LOKALNE PARKI MIEJSKIE W WARSZAWIE

Transkrypt

1 LOKALNE PARKI MIEJSKIE W WARSZAWIE Raport z badań przeprowadzonych przez zespół studentów Psychologii Środowiskowej Uniwersytetu Warszawskiego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 2 SPIS TREŚCI Ogólne informacje o badaniu... 3 Użytkownicy parków dane podstawowe... 4 Podsumowanie... 4 Bezpieczeństwo... 5 Czystość, zadbanie i spokój... 6 W jaki sposób korzystamy z warszawskich parków?... 9 Funkcja społeczna... 9 Funkcja wypoczynkowa Funkcja rekreacyjno-sportowa Funkcja kulturalna Nasza wizja parku Najważniejsze wnioski i rekomendacje... 16

3 3 OGÓLNE INFORMACJE O BADANIU W dużych miastach europejskich parki pełnią wyjątkową rolę nielicznych oaz spokoju, zieleni i kontaktu z naturą w bardzo zurbanizowanym i bardzo stymulującym środowisku. Parki mają też swoje funkcje społeczne, są dostępnymi dla wszystkich przestrzeniami publicznymi, miejscem spotkań bardzo różnych mieszkańców miasta, miejscem budowania więzi i społeczności sąsiedzkich. Prawie każdy z nas ma swój park, co jak pokazują badania wpływa na jakość życia w mieście i nasz dobrostan. Jako miejskie przestrzenie publiczne parki oferują możliwości aktywnego i pasywnego spędzania czasu wolnego. A na przestrzeni lat możemy obserwować jak zmiany społeczne i zmiany stylu życia mieszkańców miast wpływają na zmiany funkcjonowania parków, pojawianie się nowych aktywności, sportów, nowe potrzeb. Z drugiej strony pewne funkcje parków pozostają niezmiennie potrzebne. Parki są przede wszystkim miejscem rekreacji. Z perspektywy psychologicznej rekreacja oznacza wolność robienia tego na co mamy ochotę i jak podkreślają badacze jest raczej doświadczeniem niż konkretną aktywnością. Parki są też miejscem kontaktu z naturą, który jest dla nas doświadczeniem regenerującym (szczególnie po zmęczeniu spowodowanym przestymulowaniem środowiskiem miejskim). W poniższym projekcie postanowiliśmy przyjrzeć się lokalnym parkom Warszawy. Chcieliśmy uchwycić to jak zmieniamy się my, mieszkańcy Warszawy i jak zmieniają się nasze parki. Badaliśmy co w parkach robimy, jak z nich korzystamy oraz jaka jest nasza wizja parku - czego w nim potrzebujemy, co chcielibyśmy robić. Celem był opis aktualnych funkcji parków i dopasowania funkcji do rzeczywistych potrzeb mieszkańców, a także opis pożądanych zmian, które mogłyby uczynić parki atrakcyjniejszymi. Projekt był realizowany we współpracy Fundacji Greencross Poland i Pracowni Badań Środowiskowych Uniwersytetu Warszawskiego. Badanie zostało przeprowadzone przez zespół studentów Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w ramach praktyk specjalizacyjnych. Badanie miało formę wywiadu kwestionariuszowego i zostało przeprowadzone w dniach kwietnia 2012 roku, na terenie sześciu lokalnych parków miejskich w Warszawie. Były to: Park Powstania Warszawskiego, Park im. Zasława Malickiego, Park Forty Korotyńskiego, Park Mirowski, Park im. Płk. Jana Szypowskiego Leśnika oraz Park Kazimierzowski. Kwestionariusz wywiadu został przygotowany przez zespół studentów Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego i składał się z 22 pytań, zarówno zamkniętych, jak i otwartych. Badanie zrealizowano na próbie losowo-kwotowej użytkowników wymienionych powyżej sześciu parków. Wysokość próby w każdym z parków ustalono na 100 respondentów. Łącznie przeprowadzono 600 wywiadów we wszystkich parkach.

