Fizyka czastek: detektory
|
|
- Agnieszka Piotrowska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fizyka czastek: detektory prof. dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Wykład VII Detektory przy kolajderach
2 Wprowadzenie Ideałem jest pełna rekonstrukcja przypadku: Ale we współczesnych eksperymentach przy kolajderach nie jest to możliwe. A.F.Żarnecki Wykład VII 1
3 Wprowadzenie Pojedyncze detektory pozwalaja bardzo precyzyjnie zmierzyć: pozycję czastki (detektory krzemowe, detektory śladowe) pozycję wierzchołka oddziaływania (detektor wierzchołka) identyfikacja ciężkich kwarków... tor czastki (detektory śladowe) w polu magnetycznym: pęd czastki prędkość czastki (TOF, detektory Czerenkowa) energię czastki (kalorymetry) typ czastki (TRD, na podstawie de/dx i oddziaływania w materii) Na tej podstawie jesteśmy często w stanie zaklasyfikować czastkę, ale naogół tylko w ograniczonym zakresie kinematycznym i/lub nie jest to pełna identyfikacja (np. wiemy, że naładnowany hadron, ale nie konkretnie czy π +, K + czy p) A.F.Żarnecki Wykład VII 2
4 Wprowadzenie Jak zaprojektować detektor? Co decyduje o ostatecznym wyborze konstrukcji? Jakie sa ograniczenia? A.F.Żarnecki Wykład VII 3
5 Fizyka Wprowadzenie Projektujac detektor trzeba sobie przede wszystkim odpowiedzieć na pytania: Jakie procesy chcemy badać/poszukiwać? np. pp H, e + e µ + µ Przygotowywana jest lista procesów referencyjnych Z jakimi stanami końcowymi będziemy mieli do czynienia? np. H γγ, H ZZ, q q W ± Jak możemy mierzyć wybrane stany końcowe? Jakie parametry detektora sa istotne? fotony kalorymetr EM rozdzielczość energetyczna i przestrzenna (tło π ) µ ± detektory śladowe i mionowe + pole magnetyczne ciężkie kwarki detektor wierzchołka, det. śladowe bilans energii i pędu kalorymetria, hermetyczność detektora Jaka precyzja pomiaru wymagana jest w pomiarze danego procesu? A.F.Żarnecki Wykład VII 4
6 Physics, Signatures and Triggers Some physics and their experimental signatures: Higgs γγ, bbar, WW, ZZ (peak) Supersymmetry multi-leptons or same-sign lepton pairs jets and Missing E T Z di-electron, di-muon (peak) W electron or muon and Missing E T Large Extra dimensions jet + Missing E T (mono-jet) di-fermion, di-boson Compositeness di-jet (hi mass tail) lepton and jet (LeptoQuark) Corresponding primary triggers: di-photon di-electron di-muon di-jet with b-tagging Inclusive leptons, either: higher threshold Isolation cut Pre-scale applied Missing E T. Jet(s) leptons mixed or composite triggers 15-June-2007 HCPSS - Triggers & Analysis Avi Yagil 25
7 TABLE II: Benchmark reactions for the evaluation of ILC detectors Process and Energy Observables Target Detector Notes Final states (TeV) Accuracy Challenge Higgs ee Z 0 h 0 l + l X 0.35 M recoil, σ Zh, BR bb δσ Zh = 2.5%, δbr bb = 1% T {1} ee Z 0 h 0, h 0 b b/c c/ττ 0.35 Jet flavour, jet (E, p) δm h =40 MeV, δ(σ Zh BR)=1%/7%/5% V {2} ee Z 0 h 0,h 0 WW 0.35 M Z, M W, σ qqww δ(σ Zh BR WW )=5% C {3} ee Z 0 h 0 /h 0 ν ν, h 0 γγ 1.0 M γγ δ(σ Zh BR γγ)=5% C {4} ee Z 0 h 0 /h 0 ν ν, h 0 µ + µ 1.0 M µµ 5σ Evidence for M h = 120 GeV T {5} ee Z 0 h 0,h 0 invisible 0.35 σ qqe 5σ Evidence for BR invisible =2.5% C {6} ee h 0 ν ν 0.5 σ bbνν, M bb δ(σ ννh BR bb ) = 1% C {7} ee t th σ tth δg tth =5% C {8} ee Z 0 h 0 h 0, h 0 h 0 ν ν 0.5/1.0 σ Zhh, σ ννhh, M hh δg hhh =20/10% C {9} SSB ee W + W 0.5 κ γ, λ γ = V {10} ee W + W ν ν/z 0 Z 0 ν ν 1.0 σ Λ 4,Λ 5 = 3 TeV C {11} SUSY ee ẽ + Rẽ R (Point 1) 0.5 Ee δm χ 0 =50 MeV 1 T {12} ee τ + 1 τ 1, χ+ 1 χ 1 (Point 1) 0.5 Eπ, E2π, E3π δ(m τ 1 M χ 0)=200 MeV 1 T {13} ee t 1 t 1 (Point 1) 1.0 δm t 1 =2 GeV {14} -CDM ee τ + 1 τ 1, χ+ 1 χ 1 (Point 3) 0.5 δm τ 1=1 GeV, δm χ 0=500 MeV, F {15} 1 ee χ 0 2 χ 0 3, χ + 1 χ 1 (Point 2) 0.5 Mjj in jje/, M ll in jjlle/ δσ χ2 χ 3 = 4%, δ(m χ 0 2 M χ 0)= 500 MeV C {16} 1 ee χ 1 / χ0 i χ 0 j (Point 5) 0.5/1.0 ZZE/, WWE/ δσ χ χ=10%, δ(m χ 0 3 M χ 0) =2 GeV C {17} 1 χ + 1 ee H 0 A 0 b bb b (Point 4) 1.0 Mass constrained M bb δm A=1 GeV C {18} -alternative ee τ + 1 τ 1 (Point 6) 0.5 Heavy stable particle δm τ 1 T {19} SUSY χ 0 1 γ + E/ (Point 7) 0.5 Non-pointing γ δcτ=10% C {20} breaking χ ± 1 χ0 1 + π ± soft (Point 8) 0.5 Soft π± above γγ bkgd 5σ Evidence for m=0.2-2 GeV F {21} Precision SM ee t t 6 jets 1.0 5σ Sensitivity for (g 2) t/ V {22} ee f f (f = e, µ, τ; b, c) 1.0 σ f f, A F B, A LR 5σ Sensitivity to M ZLR = 7 TeV V {23} New Physics ee γg (ADD) 1.0 σ(γ + E/) 5σ Sensitivity C {24} ee KK f f (RS) 1.0 T {25} Energy/Lumi ee ee fwd 0.3/1.0 δm top=50 MeV T {26} Meas. ee Z 0 γ 0.5/1.0 T {27}
8 Table 3 Gold plated processes at photon colliders. Reaction γγ h 0 b b γγ h 0 WW(WW ) γγ h 0 ZZ(ZZ ) γγ H,A b b γγ f f, χ + i χ i, H+ H γγ S[ t t] Remarks SM or MSSM Higgs, M h 0 < 160 GeV SM Higgs, 140 GeV < M h 0 < 190 GeV SM Higgs, 180 GeV < M h 0 < 350 GeV MSSM heavy Higgs, for intermediate tan β large cross sections, possible observations of FCNC t t stoponium γe ẽ χ 0 1 Mẽ < 0.9 2E 0 M χ 0 1 γγ W + W anomalous W interactions, extra dimensions γe W ν e anomalous W couplings γγ WWWW,WWZZ strong WW scatt., quartic anomalous W, Z couplings γγ t t anomalous top quark interactions γe tbν e anomalous Wtb coupling γγ hadrons total γγ cross section γe e X and ν e X NC and CC structure functions (polarized and unpolarized) γg q q, c c gluon distribution in the photon γγ J/ψ J/ψ QCD Pomeron
