Jak odzyskać VAT. od zakupionych materiałów budowlanych. e-poradnik. gazetaprawna.pl. Podatki Podatki Podatki Podatki

Transkrypt

1 e-poradnik Podatki Podatki Podatki Podatki Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych Jak odliczyć VAT od materiałów zakupionych w 2011 r. Kto może się ubiegać o zwrot Ile można odzyskać Jak ustalić limit zwrotu indywidualnie, a jak z małżonkiem Jak sporządzić wniosek Jak długo trzeba czekać na zwrot Co grozi za wyłudzenie zwrotu Wykaz materiałów opodatkowanych VAT obowiązujący od 1 stycznia 2011 r. gazetaprawna.pl

2 SPIS TREŚCI Prawo do zwrotu... 4 Ograniczona wysokość zwrotu... 8 Wysokość limitów Małżeński limit zwrotu Zasady ubiegania się o zwrot Sporządzenie wniosku Korekta wniosku Zasady dokonywania zwrotu Wypłata rekompensaty Odsetki za spóźniony zwrot Kary dla nieuczciwych Wykaz materiałów budowlanych, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7 proc., a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem VAT Ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (0 22) ; Autor: Magdalena Majkowska Redakcja: Urszula Wróblewska Biuro Reklamy: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (22) ; reklama@infor.pl Biuro Obsługi Klienta: Marki, ul. Okólna 40 tel. (22) , ; bok@infor.pl

3 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych Osoby budujące i remontujące systemem gospodarczym mogą ubiegać się o zwrot części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych przeznaczonych na realizację inwestycji. Żeby odzyskać część zapłaconego przy zakupie towarów podatku, należy złożyć odpowiednio udokumentowany wniosek w urzędzie skarbowym. Osoby fizyczne, które nabywają materiały budowlane przeznaczone na remont lub budowę własnego domu bądź mieszkania, mają prawo do odzyskania części poniesionych wydatków na ten cel. Budownictwo systemem gospodarczym w Polsce ciągle jest znaczącą formą organizacyjną realizacji przedsięwzięć budowlanych. Dla zmniejszenia obciążeń fiskalnych tej formy budownictwa mieszkaniowego w polskim ustawodawstwie funkcjonuje system rekompensat umożliwiający osobom fizycznym nabywcom materiałów budowlanych odzyskiwanie części wydatków związanych z zakupem materiałów budowlanych. W istocie chodzi tu o zwrot części VAT zawartego w cenie nabytych towarów, wynikającej z różnicy stawki 22 proc. i 7 proc. VAT. Wyjaśnijmy, że od 1 maja 2004 r., czyli po dniu przystąpienia Polski do UE, stawka VAT na materiały budowlane wzrosła z 7 proc. do 22 proc. Spowodowało to, że rzeczywisty koszt realizacji inwestycji mieszkaniowych systemem gospodarczym znacznie wzrósł. W celu zneutralizowania skutków podwyżki stawki VAT 29 sierpnia 2005 r. uchwalona została ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Na jej podsta-

4 4 e-biblioteka Gazety Prawnej wie osoby fizyczne, które po 30 kwietnia 2004 r. poniosły wydatki na zakup materiałów budowlanych związanych z inwestycją mieszkaniową i objętych podwyżką VAT, mogą odzyskać część wydatków poniesionych na ten cel. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2006 r. i od tego czasu była czterokrotnie nowelizowana. Ujednolicono tryb ubiegania się o rekompensatę oraz uproszczono zasady dokonywania zwrotu. Najważniejsza zmiana polegała jednak na likwidacji epizodycznego charakteru ustawy. W pierwotnym założeniu miała ona obowiązywać jedynie przez dwa lata do końca 2007 r. Parlament przedłużył jednak bezterminowo jej stosowanie. Natomiast nowelizacja ustawy z 4 marca 2010 r. skróciła terminy zwrotu VAT z sześciu do czterech miesięcy. Ostatnia nowela, która weszła w życie 1 stycznia 2011 r., określiła zasady dokonywania zwrotu w okresie obowiązywania podwyższonych stawek VAT. Zwrot części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych w związku z inwestycją mieszkaniową można otrzymać po spełnieniu określonych warunków. Dotyczą one zarówno osób uprawnionych do uzyskania rekompensaty, jak i rodzaju poniesionych wydatków oraz realizowanych inwestycji, z tytułu których podatnik ubiega się o zwrot. Prawo do zwrotu Przede wszystkim podkreślić należy, że system rekompensat został wprowadzony z myślą o osobach, które nabywają materiały budowlane w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Oznacza to, że zwrot części wydatków przeznaczony jest wyłącznie dla osób fizycznych, które nie są podatnikami VAT i nie dokonały zakupu materiałów budowlanych w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Prawo do zwrotu przysługuje, pod warunkiem że osoba fizyczna posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane w rozumieniu ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz z późn. zm.). W przypadku remontu domu lub mieszkania wymagany jest natomiast tytuł prawny do budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego. W przypadku inwestycji, dla której zgodnie z ustawą Prawo budowlane wymagane jest pozwolenie na budowę, ubiegając się o zwrot, trzeba również posiadać takie pozwolenie. Spełnienie powyższych warunków nie oznacza jeszcze, że podatnik może ubiegać się o zwrot VAT. Uprawnienie to przysługuje tylko osobom fizycznym, które są w stanie udokumentować zakupy związane z inwestycją mieszkaniową. Zgodnie z ustawą o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym poniesione wydatki muszą być udokumento-

5 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych wane fakturami w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, wystawionymi od 1 maja 2004 r. Na podstawie wystawionych faktur podatnik ustala kwotę przysługującego mu zwrotu, natomiast urząd skarbowy ocenia jego zasadność. Zakup materiałów budowlanych udokumentowany fakturami uprawnia do zwrotu, pod warunkiem że dotyczył określonej przez ustawodawcę inwestycji mieszkaniowej. Zwrot VAT przysługuje osobom, które poniosły wydatki na zakup materiałów budowlanych w związku z inwestycją mieszkaniową polegającą na: budowie budynku mieszkalnego, nadbudowie lub rozbudowie budynku na cele mieszkalne lub przebudowie (przystosowaniu) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstał lokal mieszkalny spełniający wymagania określone w odrębnych przepisach, remoncie budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego. Ponieważ remont domu lub mieszkania to pojęcie szerokie, ustawodawca wyraźnie określił, jakiego rodzaju prace remontowe uprawniają do zwrotu wydatków. Katalog takich robót można znaleźć w załączniku do ustawy. Trzeba pamiętać, że w przypadku remontu przeprowadzone prace muszą mieścić się w ustawowym wykazie. W przeciwnym wypadku zwrot VAT nie będzie przysługiwał. 5 Wykaz robót zaliczanych do remontu budynku lub lokalu mieszkalnego I. Wykaz robót zaliczanych do remontu budynku mieszkalnego 1. Remont lub modernizacja przyłączy, elementów przyłączy budynku lub wykonanie nowych przyłączy, obejmujące: 1) przyłącza wodociągowe, hydrofornie; 2) przyłącza kanalizacyjne, bezodpływowe zbiorniki ścieków, urządzenia do oczyszczania ścieków; 3) przyłącza sieci cieplnej, węzły cieplne, kotłownie; 4) przyłącza do linii elektrycznej. 2. Wykonanie nowego przyłącza do sieci gazowej. 3. Remont i modernizacja fundamentów, łącznie z izolacjami, obejmujące: 1) wzmocnienie fundamentów lub ich zabezpieczenie; 2) izolacje przeciwwodne, przeciwwilgociowe, cieplne; 3) osuszanie fundamentów. 4. Remont lub modernizacja elementów konstrukcyjnych budynku lub ich części, dotyczące: 1) konstrukcji stropów;