4 4 UŻYTKOWNICY PARKÓW DANE PODSTAWOWE W pierwszym kroku chcieliśmy zdobyć podstawowe informacje o tym, w jaki sposób badani korzystają z parków: kiedy i na jak długo przychodzą do parku, w jaki sposób się do niego dostają. Ze względu na wiek wyróżniliśmy trzy kategorie użytkowników: osoby w wieku od 18 do 30 lat, osoby między 31 a 50 r.ż., osoby powyżej 50 r.ż. Najliczniejszą grupę badanych stanowią osoby poniżej 30 lat, za nimi grupa osób powyżej 50 lat. Najrzadziej rozmawialiśmy w parku z osobami z przedziału lat. Większość badanych w każdej kategorii wiekowej przychodzi do parków w których prowadzono badania codziennie, lub co najmniej raz w tygodniu, co potwierdza nasze założenia, że najczęściej korzystamy ze swoich, lokalnych parków. Wydaje się, że najmłodsza grupa wiekowa (18-30 lat) wykazuje się największa mobilnością - to właśnie oni najczęściej przyznawali się, że są w danym parku po raz pierwszy. Badani zazwyczaj nie mają określonej, ulubionej godziny wizyt w parku. Pory w jakich bywamy w parku są bardzo różne. Widać delikatną różnice między starszymi użytkownikami, którzy wolą godziny przedpołudniowe, a młodszymi, którzy wybierają popołudnia. Najprawdopodobniej wiąże się to z tym, że pierwsza grupa okres pracy zawodowej ma już często za sobą, a co za tym idzie - więcej wolnego czasu przed dwunastą. Z tego samego powodu starsi chętniej przychodzą do parku w dni powszednie, a ludzie poniżej 50 roku życia w weekendy. Bez względu na wiek w parku spędzamy nie więcej niż godzinę czasu podczas jednej wizyty, trzygodzinny wypad do parku stanowi rzadkość. Wieczorami frekwencja w parkach jest bardzo niska, nawet osoby poniżej 30 roku życia przychodzą tu niechętnie (tylko 11%). Warszawiacy chętnie wykorzystują zieleń w pobliżu własnego domu. Najczęściej na dojście do parku nie poświęcamy więcej niż 10 min spacerem od miejsca zamieszkania. By dostać się do parku czasem skorzystamy z roweru (tu głównie osoby poniżej 30 r.ż), samochodu lub komunikacji miejskiej. Biorąc pod uwagę fakt, że wybór parków do badania podyktowany był ich lokalnym charakterem wynik ten nie jest zaskakujący. Podsumowanie Powyższe informacje są bazą wyjściową dla dalszych pomysłów w jaki sposób można ludziom urozmaicić spędzanie czasu w parku. Organizując jakąkolwiek aktywność zbiorową powinniśmy brać pod uwagę to jaką grupę w jakim terminie możemy spotkać w parku. Na przykład zajęcia sportowe w godzinach pracy, w tygodniu powinny brać pod uwagę potrzeby emerytów, których to spotkamy o tej porze w parku. Warto zwrócić uwagę na to, że ludzie chętnie korzystają z terenów zielonych, które mają blisko, gdzie czują się na swoim terenie. Warto pielęgnować taki domowy, lokalny charakter parku i dążyć do tego by park był miejscem integracji sąsiedzkiej społeczności, posiadającym własna tożsamość. Co z tym związane, obiektem zainteresowania powinniśmy też objąć infrastrukturę wokół parku: chodniki bez dziur, kosze, ścieżki rowerowe tak by zadbać o największą grupę użytkowników preferującą piesze lub rowerowe wycieczki do parku.

5 5 BEZPIECZEŃSTWO W dyskusji publicznej na temat parków bardzo często pojawia się temat poczucia bezpieczeństwa. Proponowane są różne rozwiązania, aby podnieść jego poziom: grodzenie, monitoring, zamykanie parków na noc Z przeprowadzonego przez nas badania wynika jednak, że osoby badane czują się bezpiecznie zarówno w parku, w którym wypełniały ankietę (96%) jak i w innych parkach w Warszawie (88%). Wyższy poziom poczucia bezpieczeństwa w parkach może wynikać z tego, że są to w większości parki lokalne, posiadające sporą grupę swoich stałych użytkowników, którzy regularnie bywają w tym parku. Zazwyczaj są to mieszkańcy najbliższej okolicy. Parki lokalne, swoje, dobrze znane, mogą zatem dawać wyższe poczucie bezpieczeństwa. Na wysoki poziom poczucia bezpieczeństwa użytkowników warszawskich parków wskazuje również fakt, że w pytaniu otwartym, o to co im najbardziej przeszkadza w parkach, niemal w ogóle nie pojawia się kwestia bezpieczeństwa. Ponadto w badaniu preferencji badani poproszeni o wybór między mocnym, dobrym oświetleniem całego parku, a oświetleniem miejscowym, delikatnym w 53% wskazywali na miejscowe, delikatne oświetlenie. Świadczyć to może o wysokim poczuciu bezpieczeństwa wśród osób badanych. W dyskursie publicznym coraz częściej pojawia się też temat grodzenia parku jako sposobu na poprawę bezpieczeństwa. Z przeprowadzonych przez nas badań wynika, że aż 70% badanych nie chce, żeby park był grodzony, strzeżony i zamykany na noc. Nieliczne osoby, które nie czują się bezpiecznie w parku uważają, że na poprawę bezpieczeństwa mogłaby wpłynąć przede wszystkim widoczna obecność policji i straży miejskiej (ponad połowa wskazań). Może to świadczyć o tym, że badani czują się bezpiecznie, kiedy w parku znajdują się służby, które w sytuacji zagrożenia będą w stanie odpowiednio zareagować. Monitoring i ogrodzenie parku tego nie zapewnią. Warto zauważyć, że problem bezpieczeństwa w parkach tak często ostatnio poruszany w dyskusjach na temat parków nie stanowi poważnego problemu dla jego użytkowników w zdecydowanej większości czują się oni bezpiecznie w parkach i nie widzą potrzeby dodatkowych działań na rzecz bezpieczeństwa.. Oświetlenie Ogrodzenie parku 53% 35% 70% 12% 8% 22% Miejscowe, delikatne Nie mam zdania Mocne, całego parku Nieogrodzony Nie mam zdania Grodzony

6 6 CZYSTOŚĆ, ZADBANIE I SPOKÓJ Według naszego badania dla niemal 90% badanych park powinien być miejscem spokoju i odpoczynku. Chcieliśmy się zatem dowiedzieć co może w parku przeszkadzać, zakłócać spokój i zniechęcać do odpoczynku. W pytaniu otwartym o to, co najbardziej przeszkadza w parkach najczęściej wymienianym problemem był właśnie czystości i zadbania (38%). W tej kategorii najczęściej wskazywano na psie odchody, śmieci i brud. Ogólne postrzeganie czystości i zadbania warszawskich parków wygląda nieco lepiej: ponad 60% respondentów uważa parki warszawskie za czyste i zadbane, prawie ¼ pytanych się z tym nie zgadza, pozostali nie mają zdania. Może to świadczyć o tym, że pomimo iż parki warszawskie są przez większość ich użytkowników postrzegane jako czyste i zadbane to kwestie czystości i zadbania są dla nich niezwykle ważne. Respondenci w pytaniu otwartym dotyczącym tego co im najbardziej przeszkadza w parkach najczęściej wymieniali kwestie, które można podzielić na 8 kategorii: 38% brak czystości i zadbania 23% inni użytkownicy 13% zachowania innych osób 8% braki w infrastrukturze 7% hałas 4% zakazy 2% policja/ straż miejska 2% inne W kategorii brak czystości i zadbania osoby badane najczęściej wskazywały na psie odchody, śmieci, brud oraz wandalizm i zniszczenia. W kategorii inne znalazły się miedzy innymi nie przystrzyżone trawniki, okruchy dla gołębi, spadające z drzew liście. Okazuje się, że spędzając wolny czas pośród przyrody bardzo ważną kwestią jest dla nas czystość i zadbanie otaczającego nas terenu. Również w pytaniu otwartym dotyczącym wizji parku idealnego jedną z najczęściej wymienianych cech była właśnie czystość i zadbanie (przede wszystkim brak śmieci i psich odchodów).

7 7 wandalizm i zniszczenia 10% inne 3% brud 18% psie odchody 39% śmieci 30% Kategoria: brak czystości i zadbania W kategorii inni użytkownicy parku badanym najbardziej przeszkadzają osoby w stanie nietrzeźwym ( menele ), dzieci, chuligani, inni (np. inni ludzie, osoby starsze, tłumy, gołębie) rowerzyści oraz bezdomni. rowerzyści 12% bezdomni 8% menele 24% psy 12% inne 14% chuligani 14% dzieci 16% Kategoria: inni użytkownicy

8 8 W kategorii niepożądane zachowania innych osób respondenci wymieniali: zachowania agresywne, hałaśliwe, picie alkoholu, palenie papierosów, wchodzenie na ścieżki rowerowe oraz inne (np. bójki, wyprowadzanie psów bez smyczy, zabawy starszej młodzieży w miejscach przeznaczonych dla dzieci). wchodzenie na ścieżki rowerowe 6% palenie papierosów 9% inne 6% picie alkoholu 31% agresywne, hałaśliwe zachowania 48% Kategoria: zachowania innych osób Przedstawione wyniki sugerują, by zorganizować w parkach przestrzeń w taki sposób, aby wypoczywać mogli różnorodni użytkownicy: zarówno dzieci, których zachowanie zazwyczaj jest głośne i może być uciążliwe dla innych, jak również osoby, dla których park ma być miejscem spokoju i cichego odpoczynku (. Warto również zastanowić się nad kwestią spożywania alkoholu w parkach z jednej strony jest to zachowanie, które wielu badanych wymienia jako to, co przeszkadza, innym respondentom przeszkadza natomiast zakaz jego spożywania w parku.