9 Wprowadzenie Fizyka Jaka jest częstość przypadków, których szukamy? A jaka jest częstość przypadków tła? Czy potrafimy wyodrębnić poszukiwane przypadki na poziomie triggera (układu wyzwalania)? Które detektory musza to zapewnić? Sa też pytania wspólne dla wszystkich rozważanych procesów (choć z nich wynikajace): Jaka duży będzie strumień danych? Jak go przetworzyć i zapisać? Jak dokładnie musimy kalibrować nasz detektor? Jak dokładnie musimy pozycjonować nasz detektor? Jak dokładnie musimy znać efektywności detektorów i układu wyzwalania? A.F.Żarnecki Wykład VII 5
10 Wprowadzenie Idealny detektor Obejmuje pełen kat bryłowy (4π), bez dziur, obszarów martwych itp. Dokładny pomiar pędów i energii, oraz pozycji (duża segmentacja) Pełna identyfikacja czastek Jednorodność, idealna kalibracja i 100% efektywność (brak czasu martwego) Taki detektor można naszkicować na kartce papieru, a nawet wstawić do programu symulacji... Ale taki detektor nie istnieje! A.F.Żarnecki Wykład VII 6
11 Wprowadzenie Ograniczenia Wiazka: rozmiary i tło Przewody: zasilanie i wyprowadzanie sygnałów, chłodzenie, kalibracja Konstrukcja mechaniczna Dostępne technologie detektorów, czas odczytu, segmentacja... Dostępne technologie dla elektroniki odczytu, transferu i przetwarzania danych Tu trzeba przewidzieć rozwój technologii na wiele lat naprzód! Wymagany nakład pracy i kwalifikacje personelu Ogólne rozmiary i waga detektora, sposób montowania, dostęp serwisowy. Potrzebna infrastruktura Planowany termin uruchomienia PIENIADZE - licza się na każdym kroku A.F.Żarnecki Wykład VII 7
12 Wprowadzenie Ryzyko Projektujac detektor, który ma być uruchomiony za 0(10) lat musimy przewidywać rozwój technologii produkcji komponentów, elektroniki, procesorów, itp. Gdybyśmy opierali się wyłacznie na komercyjnie dostępnych rozwiazaniach - - eksperyment byłby przestarzały w chwili uruchomienia. Szereg wyborów jest wiec obarczonych ryzykiem, zarówno jeśli chodzi o docelowe parametry detektora (czy uda się je uzyskać) jak i koszt. Ale bez podejmowania tego ryzyka nie byłoby rozwoju technik detekcyjnych! Trudne wyzwania pozwalaja przyciagn ać najlepszych! A.F.Żarnecki Wykład VII 8
13 Wprowadzenie Nie istnieje jedno, najlepsze rozwiazanie! Nie jest możliwa globalna optymalizacja - za dużo niewiadomych (poczynajac od fizyki, np. co będzie najważniejszym pomiarem) Każdy eksperyment znajduje swoje minimum. Jakie sa ogólne zasady budowy detektorów? Z jakich elementów powinien się składać detektor przy kolajderze? Jak powinny być rozmieszczone? A.F.Żarnecki Wykład VII 9
14 Detektor uniwersalny Struktura warstwowa Ułożone jeden za drugim detektory umożliwiaja optymalny pomiar wszystkich rodzajów czastek i ich (zwykle częściowa) identyfikację. A.F.Żarnecki Wykład VII 10
15 Detektor uniwersalny Struktura warstwowa Ten schemat opisuje większość współczesnych eksperymentów przy kolajderach (LEP, HERA, Tevatron, LHC, ILC): Kolejno od środka detektora: detektor wierzchołka jak najbliżej osi wiazki, określa gdzie zaszło zderzenie, identyfikuje rozpady czastek krótkożyciowych (tzw. wierzchołki wtórne) najczęściej detektor półprzewodnikowy detektory śladowe pomiar torów czastek naładowanych, wyznaczenie pędów czastek z zakrzywienia w polu magnetycznym najczęściej detektory gazowe (minimalizuje oddziaływania czastek w detektorze) A.F.Żarnecki Wykład VII 11
16 Detektor uniwersalny Struktura warstwowa kalorymetr elektromagnetyczny pomiar energii elektronów i fotonów gęsty materiał absorbujacy lawinę czastek (międź, ołów, wolfram) kalorymetr hadronowy pomiar energii hadronów (protony, neutrony, piony, kaony) gęsty materiał absorbujacy lawinę czastek; lawina hadronowa jest wielokrotnie dłuższa od elektromagnetycznej. detektory mionowe identyfikacja mionów - jedyne czastki naładowane, które moga przejść przez kalorymetry bez dużych strat energii A.F.Żarnecki Wykład VII 12
17 Detektor uniwersalny Struktura warstwowa, d. sladowe kalorymetry VTX TPC e. m. hadronowy det. mionowe e + γ + π, p... ο n, K... µ + ν A.F.Żarnecki Wykład VII 13
18 /!A? =" * K γ µ : &# -$0? - $0! 22 "?!"?
19 OPAL Detektor OPAL, akcelerator LEP, zderzenia wiazek przeciwbieżnych e + e
20
21
22 SiD Projekt detektora dla eksperymentu przy ILC Koncepcja detektora opartego w całości o detektory półprzewodnikowe (krzemowe)
23 Particle Identification Methods Constituent Si Vertex Track PID Ecal Hcal Muon electron primary Photon γ primary u, d, gluon primary Neutrin - s primary c, b, τ secondary µ primary MIP MIP PID = Particle ID v (TOF, C, de/dx) MIP = Minimum Ionizing Particle
24 Generic features required of ATLAS and CMS Detectors must survive for 10 years or so of operation Radiation damage to materials and electronics components Problem pervades whole experimental area (neutrons): NEW! Detectors must provide precise timing and be as fast as feasible 25 ns is the time interval to consider: NEW! Detectors must have excellent spatial granularity Need to minimise pile-up effects: NEW! Detectors must identify extremely rare events, mostly in real time Lepton identification above huge QCD backgrounds (e.g. /jet ratio at the LHC is ~ 10-5, i.e. ~ 100 worse than at Tevatron) Signal X-sections as low as of total X-section: NEW!
25 Detektor wierzchołka
26 9. Vertex Reconstruction B + D 0 D + K 0 l = γ c τ B γ 500 µm τ B 1.6 ps The life time of B-mesons can be measured from the decay length l, if the momentum of the B-meson (γ-factor) is measured as well. Gregor Herten / 9. Vertex Reconstruction 4
27 CDF s 1 st Top Event (run 1)
28 Impact parameter resolution (simplified) beam pipe small! small! small x/x 0!!"#$%&'(%'(%%)! Gregor Herten / 9. Vertex Reconstruction 6
29
30 Detektor wierzchołka Odległość od osi wiązki: kluczowa dla wyniku pomiaru precyzja pomiaru vs profil/tło wiązki
31 W oddziaływaniu pomie dzy wia zkami powstaja pary e + e o małych pe dach poprzecznych, z których cze ść zostawia ślady (ang. hit ) w detektorze wierzchołka utrudniaja c rekonstrukcje innych torów. W pie ciowarstwowym detektorze oczekuje sie około dodatkowych hitów. e+ γ γ e+ e+ e γ* e e γ Beamstrahlung Breit Wheeler e e e e γ* γ* e+ e+ e e γ e+ γ* e+ Bethe Heitler Landau Lifshitz Paweł Łużniak Detektory dla akceleratora liniowego ILC (International Linear Collider) 30
32
33 Ge stość śladów w pierwszej warstwie [1/mm 2 /BX] Pary e + e symulowane za pomoca Guinea Pig. Ge stości liczone dla różnych wartości promienia pierwszej warstwy mm 10 mm 12 mm 15 mm z[cm] φ[deg] mm z[cm] Paweł Łużniak Detektory dla akceleratora liniowego ILC (International Linear Collider) 31
34 Jet flavour tagging performance b selection c selection purity bx purity bx Efficiency 0.8 Efficiency 0.6 efficiency bx bx bx 131bx radius of the first layer[mm] radius of the first layer[mm] bx bx bx 131bx bx bx radius of the first layer[mm] radius of the first layer[mm] Purity 0.8 Purity 0.6 Spatial resolution 4 µm, layer thickness 0.1% X 0. R 1 = 26 mm - only 4 layers. Paweł Łużniak Background studies for the VTX geometry optimisation 6 efficiency
35 Detektor wierzchołka Odległość od osi wiązki: precyzja pomiaru (ekstrapolacja) vs tło wiązki Segmentacja (rozmiar piksela): precyzja pomiaru vs objętość danych, straty mocy Technologia: odporność radiacyjna vs koszt, szybkość odczytu Grubość detektora: rozpraszanie vs stabilność mechaniczna
36 ILD-VD - Vertex Detectors Geometries Considered for the LoI Maintain 2 alternative long-barrel approaches : LDC VXD03 5 layers GLD VXD04 3 double-layers Two read-out modes considered : continuous read-out read-out delayed after bunch-train 3 double layers expected to help mini-vectors ILD Meeting, 6
37 Inner layer at r=1.6 cm for B=3.5 T Vertex Detector 16
38 Centralny detektor śladowy
39 6. ALICE TPC Simulated heavy ion collision in the ALICE TPC. View inside the ALICE TPC 34
40 14. CMS Silicon Tracker Micro Strip: 214 m 2 of silicon strip sensors 11.4 million strips Diameter: 2.4 m Pixel: Inner 3 layers: silicon pixels ( 1 m 2 ) 66 million pixels (100x150 µm 2 ) Precisio: σ(rφ) σ(z) 15 µm Gregor Herten / 14. Tracking Systems 30
41 14. ATLAS - Sensors traversed by charged track Charged track of pt =10 GeV at η=0.3. traverses: beryllium beam pipe 3 pixel layers 4 double SCT layers about 36 TRT straws Gregor Herten / 14. Tracking Systems 38
42 Centralny detektor śladowy Różne możliwe technologie: - komora projekcji czasowej - detektory półprzewodnikowe - detektory gazowe Każda ma swoje zalety i wady. Wszystko należy uwzględnić: + precyzja pomiaru położenia (Si, gas) => precyzja pomiaru pędu (geometria, rozmiar, pole magnetyczne) + precyzja pomiaru de/dx (TPC, Si) + liczba punktów pomiarowych (TPC, Si) + czas odczytu (Si, TPC) + wpływ tła, nakładających się przypadków + tło kombinatoryczne + ew. inne funcje (np. TRD) + gwielokrotne rozpraszanie/bilans materiału przed kalorymetrem
43 ATLAS/CMS: from design to reality Amount of material in ATLAS and CMS inner tracker t Weight: 4.5 tons Weight: 3.7 tons LEP detectors Active sensors and mechanics account each only for ~ 10% of material budget Need to bring 70 kw power into tracker and to remove similar amount of heat Very distributed set of heat sources and power-hungry electronics inside volume: this has led to complex layout of services, most of which were not at all understood at the time of the TDRs
44 Can lessons be learned from Tevatron? D. Froidevaux, CERN 27 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
45 Photon Conversion Image of Material FNAL-CERN Summer School 2009 Calorimetry Lecture 2 52
46 The material budget in front: photon conversions 2009 COLLISIONS ATLAS TRT SCT 2009 COLLISIONS CMS preliminary PIXELS Photon conversion in first Silicon Tracker Layer 23
47 Electrons are affected too non-negligible bremsstrahlung FNAL-CERN Summer School 2009 Calorimetry Lecture 2 53
48 The material budget in front: electron Bremsstrahlung EFFECT on electrons IN CMS super-cluster 2.5 GeV electron plus Bremsstrahlung photons γ e basic cluster 2009 COLLISIONS 50% electrons give a non negligible brem special e track reconstruction special clustering algorithm 24 Fraction of radiated energy = (P in -P out )/P in
49 Kalorymetry Projektując kalorymetr chcielibyśmy zoptymalizować: - dokładność pomiaru energii (w rozważanym zakresie) - dokładność rekonstrukcji pozycji (pęd poprzeczny, matching toru) - możliwość pomiaru kierunku i/lub czasu - możliwość rekonstrukcji profilu kaskady (identyfikacja) Niestety nie można wszystkich tych parametrów polepszyć jednocześnie Pomiar energii: kalorymetr jednorodny, minimalna segmentacji Pomiar pozycji: duża segmentacja poprzeczna Pomiar kierunku i profilu kaskady: duża segmentacja podłużna Trzeba optymalizować pod kątem fizyki: procesy "wzorcowe" Koszt ogranicza wybór materiałów, rozmiary i liczbę kanałów...