6 6 e-biblioteka Gazety Prawnej 2) konstrukcji ścian nośnych i zewnętrznych; 3) konstrukcji i pokrycia dachu; 4) docieplenia stropów i stropodachów; 5) kanałów spalinowych i wentylacyjnych; 6) pozostałych elementów konstrukcyjnych budynku, jak np. słupów, podciągów, schodów, zadaszeń, balkonów, loggii, izolacji przeciwwodnych, dźwiękochłonnych. 5. Remont lub modernizacja elewacji budynku, obejmujące: 1) tynki i okładziny zewnętrzne; 2) malowanie elewacji; 3) docieplenie ścian budynku; 4) obróbki blacharskie i elementy odwodnienia budynku. 6. Wbudowanie nowych, wymiana lub remont okien oraz drzwi zewnętrznych. 7. Przebudowa układu funkcjonalnego budynku, obejmująca: 1) sanitariaty i kuchnie; 2) wjazdy, podjazdy, zabezpieczenia i wykonanie innych elementów związanych z udostępnieniem i przystosowaniem budynku dla osób niepełnosprawnych. 8. Remont, modernizacja, wymiana lub wykonanie nowych instalacji budynku, obejmujące rozprowadzanie po budynku instalacji oraz montaż trwale umiejscowionych: wyposażenia, armatury i urządzeń dotyczących: 1) instalacji sanitarnych; 2) instalacji elektrycznych, odgromowych i uziemienia; 3) instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych; 4) instalacji przyzywowych (domofony) i alarmowych; 5) przewodów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych; 6) instalacji i urządzeń grzewczych. 9. Wykonanie nowych instalacji gazowych. 10. Wykonanie nowych instalacji wykorzystujących alternatywne źródła energii. II. Wykaz robót zaliczanych do remontu lokalu mieszkalnego 1. Remont, modernizacja lub wykonanie nowych elementów w lokalu mieszkalnym: 1) ścianek działowych, sufitów, tynków i okładzin wewnętrznych; 2) podłóg i posadzek; 3) okien, świetlików i drzwi; 4) powłok malarskich i tapet; 5) elementów kowalsko-ślusarskich;

7 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych 6) izolacji przeciwwodnych, przeciwwilgociowych, dźwiękochłonnych i cieplnych. 2. Remont, modernizacja, wymiana lub wykonanie nowych instalacji w lokalu mieszkalnym, obejmujące rozprowadzenie po lokalu instalacji oraz montaż trwale umiejscowionych: wyposażenia, armatury i urządzeń dotyczących: 1) instalacji sanitarnych; 2) instalacji elektrycznych; 3) instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych; 4) instalacji przyzywowych (domofony) i alarmowych; 5) instalacji i urządzeń grzewczych; 6) przewodów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych; 7) instalacji wykorzystujących alternatywne źródła energii. 3. Wykonanie nowych instalacji gazowych. Inwestor, który zamierza ubiegać się o zwrot wydatków, powinien się zapoznać nie tylko z katalogiem inwestycji uprawniających do zwrotu, ale również z wykazem materiałów budowlanych objętych systemem zwrotu. Aktualna listę takich materiałów, na które od 1 maja 2004 r. stawka VAT wzrosła z 7 do 22 proc., można znaleźć w obwieszczeniu ministra infrastruktury z 3 września 2010 r. w sprawie ogłoszenia obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r. wykazu materiałów budowlanych, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7 proc., a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem VAT (Dz.Urz. MI nr 11, poz. 35). Poprzednio wykaz materiałów budowlanych objętych systemem zwrotu VAT zawarty był w obwieszczeniu ministra transportu i budownictwa z 30 grudnia 2005 r. (Dz.Urz. MTiB nr 1, poz. 1). Wyjaśnijmy, że konieczność opracowania nowego wykazu wynikała z tego, że od początku 2011 r. na potrzeby VAT stosuje się nową Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług z 2008 r., tymczasem dawny wykaz materiałów budowlanych stosowany na potrzeby zwrotu VAT na materiały budowlane skonstruowany był w oparciu o starą PKWiU z 1997 r. Ponadto szerszy zakres przedmiotowy niektórych grupowań zawartych w klasyfikacji z 2008 r. (w stosunku do odpowiadających im grupowań znajdujących się w poprzednich klasyfikacjach), spowodował, że znacznie zmniejszyła się liczba pozycji w nim ujętych (ze 170 pozycji do 87) przy jednoczesnym zwiększeniu liczby stosowanych wyłączeń. W celu wyeliminowania wątpliwości dotyczących terminu obowiązywania wykazu w tytule nowego obwieszczenia oraz w załączniku do niego umieszczono datę, od której będzie ono obowiązywać, czyli 1 stycznia 2011 r. 7

8 8 e-biblioteka Gazety Prawnej Ograniczona wysokość zwrotu Zwrot VAT na materiały budowlane nie jest dokonywany bez żadnych ograniczeń. Rekompensata przysługuje w ramach określonych limitów. Warto wskazać, że limity te początkowo dotyczyły całego okresu obowiązywania ustawy. W związku jednak z bezterminowym przedłużeniem jej stosowania postanowiono jednocześnie, że limity zwrotu VAT stają się odnawialne i dotyczą okresów pięcioletnich liczonych od daty złożenia pierwszego wniosku. Dzięki temu można ubiegać się o zwrot wydatków nie tylko z tytułu jednej kosztownej inwestycji, np. budowy domu, ale również przy okazji innych przedsięwzięć na przestrzeni wielu lat. Limity kwoty zwrotu dotyczą okresów pięcioletnich liczonych od daty złożenia pierwszego wniosku. Zasadą jest, że przepis ten ma zastosowanie do wniosków złożonych od 1 stycznia 2006 r., czyli od dnia wejścia w życie ustawy regulującej zasady dokonywania zwrotów. W zakresie zwrotu osobom fizycznym części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych obowiązują dwa podstawowe limity: dla inwestycji wymagającej pozwolenia na budowę (wyższy) i niewymagającej pozwolenia (niższy). W praktyce oznacza to, że o zwrot wydatków poniesionych na inwestycję wymagającą pozwolenia na budowę oraz remont niewymagający takiego pozwolenia można się ubiegać w ramach odrębnych limitów. Wyobraźmy sobie następującą sytuację: inwestor rozbudował dom jednorodzinny o jedną kondygnację i klatkę schodową. Inwestycja wymagała pozwolenia na budowę. Podatnik jednocześnie poniósł wydatki na remont niewymagający pozwolenia na budowę, tj. wymianę instalacji grzewczej, wodnej i kanalizacyjnej w całym domu. W takiej sytuacji remont części budynku, który nie jest przedmiotem pozwolenia na budowę, powinien zostać zaliczony do kategorii wydatków objętych odrębnym limitem. Podatnik może oczywiście złożyć jeden wniosek o zwrot, przy czym musi pamiętać o rozdzieleniu poniesionych wydatków na te, które były związane z rozbudową oraz wydatki dotyczące remontu. Ponadto we wniosku należy zawrzeć oświadczenie o zakresie przeprowadzonego remontu. Przykład: Limit taki jak inwestycja Podatnik ponosi obecnie wydatki na materiały budowlane w związku z budową domu. Chciałby wiedzieć, czy wykorzystując limit w kwocie dotyczącej inwestycji wymagających pozwolenia, będzie jeszcze miał możliwość uzyskania zwrotu z tytułu wydatków na materiały budowlane zakupione na potrzeby remontu mieszkania. W świetle obowiązujących przepisów osoba, która w okresie pięciu lat, licząc od daty złożenia pierwszego wniosku o zwrot VAT, poniesie wydatki na zakup materiałów budowlanych związanych z budownictwem mieszkaniowym, ma

9 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych do wykorzystania dwa limity zwrotu. Jeden określony dla wydatków związanych z pozwoleniem na budowę i drugi odnoszący się do remontów. Oznacza to, że w przypadku gdy w okresie pięcioletnim przekroczony zostanie limit kwoty możliwego zwrotu VAT, wynikający z wydatków wymagających wydania pozwolenia na budowę, to osobie fizycznej, która jednocześnie ponosi wydatki na remont, przysługuje zwrot VAT wynikający z limitu określonego dla inwestycji niewymagających pozwolenia na budowę. 9 Przykład: Odnawialny limit zwrotu Pan Krzysztof od marca 2008 r. buduje dom systemem gospodarczym. W październiku 2008 r. złożył do urzędu skarbowego wniosek o zwrot VAT. Inwestycja dobiega końca, jednak wymaga jeszcze poniesienia znacznych nakładów na zakup materiałów budowlanych potrzebnych do wykończenia. Inwestor zamierza złożyć kolejny wniosek o rekompensatę do urzędu skarbowego już po zakończeniu inwestycji, które planowane jest na jesieni 2011 r. Przepisy o pięcioletnich odnawialnych limitach zwrotu VAT weszły w życie z dniem 1 stycznia 2008 r. Nie znaczy to jednak, że pięcioletni okres liczony dla limitów zwrotu rozpoczyna swój bieg od pierwszego wniosku złożonego po tej dacie. W opisanej sytuacji wniosek złożony przez pana Krzysztofa w październiku 2008 r. był pierwszym wnioskiem, od którego powinien liczyć pięcioletni okres dotyczący limitu zwrotu. Okres ten dotyczy bowiem wniosków złożonych od 1 stycznia 2006 r., czyli od dnia wejścia w życie ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Tylko w przypadku osób, które jeszcze od początku obowiązywania ustawy wniosku nie złożyły, najbliższy złożony wniosek będzie pierwszym, od którego pięcioletni okres rozpocznie swój bieg. Przy składaniu kolejnego wniosku pan Krzysztof musi zatem pamiętać, aby przy wyliczaniu kwoty przysługującego limitu uwzględnić zwrot VAT wcześniej otrzymany. Jeżeli w ramach pierwszego wniosku wykorzystał on cały przysługujący mu limit, kolejny wniosek będzie mógł złożyć dopiero po upływie pięcioletniego okresu liczonego od daty złożenia pierwszego wniosku. Wniosek o zwrot wydatków można złożyć tylko raz w roku, jednak nie ma żadnego znaczenia, czy inwestor składa go w trakcie czy już po zakończeniu inwestycji. Oznacza to, że podatnik może, w ramach obowiązującego go przez pięć lat limitu, składać raz w roku wniosek o zwrot wydatków poniesionych w związku z budową domu.

10 10 e-biblioteka Gazety Prawnej Wysokość limitów Osoba fizyczna, która zamierza się ubiegać o zwrot VAT, samodzielnie oblicza, jaką kwotę ma prawo odzyskać od fiskusa. W związku z tym, że zwrot jest limitowany, ustalenie kwoty do zwrotu w praktyce przebiega dwuetapowo. W pierwszej kolejności inwestor oblicza wysokość limitu zwrotu przysługującego mu w okresie pięciu lat od daty złożenia pierwszego wniosku, a następnie ustala samą kwotę zwrotu. Jak wskazano powyżej, wysokość limitu oraz przysługującego zwrotu jest limitowana. Zależy przede wszystkim od tego, czy inwestycja, której dotyczyły poniesione wydatki na materiały budowlane, wymagała pozwolenia na budowę. Na wysokość zwrotu ma również wpływ to, czy podatnik, z tytułu wydatków na zakup tych samych materiałów budowlanych, korzystał w latach z ulg mieszkaniowych na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na wysokość kwoty zwrotu jest cena 1 mkw. ogłoszona przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, a od 1 stycznia 2011 r. również wysokość obowiązującej stawki podatku oraz data złożenia pierwszego wniosku o zwrot w pięcioletnim okresie. Wyjaśnijmy, że od 1 stycznia 2011 r. stawka VAT na materiały budowlane wzrosła z 22 proc. do 23 proc. Podwyżka ta ma charakter okresowy i będzie obowiązywać do końca 2013 r. Natomiast ustawa regulująca zasady zwrotu VAT na materiały budowlane została skonstruowana w odniesieniu do 22-proc. stawki podatku, dlatego od 1 stycznia 2011 r. zostały wprowadzone do niej specjalne regulacje dostosowawcze. Na skutek tych zmian podatnicy, mimo zakupienia towarów z wyższym podatkiem, mogą uzyskiwać zwrot na takim samym poziomie jak przy 22-proc. stawce VAT. Zgodnie z nowym art. 11a ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym dotychczasowy zwrot na poziomie 68,18 proc. VAT wynikającego z faktur ma zastosowanie wyłącznie dla stawki 22 proc. Natomiast dla materiałów budowlanych zakupionych już ze stawką VAT w wysokości 23 proc. wprowadzony został nowy wskaźnik procentowy kwoty zwrotu, który wynosi 65,22 proc. podatku zawartego w fakturach. Dodatkowo postanowiono, że jeżeli pierwszy wniosek o zwrot zostanie złożony w urzędzie skarbowym w okresie stosowania stawki 23 proc. limit kwoty zwrotu oblicza się przy zastosowaniu wskaźnika 12,195 proc. (normalnie wynosi on 12,295 proc.). Podkreślić trzeba, że chodzi tu o stawkę VAT obowiązującą w dniu złożenia przez daną osobę pierwszego wniosku (czyli momentu, od którego rozpoczyna się liczenie pięcioletniego okresu) niezależnie od tego, czy ta osoba dokonała zakupu materiałów budowlanych opodatkowanych VAT wyłącznie staw-