9 9 W JAKI SPOSÓB KORZYSTAMY Z WARSZAWSKICH PARKÓW? Parki to nie tylko zielone płuca miasta i ostoja przyrody. To przede wszystkim przestrzeń użytkowa, pełniąca określone funkcje w życiu mieszkańców miasta. Coraz częściej w warszawskich parkach organizowane są liczne wydarzenia kulturalne, zajęcia sportowe i rekreacyjne, aby zapewnić ich użytkownikom jak największy repertuar aktywności, a parkom popularność. Zorganizowane wydarzenia to jednak nie jedyny sposób na korzystanie z miejskich terenów zielonych, mieszkańcy chętnie indywidualnie przychodzą do parków, aby odpocząć lub zażyć ruchu. Oczywiście sposób użytkowania parków zależy nie tylko od użytkowników, ale też od właściwości samych terenów zielonych ich wielkości, położenia i znajdującej się infrastruktury. Dużą część badania poświęciliśmy na szczegółowe sprawdzenie w jaki sposób mieszkańcy Warszawy korzystają z parków miejskich oraz co chcieliby w nich robić. Na podstawie wyników wyróżniliśmy cztery funkcje, które pełnią parki dla użytkowników: społeczną, wypoczynkową, rekreacyjno-sportową oraz kulturalną. Funkcja społeczna Jak wynika z danych użytkownicy bywają w parkach zwykle do dwóch godzin. Najczęściej przychodzą do parku ze znajomymi, sami lub z partnerem, bardzo niewielu badanych zadeklarowało, że przychodzi do parku z psem. Z kim najczęściej przychodzimy do parku 36% 33% 24% 18% 39% 12% sam/sama z partnerem z dzieckiem z innymi członkami rodziny ze znajomym/i z psem Połowa osób powyżej 50 roku życia najczęściej przychodzi sama, połowa osób między 31 a 50 rokiem życia przychodzi z dziećmi i aż dwie trzecie osób między 18 a 30 rokiem życia przychodzi ze znajomymi. Planując działania promujące parki należałoby zatem uwzględnić wiek grupy docelowej, ponieważ różne będę także osoby towarzyszące w każdej z nich. Dla osób do 30 roku życia najlepiej planować działania, w których mogą wziąć udział z przyjaciółmi. Osoby z przedziału 31-50, często bywające w parku z dziećmi, zachęcić do częstszego odwiedzania parku mogą place zabaw, ale i przedstawienia czy warsztaty dla ich pociech, Chętni do indywidualnych aktywności znajdą się zwłaszcza wśród osób starszych.

10 10 Nie należy również zapominać o ważnych funkcjach społecznych jakie pełnią lokalne parki, będące miejscem spotkań, relaksu, spędzania wolnego czasu z rodziną i przyjaciółmi. Chcieliśmy wiedzieć co, w parku, zachęciłoby badanych do spędzania więcej czasu ze znajomymi i rodziną. Najczęściej odpowiadali oni, że byłyby to miejsca do piknikowania oraz zadaszone wiaty i altany. Niemal równie często ankietowani wybierali stoliki z ławkami oraz kawiarnie w parku. Jak widać wyraźnie brakuje w parkach miejsc gdzie można spokojnie usiąść z bliskimi, zaplanować wspólny odpoczynek, zjeść i spędzić czas w miejscu przystosowanym dla większej ilości osób. Dobrym pomysłem byłyby wydzielone przestrzenie (najlepiej zadaszone), w których można spędzać czas z bliskimi lub zielona trawa, na której swobodnie można rozłożyć koce i piknikować czy też po prostu mała parkowa kawiarenka. Jeśli chodzi o różnice między kobietami i mężczyznami, to kobiety częściej niż mężczyźni wskazywały aktywność lub udogodnienie w parku, które skłoniłyby do ich częstszego odwiedzania lub użytkowania parku w inny sposób. Nie zaobserwowano wyraźnych różnic w preferencjach pomiędzy obydwiema płciami, choć kobiety znacznie częściej deklarowały chęć wzięcia udziału w zajęciach grupowych, a mężczyźni preferowali raczej udogodnienia infrastrukturalne. Różnice te mogą być wzięte pod uwagę podczas planowania wydarzeń w parkach. Poranna joga czy warsztaty fotografii bardziej ucieszą kobiety, nowe trasy rowerowe i hopki - mężczyzn. Funkcja wypoczynkowa Miejsca zielone przyciągają ludzi, zachęcając do oderwania się od zgiełku miasta. Dla zdecydowanej większości badanych park powinien być przede wszystkim miejscem spokoju i odpoczynku. Ze stwierdzeniem tym zgodziło się prawie 90% wszystkich badanych, 67% uznało, że powinno być to miejsce kontaktu z naturą. Bardzo mała liczba ankietowanych uznała, że powinno być to miejsce, w którym można się wiele nauczyć. Powyższe odpowiedzi zdecydowanie świadczą o rekreacyjno - wypoczynkowej funkcji parku, do których większość badanych chodzi raczej, by się zrelaksować i odpocząć niż aktywnie spędzać czas. Z naszych badań wynika, że ponad dwie trzecie osób często lub prawie zawsze przychodzi do parku na spacer. Trochę mniej osób deklaruje, że ich celem jest bierny odpoczynek i patrzenie na przyrodę. To ostatnie jest szczególnie charakterystycznym sposobem spędzania czasu dla osób starszych. Aż 63% respondentów powyżej 50 roku życia wskazało, że prawie zawsze gdy są w parku patrzą na przyrodę. Również osoby starsze przychodzą do parku częściej, aby porozmawiać i porozmyślać, niż osoby poniżej 50 roku życia. Bardzo niewiele osób (ok.10%) odwiedza parki aby posłuchać muzyki lub coś zjeść, wśród nich są głównie osoby młode. Tylko jedna szósta osób badanych wskazała w pytaniu otwartym na inne aktywności uprawiane w parkach. Wśród nich najczęściej - aż 37 razy, wymieniane było spożycie alkoholu, przede wszystkim piwa, przy czym zdecydowana większość osób pijących to osoby młode. W Warszawie jest zakaz spożywania alkoholu w miejscach publicznych i wielu użytkowników parków narzeka na osoby łamiące ten zakaz. Z drugiej strony dużo osób chciałoby móc swobodnie napić się piwa ze znajomymi w parku. Możliwe, że zorganizowanie specjalnych miejsc wyłączonych spod tego zakazu mogłoby zaspokoić potrzeby obu grup.

11 11 inne 31% piwo 40% spotkanie ze znajomymi 3% grill 4% fotografia 12% spacer z psem 10% Pozostałe aktywności w parkach Funkcja rekreacyjno-sportowa Coraz częściej parki stają się miejscem nie tylko do wypoczynku, ale również do aktywnego spędzania czasu. Wiele osób przychodzi tu ćwiczyć i uprawiać sporty, często regularnie. Aż jedna trzecia naszych ankietowanych przyznała, że chodzi do parków uprawiać sport. Najpopularniejszym sportem jest jazda na rowerze, a po nim bieganie. Dużo dalej, trzecia w kolejności, wymieniana była jazda na łyżworolkach. gimnastyka 3% piłka nożna 4% marsz 3% inne 9% nordic walking 4% rower 41% rolki 9% bieganie 27% Sporty uprawiane w parkach

12 12 Najwięcej sportów uprawiają osoby poniżej 30 roku życia. To właśnie ta grupa częściej niż pozostałe biega i jeździ na rolkach. Co ciekawe, wśród osób mających powyżej 50 lat popularną dyscypliną parkową jest nordic walking, prawie niepraktykowany w pozostałych grupach. Wiele osób zaznaczało jednak, że brakuje oddzielonych od spacerowiczów miejsc i tras. Specjalnie przygotowane do tego szlaki, z odpowiednią nawierzchnią, niekolidujące z pieszymi, zapewne bardzo podniosłyby atrakcyjność parku i być może skłoniłyby więcej osób do jego odwiedzania (spacerowicze poczują się bardziej bezpieczni, a trasy dla sportowców będą mniej zatłoczone) Potwierdza to odpowiedź na pytanie co najbardziej zachęciłoby Pana/Panią do aktywności fizycznej, najwięcej osób wskazało na ścieżki dla biegaczy i przestrzenie do gier i zabaw. Zaraz później zaznaczane były ścieżki zdrowia i siłownie oraz boiska i place zabaw (wykres). Badani mieli również możliwość opowiedzenia o innych, poza wymienionymi w ankiecie aktywnościach, w których chcieliby uczestniczyć. Zdecydowanie najczęściej wskazywali na zawody sportowe, drugim z kolei wyborem były aktywności dla dzieci (warsztaty, przedstawienia i zabawy). Należy jednak zaznaczyć, że odpowiedzi ankietowanych znacznie różniły się w zależności od parku. Funkcja kulturalna Wiele warszawskich parków oferuje swoim bywalcom bogaty repertuar artystyczny. Parki, szczególnie te centralne i duże, stają się miejscem takich wydarzeń jak wystawy, koncerty, przedstawienia czy pikniki naukowe. Przykładem mogą być Koncerty Chopinowskie w Łazienkach, czy Dzień Ziemi na Polach Mokotowskich. Wśród naszych badanych w ubiegłym roku aż jedna trzecia brała udział w wydarzeniach kulturalnych odbywających się w parkach, jednak chęć uczestnictwa w jakimś wydarzeniu zadeklarowało aż 97% ankietowanych bierze udział 33% nie bierze udziału 67% Procent osób biorących udział w wydażeniach kulturalnych w parkach W wydarzeniach kulturalnych, zdecydowanie dużo częściej biorą udział użytkownicy poniżej 50 roku życia. Najpopularniejszymi wydarzeniami są koncerty, cieszące się zdecydowanie najliczniejszą