50 Electrons and photons in ATLAS/CMS φ=85mm CMS PbWO 4 crystal calorimeter Barrel: 62k crystals 2.2 x 2.2 x23 cm End-caps: 15k crystals 3 x 3 x 22 cm D. Froidevaux, CERN 33 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
51 Electrons and photons in ATLAS/CMS ATLAS LAr EM Calorimeter description Back Cell Middle Cell Strip Cell φ η Barrel module EM Calo (Presampler + 3 layers): LAr-Pb sampling calorimeter (barrel) Accordion shaped electrodes Fine longitudinal and transverse optimal separation of showers in segmentation EM showers (for e ± and photons) are Cluster seeds reconstructed using calorimeter cell-clusteringclustering Presampler 0.025x0.1 (ηxφ) Energy lost in upstream material Strips 0.003x0.1 (ηxφ) non-bending plane, pointing Middle 0.025x0.025 (ηxφ) Back 0.05x0.025 (ηxφ) Longitudinal leakage D. Froidevaux, CERN 34 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
52 LHC benchmark: SM H γγ 1) Irreducible background from qq γγ and gg γγ (box) 2) Reducible background from π 0,η ( γγ) in jet fragmentation: final states with many photons look for single photons non-isolated photons inside jets look for isolated photons Very difficult problem: at p T 50 GeV, jet-jet / γγ 10 7 need to reject each jet by a factor 10,000 to bring the reducible background well below the irreducible one However, at p T 50 GeV, π 0 /jet 10-3 separate isolated photons from π 0 decays at 50 GeV photons from π 0 decays will be distant by 1 cm D. Froidevaux, CERN 41 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007 need granular position detector after ~ 4-5 X 0 in
53 Energy resolution CMS EM calorimeter (crystals): SM H γγ σ (E) E 3-5% ATLAS EM calorimeter (liquid-argon/lead sampling calorimeter): E CMS, full simulation high L Photons from H γγ σ (E) E 10% E σ / E (%) e ± η= 0.94 Sampling term = 10.7% Module zero test beam data Constant term = 0.3% Mass resolution (m H =100 GeV, low L): ATLAS : 1.1 GeV CMS : 0.6 GeV S B ~ 1 σ m E (GeV D. Froidevaux, CERN 39 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
54 Electrons and photons in ATLAS/CMS ATLAS EM Calorimeter energy reconstruction PS FRONT=S1 MIDDLE=S2 BACK=S3 CLUSTER EM shower Corrections due to cluster position: Δη (S-shape modulation) ±0.005 Δφ (offset in accordion) ± X 0 24 to 30 X 0 Two main clusterization ti methods: Fixed size sliding window: 3 3, 3 7 cells, 2 nd sampling η φ; Some energy left out, especially for small sizes. Topological clusters: Variable size cluster, minimize noise impact; Additional splitting algorithm is also provided. D. Froidevaux, CERN 35 Corrections for energy losses: 1. Before PS 2. Between PS & Calo 3. Outside cluster: depends on clustering method 4. After calorimeter: ~ Energy in BACK 2-7% overall energy correction >7% at low energy, high η Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
55 Angular resolution and acceptance SM H γγ ATLAS calorimeter has longitudinal segmentation can measure γ direction ATLAS, full simulation Vertex resolution using EM calo longitudinal segmentation Photons from H γγ σ ( θ ) θ vertex spread ~ 5.6 cm 50 mrad E z CMS has no longitudinal segmentation (and no preshower in barrel) vertex measured using secondary tracks from underlying event often pick up the wrong vertex smaller acceptance in the Higgs mass window D. Froidevaux, CERN 40 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
56 SM H γγ Rejection of QCD jet background ATLAS EM calo : full simulation ε γ =80% Most rejection from longitudinal calo segmentation and 4 mm η-strips in first compartment (γ / π 0 separation) D. Froidevaux, CERN 46 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
57 Spektrometr mionowy
58 Error in momentum measurement σ ( p p ) measured σ ( s) = s σ ( x) = s 3 2 = 1 σ ( x) p BL if the sagitta, s, is determined by 3 measurements with error σ(x) In the general case, for N equidistant measurements: σ ( p ) 1 σ ( x) p 720 = for N ~10 2 p 0.3 BL N + 4 measured In short σ ( p ) = const. 2 p
59 Magnets for 4π Detectors Solenoid + Large homogeneous field inside - Weak opposite field in return yoke - Size limited by cost - Relatively large material budget Toroid + Field always perpendicular to p + Rel. large fields over large volume + Rel. low material budget -Non-uniform field - Complex structural design Examples: Delphi: SC, 1.2 T, 5.2 m, L 7.4 m CDF: SC, 1.4T, 2 m, L 6m CMS: SC, 4 T, 5.9 m, L 12.5 m Example: ATLAS: Barrel air toroid, SC, ~1 T, 9.4 m, L 24.3 m
60 Charge and Momentum Two ATLAS toroid coils Superconducting CMS Solenoid Design
61 ATLAS/CMS: muon measurements CMS CMS muon spectrometer Superior combined momentum resolution in central region Limited stand-alone resolution and trigger (at very high luminosities) due to multiple scattering in iron Degraded overall resolution in the forward regions ( η > 2.0) 0)where solenoid bending power becomes insufficient D. Froidevaux, CERN 7 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
62 ATLAS/CMS: muon measurements ATLAS ATLAS muon spectrometer Excellent stand-alone capabilities and coverage in open geometry Complicated geometry and field configuration (large fluctuations in acceptance and performance over full potential η x φ coverage ( η < 2.7) D. Froidevaux, CERN 8 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
63 ATLAS/CMS: muon measurements D. Froidevaux, CERN 9 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
64 ATLAS/CMS: muon measurements D. Froidevaux, CERN 11 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
65 ATLAS/CMS: muon measurements D. Froidevaux, CERN 12 Hadron Collider Physics Summer School, CERN, 11/08/2007 to 14/08/2007
66 Optymalizacja pomiaru energii jetów
67 Particle Flow Algorithm - In order to get good energy resolution by PFA, separation of particles is important. Reduce the density of charged and neutral particles at calorimeter surface. R d=0.15br 2 /p t Often quoted Figure of Merit CAL surface σ 2 BR 2 + R M B : Magnetic field R : CAL inner radius σ: CAL granularity R M : Effective Moliere length 2 - For transverse separation of particles at the ECAL surface, stronger B-field and/or large ECAL radius are preferable. * Fine segmentation of CAL is also important for pattern recognition. 5/30/2007 DESY 9
68 Radius vs. B-field R = 140cm B = 5T To achieve the PFA performance goal with a reasonable detector cost. eld B-fi R = 180cm B = 4T R = 210cm B=3T σ 2 BR 2 + R M 2 5/30/2007 DESY 10 Radius
69 Optymalizacja detektora Decydujące znaczenie mają, niestety, pieniądze... Na przykładzie projektu SiD dla ILC.
70 SiD (the Silicon Detector) CALORIMETRY IS THE STARTING POINT IN THE SiD DESIGN assumptions Particle Flow Calorimetry will result in the best possible performance Silicon/tungsten is the best approach for the EM calorimeter Silicon tracking delivers excellent resolution in smaller volume Large B field desirable to contain electron-positron pairs in beamline Cost is constrained Jim Brau, Bangalore - LCWS 2006, March 11,
71 SiD Configuration 5 Tesla Scale of EMCal & Vertex Detector Jim Brau, Bangalore - LCWS 2006, March 11,
72 LCWS07, DESY 2/6/2007 Mark Thomson 24 Detector Optimisation Studies Lots of progress no time 4.3 λ I 5.3 λ I
73 Cost Parametric Cost Model Cost = f (B-field, R TRK,.) VXD Tracker Magnet EMCal Electronics Muon System Hcal Cost by subsystem Cost vs. tracker radius Jim Brau, Bangalore - LCWS 2006, March 11,
74 SiD Baseline Vary R, B, de/e= Rtrkr = 1.25 m B = 5 T HCalλ = 4.5 E/E(180 Gev) = Vary R, Lambda, de/e = M$ $2M Radius (m) Vary HCal, B, de/e = M$ $20M M$ $2M Radius (m) HCal Lamda SiD Baseline is optimal for this value of ΔE/E(180 Gev) (Pandora parameterization, Checked with Pandora version of SiD, SiD PFA) 16 November 2008 M. Breidenbach LCWS08 41
75 A sequence of Optimized SiD s PFA Performnce vs Cost -SiD SiD Baseline 750 M$ GeV 15 April 08 SiD Optimization M. Breidenbach 10
76 Selected Physics Process Errors vs Cost Physics Performance vs Cost dg/g) triple Higgs dm(gev) Chargino Mass dg/g; dm(gev) SiD Cost (M$) 16 November 2008 M. Breidenbach LCWS08 45
Fizyka czastek: detektory
Fizyka czastek: detektory prof. dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Wykład IX Detektory przy kolajderach Wprowadzenie Ideałem jest pełna rekonstrukcja przypadku: Ale we
Bardziej szczegółowoMetody eksperymentalne w fizyce wysokich energii
Metody eksperymentalne w fizyce wysokich energii prof. dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Wykład IX Eksperymenty akceleratorowe BEBC, equipped with the largest superconducting
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 9: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład
Bardziej szczegółowoPoszukiwany: bozon Higgsa
Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 8: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 6: prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład 6: 27 marca 2013 p.1/43
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wszechświat czastek elementarnych Wykład 7: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład
Bardziej szczegółowo1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7.
Weronika Biela 1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7. Obliczenie przekroju czynnego 8. Porównanie
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoMarek Kowalski
Jak zbudować eksperyment ALICE? (A Large Ion Collider Experiment) Jeszcze raz diagram fazowy Interesuje nas ten obszar Trzeba rozpędzić dwa ciężkie jądra (Pb) i zderzyć je ze sobą Zderzenie powinno być
Bardziej szczegółowoWyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe
Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe Uniwersytet Warszawski - Wydział Fizyki opiekun: dr Artur Kalinowski 1 Plan prezentacji Eksperyment CMS Układ wyzwalania Metoda
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych
Jak działają detektory Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych LHC# Wiązka to pociąg ok. 2800 paczek protonowych Każda paczka składa się. z ok. 100 mln protonów 160km/h
Bardziej szczegółowoCzego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC
Czego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC Jan Królikowski Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Współpraca Compact Muon Solenoid (CMS) przy LHC 1 20 krajów członkowskich
Bardziej szczegółowoM W M Z correlation. πα 1 M G F 2 = 2M 2 W 2 W
M W M Z correlation µ W ν µ e ν e G F 2 = 2M 2 W πα ( 1 M 2 W /MZ) 2 with loop contributions G F 2 = 2M 2 W (1+ r) πα ( 1 M 2 W /MZ) 2 1-loop examples ØÓÔ ÕÙ Ö r : quantum correction r = r(m t,m H ) Ï
Bardziej szczegółowoSymmetry and Geometry of Generalized Higgs Sectors
Symmetry and Geometry of Generalized Higgs Sectors Ryo Nagai Tohoku University in collaboration with M. Tanabashi (Nagoya U.), Y. Uchida (Nagoya U.), and K. Tsumura (Kyoto U.) PPP2018 @ YITP, Aug. 6-10,
Bardziej szczegółowoEksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa
Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym
Bardziej szczegółowoNa tropach czastki Higgsa
Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005 A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-
Bardziej szczegółowoJak to działa: poszukiwanie bozonu Higgsa w eksperymencie CMS. Tomasz Früboes
Plan wystąpienia: 1.Wprowadzenie 2.Jak szukamy Higgsa na przykładzie kanału H ZZ 4l? 3.Poszukiwanie bozonu Higgsa w kanale ττ μτjet 4.Właściwości nowej cząstki Częste skróty: LHC Large Hadron Collider
Bardziej szczegółowoCompact Muon Solenoid
Compact Muon Solenoid (po co i jak) Piotr Traczyk CERN Compact ATLAS CMS 2 Muon Detektor CMS był projektowany pod kątem optymalnej detekcji mionów Miony stanowią stosunkowo czysty sygnał Pojawiają się
Bardziej szczegółowoKorekcja energii dżetów w eksperymencie CMS
Maciej Misiura Wydział Fizyki UW opiekun: dr Artur Kalinowski Wstęp O czym seminarium? Zmierzyliśmy energię dżetu w CMS. Jak ona ma się do energii na poziomie hadronowym? Dlaczego taki temat? Zagadnienie
Bardziej szczegółowoPoszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS
Poszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS Artur Kalinowski Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Warszawa, 7 grudnia 2012 DETEKTOR CMS DETEKTOR CMS Masa całkowita : 14
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja cząstek
Określenie masy i ładunku cząstek Pomiar prędkości przy znanym pędzie e/ µ/ π/ K/ p czas przelotu (TOF) straty na jonizację de/dx Promieniowanie Czerenkowa (C) Promieniowanie przejścia (TR) Różnice w charakterze
Bardziej szczegółowoPikselowy detektor wierzchołka dla ILC
Pikselowy detektor wierzchołka dla ILC Łukasz Maczewski Seminarium Fizyki Wielkich Energii Warszawa, 30.05.2008 Warszawski) 30.05.2008 1 / 53 Plan seminarium 1 Wprowadzenie Projekt International Linear
Bardziej szczegółowoDetektory cząstek. Procesy użyteczne do rejestracji cząstek Techniki detekcyjne Detektory Przykłady użycia różnych technik detekcyjnych.
Detektory cząstek Procesy użyteczne do rejestracji cząstek Techniki detekcyjne Detektory Przykłady użycia różnych technik detekcyjnych Eksperymenty D. Kiełczewska, wykład 3 1 Przechodzenie cząstek naładowanych
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoDetektory cząstek. Procesy użyteczne do rejestracji cząstek Techniki detekcyjne Detektory Eksperymenty. D. Kiełczewska, wykład 3
Detektory cząstek Procesy użyteczne do rejestracji cząstek Techniki detekcyjne Detektory Eksperymenty Przechodzenie cząstek naładowanych przez materię Cząstka naładowana: traci energię przez zderzenia
Bardziej szczegółowoDARK MATTER SEARCHES WITH LONG-LIVED PARTICLES
Heidelberg University Carl Zeiss Foundation DARK MATTER SEARCHES WITH LONG-LIVED PARTICLES Susanne Westhoff No Stone Unturned Workshop August 1, 219 University of Utah DARK MATTER INTERACTIONS visible
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne
Bardziej szczegółowoEksperyment ATLAS na Wielkim Koliderze Hadronowym. Czyli Wielka Przygoda z Fizyką i nie tylko
Eksperyment ATLAS na Wielkim Koliderze Hadronowym Czyli Wielka Przygoda z Fizyką i nie tylko 1 Fizyka którą będziemy badac odpowiada Warunkom które panowały tutaj 2 The study of elementary particles and
Bardziej szczegółowoEksperymenty reaktorowe drugiej generacji wyznaczenie ϑ 13
Eksperymenty reaktorowe drugiej generacji wyznaczenie ϑ 13 v Przypomnienie wyniku eksperymentu KamLAND - weryfikującego oscylacje neutrin słonecznych v Formuły na prawdopodobieństwo disappearance antyneutrin
Bardziej szczegółowoPerspektywy fizyki czastek elementarnych
Perspektywy fizyki czastek elementarnych Wykład XIII Nowe projekty akceleratorowe: CLIC ( VLHC ( Photon Collider zderzenia ) Elementy fizyki czastek elementarnych ) fabryki neutrin Astro-cz astki?!...
Bardziej szczegółowoInstytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW
Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW Spotkanie plenarne FiTAL 18 czerwca 20 18.06.20 Warszawa FiTAL 1 Główne kierunki działalności Projekt Liniowego Kolajdera Fotonowego (PLC) fizyka bozonu
Bardziej szczegółowoDetektory czastek. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład III. Detekcja czastek detektory śladowe kalorymetry Detektory w dużych eksperymentach
czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład III Detekcja czastek detektory śladowe kalorymetry w dużych eksperymentach Jonizacja U podstaw działania przeważajacej większości detektorów czastek
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych
Wykład 2: prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 2: Detekcja Czastek 27 lutego 2008 p.1/36 Wprowadzenie Istota obserwacji w świecie czastek
Bardziej szczegółowoLecture 18 Review for Exam 1
Spring, 2019 ME 323 Mechanics of Materials Lecture 18 Review for Exam 1 Reading assignment: HW1-HW5 News: Ready for the exam? Instructor: Prof. Marcial Gonzalez Announcements Exam 1 - Wednesday February
Bardziej szczegółowoPolacy i Polska w technologiach detektorów w CERN-ie. L. Zwalinski CERN EP/DT December 16 th 2016
Polacy i Polska w technologiach detektorów w CERN-ie L. Zwalinski CERN EP/DT December 16 th 2016 1 Eksperymenty LHC technologie detektorów LHCb ATLAS CMS ALICE * Neutrino platform * CLIC Polskie zespoły
Bardziej szczegółowoObserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV
Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV Eksperyment CMS, CERN 4 lipca 2012 Streszczenie Na wspólnym seminarium w CERN i na konferencji ICHEP 2012 [1] odbywającej się w Melbourne, naukowcy pracujący przy
Bardziej szczegółowoModel Standardowy. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład VI
Model Standardowy Wykład VI elementy teorii kwantowej symetrie a prawa zachowania spontaniczne łamanie symetrii model Weinberga-Salama testy Modelu Standardowego poszukiwanie bozonu Higgsa Elementy fizyki
Bardziej szczegółowoVacuum decay rate in the standard model and beyond
KEK-PH 2018 Winter, Dec 4-7 2018 Vacuum decay rate in the standard model and beyond Yutaro Shoji (KMI, Nagoya U.) Phys. Lett. B771(2017)281; M. Endo, T. Moroi, M. M. Nojiri, YS JHEP11(2017)074; M. Endo,
Bardziej szczegółowoA/H ττ µ + hadrony + X detektorze CMS
Poszukiwanie bozonów Higgsa w kanale A/H ττ µ + hadrony + X detektorze CMS Artur Kalinowski Instytut Fizyki Doświadczalnej, Uniwersytet Warszawski 31 Marca 006 Poszukiwanie bozonów H i A w detektorze CMS
Bardziej szczegółowoSkad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39
Skad się bierze masa Festiwal Nauki Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Skad się bierze masa Festiwal Nauki,
Bardziej szczegółowoStruktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IV
Struktura protonu Wykład IV akcelerator HERA Elementy fizyki czastek elementarnych rekonstrukcja przypadków NC DIS wyznaczanie funkcji struktury równania ewolucji QCD struktura fotonu % & lub NC DIS Deep
Bardziej szczegółowoPomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA. Jacek Biernat
Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA Jacek Biernat Plan wystąpienia Motywacje pomiaru Aparatura Analiza danych z symulacji dla spektrometru PANDA Porównanie z symulacjami
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia technik doświadczalnych FWE
Wybrane zagadnienia technik doświadczalnych FWE Co nas interesuje? Składniki materii, ich oddziaływania, rozpady... Co mierzymy? Ładunek, energię, pęd, masę (prędkość), topologię,... Jak mierzymy? Poprzez
Bardziej szczegółowoTomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków
Oddziaływanie Promieniowania Jonizującego z Materią Tomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków Labs Prowadzący Tomasz Szumlak, D11, p. 111 Konsultacje Do uzgodnienia??? szumlak@agh.edu.pl Opis przedmiotu
Bardziej szczegółowoOddziaływania elektrosłabe
Oddziaływania elektrosłabe X ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Fizyka elektrosłaba na LEPie Liczba pokoleń. Bardzo precyzyjne pomiary. Obserwacja przypadków. Uniwersalność leptonów. Mieszanie kwarków. Macierz
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoMetody eksperymentalne w fizyce wysokich energii
Metody eksperymentalne w fizyce wysokich energii prof. dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Wykład V Kalorymetry Detektory śladowe umieszczone w polu magnetycznym umożliwiaja
Bardziej szczegółowoWstęp do fizyki cząstek elementarnych: część eksperymentalna
Wstęp do fizyki cząstek elementarnych: część eksperymentalna Pięćdziesiąt lat badań cząstek elementarnych, nagrody Nobla, Model Standardowy Labolatorium CERN Eksperymenty LHC Detektory cząstek elementarnych
Bardziej szczegółowoMachine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis
Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11 5 Random Projections & Canonical Correlation Analysis The Tall, THE FAT AND THE UGLY n X d The Tall, THE FAT AND THE UGLY d X > n X d n = n d d The
Bardziej szczegółowoOddziaływania podstawowe
Oddziaływania podstawowe grawitacyjne silne elektromagnetyczne słabe 1 Uwięzienie kwarków (quark confinement). Przykład działania mechanizmu uwięzienia: Próba oderwania kwarka d od neutronu (trzy kwarki
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Źródła czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze Promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek Akceleratory elektrostatyczne, liniowe i kołowe
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XIX: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia elastyczne 2 2 Czastki rozproszone takie same jak
Bardziej szczegółowoMetodyki projektowania i modelowania systemów Cyganek & Kasperek & Rajda 2013 Katedra Elektroniki AGH
Kierunek Elektronika i Telekomunikacja, Studia II stopnia Specjalność: Systemy wbudowane Metodyki projektowania i modelowania systemów Cyganek & Kasperek & Rajda 2013 Katedra Elektroniki AGH Zagadnienia
Bardziej szczegółowor. akad. 2011/2011 VI. Fizyka zapachu, Macierz CKM, Łamanie CP
VI. Fizyka zapachu, Macierz CKM, Łamanie CP 1 Parametryzacja Wolfensteina macierzy CKM I Łamanie CP 2 3 4 Trójkąt unitarności 5 6 7 Najlepiej wyznaczone z inkluzywnych rozpadów semileptonowych b: CLEO
Bardziej szczegółowoStruktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IV. rekonstrukcja przypadków NC DIS wyznaczanie funkcji struktury.
Struktura protonu Wykład IV akcelerator HERA Elementy fizyki czastek elementarnych rekonstrukcja przypadków NC DIS wyznaczanie funkcji struktury równania ewolucji QCD struktura fotonu NC DIS Deep Inelastic
Bardziej szczegółowoPierwsze dwa lata LHC
Pierwsze dwa lata LHC Barbara Wosiek Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego, Polskiej Akademii Nauk Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków barbara.wosiek@ifj.edu.pl 2011-10-21 B. Wosiek, Sem.
Bardziej szczegółowor. akad. 2008/2009 V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC
V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC 1 V.1 WYNIKI LEP 2 e + e - Z 0 Calkowity przekroj czynny 3 4 r. akad. 2008/2009 s Q N 3 4 s M s N Q I M 12 s ) M (s s s 2 f C 2 Z C f f
Bardziej szczegółowoFizyka do przodu w zderzeniach proton-proton
Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Leszek Adamczyk (KOiDC WFiIS AGH) Seminarium WFiIS March 9, 2018 Fizyka do przodu w oddziaływaniach proton-proton Fizyka do przodu: procesy dla których obszar
Bardziej szczegółowoModel standardowy i stabilność próżni
Model standardowy i stabilność próżni Marek Lewicki Instytut Fizyki teoretycznej, Wydzia l Fizyki, Uniwersytet Warszawski Sympozjum Doktoranckie Warszawa-Fizyka-Kraków, 4 Marca 2016, Kraków Na podstawie:
Bardziej szczegółowoMarcin Słodkowski Pracownia Reakcji Ciężkich Jonów Zakład Fizyki Jądrowej Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej
Konferencja ICPAQGP2010 pt. Physics and Astrophysics of Quark Gluon Plasma, Goa, Indie 6-10 grudzień 2010 Marcin Słodkowski Pracownia Reakcji Ciężkich Jonów Zakład Fizyki Jądrowej Wydział Fizyki Politechniki
Bardziej szczegółowoEksperyment CMS w oczekiwaniu na wiązki: plany poszukiwania Nowej Fizyki. Część 1
Eksperyment CMS w oczekiwaniu na wiązki: plany poszukiwania Nowej Fizyki Część 1 Piotr Traczyk Warszawa, Plan Akcelerator LHC Detektor CMS Nowa fizyka w CMS organizacja pracy Wybrane analizy - szczegóły
Bardziej szczegółowoAkceleratory i detektory czastek
Akceleratory i detektory czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Akceleratory czastek ograniczenia, świetlność Detekcja czastek detektory śladowe kalorymetry Detektory w dużych eksperymentach
Bardziej szczegółowoLEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania. w niskich i wysokich energiach. Zbigniew Wąs
LEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania w niskich i wysokich energiach Zbigniew Wąs Podziękowania: A. Kaczmarska, E. Richter-Wąs (Atlas); A. Bożek (Belle); T. Przedziński, P. Golonka (IT); R. Decker,
Bardziej szczegółowoModel Standardowy. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład VI
Model Standardowy Wykład VI elementy teorii kwantowej symetrie a prawa zachowania spontaniczne łamanie symetrii model Weinberga-Salama testy Modelu Standardowego poszukiwanie bozonu Higgsa Elementy fizyki
Bardziej szczegółowoWszechświat czastek elementarnych Detekcja czastek
Wszechświat czastek elementarnych Detekcja czastek Wykład Ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki U.W. prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych, Instytut Fizyki Doświadczalnej A.F.Żarnecki
Bardziej szczegółowoFizyka do przodu: AFP, ALFA Janusz Chwastowski
Fizyka do przodu: AFP, ALFA Janusz Chwastowski Zespół: E. Banaś, J. Olszowska, J. Knapik (doktorantka), S. Czekierda (licencjat, magistrantka, UJ), Z. Hajduk, K. Korcyl, G. Obrzud (licencjat UJ), R. Staszewski,
Bardziej szczegółowoZespół Zakładów Fizyki Jądrowej
gluons Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej Zakład Fizyki Hadronów Zakład Doświadczalnej Fizyki Cząstek i jej Zastosowań Zakład Teorii Układów Jądrowych QCD Zakład Fizyki Hadronów Badanie struktury hadronów,
Bardziej szczegółowoRelaxation of the Cosmological Constant
Relaxation of the Cosmological Constant with Peter Graham and David E. Kaplan The Born Again Universe + Work in preparation + Work in progress aaab7nicdvbns8nafhypx7v+vt16wsycp5kioseifw8ekthwaepzbf7apztn2n0ipfrhepggifd/jzf/jzs2brudwbhm5rhvtzakro3rfjqlpewv1bxyemvjc2t7p7q719zjphi2wcisdr9qjyjlbblubn6ncmkccoweo6vc7zyg0jyrd2acoh/tgeqrz9ryqdo7sdgq9qs1t37m5ibu3v2qqvekpqyfmv3qry9mwbajnexqrbuemxp/qpxhtoc00ss0ppsn6ac7lkoao/yns3wn5mgqiykszz80zkz+n5jqwotxhnhktm1q//zy8s+vm5nowp9wmwygjzt/fgwcmitkt5oqk2rgjc2hthg7k2fdqigztqgklwfxkfmfte/qnuw3p7xgzvfhgq7gei7bg3nowdu0oqumrvaiz/dipm6t8+q8zamlp5jzhx9w3r8agjmpzw==
Bardziej szczegółowoAkceleratory i detektory czastek
Akceleratory i detektory czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Akceleratory czastek ograniczenia, świetlność Detekcja czastek detektory śladowe kalorymetry Detektory w dużych eksperymentach
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoVI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki
r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.
Bardziej szczegółowo1d 18. 4a 4b 5 3d*** 4e*** 3b. 5a 5d. 5b 4c 8b 8g 3a. 8c ** 8n 9b 9e** 9a. 9p 9q* 9m 9o 9k 9d 9h 9 9j. 18a. 9r 9f. 1f 11b. 11c ** 1i* 11 11a 2b 10n
Zasłony 1 1a 18 4a 4b 5 3d* 3e* 5c 4e* 3b 5b 4c 8b 3 4 3c 4d 8g 3a 8 e a f d 8h 5a 5d 8c 1c 18a 6b 6d 6c 7 7d 7e 6a 7f 7e 7b 8j 8i 6 7b 8k 8m 8l 8n 9b 9c 9i 9e 9a 9m 9o 9k 9d 9h 9 9j 9r 9f 9g 9l 9n 1 11j
Bardziej szczegółowoMarcin Kucharczyk Zakład XVII
Strumienie ciężkich kwarków przy energiach LHC: Model Standardowy i modele egzotyczne Marcin Kucharczyk Zakład XVII 27.06.2013 Plan Motywacja fizyczna Eksperyment LHCb Pomiar przekroju czynnego na produkcję
Bardziej szczegółowoLHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN
LHC i po co nam On Piotr Traczyk CERN LHC: po co nam On Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 5 Program fizyczny LHC 6 Program fizyczny LHC
Bardziej szczegółowoNIEWIDZIALNE DO DETEKCJI CZĄSTEK. czyli. Z Hajduk Z. Hajduk IFJ PAN KRAKÓW
JAK WIDZIMY TO NIEWIDZIALNE czyli WPROWADZENIE DO DETEKCJI CZĄSTEK Z Hajduk Z. Hajduk IFJ PAN KRAKÓW Referencje Niniejszy wykład korzysta z materiałów i danych zawartych w : oraz CERN Summer Student Lectures
Bardziej szczegółowoAkceleratory i detektory czastek
Akceleratory i detektory czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Akceleratory czastek akceleratory kołowe, ograniczenia, świetlność Detekcja czastek detektory śladowe kalorymetry Detektory
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja przypadków w ND280
Klasyfikacja przypadków w ND280 Arkadiusz Trawiński Warszawa, 20 maja 2008 pod opieką: prof Danuta Kiełczewska prof Ewa Rondio 1 Abstrakt Celem analizy symulacji jest bliższe zapoznanie się z możliwymi
Bardziej szczegółowoCzym materia różni się od antymaterii - najnowsze wyniki z eksperymentu LHCb
Czym materia różni się od antymaterii - najnowsze wyniki z eksperymentu LHCb M. Witek 730 members 15 countries 54 institutes CERN LHC Large Hadron Collider LHCb CMS Atlas Alice Plan Motywacja badań Detektor
Bardziej szczegółowoStruktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład V. spin protonu struktura fotonu
Struktura protonu Wykład V równania ewolucji QCD spin protonu struktura fotonu Elementy fizyki czastek elementarnych Funkcja struktury Różniczkowy przekrój czynny na NC DIS elektron proton: d 2 σ dx dq
Bardziej szczegółowoFizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej
ZAKŁAD AD FIZYKI JĄDROWEJ Paweł Moskal, p. 344, p.moskal@fz-juelich.de Współczesna eksperymentalna fizyka fizyka jądrowaj jądrowa poszukiwanie jąder jąder mezonowych Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek
Bardziej szczegółowopromotor dr hab. inż. Janusz Marzec, prof. Politechniki Warszawskiej
Politechnika Warszawska Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Warszawa, 25 października 2016 r. D z i e k a n a t Uprzejmie informuję, że na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów
Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta www.michalbereta.pl 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów Wiemy, że możemy porównywad klasyfikatory np. za pomocą kroswalidacji.
Bardziej szczegółowoStruktura porotonu cd.
Struktura porotonu cd. Funkcje struktury Łamanie skalowania QCD Spinowa struktura protonu Ewa Rondio, 2 kwietnia 2007 wykład 7 informacja Termin egzaminu 21 czerwca, godz.9.00 Wiemy już jak wygląda nukleon???
Bardziej szczegółowoPrzedwzmacniacz ładunkowy do testowania prototypów detektorów krzemowych dla detektora LumiCal liniowego akceleratora TESLA
INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk ul. Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków www.ifj.edu.pl/reports/2004.html Kraków, grudzień 2004 Raport Nr 1953/E Przedwzmacniacz
Bardziej szczegółowoPlan. Motywacja fizyczna. Program badań. Akcelerator LHC. Detektor LHCb. Opis wybranych systemów
Eksperyment LHCb Plan Motywacja fizyczna Program badań Akcelerator LHC Detektor LHCb Opis wybranych systemów Łamanie symetrii CP Parzystość CP jednoczesne wykonanie operacji sprzężenia ładunkowego C i
Bardziej szczegółowoStruktura protonu. Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IV
Struktura protonu Wykład IV akcelerator HERA Elementy fizyki czastek elementarnych rekonstrukcja przypadków NC DIS wyznaczanie funkcji struktury równania ewolucji QCD struktura fotonu NC DIS Deep Inelastic
Bardziej szczegółowoLHC: program fizyczny
LHC: program fizyczny Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 2 Program fizyczny LHC Model Standardowy i Cząstka Higgsa Poza Model Standardowy:
Bardziej szczegółowoMedical electronics part 10 Physiological transducers
Medical electronics part 10 Prezentacja multimedialna współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w projekcie pt. Innowacyjna dydaktyka bez ograniczeń - zintegrowany
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Detekcja cząstek
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 24 października 2017 A.F.Żarnecki WCE Wykład 4 24 października
Bardziej szczegółowoArtur Kalinowski WYBRANE ASPEKTY POSZUKIWA BOZONU HIGGSA Z MODELU STANDARDOWEGO W ZDERZENIACH PROTON PROTON W EKSPERYMENCIE CMS PRZY LHC
Artur Kalinowski WYBRANE ASPEKTY POSZUKIWA BOZONU HIGGSA Z MODELU STANDARDOWEGO W ZDERZENIACH PROTON PROTON W EKSPERYMENCIE CMS PRZY LHC WYBRANE ASPEKTY POSZUKIWA BOZONU HIGGSA Z MODELU STANDARDOWEGO W
Bardziej szczegółowoGrzegorz Stefanek Instytut Problemów Jądrowych w Warszawie Akademia Świętokrzyska w Kielcach
Grzegorz Stefanek Instytut Problemów Jądrowych w Warszawie Akademia Świętokrzyska w Kielcach Grzegorz Stefanek, Instytut Problemów Jądrowych Akademia Świętokrzyska w Kielcach Konspekt Wstęp Cele fizyczne
Bardziej szczegółowoWYKŁAD Wszechświat cząstek elementarnych. 24.III.2010 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Masa W
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 6 24 24.III.2010 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania kolorowe i biegnąca stała sprzężenia α s Oddziaływania słabe Masa W Stałe sprzężenia Siła elementarnego
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XVIII: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia nieelastyczne Zderzenia elastyczne - czastki
Bardziej szczegółowoMaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically
Mierzeja Wislana, mapa turystyczna 1:50 000: Mikoszewo, Jantar, Stegna, Sztutowo, Katy Rybackie, Przebrno, Krynica Morska, Piaski, Frombork =... = Carte touristique (Polish Edition) MaPlan Sp. z O.O Click
Bardziej szczegółowoAnalysis of Movie Profitability STAT 469 IN CLASS ANALYSIS #2
Analysis of Movie Profitability STAT 469 IN CLASS ANALYSIS #2 aaaklnictzzjb9tgfmcnadpg7oy0lxa9edva9kkapdarhyk2k7gourinlwsweyzikuyiigvyleiv/cv767fpf/5crc1xt9va5mx7w3m/ecuqw1kuztpx/rl3/70h73/w4cog9dhhn3z62d6jzy+yzj766txpoir9nzszisjynetqr+rvlfvyoozu5xbybpsxb1wahul8phczdt2v4zgchb7uecwphlyigrgkjcyiflfyci0kxnmr4z6kw0jsokvot8isntpa3gbknlcufiv/h+hh+eur4fomd417rvtfjoit5pfju6yxiab2fmwk0y/feuybobqk+axnke8xzjjhfyd8kkpl9zdoddkazd5j6bzpemjb64smjb6vb4xmehysu08lsrszopxftlzee130jcb0zjxy7r5wa2f1s2off2+dyatrughnrtpkuprlcpu55zlxpss/yqe2eamjkcf0jye8w8yas0paf6t0t2i9stmcua+inbi2rt01tz22tubbqwidypvgz6piynkpobirkxgu54ibzoti4pkw2i5ow9lnuaoabhuxfxqhvnrj6w15tb3furnbm+scyxobjhr5pmj5j/w5ix9wsa2tlwx9alpshlunzjgnrwvqbpwzjl9wes+ptyn+ypy/jgskavtl8j0hz1djdhzwtpjbbvpr1zj7jpg6ve7zxfngj75zee0vmp9qm2uvgu/9zdofq6r+g8l4xctvo+v+xdrfr8oxiwutycu0qgyf8icuyvp/sixfi9zxe11vp6mrjjovpmxm6acrtbia+wjr9bevlgjwlz5xd3rfna9g06qytaoofk8olxbxc7xby2evqjmmk6pjvvzxmpbnct6+036xp5vdbrnbdqph8brlfn/n/khnfumhf6z1v7h/80yieukkd5j0un82t9mynxzmk0s/bzn4tacdziszdhwrl8x5ako8qp1n1zn0k6w2em0km9zj1i4yt1pt3xiprw85jmc2m1ut2geum6y6es2fwx6c+wlrpykblopbuj5nnr2byygfy5opllv4+jmm7s6u+tvhywbnb0kv2lt5th4xipmiij+y1toiyo7bo0d+vzvovjkp6aoejsubhj3qrp3fjd/m23pay8h218ibvx3nicofvd1xi86+kh6nb/b+hgsjp5+qwpurzlir15np66vmdehh6tyazdm1k/5ejtuvurgcqux6yc+qw/sbsaj7lkt4x9qmtp7euk6zbdedyuzu6ptsu2eeu3rxcz06uf6g8wyuveznhkbzynajbb7r7cbmla+jbtrst0ow2v6ntkwv8svnwqnu5pa3oxfeexf93739p93chq/fv+jr8r0d9brhpcxr2w88bvqbr41j6wvrb+u5dzjpvx+veoaxwptzp/8cen+xbg==
Bardziej szczegółowoNeutrina (2) Elementy fizyki czastek elementarnych. Wykład IX
Neutrina (2) Wykład IX Elementy fizyki czastek elementarnych Oscylacje neutrin atmosferycznych i słonecznych Eksperyment K2K Eksperyment Minos Eksperyment Kamland Perspektywy badań neutrin Neutrina atmosferyczne
Bardziej szczegółowoTomasz Bołd. System filtracji przypadków eksperymentu ATLAS. Czyli o szukaniu igły w stogu siana.
omasz Bołd System filtracji przypadków eksperymentu ALAS. Czyli o szukaniu igły w stogu siana. Plan Fizyka cząstek przed erą LHC Eksperymenty, unikalne wyzwania na zderzaczu hadronów i wyniki Filtracja
Bardziej szczegółowo