11 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych ką obowiązującą w momencie złożenia pierwszego wniosku, czy o różnych stawkach, tj. 22 proc. i 23 proc. Natomiast osoby, które wnioskowały o zwrot jeszcze przed 1 stycznia 2011 r., mogą ubiegać się o kolejną rekompensatę w ramach limitu, który nabyły w momencie złożenia pierwszego wniosku, przy czym limit ten podlega aktualizacji wraz ze wzrostem ceny 1 mkw. Jeżeli zatem złożenie pierwszego wniosku przez osobę fizyczną przypada w momencie obowiązywania VAT o stawce 23 proc., kwota zwrotu wynosi: 68,18 proc. kwoty VAT zapłaconego w cenie materiałów budowlanych dla wydatków opodatkowanych VAT według 22-proc. stawki, 65,22 proc. kwoty VAT zapłaconego w cenie materiałów budowlanych dla wydatków opodatkowanych VAT według stawki 23 proc., jednak nie więcej niż: 12,195 proc. z kwoty stanowiącej iloczyn z 70 mkw. i ceny 1 mkw. jeżeli inwestycja wymagała pozwolenia na budowę, 12,195 proc. z kwoty stanowiącej iloczyn 30 mkw. i ceny 1 mkw. jeżeli inwestycja nie wymagała pozwolenia na budowę. Wskaźnik ceny 1 mkw. przyjmowany do obliczeń kwoty przysługującego zwrotu VAT to cena 1 mkw. powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego przyjmowana na potrzeby obliczenia premii gwarancyjnej od wkładów oszczędnościowych na książeczkach mieszkaniowych ostatnio ogłoszona przed kwartałem złożenia wniosku o dokonanie zwrotu. Jest ona ogłaszana przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu. 11 Przykład: Wyliczenie dla osoby, która pierwszy wniosek o zwrot składa w momencie obowiązywania 23-proc. stawki VAT Podatnik buduje dom. Jest to zatem inwestycja wymagająca pozwolenia na budowę. W tym roku chciałby złożyć swój pierwszy wniosek o zwrot części VAT na materiały budowlane. Posiada faktury opiewające na kwotę zł. Część z nich wystawiona została ze stawką 22 proc., a część ze stawką 23 proc. VAT. Z analizy wszystkich faktur wynika, że zapłacona przez podatnika kwota z tytułu wydatków, do których zastosowanie miała 22-proc. stawka VAT, wyniosła zł, z czego 4400 zł stanowi VAT. Natomiast cena towarów objętych podwyższoną stawką to zł, w tym zł VAT. Etap I wyliczenie kwoty limitu przysługującego w okresie pięciu lat liczonych od daty złożenia pierwszego wniosku:

12 12 e-biblioteka Gazety Prawnej 12,195 proc x 70 mkw. x 4657 zł * = ,48 zł Etap II obliczenie kwoty zwrotu: 68,18 proc. z kwoty 4400 zł + 65,22 proc. z kwoty zł, czyli 2999,92 zł ,6 zł = ,52 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych zł). Ponieważ obliczona w ten sposób kwota nie przekracza przysługującego limitu, podlega ona w całości zwrotowi. * Do wyliczenia kwoty zwrotu przyjęta została cena 1 mkw. ogłoszona za III kwartał 2010 r. Wyniosła ona 4657 zł (wskaźnik ten ma zastosowanie do wniosków składanych po raz pierwszy w I kwartale 2011 r, tj. w okresie 1 stycznia 31 marca 2011 r.). Inne wartości do obliczeń przyjmuje osoba, która korzystała z ulg mieszkaniowych z tytułu wydatków na zakup tych samych materiałów budowlanych. W praktyce dotyczy to wyjątkowych sytuacji, tj. osób posiadających jeszcze faktury na wydatki z lat 2004 czy 2005, które były odliczone również w PIT w ramach nieobowiązujących już ulg mieszkaniowych. Ponieważ jednak takie zwroty teoretycznie jeszcze są możliwe, a zasady obliczania limitu i kwoty zwrotu w dalszym ciągu funkcjonują w ustawie o zwrocie, należy również o nich wspomnieć. Dla wydatków odliczonych w ramach ulg mieszkaniowych kwota zwrotu wynosi 55,23 proc. kwoty VAT zapłaconego w cenie zakupionych materiałów budowlanych, nie więcej niż 9,959 proc. kwoty stanowiącej iloczyn: 70 mkw. i ceny 1 mkw. jeżeli inwestycja wymagała pozwolenia na budowę, 30 mkw. i ceny 1 mkw. jeżeli inwestycja nie wymagała pozwolenia na budowę. Małżeński limit zwrotu W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim zastosowanie mają szczególne zasady dotyczące ustalania wysokości limitów i przysługującej kwoty zwrotu. Ponadto małżonkowie mogą składać wspólny wniosek lub wnioski odrębne. Należy jednak pamiętać, że ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym wyraźnie wyłącza z pojęcia małżonków osoby fizyczne, w stosunku do których sąd orzekł separację. Podstawową zasadą jest, że kwota zwrotu dotyczy obojga małżonków, przy czym na jej wysokość mają wpływ rekompensaty z tytułu zakupu materiałów budowlanych otrzymane zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i po ustaniu związku. Jeżeli przed zawarciem związku małżeńskiego osoba fizyczna otrzymała re-

