Zielone Zamówienia Publiczne

Transkrypt

1 Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach Zadania Wspieranie realizacji programów edukacyjnych w zakresie aktywnej edukacji ekologicznej oraz w ramach kampanii informacyjno-promocyjnych. Zielone Zamówienia Publiczne 1

2 Szanowni Państwo Wraz z szóstym wydaniem naszego biuletynu mamy ogromną przyjemność przekazać wszystkim absolwentom pierwszej edycji szkoleń e-learningowych Zielone Zamówienia Publiczne certyfi katy ukończenia szkolenia. Mamy nadzieję, że wykorzystają Państwo zdobytą wiedzę i aktywnie przyczynią się do zazieleniania polskich zamówień publicznych. Gratulujemy! Równocześnie witamy serdecznie wszystkich nowych uczestników drugiej edycji szkoleń, którą rozpoczęliśmy z początkiem kwietnia. Na łamach bieżącego wydania koncentrujemy się na kwestii eko-znaków. Temat ten był wielokrotnie podejmowany na szkoleniach on-line w pytaniach do ekspertów i w czatach, gdyż ma szczególnie istotne znaczenie w uwzględnianiu wymogów środowiskowych w przetargach. Podobnie jest z zarządzaniem środowiskowym. W tym kontekście polecamy rozmowę z Panią dr Joanną Tkaczyk, kierownikiem Zespołu ds. Wspólnotowego Oznakowania Ekologicznego Ecolabel w Polskim Centrum Badań i Certyfi kacji. W biuletynie znajdą też Państwo rozmowę z Pania Andrzelą Gawrońską-Baran, ekspertem ds. zamówień publicznych w naszym projekcie i współautorką wykładów szkoleniowych. Przedstawiamy też zredagowany zapis czatu z Panem Andrzejem Banasiem, dotyczący trzeciego wykładu Przygotowanie Postępowania. W połowie maja zakończymy drugą edycję szkoleń i rozpoczniemy trzecią, ostatnią. Wszyscy, którzy nie zaliczyli testów, będą w ramach trzeciej edycji mieli możliwość ponownego podejścia. Trzecia edycja potrwa do końca czerwca. Uczestnikom, którzy po raz pierwszy uczestniczą w naszych szkoleniach życzymy zarówno interesującej lektury biuletynu, inspirujących szkoleń on-line, jak i pomyślnie zaliczonych testów! Mikołaj Niedek Koordynator Projektu W naszym biuletynie znajdą Państwo: Co to jest Ecolabel? Przyjazne narzędzie biznesu Eko-znaki Ekonomicznie i ekologicznie Przygotowanie postępowania Zamawiamy samochody Biuletyn przygotowują: Włodzimierz Kaleta, Mikołaj Niedek Kontakt: Fundacja Promocji Gmin Polskich ul. Jaworzyńska 7/3, Warszawa Tel./fax fundacja@cigg.pl Informacje o projekcie: Zgłoszenia na szkolenia e-learning Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach Zadania Wspieranie realizacji programów edukacyjnych w zakresie aktywnej edukacji ekologicznej oraz w ramach kampanii informacyjno-promocyjnych. 2 Zielone Zamówienia Publiczne

3 Europejskie wyróżnienie przyznawane wyrobom spełniającym wyższe normy środowiskowe Do czego potrzebny jest Eco-label UE? Przeżywamy obecnie wiele problemów ze środowiskiem, wyrażających się globalnym ociepleniem, niszczeniem warstwy ozonowej i zanieczyszczeniem rzek, mniejszą bioróżnorodnością oraz stosami odpadów. Jednak na szczęście konsumenci i instytucje publiczne zaczynają zdawać sobie sprawę z możliwości pozytywnego wyróżniania się i aktywnego działania na rzecz wspomagania ochrony środowiska poprzez nabywanie wyrobów mniej szkodliwych dla środowiska. System certyfi kacji na Eco-label UE to prosty sposób pomagający w podejmowaniu świadomego wyboru kupywanych wyrobów. Logo Stokrotki cieszy się uznaniem w całej Europie i obejmuje szeroki asortyment wyrobów, ułatwiając rozpoznawanie wyrobów o wysokiej jakości będących jednocześnie mniej szkodliwymi dla środowiska. Wspólnotowe oznakowanie ekologiczne Ecolabel (w postaci kwiatka) jest głównym ofi cjalnym europejskim wyróżnieniem, przyznawanym wyrobom spełniającym wyższe normy środowiskowe. Ecolabel został ustanowiony w 1992 r. Podstawą przyznawania oznakowania jest rozporządzenie 1980/2000/WE oraz decyzje Komisji w sprawie ustanowienia kryteriów ekologicznych, odnoszących się do wspólnotowego programu przyznawania oznakowania ekologicznego dla poszczególnych grup wyrobów. Oznakowanie Ecolabel zostało ustanowione przez Komisję Europejską jako dobrowolny zielony znak, mający na celu zachęcenie firm do wytwarzania wyrobów, które są mniej szkodliwe dla środowiska. Firmy, które uzyskały certyfi kat Ecolabel mogą oznaczać swoje wyroby symbolem zamieszczonym wyżej. Europejski znak ekologiczny na wyrobach wskazuje, że są one mniej szkodliwe dla środowiska, niż podobne wyroby, w ciągu ich całego cyklu życia. Produkty te spełniają kryteria środowiskowe, uzgodnione przez państwa członkowskie UE w porozumieniu z zainteresowanymi stronami z przedstawicielami przemysłu, konsumentów, organizacji środowiskowych, handlu i władz publicznych. Stosowana jest metodologia oceny cyklu życia wyrobu. Obecnie kryteria techniczne opracowane i przyjęte przez Komitet EUEB (European Union Ecolabelling Board) obejmują dwadzieścia cztery kategorie wyrobów, wśród nich: pralki, zmywarki, lodówki, farby, polepszacze gleby, papier higieniczny, papier do kopiwania, detergenty do prania, żarówki, tekstylia, materace, komputery PC, komputery przenośne, uniwersalne środki czyszczące i sanitarne, detergenty do ręcznego zmywania naczyń, detergenty do zmywarek, telewizory, twarde pokrycia podłogowe, usługi hotelarskie, odkurzacze. Ważne pytania związane z Eco-label W jaki sposób wyrób otrzymuje Eco-label UE? Chociaż żadna działalność człowieka nie jest całkowicie przyjazna środowisku, zawsze istnieje możliwość ograniczenia wpływu niektórych wyrobów na środowisko. W związku z powyższym, w systemie przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego ustalono zestaw kryteriów ekologicznych i użytkowych na podstawie których wyroby są oceniane. Aby uzyskać wspólnotowe oznakowanie ekologiczne, dany wyrób musi spełnić wszystkie kryteria. Kryteria ekologiczne biorą pod uwagę wszystkie aspekty wyrobu, poczynając od jego produkcji i użytkowania, a na jego późniejszej eliminacji kończąc (podejście to nosi nazwę od kołyski do grobu ). Czy wyroby posiadające Stokrotkę są droższe? Niekoniecznie. Relacje cenowe są różne w zależności od wyrobu. Jedno jest pewne: wyrób ze Stokrotką posiada dodatkową wartość, ponieważ wywiera ograniczony wpływ na środowisko i spełnia rygorystyczne standardy w zakresie właściwości użytkowych. Czy wyroby posiadające Stokrotkę są tak samo dobre jak ich nieekologiczne odpowiedniki? Wspólnotowe oznakowanie ekologiczne jest przyznawane jedynie wyrobom tak samo skutecznym jak zwykłe wyroby. Przedstawiamy wykaz oznakowań ekologicznych i ich charakterystyki 1. 1 Materiał w tabeli pochodzi z opracowania D. Słupianek, Ekoznakowanie, Doradztwo Gospodarcze DGA S.A., ekoznakowanie.pdf. Więcej informacji nt. wspólnotowego oznakowania ekologicznego można uzyskać na stronach internetowych: pdf/regulation/001980_en.pdf (wersja angielska) oraz strona Polskiego Centrum Badań i Certyfi kacji S.A. European Ecolabel Helpdesk Green Store Zielone Zamówienia Publiczne 3