13 13 publiką, głównie osób młodych. Osoby pomiędzy 18 a 30 rokiem życia również chętniej niż inne grupy biorą udział kinie na świeżym powietrzu, natomiast osoby pomiędzy 31 a 50 rokiem życia w imprezach dla dzieci i piknikach naukowych. Z tego powodu kino i pikniki naukowe są w drugiej kolejności po koncertach najczęściej wybieranymi atrakcjami. Zapytaliśmy badanych również o to, w jakich wydarzeniach kulturalno - rekreacyjnych chcieliby uczestniczyć. Najczęściej wskazywanymi odpowiedziami były: koncert (67% respondentów) oraz kino plenerowe (61% respondentów), co pokrywa się z wydarzeniami, w których badani już uczestniczą. Widać wyraźną dysproporcję między odsetkiem osób rzeczywiście uczestniczących w wydarzeniach a odsetkiem deklarującym chęć uczestnictwa. Przyczyn tej dysproporcji może być kilka, od braku dostępnej informacji na temat atrakcji kulturalnych w parkach, po brak czasu respondentów na angażowanie się w tego typu wydarzenia.

14 14 NASZA WIZJA PARKU Poza opisanymi funkcjami społecznymi park w dużym mieście pełni też rolę środowiska regenerującego, innego niż otaczające nas miasto. W ramach badania chcieliśmy dowiedzieć się jakie cechy powinno mieć takie miejsce, zadaliśmy więc otwarte pytania o wizję parku idealnego. Na podstawie wypowiedzi badanych opisaliśmy kilka najczęściej pojawiających się cech idealnego parku miejskiego. Najczęściej wymienianym elementem parku idealnego była różnorodna zieleń, na tę cechę wskazywała ponad połowa badanych. Park powinien być zieloną oazą pozwalająca obcować z naturą, doświadczać czegoś innego niż codzienność w mieście. Ma być w nim jak najwięcej różnorodnej i kolorowej zieleni przed wszystkim drzew i kwiatów, rzadziej traw i krzewów. Drugim pożądanym elementem była woda - staw, zbiornik wodny, rzadziej fontanna. Pejzaż parku powinien raczej przypominać naturalny krajobraz, tak aby w zasięgu wzroku nie było elementów związanych z miastem, elementy infrastruktury powinny być dyskretne (bardzo rzadko badani wskazywali wagę architektury)czasem badani mówili o potrzebie bezpośredniego kontaktu z naturą, nie tylko jej oglądania, ale też leżenia na trawie czy chodzenia po niej. Trzecią najbardziej pożądaną cechą idealnego parku okazała się czystość i zadbanie, np. brak śmieci i psich odchodów, grabienie liści, dbałość o trawniki. Wskazywano też na infrastrukturę niezbędną do utrzymania czystości (kosze na śmieci, kosze do psich odchodów, worki etc.). Jak wskazują wypowiedzi użytkowników park idealny to przede wszystkim miejsce spokojnego spędzania czasu - fizycznego jak i umysłowego. Może dlatego dużo osób wskazywało ławki, ich odpowiednią ilość jako ważny element infrastruktury oraz ciszę jako ważną cechę miejsca. W kontekście ciszy i spokoju pojawiała się też kwestia odizolowania parku od hałasów miasta i samochodów. Znacznie mniej osób (9%) wskazywało na infrastrukturę potrzebną do aktywnego wypoczynku, w tej kategorii najczęściej wymieniano ścieżki rowerowe, rzadziej boiska do gier zespołowych. Z drugiej strony dla 30% badanych idealny park powinien być miejscem zarówno do biernego jak i aktywnego wypoczynku. woda kontakt z naturą czystość zadbanie park jako oaza różnorodnej dzikiej zieleni spokojny wypoczyne k cisza