13 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych kompensatę, to kwotę zwrotu obliczoną na zasadach określonych w ustawie musi pomniejszyć o kwoty uprzednio otrzymane. Natomiast w przypadku, gdy w czasie trwania małżeństwa lub do momentu orzeczenia przez sąd separacji osoba fizyczna otrzymała zwrot, a następnie związek małżeński ustał lub sąd orzekł separację, to przysługującą jej kwotę zwrotu powinna pomniejszyć o: 50 proc. kwoty uprzednio otrzymanej, jeżeli małżonkowie składali wspólny wniosek o zwrot lub kwotę otrzymanego zwrotu, jeżeli składany był odrębny wniosek. 13 Zwrot VAT nie jest przyznawany z urzędu. Osoba fizyczna, która poniosła koszty w związku z zakupem materiałów budowlanych, może odzyskać część wydatków, jeżeli złoży odpowiedni wniosek w urzędzie skarbowym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wniosek o zwrot VAT można złożyć nie częściej niż raz w roku, bez względu na liczbę prowadzonych inwestycji. Nie ma również żadnego znaczenia to, czy wniosek składamy w trakcie realizacji inwestycji, czy już po jej zakończeniu. Oba warianty są prawidłowe i dopuszczalne. Małżonkowie, według swojego uznania, mogą złożyć wniosek wspólnie albo odrębnie. W przypadku składania wniosku o zwrot przez małżonków trzeba jednak zwrócić uwagę na jedną bardzo istotną rzecz. Niezależnie od sposobu złożenia wniosku, tzn. wspólnie lub odrębnie, na wniosku wymagane są zawsze podpisy obojga małżonków. Powyższe zasady nie mają zastosowania w przypadku osób, w stosunku do których sąd orzekł separację. W takim przypadku wnioski należy składać i podpisywać indywidualnie. Pamiętać jednak należy o stosowaniu opisanych powyżej szczególnych zasad dotyczących ustalania kwoty zwrotu. Przykład: Podpis obojga małżonków Zasady ubiegania się o zwrot Pani Katarzyna od roku żyje z mężem w faktycznej separacji. Mąż wyjechał za granicę i nie utrzymuje kontaktu z żoną. Pani Katarzyna w sierpniu 2010 r. przeprowadziła remont mieszkania. Dowiedziała się, że z tytułu poniesionych wydatków na zakup materiałów budowlanych może ubiegać się o zwrot części VAT. Złożyła odpowiedni wniosek do urzędu skarbowego. Urzędniczka nie przyjęła jednak wniosku, twierdząc, że brakuje na nim podpisu męża podatniczki. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w przypadku wniosku składanego przez osobę pozostającą w związku małżeńskim (niezależnie

14 14 e-biblioteka Gazety Prawnej od tego, czy jest on składany odrębnie, czy wspólnie przez małżonków) muszą się na nim znaleźć podpisy obojga małżonków. Zasada ta nie dotyczy jedynie małżonków, w stosunku do których sąd orzekł separację. Ponieważ w opisanej sytuacji małżonkowie nie mają sądownie orzeczonej separacji, podpis męża jest wymagany. Małżonkowie, którzy składają odrębne wnioski do dwóch różnych urzędów skarbowych, muszą spełnić dodatkowy warunek. Są oni zobowiązani zawiadomić urząd skarbowy właściwy dla małżonka o złożeniu przez siebie wniosku. Ważne! Właściwy urząd Wniosek o zwrot VAT należy złożyć do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy w dniu złożenia przez niego wniosku. W przypadku wspólnego wniosku małżonków mających różne miejsca zamieszkania wniosek składa się do urzędu, którym kieruje naczelnik właściwy ze względu na miejsce zamieszkania przynajmniej jednego z małżonków. W związku z likwidacją opłaty skarbowej od podań i załączników zarówno wniosek o zwrot VAT, jak i załączniki do niego nie podlegają żadnej opłacie. Ważne! Zwrot tylko raz w roku Osoba fizyczna, która poniosła wydatki na zakup materiałów budowlanych w związku z inwestycją mieszkaniową, może złożyć wniosek o zwrot VAT w urzędzie skarbowym tylko raz w roku, bez względu na liczbę prowadzonych inwestycji. Sporządzenie wniosku Wniosek należy złożyć do urzędu skarbowego na piśmie. Warto wiedzieć, że ustawodawca nie wymaga składania wniosku na urzędowym formularzu. Oznacza to, że można go sporządzić samemu. Osoby, które jednak wolą korzystać z gotowych druków, mogą pobrać wzór wniosku dostępny na stronach Ministerstwa Finansów ( Formularz ten oznaczony został symbolem VZM-1. Resort finansów określił również wzory załączników do wniosku przeznaczone do sporządzenia wykazu faktur: VZM-1A dla wydatków nieodliczanych w ramach ulg mieszkaniowych, oraz VZM-1B dla wydatków, które wnioskodawca uwzględnił w rozliczeniu podatku dochodowego. Na stronie resortu

15 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych jest też dostępny nowy wzór wniosku oznaczony symbolem VZM-1C stanowiący wykaz faktur z 23-proc. stawką VAT. Zaletą korzystania z gotowego wzoru wniosku jest z pewnością to, że podatnik ubiegający się o zwrot nie zapomni o żadnym istotnym elemencie podania, a jest ich sporo. Wniosek o zwrot VAT powinien zawierać co najmniej: imię i nazwisko, numer NIP albo numer PESEL, jeżeli osoba fizyczna nie posiada numeru NIP, a w przypadku gdy osobie fizycznej składającej wniosek nie nadano żadnego z tych numerów rodzaj i numer dokumentu tożsamości tej osoby, w tym również wystawionego w państwie innym niż Polska, adres zamieszkania osoby fizycznej, a w przypadku małżonków obojga małżonków, wskazanie właściwego urzędu skarbowego, do którego kierowany jest wniosek, rodzaj poniesionych wydatków, rok rozpoczęcia inwestycji, wykaz faktur oraz wartość poniesionych wydatków w związku z inwestycją, kwotę zwrotu obliczoną zgodnie ustawowymi wytycznymi, oświadczenie o zakresie przeprowadzonego remontu, jeżeli roboty te nie wymagają pozwolenia na budowę, wskazanie sposobu wypłaty kwoty zwrotu, a jeżeli wypłata ma nastąpić na rachunek bankowy, wskazanie numeru rachunku osoby fizycznej składającej wniosek, a w przypadku wspólnego wniosku małżonków numeru rachunku obojga lub jednego z nich, na który ma być dokonany zwrot, podpis osoby fizycznej ubiegającej się o zwrot wydatków, a w przypadku małżonków podpisy obojga małżonków. Wniosek o zwrot VAT napisany przez podatnika samodzielnie powinien zawierać wszystkie powyższe elementy. Składany do urzędu skarbowego wniosek musi być odpowiednio udokumentowany. Należy do niego przede wszystkim dołączyć kopie faktur potwierdzających dokonane zakupy. Zwrot dotyczy wyłącznie wydatków udokumentowanych fakturami wystawionymi od 1 maja 2004 r. Na tym jednak lista załączników się nie kończy. Łącznie z wnioskiem należy również złożyć kopie pozwolenia na budowę, jeżeli inwestycja go wymagała. Jeżeli inwestycja polegała na przeprowadzeniu remontu niewymagającego pozwolenia na budowę, konieczne będzie dołączenie kopii dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do budynku (lokalu) mieszkalnego. Wyjaśnijmy, że za tytuł prawny uważa się m.in. własność, umowę użyczenia, umowę najmu lub dzierżawy, a także inny stosunek zobowiązaniowy, z którego 15

