AEROZOLOTERAPIA. AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA. AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA WSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "2011-05-30 AEROZOLOTERAPIA. AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA. AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA WSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ"

Daniel Stasiak
8 lat temu
Przeglądów:

1 AEROZOLOTERAPIA praktyczne wskazówki Aerozol - zawiesina cieczy lub substancji stałej na nośniku gazowym (powietrze lub tlen) Inhalator - urządzenie wytwarzające aerozol Marcin Grabicki Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Nebulizator - część składowa jednego z rodzajów inhalatora, pojemnik na lek w postaci płynnej Zalety: AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA bezpośredni i nieinwazyjny dostęp do narządu docelowego stosowanie mniejszej dawki leku w porównaniu z leczeniem systemowym wyższe stężenia leku w płucach - podobna lub większa skuteczność szybki początek działania mniejsze działanie ogólne jedyna droga dla niektórych leków, np. dornaza α zwykle tańsza Wady: AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA metoda czaso- i pracochłonna wciąż niedoskonałe urządzenia rozpraszające aerozol możliwość błędów techniki inhalacji WSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ Astma oskrzelowa POChP Mukowiscydoza Rozstrzenia oskrzeli Zespół nieruchomych rzęsek Ostre i nawracające zapalenia oskrzeli Zapalenie płuc Infekcje grzybicze układu oddechowego Stany zapalne krtani Stany pooperacyjne Choroby górnych dróg oddechowych PRZECIWWSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ Przeciwwskazania do leków Ostre stany infekcyjne z nadwrażliwością Nowotwory Krwawienia z dróg oddechowych 1

AEROZOLOTERAPIA vs INNE METODY LECZENIA bezpośredni i nieinwazyjny dostęp do narządu docelowego stosowanie mniejszej dawki leku w porównaniu z leczeniem systemowym wyższe stężenia leku w płucach -

2 TECHNIKI STOSOWANIA LEKÓW W INHALACJI 1. MDI (metered dose inhalers) Klasyczny MDI BA - breath actuated (EasyBreath ) indywidualne inhalatory dozujące 2. DPI (dry powder inhalers) inhalatory proszkowe 3. Nebulizatory pneumatyczne i ultradźwiękowe MDI 1. Lek 2. Substancja nośnikowa: HFA (hydrofluoroalkan) 3. Substancja rozpraszająca (powierzchniowo czynna - umożliwia właściwą dyspersję leku) 4. Substancja smarująca 5. Substancja zapachowa Mały, przenośny, szybki w użyciu, tani Wielodawkowy (60-400) Dawka terapeutyczna 1-2 inhalacje % cząsteczek o średnicy 1-6 µm MDI Koordynacja wdechu z uwolnieniem leku (klasyczny MDI) Duże znaczenie prawidłowej techniki inhalacji Mała depozycja płucna, duża gardłowa (klasyczny MDI) Drażniące działanie substancji dodatkowych Brak licznika dawek brak ograniczeń wiekowych (z KI) Zwykle wskazana KI KOMORY INHALACYJNE - podział KOMORY INHALACYJNE: Wg wielkości: Niskoobjętościowe (<400 ml) np. Babyhaler, Optimiser, AeroChamber Plus, Syncroner Wysokoobjętościowe (>400 ml) np. Volumatic, Nebuhaler. Volumatic Nebuhaler Wg obecności zastawek: Bezzastawkowe, np. Optimiser, Syncroner Jednozastawkowe, np. Volumatic, Nebuhaler Dwuzastawkowe, np. Babyhaler, AeroChamber Plus Babyhaler AeroChamber Plus 2

Substancja rozpraszająca (powierzchniowo czynna - umożliwia właściwą dyspersję leku) 4. Substancja smarująca 5.

3 KOMORY INHALACYJNE MDI + KI- NAJCZĘSTSZE BŁĘDY potrzeba koordynacji wdech-uwolnienie leku depozycja płucna leku depozycja ustnogardłowa, działanie systemowe działania drażniące nośnika Dzieci, osoby niewspółpracujące Nieporęczność, dodatkowe urządzenie Zużywanie się Trudność z utrzymaniem czystości Różnorodność konstrukcji Dodatkowe koszty przy zakupie Podanie kilku dawek leku do komory przed wykonaniem inhalacji Wydłużenie czasu pomiędzy podaniem leku do przedłużacza i inhalacją - kilkukrotne zmniejszenie dawki leku JEDNODAWKOWY DPI Handihaler Aerolizer Cyclohaler WIELODAWKOWY DPI WIELODAWKOWY REZERWUAROWY DPI Discus Turbuhaler Easyhaler Novolizer 3

konstrukcji Dodatkowe koszty przy zakupie Podanie kilku dawek leku do komory przed wykonaniem inhalacji Wydłużenie czasu pomiędzy podaniem leku do przedłużacza i

4 współpraca choryinhalator, > 6-7 r.ż. Małe wymiary Dość stabilny lek Stosunkowo szybkie w użyciu Wskaźniki inhalacji: licznik dawek, efekty dźwiękowe, słodki posmak laktozy Brak rozpuszczalnika, ekologiczny DPI Wymaga zastosowania dość silnego wdechu Kilka czynności przed inhalacją (1-dawkowe) Koszty NEBULIZATORY ZASTOSOWANIE Konieczność podawania dużych dawek leków Zły stan chorego Brak możliwości korzystania z innych metod leczenia wziewnego (dzieci, osoby niewspółpracujące) Niedostępności leków w innej formie wziewnej (np. antybiotyki, mukolityki) NEBULIZATORY: Pneumatyczne: Konwencjonalne (constant-output) Sterowane oddechem (breath-assisted): Aktywowane (wzmacniane) wdechem (breath-enhanced, open vent) Dozujące, uruchamiane wdechem (dosimetric, breath-actuated) Z adaptacją do wzorca oddechowego (breath-adapted) Ultradźwiękowe NEBULIZATORY PNEUMATYCZNE ZASADA DZIAŁANIA: rozpraszanie za pomocą sprężonego powietrza, tlenu (z butli lub sprężarki elektrycznej) sprężone powietrze pod wysokim ciśnieniem i z dużą prędkością przechodzi przez wąski otwór w nebulizatorze (dyszę Venturiego) za dyszą ujście tzw. szczeliny zasilającej powietrze przedostające się do komory nebulizatora ulega rozprężeniu wytwarzając podciśnienie zasysające roztwór leku do szczeliny zasilającej, gdzie jest rozpylany na drobne cząsteczki duże krople roztworu uderzając w zastawkę i ścianki nebulizatora wracają do roztworu i są ponownie rozbijane NEBULIZATORY ULTRADŹWIĘKOWE NEBULIZATORY ZASADA DZIAŁANIA: generator drgań akustycznych produkuje fale ultradźwiękowe, które powodują powstanie tzw. fontanny akustycznej na granicy lek - powietrze z powierzchni zewnętrznej fontanny odrywają się cząstki leku i rozpraszają się w powietrzu właściwości aerozolu podobne do nebulizatorów pneumatycznych, ale większa gęstość większa wydajność Stosowane w różnym wieku Kilka leków równocześnie Szeroki przedział dawek Umożliwia zastosowanie antybiotyków, mukolityków, dornazy α Duże rozmiary, koszty Zależność od źródła energii Dość długi czas inhalacji Czyszczenie, dezynfekcja Zmienność dawki, niska ekspozycja płucna (konwencjonalne) Negatywny wpływ na pewne leki Hałas (pneumatyczne) 4

silnego wdechu Kilka czynności przed inhalacją (1-dawkowe) Koszty NEBULIZATORY ZASTOSOWANIE Konieczność podawania dużych dawek leków Zły stan chorego Brak możliwości korzystania z innych metod

