się będzie paneuropejskie płatności elektroniczne. EPC nie przyjęła jednak tej propozycji. Trzecią opcją są rozwiązania pośredniczące, jak Payment Network z Niemiec, oferująca swoją usługę Directebanking.com w kilku krajach europejskich. Plan okazał się nieco zbyt optymistyczny, ale na pewno ma ona potencjał. Dodanie kolejnego banku w kolejnym kraju jest na pewno mniej problematyczne dla tego rodzaju rozwiązań, niż dla usług multibankowych, a więc umożliwia szybką ekspansję międzynarodową. Innym przykładem jest PayEX, który wprowadził rozwiązanie agregujące dla rynku nordyckiego, czy kanadyjska firma UseMyBank, która dzięki użyciu różnych metod, łączy różne istniejące metody płatności, dając im zasięg międzynarodowy. Interoperacyjność i rozwiązania pośredniczące mogą być dobre dla rynków, gdzie istnieją już metody płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej. Na nowszych rynkach jednak powinno się dążyć do utworzenia nowego międzynarodowego standardu, w oparciu o który zbudowałoby dużą usługę sieciową. Wykorzystanie ideal jako standardu nie musi być w cale złym pomysłem. 3.5 Chiny i świat Chiński sektor płatności internetowych ma cechy znacznie odróżniające od innych krajów, jako że najbardziej preferowaną metodą płatności internetowej jest przekaz (transfer obciążeniowy), pobranie (polecenie przelewu) i pobranie z potwierdzeniem (transfer obciążeniowy) Koncept Analytics

34 Chiny są ogromnym rynkiem, którego rozwój stanowi prawdziwe wyzwanie dla globalnego handlu elektronicznego. W 2009 chiński rynek płatności internetowych nie został dotknięty przez kryzys finansowy i odnotował szybki wzrost w zakresie zarówno liczby użytkowników, jak również skali rynku. Liczba użytkowników wzrosła z 52 milionów w 2008 do 90 milionów w 2009, a rynek płatności elektronicznych z mld euro (210 mld CNY) w roku 2008 do 42.8 mld euro (430 mld CNY) w Największą metodą płatności internetowych w Chinach jest Alipay, będąca częścią Alibaba Group, założonej w 1999, która jest również właścicielem platformy e-commenrce. Alipay jest usługą escrow, która pozwala klientom na płacenie w internecie kartą kredytową lub bankowością elektroniczną. Alipay zatrzymuje płatność do momentu dostawy towarów i wtedy dopiero transferuje środki do akceptanta. Jako że konkurencja cały czas wzrasta, Alipay rozpoczyna ekspansję i rzuca wyzwanie PayPalowi ujawniając swoje plany przekroczenia wartości transakcji głównej dywizji ebaya w ciągu dwóch lat. Alipay osiągnął już kamień milowy w postaci 270 milionów użytkowników w końcówce roku 2009 (w lipcu 2009 było ich jeszcze 200 milionów) i zaczął ekspansję na resztę Chin, ale również wejście na rynki USA i Europy. Mało prawdopodobnym jest, aby w krótkim terminie wpłynął znacznie na rynki europejskie, ale biorąc pod uwagę rozwój bazy w Chinach, ruchy w Stanach i w Europie pozostawić mogą potężny ślad. Rys.8: Rynek płatności internetowych w Chinach. Źródło: ResearchInChina. 3.6 Wybór innowacyjnych produktów płatniczych Na rynku płatności internetowych jest wiele miejsca na innowacje. Z nieustannie zmieniającymi się okolicznościami budować można nowe modele biznesowe czy usługi transakcyjne, które mają potencjał zmiany całego rynku. Omawiamy tu kilka z nich, godnych największej uwagi RevolutionCard: nowa forma płatności kartowych 27 China Online Payment Industry Report, 2009 released by ResearchInChina

35 RevolutionCard oferuje karty do użytku online i offline, które są tańsze i bardziej bezpieczne. W 2009 RevolutionCard została przejęta przez organizację kart kredytowych American Express za 300 milionów dolarów. RevolutionCard to karta kredytowa z PINem, na której nie drukuje się numeru karty czy danych posiadacza. To redukuje ryzyko oszustwa po kradzieży czy zagubieniu karty. 4-cyfrowy PIN może być używany w zakupach internetowych, gdzie wpisuje się go w pole CVC/CVV. Dodatkowym zabezpieczeniem jest możliwość generowania przez posiadaczy jednorazowych PINów do użytku online, tak, żeby nie musieli wpisywać swojego głównego PINu. W ten sposób skradzione lub przechwycone informacje stają się bezużyteczne dla przestępców. Podstawową korzyścią dla akceptantów są niższe koszty. Opłata dla akceptanta wynosi 0.5% wartości transakcji, czyli dużo mniej niż opłata za kartę kredytową. RevolutionCard oferuje także RevolutionMoney, portmonetkę elektroniczną, w ramach której możliwe jest wysyłanie i otrzymywanie pieniędzy. Po subskrypcji do wymiany pieniędzy posiadacz konta wskazuje rachunek do połączenia z rachunkiem MoneyExchange. Transfery pomiędzy użytkownikami MoneyExchange są bezpłatne. Przejęcie przez American Express potwierdza wartość firmy. RevolutionCard pozostanie prawdopodobnie drugą marką kartową oferowaną w portfolio American Express. Ponadto przypuszczać można, że będzie również wykorzystywana do innowacji. Ze wsparciem jednego z wielkiej trójki kartowej, RevolutionCard może osiągnąć znaczny sukces e-carte Bleue: fikcyjny numer karty kredytowej e-carte Bleue uruchomiona we Francji w 2002 roku jest kartą kredytową skonstruowaną specjalnie do użytku internetowego, która bazuje na krajowym systemie kartowym Carte Bleue. Dzięki aplikacji do pobrania, e-carte Bleue generuje jednorazowe fikcyjne numery karty kredytowej, które opierają się na numerze prawdziwym. Taki fikcyjny numer przesyłany jest do akceptanta sieciowego, a więc nie dociera do niego żadna prawdziwa informacja. Karta oferowana jest przez banki takie jak Credit Lyonnais, Societe Generale i Credit Agricole. Zaletami dla sklepów internetowych są bezpieczne transakcje i eliminacja powodu zwrotu środków w postaci to nie byłem ja. To redukuje ryzyko i pomaga podwyższać poziom udanych transakcji. Chociaż po stronie użytkownika jest więcej procedur do wykonania w procesie płatności, ale e-carte Bleue łagodzi jednocześnie obawy o bezpieczeństwo. Pomimo swojej innowacyjności e-carte Bleue nie osiągnęła wielkiego sukcesu. Według danych do czerwca 2009 skorzystało z niej tylko 750,000 z 23.5 miliona francuskich użytkowników Internetu TrialPay i marketing transakcyjny Amerykańska firma TrialPay, powstała w 2007 r., jest pionierem w tzw. Marketingu transakcyjnym. Założyciele firmy zauważyli, że ludzie nie są przygotowani do płacenia za niektóre towary internetowe, jak oprogramowanie czy subskrypcje, ale mogą płacić za inne dobra, często materialne. TrialPay oferuje klientowi pierwszy towar za darmo, jeżeli nabędą drugi towar u innego sprzedawcy.

36 Przy checkoucie u pierwszego sprzedawcy klient wybiera TrialPay z dostępnych opcji płatności. Jednocześnie oferuje mu się szereg innych towarów od innych sprzedawców, spośród których wybrać może jednego. Po zakończeniu tego drugiego zakupu klient otrzymuje maila z informacjami o tym, jak przyjąć pierwszy wybrany produkt, teraz już bezpłatny. Dla przykładu klient może otrzymać za darmo program WinZip jeżeli wyda 50 USD na ubrania w Gap.com. Wydaje się to obopólną korzyścią. Klient otrzymuje produkt za darmo. Pierwotny sprzedawca, w naszym przykładzie WinZip, dokonuje sprzedaży, której inaczej mógłby nie zrealizować. A Gap.com zyskuje nowego klienta. To drugi akceptant kompensuje oryginalnemu sprzedawcy bezpłatną sprzedaż pierwszego produktu. Drugi akceptant jest zaangażowany w reklamowanie; sponsoruje bezpłatne produkty, aby nabyć nowych klientów. Nowego klienta pozyskuje się poprzez transakcję finansową, stąd marketing transakcyjny. Marketing w momencie zakupu jest powszechną techniką zwiększania sprzedaży od batoników przy kasie w supermarkecie do produktów powiązanych oferowanych przy checkoucie w Amazon. Ale teraz akwizycja sponsorowanego produktu bezpłatnego jest połączona z rzeczywistą sprzedażą innego produktu u innego sprzedawcy, a przez to natychmiastowo przekształca konsumenta w nowego klienta. Wskaźnik przekształcenia wynosi w tym wypadku 100%. TrialPay odnotowuje imponujący wzrost. W ciągu trzech lat od założenia ma już 40 milionów zarejestrowanych użytkowników (15 milionów w zeszłym roku) i 7,500 sklepów internetowych, które go oferują. Chociaż projekt jest innowacyjny, wymaga pewnych specyficznych okoliczności, aby się udał. Zarówno akceptant pierwszy jak i drugi muszą być specjalnego rodzaju, czyli pierwszy musi mieć produkt, który klient chce, ale nie jest chętny do zapłaty za niego, a drugi musi mieć markę, na którą jest duże zapotrzebowanie. Co więcej, ponieważ klient jest przenoszony od jednego sklepu do drugiego, akceptanci są stowarzyszeni i ich marki nie mogą być nie do pogodzenia. Koncepcja jest innowacyjna, ale czy zdobędzie sukces komercyjny, zobaczymy BillMeLater: kredyt za transakcję W październiku 2008 ebay, właściel głównego rynku internetowego ebay oraz Skype`a i PayPala, przejął za 945 milionów dolarów firmę BillMeLater. W ten sposób wykupił jednego z konkurentów PayPala i nową metodę płatności. W BillMeLater amerykańscy konsumenci mogą uzyskać kredyt na ich zakupy internetowe na bazie transakcji, w przeciwieństwie do odgórnego limitu kredytowego w kartach kredytowych. Przez szacowanie kredytu konsumenta na transakcję BillMeLater zapobiega nadmiernemu kredytowaniu i chroni się przed brakiem płatności. Klient nie płaci odsetek przez pierwsze 90 dni, jeżeli spłaci w tym terminie obciążenie. Dla konsumenta BillMeLater jest stosunkowo prosty. Nie ma potrzeby rejestrowania się czy tworzenia konta. Wszystko, co musi zrobić, to wprowadzić datę urodzenia i ostatnie 4 cyfry numeru ubezpieczenia społecznego przy checkoucie a BillMeLater determinuje zdolność kredytową w trzy sekundy. BillMeLater prezentuje to jako dodatkowy element bezpieczeństwa, tłumacząc, że brak tu informacji o rachunku, którą można ukraść. Jednak nazwa użytkownika i hasło mogą być zmieniane, podczas gdy data urodzenia i numer ubezpieczenia społecznego są stałe. Co więcej, jest to jedyny czynnik zabezpieczenia, coś, co znasz i nie ma żadnych innych środków zwiększających bezpieczeństwo. Wydaje się, że założeniem jest, że numer ubez-

37 pieczenia znany jest tylko jego posiadaczowi, podczas gdy w rzeczywistości dostęp do tych numerów i dat urodzenia ma wiele organizacji. Kiedy ebay kupił BillMeLater 4 miliony osób już używało tej metody płatności. W 2009 roku 1,000 sklepów internetowych oferowało tę usługę, a w październiku 2009 ebay uruchomił BillMeLater pilotażowo na swojej platformie. BillMeLater to innowacyjny produkt, który najprawdopodobniej stanie się popularną metodą płatności internetowych Kachingle: crowdfunding dla treści internetowych Uruchomiony w 2009 Kachingle oferuje przesunięcie paradygmatu w płatnościach internetowych wynagradzając wydawców internetowych w zgodnie z częstotliwością czytania ich treści przez użytkowników 28. Sposób działania Kachingle jest następujący. Klient ustanawia stałą kwotę miesięczną, którą chce wydać na treści internetowe, np. 5 euro. Ta kwota dzielona jest pomiędzy wszystkie strony internetowe (połączone z Kachingle) według częstotliwości wizyt klienta. Jeżeli jedną stronę odwiedza 9 razy, a inne tylko 1 raz, ta pierwsza otrzyma 4.50 Euro, a inne 0.50 Euro. Tłum odwiedzających finansuje zatem wydawców internetowych. Kachingle obciąża transakcję 20% opłatą. Jest to interesująca i innowacyjna metoda płatności internetowych, ale wątpliwym jest, czy uda jej się osiągnąć sukces komercyjny na dużą skalę. Po pierwsze- deklaracja miesięcznej kwoty jest całkowicie dobrowolna, po drugie- użytkownik może wybrać stronę, na którą będzie wchodził i dla której zarabiał. To upodabnia schemat do stron charytatywnych i wywołuje uczucia wolontariatu, altruizmu i bycia dobrym obywatelem 29. Wydawcy muszą więc walczyć o atencję użytkowników. W rezultacie, nie ma pewności zysku długoterminowego, a co za tym idzie- możliwości rozwoju biznesu. Nie jest to więc metoda interesująca dla wydawców komercyjnych. 3.7 Ciągły rozwój w obszarze kart przedpłaconych Wykorzystanie kart przedpłaconych w płatnościach internetowych w roku 2009 wywoływało duże zainteresowanie. W środowisku online karty przedpłacone wykorzystywane są przede wszystkim przez cyfrowowrażliwych i cyfrowo-wykluczonych. Cyfrowo-wrażliwi mają dostęp do innych metod płatności internetowych, takich jak karty kredytowe, ale obawiają się oszustw i martwią o swoją prywatność, dlatego wybierają karty przedpłacone. Osoby wyłączone cyfrowo nie mogą płacić w Internecie innymi środkami. Nie koniecznie muszą to być osoby nieubankowione, mogą posiadać rachunki bankowe i karty, których nie można używać w Internecie. Ta grupa jest szczególnie duża w Europie Wschodniej i krajach rozwijających się 30. Na rynku pojawia się coraz więcej kart przedpłaconych dedykowanych osobom młodym. Przykładem jest Ultimate Game Card, Wallie-card i duńska Getitcard. W niektórych krajach takich jak Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone istnieje wyraźnie rozdzielenie pomiędzy kartami tylko dla dorosłych i kartami dla wszystkich. W celu identyfikacji kategorii stosuje się odmienne numerowanie lub sufiksy. Kartami wydawanymi niezależnie od wieku nie można płacić za towary i usługi przeznaczone dla dorosłych. Trzy główne rynki kart przedpłaconych to hazard internetowy, telefonia internetowa (VoIP) i gry internetowe. Z reguły karty przedpłacone kupowane są w fizycznych sklepach i mają formę kart internetowych lub paragonów 28 The Online Paypers, Volume 2, issue 23, Exclusive interview with Kachingle, a voluntary-pay solution for content monetisation. 29 Idem, Paul Romer quoted by Yves Huin of Kachingle. 30 The Paypers, Exclusive interview with Ukash's CEO Mark Chirnside, 14 September 2009.

38 kasowych z kodem numerycznym. Karty przedpłacone są dostępne także w sprzedaży w przez Internet, a w niektórych krajach, np. w Hiszpanii, można je kupić w bankomacie. Ważnymi kartami przedpłaconymi są Ukash i PaySafeCard, dostępne w większości krajów europejskich, a także TicketSurf w sprzedaży w wielu krajach francuskojęzycznych w Europie i Afryce. 3.8 Płatności rozszerzone- elektroniczne fakturowanie i płatności Infrastruktura płatnicza SEPA stanowi podstawę dla nowych zharmonizowanych usług takich jak płatności internetowe czy e-fakturowanie. Szczególnie europejscy politycy mają ogromne oczekiwania odnośnie korzyści społecznych głębszej penetracji płatności internetowych i e-fakturowania w najbliższych latach (często przywołuje się szacunki oszczędności rzędu 243 mld euro). W związku z tym nawołują do wysiłków ponad SEPA, których efektem mają być nowe wystandaryzowane usługi bazujące na infrastrukturze SEPA. Rys.9: Płatności są tylko jednym z elementów procesów biznesowych Elektroniczne fakturowanie jest skierowane głównie na zwiększanie efektywności poprzez dematerializację faktur papierowych. Nie jest instrumentem szczególnym dla handlu elektronicznego, chociaż sektor e- commerce jest liderem w obszarze dematerializacji i efektywności. Według opublikowanego w 2009 raportu Grupy Eksperckiej ds. E-fakturowania Komisji Europejskiej, elektroniczne przetwarzanie samych faktur B2B daje rocznie oszczędności rzędu 200 mld euro. W 2009 roku zaobserwować można było znaczne postępy e-fakturowania, zarówno w znaczeniu globalnej skali wdrożeń, jak również zmian regulacyjnych i w obszarze trans granicznym 31. Jest ono postrzegane jako źródło zwiększania produktywności sektorów B2B i B2C. 31 E-invoicing Papers, volume 2, issue 25

39 E-fakturowanie jest przykładem jak sprawić, aby technologia pracowała na środowisko, poprzez redukcję emisji CO2 i obniżanie konsumpcji papieru, ale także stanowi ważny element finansowego łańcucha dostaw, łącząc wewnętrzne procesy przedsiębiorstwa z systemami płatności i stymulując cyfryzację dokumentów w łańcuchach dostaw i procesach zamówień, obniżając jednocześnie ryzyko oszustw podatkowych. Nowym obszarem tworzenia wartościowych propozycji jest dla dostawców w szczególności połączenie e- fakturowania z płatnościami. Atutem rozwiązań, które oferują dalszą automatyzację i ulepszoną rekoncyliację, zarówno po stronie wierzytelności jak i zobowiązań, jest fakt, że firmy pozostają pod presją optymalizacji kosztów i kwestii politycznych i będą musiały podjąć wkrótce stosowne działania w obu tych sferach. 3.9 Przestępstwa Przestępstwa i ich postrzeganie są i pozostaną ważną kwestią w płatnościach internetowych. I chociaż większość transakcji internetowych przeprowadzona jest właściwie, naświetlone przez media przypadki, w których pojawiają się miliony numerów kart lub miliardy euro, martwią zarówno klientów jak i akceptantów. Prawdziwym kosztem przestępstw jest tu wartość utraconych pieniędzy, wartość środków przeznaczonych na zapobieganie oszustwom, a także utrata zaufania do kanału internetowego. W porównaniu z rokiem 2008, w 2009 odnotowano mniej dużych przypadków oszustw internetowych. Większość przypadków to nadal raczej mało skomplikowane metody, takie jak szybko wybierane kombinacje numerów kart i podmiotów do momentu odnalezienia pasujących, lub zaprzeczanie odbioru towarów przez klienta i żądanie zwrotu zapłaty. Jednak w następnym roku spodziewać się można wzrostu liczby oszustw kartowych w Internecie, paradoksalnie w związku ze zwiększonym bezpieczeństwem w punktach sprzedaży. W Wielkiej Brytanii zastąpienie kart z paskiem magnetycznym standardem EMV z chipem i PINem doprowadziło do stopniowego spadku przestępstw kartowych offline. Jednocześnie jednak stopniowo zwiększała się liczba kartowych oszustw w Internecie. W związku z wdrożeniami EMV w całej Europie (w Holandii wdrożenie EMV wynika m.in. z dużej ilości oszustw w bankomatach), oszuści mogą przerzucić swoją uwagę na transakcje card-not-present. Konsumentom z reguły zwraca się pieniądze po nieuprawnionym użyciu ich karty, a koszty ponosi sektor jako całość, co odczuwają akceptanci w postaci wyższych opłat. Ciągłość oszustw internetowych kartami płatniczymi pokazuje potrzebę bezpiecznych metod płatności internetowych dedykowanych relacjom w sieci. Ponadto akceptanci chcą wiedzieć, z kim wchodzą w relacje. Inwestują zasoby w śledzenie schematów zakupowych klientów i wysyłają zapytania do zewnętrznych baz danych w celu określenia tożsamości klienta. Pokazuje to potrzebę rozwiązania dla e-tożsamości, takiego jak BankID w Norwegii czy estońska karta e- tożsamości, przez które klient może udowodnić, że jest tym, za kogo się podaje Innopay opublikował kilka prac natemat e-tożsamości. Do pobrania z:

40 3.9.1 Wykrywanie i przeciwdziałanie oszustwom Oszustwa mają różną formę, ale z reguły wiążą się z płatnością i dostawą: Nabywca odwołuje transakcję po tym, jak otrzyma towar lub usługę. Możliwe jest to tylko w przypadku płatności z funkcją chargeback, takich jak karty kredytowe. Nabywca kupuje towary lub usługi skradzionymi danymi uwierzytelniającymi płatność. Akceptanci muszą analizować ryzyko związane z płatnościami. Jak zobaczymy w rozdziale 6, ryzyko to determinują 4 czynniki: czas, lokalizacja, produkt i relacja. Przestępstwa wiążą się często z wykorzystaniem kart kredytowych. Wynika to z faktu, że nie zostały one po prostu zaprojektowane do użytku w Internecie. Numer karty kredytowej zawiera wszystkie ważne informacje (tożsamość i numer rachunku). Karta kredytowa jest tak narażona na ryzyko oszustwa, ponieważ w przetwarzaniu tych cennych numerów bierze udział wiele stron. Pomimo wielu dodawanych elementów zabezpieczeń, oszustwa te występują nieustannie. Wielu z nich zapobiec może dobre połączenie pomiędzy metodą płatności i dostawy. Dla przykładu, w pierwszej transakcji z nowym i nieznanym klientem użyć można metody płatności gwarantowanej (np. transferu bankowego). Mniej gwarantowanych metod (np. polecenia zapłaty) można używać już po ustanowieniu relacji z klientem. Z biznesowego punktu widzenia rozumowanie może być jednak odwrotne: dajmy nowym klientom najłatwiejsze sposoby płatności i przyjmijmy ryzyko. Oznacza to, że akceptant musi cały czas bilansować ryzyko z kosztami i łatwością użycia. Przestępstw można jednak uniknąć poprzez stosowanie metod gwarantowanych w połączeniu z przedpłatą. Rys.10: Rozwój przestępstw w e-commerce. Źródło: CyberSource Kroki procesu wykrywania i zapobiegania oszustwom Zapobieganie oszustwom oszczędza pieniądze, ale także kosztuje. To koszty nie tylko związane z konkretnymi metodami, ale także z fałszywymi odrzuceniami transakcji poprawnych. Poza mechanizmami automatycznymi, zapobieganie może obejmować również manualne przetwarzanie transakcji, gdzie ryzyko jest znaczne.

41 Wykrywanie i zapobieganie oszustwom może mieć miejsce tylko wówczas, gdy akceptant wie coś o kliencie. Im więcej wie, tym lepiej może oszacować ryzyko akceptacji konkretnej transakcji. W środowisku sieciowym akceptant wie bardzo mało o (nowych) klientach i musi pracować z tak ograniczonymi informacjami. Rozróżniamy dwa podejścia, które mogą się również łączyć: Monitoring i zapobieganie oszustwom u akceptanta. W tej sytuacji akceptant buduje swoje własne bazy nieuczciwych klientów, np. w oparciu o numer karty kredytowej, nazwisko czy adres. Utrzymuje swoje własne czarne listy. Wykorzystanie zasobów zewnętrznych dla zapobiegania oszustwom. Akceptant używa baz zewnętrznych do walidacji poszczególnych informacji, które otrzymuje od klientów. Może to być numer karty kredytowej, adres czy status kredytowy. Używa czarnych list z zasobów zewnętrznych. W praktyce te podejścia często się łączy. Różni się również poziom automatyzacji Analizy zewnętrzne Zautomatyzowane narzędzia wykrywania podstawowych przestępstw cały czas się rozwijają. Oferują je akceptantom banki- wydawcy, dostawcy usług płatniczych i dostawcy IT. Korzystają one z informacji dostarczonych przez nabywców, co z reguły prowadzi do dodatkowych działań manualnych do wykonania transakcji internetowej. Przykładem jest wpisywanie 3-cyfrowego kodu CVC lub kodu PIN do autentykacji jako część procesu Verified by Visa (VbV) lub MasterCard Secure Code (MCSC). Zautomatyzowane narzędzia wykrywania oszustw: Address Verification Service (AVS- Usługa Weryfikacji Adresu): porównuje dane adresu nabywcy z danymi z kartoteki klienta w bazie banku, który wydał kartę. Jest to dostępne tylko lokalnie w USA i w ograniczony sposób w Kanadzie i Wielkiej Brytanii. W Europie kilka banków wydawców stworzyło podobne bazy z kartotekami i oferuje je akceptantom i dostawcom usług płatniczych. Te indywidualne inicjatywy porównać można do AVS. Card Verification Code (CVC- Kod Weryfikacji Karty), znany również jako Card Verification Number (CVN): jego celem jest zweryfikowanie, czy osoba składająca zamówienie jest rzeczywiście w posiadaniu karty. Jeżeli karta została skradziona, mechanizm ten jest oczywiście bezużyteczny, ponieważ osoba będąca w posiadaniu karty ma dostęp do kodu. Moduły Zarządzania Ryzykiem lub Analizy Oszustw. Są to moduły oprogramowania, które dostarczają dostawcy rozwiązań akceptantom. Moduł zarządzania ryzykiem używa z reguły serii sprawdzeń. Każde sprawdzenie generuje pewien wynik. Jeżeli zsumowane wyniki przekraczają określoną wartość, transakcja jest automatycznie blokowana. Akceptant może dostosować każdy element sprawdzania do swoich własnych wymogów (wartości progowe). Analiza ryzyka obejmować może: Sprawdzanie list referencyjnych. Opiera się o czarne i białe listy numerów kart kredytowych, rozbudowywane z czasem, lub nabywane od wyspecjalizowanych, wiarygodnych źródeł. Kraj adresu IP transakcji. Wielu akceptantów blokuje transakcje z niektórych krajów.

42 Sprawdzenie sekcji kupującego: sprawdza zachowania i próby w określonym przedziale czasowym. Częścią tej procedury może być sprawdzanie szybkości. Sprawdzanie spójnościowe. Zmiksowany zestaw zapytań, np. adres , nazwa, lokalizacja. Nowym sposobem są zapytania in/out of wallet, gdzie w czasie procesu zamówienia nabywcy zadaje się konkretne pytania, które mają na celu autentykację i walidację z konkretnym profilem znanym akceptantowi lub trzeciej stronie. Rozwiązaniem hardware`owym są urządzenia do odczytywania odcisków palców, w których pobiera się informację o konfiguracji urządzenia, z którego składane jest zamówienie Przeniesienie ciężaru odpowiedzialności za autentykację w VbV i MCSC W minionych latach motywowano akceptantów do współpracy w zakresie zapobiegania oszustwom z powodu tzw. liability shift, czyli przeniesienia ciężaru odpowiedzialności. Gdy akceptant jest dostosowany do określonych metod zapobiegania, odpowiedź za określone transakcje przenoszona jest na bank, który wydał kartę. Przykładami takich metod są 3D-Secure (marka Verified by Visa i MasterCard Secure Code) oraz EMV (w Wielkiej Brytanii: Chip and PIN ) dla transakcji fizycznych. Akceptant, który wdroży te programy, przenosi odpowiedzialność za transakcje oszukańcze card-not-present (CNP- bez fizycznego użycia karty), wynikające z odmowy transakcji, gdy klient twierdzi, że to nie był on. Akceptant musi jednak wiedzieć, że oszustwa nadal są możliwe i obciąża go odpowiedzialność z innych powodów, np. rzekomego niedostarczenia towaru, czy niezgodności z zamówieniem. Gdy akceptant wdraża 3D-Secure, do banku wydawcy należy sprawdzenie tożsamości nabywcy. W zależności od portfolio kartowego, bank może zdecydować o dodaniu dodatkowej metody autentykacji w transakcji, np. wydając kod PIN lub stosując dane uwierzytelniające z bankowości elektronicznej. Z punktu widzenia akceptanta może to oznaczać pogorszenie łatwości użycia kart kredytowych. Będzie to wymagało decyzji odnośnie oferowanych sposobów płatności Przegląd manualny Sklepy internetowe często borykają się z manualnym przetwarzaniem transakcji, które zostały odrzucone w zautomatyzowanym procesie anty-oszukańczym, ale nadal mają racjonalny wynik. W podjęciu dobrej decyzji pomoże osąd dobrze wyszkolonego pracownika. Ponadto zagregowana analiza manualna umożliwia organizacji dostosowanie ustawień automatów i narzędzi wykrywających oszustwa. Im dłuższe zaangażowanie organizacji w płatności internetowe i im większy jego rozmiar, tym bardziej efektywne będą procesy manualnego przeglądu. Można to połączyć z wyższym użyciem zarządzania przypadkami- im więcej przypadków, tym większa efektywność analizy Zarządzanie oszustwami- charge back i zwroty Jeżeli klient zaprzecza, że otrzymał towary, może anulować zakup kartą kredytową poprzez chargeback. Po stronie sklepu leży udowodnienie, że klient ten złożył zamówienie przez Internet i otrzymał produkt. Gdy zaistnieje konflikt, akceptant i nabywca wchodzą w proces sporu. Bank zainicjuje procedurę pytań i odpowiedzi, której poddani zostaną obaj. Jest to proces czasochłonny i kosztowny dla każdej ze stron, łącznie z

43 bankiem. Dlatego każdy bank będzie zachęcał akceptantów do podejmowania środków prewencyjnych, które mogą uchronić przed procedurą zwrotu płatności. Charge back może kończyć się na karze i kosztuje akceptanta do 30 euro na transakcję sporną. Inną metodą traktowania odwołanej transakcji jest zwrot. Jeżeli okazuje się, że produkt nie spełnia oczekiwać klienta lub został uszkodzony w transporcie, akceptant i nabywca mogą się skomunikować w celu odesłania produktu (przez klienta) i zwrotu płatności (przez akceptanta). Ta opcja nazywana jest refundacją i może zapobiegać charge back`om. Jest znacznie tańsza, ponieważ spór rozwiązywany jest poza procedurami formalnymi. Dostępna jest u większości dostawców usług płatniczych Wdrażanie zarządzania ryzykiem Wdrażanie pełnego system zarządzania ryzykiem jest ogromnym projektem, którego wielu akceptantów nie jest w stanie podźwignąć samemu. Wielu dostawców usług płatniczych oferuje systemy, które są zintegrowane z ich platformami płatniczymi. Z reguły systemy te opierają się na danych dotyczących tylko samej płatności, bez użycia źródeł zewnętrznych. Inni dostawcy, rozwiązań jedynie z zakresu zarządzania ryzykiem, działają niezależnie od przetwarzania płatności i stosują źródła zewnętrzne. Czasem mogą być zintegrowani z przetwarzaniem płatności, co ułatwia akceptantom zarządzanie. Ważnym jest zrozumienie, że ogólne systemy zarządzania ryzykiem nie są dostosowane do konkretnej firmy, więc akceptant musi je dostosowywać do swoich własnych wymogów i specyfiki. Będzie więc musiał np. dodać dodatkowe zapytania, szczególnie dla produktów wysokiego ryzyka, podejrzanych zamówień itp., tak, aby stosować swoją logikę we własnym kontekście transakcji. To jest podstawą zarządzania ryzykiem.