16 16 e-biblioteka Gazety Prawnej wynika prawo podatnika do korzystania z budynku (lokalu) mieszkalnego. Przykładowo można tutaj wskazać umowę, na podstawie której członek spółdzielni jest obowiązany do ponoszenia kosztów eksploatacji związanych z użytkowaniem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego. Ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym w sposób odrębny nie reguluje kwestii dokumentowania wydatków poniesionych przez więcej niż jedną osobę fizyczną, a dotyczących tej samej inwestycji. W przypadku równych udziałów we współwłasności domniemywa się również, że równe są udziały w ponoszonych nakładach związanych z tą nieruchomością. Jeżeli materiały na budowę domu będą zakupione przez kilku współwłaścicieli nieruchomości i zapłata za fakturę poniesiona zostanie przez wszystkie osoby fizyczne, powinni oni żądać wystawienia faktury VAT na wszystkich współwłaścicieli. Odliczenie kwoty VAT z tak wystawionej faktury będzie zatem odpowiadało udziałowi we współwłasności nieruchomości. W przypadku dokonywania zakupów i zapłaty za materiały budowlane odrębnie przez poszczególnych współwłaścicieli oraz wystawienia faktury tylko na jedną osobę odliczenie części VAT będzie możliwe w całości tylko przez tę osobę, na którą została wystawiona faktura VAT. Taki sposób postępowania potwierdził naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach (sygn. pisma OG-005/150/PP/443/78/2006). NSA O ZWROCIE VAT NA MATERIAŁY BUDOWLANE Naczelny Sąd Administracyjny odmówił prawa do zwrotu VAT związanego z zakupem materiałów budowlanych podatnikowi, który wykorzystał je do rozbudowy gospodarstwa agroturystycznego, przy czym inwestycja obejmowała również część mieszkalną. W ocenie NSA celem wprowadzenia ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym była pomoc w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Sąd podkreślił, że zamierzeniem inwestycyjnym podatnika była rozbudowa bazy noclegowej oraz zaplecza rekreacyjnego dla celów agroturystyki. Nie był więc to cel mieszkaniowy. Zdaniem NSA nie ma znaczenia, że inwestycja obejmowała również prywatną część mieszkalną podatnika. Nie można też wymagać od organów podatkowych, aby dokonywały ustaleń, w jakiej części wydatki były związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych podatnika, a w jakiej służyły innym celom. Dlatego NSA uznał, że podatnikowi w ogóle nie przysługiwał zwrot VAT (sygn. akt I FSK 279/08). Przykład: Faktura nie musi być wspólna W przypadku gdy o zwrot podatku VAT związanego z budownictwem mieszkaniowym ubiegają się małżonkowie, wniosek może być złożony wspólnie przez oboje małżonków lub przez każdego z nich z osob-

17 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych na. Kwota zwrotu (jak również limit zwrotu) zawsze jednak dotyczy łącznie obojga małżonków. Przepisy nie precyzują, czy w przypadku wspólnych wniosków małżeńskich faktura dokumentująca zakup materiałów ma być wystawiona na jednego czy też na oboje małżonków. Zatem możliwe jest, aby faktura dokumentująca poniesione wydatki była wystawiona albo na jednego, albo na oboje małżonków. Analogiczne zasady obowiązują w przypadku, gdy małżonkowie składają wniosek oddzielnie. Również w tej sytuacji faktura może być wystawiona na jednego z nich lub na oboje małżonków. Sposób wystawienia faktury na jednego lub oboje małżonków nie ma znaczenia, gdyż w każdym przypadku małżonków obowiązuje jeden limit zwrotu, a składany wniosek musi być podpisany przez oboje małżonków. 17 Przykład: Narzeczeni o zwrot ubiegają się osobno Narzeczeni będą remontować wspólne mieszkanie. Pytają, w jaki sposób ubiegać się o zwrot VAT, skoro nie są małżonkami, a wydatki ponoszone na zakup materiałów budowlanych na remont mieszkania będą ponosić wspólnie. Osoby, które nie są małżonkami i wspólnie ponoszą wydatki na remont mieszkania, ubiegają się o zwrot wydatków na osobnych wnioskach. Zwrot VAT będzie zatem przysługiwał każdemu z narzeczonych z osobna, gdyż fakt narzeczeństwa nie wywołuje żadnych skutków na gruncie ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. W praktyce oznacza to, że każda z osób ubiegających się o zwrot może złożyć stosowny wniosek. Natomiast faktury dotyczące zakupu materiałów budowlanych potwierdzających poniesienie konkretnych wydatków powinny być wystawiane na osobę, która faktycznie poniosła wydatek. Wystawienie faktury na jedną z osób, która zakup sfinansowała, ułatwi sporządzenie wniosku i ubieganie się o zwrot. Nie będzie bowiem żadnych wątpliwości przy ustaleniu, kto i jaką kwotę zapłacił i jaki jest jego udział w finansowaniu inwestycji. W przypadku faktury wystawionej na obojga współwłaścicieli odliczenie kwoty VAT będzie odpowiadało udziałowi we współwłasności nieruchomości. Po zawarciu związku małżeńskiego zwrot przysługuje obojgu małżonkom łącznie w wysokości jak dla jednej osoby. Ponadto małżonkom, którzy występują o zwrot, przysługuje on, po pomniejszeniu go o kwoty otrzymane przed zawarciem związku małżeńskiego przez każdego z narzeczonych.

18 18 e-biblioteka Gazety Prawnej Ważne! Osoby fizyczne, które nie mają obowiązku posiadania NIP, podają na wniosku numer PESEL. Natomiast osoby fizyczne, którym nie nadano żadnego z tych numerów, mogą podawać w składanym przez siebie wniosku rodzaj i numer dokumentu tożsamości, w tym również wystawionego w innym państwie niż Polska. Przepis ten ułatwia ubieganie się o zwrot podatku cudzoziemcom. Przykład: Wcześniejsze zakupy Podatnik buduje dom systemem gospodarczym. Złożył wniosek o zwrot części wydatków na materiały budowlane. Urząd skarbowy odmówił przyjęcia do rozliczenia faktur VAT wystawionych przed datą uzyskania pozwolenia na budowę domu. Zdaniem urzędu rozliczać można tylko faktury wystawione po uprawomocnieniu się pozwolenia na budowę. W opisanej sytuacji urząd skarbowy nie miał racji. Ustawa nie uzależnia prawa do zwrotu od posiadania pozwolenia na budowę w momencie dokonywania zakupów. Z przepisów wynika jedynie, że pozwolenie należy posiadać w momencie składania wniosku o zwrot (kopię pozwolenia należy dołączyć do wniosku). W praktyce często, w ramach przygotowania do budowy, najpierw dochodzi do nabycia materiałów budowlanych, a następnie (w międzyczasie) uzyskane zostaje pozwolenie na budowę. Urząd skarbowy nie powinien kwestionować prawa podatnika do zwrotu VAT z faktur wystawionych przed datą uzyskania pozwolenia. Przykład: Zwrot dla posiadacza pozwolenia Małżonkowie planują budowę domu systemem gospodarczym. Oboje pracują za granicą, w związku z tym wszystkie formalności związane z budową, w tym zakup materiałów budowlanych, załatwia ojciec podatniczki. Właścicielami działki budowlanej są jednak małżonkowie. Nie wiedzą oni, czy w związku z tym, że przebywają za granicą, ojciec, który kupuje materiały budowlane, może brać ze sklepu faktury wystawiane na siebie, a następnie ubiegać się o zwrot wydatków. Trzeba pamiętać, że możliwość uzyskania zwrotu VAT uwarunkowana jest posiadaniem pozwolenia na budowę w rozumieniu prawa budowlanego oraz z prawem do dysponowania nieruchomością