15 15 Myśląc o wizji parku idealnego część osób skupiła się na relacjach społecznych między różnymi użytkownikami parku. Pojawiały się pomysły wyróżnienia stref parku dedykowanych określonym grupom aktywności i użytkowników. Zgodnie z tym co pokazują badania dotyczące miejsc rekreacji, w parkach chcemy wolności, niezakłóconej działaniami innych użytkowników możliwości realizacji własnych potrzeb. Czasem chodzi o potrzebę prywatności i spokoju. Często użytkownikami, dla których chcemy wydzielonych stref są psy, wydaje się, że głównie ze względu na czystość, nie zaś poczucie zagrożenia. Część osób chciałaby oddzielnych stref dla aktywności sportowych np. jazdy na rolkach czy stref hałasu np. dla bawiących się dzieci. Niektórzy badani wspominali też, że idealny park powinien oferować duże otwarte przestrzenie i dość miejsca, aby różne aktywności nie kolidowały ze sobą. Mimo, że 1/3 naszych badanych deklaruje, że najczęściej przychodzi do parku ze znajomymi, bardzo niewiele osób wymieniło infrastrukturę sprzyjającą kontaktom towarzyskim jako element parku idealnego. Część badanych wyrażała obawy, że takie elementy byłyby używane przez osoby zakłócające spokój i byłyby niszczone. Również deklarowana, przy okazji pytania zamkniętego, waga wydarzeń kulturalnych, nie znajduje pokrycia w swobodnych wypowiedziach badanych, wydarzenia kulturalne wymieniło 5% osób. Częściej za to zwracano uwagę na możliwość zaspokojenia potrzeb podstawowych tj. zjedzenia, napicia się czegoś i skorzystania z toalety. Zapytaliśmy parkowiczów również o to, co najbardziej chcieliby zmienić lub dodać w swoim lokalnym parku. Bez względu na wiek najbardziej pożądaną opcją była obecność toalet. Użytkownicy parków potrzebują też większej ilości zieleni oraz kwiatów, a także dbania o tę roślinność, która już jest. Ludzie chętnie widzieliby też więcej ścieżek rowerowych oddzielonych od dróg dla pieszych. Osoby poniżej 30 roku życia chętniej widziałyby w swoim parku pomniki upamiętniające ważne wydarzenia historyczne (9%), w przeciwieństwie do osób starszych, którym mniej na tym zależy (7%). Dużym powodzeniem cieszył się też pomysł kawiarni w parku (osoby starsze częściej zaznaczają, że nie chcą, by były to miejsca gdzie można pić alkohol) oraz pomysł zwiększenia liczby ławek. Aby doprecyzować jakie są preferencje użytkowników parków, w kolejnym pytaniu poprosiliśmy o dokonanie wyboru pomiędzy pewnymi cechami parku. Jak wynika z analizy idealny park to przestrzeń zróżnicowana wizualnie i funkcjonalnie. Są w nim zarówno otwarte przestrzenie jak i zakątki zapewniające prywatność, proste szerokie aleje i wąskie kręte ścieżki ze zróżnicowaną nawierzchnią (asfaltowe i żwirowe ścieżki), na tych wymiarach badani nie mają jednoznacznych preferencji. Poprawa bezpieczeństwa nie wydaje się istotnym elementem - większego uznania nie znalazło mocne oświetlenie parku (53% przeciw) ani grodzenie czy monitorowanie (70% przeciw). Podobnie jak w pytaniu otwartym badani preferują dziką, naturalną przyrodę (vs. uporządkowane klomby) i spokojne spędzanie czasu wolnego. Roślinność Spędzanie czasu 55% 23% 22% 51% 31% 18% Dzika, naturalnanie mam zdaniaklomby, donice Spokojne Nie mam zdania Aktywne

