Plan. Motywacja fizyczna. Program badań. Akcelerator LHC. Detektor LHCb. Opis wybranych systemów

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Plan. Motywacja fizyczna. Program badań. Akcelerator LHC. Detektor LHCb. Opis wybranych systemów"

Transkrypt

1 Eksperyment LHCb

2 Plan Motywacja fizyczna Program badań Akcelerator LHC Detektor LHCb Opis wybranych systemów

3 Łamanie symetrii CP Parzystość CP jednoczesne wykonanie operacji sprzężenia ładunkowego C i inwersji przestrzennej P, tzn. operacji q q oraz r r. CP przeprowadza cząstkę w jej antycząstkę o przeciwnym pędzie i skrętności niezachowanie parzystości P (1956) oraz parzystości C (1957) w oddziaływaniach słabych Łamanie parzystości kombinowanej CP łamanie symetrii CP w rozpadach długożyciowych mezonów K 0 (1964) Asymetria materia-antymateria wszystkie obserwacje wskazują, że obecny wszechświat składa się głównie z materii materia hipoteza Sacharowa (1967) - jednym z 3 warunków powstania asymetrii materia-antymateria jest łamanie CP antymateria Badanie Badanie łamania łamania CP CP od od lat lat (zjawiska (zjawiska subtelne) subtelne) LHCb: LHCb: duże duże próbki próbki danych, danych, rozszerzenie rozszerzenie obszaru obszaru badań badań

4 Łamanie CP w Modelu Standardowym (MS) Macierz Cabibbo-Kobayashi-Maskawy (CKM) macierz CKM opisuje przejścia pomiędzy trzema rodzinami kwarków poprzez wymianę bozonów pośredniczących d' s' b' V = V V ud cd td V V V us cs ts V V V ub cb tb d s b = Vˆ CKM d s b Macierz Macierz CKM CKM - - unitarna unitarna 3x3 3x kąty kąty rzeczywiste rzeczywiste faza faza - - faza faza (zespolona) (zespolona) - - jedyne jedyne źródło źródło łamania łamania CP CP w Modelu Modelu Standardowym Standardowym w MS elementy macierzy CKM są parametrami trzeba je wyznaczyć doświadczalnie 3 rodziny kwarków nieredukowalna faza łamanie CP Trójkąty unitarności unitarność macierzy CKM trójkąty unitarności interpretacja geometryczna np. kol(1) * kol(3): * * * Vud Vub + Vcd Vcb + Vtd Vtb = 0

5 Wybrane zagadnienia programu badawczego LHCb Precyzyjny pomiar parametrów mieszania B 0 s -B0 s : m, Γ s B s D s π, s D s π, B s s ( ) s J/ψφ, B s J/ψη ( ) Precyzyjny pomiar kąta γ (z uwzględnieniem procesów z diagramami drzewiastymi oraz diagramami pingwinowymi przyczynki od nowej fizyki - odstępstwa od MS) Pomiary kątów mieszania w różnych kanałach w celu ograniczenia błędów na parametry macierzy CKM B s D s K, 0 0, s D s K, B 0 DK* 0, B 0 0 ππ ππ + B s s KK, B 0 0 φk s, s... s, B s φφ,... B 0 0 ρπ, B 0 0 ρρ, Rzadkie rozpady mezonów B 0 oraz B s ze stosunkami 0 K * + -, rozgałęzień rzędu 10-8 B 0 K * µ + µ -, B s µ + -,... s µ + µ -,... Poszukiwanie efektów nowej fizyki w rzadkich ekskluzywnych i inkluzywnych rozpadach B Fizyka mezonów D Fizyka mezonów B c, barionów z kwarkiem b, B 0 0 K*γ, B 0 0 K* K* 0 0 l + l + l - l, -, b sl + + l - l, -, B s µ +... s µ + µ... CP, mieszanie D-D CP, mieszanie D-D

6 Przewidywania LHCb BABAR, BELLE, CDF, D0 (2006) fabryki B +Tevatron β = 21.7 o α = 100 o γ = o LHCb / rok o o o LHCb / rok Zasadnicza poprawa dokładności pomiaru parametrów macierzy CKM CKM

7 Oscylacje mezonów B s W Modelu Standardowym oscylacje B S wynikają z diagramów typu: B b u,c,t W s s s V ts W - V ts słabe przejścia drugiego rzędu u,c,t BRAK BRAK ODDZIAŁYWAŃ ODDZIAŁYWAŃ SŁABYCH SŁABYCH dwa dwa stabilne stabilne mezony mezony B s i s s i B s ODDZIAŁYWANIA ODDZIAŁYWANIA SŁABE SŁABE niezachowanie niezachowanie dziwności dziwności stany stany własne własne masy masy o nieokreślonej nieokreślonej dziwności dziwności (nie (nie są są to to stany stany własne własne CP) CP) mieszanie mieszanie B s -B s (B H, L ) s -B s (B H, B L ) s b B Liczba przypadków Symulacja dla m s = 20 ps -1 LHCb / rok Rekonstrukcja idealna Rekonstrukcja uwzględniająca: - niepewność znakowania B - rozdzielczość w czasie -tło, - akceptancję oscylacje oscylacje mezonów mezonów B s s B s s s s B s B s τ [ps] Parametryzacja m = m m, Γ s H L = Γ H Γ L, x s = m s τ CDF (2006) m s = ( ± 0.10 ± 0.07) ps 1 LHCb / rok ps

8 Nowa fizyka w LHCb Wgląd w fizykę poza Modelem Standardowym Wgląd w fizykę poza Modelem Standardowym Dwa różne pomiary tych samych parametrów macierzy CKM (np. pomiar kąta γ) pomiary parametrów macierzy CKM niezależnie od nowej fizyki procesy procesy opisywane opisywane przez przez diagramy diagramy drzewiaste, drzewiaste, np. np. pomiary zależne od nowej fizyki procesy procesy opisywane opisywane dodatkowo dodatkowo przez przez diagramy diagramy typu typu pingwin, pingwin, np. np. Niezgodność NOWA FIZYKA Badanie rzadkich rozpadów mezonów pięknych niezgodności obserwowanych częstości rozpadów z przewidywaniami MS (np. B 0 K *0 l + l - )

9 Akcelerator LHC LHC LHC (Large (LargeHadron HadronCollider) zlokalizowany zlokalizowany w dawnym dawnym tunelu tunelu LEP-u LEP-u (LHCb (LHCb w miejscu miejscu eksperymentu eksperymentu DELPHI) DELPHI) przyspiesza przyspiesza dwie dwie przeciwbieżne przeciwbieżne wiązki wiązki protonów; protonów; zderzenia zderzenia przy przy s s = TeV TeV przekrój przekrój czynny czynny σ σ bb 500 µb bb = 500 µb przekrój przekrój czynny czynny σ σ hadr 80 mb hadr = 80 mb przecięcie przecięcie wiązek wiązek co co ns ns (40MHz) (40MHz) nominalna nominalna świetlność: świetlność: cm cm -2-2 s s -1-1 punkt punkt pracy pracy LHCb: LHCb: cm cm -2-2 s s -1-1 wybieramy wybieramy przypadki przypadki z z pojedynczym pojedynczym oddziaływaniem oddziaływaniem p-p p-p w zderzeniu zderzeniu wiązek wiązek Skorelowana produkcja par bb produkcja cząstek pięknych zachodzi pod małymi kątami względem osi wiązki para mezonów BB razem do przodu lub do tyłu geometria LHCb CMS b b bb / rok bb / rok LHC tunnel LHCb Mont Blanc Geneva airport ATLAS CERN ALICE

10 Akcelerator Akcelerator gotowy pod koniec 2007

11 Wymagane własności detektora LHCb Dobra rozdzielczość rekonstrukcji wierzchołków -wyznaczenie współrzędnych punktu rozpadu -redukcja tła przykład produkcji B przykład produkcji B Sygnał B Znakowanie B Dobra rozdzielczość rekostrukcji śladów - wyznaczenie torów i pomiar pędów cząstek Identyfikacja cząstek w szerokim zakresie pędów (2-100 GeV/c) -redukcja tła gdy separacja kinematyczna niewystarczająca Szybki i efektywny układ wyzwalania - selekcja interesujących przypadków z dużego tła Szybki system akwizycji danych

12 Współpraca LHCb Detektor eksperymentu LHCb jest budowany przez zespół ponad 600 osób z 14 krajów i około 50 laboratoriów Udział Polski: IFJ PAN, AGH, IPJ (ponad 30 osób) Brazylia Chiny Ukraina Wlk. Brytania Francja Szwajcaria Niemcy Hiszpania Polska Holandia Włochy Rumunia Rosja

13 Spektrometr LHCb Detektor Detektor wierzchołka wierzchołka wierzchołki wierzchołki oddziaływań oddziaływań Magnes Magnes Detektory Detektory śladowe śladowe pęd pęd cząstek cząstek naładowanych naładowanych Kalorymetry Kalorymetry PID: PID: e, e, γ, γ, π 0 0,, hadrony hadrony Akceptancja mrad Pile-up Veto Pile-up Veto Detektor Detektor śladowy śladowy układu układu wyzwalania wyzwalania pęd pęd cząstek cząstek dla dla układu układu wyzwalania wyzwalania Detektory Detektory Czerenkowa Czerenkowa PID: PID: separacja separacja K / / π Detektory mionów Detektory mionów

14 Sensory VELO Geometria VELO zoptymalizowana aby zapewnić rekonstrukcję on-line Geometria VELO zoptymalizowana aby zapewnić rekonstrukcję on-line sensory - 2 płaszczyzny w formie półkoli technologia n + -n promień 42 mm 2048 pasków / sensor 220 tys. kanałów odczytu Producent: Micron Semiconductor (UK) Pomiar w płaszczyźnie φ Pomiar w płaszczyźnie φ Pomiar Pomiar w płaszczyźnie płaszczyźnie R (segmenty (segmenty o o szerokości szerokości 45 ) 45 ) 42 mm 8 mm

15 VELO - produkcja modułów Ukończenie produkcji, testów i instalacji modułów: koniec 2007

16

17 Detektory śladowe (TT, IT, OT) gęstość prod. cząstek: gęstość prod. cm -2 cząstek: s cm -2 s stacje po 4 warstwy 3 stacje po 4 warstwy każda każda liczba kanałów odczytu: liczba kanałów odczytu: 220 tys. 220 tys. dokładność pomiaru dokładność pomiaru punktu na torze: 65 µm punktu na torze: 65 µm Inner Tracker 3 stacje 6 x 5 m 3 stacje 6 x 5 m x 2 warstwy 4 x 2 warstwy (8 warst słomek) (8 warst słomek) średnica słomek: średnica słomek: 5 mm 5 mm liczba kanałów liczba kanałów odczytu: 50 tys. odczytu: 50 tys. dokładność pomiaru punktu na to- dokładność pomiaru punktu na torze: 200 rze: 200 µm µm Outer Tracker Udział Krakowa Udział Krakowa Trigger Tracker 1.4 x 1.2 m 1.4 x 1.2 m x 2 warstwy 2 x 2 warstwy liczba kanałów odczytu: 144 tys. liczba kanałów odczytu: 144 tys. dokładność pomiaru punktu na torze: dokładność pomiaru punktu na torze: 60 µm 60 µm

18 Detektor zewnętrzny OT - udział grupy krakowskiej Konstrukcja detektora zewnętrznego OT opracowanie ultralekkiej technologii konstrukcji paneli (rohacel + kompozyt na bazie tkaniny węglowej) badania technologiczne, budowa prototypu, technologia produkcji masowej produkcja 1000 m 2 paneli projekt mechanicznej konstrukcji nośnej udział w projektowaniu elektroniki odczytu oprogramowanie detektorowe

19 Detektor zewnętrzny OT Ukończono instalację struktury nośnej oraz paneli Rozpoczęto instalację modułów detektora (produkcja ukończona w 2006)

20 OT - produkcja modułów Ukończono produkcję modułów, zainstalowano ok. 1/4

21 Detektory Czerenkowa identyfikacja identyfikacja cząstek cząstek (π, (π, K, K, p) p) w w zakresie zakresie pędów pędów GeV/c GeV/c dwa dwa detektory detektory Czerenkowa Czerenkowa RICH1 RICH1 i i RICH2 RICH2 prędkości prędkości cząstek cząstek bliskie bliskie prędkości prędkości granicznej granicznej w w ośrodku ośrodku promienie promienie Czerenkowa Czerenkowa zbliżają zbliżają się się do do wartości wartości granicznej granicznej identifikacja identifikacja niemożliwa niemożliwa RICH 1 RICH1 RICH1 aerożel aerożel (pianka (pianka krzemiankowa) krzemiankowa) + + C C 4 F 10 4 F 10 n(aerożelu) n(aerożelu) = = GeV GeV - - najwolniejsze najwolniejsze cząstki cząstki n(c n(c 4 F 10 ) = F 10 ) = GeV GeV RICH2 RICH2 czterofluorek czterofluorek węgla węgla CF CF 4 4 n(cf n(cf 4 ) = GeV 4 ) = GeV RICH 2 Typowy przypadek w detektorze RICH1 0 y (cm) x (cm) Detektory Detektory fotonów fotonów Czerenkowa Czerenkowa fotodiody fotodiody hybrydowe, hybrydowe, (RICH1), (RICH1), (RICH2) (RICH2) ogniskowanie ogniskowanie fotoelektronów fotoelektronów piksele piksele - - diody diody krzemowe krzemowe

22 RICH - eliminacja tła Wyniki symulacji rozpadów B pokazujące konieczność identyfikacji mezonów π i K Bez detektorów RICH B s D s K Z detektorami RICH Bez detektorów RICH Z detektorami RICH B s KK

23 RICH1 Ukończony prototyp luster z włókien węglowych (produkcja wkrótce) Zainstalowana osłona magnetyczna

24 RICH2 Przetransportowany pod ziemię pod koniec 2005 Dokładność wykonania luster sferycznych: 50 µm

25 Kalorymetry

26 Stan obecny detektora LHCb Rozpoczęcie zbierania danych: listopad 2007 Komory Komory mionowe mionowe ECAL ECAL HCAL HCAL OT RICH2 OT RICH2 IT IT RICH1 RICH1 Magnes Magnes VELO VELO

27 Układ wyzwalania (tryger) częstotliwość częstotliwość zderzeń zderzeń = MHZ MHZ odczyt: odczyt: ns ns częstość częstość zderzeń zderzeń z z co co najmniej najmniej 1 1 oddziaływaniem oddziaływaniem p-p p-p = MHz MHz z z tego tego przypadki przypadki z z B: B: KHz KHz częstość częstość produkcji produkcji przypadków przypadków z z B B bardzo bardzo duża duża selekcja selekcja układ układ wyzwalania wyzwalania Switch FORCE 10 Switch FORCE 10 Dedykowana elektronika odczytu Dedykowana elektronika odczytu L0 L0 Farma 1800 CPU Farma 1800 CPU HLT HLT

28 Stopnie trygera: L0, HLT duży duży przekrój przekrój czynny czynny na na zderzenia zderzenia nieelasyczne nieelasyczne proton-proton proton-proton redukcja redukcja tła tła od od kwarków kwarków lekkich lekkich redukcja redukcja tła tła od od produkcji produkcji bb bb pomiar pomiar łamania łamania CP CP wymaga wymaga redukcji redukcji danych danych o o 6 6 rzędów rzędów wielkości wielkości L0 L0 (sprzętowy) (sprzętowy) -duże -duże p T :,e, γ, T : µ,e, γ, h --Pile-up Pile-upVeto --synchroniczny synchroniczny z z LHC LHC HLT HLT (programowalny) (programowalny) --dostęp dostęp do do pełnej pełnej informacji informacji z z detektora detektora -wyższy -wyższy stopień stopieńwyzwalania (10 (10 ms) ms) --łatwość łatwośćmodyfikacji (różne (różne strategie) strategie) 40 MHz wszystkie oddziaływania L0 L0 1 MHz pełny odczyt detektora HLT HLT 200 Hz zapis na dyski

29 Computing at CERN today High-throughput computing based on reliable commodity technology More than 1500 dual processor PCs More than 3 Petabyte of data on disk (10%) and tapes (90%) Nowhere near enough!

30 Computing at CERN today CPU servers The new computer room is being populated Disk servers Tape silos and servers

31 Fast ethernet switch Rack (1U dual-processor MB) NAS 1TB Ethernet controlled power distributor

32 CYFRONET s RC All 120 CPUs split into 4 clusters LCG/EGEE - 32 CPUs (Xeon ) EGEE pre-production - 10 CPUs (Xeon ) CrossGrid - 24 CPUs (PIII, Xeon 2.4) EGEE IA64-40 Itanium 1.3 CPU SCSI Disk Array 2.1 TB for LCG/EGEE 1.2 TB for CrossGrid 1 Gb uplink to GEANT network 2nd EGEE Conference, SA1 CE Meeting,

33 Podsumowanie LHCb jest detektorem dedykowanym precyzyjnemu badaniu zjawisk łamania symetrii CP Montaż detektora w końcowej fazie Uruchomienie planowane na listopad 2007 Istotny wkład grupy krakowskiej zarówno w budowę detektora, jak i rozwój oprogramowania służącego do rekonstrukcji oraz analizy danych

34

35 LHCb i fabryki B Eksperyment rodzaj zderzeń energia zderzenia 14 TeV _ przekrój czynny σ bb 500 µb przekrój czynny σ hadr. 80 mb sygnał / tło _ liczba bb / rok dostępne cząstki piekne LHCb proton-proton 1: B u B d B s B c, bariony piękne Fabryki B elektron-pozyton 10 GeV 1 nb 5 nb 1: B u B d LHCb LHCb Fabryki B duży przekrój czynny na produkcję bb, ale znaczne tło od zderzeń nieelastycznych zderzenia hadronowe, dostępne mezony piękne o wyższych masach i wszystkie bariony piękne bezpośrednia rejestracja pierwotnych i wtórnych wierzchołków rozpadu B duża czystość danych, zderzenia e + e - w rezonansie Y(4S), niewielkie tło od kontinuum zderzenia elektron-pozyton, dostępne tylko mezony B u i B d krótka droga lotu mezonów B do momentu rozpadu różne warunki eksperymentalne niezależne pomiary

36 B d 0 π + π B d 0 ρ π α B S 0 D S π V ud V* ub V td V * tb B d 0 DK *0 B S 0 D S K B d 0 D* π,3π γ V cd V* cb β B d 0 J/ψ K S 0

37 A mix N = N bez_mieszania bez_mieszania (t) N (t) + N mieszanie mieszanie (t) (t) = cos( mst) cosh(( Γ /t)/2) S

Niezachowanie CP najnowsze wyniki

Niezachowanie CP najnowsze wyniki Niezachowanie CP najnowsze wyniki Dlaczego łamanie CP jest ważne asymetria barionowa we Wszechświecie Łamanie CP w sektorze mezonów dziwnych Łamanie CP w sektorze mezonów pięknych Asymetria barionowa we

Bardziej szczegółowo

Czym materia różni się od antymaterii - najnowsze wyniki z eksperymentu LHCb

Czym materia różni się od antymaterii - najnowsze wyniki z eksperymentu LHCb Czym materia różni się od antymaterii - najnowsze wyniki z eksperymentu LHCb M. Witek 730 members 15 countries 54 institutes CERN LHC Large Hadron Collider LHCb CMS Atlas Alice Plan Motywacja badań Detektor

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe

Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe Uniwersytet Warszawski - Wydział Fizyki opiekun: dr Artur Kalinowski 1 Plan prezentacji Eksperyment CMS Układ wyzwalania Metoda

Bardziej szczegółowo

Fizyka B pośrednie poszukiwanie Nowej Fizyki

Fizyka B pośrednie poszukiwanie Nowej Fizyki Eksperyment LHCb - pierwsze lata zbierania danych i Nowa Fizyka Marek Szczekowski Instytut Problemów Jądrowych Warszawa 18 kwietnia 2008 1 Fizyka B w Modelu Standardowym Powiązana z sektorem zapachów i

Bardziej szczegółowo

Oddziaływania elektrosłabe

Oddziaływania elektrosłabe Oddziaływania elektrosłabe X ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Fizyka elektrosłaba na LEPie Liczba pokoleń. Bardzo precyzyjne pomiary. Obserwacja przypadków. Uniwersalność leptonów. Mieszanie kwarków. Macierz

Bardziej szczegółowo

Jak działają detektory. Julia Hoffman

Jak działają detektory. Julia Hoffman Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady

Bardziej szczegółowo

Wszechświat czastek elementarnych

Wszechświat czastek elementarnych Wszechświat czastek elementarnych Wykład 9: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład

Bardziej szczegółowo

Poszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS

Poszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS Poszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS Artur Kalinowski Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Warszawa, 7 grudnia 2012 DETEKTOR CMS DETEKTOR CMS Masa całkowita : 14

Bardziej szczegółowo

Compact Muon Solenoid

Compact Muon Solenoid Compact Muon Solenoid (po co i jak) Piotr Traczyk CERN Compact ATLAS CMS 2 Muon Detektor CMS był projektowany pod kątem optymalnej detekcji mionów Miony stanowią stosunkowo czysty sygnał Pojawiają się

Bardziej szczegółowo

Jak to działa: poszukiwanie bozonu Higgsa w eksperymencie CMS. Tomasz Früboes

Jak to działa: poszukiwanie bozonu Higgsa w eksperymencie CMS. Tomasz Früboes Plan wystąpienia: 1.Wprowadzenie 2.Jak szukamy Higgsa na przykładzie kanału H ZZ 4l? 3.Poszukiwanie bozonu Higgsa w kanale ττ μτjet 4.Właściwości nowej cząstki Częste skróty: LHC Large Hadron Collider

Bardziej szczegółowo

Marek Kowalski

Marek Kowalski Jak zbudować eksperyment ALICE? (A Large Ion Collider Experiment) Jeszcze raz diagram fazowy Interesuje nas ten obszar Trzeba rozpędzić dwa ciężkie jądra (Pb) i zderzyć je ze sobą Zderzenie powinno być

Bardziej szczegółowo

1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7.

1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7. Weronika Biela 1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7. Obliczenie przekroju czynnego 8. Porównanie

Bardziej szczegółowo

Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV

Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV Eksperyment CMS, CERN 4 lipca 2012 Streszczenie Na wspólnym seminarium w CERN i na konferencji ICHEP 2012 [1] odbywającej się w Melbourne, naukowcy pracujący przy

Bardziej szczegółowo

Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton

Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Leszek Adamczyk (KOiDC WFiIS AGH) Seminarium WFiIS March 9, 2018 Fizyka do przodu w oddziaływaniach proton-proton Fizyka do przodu: procesy dla których obszar

Bardziej szczegółowo

Wszechświat czastek elementarnych

Wszechświat czastek elementarnych Wszechświat czastek elementarnych Wykład 8: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład

Bardziej szczegółowo

Metamorfozy neutrin. Katarzyna Grzelak. Sympozjum IFD Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD UW. K.Grzelak (UW ZCiOF) 1 / 23

Metamorfozy neutrin. Katarzyna Grzelak. Sympozjum IFD Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD UW. K.Grzelak (UW ZCiOF) 1 / 23 Metamorfozy neutrin Katarzyna Grzelak Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD UW Sympozjum IFD 2008 6.12.2008 K.Grzelak (UW ZCiOF) 1 / 23 PLAN Wprowadzenie Oscylacje neutrin Eksperyment MINOS

Bardziej szczegółowo

AUTOREFERAT. Agnieszka Obłąkowska-Mucha. Spis treści

AUTOREFERAT. Agnieszka Obłąkowska-Mucha. Spis treści Załącznik II AUTOREFERAT Agnieszka Obłąkowska-Mucha Spis treści I. Dane osobowe...2 II. Wskazanie osiągnięcia naukowego stanowiącego podstawę postepowania habilitacyjnego...2 III. Omówienie celu naukowego

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników

WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011

WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne

Bardziej szczegółowo

LHC: program fizyczny

LHC: program fizyczny LHC: program fizyczny Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 2 Program fizyczny LHC Model Standardowy i Cząstka Higgsa Poza Model Standardowy:

Bardziej szczegółowo

Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa

Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym

Bardziej szczegółowo

Fizyka cząstek elementarnych. Tadeusz Lesiak

Fizyka cząstek elementarnych. Tadeusz Lesiak Fizyka cząstek elementarnych Tadeusz Lesiak 1 WYKŁAD IX Oddziaływania słabe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 2 Rola oddziaływań słabych w przyrodzie Oddziaływania słabe są odpowiedzialne (m.in.) za:

Bardziej szczegółowo

r. akad. 2008/2009 V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC

r. akad. 2008/2009 V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC V. Precyzyjne testy Modelu Standardowego w LEP, TeVatronie i LHC 1 V.1 WYNIKI LEP 2 e + e - Z 0 Calkowity przekroj czynny 3 4 r. akad. 2008/2009 s Q N 3 4 s M s N Q I M 12 s ) M (s s s 2 f C 2 Z C f f

Bardziej szczegółowo

Eksperyment CMS w oczekiwaniu na wiązki: plany poszukiwania Nowej Fizyki. Część 1

Eksperyment CMS w oczekiwaniu na wiązki: plany poszukiwania Nowej Fizyki. Część 1 Eksperyment CMS w oczekiwaniu na wiązki: plany poszukiwania Nowej Fizyki Część 1 Piotr Traczyk Warszawa, Plan Akcelerator LHC Detektor CMS Nowa fizyka w CMS organizacja pracy Wybrane analizy - szczegóły

Bardziej szczegółowo

Na tropach czastki Higgsa

Na tropach czastki Higgsa Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005 A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005

Bardziej szczegółowo

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej gluons Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej Zakład Fizyki Hadronów Zakład Doświadczalnej Fizyki Cząstek i jej Zastosowań Zakład Teorii Układów Jądrowych QCD Zakład Fizyki Hadronów Badanie struktury hadronów,

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne i ich oddziaływania III

Cząstki elementarne i ich oddziaływania III Cząstki elementarne i ich oddziaływania III 1. Przekrój czynny. 2. Strumień cząstek. 3. Prawdopodobieństwo procesu. 4. Szybkość reakcji. 5. Złota Reguła Fermiego 1 Oddziaływania w eksperymencie Oddziaływania

Bardziej szczegółowo

Jak znaleźć igłę w stogu siana

Jak znaleźć igłę w stogu siana Jak znaleźć igłę w stogu siana Rola obliczeń komputerowych w eksperymentach fizyki wysokich energii Krzysztof Korcyl na bazie wykładu Piotra Golonki CERN EN/ICE-SCD Użytkowanie i kopiowanie dozwolone na

Bardziej szczegółowo

Pierwsze dwa lata LHC

Pierwsze dwa lata LHC Pierwsze dwa lata LHC Barbara Wosiek Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego, Polskiej Akademii Nauk Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków barbara.wosiek@ifj.edu.pl 2011-10-21 B. Wosiek, Sem.

Bardziej szczegółowo

Poszukiwany: bozon Higgsa

Poszukiwany: bozon Higgsa Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań

Bardziej szczegółowo

Wszechświat czastek elementarnych

Wszechświat czastek elementarnych Wszechświat czastek elementarnych Wykład 6: prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład 6: 27 marca 2013 p.1/43

Bardziej szczegółowo

LHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN

LHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN LHC i po co nam On Piotr Traczyk CERN LHC: po co nam On Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 5 Program fizyczny LHC 6 Program fizyczny LHC

Bardziej szczegółowo

Polacy i Polska w technologiach detektorów w CERN-ie. L. Zwalinski CERN EP/DT December 16 th 2016

Polacy i Polska w technologiach detektorów w CERN-ie. L. Zwalinski CERN EP/DT December 16 th 2016 Polacy i Polska w technologiach detektorów w CERN-ie L. Zwalinski CERN EP/DT December 16 th 2016 1 Eksperymenty LHC technologie detektorów LHCb ATLAS CMS ALICE * Neutrino platform * CLIC Polskie zespoły

Bardziej szczegółowo

Wszechświat czastek elementarnych

Wszechświat czastek elementarnych Wszechświat czastek elementarnych Wykład 7: Współczesne eksperymenty prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wszechświat czastek elementarnych Wykład

Bardziej szczegółowo

Jak działają detektory. Julia Hoffman

Jak działają detektory. Julia Hoffman Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady

Bardziej szczegółowo

Bozon Higgsa oraz SUSY

Bozon Higgsa oraz SUSY Bozon Higgsa oraz SUSY Bozon Higgsa Poszukiwania bozonu Higgsa w LEP i Tevatronie - otrzymane ograniczenia na masę H Plany poszukiwań w LHC Supersymetria (SUSY) Zagadkowe wyniki CDF Masy cząstek cząstki

Bardziej szczegółowo

Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych

Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Wykład 1 Wstęp Jerzy Kraśkiewicz Krótka historia Odkrycie promieniotwórczości 1895 Roentgen odkrycie promieni X 1896 Becquerel promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

Zderzenia relatywistyczne

Zderzenia relatywistyczne Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XVIII: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia nieelastyczne Zderzenia elastyczne - czastki

Bardziej szczegółowo

System wyzwalania i filtracji w eksperymencie ATLAS na LHC

System wyzwalania i filtracji w eksperymencie ATLAS na LHC System wyzwalania i filtracji w eksperymencie ATLAS na LHC Tomasz Bołd, AGH Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Katedra Oddziaływań i Detekcji Cząstek 1 Plan Przedstawienie problemu Historia Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Zderzenia relatywistyczne

Zderzenia relatywistyczne Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XIX: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia elastyczne 2 2 Czastki rozproszone takie same jak

Bardziej szczegółowo

Jak znaleźć igłę w stogu siana

Jak znaleźć igłę w stogu siana Jak znaleźć igłę w stogu siana Rola obliczeń komputerowych w eksperymentach fizyki wysokich energii Piotr Golonka CERN EN/ICE-SCD Plan Co jest igłą a co stogiem siana... między teorią a doświadczeniem

Bardziej szczegółowo

r. akad. 2011/2011 VI. Fizyka zapachu, Macierz CKM, Łamanie CP

r. akad. 2011/2011 VI. Fizyka zapachu, Macierz CKM, Łamanie CP VI. Fizyka zapachu, Macierz CKM, Łamanie CP 1 Parametryzacja Wolfensteina macierzy CKM I Łamanie CP 2 3 4 Trójkąt unitarności 5 6 7 Najlepiej wyznaczone z inkluzywnych rozpadów semileptonowych b: CLEO

Bardziej szczegółowo

Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy?

Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy? Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy? Sławomir Stachniewicz, IF PK 1. Standardowy model cząstek elementarnych Model Standardowy to obecnie obowiązująca teoria cząstek elementarnych, które są składnikami

Bardziej szczegółowo

Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe

Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe Spotkanie 3 Porównanie modeli rozpraszania do pomiarów na Wielkim Zderzaczu Hadronów LHC i przyszłość fizyki cząstek Rafał Staszewski Maciej Trzebiński

Bardziej szczegółowo

Theory Polish (Poland)

Theory Polish (Poland) Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące

Bardziej szczegółowo

Marcin Kucharczyk Zakład XVII

Marcin Kucharczyk Zakład XVII Strumienie ciężkich kwarków przy energiach LHC: Model Standardowy i modele egzotyczne Marcin Kucharczyk Zakład XVII 27.06.2013 Plan Motywacja fizyczna Eksperyment LHCb Pomiar przekroju czynnego na produkcję

Bardziej szczegółowo

Cząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa

Cząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa Cząstki i siły tworzące nasz wszechświat Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan Wstęp Klasyfikacja cząstek elementarnych Model Standardowy 2 Wstęp 3 Jednostki, konwencje Prędkość światła c ~ 3 x 10 8 m/s Stała

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków.

Cząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Leptony i kwarki są fermionami mają spin połówkowy

Bardziej szczegółowo

Fizyka na LHC - Higgs

Fizyka na LHC - Higgs Fizyka na LHC - Higgs XI Program fizyczny LHC. Brakujący element. Pole Higgsa. Poszukiwanie Higgsa na LEP. Produkcja Higgsa na LHC. ATLAS. Wyniki doświadczalne Teraz na LHC 1 FIZYKA NA LHC Unifikacja oddziaływań

Bardziej szczegółowo

Jak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych

Jak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych Jak działają detektory Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych LHC# Wiązka to pociąg ok. 2800 paczek protonowych Każda paczka składa się. z ok. 100 mln protonów 160km/h

Bardziej szczegółowo

Motywacja do dokładnego wyznaczania elementów macierzy Cabbibo-Kobayashi-Maskawy ( )

Motywacja do dokładnego wyznaczania elementów macierzy Cabbibo-Kobayashi-Maskawy ( ) Lucja Sławianowska 7 grudnia 2001 Motywacja do dokładnego wyznaczania elementów macierzy Cabbibo-Kobayashi-Maskawy ( ) macierz opisuje łamanie CP i niezachowanie zapachu w Modelu Standardowym jest to jedyne

Bardziej szczegółowo

Tomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków

Tomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków Oddziaływanie Promieniowania Jonizującego z Materią Tomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków Labs Prowadzący Tomasz Szumlak, D11, p. 111 Konsultacje Do uzgodnienia??? szumlak@agh.edu.pl Opis przedmiotu

Bardziej szczegółowo

Skad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39

Skad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39 Skad się bierze masa Festiwal Nauki Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Skad się bierze masa Festiwal Nauki,

Bardziej szczegółowo

Oddziaływania podstawowe

Oddziaływania podstawowe Oddziaływania podstawowe grawitacyjne silne elektromagnetyczne słabe 1 Uwięzienie kwarków (quark confinement). Przykład działania mechanizmu uwięzienia: Próba oderwania kwarka d od neutronu (trzy kwarki

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja cząstek

Identyfikacja cząstek Określenie masy i ładunku cząstek Pomiar prędkości przy znanym pędzie e/ µ/ π/ K/ p czas przelotu (TOF) straty na jonizację de/dx Promieniowanie Czerenkowa (C) Promieniowanie przejścia (TR) Różnice w charakterze

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki

Promieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki Odkrycie hiperjąder Hiperjądra to struktury jądrowe w skład których, poza protonami I neutronami, wchodzą hiperony. Odkrycie hiperjąder miało miejsce w 1952 roku, 60 lat temu, w Warszawie. Wówczas nie

Bardziej szczegółowo

Po co nam CERN? Po co nam LHC? Piotr Traczyk

Po co nam CERN? Po co nam LHC? Piotr Traczyk Po co nam CERN? Po co nam LHC? Piotr Traczyk Sympozjum IPJ Plan 1)Wstęp Po co nam LHC? 2)Eksperymenty w CERNie w których bierzemy udział COMPASS LHCb ALICE CMS 3)Podsumowanie 2 Po co nam LHC? Po co kopać

Bardziej szczegółowo

Symetrie. D. Kiełczewska, wykład 5 1

Symetrie. D. Kiełczewska, wykład 5 1 Symetrie Symetrie a prawa zachowania Spin Parzystość Spin izotopowy Multiplety hadronowe Niezachowanie parzystości w oddz. słabych Sprzężenie ładunkowe C Symetria CP Zależność spinowa oddziaływań słabych

Bardziej szczegółowo

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (w których nie działa rachunek zaburzeń)

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (w których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (w których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka hadronowa Podstawowe pytania: Mechanizm generacji masy i uwięzienia związany z naturą oddziaływań silnych

Bardziej szczegółowo

Bardzo rzadki rozpad został zaobserwowany przez CMS

Bardzo rzadki rozpad został zaobserwowany przez CMS Bardzo rzadki rozpad został zaobserwowany przez CMS Zespół badawczy CMS, CERN 19 lipca 2013 roku CMS zaobserwował ważny rzadki rozpad przewidziany przez Model Standardowy fizyki cząstek. Obserwacja rozpadu

Bardziej szczegółowo

Symetrie. D. Kiełczewska, wykład 5 1

Symetrie. D. Kiełczewska, wykład 5 1 Symetrie Symetrie a prawa zachowania Spin Parzystość Spin izotopowy Multiplety hadronowe Niezachowanie parzystości w oddz. słabych Sprzężenie ładunkowe C Symetria CP Zależność spinowa oddziaływań słabych

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski

Cząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Cząstki elementarne wprowadzenie Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Historia badania struktury materii XVII w.: ruch gwiazd i planet, zasady dynamiki, teoria grawitacji, masa jako

Bardziej szczegółowo

Symetrie. D. Kiełczewska, wykład9

Symetrie. D. Kiełczewska, wykład9 Symetrie Symetrie a prawa zachowania Zachowanie momentu pędu (niezachowanie spinu) Parzystość, sprzężenie ładunkowe Symetria CP Skrętność (eksperyment Goldhabera) Zależność spinowa oddziaływań słabych

Bardziej szczegółowo

Czego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC

Czego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC Czego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC Jan Królikowski Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i Współpraca Compact Muon Solenoid (CMS) przy LHC 1 20 krajów członkowskich

Bardziej szczegółowo

Oddziaływania słabe i elektrosłabe

Oddziaływania słabe i elektrosłabe Oddziaływania słabe i elektrosłabe IX ODDZIAŁYWANIA SŁABE Kiedy są widoczne. Jak bardzo są słabe. Teoria Fermiego Ciężkie bozony pośredniczące. Łamanie parzystości P. ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Słabe a

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU)

WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO WSTĘPU W wykładzie zostały bardzo ogólnie przedstawione tylko niektóre zagadnienia z zakresu fizyki cząstek elementarnych. Sugestie, pytania, uwagi:

Bardziej szczegółowo

IV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne

IV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne r. akad. 005/ 006 IV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne Jan Królikowski Fizyka IBC 1 r. akad. 005/ 006 Pole elektryczne i magnetyczne Pole elektryczne

Bardziej szczegółowo

Akceleratory Cząstek

Akceleratory Cząstek M. Trzebiński Akceleratory cząstek 1/30 Akceleratory Cząstek Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki Praktyki studenckie na LHC IFJ PAN, 23 sierpnia 2016 Obserwacje w makroświecie

Bardziej szczegółowo

Struktura porotonu cd.

Struktura porotonu cd. Struktura porotonu cd. Funkcje struktury Łamanie skalowania QCD Spinowa struktura protonu Ewa Rondio, 2 kwietnia 2007 wykład 7 informacja Termin egzaminu 21 czerwca, godz.9.00 Wiemy już jak wygląda nukleon???

Bardziej szczegółowo

Wszechświat czastek elementarnych

Wszechświat czastek elementarnych Wykład 2: prof. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 2: Detekcja Czastek 27 lutego 2008 p.1/36 Wprowadzenie Istota obserwacji w świecie czastek

Bardziej szczegółowo

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (dla których nie działa rachunek zaburzeń)

Fizyka hadronowa. Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (dla których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka układów złożonych oddziałujących silnie! (dla których nie działa rachunek zaburzeń) Fizyka hadronowa Podstawowe pytania: Mechanizm generacji masy i uwięzienia związany z naturą oddziaływań silnych

Bardziej szczegółowo

Fizyka cząstek elementarnych

Fizyka cząstek elementarnych Wykład III Metody doświadczalne fizyki cząstek elementarnych I Źródła cząstek elementarnych Elektrony, protony i neutrony tworzą otaczającą nas materię. Aby eksperymentować z elektronami wystarczy zjonizować

Bardziej szczegółowo

Bardzo rzadki rozpad został zaobserwowany przez CMS

Bardzo rzadki rozpad został zaobserwowany przez CMS Bardzo rzadki rozpad został zaobserwowany przez CMS Zespół badawczy CMS, CERN 19 lipca 2013 roku CMS zaobserwował ważny rzadki rozpad przewidziany przez Model Standardowy fizyki cząstek. Obserwacja rozpadu

Bardziej szczegółowo

Łamanie symetrii względem odwrócenia czasu cz. I

Łamanie symetrii względem odwrócenia czasu cz. I FOTON 126, Jesień 214 9 Łamanie symetrii względem odwrócenia czasu cz. I Oscylacje mezonów dziwnych Paweł Moskal Instytut Fizyki UJ Symetria względem odwrócenia w czasie Czasu raczej cofnąć się nie da.

Bardziej szczegółowo

Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej

Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek cząstek (hadronów w i i leptonów) Eksperymentalne badanie badanie koherencji koherencji kwantowej ZAKŁAD AD FIZYKI JĄDROWEJ Paweł Moskal, p. 344, p.moskal@fz-juelich.de Współczesna eksperymentalna fizyka fizyka jądrowaj jądrowa poszukiwanie jąder jąder mezonowych Fizyka Fizyka eksperymentalna cząstek

Bardziej szczegółowo

VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki

VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.

Bardziej szczegółowo

Title. Tajemnice neutrin. Justyna Łagoda. obecny stan wiedzy o neutrinach eksperymenty neutrinowe dalszy kierunek badań

Title. Tajemnice neutrin. Justyna Łagoda. obecny stan wiedzy o neutrinach eksperymenty neutrinowe dalszy kierunek badań Title Tajemnice neutrin Justyna Łagoda obecny stan wiedzy o neutrinach eksperymenty neutrinowe dalszy kierunek badań Cząstki i oddziaływania 3 generacje cząstek 2/3-1/3 u d c s t b kwarki -1 0 e νe µ νµ

Bardziej szczegółowo

LEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania. w niskich i wysokich energiach. Zbigniew Wąs

LEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania. w niskich i wysokich energiach. Zbigniew Wąs LEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania w niskich i wysokich energiach Zbigniew Wąs Podziękowania: A. Kaczmarska, E. Richter-Wąs (Atlas); A. Bożek (Belle); T. Przedziński, P. Golonka (IT); R. Decker,

Bardziej szczegółowo

Detektory. Kalorymetry : Liczniki Czerenkowa Układy detektorów Przykłady wielkich współczesnych detektorów Wybrane eksperymenty ostatnich lat

Detektory. Kalorymetry : Liczniki Czerenkowa Układy detektorów Przykłady wielkich współczesnych detektorów Wybrane eksperymenty ostatnich lat Detektory Kalorymetry : rozwój kaskady kalorymetr elektromagnetyczny kalorymetr hadronowy budowa kalorymetru Liczniki Czerenkowa Układy detektorów Przykłady wielkich współczesnych detektorów Wybrane eksperymenty

Bardziej szczegółowo

Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012

Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012 Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest

Bardziej szczegółowo

CERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept.

CERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. CERN - pierwsze globalne laboratorium Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. Menu Co to jest właściwie CERN? Kilku CERN-owskich Noblistów Co badamy? Obecne przyspieszacze Przykłady eksperymentów: cząstki elementarne

Bardziej szczegółowo

Elementy fizyki czastek elementarnych

Elementy fizyki czastek elementarnych Źródła czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze Promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek Akceleratory elektrostatyczne, liniowe i kołowe

Bardziej szczegółowo

Przyszłość polskiej fizyki neutrin

Przyszłość polskiej fizyki neutrin Przyszłość polskiej fizyki neutrin Agnieszka Zalewska Instytut Fizyki Jądrowej PAN im. H.Niewodniczańskiego W imieniu Polskiej Grupy Neutrinowej (Katowice, Kraków, Warszawa, Wrocław) (D.Kiełczewska, J.Kisiel,

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie symetrii przy pomiarze rozkładu kąta rozproszenia w procesie pp pp

Wykorzystanie symetrii przy pomiarze rozkładu kąta rozproszenia w procesie pp pp Wykorzystanie symetrii przy pomiarze rozkładu kąta rozproszenia w procesie pp pp M. Barej 1 K. Wójcik 2 1 Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie 2 Uniwersytet Śląski w Katowicach 16 września 2016 M. Barej,

Bardziej szczegółowo

czastki elementarne Czastki elementarne

czastki elementarne Czastki elementarne czastki elementarne "zwykła" materia, w warunkach które znamy na Ziemi, które panuja w ekstremalnych warunkach na Słońcu: protony, neutrony, elektrony. mówiliśmy również o neutrinach - czastki, które nie

Bardziej szczegółowo

Korekcja energii dżetów w eksperymencie CMS

Korekcja energii dżetów w eksperymencie CMS Maciej Misiura Wydział Fizyki UW opiekun: dr Artur Kalinowski Wstęp O czym seminarium? Zmierzyliśmy energię dżetu w CMS. Jak ona ma się do energii na poziomie hadronowym? Dlaczego taki temat? Zagadnienie

Bardziej szczegółowo

Czy neutrina mogą nam coś powiedzieć na temat asymetrii między materią i antymaterią we Wszechświecie?

Czy neutrina mogą nam coś powiedzieć na temat asymetrii między materią i antymaterią we Wszechświecie? Czy neutrina mogą nam coś powiedzieć na temat asymetrii między materią i antymaterią we Wszechświecie? Tomasz Wąchała Zakład Neutrin i Ciemnej Materii (NZ16) Seminarium IFJ PAN, Kraków, 05.12.2013 Plan

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Modelu Standardowego

Wstęp do Modelu Standardowego Wstęp do Modelu Standardowego Dynamika oddziaływań cząstek Elektrodynamika kwantowa (QED) Chromodynamika kwantowa (QCD) Oddziaływania słabe Tomasz Szumlak AGH-UST Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej

Bardziej szczegółowo

Poszukiwania mezonu B s w eksperymencie CMS

Poszukiwania mezonu B s w eksperymencie CMS Uniwersytet Warszawski Wydział Fizyki Piotr Kuszaj Nr albumu: 277903 Poszukiwania mezonu B s w eksperymencie CMS Praca licencjacka na kierunku Fizyka Praca wykonana pod kierunkiem dr. Marcina Koneckiego

Bardziej szczegółowo

Łamanie symetrii względem odwrócenia czasu cz. II

Łamanie symetrii względem odwrócenia czasu cz. II 4 FOTON 128, Wiosna 215 Łamanie symetrii względem odwrócenia czasu cz. II Paweł Moskal Instytut Fizyki UJ Rozpady mezonów kwantowo splątanych Przemiany mezonów dziwnych przypomnienie Badanie symetrii odwrócenia

Bardziej szczegółowo

Oddziaływania. Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana. Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED)

Oddziaływania. Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana. Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED) Oddziaływania Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED) Teoria Yukawy Zasięg oddziaływań i propagator bozonowy Równanie Diraca Antycząstki; momenty

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe

WYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest

Bardziej szczegółowo

Wstęp do fizyki cząstek elementarnych

Wstęp do fizyki cząstek elementarnych Wstęp do fizyki cząstek elementarnych Ewa Rondio cząstki elementarne krótka historia pierwsze cząstki próby klasyfikacji troche o liczbach kwantowych kolor uwięzienie kwarków obecny stan wiedzy oddziaływania

Bardziej szczegółowo

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 2008/2009 seweryn.kowalski@us.edu.pl Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 Plan wykładu Wstęp, podstawowe jednostki fizyki jądrowej, Własności jądra atomowego, Metody wyznaczania własności jądra atomowego, Wyznaczanie

Bardziej szczegółowo

Obserwacja kandydata na bozon Higgsa przez eksperymenty ATLAS i CMS

Obserwacja kandydata na bozon Higgsa przez eksperymenty ATLAS i CMS Obserwacja kandydata na bozon Higgsa przez eksperymenty ATLAS i CMS Artur Kalinowski Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Warszawa, 18 października 2012 Lagranżjan MS spisany przez T.D. Gutierrez'a na

Bardziej szczegółowo

Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA. Jacek Biernat

Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA. Jacek Biernat Pomiar rozpadów Dalitz Hiperonów za pomocą spektrometrów HADES oraz PANDA Jacek Biernat Plan wystąpienia Motywacje pomiaru Aparatura Analiza danych z symulacji dla spektrometru PANDA Porównanie z symulacjami

Bardziej szczegółowo

Fizyka cząstek elementarnych. Fizyka cząstek elementarnych

Fizyka cząstek elementarnych. Fizyka cząstek elementarnych r. akad. 2012/2013 Wykład XI-XII Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich Fizyka cząstek elementarnych Zakład Biofizyki 1 Cząstki elementarne po odkryciu jądra atomowego, protonu i neutronu liczba

Bardziej szczegółowo

Boska cząstka odkryta?

Boska cząstka odkryta? FOTON 118, Jesień 2012 27 Boska cząstka odkryta? Krzysztof Fiałkowski Instytut Fizyki UJ 4 lipca 2012 roku w wielkiej sali seminaryjnej CERNu w Genewie odbyło się nadzwyczajne seminarium. Organizatorzy

Bardziej szczegółowo

Witamy w CERN. 2014-02-24 Marek Kowalski

Witamy w CERN. 2014-02-24 Marek Kowalski Witamy w CERN Co to jest CERN? CERN European Organization for Nuclear Research oryg. fr Conseil Europeén pour la Recherche Nucléaire Słowo nuclear (Jadrowy) czysto historyczne. W czasie, gdy zakładano

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński

W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Gimli Glider Boeing 767-233 lot: Air Canada

Bardziej szczegółowo