19 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych na cele budowlane. Jednocześnie z prawem tym związany jest tytuł prawny do nieruchomości, np. prawo własności czy wieczystego użytkowania. W praktyce oznacza to, że zwrot VAT przysługuje tej osobie, która ma prawo do gruntu oraz na którą zostało wydane pozwolenie budowlane. Jeżeli więc ojciec jednego z małżonków będzie działał jedynie w charakterze pełnomocnika w procesie budowlanym, a pozwolenie budowlane będzie wydane na małżonków, to wtedy oni będą mogli ubiegać się o zwrot podatku, pod warunkiem przedstawienia faktur zawierających ich dane. Ojciec byłby uprawniony do zwrotu podatku od zakupionych materiałów budowlanych tylko wtedy, gdyby to on miał status inwestora w rozumieniu prawa budowlanego, oczywiście pod warunkiem, że faktury byłyby wystawione na niego. 19 Przykład: Tytuł prawny Podatnik chciałby się dowiedzieć, czy przydział lokalu spółdzielczego może stanowić tytuł prawny, uprawniający do zwrotu części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych. Jednym z warunków ubiegania się o zwrot z tytułu przeprowadzonego remontu niewymagającego pozwolenia na budowę jest posiadanie dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do mieszkania lub domu (np. własność, umowa najmu). W praktyce często zdarza się, że podatnicy ubiegający się o zwrot dysponują jedynie przydziałem lokalu. Przydział lokalu spółdzielczego stanowi tytuł prawny do lokalu uprawniający do ubiegania się o zwrot VAT na materiały budowlane. Otrzymanie przydziału lokalu spółdzielczego służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych i nie ma przeszkód, aby w przyznanym lokalu dokonywać inwestycji. Korekta wniosku Podatnik ma możliwość skorygowania uprzednio złożonego wniosku. Wyjaśnijmy, że zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej przez korektę wniosku rozumie się rozszerzenie zakresu żądania lub zgłoszenie nowego żądania. W praktyce dokonanie korekty wniosku o zwrot VAT polega na uzupełnieniu lub poprawieniu wniosku wcześniej złożonego i następuje poprzez złożenie nowego wniosku z ponownym wyliczeniem kwoty zwrotu.

20 20 e-biblioteka Gazety Prawnej W przypadku jednak gdy podatnik przykładowo zapomniał uwzględnić we wniosku faktury i chce dokonać korekty polegającej wyłącznie na uzupełnieniu wcześniej złożonego wykazu o nową pozycję, nie musi sporządzać nowego wykazu faktur w całości. W takim wypadku wystarczy, że składając korektę wniosku, dołączy uzupełnienie uprzednio złożonego wykazu faktur o nową pozycję, a w samej korekcie poinformuje o jej dodaniu. W przypadku rezygnacji z faktur poprzednio zamieszczonych podatnik powinien poinformować w korekcie urząd skarbowy o wycofanych pozycjach. Osoby korzystające z gotowych wykazów faktur na formularzach VZM-1A, VZM-1B i VZM-1C mogą to uczynić w części Dodatkowe informacje. Trzeba jednak pamiętać, że złożenie korekty wniosku powoduje, że termin na wydanie decyzji w sprawie zwrotu przez urząd skarbowy zaczyna swój bieg od nowa. Przykład: Korekta wniosku Podatnik zorientował się, że w złożonym wniosku o zwrot VAT niesłusznie uwzględnił fakturę na zakup materiałów związanych z remontem mieszkania wystawioną w marcu 2004 r. oraz dwie faktury na zakup materiałów budowlanych, które jeszcze przed 1 maja 2004 r. były opodatkowane 22-proc. stawką VAT. W takim wypadku istnieje możliwość skorygowania wniosku. Taka korekta polega na uzupełnieniu lub poprawieniu wniosku wcześniej złożonego i złożeniu nowego wniosku z ponownym wyliczeniem kwoty zwrotu. Zasady dokonywania zwrotu Po złożeniu wniosku przez inwestora wypłata kwoty zwrotu zależy już tylko od urzędu skarbowego. W przypadku załatwiania wniosków o zwrot VAT urząd skarbowy może postąpić w dwojaki sposób. Zgodnie z ogólną zasadą w sprawie zwrotu urząd wydaje decyzję, w której określa kwotę zwrotu. Taki tryb załatwiania wniosków powoduje jednak znaczne obciążenie dodatkową pracą pracowników organów podatkowych, dlatego zwrot VAT nie zawsze odbywa się w formie decyzji. Jeżeli prawidłowość złożonego wniosku nie budzi wątpliwości, urząd skarbowy dokonuje zwrotu kwoty wykazanej we wniosku bez wydawania decyzji. Taki tryb załatwiania sprawy nie wymaga szczegółowych postępowań sprawdzających, lecz jedynie wstępnej weryfikacji. Oczywiście nie zamyka to organowi podatkowemu drogi do weryfikacji zasadności wniosku w ciągu pięciu lat od jego złożenia.

21 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych Wypłata rekompensaty 21 Termin wypłaty kwoty zwrotu uzależniony jest od tego, czy organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość kwoty zwrotu, czy też zwraca wydatki bez wydawania decyzji. Niestety, zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku podatnik oczekujący na zwrot pieniędzy musi się uzbroić w cierpliwość. Na zwrot VAT trzeba czekać nawet cztery miesiące. Wyjaśnijmy, że w przypadku załatwiania sprawy w drodze decyzji organ na jej wydanie ma cztery miesiące od złożenia wniosku, a kwota zwrotu podlega wypłaceniu w terminie 25 dni od doręczenia decyzji. Jeżeli prawidłowość złożonego wniosku nie budzi wątpliwości i urząd nie wydaje decyzji, termin zwrotu wynosi cztery miesiące od złożenia wniosku. Zatem termin oczekiwania na wypłatę rekompensaty w tym wypadku został tylko nieznacznie skrócony. Przepis art. 6 ust. 5 ustawy o zwrocie osobom niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym zezwala na wypłatę indywidualnemu inwestorowi pieniędzy jedynie w sytuacji, gdy nie posiada on zaległości podatkowych. Przykład: Wypłata kwoty zwrotu Pani Janina 3 lipca 2010 r. złożyła do urzędu skarbowego wniosek o zwrot VAT. Urząd określił kwotę zwrotu w drodze decyzji, która została doręczona podatniczce 3 listopada 2010 r. Wypłata kwoty zwrotu nastąpiła 28 listopada 2010 r. W tym samym dniu co pani Janina, czyli 3 lipca, wniosek do urzędu skarbowego złożył pan Jan. W tym przypadku urząd skarbowy załatwi sprawę bez wydawania decyzji. Wypłata kwoty zwrotu nastąpiła w ciągu czterech miesięcy od złożenia wniosku. Pan Jan otrzymał pieniądze 3 listopada 2010 r. Urząd skarbowy może dokonać wypłaty kwoty zwrotu w jeden z trzech sposobów, który podatnik określa we wniosku o dokonanie zwrotu. Podatnik ma do wyboru wypłatę w kasie organu podatkowego, za pośrednictwem banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (w tym przypadku we wniosku należy podać numer rachunku) albo za pośrednictwem poczty (po pomniejszeniu o koszty przesłania). Trzeba pamiętać, że kwota zwrotu podlega wypłaceniu tylko wtedy, gdy osoba fizyczna nie posiada zaległości podatkowych. W przeciwnym wypadku kwota zwrotu zostanie zaliczona z urzędu na poczet tych zaległości wraz z odsetkami za zwłokę.