4 Znak Opis Margerytka znak ekologiczny UE Stylizowana Margerytka z dwunastoma gwiazdkami ma być alternatywą dla państwowych ekologicznych znaków towarowych krajów zrzeszonych, gwarantującą określoną jakość, także poza politycznymi granicami państw członkowskich. Margerytka jest przyznawana na podstawie skróconej analizy cyklu życia produktu. Badania atestacyjne skupiają się na stopniu obciążenia środowiska na etapie: pozyskiwania surowców pierwotnych produkcji pakowania i transportu użytkowania produktu utylizacji. Na każdym z tych etapów oceniane są aspekty: zużycia zasobów naturalnych i energii zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza wytwarzania odpadów emisji hałasu wpływu na ekosystemy. Błękitny anioł Błękitny Anioł (Der Blaue Engel), nazwany tak z powodu formy grafi cznej znaku przedstawiającej niebieską postać, został wprowadzony w 1977 roku z inicjatywy niemieckiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i jest najstarszą tego typu inicjatywą europejską. Der Blaue Engel obejmuje ponad 80, stale rozszerzanych, grup produktów i dotyczy około 4000 różnorodnych wyrobów, do których należą między innymi: opony, butelki zwrotne, dezodoranty, lodówki, materiały budowlane, materace, wykładziny podłogowe, produkty wykonane na bazie tworzyw sztucznych podlegających recyklingowi, chemia gospodarcza czy wyroby papierowe. EKO polski znak ekologiczny Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji opracowało zasady przyznawania krajowego ekoznaku w 1998 roku. Założenia ogólne stanowią, że polski znak ekologiczny Eko mogą otrzymać wyroby krajowe i zagraniczne nie powodujące (w odniesieniu do wcześniej ustalonego akceptowalnego poziomu) negatywnych skutków dla środowiska oraz spełniające ustalone kryteria dotyczące ochrony zdrowia, środowiska i ekonomicznego wykorzystania zasobów naturalnych w trakcie całego cyklu życia wyrobu. Znak ten może być umieszczany na: środkach do prania, wyrobach włókienniczych, farbach, lakierach, domowym sprzęcie chłodniczym, pralkach, zmywarkach, nawozach, papierach. Łabędź (Svanen) kraje skandynawskie Produkty oznaczone tym znakiem charakteryzują się mniejszym negatywnym oddziaływaniem na ludzi i środowisko naturalne niż inne towary z tej samej grupy o takim samym przeznaczeniu. Znakowi grafi cznemu towarzyszy napis ekooznakowany oraz krótki opis wyjaśniający proekologiczny charakter produktu. Przyznanie znaku Svanen jest poprzedzone dokładną analizą wybranych cech produktu i procesu produkcyjnego, przeprowadzaną przez akredytowany niezależny instytut badawczy. Wymagania ekologiczne są stopniowo podnoszone, w miarę postępu technicznego i naukowego. Sokót (Falkon) Szwecja Falkon, reprezentujący kryteria pozarządowej organizacji ekologicznej Szwedzkiego Towarzystwa Ochrony Przyrody. Przy atestacji brane są pod uwagę wyłącznie ekologiczne cechy towaru. W 2003 r. na rynku funkcjonowało około 200 produktów oznaczonych tym znakiem. Są to m.in. mydła, szampony, środki czyszczące, baterie, papier toaletowy, pieluszki. Uczciwy Handel (Fair Trade) Oprócz znaków bazujących na kryteriach środowiskowych, pojawiły się systemy certyfi kacji wykraczające poza aspekty ekologiczne, oceniające podłoże społeczne i etyczne produkcji. Dotyczy to przede wszystkim produktów importowanych z krajów ubogich, gdzie oprócz środowiska trzeba chronić także ludzi robotników pracujących dla międzynarodowych koncernów. Produkcja ekologiczna Jednolite dla całej Unii Europejskiej logo produkcji ekologicznej zostało wprowadzone w marcu 2000r. na mocy rozporządzenia Komisji nr 331/2000. Celem było podniesienie wiarygodności żywności produkowanej metodami ekologicznymi oraz identyfi kacja produktów na rynku. Logo nie jest obowiązkowe, ale producenci mogą go używać, jeżeli ich wyroby odpowiadają następującym kryteriom: co najmniej 95% składników zostało wyprodukowanych metodami ekologicznymi; produkty były nadzorowane podczas procesu produkcji i przygotowania tak, jak to zapisano w rozporządzeniu; produkty są sprzedawane bezpośrednio przez producenta lub w zamkniętych, zabezpieczonych i oznakowanych opakowaniach; na produktach widoczne jest nazwisko lub nazwa handlowa producenta, przetwórcy i sprzedawcy oraz nazwa i kod jednostki certyfi kującej. 4 Zielone Zamówienia Publiczne

5 Ekoland Polskie Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi przyznawało atesty gospodarstwom rolnym, które w produkcji stosują metody ekologiczne. Ekoland jest najbardziej znanym i rozpoznawalnym na rynku krajowym znakiem, kojarzonym z żywnością ekologiczną. Produkty gospodarstw ekologicznych mogą ubiegać się o przyznanie odpowiedniego atestu, a następnie być sprzedawane z takim właśnie oznaczeniem. Od 1999 roku funkcje atestacyjne na zgodność produkcji z kryteriami Ekolandu przejęły odrębne, samodzielne jednostki certyfi kujące: Agrobiotest i Bioekspert. Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego Dokument potwierdzający, że płody rolne nieprzetworzone oraz produkty z nich powstałe, w tym także zwierzęta oraz produkty i przetwory pochodzenia zwierzęcego zostały wyprodukowane lub przetworzone zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. z 2004 r. Nr 93, poz. 898). BIO Niemiecki znak dla spożywczych produktów ekologicznych Znak bio stał się niezależnym niemieckim symbolem wyrobów i produktów spożywczych wszystkich marek pochodzących z gospodarstw organicznych. Znak ten został powołany do życia przez duże stowarzyszenia zrzeszające przedstawicieli branży spożywczej, stowarzyszenia rolnictwa ekologicznego, organizacje konsumenckie, stowarzyszenia rolnicze oraz scenę polityczną w celu zwiększenia bezpieczeństwa wyboru produktów pochodzących z gospodarstw ekologicznych. KRAV Szwecja Ekologiczny znak Krav przyznawany jest przez Związek Plantatorów Upraw Ekologicznych. Oznaczone nim artykuły żywnościowe zostały wytworzone bez stosowania nawozów sztucznych oraz chemicznych środków ochrony roślin. Znak Krav-import gwarantuje, że importowana żywność pochodzi z gospodarstw ekologicznych. Produkt bezpieczny dla ozonu Produkty opatrzone takimi symbolami nie zawierają gazów typu chloro-fl uoro-carbon, powszechnie zwanych freonami, które niszczą powłokę ozonową. Najczęściej występujące napisy na tych symbolach to: OZONE FRIENDLY, OZON FREUNDLICH, ohne FCKW, CFC free. Produkt nie testowany na zwierzętach Znak informuje, że w fazie badań dany produkt nie był testowany na zwierzętach. Najczęściej występuje na kosmetykach. Kosmetyki nie testowane na zwierzętach mogą być też oznaczane literami BWC (Beaty Without Cruelty piękno bez okrucieństwa) lub napisami Not Tested on Animals (nie testowane na zwierzętach) czy Animal Friendly (przyjazne zwierzętom). Opakowanie nadające się do recyklingu Takie oznaczenie spotyka się na opakowaniach, które podlegają ponownemu wykorzystaniu. Umieszcza się je na opakowaniach z tworzyw sztucznych bądź aluminium. Cyfra i napis, które towarzyszyć mogą symbolowi oznaczają rodzaj surowca użytego do produkcji opakowania. Niskie zużycie wody Znak informujący o oszczędnym zużyciu wody, spotykany szczególnie na zmywarkach do naczyń. Energy Star Znak świadczy o tym, że urządzenia, podczas pozostawania w stanie spoczynku, zużywają minimalną ilość energii, poniżej przyjętego standardu. Energia wytwarzana ze źródeł odnawialnych Znak promuje branżę energii cieplnej pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Celem tej działalności jest pomoc w zwiększeniu konkurencyjności sektora małych i średnich przedsiębiorstw szwedzkich i polskich, poprzez promocję ich produktów, usług, know-how, związanych z wytwarzaniem energii cieplnej z surowców odnawialnych, tzw. czystej energii. Promieniowanie urządzeń elektrycznych MPR2 była pierwszą normą wprowadzającą ograniczenia w zakresie emisji promieniowania. Stosowane obecnie metody testowania pozwalają nie tylko na określenie promieniowania monitorów, ale również lamp, telewizorów, elektronarzędzi itp. Zielone Płuca Polski Znak ten informuje, że dany produkt został wytworzony na obszarze Zielonych Płuc Polski przez zakład działający zgodnie z zasadami ochrony środowiska naturalnego. Znak Promocyjny ZPP mówi o pochodzeniu, jakości, wysokich walorach, a przede wszystkim o tym, że został on wyprodukowany zgodnie z obowiązującymi normami ochrony środowiska i utożsamiany jest z wizerunkiem najczystszego obszaru Polski. Zielone Zamówienia Publiczne 5

6 Ekologizacja coraz większej liczby dziedzin ludzkiej aktywności wymaga opracowania odpowiednich standardów. Obok systemów zarządzania środowiskowego należą do nich także tzw. ekoetykiety. Opracowano nawet wspólnotowy program ich przyznawania. Jednak przeciętny obywatel wciąż niewiele wie na ten temat. A jest ono coraz bardziej obecne w naszym życiu. Myślę przede wszystkim o wspólnotowym oznakowaniu ekologicznym Ecolabel, którego formą grafi czną jest kwiatek, należącym do kategorii ofi cjalnych etykiet ekologicznych. Europejskie oznakowanie ekologiczne (Ecolabel) jest oznaczeniem promującym jakość środowiskową wyrobów i usług spełniających kryteria wspólnotowego systemu oznakowania ekologicznego. Aktualnie istnieją kryteria dla 26 grup wyrobów obejmujących szeroki zakres ich kategorii, od urządzeń powszechnego użytku po środki czystości, od wyrobów dla domu i ogrodu po tekstylia i obuwie, od usług hotelowych po usługi kempingowe. Tysiące wyrobów noszących logo Ecolabel jest dostępnych na rynku, a wartość ich sprzedaży wynosi ponad 800 mln euro rocznie w UE. System certyfi kacji na Ecolabel powstał w 1992 roku (rozporządzenie Rady nr 880/92 z dnia 23 marca 1992 r). W roku 2000 został znowelizowany (rozporządzenie nr 1980/2000). W odróżnieniu od innych etykiet ekologicznych występujących na rynku, takich jak własne deklaracje środowiskowe (oparte na normie ISO Rozmowa z dr Joanną Tkaczyk, kierownikiem Zespołu ds. Wspólnotowego Oznakowania Ekologicznego Ecolabel Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji ) lub profi le ekologiczne (norma ISO 14025), Ecolabel opiera się na wymaganiach normy EN ISO 14024, która stanowi najbardziej rozwiniętą formę poświadczania własności ekologicznych. Norma ta ustanawia zasady certyfi kacji wyrobów charakteryzujących się nie tylko mniejszym oddziaływaniem wyrobu na środowisko w ciągu całego cyklu życia, ale także odpowiednim poziomem jakości, przy czym spełnienie certyfi kowanych kryteriów podlega sprawdzeniu przez niezależną jednostkę. Takie podejście umożliwia osiągnięcie celu stawianego przed oznakowaniem Ecolabel, czyli odpowiednie wyróżnienie produktów oraz usług respektujących środowisko. Norma EN ISO ustanawia metody i zasady tworzenia programów etykietowania środowiskowego typu I, z uwzględnieniem następujących aspektów: wybór grup wyrobów, wybór kryteriów środowiskowych, wybór własności użytkowych, ocena i dowody zgodności, metody certyfi kacji (na podstawie ISO/ IEC Guide 65:1996). Ekoetykiety to temat ściśle specjalistyczny, techniczny. Ale czytają nas nie tylko eksperci. Co przeciętny obywatel powinien wiedzieć na ten temat? Ogólnie rzecz biorąc, charakterystykę wspólnotowego oznakowania ekologicznego można zawrzeć w kilku punktach: obejmuje wyroby oraz usługi, jest dobrowolne, uwzględnia szereg kryteriów na podstawie cyklu życia danego wyrobu, bierze pod uwagę własności funkcjonalne danego wyrobu lub usługi i jest jednolitym oznakowaniem uznanym i rozpoznawanym we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Jaką liczbę wyrobów obejmuje wspomniane oznakowanie? Do tej pory, oznakowanie to obejmuje 26 grup wyrobów, w tym dwa rodzaje usług. System opracowywania kryteriów umożliwia osiągnięcie wysokiego poziomu wiarygodności, ponieważ opiera się na badaniach naukowych, a w głosowaniu nad treścią kryteriów uczestniczą przedstawiciele władz Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Organem Unii Europejskiej opracowującym kryteria jest Komitet Unii Europejskiej ds. Oznakowania Ekologicznego (EUEB European Union Ecolabelling Board). W Komitecie zasiadają przedstawiciele organów właściwych ds. wspólnotowego oznakowania ekologicznego (jednostek certyfi kujących lub ministerstw) z poszczególnych krajów Unii Europejskiej (Polskę reprezentuje Polskie Centrum Badań i Certyfi kacji S.A.), przedstawiciele grup interesów (np. federacji konsumentów na szczeblu UE), Komisji Europejskiej i organizacji pozarządowych. Głosowanie nad opracowanymi kryteriami odbywa się w ramach Regulatory Committee, do którego dopuszczeni są upoważnieni przedstawiciele Państw Członkowskich. Po przegłosowaniu, kryteria są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w postaci decyzji Komisji. Polskie przedsiębiorstwa posiadają również takie certyfikaty? Jakie ekoetykiety są w Polsce najpopularniejsze? Jak dotychczas, certyfi katy Ecolabel, nazywane również Stokrotką lub Kwiatkiem otrzymało ponad 500 przedsiębiorstw. W Polsce wydano 12 certyfi katów. Najbardziej popularną grupę wyrobów wśród organizacji ubiegających się o Ecolabel stanowią usługi hotelowe z liczbą certyfi katów 91, tekstylia z 70 fi rmami, farby i lakiery z 60 fi rmami i detergenty 91 zezwoleń, wydanych dla następujących czterech grup wyrobów: uniwersalne środki czyszczące i środki do czyszczenia urządzeń sanitarnych, detergenty do ręcznego zmywania naczyń, detergenty pralnicze, detergenty do zmywarek. W latach sprzedaż wyrobów oznaczonych logo Ecolabel wzrosła o 300 %, a największy wzrost odnotowano we Włoszech, Danii, Francji i Hiszpanii. 6 Zielone Zamówienia Publiczne

7 Konsumenci mogą znaleźć aktualną informację na temat oznakowanych wyrobów, ich producentów oraz detalistów sprzedających te wyroby w różnych krajach UE, w katalogu Green Store na stronie Komisji Europejskiej Strona ta jest dostępna w 20 ofi cjalnych językach UE i spełnia oczekiwania konsumentów, o czym świadczy stały wzrost liczby osób odwiedzających ww. stronę. Obecnie liczba odwiedzin wynosi osób na miesiąc (ponad stron jest przeglądanych w ciągu miesiąca), co odpowiada 500 % wzrostowi w odniesieniu do 2004 r. Jakie kryteria musi spełnić firma czy inna instytucja publiczna, aby mogła umieścić logo z kwiatkiem na swoich wyrobach do promowania rozwiązań ekologicznych? Firma ma do tego prawo tylko wtedy, gdy upoważniona niezależna jednostka certyfi kująca potwierdzi spełnienie kryteriów europejskiego oznakowania ekologicznego. Logo Ecolabel oferuje klientom wysoki poziom przejrzystości, niezawodności i wiarygodności oraz jakości środowiskowej. Jednocześnie, zapewnia producentom i detalistom jasne wyróżnienie marketingowe. Zatem, Ecolabel jest narzędziem pozwalającym firmom wykazać ich zaangażowanie w ochronę środowiska i spełniać oczekiwania klientów. Jak zapowiada się przyszłość tego systemu? Szans dalszego rozwoju systemu certyfi kacji Ecolabel można upatrywać w rozwoju świadomości ekologicznej europejskich, a także polskich konsumentów. Konsumenci pragnący przyczynić się do ochrony środowiska naturalnego, bez rezygnowania z wymagań w zakresie jakości i funkcjonalności, będą poszukiwali obiektywnych i kontrolowanych przez niezależną jednostkę oznaczeń ekologicznych. Ważnym czynnikiem w pozyskaniu konsumentów jest również fakt, że w przypadku szeregu wyrobów Ecolabel uwzględnia kryteria związane ze zdrowiem, czego przykładem są kryteria dla farb i lakierów. Klient ma pewność, że badania produktów przeprowadzono w miarę możliwości w laboratoriach spełniających wymagania ogólne normy EN ISO lub normy jej równoważnej, zna przydatność produktu do użycia, która musi być potwierdzona poprzez badania laboratoryjne lub badanie konsumenckie. Certyfi kat zawiera też techniczny opis składu produktu (skład całkowity), w tym znane substancje zanieczyszczające, informacje na temat funkcji poszczególnych składników produktu wraz z podaniem celu, w jakim zostały one dodane do produktu, a także kartę danych dotyczących bezpieczeństwa/ kartę danych dotyczących produktu wraz z nazwami dostawców wszystkich składników. Przykładowo, w grudniu 2006 r. przyjęto kryteria dla mydeł, szamponów i odżywek do włosów. Art. 1 stanowi: Grupa produktów mydła, szampony i odżywki do włosów obejmuje wszelkie spłukiwane substancje i preparaty przeznaczone do stosowania na skórze i włosach wyłącznie lub głównie w celu ich oczyszczenia. Grupa tych produktów obejmuje również wszelkie spłukiwane substancje i preparaty przeznaczone do stosowania na włosach w celu poprawy stanu włosów (odżywki do włosów). Grupa obejmuje produkty przeznaczone zarówno do użytku prywatnego, jak i profesjonalnego, natomiast nie obejmuje produktów, które są sprzedawane specjalnie do wykorzystania jako środki dezynfekcyjne lub antybakteryjne. Celem kryteriów dla mydeł, szamponów i odżywek do włosów jest w szczególności promowanie: zmniejszania zanieczyszczenia wody poprzez ograniczenie ilości potencjalnie szkodliwych składników oraz ogólnej toksyczności produktu, zmniejszania wytwarzania odpadów poprzez zmniejszanie ilości opakowań, ograniczania lub zapobiegania występowaniu potencjalnych zagrożeń dla środowiska związanych ze stosowaniem substancji niebezpiecznych. Ponadto kryteria zwiększają świadomość ekologiczną konsumentów. Kryteria ustalono na poziomach promujących znakowanie tych mydeł i szamponów, które w mniejszym stopniu wpływają na środowisko, niż przeciętne produkty obecne na rynku. Duże znaczenie ekologicznym etykietom przyznaje się w kontekście tzw. zielonych zamówień publicznych. Rozwój idei zielonych zamówień publicznych rzeczywiście może być istotnym wsparciem dla oznakowania Ecolabel. W tym zakresie Komisja Europejska przygotowuje przewodnik poświęcony zasadom zamówień publicznych wykorzystujących kryteria związane z ochroną środowiska. Także rozwój nowych przepisów europejskich dotyczących ekoprojektowania oraz wyrobów zużywających energię (dyrektywa 2005/32/ WE) wyznacza pomyślne perspektywy dla oznakowania w obszarach, w których nie odniosło ono sukcesu (wyroby elektryczne, AGD), tym bardziej, że nowe ustawodawstwo dotyczące oznakowania Ecolabel będzie przyjmowane w ramach tego samego pakietu legislacyjnego poddawanego pod głosowanie w Parlamencie Europejskim. W obecnej sytuacji, czynnikiem ograniczającym większy rozwój oznakowania jest cena wyrobów posiadających oznakowanie w porównaniu do podobnych wyrobów, które go nie posiadają. Według niektórych badań przeprowadzonych w krajach Europy Zachodniej konsument jest gotów zapłacić tylko 5 % drożej za produkt przyjazny środowisku. Ze względu na uwarunkowania w naszym kraju, związane zarówno z poziomem statusu materialnego społeczeństwa, jak i z jego świadomością ekologiczną, wskaźnik ten byłby zapewne niższy. Z kolei to, ile są skłonni zapłacić za Ecolabel konsumenci wpływa na sukces oznakowania wśród producentów, którzy słusznie mogą oczekiwać wynagrodzenia za wysiłki poczynione w zakresie projektowania i wytwarzania wyrobów przyjaznych dla środowiska. Można jednak przyjąć, że nawet jeżeli jak do tej pory producenci posiadający Ecolabel nie uzyskują większych korzyści w związku z wyższą ceną certyfikowanych produktów, to jednak Ecolabel pomaga im w zachowaniu udziałów w rynku i w utrzymaniu przewagi konkurencyjnej. To życzenia czy już fakty? Ankieta przeprowadzona przez Eurobarometr pod koniec 2006 r. wykazała, że 11 % ludności UE prawidłowo rozpoznaje logo i znaczenie wspólnotowego oznakowania ekologicznego. To niewiele Również zdaniem Komisji Europejskiej, wynik ten jest niezadowalający, dlatego też zamierza ona wprowadzić fundamentalne zmiany w systemie, idące w kierunku usprawnienia instytucjonalnego, opracowywania większej liczby Zielone Zamówienia Publiczne 7

8 kryteriów, zwiększenia liczby przedsiębiorstw posiadających Ecolabel, lepszej koordynacji krajowych systemów etykietowania ekologicznego, uproszczenia procedur oceny, obniżenia opłat związanych z posiadaniem oznakowania. Przewidywana jest również modyfi kacja logo. Celem nowelizacji jest uczynienie europejskiego oznakowania Ecolabel bardziej przyjaznym narzędziem dla biznesu, bardziej zorientowanym na priorytety ekologiczne, a w szczególności na: poprawę zaplecza instytucjonalnego systemu, aby zwiększyć jego skuteczność i opracować kryteria dla większej liczby grup wyrobów; powiększenie liczby wyrobów na półkach sklepowych oznaczonych logo Ecolabel, aby umożliwić klientom dokonanie wyboru; zwiększenie udziału zainteresowanych stron w procesie podejmowania decyzji; stworzenie systemu ekoznakowania spełniającego potrzeby tzw. zielonych zamówień publicznych; zapewnienie większej spójności między różnymi instrumentami Komisji; położenie większego nacisku na podnoszenie świadomości na temat oznakowania Ecolabel w UE. Jak można ubiegać się o Ecolabel? Należy rozpocząć od sprawdzenia, czy dana grupa wyrobów jest objęta systemem ekologicznego oznaczenia. Każdy zestaw kryteriów rozpoczyna się od zdefi niowania grupy wyrobów, do której się odnoszą. Wnioski o przyznanie prawa do oznaczania wyrobów wspólnotowym oznakowaniem ekologicznym Ecolabel mogą składać producenci oraz firmy świadczące usługi. Handlowcy mogą również ubiegać się o Ecolabel, ale tylko na wyroby sprzedawane pod ich marką. Najlepiej złożyć wniosek na całą grupę wyrobów, które mogą się różnić lub być zmodyfi kowane, ale muszą spełniać dane kryteria. Wniosek należy złożyć w jednostce kompetentnej (właściwym organie), który prowadzi system certyfikacji w Państwie Członkowskim tam, gdzie wyrób jest produkowany. Jeżeli wyrób jest wytwarzany poza Europą, należy skorzystać z jednostki właściwej w kraju UE, w którym wyrób jest sprzedawany. Jeżeli wyrób pochodzi w tej samej formie z kilku Państw Członkowskich, to wnioskodawca może wybrać właściwy organ z jednego z tych krajów. Wszystkie jednostki kompetentne stosują te same kryteria, niemniej poszczególne jednostki mogą mieć nieco odmienne procedury załatwiania wniosków. Tak więc, należy pobrać formularz wniosku w jednostce, w której składa się wniosek. Formularz wniosku jest uaktualniany na bieżąco, gdy wprowadzane są zmiany do kryteriów. Zatem należy sprawdzić, czy wykorzystywany wniosek jest aktualny, zanim się go wypełni. Formularz wniosku wymaga podania szczegółów dotyczących wnioskodawcy i wyrobu, jak również informacji nt. spełnienia wszystkich opublikowanych kryteriów. Wyniki badań zwykle odnoszą się do produktu fi nalnego, w tym komponentów. Wnioskodawcy, którzy wykorzystują komponenty, które już mają Ecolabel, muszą jedynie wysłać raporty z badań dotyczące wyrobu fi nalnego, takie jak badania przydatności do użytku. Tylko procesy fi nalne produkcji wyrobu będą oceniane, tj. te, za które wnioskodawca jest bezpośrednio odpowiedzialny. Badania mogą być prowadzone we własnej fi rmie, jeżeli wnioskodawca może dostarczyć wszystkie niezbędne informacje i może zbadać zgodność z kryteriami (tzw. samoocena) lub w laboratorium zewnętrznym (ocena trzeciej strony). Dane, które wnioskodawca dostarcza muszą odnosić się do bieżącej produkcji. Raport z badań musi być aktualny. Właściwy organ jest upoważniony do przeprowadzenia dalszego sprawdzenia dostarczonych badań. Jeżeli wnioskodawcy nie są w stanie dostarczyć niezbędnych danych, to muszą skorzystać z niezależnego asesora lub przeprowadzić badania w wybranym laboratorium. Gdy potrzebna jest niezależna weryfi kacja wyników badań, wyniki muszą być sprawdzone przez niezależne laboratorium badawcze, a certyfi kacja powinna być przeprowadzona przez jednostkę właściwą pod kątem spełnienia kryteriów. Kto za to wszystko płaci? Wszystkie koszty związane z badaniami i certyfi kacją pokrywa wnioskodawca. Wnioskodawcy powinni dostarczyć szczegółowe dossier, zawierające raporty z badań i weryfi kacji, ukazujące, jak są spełnione opublikowane kryteria techniczne zawarte w formularzu wniosku. Jeżeli wniosek zostanie pomyślnie rozpatrzony, to oczekuje się, że wnioskodawca będzie przechowywał kopię dossier do końca ważności zezwolenia. Po przeprowadzeniu niezbędnych badań wyrobu i niezależnej weryfi kacji ich wyników, gdy jest to wymagane, a także zebraniu dossier, następnym krokiem jest wypełnienie i podpisanie formularza wniosku, po upewnieniu się jednocześnie, że wszystkie wymagane informacje zostały dostarczone. Do właściwego organu należy przesłać pocztą dwie kopie formularza wniosku i dossier. Właściwy organ rejestruje wniosek, nadając mu swój numer, np. PL/007/24, gdzie: PL oznacza właściwy organ w Polsce, 007 kod grupy wyrobów ukazywany w kryteriach do każdej grupy ten kod odnosi się do farb i lakierów, 24 numer wniosku (identyfi - kujący wnioskodawcę). Właściwy organ sprawdza, czy wniosek jest kompletny, następnie dokumenty są oceniane pod kątem spełnienia kryteriów technicznych przewidzianych dla danej grupy wyrobów. Mogą być wykonane badania wyrobu lub zorganizowana wizyta lub audit na miejscu u wnioskodawcy. Jeżeli część prac wykonuje poddostawca, to jednostka może złożyć wizytę także u poddostawcy. Proces oceny nie powinien trwać dłużej niż miesiąc, jeżeli wszystko jest w porządku. Po zakończeniu oceny, właściwy organ wysyła wnioskodawcy umowę do podpisania. Umowa jest zezwoleniem upoważniającym do stosowania oznakowania Ecolabel. Wydawany jest również certyfi kat. Wspólnotowe oznakowanie ekologiczne Ecolabel jest ważne w całej Europie. Wnioskodawca może umieszczać logo na wyrobie i stosować je w reklamie, pod warunkiem, że spełnia wymagania umowy. W latach będzie możliwe uzyskanie dofi nansowania (na poziomie 50 %) na pokrycie kosztów związanych z wprowadzaniem systemów zarządzania środowiskowego oraz certyfi kowanych ekoznaków, w szczególności wspólnotowego oznakowania ekologicznego, w ramach działania 4.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, zarządzanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki. Poniżej podana jest strona NFOŚiGW, gdzie można znaleźć więcej informacji na ten temat. Nabór wniosków już się rozpoczął. podstrony_bis.php?id= Dziękujemy za rozmowę. 8 Zielone Zamówienia Publiczne

9 Normy serii ISO Zielona Księga UE poświęcona społecznej odpowiedzialności biznesu (ang. Corporate Social Responsibility) stwierdza: Oczekuje się, że w ramach swojej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa powinny dostarczać towary i usługi, których potrzebują i chcą konsumenci, w skuteczny, etycznie i środowiskowo odpowiedzialny sposób. Sposobem na wyróżnienie produktów, które spełniają kryteria społeczne i ekologiczne (etyczne) w stopniu wyższym niż produkty konwencjonalne, jest znakowanie ekologiczne (ecolabelling). Polega ono na dobrowolnym nadawaniu przez organizacje publiczne lub prywatne etykiet (specjalnych znaków jakościowych) w celu upowszechnienia i promowania wśród konsumentów produktów, które są środowiskowo bardziej przyjazne od innych, przy porównywalnych parametrach użytkowych i funkcjonalnych. W sposób kompleksowy kwestie znakowania ekologicznego zostały usystematyzowane w normach serii ISO Według tych standardów etykieta środowiskowa (environmental label) lub deklaracja środowiskowa (environmental declaration) jest to stwierdzenie określające aspekty środowiskowe produktów (wyrobów i usług). Celem znaków ekologicznych jest poparcie popytu i podaży na produkty przyjazne środowisku, które odznaczają się mniejszą presją na środowisko w stosunku do innych produktów tej samej kategorii. Etykiety środowiskowe mogą mieć formę stwierdzenia (napisu), symbolu lub znaku grafi cznego, umieszczanego na produkcie, naklejce na opakowaniu, w opisie produktu, biuletynie technicznym, w reklamie lub ogłoszeniu marketingowym. Oznakowania ekologiczne powinny być jasne, czytelne, przekazywać dokładną i możliwą do sprawdzenia informację o środowiskowych aspektach wyrobu i nie mogą wprowadzać w błąd konsumentów. Komisja Europejska wyróżnia trzy główne grupy oznakowań ekologicznych: 1. oznakowanie dotyczące jednego aspektu np. efektywności energetycznej sprzętów biurowych (Energy Star) lub ekologiczności produktu spożywczego (np. EU organic label); 2. oznakowanie uwzględniające gradację oddziaływania na środowisko np. efektywności energetycznej ( A* najbardziej efektywne, G najmniej efektywne); 3. oznakowania prywatne, opracowywane przez różne grupy zainteresowanych podmiotów, w trybie międzysektorowym. (np. oznakowanie żywności ekologicznej IFOAM; oznakowanie proekologicznych upraw drewna PEFC z kontrolowanych plantacji). Z kolei normy ISO różnicują oznakowania ekologiczne na trzy typy, które prezentuje tabelka: Typ ekoetykiety Charakterystyka I Etykiety tego typu to tzw. własne stwierdzenia środowiskowe, sporządzanie przez producentów, importerów, dystrybutorów lub kogokolwiek innego, mającego na celu osiągnięcie korzyści z takiego rodzaju stwierdzenia. Etykiety te nie wy- (Norma ISO 14021) 1 magają niezależnej certyfi kacji trzeciej strony. Do wymogów stosowania takich stwierdzeń należą: ulegający biodegradacji, kompostowalny, zaprojektowany pod kontem ponownego użycia, demontażu i recyklingu, wyrób o przedłużonym okresie trwałości, materiał poużytkowy, surowiec wtórny, odzyskana energia, nadający się do wielokrotnego użytku, zmniejszone zużycie energii (materiałów, wody), zmniejszenie ilości odpadów. W normie tej są określone metody ilościowej charakterystyki parametrów opisujących wyż. wym. kategorie. Etykiety te nie powinny służyć do uwypuklania nieistotnych aspektów środowiskowych. Powinny być zrozumiałe i określać, czy są nadane przez przedsiębiorstwo, czy też trzecią stronę. II Etykiety tego typu przyznawane są przez trzecia stronę w oparciu o określone kryteria bazujące na analizie cyklu życia (Norma ISO produktu. Norma ta zaleca, aby przy ustalaniu kryteriów wziąć pod uwagę następujące etapy cyklu życia: wydobycie 14024) surowców, wytwarzanie, dystrybucję, użytkowanie i utylizację w powiązaniu z innymi wskaźnikami środowiskowymi. Każde odstępstwo powinno być należycie uzasadnione. Na podstawie tego typu etykiet klienci mogą zdecydować, który produkt z danej grupy produktów jest najbardziej przyjazny środowisku. Podstawowe zasady tego typu etykietowania to: dobrowolność, powiązanie z przepisami prawa, uwzględnianie analizy cyklu życia produktu, selektywność, przejrzystość, dostępność, naukowe podstawy kryteriów, unikanie konfl iktu interesów, poufność, wzajemne uznawanie. III (Norma ISO 14025) 1 PN-EN ISO 14024:2002 Etykiety i deklaracje środowiskowe tego typu przyznawane są, tak jak w przypadku drugiej grupy, przez trzecią stronę, jednak w oparciu o odmienne, ilościowe kryteria weryfikacji. Etykieta pokazuje czym różni się dany produkt (w aspekcie ekologicznym) od innych z tej samej grupy (np. mniejszą emisją odpadów i ścieków podczas procesu produkcyjnego lub mniejszym zużyciem energii). Deklaracja środowiskowa jest określona w raporcie technicznym jako skwantyfikowana informacja, oparta na niezależnej weryfikacji systematycznych danych, które są przedstawione w postaci zbioru różnych parametrów środowiskowych. Etykiety te są trudne w zastosowaniu z uwagi na złożoność procedury analizy dużej ilości danych. Zielone Zamówienia Publiczne 9

10 W przypadku znaków trzeciej kategorii ISO 1400x obserwuje się ich szczególnie niską popularność, spowodowaną niskim poziomem świadomości ekologicznej konsumentów, którzy często błędnie interpretują informacje środowiskowe. W aspekcie konsumpcji publicznej, Komisja Europejska zaleca uwzględnianie kwestii ekologicznych w procedurach zamówień publicznych. Posiadanie znaku ekologicznego nie może być jednak wystarczającym warunkiem, czy kryterium przyznania zamówienia na dany rodzaj oferty (produktu/usługi). Według Komisji znaki ekologiczne powinny spełniać cztery zasadnicze warunki: znak ekologiczny dotyczy aspektów, które są przedmiotem zamówienia publicznego, wymogi znaku ekologicznego opierają się na podstawach naukowych, znaki zostały przyznane w wyniku procedury o charakterze partycypacyjnym, uwzględniającej udział wszystkich interesariuszy (jak: ciała rządowe, konsumenckie, producenci, dystrybutorzy, organizacje ekologiczne), znaki te są dostępne dla wszystkich zainteresowanych stron. O kwestiach tych traktują art. 23 dyrektywy 2004/18/EC i art. 35 Dyrektywy 2004/17/EC. Znak ekologiczny spełniający wyż. wym. kryteria jak również certyfi kowany system zarządzania środowiskowego EMAS może jedynie stanowić dowód na spełnianie przez przedsiębiorstwo wymagań ekologicznych stawianych przez warunki udzielenia zamówienia publicznego. Obecnie za najbardziej wymagający pod względem ekologicznym należy uznać system zarządzania środowiskowego EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) system Eko-zarządzania i audytowania certyfi kowany, fakultatywny, kompleksowy system zarządzania środowiskowego dla podmiotów organizacyjnych UE, określony przez Rozporządzenie 761/2001 z dnia 19 marca 2001 r. umożliwiające dobrowolne uczestnictwo organizacji w programie eko-zarządzania i audytów Wspólnoty. Jego podstawowym celem jest promowanie takich zachowań podmiotów korzystających ze środowiska, które prowadzą do ciągłego ograniczania negatywnego oddziaływania na środowisko, spełniania coraz wyższych wymagań prawnych z zakresu ochrony środowiska, wykorzystywania czystszych technologii, zapobiegania powstawaniu, lub redukowania ilości wytwarzanych odpadów oraz pełnego i kompetentnego informowania lokalnych społeczności o oddziaływaniach na środowisko, związanych z danym rodzajem działalności. Więcej: Poradnik przygotowujący do rejestracji w systemie EMAS, T. Podgajniak, A. Ociepa, D. Jaźwińska, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa Temat zielonych zamówień to w Polsce wciąż nowość. Mimo, że mija już trzeci rok od opracowania Planu Działań na rzecz Zielonych Zamówień Publicznych, przeciętny obywatel nadal nie bardzo wie, o co tak naprawdę chodzi. Co to są zielone zamówienia powinny też wiedzieć wszystkie samorządy w Polsce. Czy tak jest? Jak Pani ocenia zainteresowanie koncepcją zielonych przetargów w polskich instytucjach publicznych i perspektywy jej rozwoju? Rozmowa z Andrzelą Gawrońską Baran, doradcą ds. zamówień publicznych fi rmy CGJ Zespołu Doradztwa Prawno-Gospodarczego Idea jest ze wszech miar słuszna. Narodziła się w marcu 2004 r., kiedy to Rada i Parlament Europejski przyjęły nowe dyrektywy w sprawie zamówień publicznych, które umożliwiają włączenie aspektów ekologicznych do selekcji i udzielania zamówień. Nabywcy uzyskali w ten sposób możliwość uwzględnienia kwestii ekologicznych przy zakupie produktów, usług i robót. Zamówienia stanowią 15 proc. wspólnotowego PKB. Wykorzystanie tych pieniędzy dla celów ekologicznych jest ze wszech miar uzasadnione. W Polsce hasło zielone zamówienia upowszechniło się przed kilkoma laty, ale tak naprawdę, przez ten czas niewiele w tym zakresie się działo. Jak pokazywały badania urzędu zamówień publicznych skala zielonych zamówień, przykładowo w robotach budowlanych, była wręcz znikoma. To się jednak zmienia na lepsze. Szczególnie od trzech lat, kiedy zaczęły się akcje edukacyjne na ten temat. Prowadząc szkolenia zwraca się uwagę, jak dbałość o ekologię przy składaniu zamówień może przynieść wiele oszczędności. Przykładowo mniejsze zużycie energii elektrycznej, dłuższą żywotność produktu itp. Ostatni okres to wyraźna intensyfi kacja wiedzy na temat zielonych zamówień publicznych. Więcej jest konferencji i publikacji przybliżających ten temat. Nie bez znaczenia dla upowszechniania tej wiedzy są też przepisy i rozporządzenia unijne. Oczywiście. To Unia Europejska wprowadziła między innymi obowiązek stosowania kryteriów efektywności energetycznej, co najmniej równoważnych kryteriom Energy Star, przy dokonywaniu zakupów urządzeń biurowych (np. sprzętu komputerowego, drukarek, faksów), a więc uwzględniający aspekt 10 Zielone Zamówienia Publiczne

11 ochrony środowiska. Narzucenie tych zasad zamawiającym i przestrzeganie tego wymogu, zwróciło uwagę na zielone zamówienia. Mam jednak wrażenie, że zamawiający nadal, niestety, patrzą na ustawę Prawo zamówień publicznych w tym zakresie pod kątem instrukcyjnym, typowo technicznym, nie uwzględniając wymogów jakichś tam przepisów unijnych i pozostawiają ich zapisy na boku. Zanim przedsiębiorcy (i nie tylko oni) dowiedzą się o unijnych wymogach w zakresie zielonych zamówień publicznych i zaczną je stosować, musi minąć trochę czasu. Dobrze, że Unia Europejska na nas naciska. Unia wychodzi naprzeciw potrzebom zrównoważonego rozwoju gospodarczego, wprowadzając określone, powszechnie obowiązujące regulacje dotyczące konkretnie zielonych zamówień publicznych, a także pracując nad nowymi dyrektywami, niezwiązanymi ściśle z tymi zamówieniami. Jej wytyczne, pośrednio, wpływają jednak na rynek. W samej Unii zaczęto też podejmować więcej działań uwzględniających tę problematykę. Nie tak dawno wprowadzono klasy energetyczne dla sprzętu i urządzeń AGD. I to się przyjęło. Ze sklepów znikały przede wszystkim urządzenia najbardziej energochłonne. Tak samo przyzwyczaimy się do uwzględniania procedur ochrony środowiska w zamówieniach publicznych. Wymogi te już przyjęły się przy zakupie sprzętu biurowego. I nie tylko. Kiedy niedawno kupowaliśmy nowe komputery, zwracaliśmy uwagę na proekologiczne oznaczenia. W wielu ogłaszanych zamówieniach widać, że zamawiający wymagają by sprzęt posiadał określone parametry. Także ekologiczne. Idzie to wszystko w dobrym kierunku. Jednak mentalność wielu konsumentów i użytkowników wciąż niewiele się zmieniła? Wszyscy chcieliby kupować najtaniej. Proekologiczne walory artykułu wciąż mało kogo interesują. To prawda. Decyduje o tym, w moim przekonaniu, przede wszystkim mentalność i nastawienie osób zamawiających. Skala zamówień uwzględniających aspekty ochrony środowiska nie jest, niestety, zbyt wysoka. Myślę, że w tej chwili sięga ona poniżej 10 proc. zamówień i głównie dotyczy oszczędności energetycznych, czy emisji spalin w branży samochodowej. Nie spotkałam się, jak dotąd, aby szpital czy stołówka szkolna stosowały kryteria ekologiczne i zamawiały zdrową, ekologicznie czystą żywność. Przy takich zamówieniach wciąż decyduje niepisane prawo, że im taniej, tym lepiej. Mało kto zastanawia się, że proekologiczne zamówienia przysparzają często niewidocznych na pierwszy rzut oka oszczędności, gdy uwzględni się koszt produktu związany z całym cyklem jego życia. Przykładowo proekologiczny zakup sprzętu komputerowego może takich korzyści dostarczyć na wiele sposobów. Chociażby łatwiejszy recykling lub ponowne użycie na końcu cyklu życia. Chodzi o dokonanie jak najbardziej opłacalnego zakupu, uwzględniając cały cykl jego użytkowania. Ale także o dawanie przykładu i wywieranie wpływu na rynek. Może na przeszkodzie stoi wrodzony sceptycyzm rodaków. Niewiara, że te produkty rzeczywiście są proekologiczne. Będę obstawać przy swoim. Wciąż przede wszystkim zapatrzeni jesteśmy w ceny. Zamawiający wie, że jeśli w przetargu wybierze najniższą cenowo ofertę, nikt mu niczego nie będzie w stanie zarzucić. Tymczasem, bywa, że najtańsza oferta wcale nie musi być najlepsza. Stąd ciągły dylemat: ile właściwie procent wartości oferty powinna stanowić cena. Osiemdziesiąt? A może tyko czterdzieści, a resztę inne parametry, wśród nich, przykładowo wpływ danego produktu na środowisko. Czy to nie byłoby rozsądne wskazanie w regulacjach prawnych nakazu stosowania kryteriów środowiskowych? Nie wydaje mi się to dobrym rozwiązaniem. Struktura fi nansów publicznych związana jest z przepisami ustawy. Czasami w zamówieniach publicznych kryterium ceny jest lepsze i trzeba uszanować wolę zamawiających. Natomiast jeśli opisujemy przedmiot zamówienia możemy w nim określić różne czynniki funkcjonalne, jak chociażby oddziaływanie na środowisko. Generalnie rozwiązania na ten temat regulują dwie unijne dyrektywy. Przy okazji trzeba też wspomnieć, że w nowelizacji przygotowanej przez Urząd Zamówień Publicznych zawarta jest możliwość wykluczenia wykonawcy z postępowania, który został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko ochronie środowiska. Tego wcześniej nie było, choć dyrektywy na to pozwalały. Trzeba nadal edukować i przekonywać zamawiających, by wagę kryteriów cenowych zmienili. Wszystko idzie w dobrym kierunku. Branża samochodowa jest tu najlepszym przykładem. Zakłady komunikacji miejskiej już od pewnego czasu kupują autobusy stawiając na ekologię, biopaliwa, silniki hybrydowe. Coraz więcej przedsiębiorstw tego wymaga. Jest to w większości sektor prywatny, więc w dłuższej perspektywie droższe nawet zakupy muszą się im opłacać. W sektorze, gdzie dominują fi nanse publiczne jest trochę gorzej. Nie ma Pani wrażenia, że mimo wszystko zielone zamówienia są ciągle zbyt mało propagowane? Prawdopodobnie tak jest. Dobrym rozwiązaniem tych problemów wydaje sie koncepcja od idei do praktyki. Publikacje i szkolenia uświadamiają ludziom co to są te zielone zamówienia. Nie wszyscy do końca wiedzą o co chodzi, jeśli jednak przeczytają coś co mniej lub bardziej wiąże się z tą problematyką, to być może komuś zapali się jednak zielone światełko i zastanowi się czy z takiej proekologicznej możliwości nie skorzystać. Przeprowadzi rozeznanie rynku i jeśli znajdzie coś, co w perspektywie czasu da oszczędności warte nawet wyższej ceny, to się na to zdecyduje. Tymczasem na stronach Urzędu Zamówień publicznych powinna być bardziej rozwinięta akcja edukacyjna na ten temat. Przecież to ci urzędnicy mają najwięcej informacji w tym zakresie. Badają rynek, mogą udzielać cennych wskazówek i opinii. Także na niższych szczeblach administracji są specjaliści, którzy znają się na ochronie środowiska i mogliby tę wiedzę rozpropagować. W większości urzędów na szczeblu samorządowym oraz centralnym są komórki merytoryczne, które decydują o opisie przedmiotu zamówienia, dają tzw. wsad merytoryczny. Od nich zależy inicjatywa i skuteczne działanie samorządów. Ale cóż, skoro w naszej mentalności ekologiczność produktów znajduje się na drugim planie, po cenie. Wynika to z przyzwyczajeń i sytuacji, w jakiej żyliśmy w przeszłości. Musi się wiele zmienić w naszym codziennym życiu, żebyśmy mentalnie dorośli do uwzględniania ekologii w zamówieniach publicznych. Zielone Zamówienia Publiczne 11

12 Czy to są największe i najczęstsze pułapki czyhające na zamawiających zainteresowanych zazielenieniem przetargów w polskich instytucjach? Ekologia odnosi się przede wszystkim do przedmiotu zamówienia i związana jest z podmiotem, czyli z wykonawcą. Kryteria oceny służą potwierdzeniu np. jakości przedmiotu zamówienia. Są cztery aspekty oceny ofert. Po pierwsze, jeśli parametry są oszczędne, możemy lepiej punktować wykonawcę i w perspektywie jego oferta może stać się najkorzystniejsza. Jest również kwestia gradacji kryteriów, o czym wspomniałam już wcześniej. Jeśli ustalimy, że cena będzie stanowiła 80 proc. atrakcyjności ofert, a kwestie proekologiczne tylko 20 proc., to wykonawca oferujący produkty ekologiczne będzie miał problem z wygraniem przetargu. Trzeba zatem zmienić te proporcje, by cena zawsze i wszędzie nie przebijała się na pierwsze miejsce, pomimo tego, że ustawa o fi - nansach publicznych nakazuje, że trzeba gospodarować oszczędnie. Czy dla zmiany praktyki zamówień publicznych niezbędna jest nowelizacja przepisów? Myślę że nie, bowiem same dyrektywy unijne zobowiązują nas do przestrzegania określonych zasad, od respektowania których nie uciekniemy. Dlatego dajmy na razie szansę myśleniu proekologicznemu, obniżając kryterium ceny przykładowo do 50 czy też 60 proc. Większość zamawiających boi się jednak obniżenia kryterium ceny, choć przepisy ustawy tego nie zabraniają. Najlepiej ustalajmy kryteria odpowiednie do przedmiotów zamówienia. Trzeba dawać ludziom praktyczną wiedzę w zakresie zielonych zamówień. Ludzie nie wiedzą, że oprócz ustawy są jeszcze rozwiązania unijne dotyczące choćby ochrony środowiska. Dopytują się, jak należy konstruować warunki udzielania zielonych zamówień, co to są ekoetykiety, do czego służą. Proszę zatem od razu powiedzieć, co to są ekoetykiety i jak mogą być praktycznie wykorzystywane w zielonych zamówieniach? Etykiety ekologiczne, w największym skrócie, są oznaczeniem promującym jakość środowiskową oznaczonych nimi wyrobów i usług spełniających kryteria wspólnotowego systemu oznakowania ekologicznego. Aktualnie istniejące kryteria obejmują szeroki zakres takich asortymentów, od urządzeń powszechnego użytku, po środki czystości, od wyrobów dla domu i ogrodu, po tekstylia i obuwie, od usług hotelowych, po usługi kempingowe. Tysiące wyrobów noszących logo prośrodowiskowe jest dostępnych na rynku, a ich sprzedaż rośnie. To także w jakimś sensie edukowanie społeczeństwa, by wybierali artykuły, które jak najmniej szkodzą środowisku. Najbardziej ekologicznie uwrażliwieni na kupowane artykuły są obecnie Amerykanie. Ale i do nas trafi to przekonanie. Lepiej, by stało się to jak szybciej. Czy na organizację zielonych przetargów mogą sobie pozwolić wszystkie instytucje publiczne, czy też tylko te, które dysponują odpowiednimi specjalistami w zakresie ochrony środowiska? Pozwolić mogą sobie wszystkie, ale niektóre zamówienia wymagają wiedzy specjalistycznej. Przeciętny pracownik odpowiedzialny za zamówienia publiczne w gminie może takiej wiedzy nie posiadać. Natomiast są pewne procedury standardowe, powtarzane przez różnych zamawiających. Czasem wystarczy wiedza informatyka, który podpowie jak opisać przedmiot zamówienia, byśmy mogli dopuścić materiały eksploatacyjne regenerowalne i by spełniały one kryterium jakościowe. Są już fi rmy, które dobrze to robią, ale podstawową potrzebą jest dobrze opisany przedmiot zmówienia oraz właściwa weryfi kacja dostarczonych materiałów. Zapominamy o tym, że pewne rzeczy można sprawdzić i przetestować, czy ich jakość wykonania będzie nas zadawalała. Są wprawdzie odpowiednie zapisy w umowie dotyczące jakości wykonywanych zamówień, jeśli jednak nie sprawdzimy tego praktycznie, produkt może zawieść nasze oczekiwania. Trzeba zatem wprowadzić odpowiednie zapisy w umowie i specyfi kacji, aby zminimalizować ryzyko jakie ponosimy. W kwestii zielonych zamówień jest pani optymistką? Przyzwyczaimy się do nich, ale jeszcze to trochę potrwa. Konieczny jest do tego wzrost świadomości w społeczeństwie oraz zwracanie większej uwagi na transparentność wydawania publicznych pieniędzy. Ciągle bowiem można spotkać się z przekonaniem, że publiczne, to znaczy niczyje. Można więc nie zwracać uwagi na to, jak się te środki fi nansowe wydaje. Odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny fi nansów publicznych siedzi w nas gdzieś tam z tyłu głowy, ale nie zawsze jest priorytetem. Stąd częste naruszanie chociażby zasad konkurencji. Co robić, by uniknąć takich problemów? Głównie przestrzegać procedur związanych z przedmiotem zamówień. Zamawiający może żądać określonych dokumentów, czy zaświadczeń potwierdzających, że wykonawca ma wdrożone określone procedury jakościowe. Może wpisać certyfi kat ISO 14001, a także dopuścić dokumenty z innych krajów, by sprawdzić, czy zamawiany produkt rzeczywiście odpowiada jego oczekiwaniom i wymaganiom przedmiotowym w szerokim tego słowa znaczeniu. Można nawet postawić kryteria większe niż w normach, ale nie mogą one być sprzeczne z normami, także z normami czy kryteriami stosowanymi w innych państwach. Ważne, by parametry ekologiczne zawarte w zamówieniu nie były z góry określone pod jednego, konkretnego klienta. Zasada ta dotyczy zresztą wszystkich zamówień publicznych, nie tylko zielonych. Dziękujemy za rozmowę. 12 Zielone Zamówienia Publiczne

13 Poniżej prezentujemy zredagowany zapis internetowego spotkania z autorem trzeciego wykładu szkoleniowego pt. Przygotowanie postępowania. Czat odbył się w końcu lutego 2009 r. Uczestnik: Dzień dobry, proszę o informację, które elementy Specyfi kacji Istotnych Warunków Zamówienia mogą odnosić się do problematyki środowiskowej poza opisem funkcjonalnych wymagań oraz kryteriami wyboru? A. Banaś: Witam tulipana. W SIWZ uwzględnić można środowiskowe elementy w opisie przedmiotu, w warunkach uczestnictwa, kryteriach wyboru oraz w umowie, którą traktujemy jako integralną część SIWZ Uczestnik: Czy elementy ekologiczne lepiej uwzględniać na poziomie opisu przedmiotu zamówienia, czy też na poziomie kryteriów i warunków wyboru oferentów? A. Banaś: Elementy ekologiczne najlepiej uwzględniać wszędzie tam, gdzie pozwala na to prawo i potwierdza to rozpoznanie rynku. Uczestnik: Co w sytuacji kiedy nie można stwierdzić czy urządzenie spełnia BAT? A. Banaś: W sytuacji, kiedy są watpliwości w sprawie BAT, można zażądać wyjaśnień od wytwórcy. Uczestnik: Czy mógłby Pan szerzej omówić z jakich sztywnych elementów ma się składać SIWZ? A. Banaś: Wymogów Art.36 w sprawie zawartości SIWZ lepiej nie dzielić na sztywne i mniej sztywne. Warunki należy rozumieć jako warunki udziału, dopiero po stwierdzeniu, że spełniono je zgodnie zapisami SIWZ przystępujemy do operowania kryteriami. Uczestnik: Czy dobrze rozumiem, że określenie warunki i kryteria wyboru oferentów należy rozumieć jako: warunek udziału oferenta w przetargu i kryteria wyboru oferty? Czat z Andrzejem Banasiem, ekspertem szkoleń e-learningowych Zielone zamówienia publiczne A. Banaś: Wymagania warunkujące uzyskanie pozwolenia zintegrowanego precyzyjnie opisuje ustawa POŚ i przywołane rozporządzenie. Weryfi kacja wstępnie może polegać/wywodzić się z informacji o analogicznych urządzeniach i instalacjach już funkcjonujących. Takiej informacji wolno zażądać. Uczestnik: Jeśli chodzi o wybór trybu postępowania to sugeruje Pan, aby stosować procedury negocjacyjne negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny i negocjacje bez ogłoszenia. Moją wątpliwość budzi możliwość zastosowania dialogu konkurencyjnego w świetle przesłanek zawartych art. 60b ust.1 pkt 1 i 2. Ten tryb wolno zastosować gdy są spełnione łącznie obie przesłanki. W pkt 1 ustawodawca uzależnił możliwość zastosowania tego trybu, jeżeli ze względu na szczególnie złożony charakter zamówienia nie można opisać przedmiotu zamówienia zgodnie z art. 30 i 31. Natomiast w świetle art. 30 ust. 6 zamawiający może odstąpić od opisywania przedmiotu zamówienia z uwzględnieniem przepisów ust. 1 3, jeżeli zapewni opis przedmiotu zamówienia przez wskazanie wymagań funkcjonalnych. Wymagania te mogą obejmować opis oddziaływania na środowisko. A. Banaś: W sprawie dialogu konkurencyjnego moja opinia w tej sprawie jest następująca: istnieją co prawda formalne przesłanki dla sięgnięcia po ten tryb, zaletą jest właśnie możliwość dialogu, jednak nadmierna swoboda udzielania zamówienia może budzić zastrzeżenia organów kontrolnych. Z tej racji, ja uznając rzecz za możliwą nie stosuję tego trybu. Uczestnik: Zgadzam się z Panem, bowiem każde zastosowanie innego trybu niż tryby podstawowe przetarg nieograniczony i przetarg ograniczony w zamówieniach do progów unijnych negocjacji z ogłoszeniem, wymaga wskazania przesłanki lub przesłanek uzasadniających wybór danego trybu. Na zamawiającym ciąży obowiązek uzasadnienia faktycznego i prawnego zastosowania innego trybu niż tryby podstawowe. W przypadku kontroli zamawiający musi bowiem wykazać, że wybór danego trybu był w pełni zgodny z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych. Uczestnik: Właśnie w kwestii analizy rynku. Czy podczas przetargu należy wykazać się czymś (jakimś dokumentem, zbiorem zestawień adekwatnych urządzeń, itp.), że analiza rynku została wykonana? Czy wystarczy orientacja na rynku, czy takowe urządzenia/usługi w ogóle są dostępne i w jakich cenach? A. Banaś: Analiza rynku, o której mowa w wykładzie nie podlega żadnym ustawowym regulacjom wyrażonym wprost. Jednakże np. ustawa o finansach publicznych nakazując efektywne wydatkowanie środków daje podstawę do wymagania od zamawiającego znajomości rynku, na który się ze swoim zamówieniem wybiera. Nie trzeba papierów. Wystarczy orientacja na rynku, najlepiej obszerna i rzetelna. Uczestnik: Czy katalog dokumentów, których zamawiający może żądać zawiera zamkniętą listę dokumentów, czy można samodzielnie zażądać innego dokumentu np. certyfi katu klasy energetycznej? A. Banaś: Jest to wymóg wynikający z opisu przedmiotu. Podstawę stanowi tutaj paragraf 3 ust.1 p.2 rozporządzenia o dokumentach żądam dokumentu potwierdzającego, że zamówiony przedmiot odpowiada określonym normom lub specyfi kacjom technicznym. Uczestnik: Teraz to już zupełnie straciłam orientację. Art. 3 ust. 1 pkt. 3 mówi, że W celu potwierdzenia, że oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane odpowiadają wymaganiom określonym przez zamawiającego, zamawiający może żądać w szczególności zaświadczenia niezależnego podmiotu zajmującego się poświadczaniem zgodności działań wykonawcy z normami jakościowymi, jeżeli zamawiający odwołują się do systemów zapewniania jakości opartych na odpowiednich normach europejskich. Czy wobec powyższego można żądać certyfi katu ISO, czy nie?? W ostatnim czacie stwierdził Pan, że to narusza zasady konkurencji? A. Banaś: Tulipan w sprawie ISO Podtrzymuję. Nie wolno, co potwierdza brzmienie przepisu, o którym mowa. Nie wolno uczynić warunkiem posiadania ISO 14000, bowiem inne równoważne dokumenty mogą potwierdzać ten sam poziom zarządzania środowiskiem. Uczestnik: Jakie to są podmiotowe kryteria wyboru oferty o których mowa w art. 91 ust. 3? A. Banaś: Kryteria podmiotowe to takie, które odnoszą się do właściwości wykonawcy. Nie wolno np. uczynić kryterium wielkości zdolności kredytowej wykonawcy, można natomiast, kierując się wartością zamówienia, na rozsądnej wysokości ustalić ten wymóg jako warunek. Uczestnik: Zamierzam ogłosić przetarg na budowę największej sortowni odpadów w Polsce. Przetarg obejmie zakup i montaż urządzeń/linii technologicznej. Doświadczenie w powyższym zakresie mają przede wszystkim fi rmy zagraniczne. Czy jeżeli zapiszę jako kryterium wyboru doświadczenie w dostawie i montażu przynajmniej 3 takich instalacji (o zbliżonych wielkościach) będzie ograniczeniem konkurencji? Niestety w Polsce jest tylko jedna taka fi rma, a większość jednak jest z zagranicy. Zielone Zamówienia Publiczne 13