44 Część II Teoria i podstawy 4 Gracze i projekty w obszarze płatności Aktywność w obszarze płatności rośnie szybko już od kilku lat. Wraz z pojawieniem się SEPA i PSD wzrośnie jeszcze bardziej w związku z koniecznością przeanalizowania i przemodelowania obecnych łańcuchów wartości. Kluczowym tematem będzie konsolidacja procesów bankowych i biznesowych. Dostawcy usług koncentrować się będą na konwergencji I dezintermediacji, a obecni i przyszli gracze poszukiwać będą dla siebie obszarów i możliwości rozwoju na nowym rynku pełnym uczestników. Właściwe pojmowanie procesów handlu elektronicznego i płatności internetowych ważnym jest zrozumienie uczestników I ich ról. Co do zasady, na rynku płatności aktywnych jest wiele różnych kategorii uczestników, które zwizualizować można z reguły na modelu 4-stronnym. Rys.11: Model 4-stronny, rozszerzony o processing Rysunek pokazuje relacje pomiędzy 4 głównymi grupami uczestników, którymi są: Organizacje dostarczające produkty i usługi-akceptanci, firmy lub sektor publiczny. Konsumenci i przedsiębiorcy nabywający produkty lub usługi. Bank akwirujący, utrzymujący relacje ze stroną sprzedającą. Bank wydawca, utrzymujący relacje we stroną nabywającą. 4.1 Banki Banki oferują metody płatności i produkty, które umożliwiają posiadaczom rachunków transfer pieniędzy pomiędzy różnymi rachunkami. Przykładem są różne formy przelewów, polecenia zapłaty, acceptgiro, a ostatnio Giropay (Niemcy) czy ideal (Holandia). Oferują usługę transferu zarówno dla płatnika, jak i beneficjenta. Ponieważ banki robią to (często lokalnie) w wystandaryzowany sposób, tworzą się efekty sieci. Beneficjent może otrzymać pieniądze od kogokolwiek aktywnego w systemie bankowym, a płatnik może zapłacić każdemu

45 w systemie bankowym. Ostatnio banki oferują swoich klientom funkcje w bankowości internetowej do zarządzania funkcjonalnością rachunku bieżącego. Efektami tego jest zwiększona prędkość przetwarzania i łatwość użytkowania dla klientów i akceptantów, a także redukcja kosztów processingu dla samych banków. Liczba osób korzystających z takiej możliwości rosła w ogromnym tempie w ostatnich latach. Panuje więc powszechne przekonanie, że bankowość internetowa stała się dominującym kanałem bankowości. Pierwotnie bankowość internetowa zbudowana była na zasadzie silosu, do obsługi zarówno klientów detalicznych, jak i korporacyjnych. Wraz z nadejściem płatności internetowych poprzez bankowość elektroniczną widzimy sieciową współpracę w obszarze Internetu dwóch stron sektora bankowego. Dzieje się to w sposób multibankowy (ideal, Giropay, EPS), jak również monobankowy (np.: Nordea Solo, Polska, Belgia: różne indywidualne banki). Jak pokazuje historia, modele 4-stronne (Visa, MasterCard) generują największy efekt sieciowy, ponieważ każda ze stron ma swoją rolę i powody do rozwoju sieci. W tzw. modelach 3-stronnych wydawnictwo i akwizycja są połączone, a dostawca musi organizować obydwie te funkcje, co w sposób naturalny ogranicza jego zasięg globalny Bank akwirujący (agent rozliczeniowy) Bank akwirujący jest w formalnym stosunku z akceptantem i zapewnia rozliczenie jego transakcji. Agenci rozliczeniowi są licencjonowani poprzez systemy (patrz 4.2) takie jak Visa, MasterCard, ideal i Giropay do akceptowania ich transakcji. W rezultacie obniżania marży agentów, silne zaangażowanie obserwuje się w ich internacjonalizacji, szczególnie w obszarze kart, które generalnie funkcją w sposób międzynarodowy. Agenci poszukują transgranicznych możliwości działalności, jak również akwirują zagranicznych akceptantów w obszarach biznesu krajowego. Przykładami są B+S, Concardis (Niemcy), Elavon (Irlandia) i BCC (Belgia) wchodzące na rynek holenderski. Zgodnie z nowymi wymogami SEPA, akceptant potrzebować będzie tylko jednej umowy o akwizycję dla wszystkich transakcji europejskich, unikając w ten sposób dzisiejszej praktyki posiadania odpowiednich relacji w każdym z regionów działalności. W rezultacie, akceptant może też zdecydować się na jednorazowe wypłaty całkowitych wolumenów (akwizycja centralna), ale stanowi to korzyść jedynie dla tych, którzy w ten sposób zorganizowali swoje zarządzanie finansami. Wielu akceptantów nadal organizuje to w sposób lokalny. Oczekujemy, że w związku z SEPA, coraz więcej akceptantów będzie poszukiwać racjonalizacji i centralizacji swoich operacji płatniczych Bank wydawca Wydawcami są instytucje (często bankowe), które emitują karty lub rachunki. Utrzymują relacje z nabywcami. Agent rozliczeniowy pyta o w czasie rzeczywistym wydawcę o autoryzację transakcji, której realizacji żąda akceptant. Po tej autoryzacji transakcja jest gwarantowana. Z reguły wydawca jest odrębnym podmiotem, ale wyjątek stanowi np. American Express, w ramach którego łączą się schematy wydawania i akwirowania (tzw. system 3-stronny). MasterCard i VISA nazywane są systemami 4-stronnymi, ponieważ akwirowanie i wydawnictwo realizowane są przez odrębne podmioty i przez to tworzą silne sieci globalne.

46 4.2 Systemy Systemem jest zestaw zasad I regulacji, z którymi zgodni być muszą jego licencjobiorcy. Licencjobiorcami są podmioty akwirujące. Generalnym celem systemu jest zapewnianie operacyjnej jakości i pewności metody płatniczej. Zasady systemu obejmują kwestie brandingy wydawców i agentów rozliczeniowych, bezpieczeństwa, kryteria dostępu, wymogi przetwarzania i wymogi w stosunku do terminali. Niektóre systemy dotykają też obszarów polityki cenowej lub routowania transakcji. Przykładami systemów są Visa i MasterCard oraz systemy krajowe, jak PIN (debetowy, Holandia), EC-Cash (debetowy, Niemcy), ideal I Giropay (systemy internetowe dla, odpowiednio, Holandii i Niemiec). SEPA wpłynie na wiele systemów w Europie, które będą w związku z tym musiały zreorganizować się, aby sprostać jej wymaganiom. SEPA mówi, jak systemy powinny funkcjonować i jak organizować ich zarządzanie, zapewniając równie szanse dla wszystkich stron, które chcą być aktywne w części płatniczego łańcucha wartości. Politycy i akceptanci boją się, że SEPA doprowadzi do oligopolu dzisiejszych międzynarodowych organizacji kartowych, co powoduje, że możliwości utworzenia nowych systemów cieszą się dużym zainteresowaniem. Jednym z takich nowych, ambitnych systemów jest EAPS, będący efektem współpracy kilku silnych krajowych systemów debetowych (np. holenderski PIN i niemiecki EC Cash), które przestaną istnieć w obecnej formie. Międzynarodowe systemy kartowe są stale pod lupą Europejskiego Komisarza ds. Konkurencji w kwestii opłaty interchange. Jest to opłata (ustanawiana przez systemy kartowe) pomiędzy bankiem wydawcą i agentem rozliczeniowym z tytułu rozliczania transakcji debetowych i kredytowych. W 2007 r. MasterCard został wezwany do usunięcia opłat za europejskie transakcje transgraniczne. 4.3 Podmioty przetwarzające Podmiotami przetwarzającymi są z reguły dostawcy uslug dla stron oferujących usługi płatnicze, takich jak banki- wydawcy czy agenci rozliczeniowi. Przetwarzanie potrzebne jest w 3 obszarach: po stronie nabywcy (wydawcy), po stronie akceptanta (agent rozliczeniowy) i w obszarze międzybankowym (zautomatyzowana izba rozliczeniowa- ACH- i/lub sieć systemu). Co do zasady, funkcjonują dwa typy podmiotów przetwarzających: międzybankowe (z reguły jako funkcja ACH) i podmioty komercyjne, które pracują dla całego sektora. Processing jest biznesem masowym (głównie ze stałymi kosztami) i, jako że SEPA prowadzi do dalszej standaryzacji i komodytyzacji, oczekiwana jest silna konsolidacja. Jedną z trzech głównych ACH w Europie jest Equens, powstały z połączenia niemieckiego Transaktionsinstitut i holenderskiego Interpay. Equens przetwarza rocznie ok. 7 mld transakcji, co daje 10% udział w rynku strefy euro. Liczba ta wzrośnie jeszcze w efekcie ogłoszonej współpracy z włoskim Cegeti. Innymi dużymi graczami w tym obszarze są VocaLink (Wielka Brytania) i Stet (Francja). Na arenie komercyjnej najwięksi procesorzy, jak First Data Corporation i TSYS poszukują stale nowych źródeł dochodów. TSYS przejął w 2007 roku CTL. Jedną z kategorii komercyjnych procesorów są podmioty zarządzające sieciami terminali POS (np. Alphyra, CCV). SEPA również tu prowadzić będzie do dalszej konsolidacji, ponieważ wszystkie terminale będą musiały zostać zaadaptowane w związku ze środkami autentykacji. Inną kategorią są dostawcy rozwiązań technicznych. Jednym z przykładów jest niemiecki PAY.ON, który dostarcza platformy i outsourcing płatności dla Dostawców Usług Płatniczych.

47 4.4 Dostawcy usług płatniczych Dostawcy usług płatniczych (Payment Service Providers- PSPs) oferują usługi, które umożliwiają realizację przez akceptantów transakcji sieciowych i offline`owych. PSPs agregują różne metody płatności od różnych agentów rozliczeniowych w jeden kontrakt i jeden interfejs techniczny dla akceptanta. Wybierając PSP dobrze jest wiedzieć, jakiego rodzaju role może on odgrywać, jakie usługi oferować i w jakich relacjach z innymi stronami (np. agentami rozliczeniowymi) pozostaje. Z tego powodu ta część rozpoczyna się od pewnych uwag nt. rynku dostawców usług płatniczych, ich charakterystyki i usług. Dostawcy mają swoje miejsce w modelu 4-stronnym- pozycjonują się pomiędzy akceptantem i zestawem agentów rozliczeniowych i wydawców niezbędnych do oferowania pożądanych metod płatności w sklepie internetowym akceptanta. W działalności globalnej szczególnie wymagałoby to wielu połączeń, umów i wdrożeń od takiego sklepu. PSPs rozpoczęli od dostarczania połączeń do przetwarzania płatności w kanale internetowym, ale dziś oferują także szeroki wachlarz dodatkowych usług finnasowych. Dostawca usług płatniczych jest zatem agregatorem łączności i przepływów finansowych. Ważnymi powodami wykorzystania PSP przez akceptanta są: Jedno techniczne połączenie dla wszystkich metod płatności oferowanych klientowi w Internecie. Dostęp do lokalnych metod płatności w zdefiniowanych krajach. Jedno połączenie administracyjne (raportowanie). Jednolita procedura rozliczania w uzgodnionej częstotliwości. Z reguły mniej umów w porównaniu z indywidualnymi połączeniami z agentami rozliczeniami. PSP działa jako super akceptant, który może zaoferować niższe ceny, ponieważ ma większą siłę nabywczą u agentów rozliczeniowych. Dostęp do specjalistycznej wiedzy nt. procesów płatniczych. Dostarczanie i regularne aktualizowanie narzędzi zarządzania ryzykiem i zapobiegania oszustwom. 4.5 Charakterystyka Dostawców Usług Płatniczych Dostawcy dystrybuujący i zbierający Dostawca dystrybuujący Ten typ PSP koncentruje się tylko na aspekcie łączności. Pieniądze przepływają bezpośrednio od agenta rozliczeniowego do akceptanta. Korzystając z usług PSP dystrybuującego, akceptant: Wykonuje rekoncyliację w back office (łącząc zamówienia z przychodzącymi płatnościami). Sam wykonuje swój Cash management. Sam ustanawia i zarządza relacjami z agentem rozliczeniowym.

48 Rys.12: Dostawca dystrybuujący w modelu 4-stronnym Dostawca zbierający Zbierający dostawca usług płatniczych oferuje łączność i pobór płatności jednocześnie. Agent rozliczeniowy akceptanta wypłaca środki dostawcy usług płatniczych. Ten agreguje wszystkie płatności i wypłaca środki w regularnych transzach, w każdej z wymaganych walut. PSP zbierający oferuje dodatkowe informacje rozliczeniowe, łącząc identyfikację płatności (generowaną przez PSP) z identyfikacją zamówienia (generowaną przez akceptanta). Rys.13: Dostawca zbierający w modelu 4-stronnym Łączność agentów roliczeniowych Koszty akwizycji są największym czynnikiem kosztowym w płatnościach internetowych. Przy zastosowaniu dostawcy zbierającego pojawiają się 3 modele biznesowe: Wykorzystanie master merchant account dostawcy. W tym przypadku acceptant używa umowy PSP z agentem/agentami rozliczeniowymi i nie musi przejmować się dodatkowymi kontraktami z różnymi

49 agentami. Dostawca daje mu określoną stawkę transakcji. Agent tworzy jeden rachunek dla PSP i dostawca wykorzystuje go dla jednego, wielu lub wszystkich swoich klientów (akceptantów). Model ten pojawia się obecnie rzadko, jako że zabraniają go systemy, ponieważ nie pozwala im na właściwą identyfikację, które transakcje należą do którego akceptanta, co jest niezgodne z zasadami dot. prania brudnych pieniędzy. Takie wytyczne zawarte są w zasadach zgodności z PCI. Model parasola. Tu PSP negocjuje dla swoich akceptantów standardową procedurę wpisową i porozumienia umowne z agentem rozliczeniowym. Oznacza to, że agent ufa, że akceptanci są wpisani przez PSP. Identyfikuje każdego akceptanta poprzez jego własne Merchant ID (mid). Akceptant potrzebuje nadal tylko jednej umowy z dostawcą i nie musi zajmować się osobnymi umowami z agentami rozliczeniowymi. PSP daje mieszaną stawkę transakcji. Ustanawianie bezpośrednich połączeń z agentami. Akceptant negocjuje swoje umowy z różnymi agentami rozliczeniowymi. Oznacza to więcej pracy, ale również marżę do zyskania, szczególnie gdy przewidywana wartość transakcji jest relatywnie wysoka. Pieniądze nadal mogą przechodzić przez PSP- w obszarze usług rekoncyliacyjnych. Poza modelami biznesowymi, dostawcy usług płatniczych różnią się w zakresie liczby agentów rozliczeniowych, z którymi mają ustanowione połączenia- nie tylko jeśli chodzi o całkowitą liczbę, ale również liczbę w danym obszarze geograficznym (kraju). To zależy od metod płatności oferowanych przez akceptantów i tego, które z nich są najbardziej popularne w poszczególnych środowiskach. Różni się również zakres usług oferowanych dostawcom Oferowanie metod kartowych I nie-kartowych Dostawcy usług płatniczych odgrywają ważną rolę w udostępnianiu lokalnym metod nie-kartowych dla akceptantów, zapewniając im dostęp poprzez jednolity interface. Metody nie-kartowe na większe kwoty to z reguły transfery bankowe i systemy portmonetkowe jak PayPal. Bardzo duży zasięg w niektórych krajach mają karty oparte o schemat polecenia zapłaty (ELV w Niemczech). Są one, podobnie jak karty kredytowe, podatne na oszustwa z uwagi na możliwość charge back Metody płatności online vs. offline Płatności internetowe zapewniają akceptantom i nabywcom natychmiastowe informacje nt. statusu płatności. Status to z reguły autoryzacja, a więc płatność może wejść do realizacji. W oparciu o pomyślną transakcję akceptant może rozpocząć realizację zamówienia. Przykładem są karty kredytowe, PayPal i płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej, takie jak ideal czy Giropay. W metodach offline jest pewien określony czas pomiędzy zamówieniem i potwierdzeniem przez instytucję finansową, że płatność będzie uznana. Przykład: zwykły transfer bankowy lub polecenie zapłaty. W tym przedziale czasowym transakcja będzie miała status oczekującej. Te typy płatności obciążone są większym ryzykiem nieudania, ponieważ nabywca ma wtedy jeszcze możliwość do zmiany zdania. Jest to także proces manualny, trudniejszy i bardziej podatny na błędy. Nie trzeba więc tłumaczyć, że dostawcy usług płatniczych, podobnie jak akceptanci, zachęcają do stosowania płatności online, wskazując ich szybkość i efektywność kosztową.

