Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło. Antyfanes

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI I. Wstęp II. Autorzy programu III. Adresaci programu IV. Czas realizacji V. Zjawisko agresji VI. Uzasadnienie tworzenia i realizacji programu VII. Diagnoza problemu agresji i przemocy w szkole i potrzeb działań w tym zakresie VIII. Działania podjęte podczas edukacji polonistycznej 1. Cel zajęć 2. Środki dydaktyczne 3. Metody 4. Scenariusze zajęć IX. Ocena programu X. Zatwierdzenie programu XI. Załączniki XII. Ewaluacja 1

2 I. Wstęp Agresja i przemoc w rodzinie, szkole, na ulicy to obecnie powszechne zjawisko w naszym społeczeństwie. Sprzyja temu kryzys wartości i autorytetów, osłabienie więzów rodzinnych, ilustracja spowodowana ubóstwem, pozostawianie młodych ludzi z ich własnymi problemami. Dodatkowo agresywne wzorce upowszechniają środki masowego przekazu, które zamiast piętnować negatywne zachowania, często nagłaśniają je szukając taniej sensacji. Nasilenie tych zjawisk skłania do poszukiwania nowych rozwiązań w pracy z tymi problemami na terenie szkoły i jest dla nas prawdziwym wyzwaniem. Niniejszy program jest jednym z etapów uwraŝliwiania dzieci na problem krzywdzenia innych. Nawiązuje do motta Programu Profilaktyki: Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło. Mamy nadzieję, Ŝe zajęcia w których, w których uczniowie będą uczestniczyć będą temu słuŝyć. II. Autorzy programu Autorzy programu to polonistki, uczące w Szkole Podstawowej nr 5 w Rybniku: mgr Aleksandra Piecha mgr Beata Kojzar mgr Aleksandra Fuchs mgr Anna Wilczek. mgr ElŜbieta Pawliczek pedagog szkolny/psycholog koordynator programu III. Adresaci programu Adresatami programu są uczniowie klas czwartych i piątych Szkoły Podstawowej Nr 5 w Rybniku. IV. Czas realizacji Program będzie realizowany w klasach czwartych i piątych, na początku roku szkolnego, w październiku. Dzieci nie są jeszcze obciąŝone nauką, są chętne do pracy. Mamy nadzieję, iŝ program wspomoŝe pracę wychowawczą w całym roku szkolnym. V. Zjawisko agresji Czym jest więc agresja? Według słowników to zadawanie bólu w sposób świadomy i celowy, zadawanie bólu nie tylko fizycznego, ale takŝe psychicznego, znęcanie się nad słabszym od siebie. Agresja moŝe występować w formie bezpośredniej- skierowanej na osobę lub rzecz wywołującą uczucie wrogości i w formie przemieszczonej- skierowanej na obiekt zastępczy. Przemoc- to zachowanie agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grup osób, w wyniku których inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w psychice. WyróŜniamy róŝne przejawy i formy agresji: 1. Agresja bezpośrednia: - słowna: przezywanie, kłótnie, wyśmiewanie, niegrzeczne odpowiadanie nauczycielowi, 2

3 zastraszanie; - fizyczna: bicie, popychanie, niszczenie cudzych rzeczy, dręczenie zwierząt; 2. Agresja pośrednia: - czynna: skarŝenie na kogoś, sabotowanie czyichś pomysłów, propozycji, obmowa; - bierna: obraŝanie się, wycofywanie się ze wspólnych działań. W szkole spotykamy się zarówno z agresją bezpośrednią jak i pośrednią, choć ta ostatnia występuje znacznie częściej. Program jest adresowany do kaŝdej z tych form. VI. Uzasadnienie tworzenia i realizacji programu Niniejszy program jest odpowiedzią na społeczne zapotrzebowanie eliminowania zjawiska przemocy występującej w szkole i poza nią. Jest elementem działań profilaktycznych w tym obszarze. Niewątpliwie pierwszym i najwaŝniejszym miejscem realizowania działań profilaktycznych jest rodzina. Jednak szkoła stanowi równieŝ waŝne miejsce w systemie tego typu działań. Zadaniem szkoły jest tworzenie odpowiedniego programu profilaktyki, zintegrowanego z programem wychowawczym, w którym eliminowanie zjawisk związanych z agresją musi mieć miejsce. Wynika to z nowych działań nałoŝonych na szkołę. Regulują to akty prawne zawarte w: Statucie Szkoły Rozporządzeniu MEN z dnia 31. stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i organizowania pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 13 z dn. 23 lutego 2001 r., poz. 110), Konstytucji RP, Ustawie z dn. 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr. 75, poz. 468), Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr. 35, poz. 230 z późniejszymi zmianami), nowelizacja z dnia 12 września 1996r. (Dz. U. Nr 127, poz. 593), Ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, z późniejszymi zmianami z 21 stycznia, 18 lutego 2000, i 23 sierpnia 2001 r.), Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 113, poz. 732). Ustawie z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych (dz. U. z nr 10, poz. 55, z 1997r. nr 88, poz.554 i nr 121, poz. 770 oraz 1999r. nr 96. poz. 1107). VII. Diagnoza problemu agresji i przemocy w szkole i potrzeb działań w tym zakresie W roku szkolnym 2006/2007 przeprowadzono ankietę, która była adresowana do uczniów klas II-III oraz IV-VI. Badano ich poczucie bezpieczeństwa i przejawy agresji w szkole. Uczniowie wskazali, