TOMASZ SOSNOWSKI Uniwersytet w Białymstoku Wydział Pedagogiki i Psychologii Zakład Pedagogiki Społecznej

Transkrypt

1 RELACJE POMIĘDZY POKOLENIAMI W RODZINIE, ICH PRZEMIANY W DOBIE GLOBALIZACJI I PONOWOCZESNOŚCI TOMASZ SOSNOWSKI Uniwersytet w Białymstoku Wydział Pedagogiki i Psychologii Zakład Pedagogiki Społecznej

2 W młodości studiuje się dorosłych, aby osiągnąć mądrość. Na starość studiuje się dzieci, aby znaleźć szczęście Peter Rosegger

3 Rodzina wielopokoleniowa zamieszkała wspólnie przez wszystkie pokolenia zamieszkała oddzielnie, lecz w pobliżu (niezależność mieszkaniowa), istnieją jednak bardzo częste i liczne kontakty, wzajemna pomoc, świętowanie, spędzanie czasu wolnego Generacja zbiór ludzkich jednostek o zbliżonym wieku, których zainteresowania, potrzeby, postawy, motywy działania i światopogląd ukształtowane zostały przez wspólne doświadczenia życiowe, a zwłaszcza przemiany historyczne, ekonomiczne i naukowo-techniczne danej epoki (T. Rostowska, Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie, Łódź 2001, s. 37)

4 ODNIESIENIE TEORETYCZNE PEDAGOGICZNA ORIENTACJA HUMANISTYCZNA Wspólnota trzech pokoleń: dzieci + rodziców+ dziadkowie: zespoleni ze względu na: wspólne cele, dążenia, więź emocjonalną; jest to wspólnota rodzinna emocjonalna, opiekuńcza, wychowawcza, kulturowa, majątkowa, zamieszkania Miejsce codziennych spotkań (sztuka bycia ze sobą, wyjście na przeciw) Dialog, interakcje Rodzina młode pokolenie średnie Proces transformacji międzypokoleniowej wielopokoleniowa stare wzajemna komunikacja, porozumiewanie się, otwarcie się wzajemne

5 Relacja stosunek zachodzący między przedmiotami, wielkościami; jest to skojarzenie dwóch punktów (podmiotów) pomiędzy którymi istnieje lub jest przewidywana łączność powiązania Interakcja proces w którym zachodzi wzajemne oddziaływanie na siebie dwóch lub więcej osób; równoczesne wzajemne oddziaływanie, równoczesna psychiczna i behawioralna aktywność poszczególnych osób Interakcje międzyludzkie bezpośrednie (pomiędzy członkami w rodzinie, w grupie rówieśniczej, w środowisku lokalnym) pośrednie (poprzez media elektroniczne: komputer, Internet, telefon komórkowy)

6 Więź rodzinna jako szczególny rodzaj więzi społecznej oznacza cały kompleks sił przyciągających jej członków nawzajem do siebie, integrujących ich ze sobą

7 więź strukturalno-przedmiotowa Rodzaje więzi w rodzinie wielopokoleniowej więź osobowa więź kulturowa

8 z trwałości związku małżeńskiego związków biologicznych, genetycznych Siły tkwiące w rodzinie wielopokoleniowej budujące poczucie bezpieczeństwa wynikają: stosunków zależności, współzależności podobnych, określonych postaw członków rodziny i nastawień wobec świata zewnętrznego silnych, naturalnych więzi uczuciowych zadomowienia, zakorzenienie poczucia przynależenia do wspólnoty rodzinnej swoistości, specyfiki domu rodzinnego

9 Zjawiska, procesy zagrażające poczucie bezpieczeństwa w rodzinie wielopokoleniowej Transformacja systemowa Globalizacja Ponowoczesność

10 Delokalizacja wspólnoty uwolnienie się więzi międzyludzkich od bliskości terytorialnej Glokalizacja zastępowanie typowych więzi opartych na trwałej współobecności członków zbiorowości terytorialnych przez luźno powiązane sieci, zmienne, o zasięgu globalnym

11 Elementy zmienne (pozytywne i destruktywne) Rodzina wielopokoleniowa Elementy trwałe, tworzące ramy moralne Przemiany rodzime i globalne relatywizm zjawisko przesunięcia socjalizacyjnego eksplozja mediów elektronicznych zróżnicowanie form życia społecznego kultura prefiguratywna Wartości ogólnoludzkie, humanistyczne Tradycje i kultura domu rodzinnego Dorobek kultury narodowej Dom jako wartość

12 JAK JEST SYTUACJA CZŁOWIEKA WE WSPÓLCZESNYM ŚWIECIE, W RODZINIE WIELOPOKOLENIOWEJ? CZYM JEST ONA UWARUNKOWANA? JAKIE SĄ KIERUNKI PRZEMIAN WSPÓŁCZESNEJ RODZINY?

13 Z nadzieją i trwogą spoglądamy na to, co dzieje się z naszym światem przyrody, kultury, cywilizacji i co dzieje się z ludźmi (...) Świat się skurczył do migotliwych obrazów wielokanałowej telewizji (...). Czy bogactwo treści i form przekazywania informacji, obrazów i wiedzy jest nową szansą edukacyjną czy zagrożeniem? Prof. Z. Kwieciński

14 Kierunki przemian współczesnej rodziny autonomizacja członków rodziny partykularyzacja dochodów członków rodziny anonimowość jednostki poza domem zmniejszenie uprawnień kontrolnych rodziny patologizacja społeczna i psychospołeczna jednostek mająca istotne reperkusje w życiu rodzinnym indywidualizacja form aktywności w rodzinie i zainteresowań malenie wartości dzieci rodzicom (dobra konkurencyjne) malenie spójności i dezintegracja rodziny dyferencjacja norm i wartości poszczególnych członków rodziny egalitaryzacja członków rodziny emancypacja dzieci w rodzinie, zwiększył się ich zakres swobody i niezależności rodzina jako środowisko utrzymujące równowagę emocjonalną człowieka, wzrost rangi uczuć wyższych w rodzinie (miłość)

15 KULTURA POPULARNA JAKO CZYNNIK SOCJALIZACJI W którą stronę proces wychowania współczesnego dziecka? -świadome dążenie do zablokowania istniejących trendów kulturowych, w imię uznanych, tradycyjnych wartości kulturowych - bezrefleksyjne dryfowanie wraz z szybko zmieniającą się kulturą - akceptacja euforii supermarketu i bezkrytyczne klikanie w rzeczywistość, tak jak gdyby to była strona z Internetu - negocjacja z młodzieżą kształtu rzeczywistości, w której wspólnie żyjemy, a w szczególności kształtowanie w młodzieży nawyku świadomego podejmowania wyborów odnośnie do kształtu własnego ja

16 WYBRANE PROPOZYCJE DZIAŁAŃ I RÓZNYCH FORM AKTYWNOŚCI Z UDZIAŁEM SENIORÓW

17 WYBRANE PROGRAMY AKTYWIZACJI LUDZI DOJRZAŁYCH: ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI KU PRZYSZŁOŚCI etap I: Kiedy babcia była mała i dziadka jeszcze nie znała: -dzieje rodziny w formie drzewa genealogicznego; -wspomnienia z dzieciństwa: wywiad z dziadkami ; -uroczystości babci i dziadka; -karnawałz dziadkami; -audycja muzyczna karnawałna ludowo; -na szlaku rękodzieła ludowego. ADOPCJA ZASTĘPCZYCH DZIADKÓW.

18 Ludzie starsi dzięki swej dojrzałości i doświadczeniu mogą udzielać młodym rad i cennych pouczeń. Kruchość ludzkiego istnienia, w sposób najbardziej wyrazisty ujawniająca się w starszym wieku, staje się w tej perspektywie przypomnieniem o wzajemnej zależności i nieodzownej solidarności między różnymi pokoleniami, jako że każdy człowiek potrzebuje innych i wzbogaca się dzięki darom i charyzmatom wszystkich. Św. Papież Jan Paweł II

19 DZIĘKUJĘZA UWAGĘ