50 4.6 Inne podmioty Na rysunku 11 pokazano 4 główne strony łańcucha płatności: klienta, akceptanta, wydawcę I agenta rozliczeniowego. Dostawca usług płatniczych to strona pośrednicząca pomiędzy akceptantem i agentem. Organizacje systemowe utrzymują współpracę sieciową z perspektywy technicznej, funkcjonalnej i biznesowej. W łańcuch płatności zaangażowanych może być więcej stron, nie koniecznie będących elementami modelu 4- stronnego: Dostawcy usług billingowych Podstawową działalnością dostawców usług billingowych jest umożliwianie elektronicznej wymiany płatności i informacji o fakturach pomiędzy wystawcami faktur I ich klientami. Umożliwiają wystawcom wysylanie danych bilingowych w ich własnych formatach. Dane są agregowane i konwertowane do komunikatów na stronach sieciowych lub w ach, które są odczytywalne dla odbiorcy. Odbiorca może często zainicjować płatność poprzez taki rachunek elektroniczny. Więcej informacji nt. rachunków i e-faktur znaleźć można w raporcie Innopay i EBA E-invoicing Firmy credit management Firmy świadczące usługi w dziedzinie zarządzania należnościami i ryzykiem kredytowym wchodzą na scenę, gdy dłużnicy nie wywiązują się ze swoich zobowiązań wobec wierzycieli, a wierzyciele wysyłają kilka żądań zapłaty. Akceptanci i korporacje różnią się, jeżeli chodzi o moment outsourcowania tej aktywności. Im później jest ona wykonywania, tym droższe jest zebranie pieniędzy. Firmy świadczące usługi w dziedzinie zarządzania należnościami i ryzykiem kredytowym działają w ramach obowiązującego prawa ściągania należności, pozwalającego im na obciążanie opłatami zarówno dłużnika jak i wierzyciela. Znanymi graczami z tego obszaru są Intrum Justitia i Lindorff (Europa), InkassoUnie (Holandia) i Albis (Niemcy) Faktoring Firmy faktoringowe idą dalej, ponieważ angażuje się je w momencie tworzenia faktury. Przejmują całe ryzyko i wysiłek poboru należności. Wierzyciel bezpośrednio otrzymuje pieniądze po odjęciu opłaty na rzecz firmy factoringowej. Jest to często część działalności banków, ponieważ oznacza finansowanie firm Rating ryzyka Kilka firm wyspecjalizowało się w kategoryzacji płatników, która oznacza klasyfikacje ich zachować płatniczych. Populację segmentuje się w oparciu o rozmiar gospodarstwa domowego, poziom wykształcenia, wiek, dochód i inne zmienne. Wnioski są ustrukturyzowane i dostarczają danych również w czasie rzeczywistym, w ciągu procesu transakcyjnego. Dane są sprzedawane lub wynajmowane akceptantom chcącym minimalizować ryzyko związane z płatnościami. Dużymi dostawcami są tu Experian (ratingi konsumentów) i Graydon (ratingi firm) Komornicy Podczas gdy firmy świadczące usługi w dziedzinie zarządzania należnościami i ryzykiem kredytowym nie mają do dyspozycji żadnych instrumentów prawnych, mają je komornicy. Są akredytowani przez władzę i posiadają

51 instrumenty prawne do spowodowania zapłaty przez dłużnika. Wchodzą w łańcuch poboru należności wtedy, gdy zawodzą metody firm credit management, dłużnik nie płaci, a sąd wydaje orzeczenie przeciwko niemu. Komornicy pobierają należności ze wsparciem sądu. Niektórymi z instrumentów dostępnych dla komorników są konfiskata i publiczna aukcja towarów i nieruchomości. 5 Metody płatności 5.1 Klasyfikacja metod płatności Akceptantowi chcącemu rozpocząć lub usprawnić swoją działalność e-commerce nie jest łatwo uzyskać pełen przegląd wszystkich metod płatności. W poprzednim paragrafie wspomniano o czasie, miejscu i rozróżnieniu pomiędzy produktem i usługą. Poza tymi aspektami, w decyzji o wybranych sposobach płatności ważne są: Kanały dystrybucji wykorzystywane przez akceptanta: Internet, zamówienie mailowe i telefoniczne (kanał MOTO) lub ich kombinacja. Czy są one dołączone do istniejących fizycznych kanałów sprzedaży, czy jest to jedyny kanał aktywności akceptanta? Jak przetwarzane są zamówienia, rachunku i płatności. Akceptant może chcieć połączenia sprzedaży internetowej i przetwarzania płatności w sposób jak najbardziej ścisły z już funkcjonującą sprzedażą i procedurami płatniczymi. Ważnymi wymogami jest integracja rekoncyliacji i innych procesów backoffice`owych dla sprzedaży w Internecie. Grupy docelowe firmy. Pożądany zasięg (jedynie krajowy lub międzynarodowy), stopień wykorzystania określonych metod płatności przez grupy docelowe, wygoda dla klienta, warunki użytkowania oraz poziom znajomości metody i zaufania do niej po stronie grup docelowych. Duży wydawca międzynarodowy, wydający ponad 200 magazynów, zaoferuje czytelnikom magazynów dla młodszych managerów karty kredytowe, a czytelnikom magazynów kobiecych transfery bankowe. Obecna infrastruktura płatnicza związana z działalnością akceptanta. Obecna sytuacja może mieć wpływ na wybór agenta rozliczeniowego i procesora płatności. Dla przykładu, dla niemieckich linii lotniczych odpowiednim będzie połączenie z agentem, który wspiera programy lojalnościowe linii lotniczych, ponieważ ich klienci uczestniczą w takich programach. Właściwy dla linii lotniczych agent rozliczeniowy składa tzw. branch specific extension (BSE), umożliwiające akceptantom oferowanie ich klientom szerszych usług. Charakterystyka akceptanta i jego działalności musi zostać zestawiona z możliwościami, które zapewniają konkretne metody płatności. Trzema najbardziej odpowiednimi czynnikami są: Podział geograficzny metody płatności. Do jakiej lokalizacji chce docierać akceptant? Krajowej czy międzynarodowej? W tym raporcie dokonamy rozróżnienia pomiędzy metodami płatności, które mogą być wykorzystywanie wirtualnie bezwarunkowo (przez każdego w danych obszarze geograficznym) i metodami wykorzystywanymi tylko po spełnieniu pewnych warunków, np. po uprzedniej rejestracji przez użytkownika (warunkowo). Rozmiar wolumenu. Czy sposób płatności pasuje do mikro- czy makropłatności (lub obu)? Ma to związek z kosztami i profilem ryzyka transakcji.

52 Poziom ryzyka. Czy płatność jest gwarantowana? Poziomu ryzyka nie determinuje całkowicie wybrana metoda płatności, ale także sposób wystawiania rachunków, płatności i procesów dostawy wokół sprzedaży. Stąd poziom ryzyka jest najmniej dostosowany do klasyfikacji metod płatności. W ramach każdej z metod płatności omówimy kwestię gwarancji płatności. W raporcie użyjemy wraz z analizą różnych sposobów płatności modelu 2-wymiarowego. Tymi dwoma wymiarami są zasięg i wielkość wolumenów. Innymi ważnymi aspektami, które zostaną przedstawione, są: Funkcjonowanie metody i kwestie związane z jej stosowaniem w środowisku online lub kanale telefonicznym. Łatwość, szybkość i bezpieczeństwo autoryzacji płatności przez konsumenta. Wymogi dla detalisty oraz umowy wymagane do rozpoczęcia oferowania danej metody płatności. Czas pomiędzy zakupem, złożeniem zlecenia płatności, autoryzacją przez bank i transferem środków na rachunek bankowy detalisty. Koszty związane z oferowaniem danego sposobu płatności. Klasyfikacja metod płatności prezentowana jest na matrycy, w której zasięg (bezwarunkowy vs. warunkowy) oraz wartość sprzedaży (makro vs. mikro) są głównymi stymulantami. W ten sposób otrzymujemy 4 kwadranty, w których zaprezentowano kilka metod płatności. Rys.14: Klasyfikacja metod płatności W pierwszym kwadrancie znajdują się wszystkie tradycyjne metody płatności. W drugim zaczynamy od płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej. Ta metoda wymaga używania przez posiadaczy rachunków bankowych usług bankowych swojego banku. W niektórych krajach jest to większość posiadaczy rachunków. Jednak nie w całej Europie. W drugim kwadrancie mamy też online`owe wykorzystanie kart kredytowych, ostatnie inicjatywy z obszaru e-fakturowania i dużą część e-portmonetek, bazujących na Internecie lub telefonach komórkowych. W przypadku e-portfeli rozróżnienie pomiędzy makro- i mikropłatnościami jest nieco utrudnione. Dlatego obecne są one również w 4 kwadrancie, będąc tu jedyną metodą płatności. W przeciągu

53 ostatnich lat obszar ten był (i nadal jest) polem walki dla nowo wprowadzanych instrumentów. Trzeci kwadrant to głównie płatności Premium SMS i numery 0900/0700 (w Polsce). 5.2 Przegląd metod płatności Zgodnie z zaprezentowaną w poprzedniej sekcji klasyfikacją, omówione zostaną następujące metody płatności. Bezwarunkowy zasięg- makropłatności: Bank authorisation / direct debit- polecenie zapłaty Bank transfer- transfer bankowy Cash on delivery- płatność gotówką przy odbiorze Card on delivery- płatność kartą przy odbiorze Pay-in-store- płatność w sklepie Escrow- rachunek powierniczy Zasięg warunkowy- makropłatności: Online banking based Internet payments- płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej Credit card- karty kredytowe Online e-wallets- internetowe e-portmonetki Zasięg bezwarunkowy- mikropłatności: Premium SMS. numery 0900/0700 Zasięg warunkowy- mikropłatności Online e-wallets- internetowe e-portmonetki 5.3 Metody makropłatności z zasięgiem bezwarunkowym Pomimo rozwoju internetowych metod płatności, płatności offline są nadal wykorzystywane w zakupach internetowych, niezależnie od wysokich kosztów płatności gotówką przy odbiorze czy nieefektywności logistycznych. To drugie występuje, ponieważ płatność ma miejsce po dostawie już sprzedanych dóbr. W wielu przypadkach jednak metody offline są korzystne, głównie w różnicy ryzyka akceptanta i nabywcy. Ma to miejsce np. w zapłacie gotówką przy dostawie, gdzie nabywca płaci za otrzymane dobra materialne. Płatność przed dostawą, jak to ma miejsce w przypadku płatności online, jest możliwa tylko wtedy, gdy konsument ufa akceptantowi. Jeżeli nie, konieczność płatności przed dostawą może stać się barierą dla zakupu. Dlatego akceptant musi balansować pomiędzy obniżaniem progów i ryzykiem.

54 W takich sytuacjach rozważyć można usługę escrow, nie tyle metodę płatności, co usługę, którą można stosować w większości prezentowanych sposobów płatności Polecenie zapłaty / Autoryzacja bankowa Ogólny opis Wariacje w ramach produktu: Jednorazowa autoryzacja Po autoryzacji klienta (lub poprzez papierowe upoważnienie), inicjator (organizacja żądająca zapłaty) zostaje upoważniona do zainicjowania transferu bankowego z rachunku klienta na rachunek inicjatora. Zaletą dla inicjatora jest fakt, że może inicjować płatność w uzgodnionym czasie. Nabywca nie musi podejmować żadnych dodatkowych działań po udzieleniu pierwotnej autoryzacji. Pomimo wymogu poinformowania klienta z właściwym wyprzedzeniem o zmianie kwoty polecenia zapłaty przez wierzyciela, bank nie ma żadnych sposobów, aby sprawdzić, czy taka informacja rzeczywiście nastąpiła przed zezwoleniem na obciążenie rachunku klienta. Klient z reguły jest nieświadomy powstania błędu aż do momentu, gdy niewłaściwa kwota opuści jego rachunek (jednak jeżeli wierzyciel nie spełni wymogu właściwej notyfikacji, bank zobligowany jest do zwrotu płatności). Dla każdego pobrania polecenia zapłaty z rachunku klienta konieczna jest jego autoryzacja. Powtarzająca się autoryzacja Konsument wydaje autoryzację raz na pobory określonej kwoty periodycznie. W formie pisemnej może zatrzymać zlecenie akceptanta do pobierania tych kwot. Stosowanie w kanałach: online Holandia: Nie można stosować jako płatności internetowej. Klient nie może autoryzować transakcji online: ważna jest tylko autoryzacja pisemna. Jednak akceptant może wysłać polecenie zapłaty na własne ryzyko charge back`u. Niemcy: Electronisches Lastschriftverfahren (ELV). Internetowa wersja ELV jest często nazywana OLV: online Lastschriftverfahren I działa tak samo, jak ELV. Nabywcy Internetowi muszą wprowadzić dane swojej karty; ta metoda płatności również w środowisku online powstrzymuje sprawdzanie ważności karty w czasie rzeczywistym i pisemne autoryzacje. Autoryzacja i przyjęcie płatności mają miejsce razem w póżniejszym momencie, zapobiegająć sprawdzaniu ważności karty i wystarczającej ilości środków na rachunku klienta. Ryzyko płatności spoczywa na akceptancie internetowym. Wielka Brytania: Direct Debit lub Mandate. Konsument powinien skontaktować się z wierzycielem, który przekaże i sprawdzi dane w banku konsumenta. Wykorzystywanymi kanałami są Internet i telefon. Belgia: Domiciliering. Zasady analogiczne do Wielkiej Brytanii. Hiszpania: Domiciliaciones Bancaria. Nie może być inicjowany online. Proces różni się w każdym z krajów z uwagi na ich własne zasady i regulacje prawne. Oczekuje się harmonizacji w ramach SEPA.

55 Zlecenie pocztowe / telefoniczne (MOTO) Zasięg rynkowy Co do zasady: W każdym z krajów są specjalne regulacje zleceń telefonicznych, zawierających zgodę na obciążanie poleceniem zapłaty. Patrz opis ogólny. Generalnie: nie każde państwo zezwala na polecenie zapłaty jako metodę płatności za zakupy internetowe lub telefoniczne. Niektóre kraje pozwalają na to, ale jednocześnie istnieje wymóg pisemnej autoryzacji na papierze. Utrzymanie tych zasad jest jednak trudne. Zasięg pozostanie generalnie stabilny. Dostęp w poszczególnych krajach do tej metody jest bardzo duży, jako że produkt ten wykorzystywać mogą (prawie) wszyscy posiadacze rachunków bankowych. Niemcy: Wykorzystanie ELV jest duże: ponad 30% konsumentów korzysta z ELV. Holandia: mało popularne w Internecie są jednorazowe polecenia zapłaty. Nakłonić do takiego wyboru mogą konsumenta tylko dobrze znani i wiarygodni akceptanci. Podobna sytuacja jest w Belgii, UK i Hiszpanii, gdzie tylko ok. 1% transakcji internetowych przeprowadza się za pośrednictwem polecenia zapłaty. Łatwość użycia Konsument autoryzuje wierzyciela do pobierania pieniędzy z jego rachunku I nie musi martwić się o żadne inne kwestie administracyjne. Gwarancja płatności Holandia: jednorazowa autoryzacja może być wycofania w ciągu 30 dni od daty transakcji. W niemieckim ELV nie ma autoryzacji. Na żądanie klienta bank odwoła płatność. W ELV powstaje dodatkowe ryzyko, gdy klient dostarcza nieważnych informacji o karcie (karta z utraconą ważnością, nieważna z powodu kradzieży lub zagubienia itp.). Gdy na rachunku jest odpowiednia ilość pieniędzy, nie dokonuje się sprawdzenia. Zajęcie kwoty płatności następuje natychmiastowo. Transakcje ELV obciążone są zatem większym ryzykiem konieczności zwrotu. Poza samą kwotą transakcji, bank nakłada na charge back`i dodatkowe opłaty karne, które kompensować mają dodatkową pracę w jego back office. Poziom opłat różni się w zależności od banku i/lub dostawcy usług płatniczych, ale może ona sięgać aż do 25 euro za transakcję. Generalnie, włączając Belgię i UK, gdy na rachunku klienta nie ma wystarczających środków, polecenie zapłaty nie może zostać zrealizowane. A zatem płatność nie jest gwarantowana. Obowiązek zapłaty pozostaje. Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem Koszty przetwarzania Informacje/ Dostawcy Czas potrzebny na transfer środków zależy od złożenia przez akceptanta polecenia zapłaty do banku (lub procesora). Rozliczenie następuje w ciągu kilku dni. Holandia: bezpośrednie koszty po stronie wierzyciela od 0.07 do 0.10; po stronie dłużnika od 0.09 do Wysokie wolumeny do negocjacji. Ceny w Niemczech i Belgii są podobne. W UK koszt przetworzenia polecenia zapłaty wynosi GBP 0,21. Holenderska Asocjacja Bankowa: Currence: Niemiecki Bank Centralny: Niemiecka Asocjacja Bankowa: BACS: Febelfin:

56 Informacje dodatkowe Nazwy Produktów: Holandia: eenmalige incasso, machtiging (jednorazowe polecenie zapłaty), automatische incasso (płatności regularne) Niemcy: Electronisches Lastschrifverfahren (ELV) UK: Single Direct Debit (jednorazowe polecenie zapłaty) Belgia: Domiciliering Hiszpania: Domiciliaciones Bancaria Polska: polecenie zapłaty

57 5.3.2 Transfer bankowy Ogólny opis Wariacje w ramach produktu: Każda osoba posiadająca rachunek bankowy dokonać może transferu bankowego środków pieniężnych ze swojego rachunku na rachunek odbiorcy. Konsumenci mogą określić, kiedy zrealizowana ma zostać płatność. Mogą wybrać papierowy formularz transferu, metodę zlecenia telefonicznego, bankowość elektroniczną lub internetową. Zaletą stosowania tej metody online jest fakt, że może ona być wykorzystywana lokalnie i międzynarodowo. Wadą natomiast fakt, że jest to metoda płatności offline. Oznacza to, że konsument musi posiadać wszystkie właściwe dane płatności i następnie przechodzi w tryb offline dla dokonania płatności. Klient ma kontrolę nad tym czy i kiedy zapłaci. Prowadzi to do wielu sytuacji rezygnowania z transakcji. Ponadto, klient wprowadza wszystkie dane manualnie, co sprawia, że metoda ta jest podatna na występowanie błędów, nieudanych płatności i rekoncyliacji. N/A Stosowanie w kanałach: Online Stosowane tylko offline- Patrz opis ogólny Zlecenie pocztowe/ telefoniczne (MOTO) Zasięg rynkowy Stosowane tylko offline- Patrz opis ogólny Transfer może być wykorzystywany do otrzymywania pieniędzy od jakiegokolwiek klienta z rachunkiem bankowym w banku lokalnym i zagranicznym. W transferach między krajami wymagany jest identyfikator IBAN, a płatności mogą być realizowane na takich samych warunkach, jak lokalne. Udział rynkowy w Niemczech, Holandii, UK i Belgii wynosi około 20%. Transfer bankowy przejmowany jest przez metody płatności online, np. bankowość internetową- patrz paragraf i dalsze. Łatwość użycia W płatnościach krajowych product jest wystandaryzowany. Klient określa, kiedy płatność ma zostać zrealizowana I ma do wyboru różne formy inicjacji- papierową, telefoniczne, bankowość elektroniczną I internetową.

58 Gwarancja płatności Gdy transfer zostaje zrealizowany, klient nie może odwołać go jednostronnie. Ryzyko braku płatności nie jest zatem związane z metodą płatności, a polityką akceptanta wobec czasu przyjmowania płatności I dostawy towarów. Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem W przypadku zwykłej płatności krajowej, transfer trwa około 1-2 dni po złożeniu zlecenia, w zależności od zaangażowanego banku. Transfery zagraniczne w UE trwają ok. 6-7 dni, chyba że uzupełni się kod IBAN. Wówczas czas przetwarzania istotnie się skraca. Są to tylko przykłady, ponieważ ramy czasowe zależne są od stron akwirujących. Koszty przetwarzania Bezpośrednie koszty przetworzenia transferu krajowego wynoszą po stronie uznaniowej 0.14 i od 0.05 do 0.07 po stronie obciążeniowej za transakcje przetwarzane cyfrowo. W sytuacji użycia formularza papierowego, koszt wynosić będzie ok Całkowity koszt przetwarzania zależy w szczególności od stopnia automatyzacji procedur. Przychodzące płatności zagraniczne mogą generować dodatkowe koszty, istotnie wyższe niż stawki krajowe. Informacje/ Dostawcy Dodatkowe informacje Numer IBAN Apacs Nazwa produktu Holandia: Overboeking, Bankoverschrijving Niemcy: Überweisung UK: bank transfer Belgia: Overboeking Polska: polecenie przelewu lub przelew Faktura z uzupełnionym formularzem płatności Opis ogólny Akceptant może wysłać klientowi otwartą fakturę pocztą, wraz z uzupełnionym już formularzem płatności. W kilku krajach europejskich funkcjonuje standardowy format takiego formularza. Wypełniony formularz płatności zawiera wszystkie dane akceptanta i zakupu, niezbędne do dokonania płatności. Klient musi tylko wpisać w formularzu swoje dane, wstawić datę oraz swój podpis. Wówczas formularz płatności można przesłać pocztą do swojego banku. W niektórych krajach konsumenci mogą również zdecydować się na zapłatę w kasie banku. Wariacje w ramach produktu: N/A Stosowanie w kanałach: Online Stosowane tylko offline- Patrz opis ogólny

59 Zlecenie pocztowe/ telefoniczne (MOTO) Podobnie jak w transferze bankowym, konsument ma kontrolę nad tym, czy I kiedy płacić. Zaletą wypełnionego formularza płatności jest fakt, że chroni to klientów przed błędami lub niewykorzystaniem właściwych identyfikatorów (numerów zamówienia, rachunku). Gwarantuje to sprawne łączenie płatności przychodzących z zamówieniami. Od decyzji akceptanta zależy dostawa dóbr przed lub dopiero po otrzymaniu płatności. W Holandii dość dużo sklepów internetowych wysyła fakurę w Acceptgiro razem z zamawianym towarem. W ten sposób zwiększają stopień konwersji, ale przyjmują na siebie również większe ryzyko braku zapłaty. Podobnie jak w transferze bankowym, nie jest to właściwa metoda płatności z tytułu zakupu i dostawy dóbr wirtualnych. Zasięg rynkowy Łatwość użytkowania Gwarancja płatności Generalnie: Acceptgiro (Holandia), Überweisung-Vordruck (Niemcy) i transfer predefiniowany (UK) to metody, które wykorzystywać mogą wszyscy konsumenci posiadający rachunek bankowy. Kient decyduje o korzystaniu z takiej faktury I sposobie płatności- gotówką w kasie lub wysłaniu go do banku- po czym stosowna kwota potrąca jest z jego rachunku. W Belgii nie ma takiego produktu. Holandia: w 2005 przetworzono prawie 200 milionów Acceptgiro. W 2006 liczba ta zmalała do 150 mln. Acceptgiro jest najczęściej wykorzystywaną metodą płatności za zakupy internetowe w Holandii. Płatność z Acceptgiro po dostawie towarów wybrało 56% klientów, a przed dostawą- 17%. Niemcy: 55% wszystkich gospodarstw domowych i płatności regularnych dokonywanych jest przy użyciu Überweisung-Vordruck. Produkt jest wystandaryzowany, łatwy w użyciu i powszechnie wykorzystywany od lat. Daje konsumentom możliwość zarządzania budżetem poprzez wybór czasu płatności. Gdy transfer zostaje zrealizowany, klient nie może odwołać go jednostronnie. Ryzyko braku płatności nie jest zatem związane z metodą płatności, a polityką akceptanta wobec czasu przyjmowania płatności I dostawy towarów. Przy wysłaniu faktury z formularzem zapłaty razem z zamówionym towarem, płatność jest niepewna. W tej sytuacji ryzyko braku płatności można minimalizować monitorując naturę zamówienia i zdolność kredytową konsumenta. Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem W przypadku zwykłej płatności krajowej, transfer trwa około 1-2 dni po złożeniu zlecenia, w zależności od zaangażowanego banku. Transfery zagraniczne w UE trwają ok. 6-7 dni, a transfery poza UE- od 5 do 20 dni roboczych, w zależności od banku konsumenta. Wymogi akceptacji W Holandii akceptant musi podpisać umowę o Acceptgiro z bankiem I Equens (wcześniej Interpay, centralny procesor krajowy). Poza tym, akceptant musi zapewnić, że formularze spełniają szczególnie wymogi techniczne. Musi przejść test systemowy Equensa. W zależności od tego, czy chodzi o akceptanta, czy o firmę produkującą formularze, istnieją różne typy kontraktów. W Niemczech akceptant musi zamknąć kontrakt z bankiem. Bank będzie wspierał firmę w relacjach z procesorem, lub agencję wystawiającą faktury. W UK procedura jest podobna.

60 Koszty przetwarzania Holandia: koszty bezpośrednie wahają się pomiędzy , w zależności od wolumenów I wybranej metody płatności. Podział kosztów wygląda następująco: Produkcja: 0.01 do Wysyłka: 0.31do Przetwarzanie przez banki: 0.06 to 0.65 po stronie obciążeniowej i 0.20 do 0.30 po stronie uznaniowej. Całkowite koszty przetwarzania Acceptgiro zależą od wolumenów I stopnia automatyzacji procedur. Koszty Uberweisung-Vordruck w Niemczech I zdefiniowanego transferu w UK są porównywalne. Informacje/ Dostawcy Informacje dodatkowe Nazwa produktu: Holandia: Accept Giro Niemcy: Überweisung-Vordruck UK: prefilled transfer form Zapłata gotówką przy dostawie Opis ogólny Wariacje w ramach produktu: Stosowanie w kanałach: Online Zlecenie pocztowe/ telefoniczne Akceptant może dostarczać towary wraz z usługą zapłaty gotówką przy dostawie (Cash on Delivery- CoD). Nabywca musi zapłacić przy dostawie zamówienia, aby odebrać towary. Jeżeli nie chce (zapłacić) towarów, nie zostaną one mu przekazane. Postrzegane to jest jako wada, ponieważ doręczyciel musi przewozić gotówkę lub powinien mieć terminal mobilny PIN. W przypadku, gdy odbiorcy nie ma w domu, lub nie ma wystarczającej ilości gotówki, może odebrać przesyłkę na poczcie lub w późniejszym momencie. Wówczas może zapłacić w kasie gotówką lub jakąkolwiek inną metodą. W Niemczech taka dodatkowa usługa z dostawą jest nazywana Nachnahme, w Holandii rembours, Hiszpanii contrareembolso a w Polsce- przekaz pocztowy. N/A Usługa ta może się dobrze sprawdzać w zakupach internetowych, które wymagają fizycznej dostawy. Nie generuje ryzyka po żadnej ze stron kontraktu. Jeżeli nabywca decyduje się nie odbierać towaru I nie płaci, akceptant ponosi tylko koszty usługi CoD. Przy wykorzystaniu ten metody płatności ważnym jest wyjaśnienie, jakie są warunki dostawy i zwrotów przesyłki. Tak jak w przypadku sprzedaży przez Internet.

61 (MOTO) Zasięg rynkowy Metoda może być wykorzystywana przez każdego, oferuje się ją zarówno osobom prywatnym jak I przedsiębiorcom. Można ją również stosować w transakcjach międzynarodowych. Łatwość użytkowania Gwarancja płatności Nabywca płaci gotówką przy dostawie. Oznacza to, że musi posiadać wystarczającą ilość pieniędzy w domu, gdy przychodzi przesyłka. Ryzyko płatności dzielone jest równo pomiędzy sprzedawcę i nabywcę, a więc jest ona wygodna w sytuacjach niskiego zaufania pomiędzy stronami. Po tym jak płatność zostanie dokonana, a towary odebrane, nabywca nie może odwołać płatności poprzez doręczyciela. Dostawca nie ponosi zatem ryzyka. Wymogi akceptacji Pojedyncza paczka płatna metodą CoD może zostać wysłana Pocztą, ale w przypadku większych ilości dostaw wskazanym jest zawarcie stosownego kontraktu. Dostawca musi do każdej przesyłki dołożyć document dostawy- w formie elektronicznej lub papierowej- I formularz zapłaty. Maksymalna wartość CoD w Holandii wynosi 2,000, w Niemczech 3,500 i 5,000 w zależności od wyboru sposobu dostawy. W dostawach międzynarodowych maksymalna wartość zależy od kraju adresata. Ramy czasowe pomiędzy zamówieniem I zapłatą Koszty przetwarzania Holandia: gotówka jest transferowana na rachunek dostawcy w ciągu 15 dni od dostawy towarów do adresata. Średni czas pomiędzy dostawą i transferem to 1 tydzień. Koszty rembours w Holandii skladają się z prowizji w wysokości 1% wartości. Maksymalna wartość to 2,000. Ta stawka nie obejmuje kosztów przesyłki. Zależą one od ciężaru I liczby paczek. W Niemczech koszty Nachnahme wynoszą 3.60 za dostawę plus 2.00 za transfer pieniężny. Ta druga kwota jest naliczana tylko wtedy, gdy adresat zapłaci za dostawę. Koszty w Belgii i UK są porównywalne. Usługa CoD może zostać rozszerzona o dodatkowe ubezpieczenie przesyłki. Można ją również stosować w dostawach międzynarodowych, gdzie obowiązują inne stawki i warunki. Informacje/Dostawcy TNT Post : Deutsche Post : DHL: Royal Mail : De Post :

62 Dodatkowe informacje Nazwy produktu: Belgia, Holandia: Rembours Niemcy: Nachnahme UK: Cash on Delivery Hiszpania: Contrareembolso Polska: przekaz pocztowy Płatność kartą przy dostawie Opis ogólny Wariacje w ramach produktu: Karta kredytowa Wariacja płatności gotówką przy dostawie. Konieczny jest mobilny terminal płatniczy. Poprzez udostępnienie różnych opcji kartowych, eliminuje się ryzyko, że nabywca nie będzie posiadał wystarczającej ilości gotówki. W innych aspektach ta metoda jest bardzo podobna do CoD. W ramach tej metody płatności dokonywać można różnymi kartami: Obciążenie rachunku odbiorcy następuje póżniej Karta przedpłacona Obciążenie odbiorcy następuje wcześniej Karta debetowa Obciążenie w momencie płatności Stosowanie w kanałach: Online Jest to usługa dobrze wpisująca się w zakupy przez internet, które wymagają dostawy fizycznej. Nie generuje ryzyka po żadnej ze stron kontraktu. Jeżeli nabywca decyduje się nie odbierać towaru I nie płaci, akceptant ponosi tylko koszty usługi CoD. Przy wykorzystaniu ten metody płatności ważnym jest wyjaśnienie, jakie są warunki dostawy i zwrotów przesyłki. Zlecenie pocztowe/ telefoniczne (MO- TO) Zasięg rynkowy Łatwość użytkowania Tak jak w przypadku sprzedaży przez Internet. Wykorzystanie mobilnych terminali płatniczych umożliwia płatność przy dostawie kartą debetową, przedpłaconą i kredytową. Oznacza to bardzo szeroki zasięg. Ma analogiczny zasięg co płatność gotówką przy odbiorze, ponieważ jest jej wariacją. Łatwość użytkowania płatności kartami jest wysoka. Gwarancja płatności Po dokonaniu płatności I odbiorze dostawy nabywca nie może anulować płatności poprzez doręczyciela. Dostawca nie ponosi żadnego ryzyka związanego z płatnością.

63 Wymogi akceptacji Ramy czasowe pomiędzy zamówieniem I rozliczeniem Koszty przetwarzania W Holandii wymagane jest zawarcie kontraktu z Equens, jednym z dostawców certyfikowanych sieci mobilnych I firmą kart kredytowych dla płatności kartami debetowymi i kredytowymi. Są również dostawcy usług płatniczych, którzy leasingują mobilne terminale płatnicze, eliminując konieczność zawierania umów z Equens. Podobnie wygląda to w Niemczech, gdzie funkcjonuje kilku dostawców oferujących wynajem terminali kartowych. W przypadku kart debetowych płatność potrwa jeden do kilku dni. W przypadku kart przedpłaconych, zależy to od momentu depozytu (transfer danych w czasie połączenia z procesorem). W przypadku kart kredytowych, środki transferowane są w ciągu około 2 tygodni. Na koszty takiej płatności składają się: Jednorazowa opłata za terminal mobilny. Jednorazowa opłata za połączenie z siecią GSM. Opłata abonamentowa (różni się w bankach/u dostawców). Opłata abonamentowa za łączność z siecią GSM. Holandia: Opłata za transakcję kartą przedpłaconą (w zależności od banku/dostawcy) wynosi ok za transakcję. Koszty transakcji kartą debetową wynoszą 0.07 za transakcję. Pośrednicy stosują wyższe stawki, np za transakcję. Średnio transakcja trwa 11 sekund. W Niemczech, Belgii I UK struktura kosztów jest podobna, jednak mogą się one różnić w zależności od kwot transakcji. Opłata za transakcję kartą kredytową zależy od organizacji kartowych. Informacje/Dostawcy CCV: Pinlinq: Rent a PIN: Awita: CCV-Allcash Dodatkowe informacje Nazwa produktów: Holandia, Belgia: Rembours Niemcy: Nachnahme UK: Card on Delivery

64 5.3.6 Płatność w sklepie Opis ogólny Płatność w sklepie oznacza możliwość zapłaty za nabyte przez internet towary w sklepach fizycznych. Często udostępniania jest przez sklepy brick-and-mortar (fizycznie funkcjonujące w świecie rzeczywistym), które działają również w Internecie. W przypadku sklepów jedynie internetowych stosuje się agenta, który akceptuje płatności w imieniu i na rzecz akceptanta. Takimi agentami są z reguły sklepy, w których konsumenci robią często zakupy, np. supermarkety. W zależności do sklepu lub strony trzecie w postaci agenta, płatność w sklepie może być także połączona z odbiorem w sklepie towaru. Wariacje w ramach metody: Metoda płatności zależy od tego, jakie metody akceptuje sklep, w którym jest ona realizowana. Może to więc być gotówka, jak również metody elektroniczne, takie jak karty. Stosowanie w kanałach: Metoda ta jest dostosowana zarówno do sprzedaży internetowej, jak I zamówień pocztowych I telefonicznych I może być wykorzystywana przez konsumentów nie chcących lub nie mogących płacić online. Zasięg rynkowy Łatwość użytkowania Zasięg rynkowy zależy od zakresu sieci dwustronnej. Sieć wymaga zarówno sklepów internetowych oferujących tę możliwość płatności, jak również sklepów fizycznych bliskości konsumenta, które będą akceptować takie płatności. Aby zyskać zasięg, w rolę agentów wchodzą duże sieci handlowe, takie jak sieć sklepów spożywczych Żabka w Polsce. Płatność w sklepie wymaga dodatkowego wysiłku ze strony klienta w porównaniu z innymi metodami online. Jednak konsument wybierający ten właśnie sposób ma po temu powody (anonimowość, niemożliwość lub niechęć płatności innymi sposobami), a więc nie będzie to rzutowało na jego decyzję o wyborze. Ponadto, ponieważ agentami są z reguły sklepy często odwiedzane przez konsumentów, mogą oni połączyć normalną wizytę w sklepie z płatnością za zakup internetowy. Gwarancja płatności Gdy konsument płaci za zakup internetowy u agenta, ten wysyła komunikat do akceptanta sieciowego, informując go o płatności. Często tylko wówczas produkt wysyłany jest klientowi. W takim przypadku płatność w sklepie daje gwarancję płatności akceptantowi, ale może zawierać ryzyko dla klienta, jako że on dokonuje płatności przed odbiorem zamówienia. Gdy płatność w sklepie połączona jest z odbiorem, produkt i zapłata wymieniane są jednocześnie, co usuwa większość ryzyka związanego z transakcją. Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem Zależne od metod płatności akceptowanych w fizycznym sklepie.

65 Koszty przetwarzania Informacje / Dostawcy Koszt internetowej płatności w sklepie dzieli się na 2 części: koszty połączenia akceptanta z fizycznym sklepem I koszty rzeczywistej płatności w sklepie fizycznym. Zobrazować to można na przykładzie polskiej usługi Zapłać w Żabce. Akceptant internetowy płaci 2.8% wartości zakupu dostawcy internetowych usług płatniczych. Klient płaci prowizję w wysokości PLN 0.99 (EUR 0.23) Żabce. Pierwsza część całkowitego kosztu łączy tylko zakup internetowy z płatnością w sklepie i nie obejmuje rzeczywistej transakcji. Dodatkowe opłaty ponosi sklep Żabka z tytułu rzeczywistej płatności. Koszty te zależą od wyboru akceptowanej w sklepie metody płatności. Żabka: Kiala:

66 5.3.7 Usługi Escrow Ogólny opis Escrow oznacza zaangażowanie zaufanej trzeciej strony dla transakcji towarowych I pieniężnych. Gdy nabywca zamawia towar, płaci do dostawcy usługi escrow. Akceptant może uruchomić dostawę. Nabywca sprawdza zakupione dobra po ich otrzymaniu. Jeżeli spełniają jego oczekiwania, dostawca usług escrow przekaże zapłatę akceptantowi. Jeżeli powstaje konflikt, dostawca usług escrow mediuje, aby go rozwiązać. Generalnie usługi escrow stosować można z powodzeniem w sytuacjach, gdy kontrahenci się nie znają i, gdy nie ma sposobność wzajemnego sprawdzenia tożsamości czy zdolności kredytowej (duże obszary i dystanse). Wariacje w ramach produktu: Stosowanie w kanałach: Online Zlecenia pocztowe/telefoniczne (MOTO) N/A Usługa escrow jest szczególnie interesująca gdy kontrahenci nie znają się i/lub nie ufają sobie. Często jest tak w zakupach przez Internet, w przypadku mało znanych sklepów internetowych i coraz częściej w sprzedaży person-to-person, w portalach aukcyjnych, jak np. ebay.com lub marktplaats.nl. Usługę tę może oferować akceptant czy sprzedawca, ale może zostać także zainicjowana przez nabywcę. W obu przypadkach nabywca i sprzedawca muszą zapisać się do niej. Użycie usługi escrow jest dopracowana i pasuje ona także do obrotu dobrami ekskluzywnymi, wartościowymi lub łatwymi do uszkodzenia. Sprzedaż przez telefon realizowana jest głównie przez firmy znane konsumentow. Dlatego usluga escrow będzie w tym kanale raczej rzadko wykorzystywana. Zasięg rynkowy Łatwość użytkowania Zasięg zależy od wachlarza akceptowanych w tej usłudze metod płatności, którymi są z reguły płatności kartą kredytową I (lokalne) transfery bankowe. Holandia: niska penetracja I stosowanie w związku z małym obszarem geograficznym. Dla Niemiec, Belgii i UK brak danych. Usługa escrow zapewnia bezpieczeństwo obydwóm stronom transakcji handlowej. Proces wygląda ogólnie następująco: - Konsument I detalista zapisują się do usługi - Sporządzany jest projekt umowy - Konsument wnosi zapłatę. - Detalista wysyła towary do konsumenta I umieszcza przewidywaną datę dostawy na stronie internetowej usługi escrow. Po dacie oczekiwanej dostawy konsument ma 7 dni na sprawdzenie, po których usługa escrow przekazuje detaliście zapłatę w oparciu o akceptację towaru przez konsumenta.

67 Gwarancja płatności Wymogi akceptacji Escrow daje nabywcy gwarancję, że detalista otrzyma zapłatę tylko wtedy, gdy jakość dóbr będzie satysfakcjonująca. Detalista ma gwarancję, że właściwa kwota została przekazana przez nabywcę i, że pieniądze zostaną przetransferowane, jeżeli nabywca przyjmie produkt. Użytkownicy muszą zarejestrować się na stronie internetowej usługi escrow. Czasem można to zrobić jedynie poprzez portal aukcyjny, w którym dokonywana jest transakcja (np. ebay.com lub marktplaats.nl). Ramy czasowe pomiędzy płatnością a rozliczeniem Moment transferu środków przez escrow zależy od wybranej przez konsumenta metody płatności, szybkości odpowiedzi klienta i akceptanta I umowy z organizacją zarządzającą usługą. Koszty przetwarzania Międzynarodowe: procent transakcji pomiędzy 0.5% a 2.5%, i/lub prowizja w wysokości Informacje / Dostawcy Escrow Europe: Triple Deal: Moneybookers: PayDutch: ebay Treuhandservice: iloxx SAFETRADE: ECO-Truehand: S-ITT: Alipay PayEx Dodatkowe informacje Nazwa produktu: usługa escrow to termin używany międzynarodowo 5.4 Metody makropłatności z zasięgiem warunkowym Zasięg omawianych w tej sekcji sposobów płatności jest ograniczony, jako że warunki użytkowania mają taką naturę, że z zasady nie wszyscy mają do nich dostęp. Warunki te łączą się w większości przypadków z koniecznością rejestracji nabywcy ( opt-in ), która stanowi dla niektórych barierę w rozpoczęciu korzystania z takiej formy płatności. W niektórych przypadkach nabywcy muszą nawet płacić za tę usługę lub deponować pieniądze wcześniej w portmonetkach elektronicznych.

68 W tym obszarze widzimy rozwój płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej. Bankowość internetowa staje się popularnym narzędziem zarządzania rachunkiem bankowym przez nabywców. Ten trend jest bardzo pozytywny z punktu widzenia sukcesu metod e-płatności. Europejskie kraje przodujące w rozwoju bankowości internetowej zauważyły en fakt i podjęły inicjatywy utworzenia krajowych standardów dla bankowości internetowej połączonej z płatnościami internetowymi. W Holandii od listopada 2005 funkcjonuje ideal, który nie tylko szybko zdobył istotny udział w rynku płatności internetowych, ale również zwiększył sprzedaż internetową. W Niemczech sytuacja jest nieco inna w związku z fragmentacją rynku bankowości detalicznej. W lutym 2006 Postbank, Sparkasse, Volksbanken i Raiffeisenbanken uruchomiły Giropay. Używać go może około 17 milionów niemieckich klientów tych 3 grup bankowych, ale rzeczywiste wykorzystanie jest raczej skromne. W Belgii w 2006 wystartował Bancontact/MisterCash I jest on rozszerzany: 10 z 15 uczestniczących banków otworzyło karty Bancontact/MisterCash na Internet. Na rynku tym również Dexia, KBC i ING oferują płatność za pośrednictwem jednego banku. Ich zasięg jest ograniczony, ponieważ akceptanci musieliby posiadać w każdym z nich rachunki,aby dotrzeć do ich klientów. Te metody są jak na razie najlepszymi standardami krajowymi. Dużą zaletę z geograficznego punktu widzenia mają karty kredytowe, których zasięg jest niezależny od granic krajowych. Ale nadal tylko pewien procent konsumentów posiada kartę kredytową, chociaż poziom posiadania różni się w zależności od kraju. Co do zasady, karty kredytowe są popularne w krajach anglosaskich (US, UK) oraz w krajach łacińskim (Europa Południowa, Ameryka Południowa). W Północno- Zachodniej Europie (kraje nordyckie, Holandia, Niemcy i kraje niemieckojęzyczne) większy udział w rynku mają karty debetowe. Nowe możliwości dla rozwoju metod z potencjalnie bezwarunkowym zasięgiem generują ostatnie inicjatywy w obszarze Elektronicznej Prezentacji i Płatności Rachunków (EBPP). Obecnie większość takich instrumentów nie ma szerokiej akceptacji, ponieważ wymagają rejestracji klienta lub walidowanego adresu . Utrudniona jest też realizacja transakcji trans granicznych, jako że w każdym kraju obowiązują inne prawa i zasady związane z fakturowaniem. SEPA może być tu bardzo pomocna. W ostatnich latach obserwowaliśmy również powstawanie systemów opartych na portmonetkach. Niektóre już zniknęły, a inne stopniowo się rozwijają. Najlepiej znanym modelem online jest PayPal, ale rozwija się również Google, który uruchomił niedawno Google Checkout. Wersjom mobilnym nieco trudniej się rozwinąć Płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej Bankowość elektroniczna jest najszybciej rozwijającą się metodą płatności w Europie. Jest to elektroniczna wersja tradycyjnego, wypisywanego ręcznie transferu bankowego. W wielu krajach banki rozwinęły bankowość elektroniczną w celu umożliwienia szybszych płatności i zredukowania kosztów przetwarzania.

69 Ogólny opis Transfer bankowy w czasie rzeczywistym polega na przekierowaniu nabywcy ze strony akceptanta na stronę bankowości intrernetowej banku klienta. Po zalogowaniu nabywcy prezentowany jest formularz zlecenia transferu internetowego, automatycznie uzupełniony o szczegóły transakcji ze strony akceptanta. Jedynym działaniem manualnym jest autoryzacja przelewu. Po autoryzacji transferu internetowego klient zostaje przekserowany z powrotem na stronę akceptanta, gdzie potwierdzona zostanie jego płatność. Akceptant otrzymuje gwarancję, że płatność została dokonana, więc może przedstawić szczegóły dostawy i rozpocząć wysyłkę do konsumenta. W obszarz tej metody płatności powstały już standardy (systemy) krajowe. Takim systemem jest holenderski ideal czy niemieckie Giropay. Obydwa są otwartymi standardami, umożliwiającymi uczestnictwo innych stron (bankowych). Zwiększa to istotnie zasięg tego rodzaju płatności. Belgia ma swoje własne rozwiązanie multibankowe- Bancontact/MisterCash. Dzięki jednej integracji akceptant ma zasięg do wielu nabywców. Wariacje w ramach produktu: Metoda zamknięta lub monobankowa : oferowana tylko przez jeden indywidualny bank, udostępniający swój własny instrument e-płatności. Metoda otwarta lun multibankowa : kilka banków dzieli platformę płatniczą, dzięki czemu możliwe są transfery z jednego banku do innych uczestników, co zwiększa istotnie zasięg. Stosowanie w kanałach: Online Metoda ta idealnie pasuje do zakupów internetowych, szczególnie z perspektywy akceptanta. Informacja o dokonaniu płatności przychodzi natychmiast, więc płatność jest gwarantowana. Pomyślne transakcje mogą być bezpośrednio przetwarzanie w back office akceptanta, a towary mogą być szybko wysłane. Jest to więc doskonała metoda zakupów internetowych, pod warunkiem, że kwoty zakupu nie są zbyt małe (patrz koszty przetwarzania). Zlecenia pocztowe/telefoniczne (MOTO) Z uwagi na powiązanie z bankowością internetową, metoda ta nie jest dostosowana do zakupów w innych kanałach. Aby wdrożyć ten sposób płatności (jako, że ma on wiele zalet wynikających z łatwości użycia i gwarancji płatności), akceptant musi zmienić kanał z telefonicznego na internetowy. Możliwe to jest, gdy posiada, lub może zdobyć adres klienta, co w łatwy sposób załatwić przez telefon. Wtedy bardzo łatwo będzie mu wysłać pocztą elektroniczną np. e-fakturę. Taki zawierać będzie też szczegóły płatności oraz link do płatności za pomocą ideal. Zasięg rynkowy Na obecnym etapie większość z tego rodzaju usług ma zasięg jedynie krajowy. Jednak, jeśli jest to krajowy, otwarty standard przyjęty przez większość banków- lokalnie jest on ogromny. Jeżeli jest to standard zamknięty, będący własnością indywidualnego banku, dostęp jest ograniczony warunkiem bycia klientem tego banku. Rozwój otwartego, międzynarodowego standardu przewiduje SEPA. Kontekst międzynarodowy wiąże się tu z krajami strefy euro. Ale biorąc pod uwagę liczbę uczestniczących w pracach stron i ich interesy- cel ten nie zostanie szybko osiągnięty.

70 Łatwość użytkowania Dla konsumenta procedura jest podobna do wypełniania zlecenia w bankowości internetowej. Jest ona więc rozpoznawalana I łatwa w użyciu. Główną różnicą jest fakt, że konsument nie musi już wprowadzać danych płatności. Inaczej niż w przypadku kart kredytowych, dane o transakcji nie są wymieniane przez detalistów lub dostawców usług płatniczych, co czyni transfery internetowe bardziej bezpiecznymi dla konsumenta. Gwarancja płatności Płatność zrealizowana jest nieodwołalna. Po tym jak bank otrzyma płatność, nabywca nie może jej odwołać. Dlatego też akceptant nie jest obciążony ryzykiem charge back`u. Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem Gdy nabywca I akceptant używają różnych banków, rozliczenie potrwa 1-2 dni, ale gdy są klientami tego samego banku- płatność nastąpi natychmiast. Koszty przetwarzania Generalnie płatności internetowe bankowością elektroniczną są dużo tańsze niż karty kredytowe czy płatności offline, a ponadto dają akceptantowi gwarancję. Dodatkowe informacje ideal Giropay edankort EPS Bancontact/Mistercash BankAxess Secure Vault Payments Interac Online POLi DIRECTebanking.com Citadel Internet Banking Inpay PayEx Online Banking UseMyBank SafteyPay Mazooma Oraz wiele rozwiązań monobankowych. Więcej informacji w sekcji Karty kredytowe Z perspektywy globalnej karty kredytowe są jak na razie najważniejszą metodą płatności w Internecie i przez telefon. Poza opisem kart kredytowych, w tej sekcji znajdzie się również wyjaśnienie kwestii Dynamicznej Kon-

71 wersji Waluty. Zagadnienia związane z zarządzaniem ryzykiem i przeciwdziałania oszustwom zostały omówione w rozdziale 6. Ogólny opis Istnieje dużo różnych marek kart, z których najbardziej znanymi są Visa I Master- Card. Obecnie brand MasterCard używany jest na całym świecie, a Visa posiada kilka różnych wariacji. Wariacje w ramach produktu: Stosowanie w kanałach: Online Aby autoryzować płatność, nabywca musi podać swoje informacje I dane karty. Dane te podlegają kontroli w zakresie ważności I ryzyka oszustw. Gdy klient używa 3-D Secure (jak na razie mało popularne w Europie), musi dokonać identyfikacji w banku z każdorazową płatnością, za pośrednictwem hasła lub tokenu. Kontrola ta nie usuwa ryzyka charge back`u dla akceptanta: patrz gwarancja płatności. Zlecenia pocztowe/telefoniczne (MOTO) Płatności przez telefon dokonuje się poprzez udostępnienie informacji osobistych I danych karty podczas rozmowy telefonicznej. Pracownik call centre może bezpośrednio wprowadzić te dane w aplikację w celu kontroli ważności I ryzyka oszustwa. Nie można w tej sytuacji wykorzystać 3-D Secure, ale call centre może mieć swoje własne procedury kontrolne dla identyfikacji dzwoniącego. Również w tym przypadku kontrola ta nie usuwa ryzyka charge back`u dla akceptanta: patrz gwarancja płatności. Zasięg rynkowy Łatwość użycia W Holandii jest ponad 5 mln posiadaczy kart kredytowych: 3.2 miliona posiada MasterCard a prawie 2 mln kartę Visa. W Niemczech liczba ta wynosi 32 miliony, z których 49% to karty MasterCard, a 43%- Visa. W Europie jest 106 mln kart MasterCard i 110 mln kart Visa. Globalnie- MasterCard posiada 638 mln kart, a Visa ponad 640 milionów. Używanie kart kredytowych jest dla konsumenta procesem łatwym I prostym, ale wielu nabywców stroni od podawania numerów karty przez Internet czy telefon. Nie niwelują tej bariery również systemy takie jak 3-D Secure czy wykorzystanie CVC. Gwarancja płatności Nabywca ma do 6 miesięcy (tzw. Okres charge back- zwrotu) od dokonania płatności do odwołania jej, gdy nie ma podpisu I detalista musi udowodnić, że płatność jest poprawna lub ponieść koszty zwrotu. Detalista może zrefundować płatość jeżeli okażę się, że skarga jest uzasadniona i nabywcą nie był rzeczywisty posiadać karty (np. w przypadku kradzieży). Płatności z 3-D Secure używają do autentykacja posiadacza karty także podpisu elektronicznego. Tożsamość sprawdza się poprzez identyfikację PINem. Gdy transakcja realizowana jest z 3D Secure, odpowiedzialność za zwrot przechodzi z agenta rozliczeniowego na wydawcę karty. W codziennej działalności oznacza to, że akceptant nie jest już obciążany zwrotami. Charge back`i są również z 3D Secure, np. gdy posiadacz kart zaprzecza faktowi

72 otrzymania dostawy. Pozostaje to wówczas ciężarem administracyjnym dla akceptantów. Wymogi akceptacji Ramy czasowe pomiędzy płatnością a rozliczeniem Aby rozpocząć akceptowanie kart kredytowych detalista musi przejść przez procedurę aplikacyjną firmy obsługującej karty, która zawiera konieczność złożenia różnych dokumentów I informacji. Częścią umowy jest klauzula mówiąca, że jeżeli udział procentowy zwrotów będzie zbyt wysoki, akceptant zobowiązany będzie do podjęcia dodatkowych kroków, przełożone zostaną na niego koszty, a kontrakt zostanie rozwiązany. Kilku dostawców usług płatniczych wymaga depozytów w oparciu o przewidywaną ilość transakcji, średnią wartość transakcji i średnią liczbę charge back`ów. Detalista od razu wie, czy płatność została autoryzowana I może zdeycdować się na serię autoryzacji w dalszym momencie. W wielu przypadkach autoryzacja online`owa jest najlepszą opcją. Moment, w którym pieniądze są rzeczywiście transferowane zależy od umowy z dostawcą i, m.in., wartości transakcji. Możliwe są transfery dzienne i tygodniowe. Koszty przetwarzania Opłata miesięczna: gdy płatność jest akceptowana jako część zarejestrowanej w Internecie funkcjonalności. Opłaty procentowe: pomiędzy 1-5%. Zależą od wartości, średnich kwot transakcji, sektora i agenta rozliczeniowego. Opłata ta nazywana jest MSC (Merchant Service Commission lub Merchant Service Charge). Inne nazwy: Merchant Discount or Merchant Disagio. Koszty chargeback: pewna część zwracanej kwoty, zależy od dostawcy usług płatniczych. Generalnie ok euro za transakcję. Informacje/Dostawcy Visa MasterCard Zgodność z PCI Standard bezpieczeństwa danych sektora kart płatniczych- Payment Card Industry Data Security Standard (PCI) jest globalnym standardem ochrony danych konsumenta, bazującym na standardach Visa i MasterCard. Utworzony został w celu zapobiegania przekazywania w nieupoważnione ręce wrażliwych danych poprzez strony internetowe podmiotów je przetwarzających. Potrzeba takiej ochrony została mocno zaakcentowana wiosną 2005 przez kradzież 40 milionów numerów kart kredytowych z CardSystems Solutions (amerykański procesor). Dotknęło to również posiadaczy kard holenderskich i niemieckich. Generalnie dla mniejszych detalistów standard PCI jest kwestią pomiędzy agentem rozliczeniowym i detalistą. Większe firmy (>20,000 transakcji rocznie) oraz podmioty przetwarzające transakcje muszą przeprowadzać kwartalnie przeglądy bezpieczeństwa i ochrony danych.

73 Zagadnienia implementacyjne Możliwe jest zawarcie umowy, która obejmuje tylko akceptację płatności kartami kredytowymi przez Internet. Nazywa się to kontrakt e-commerce. Innymi słowy, detalista nie musi podpisywać umowy zobowiązującej go do akceptacji kart w sklepie fizycznym. Ważnym warunkiem płatności przez Internet jest fakt, że wymiana informacji pomiędzy konsumentem i sklepem i pomiędzy sklepem i firmą kartową musi być bezpieczna i kodowana, np. w SSL ((Secure Socket Layer). Wybierając usługi dostawcy warto sprawdzić, jak obsługiwane są charge back`i. Dodatkowymi środkami ochrony przeciwko fałszywym charge back`om jest poproszenie konsumenta o dane uwierzytelniające i podpis przy dostawie produktu. Opcjonalnie, można skorzystać z ubezpieczenia na wypadek nie płacących konsumentów, chociaż z reguły jest to bardzo drogie Odbieranie różnych walut Gdy acceptant działa w środowisku międzynarodowym, akceptować może płatności w walutach innych niż Euro, np. angielskim funcie, franku szwajcarskim, czy w koronach norweskich lub szwedzkich. Gdy obrót tego rodzaju wzrasta, warto zawrzeć specjalne porozumienia. Koszty holenderskiego akceptanta będą z reguły rozliczane w euro, więc będzie on również wolał otrzymywać płatności w tej walucie. Wszystkie inne waluty będą musiały zostać przed płatnością przekonwertowane na euro. Międzynarodowe organizacje kartowe mają wbudowane przepisy na to. Brytyjski posiadacz płacący w euro w Holandii otrzymuje wyciąg od swojego banku- wydawcy w funtach. W pewnym momencie waluty są konwertowane- w tym przypadku przez różne strony, które przetwarzają płatność. Często dodaje się z tego tytułu kilkuprocentową marżę do transakcji. Ponieważ płatność pojawi się na wyciągu w innej walucie, dopiero w momencie jego uzyskania posiadacz będzie wiedział, jaka jest rzeczywista kwota Największe marki kart kredytowych American Express Karta AmEx jest często wykorzystywana w celach biznesowych I jest wydawana I akwirowana przez organizację American Express. Inaczej niż Visa i MasterCard, organizacja nie należy do banków. W wielu krajach jest trzecią największą organizacją kartową, po MasterCard i Visa. Diners Club Diners Club, część Citibank, jest jednym z mniejszych graczy na tym rynku. Amerykańscy posiadacze mogą z niej często korzystać w Internecie, w sklepach akceptujących MasterCard. Discover Karta jest głównie używana w USA (na czwartej pozycji), ale także w innych krajach przyciągających amerykańskich turystów oraz w Chinach. Nieaktywna w Europie. JCB Karta kredytowana Japanese Credit Bureau. Jeśli chodzi o inne kraje, akceptowana jest głównie w sektorze turystycznym I hotelowym.

74 Maestro Marka kart debetowych MasterCard. Płatności są pobierane bezpośrednio z rachunku bankowego. Kart Maestro używać można w coraz większej ilości krajów do płatności z użyciem kodu PIN. Użycie w Internecie jest ograniczone. Większość holenderskich kart PIN posiada logo Maestro do użytku zagranicznego. MasterCard Visa Podobnie jak Visa, jest to asocjacja banków członkowskich, z prawie takim samym poziomem akceptacji u detalistów. W Holandii są 4.2 mln kart wydanych. MasterCard posiada także markę Cirrus (ATM) i Maestro. Globalnie Visa jest największą organizacją kartową z 1.3 mld kart akceptowanych przez miliony detalistów w 150 krajach. W wielu krajach Visa jest numerem jeden jeśli chodzi o liczbę kart wydanych, w innych krajach jest tuż po MasterCard. Visa Electron Specjalna karta Visa, często debetowa. Transakcje są potrącane natychmiast z rachunku bankowego posiadacza karty. Czyni ją to odpowiednią dla posiadaczy młodszych i o niższych dochodach. Nie wydawana w Holandii, gdzie celom tym służy karta PIN. AirPlus Purchase cards/ Karty zakupowe Solo (UK) AirPlus jest dużym dostawcą usług business management. Obejmują one wydawanie korporacyjnych I indywidualnych kart kredytowych dedykowanych osobom podróżującym służbowo. Karta jest połączona z marką Visa I MasterCard w celu zapewnienia akceptacji. AirPlus jest częścią Lufthansa, więc karty te są głównie używane przez niemieckich konsumentów. Są to karty wydawane przez firmy dla zakupów biznesowych. Główną ich cechą jest fakt, że w czasie transakcji przekazywane są dodatkowe informacje (tzw. Level 3 Data ) nt. natury towarów, co usprawnia raportowanie I daje możliwość ograniczenia pewnych kart do zakupów jedynie określonych produktów u określonych sprzedawców internetowych. Ponadto, dostarcza się informację o podatku VAT i innych kwestiach istotnych dla automatycznych rozliczeń. Karty zakupowe wydawane są przez Visa i American Express. Angielska karta debetowa ukierunkowana głównie na młodzież, z nieco mniej ograniczoną akceptacją niż Switch (Switch to marka już nieistniejąca, zastąpiona przez Maestro). Akceptowana również w Internecie. UATP Karta płatnicza używana szczególnie w podróżach biznesowych, używana w Europie głównie pod marką AirPlus przez Lufthansę. Tabela 4: Przegląd często używanych kart w Europie Dynamiczna Konwersja Waluty (Dynamic Currency Conversion DCC) Dynamiczna Konwersja Waluty jest usługą finansową, dzięki której posiadacz może wybrać platność w swojej walucie tam, gdzie normalnie musiałby zapłacić w obcej walucie, np. gdy brytyjski konsument chce zapłacić za bilet lotniczy niemieckim liniom lotniczym. Cena wyrażona będzie w euro, a konsument nie będzie dokładnie wiedział, jaka będzie to kwota w funtach, dopóki nie zobaczy wyciągu bankowego. Dzięki DCC natomiast kwota w walucie krajowej będzie znana nawet przed potwierdzeniem zamówienia.

75 Poniższy diagram pokazuje, jak działać może DCC. Cena biletu (np. 100) konwertowana jest na funty (w tej sytuacji 68) na żądanie posiadacza karty. Wartość ta opiera się o dzienny kurs funta plus określony procent (z reguły pomiędzy 1-3%). Następnie płatność przetwarzana jest w funtach i wypłacana w funtach akceptantowi, lub agentowi rozliczeniowemu lub dostawcy DCC. Jest to tzw. rozliczenie like-for-like. Rys.15: DCC w transakcji kartowej W tym przypadku konwersja waluty leży poza siecią Visa/MasterCard I przeprowadzana jest przez oddzielny podmiot. Sieci kart kredytowych i banki-wydawcy tracą wtedy prowizje. Posiadacz karty nadal musi zapłacić prowizję z tytułu wymiany waluty. Często dzieli się ją pomiędzy agenta rozliczeniowego i/lub dostawcę DCC oraz detalistę. Jeżeli duża ilość transakcji denominowana jest w walutach obcych, DCC pozwala istotnie zaoszczędzić na płatnościach kartami kredytowymi. Przykładami dostawców DCC są EuroConex, Fexco, GCX i RBS. Strony internetowe: EuroConex: Fexco: GCX: RBS: Internetowe portmonetki elektroniczne Ogólny opis Internetowe portmonetki elektroniczne to rachunki internetowe, na których przechowywać można wartości. Nabywca musi się zarejestrować u dostawcy e- portmonetki w celu utworzenia konta. W większości przypadków konto połączone jest z adresem mailowym nabywcy. Po utworzeniu konta nabywca musi doładować e-portmonetkę pieniędzmi. Płatność e-portmonetką wymaga wpisania nazwy użytkownika posiadającego konto (np. adres ) oraz hasła, potwierdzającego jego tożsamość. Po tym nabywca może potwierdzić transakcję i odpowiednia kwota potrącana jest z jego internetowego rachunku przedpłaconego- o ile są na nim wystarczające środki. Stosowanie w kanałach Online Metoda specjalnie zaprojektowana do zakupów internetowych internetowe e- portmonetki służyły głównie mikropłatnościom. Z czasem jednak kilku dostawców

76 zwiększyło istotnie bazy użytkowników i zdobyło zaufanie konsumentów, co umożliwiło z kolei przesunięcie do obszaru makropłatności. Jako że większość tego rodzaju płatności umożliwia płatności pomiędzy użytkownikami, trend ten został mocno wsparty przez rozwój e-biznesu na portalach aukcyjnych jak ebay.com i marktplaats.nl. Nabywcy są dziś bardziej zaznajomieni z tą metodą i nie obawiają się płacić w ten sposób większych kwot, chociaż z uwagi na fakt, że jest to płatność bezpośrednia i nieodwołalna, ponoszą ryzyko braku dostawy. Jest to korzyść dla akceptanta, ale może powstrzymywać niektórych klientów. Z powyższych względów także jest to metoda bardzo dobrze dostosowana do zakupów dóbr wirtualnych. Zlecenia pocztowe/telefoniczne (MOTO) Zasięg rynkowy Łatwość użytkowania N/A Rejestracja I doładowywanie (przed zakupem) są dla konsumentów największymi przeszkodami, szczególnie w przypadku, gdy e-portmonetki nie są powszechnie wykorzystywane przez sklepy internetowe. Metoda ta jest ściśle powiązana w efektem sieci: konieczna dla sukcesu jest duża liczba użytkowników po obydwu stronach. Procedura jest podobna do wypełniania zleceń w bankowości internetowej. Użytkowanie jest proste, ponieważ większość konsumentów styka się z wpisywaniem nazw użytkownika i haseł. Słabym punktem jest bezpieczeństwo, ponieważ nazwy i hasła są statyczne, a zatem podatne na phishing. Gwarancja płatności Płatność jest bezpośrednia I nieodwołalna. Ramy czasowe pomiędzy płatnością a ków; jeśli posiadają rachunek w tym samym banku- następuje natychmiastowo. Rozliczenie zajmuje ok 1-2 dni, gdy konsument I detalista korzystają z różnych ban- rozliczeniem Koszty przetwarzania Struktura kosztów opiera się opłaty lub procent transakcji. Doładowywanie pieniędzy na rachunek internetowej e-portmonetki jest bezpłatne, ale wypłaty są czasem obciążane opłatami. Informacje / Dostawcy PayPal Moneybookers Click2Pay Neteller ClickandBuy PayEx Account mycitadel Wallet WebMoney Metody mikropłatności z zasięgiem bezwarunkowym Obszar ten został całkowicie zdominowany przez płatne telefonem usługi, taki jak Premium SMS czy numery Używać ich może każdy posiadacz telefonu (komórkowego), bez konieczności rejestrowania się u dostawcy płatności. Oznacza to, że metody te mają zasięg bezwarunkowy. Premium SMS i numery 0900 są doskonałe do mikroplatności, ale nie można ich wykorzystywać do innych typów transakcji.

77 5.5.1 Numery tzw. Paynumbers Ogólny opis Wariacje w ramach produktu: Paynumbers to numery telefoniczne zaczynające się od sekwencji cyfr 0900, które mają wyższe stawki opłat. Opłaty nakłada operator telefonii poprzez rachunek klienta. Generalnie metodę tę oferują bezpośrednio operatorzy. Jest również kilku dostawców usług Niektórzy stawcy usług SMSowych również oferują bramki dla usług Pay per call (płatność za rozmowę). W tym rodzaju usługi nabywca obciążany jest uprzednio zdefiniowaną kwo jeden telefon. Format ten dostosowany jest do zapłaty za pobierane treści internetowe lub ograniczony czaso dostęp do stron internetowych (np. miesięczny dostęp do strony dla członków). Pay per minute (płatność za minutę). Tu nabywca obciążany jest za każdą minutę. Stosuje się to w sytuacjach, g usługa dostarczana jest w trakcie rozmowy. Nie musi się to koniecznie łączyć z dostawą usługi przez telefon. Stosowanie w kanałach: Online Metoda dostosowana do niskokwotowych zakupów internetowych i używana szczególnie, gdy zarówno płat jak i dostawę usługi można przeprowadzić przez telefon. Dla dostawcy usługi poprzez kanał online, lepsza by internetowa metoda (mikro) płatności. Zlecenia pocztowe/ telefoniczne (MOTO) Zasięg rynkowy Łatwość użycia Gwarancja płatności Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem Koszty przetwarzania Inaczej niż w przypadku premium SMS, metoda ta działa zarówno z telefonami stacjonarnymi jak I komórkow W większości przypadków płatność I dostawa usługi następuje tym samym kanałem I jest bezpośrednio związ Z usług 0900 może korzystać każdy posiadacz telefonu. Konsument nie musi się rejestrować aby używać tej metody. Płatność nie może zostać odwołana przez nabywcę. Gdy nabywca nie reguluje swojego rachunku telefoniczne jakiejkolwiek przyczyny, do operatora telefonicznego należy pobranie należności. Operatorzy płacą podatek VAT, który musi zawsze zostać zapłacony także przez akceptanta, nawet, gdy ten j uprawniony no niższych stawek lub zerowego VAT. Detalista ma poprzez dostawcę usług dostęp do informacji o miesięcznej liczbie płatności. Dostawca wypłaca wartość transakcji tylko po otrzymaniu informacji i płatności od operatora telefonii, co może potrwać nawet 1 miesiące. Koszty operatorów składają się z opłaty wpisowej, opłaty abonamentowej I kosztów związanych ze szczególn formatami numerów telefonicznych. Maksymalny poziom stawek za minutę i za rozmowę ustalany jest na poziomie krajowym i może się znacznie r Stawka akceptanta może być ustalona przez niego w zależności od usług oferowanych przez dostawcę lub op tora. Tu również koszty dzielone są pomiędzy różne strony. Po odjęciu VAT do detalisty dociera 45-55% pierwo kwoty, w zależności od dostawcy.

78 Informacje/ Dostawcy Telekom/ T-Pay Pay123 Informacje dodatkowe Metody mikropłatności o zasięgu ograniczonym W obszarze mikropłatności znajdują się głównie e-portmonetki, dlatego że stanowią zagregowaną wartość, którą łatwo pobrać w przypadku realizacji płatności. Głównym problemem są tu koszty przetwarzania. Płatności wahające się od kilku eurocentów do kilku euro mogą być przetworzone konwencjonalnymi metodami, ale nie jest to efektywne z kosztowego punktu widzenia. Koszty bowiem przekroczą wartość transakcji. Nie musi to stanowić problemu, jeżeli zdarza się okazjonalnie, ale w modelu biznesowym dla mikropłatności zawsze ma miejsce agregacja i wówczas przekazywana jest wartość zagregowana przy użyciu właśnie metod konwencjonalnych, np. transferu bankowego czy karty kredytowej. Niektóre z takich portmonetek doładowywane są poprzez zakup fizycznych kart (voucherów) z TAN i określoną wartością. Ze względu na duży I bezwarunkowy zasięg SMS premium i numerów 0900 w obszarze mikropłatności, nie widzimy wielu mobilnych e-portmonetek dla płatności niskokwotowych. Mobilne e-portmonetki są zmuszone do obsługi makropłatności i konkurowania z SMS Premium. Więcej informacji w Raporcie Mobile Payments Niektóre sklepy sprzedające usługi o mikro-cenach, np. muzykę przez Internet (jak Apple itunes) używają agregacji do zbierania mikropłatności z kart kredytowych. Często gdy nowy klient dokonuje rejestracji, przeprowadzana jest pre-autoryzacja karty kredytowej na małą kwotę, np. 1 Euro, w celu sprawdzenia jej ważności. Następnie przechowuje się dane odnośnie używanych przez klienta treści i wystawia się co jakiś czas rachunek. Karta kredytowa może być zatem interesującym instrumentem płatności nawet w przypadku, gdy plik muzyczny kosztuje tylko Większość ludzi pobiera znacznie więcej niż jeden plik, a statystyki pokazują, że średnia kwota wahać się może pomiędzy 5 a 10 Euro. Oznacza to, że nie ma już konieczności używania różnego rodzaju e-portmonetek, czy innych systemów umożliwiających mikropłatności. Ryzyko, że niektórzy klienci mogą kupić i zapłacić za tylko jedną piosenkę jest akceptowalne. Czasem alternatywą jest model abonamentowy. Użytkownik płaci miesięcznie określoną kwotę stałą za dostęp do wszelkiego rodzaju informacji. Tego rodzaju abonamenty mogą być połączone z istniejącymi subskrypcjami czy prenumeratami, np. gazet, lub zaprojektowane szczególnie do użytku internetowego. Użytkownicy jednak generalnie nie przepadają za takimi abonamentami. Żadna z dotychczas znanych metod mikropłatności nie odniosła sukcesu Internetowe e-portmonetki Temat ten został już opisany w sekcji

79 5.7 Klasyfikowanie instrumentów płatniczych: podejście Matrioszki Leo Van Hove, Monika Hartmann z Europejskiego Banku Centralnego oraz Valerie-Anne Bleyen w swojej pracy nt. różnych podejść do internetowych instrumentów płatniczych proponują stosowanie modelu, który składa się z kilku nakładających się płaszczyzn, tak jak w przypadku lalek nazywanych Matrioszkami. Najmniejsza lalka określa typ wykorzystanego pieniądza, druga płaszczyzna wskazuje na główny mechanizm płatności. Kolejne trzy określają kanały i sieci, nośniki i urządzenia autentykacji, a siódma rodzajowe instrumenty płatnicze. Szósta definiuje szczególne przypadki, włącznie z przekaźnikami pieniędzy, systemami lojalnościowymi i usługami pobierania/fakturowania płatności. Rys.16: Model Matrioszki: alternatywny model klasyfikacji metod płatności 33 Podstawą takiego podejścia jest koncepcja, że określona kombinacja cech każdej z 5 płaszczyzn definiuje konkretny, rzeczywiście funkcjonujący instrument płatniczy. Celem tej klasyfikacji jest definiowanie instrumentów płatniczych w dynamicznie zmieniającym się świecie płatności dla stron, które mogą mieć problem z uzyskaniem jasnego obrazu tego rynku. Jedną z wad tej klasyfikacji jest brak miejsca na firmy pośredniczące, takie jak PayPal czy Directebanking, które wykorzysta istniejącą infrastrukturę płatniczą (schemat karty kredytowej w PayPal i portale bankowości internetowej w Directebanking). Ponadto, próba sklasyfikowania Directebanking daje bardzo podobny wynik do ideal, chociaż istnieją pomiędzy nimi bardzo ważne różnice. Istnieją również między nimi dalsze techniczne różnice, które mają ogromny wpływ na zasięg, strukturę opłat oraz ich przyszły sukces. 33 L. van Hove, M. Hartmann, V. Bleyen

80 6 Zrozumieć zachowania płatnicze W ciągu ostatnich kilku lat zebraliśmy wiedzę nt. zachowań płatniczych różnych podmiotów. W 2007 roku opublikowano tę pracę 34 w poczytnym magazynie branżowym. W tym raporcie przedstawiamy streszczenie, jako że wierzymy, iż wiedza i zrozumienie czynników, które wpływają na dostępność i rozwój nowych metod płatności, ma dużą wartość, również z punktu widzenia wdrażania płatności w środowisku internetowym Ryzyko jako główny element zachowań transakcyjnych W transakcjach handlowych wyróżniamy: Dwóch głównych aktorów: nabywcę i sprzedawcę. Trzy główne procesy: umowę (A- od ang. Agreement), płatność (P- Payment) i dostawcę (D- Delivery) W sercu każdej transkacji jest ryzyko i zapobieganie. Jest to główny czynnik zachowań transakcyjnych zarówno nabywcy jak i sprzedawcy. Każdy proces zawiera postrzegany poziom ryzyka, który balansuje pomiędzy nabywcą i sprzedawcą: Umowa(RA): ryzyko, że umowa jest niejasna lub zostanie anulowana. Płatność (RP): ryzyko, że płatność nie będzie wykonana lub gwarantowana. Dostawca (RD): ryzyko, że dostawa nie będzie miała miejsca. A zatem całkowite ryzyko jest pochodną 3 głównych procesów transakcji: R = ƒ(ra, RP, RD). 6.2 Ewolucja ryzyka Wartość postrzeganego ryzyka determinuje czas I lokalizacja tych 3 procesów. W tradycyjnym handlu Umowa, Płatność i Dostawa mają miejsce w tym samym czasie. Jest to typowe dla handlu detalicznego. Wartość ryzyka pomiędzy nabywcą i sprzedawcą układa się po równo: nabywca otrzymuje dostawę, gdy sprzedawca otrzymuje zapłatę. Wraz w wprowadzeniem mediów (poczta, telefon, Internet) sytuacja uległa znacznej zmianie. Najpierw, w połowie ubiegłego wieku, pojawiło się zamówienie pocztowe. Następnie pojawiły się zamówienia telefoniczne, a potem internetowe. Handel na odległość sprawił, że procesy biznesowe zachodzą niesynchronicznie, rozdzielając czas i miejsce. Ten rozdział wprowadza odrębne ryzyka w każdym z procesów: ryzyko płatnicze, ryzyko dostawy i ryzyko umowy stają się same w sobie zagadnieniami. Rys. 17 pokazuje to na schemacie. Rys.17: Trzy procesy w transakcji: Umowa, Płatność I Dostawa wpływające na Ryzyko postrzegane 34 Understanding buyer and seller behaviour for improved payment product development, C. Liezenberg, D. Lycklama, H. Smorenberg. Journal of Payment Strategy & Systems, April 2007

81 Po zastosowanie tej koncepcji to handlu elektronicznego widać wyrażnie, że minimalizacja postrzeganego ryzyka jest warunkiem jakiegokolwiek sukcesu. Dlatego też tak ważne jest zrozumienie tego tych ryzyk. 6.3 Postrzegane ryzyko determinowane przez kontekst transakcji Postrzeganie ryzyka przez sprzedawców i nabywców jest silnie determinowane przez tzw. kontekst transakcji. Są to okoliczności, w których zachodzą wspomniane trzy procesy (umowa, płatność, dostawa). Analizy i doświadczenie praktyczne wskazują, że kontekst transakcji stanowią 4 rodzajowe czynniki, które determinują wspólnie postrzeganie ryzyka przez uczestników transakcji: Czas (t- timing). Przedział czasowy i porządek, w jakim procesy są realizowane. Mogą być realizowane jednocześnie lub odrębnie. W tym drugim przypadku kolejność płatności I dostawy może ulec zmianie. Prowadzi to do powstania 3 głównych przedziałów czasowych: Rys.18: Różne przedziały czasowe I kolejność procesów transakcji Lokalizacja (l- location). Miejsce procesów transakcji, fizyczne lub wirtualne. Może być również powiązane do geograficznego dystansu pomiędzy nabywcą I sprzedawcą. Przykładami fizycznych lokalizacji są sklepy, targi, automaty do sprzedaży. Wirtualne lokalizacje odnoszą się do kanałów takich jak Internet, , telefon (komórkowy), SMS. Lokalizacje wirtualne/ na dystans z reguły podnoszą postrzegane ryzyko. Relacja (r- relation). Relacja pomiędzy nabywcą I sprzedawcą. Rozróżniamy 3 typy: anonimową, znaną I zaufaną. Typ relacji wpływa na stopień postrzeganego przez strony ryzyka. Czynnik ten jest dynamiczny: relacja zmienia się z czasem, zmieniając również postrzeganie ryzyka. Transakcje powtarzające się (np. abonament, czynsz) z reguły prowadzą do zwiększonego stopnia zaufania w porównaniu z transakcjami jednorazowymi. Niskie zaufanie wymagać będzie poszukiwania większych gwarancji w czasie procesu transakcji. Produkt (p- product).charakterystyka dostarczonego produktu. Główna cechy charakterystyczne są wartością (niską/wysoką i substancją (wirtualną/fizyczną). Szczególny wpływ na ryzyko ma wartość produktu. Produkty o większej wartości wymagają więcej gwarancji. Na ryzyko wpływa również natura produktu: małe produkty o dużej wartości stanowią atrakcyjny cel dla oszustów. Substancja produktu ma bezpośredni związek z kanałem dostawy. W przypadku produktów elektronicznych/cyfrowych jest to kanał elektroniczny. Zmienne kontekstu obrazują nieskończoność sytuacji transakcyjnych. Tabela 5 przedstawia przykłady niektórych najczęstszych przypadków związanych z handlem internetowym B2C.

82 Tabela 5: Przykłady typowych kontekstów transakcyjnych Wyraźnie widać, że każdy kontekst ma inne ryzyko całkowite, ponieważ 3 procesy transakcyjne mają inne swoiste ryzyko w danym kontekście. Podsumowano to na Rysunku 19. W przypadku handlu internetowego właściwe zrozumienie kontekstu transakcji jest kluczowe dla podjęcia właściwych decyzji o środowisku biznesowym, rozwiązaniach płatniczych i dostawie. Rys. 19: Całkowite ryzyko transakcji determinowane przez kontekst. 6.4 Inne aspekty behawioralne: łatwość użycia I koszt W 1993 roku prof. dr. Betty Collis, holenderska behawiorystka, wprowadziła Model 3P (Practicability, Profit, Pleasure- Praktyczność, Zysk, Przyjemność) do określenia, jak podmiot wiąże środowisko (sieciowe) lub usługę (sieciową) ze swoimi własnymi motywami, emocjami I doświadczeniem. Odnosi się to również do tego, jak zachowują się podmioty w trakcie transakcji i jakich wyborów dokonują. Przyglądając się jednak usługom płatniczym musimy dostosować te kryteria do konkretnej charakterystyki usług płatniczych: Użyteczność (Usability) (= Praktyczność): jaka jest (pożądana) użyteczność dla klienta (np. interakcja, szybkość). (Minimalny) Koszt (= Zysk): jaka jest korzyść dla klienta. (Minimalne) Ryzyko (= Przyjemność): co powoduje powtarzające się użycie.