16 16 NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI I REKOMENDACJE Badania przeprowadzone wśród użytkowników lokalnych parków w Warszawie pokazały, że wybrane przez nas parki pomimo niewielkich rozmiarów i ubogiej oferty atrakcji, są często i chętnie odwiedzane przez okolicznych mieszkańców. Do parku ludzie przychodzą głównie po to by odpocząć - zarówno biernie, jak i aktywnie (rower, bieganie). Młodsi przychodzą tu za znajomymi lub dziećmi, starsi samotnie. Zarówno parki, w których przeprowadzone zostało badanie jak i generalnie parki warszawskie są postrzegane jako bezpieczne. Badani czują się jednak bezpieczniej w swoich parkach (96%), niż w parkach w Warszawie ogólnie (88%). Świadczyć to może o tym, że czujemy się bardziej bezpiecznie w lokalnych, osiedlowych parkach, w których bywamy dość często i przez to dobrze je znamy. Osoby, które nie czują się bezpiecznie w parkach wskazały na widoczną obecność policji lub straży miejskiej jako sposób na poprawę bezpieczeństwa (ponad połowa). Respondenci rzadko wskazywali na grodzenie parku lub monitoring. Badanym najbardziej przeszkadza brak czystości i zadbania. Tu na pierwszy plan wysuwa się wciąż nie rozwiązany problem psich odchodów, oraz wszelkie akty wandalizmu, bezdomnych, osób pod wpływem alkoholu. Dla większości osób park idealny to przede wszystkim ogromna ilość różnorodnej zieleni i ładny zbiornik wodny. Oaza spokoju wśród zatłoczonych blokowisk, odcięta od miejskiego zgiełku. Ludzie stawiają na naturę, chcą kawałka dzikiego lasu w mieście gdzie będzie czysto, cicho i każdy będzie mógł miło spędzić czas bez przeszkadzania innym. Dużo osób deklaruje, że przychodzi do parków w towarzystwie innych, a także aby usiąść i odpocząć, bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej ilości infrastruktury sprzyjającej takim sposobom użytkowania. Zadaszone wiaty, miejsca na pikniki i więcej ławek to najczęściej wymieniane elementy brakującej infrastruktury. Niewiele osób przychodzi do parków, aby coś zjeść. Prawdopodobnie nie wynika to tylko z potrzeb użytkowników, ale również braku odpowiednich miejsc w parkach jak wynika z analiz na temat parku idealnego, część badanych chętnie widziałaby w swoim parku kawiarnię, lub inny lokal gastronomiczny. Często poruszanym jest problem picia alkoholu. Wielu użytkowników parków spożywa alkohol, pomimo zakazu picia w miejscach publicznych. Trudno obejść prawo, może jednak dałoby się wyjść naprzeciw potrzebom mieszkańców i stworzyć w parkach odpowiednie miejsca, w których mogliby spokojnie pić własny alkohol nie łamiąc przy tym zasad? Użytkownicy chcą wydarzeń kulturalnych w parkach i chętnie w nich uczestniczą. Najchętniej poszliby na koncert lub do kina plenerowego. Najwięcej chętnych na te aktywności jest wśród młodych badanych. Wyraźne są różnice w sposobie użytkowania parków przez osoby w różnym wieku. Szczególnie ważne jest to przy planowaniu wszelkiego rodzaju wydarzeń. Starsi ludzie często przychodzą do parku sami, może dobrym pomysłem byłyby akcje pomagające im poznać innych odwiedzających. Rodzice najchętniej przychodzą do parku z dziećmi i chcieliby uczestniczyć w wydarzeniach przygotowanych dla swoich pociech. Warto pomyśleć o wydarzeniach dla dzieci i równoległych zajęciach dla dorosłych.

17 17 Jak wynika z badań park idealny to zielona wyspa w mieście, pozwalająca obcować z naturą, doświadczać czegoś odmiennego niż codzienność w mieście. Główną cechą parku powinny być elementy naturalne - zróżnicowana, dzika, kolorowa zieleń i woda. Ważne, aby park izolował od tego co oferuje miasto, nie chcemy widzieć czy słyszeć miasta, a pożądamy spokoju i bezpośredniego kontaktu z naturą. Wolimy efekt terenu bez ludzkiej ingerencji, chcemy aby sfery aktywnego wypoczynku były oddzielone od miejsc pasywnego spędzania czasu. Chcemy aby parki pozostały miejscami otwartymi, które zaspokajają potrzebę prywatności, ale też oferują różnorodne miejsca i aktywności. Park idealny to przede wszystkim miejsce spokojnego spędzania czasu i niezbyt forsujących aktywności. W odpowiedzi na te potrzeby organizacja przestrzeni powinna być zróżnicowana, uwzględniać zarówno otwarte przestrzenie, jak i zakątki zapewniające prywatność.. Przy planowaniu zmian najważniejsze jest to, by nie zapomnieć o lokalnym charakterze parku i przy opracowywaniu pomysłów na 'obudzenie' tych miejsc brać pod uwagę opinie tych osób, którym to miejsce jest bliskie.