5 LEKI BRONCHODYLATATORY GKS Bronchodylatatory: β2- mimetyki cholinolityki Mukolityki Kromony Antybiotyki Surfaktant Preparaty roślinne, olejki eteryczne Najczęściej zastosowanie mają: ß2-mimetyki o krótkim okresie działania (np. fenoterol, salbutamol) ß2-mimetyki długo działające (indakaterol, formoterol, salmeterol) Cholinolityki (ipratropium, tiotropium) LEKI MUKOLITYCZNE LEKI MUKOLITYCZNE Cel - upłynnienie wydzieliny oskrzelowej Przykłady leków: Najefektywniejsze w inhalacji Zastosowanie: PZO, rozstrzenia oskrzeli, mukowiscydoza, zespół dyskinezy rzęsek N-acetylocysteina Ambroksol Hipertoniczne (5-7,5%) roztwory NaCl Dornaza alfa (ludzka rekombinowana deoksyrybonukleaza) STERYDY WZIEWNE ANTYBIOTYKOTERAPIA Stosowane metodą MDI, DPI i w nebullizacji Podawane w nebulizacji tylko przez inhalator pneumatyczny Powinny być zażywane po zabiegach fizjoterapeutycznych tj. na oczyszczone drzewo oskrzelowe Zastosowanie w przypadku: Nowych zakażeń oskrzelowo-płucnych Zaostrzenia przewlekłych zmian zapalnych Dostępne sterydy w postaci wziewnej: beklometazon, budezonid, cyklezonid, flutikazon 5

fenoterol, salbutamol) ß2-mimetyki długo działające (indakaterol, formoterol, salmeterol) Cholinolityki (ipratropium, tiotropium) LEKI MUKOLITYCZNE LEKI MUKOLITYCZNE Cel - upłynnienie wydzieliny

6 ANTYBIOTYKOTERAPIA WZIEWNA ZASADY 1. Wprowadzanie inhalacji z antybiotyku w warunkach szpitalnych 2. Wykonanie badania spirometrycznego przed i po podaniu antybiotyku w celu ustalenia czy nie powoduje skurczu oskrzeli 3. Podanie leku rozszerzającego oskrzela i wykonanie zabiegu fizjoterapeutycznego przed zastosowaniem antybiotyku 4. Prawidłowa technika inhalacji (nebulizatory z filtrem lub usuwanie powietrza wydechowego na zewnątrz pomieszczenia) ANTYBIOTYKOTERAPIA Lek Colistin WZIEWNA DAWKOWANIE Dawka jednorazowa Liczba dawek /dobę Tobramycyna mg 2 Gentamycyna mg 2 2 KOLEJOŚĆ INHALACJI JAK DOBRAĆ WŁAŚCIWY INHALATOR? Lek bronchodylatacyjny Mukolityk Zabiegi fizjoterapii Lek bronchodylatacyjny (jeśli > 1) GKS / antybiotyk / kromon Zalecać leki do stosowania z inhalatora tego samego typu Należy wziąć pod uwagę: Wiek pacjenta, Czas pacjenta vs czas inhalacji danym urządzeniem Rodzaj i stopień nasilenia schorzenia Kompatybilność różnych części sprzętu do inhalacji Koszt terapii i trwałość sprzętu Możliwe błędy techniki inhalacji EBM ZASADY DOBORU URZĄDZEŃ RODZAJ URZĄDZENIA WIEK 0 3 r.ż. 4 6 r.ż. Dzieci > 6 r.ż., młodzież Dorośli pmdi NIE NIE NIE / TAK TAK pmdi + spejser V + maska V, V + ustnik V + ustnik V + ustnik pmdi-ba NIE NIE TAK TAK DPI NIE NIE TAK TAK Nebulizacja + maska + maska + ustnik + ustnik 6

Podanie leku rozszerzającego oskrzela i wykonanie zabiegu fizjoterapeutycznego przed zastosowaniem antybiotyku 4.

Podobne dokumenty

AEROZOLOTERAPIA AEROZOLOTERAPIA VS INNE METODY LECZENIA WSKAZANIA DO TERAPII AEROZOLOWEJ AEROZOLOTERAPIA VS INNE METODY LECZENIA

AEROZOLOTERAPIA AEROZOLOTERAPIA VS INNE METODY LECZENIA Zalety: bezpośredni i nieinwazyjny dostęp do narządu docelowego stosowanie mniejszej dawki leku w porównaniu z leczeniem systemowym Marcin Grabicki