22 22 e-biblioteka Gazety Prawnej Odsetki za spóźniony zwrot Jeśli urząd skarbowy opóźnia się z wydaniem decyzji lub wypłatą zwrotu części wydatków na materiały budowlane, kwota zwrotu podlega oprocentowaniu w wysokości opłaty prolongacyjnej ustalonej w przypadku odroczenia terminu płatności podatków stanowiących dochód budżetu państwa, obowiązującej w dniu, w którym upłynął termin wypłaty kwoty zwrotu. Oprocentowanie przysługuje od dnia następującego po dniu, w którym upłynął ustawowy termin na wydanie decyzji lub wypłatę zwrotu, włącznie do dnia wypłacenia kwoty zwrotu. Oprocentowanie nie przysługuje w przypadku gdy winę za niewypłacenie rekompensaty w terminie ponosi wnioskodawca lub opóźnienie w wypłaceniu kwoty zwrotu powstało z przyczyn niezależnych od urzędu skarbowego. Warto wiedzieć, że ustawa o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym nie przewiduje instrumentu, który zmusiłby organ do dokonania zwrotu, w przypadku gdy nie dopełnia tego obowiązku w terminie. W takiej sytuacji zastosowanie mają przepisy Ordynacji podatkowej, która przewiduje instytucję ponaglenia. Zgodnie z art. 141 na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie stronie służy ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia. W przypadku uznania ponaglenia za uzasadnione wyznacza on dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Kary dla nieuczciwych W przypadku wyłudzenia zwrotu części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych nieuczciwym podatnikom grożą dotkliwe sankcje z kodeksu karnego skarbowego z karą pozbawienia wolności włącznie. Zgodnie z art. 76a kodeksu karnego skarbowego osoba, która przez podanie danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym lub zatajenie rzeczywistego stanu rzeczy wprowadza w błąd organ podatkowy dokonujący zwrotu, narażając go na nienależny zwrot wydatków poniesionych na materiały budowlane, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. W 2010 r. rozpiętość kar grzywny za przestępstwa skarbowe wynosi od 462 zł do zł. Wprowadzenie w błąd polega na podaniu danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym lub zatajeniu rzeczywistego stanu rzeczy, co w konsekwencji powoduje

23 Jak odzyskać VAT od zakupionych materiałów budowlanych powstanie rozbieżności między stanem faktycznym a jego wyobrażeniem w świadomości urzędnika organu podatkowego. Rozbieżność ta może spowodować zagrożenie w postaci narażenia na nienależny zwrot wydatków. W przypadku rekompensaty części wydatków na materiały budowlane wprowadzenie w błąd może polegać przede wszystkim na podaniu we wniosku o zwrot nieprawdziwych danych. Przykładowo może to nastąpić przez posłużenie się podrobionymi, przerobionymi czy też nierzetelnymi fakturami lub innymi dokumentami, które osoba fizyczna jest zobowiązana dołączyć do wniosku o zwrot VAT, w szczególności: pozwolenie na budowę, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu. Trzeba również mieć świadomość, że w takim wypadku, oprócz odpowiedzialności za wyłudzenie podatku na podstawie art. 76a kodeksu karnego skarbowego, podatnikowi może także grozić odpowiedzialność karna za fałszowanie dokumentów (art. 270 kodeksu karnego). W przypadku gdy kwota narażona na nienależny zwrot wydatków na materiały budowlane jest małej wartości (w 2011 r. jest to zł), podatnik może zostać ukarany wyłącznie karą grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli natomiast nienależna kwota zwrotu nie przekracza ustawowego progu wyznaczającego granicę pomiędzy wykroczeniem a przestępstwem, sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. W 2011 r. kara ta może wynieść od 138,6 zł do zł. Kwota graniczna między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym w 2011 r. wynosi 6930 zł. W przypadku wykroczenia, gdy okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości i sprawca może być ukarany mandatem karnym, pod warunkiem że wyrazi zgodę na przyjęcie mandatu. Maksymalna grzywna nałożona mandatem karnym w 2011 r. może wynieść 2772 zł. 23 Przykład: Podrobione faktury Podatnik w związku z budową domu złożył wniosek o zwrot części VAT zawartego w cenie materiałów budowlanych. W celu uzyskania wyższego zwrotu posłużył się kilkoma podrobionymi fakturami. W części faktur przerobił natomiast datę ich wystawienia, tak aby mogły być objęte zwrotem. Takie działanie podatnika polegające na podaniu organowi podatkowemu danych niezgodnych z prawdą zagrożone jest karą grzywny lub pozbawienia wolności na podstawie art. 76a kodeksu karnego skarbowego. Dodatkowo w przypadku faktur sfałszowanych (podrobionych) oraz przerobionych przez podatnika obok odpowiedzialności karnej skarbowej nie jest wykluczona również odpowiedzialność karna za przestępstwo fałszowania dokumentów na podstawie art. 270 kodeksu karnego.

24 24 e-biblioteka Gazety Prawnej Przykład: Kara grzywny Podatnik wykorzystał cały przysługujący w ciągu pięciu lat limit zwrotu VAT. Następny wniosek może złożyć dopiero za dwa lata. Ponieważ chciał szybciej odzyskać poniesione wydatki na zakup materiałów budowlanych, namówił brata, który nie realizował żadnej inwestycji mieszkaniowej, aby to on złożył wniosek o zwrot na podstawie kilkunastu pozostałych faktur. Wnioskowana kwota zwrotu wyniosła 20 tys. zł. Takie działanie naraża organ podatkowy na nienależny zwrot. Ponieważ jednak wnioskowana kwota jest małej wartości w rozumieniu przepisów kodeksu karnego skarbowego, podatnikowi grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych. Podstawa prawna: Ustawa z 25 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 177, poz z późn. zm.).