14 A. Banaś: Tulipan w sprawie sortowni. Poruszamy się na otwartym wspólnotowym rynku. Fakt istnienia jednej tylko polskiej fi rmy zdolnej sprostać wymaganiom nie ma tutaj znaczenia. Sprawą osobną jest żądanie wykazania się konkretną liczbą analogicznych lub podobnych realizacji. W tej sprawie brak sztywnych regulacji i decydującą wydaje się znajomość rynku. Żeby uniknąć zarzutu uchylania się od odpowiedzi odpowiadam. Z racji znaczenia zamawianego obiektu dla środowiska, ja bym zażądał doświadczenia na poziomie trzech podobnych przedsięwzięć. Uczestnik: W rozdziale opis przedmiotu zamówienia, jako przykład podał Pan możliwość żądania pakowania łożysk w folię biodegradowalną. Czy można żądać od zamawiającego, aby folię, w którą zapakował swój towar zabrał i przekazał do recyklingu? A. Banaś: Tulipan w sprawie folii. Będzie to zamówienie na dostawę i usługę, co może wpłynąć na cenę. Formalnych przeszkód nie widzę, zdarza się przecież, że zamawiamy jakieś urządzenia wraz z ich montażem i rozruchem. Uczestnik: Proszę o odpowiedź w sprawie przywołanego rozporządzenia w związku z uzyskiwaniem pozwolenia zintegrowanego. A. Banaś: Mowa o rozporządzeniu w sprawie minimalnych wymagań warunkujących ubieganie się o pozwolenie zintegrowane. Podstawą jest delegacja dla ministra Środowiska zawarta w ustawie Prawo ochrony środowiska. Chodzi o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055) Uczestnik: Jak można zapisać w warunkach i kryteriach obowiązek posiadania wszystkich wymaganych prawem pozwoleń i zezwoleń z zakresu ochrony środowiska, w tym uiszczania opłat za korzystanie ze środowiska od oferenta, aby wybrać nie tylko tańszego, ale też bardziej zielonego czyli pro-środowiskowego wykonawcę? A. Banaś: Gotowa recepta nie istnieje. Odradzałbym też uproszczeń w postaci Wymaga się wszystkich możliwych pozwoleń, zezwoleń, certyfi katów... itp.. Zamówienie zamówieniu nie równe. Wymogi w formie warunków, ale także kryteria wyboru powinno się dostosować do przedmiotu, wielkości zamówienia i rynkowych uwarunkowań, o których wspominaliśmy przy analizie rynku. Uczestnik: Dziękuję za wszystkie odpowiedzi. Jak to zrobić ekologicznie Przed podjęciem decyzji o zakupie samochodu osobowego należy rozważyć możliwość zwiększenia efektywności wykorzystania dotychczas posiadanych pojazdów np. wspólnego korzystania ze środków transportu pomiędzy różnymi organizacjami (urzędami, szkołami, szpitalami itp.). Poniżej znajduje się lista kryteriów, które muszą spełniać pojazdy i ich części, aby uzyskać etykietę ekologiczną. Kryteria te mogą być wykorzystane do opracowania specyfi kacji technicznej dla pojazdów i ich części. Proces produkcji pojazdów jest bardzo złożony, ale nie jest najważniejszym źródłem oddziaływań na środowisko. Największe problemy środowiskowe związane są z użytkowaniem środków transportu. Zalicza się do nich zużycie paliwa i inne związane z tym problemy emisja do atmosfery oparów paliw, emisję CO2, emisję substancji szkodliwych, rozlewy oraz emisję hałasu. W dużych miastach pojazdy samochodowe są często najważniejszym źródłem zanieczyszczeń. Planując zakupy należy dostosować parametry pojazdów do potrzeb, zwracając uwagę przede wszystkim na zużycie paliwa. Zarówno przy zakupie środków transportu publicznego, jak i samochodów osobowych należy zwrócić uwagę na to, aby były efektywnie wykorzystywane (dostosowanie wielkości do przewidywanej liczby użytkowników). W przypadku samochodów osobowych warto zrezygnować z niektórych udogodnień zwiększających oddziaływanie na środowisko (silniki o wysokiej mocy, klimatyzacja i.in.). Poniższe propozycje dotyczą kryteriów proekologicznych dla pojazdów gospodarki komunalnej (zamiatarki do ulic oraz śmieciarki) i autobusów miejskich. Etap cyklu życia Kryterium Używanie Emisja hałasu limity Używanie Emisja hałasu bezpieczeństwo zawodowe Używanie Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza Wymagania Poziom emisji hałasu z autobusów nie może przekraczać limitu 77dB(A) zgodnie z dyrektywą 92/97/EWG. Jeżeli pojazdy gospodarki komunalnej posiadają wyposażenie dodatkowe mogące emitować hałas (np. pojemniki na śmieci), to również to wyposażenie powinno spełniać wymagania dotyczące ograniczania emisji hałasu. Nawet przy otwartej pokrywie dachu, oknie bocznym i pracujących urządzeniach dodatkowych równoważny poziom dźwięku A na stanowisku pracy nie może przekraczać 85 db(a). Pojazdy nie mogą być modyfi kowane w sposób, który mógłby zwiększyć emisję hałasu. Emisja zanieczyszczeń z silnika musi spełniać limity EURO V lub limity dla pojazdów bardziej przyjaznych dla środowiska (EEV) wynikające z dyrektywy 1999/96/WE: patrz tabela A. 14 Zielone Zamówienia Publiczne

15 Etap cyklu życia Używanie Używanie Używanie Kryterium Ograniczenie zanieczyszczenia powietrza -Silniki urządzeń pomocniczych Ograniczenia w stosowaniu substancji szkodliwych Ograniczenia w stosowaniu substancji szkodliwych lakierowanie Wymagania Muszą być spełnione limity emisji spalin określone w dyrektywie 97/68/EWG: patrz tabela B. Stosowane czynniki chłodnicze powinny mieć tak niski potencjał wytworzenia efektu cieplarnianego (GWP100) jak to jest tylko możliwe. Warunek ten będzie spełniony, jeżeli GWP100 wynosi poniżej Do gruntowania i malowania stosowane są lakiery nie zawierające surowców (wypełniacze, pigmenty, środki suszące), w których znajduje się ołów, związki chromu VI i związki kadmu. Podczas procesu pokrywania emisja oparów rozpuszczalników nie może przekraczać 150g/m 2. g/kwh Tabela A. Dopuszczalna wielkość emisji zgodnie z EURO V lub EEV Dyrektywa 1999/96/ WE Poziom B2 od 2008 Dyrektywa 1999/96WE Poziom C EEV Dyrektywa 1999/96/ WE Poziom B2 od 2008 EURO V EEV EURO V EEV CO HC NOX Cząstki stałe Metan C Zadymienie spalin Limity z testu ESC i ELR Limity z testu ESC i ELR Limity z testu ETC Dyrektywa 1999/96/ WE Poziom C EEV Limity z testu ETC Przykładowy arkusz oceny ofert przetargowych dla autobusów. 1. Dane dotyczące produktu Kryteria Obowiązkowe Dodatkowe Producent, nazwa i symbol pojazdu: 2. Średnie zużycie paliwa na 100 km 30 Klasa B wg European fuel consumption labelling Klasa A wg European fuel consumption labelling 3. Emisja zanieczyszczeń 20 EUROIV > EURO IV 4. Trwałość produktu Okres gwarancji na kompletny pojazd bez dodatkowych opłat Co najmniej 2 lata Więcej niż 2 lata Gwarancja dostępności serwisu i części zamiennych Co najmniej 8 lat Więcej niż 8 lat 5 5. Dodatkowe kryteria ekologiczne 20 Silnik przystosowany do wykorzystania paliw alternatywnych Etanol /* METAN (CNG, LNG) /* LPG /* Energia elektryczna /* Wodór /* 6. Wyposażenie dodatkowe Wyposażenie w rozwiązania umożliwiają optymalizację zużycie energii Czujniki ciśnienia powietrza w oponach 5 7. Odbiór pojazdu Bezpłatny odbiór zużytego pojazdu lub odkupienie przez dostawcę 10 Wypełnienie wszystkich kryteriów obowiązkowych? TAK/NIE? Ilość punktów przyznanych za spełnienie kryteriów dodatkowych Maksymalna ilość punktów 100 /* w zakresie możliwości wykorzystania paliw alternatywnych do napędu pojazdów można, w zależności od preferencji zamawiającego, ustanowić kryteria obowiązkowe. Kryteria zostały opracowane na podstawie kryteriów dla niemieckiej ekoetykiety Der Blaue Engel. Więcej informacji: Zielone Zamówienia Publiczne 15

16 Zapraszamy na szkolenia e-learningowe Zielone zamówienia publiczne Zgłoszenia na stronie Zielone Zamówienia Publiczne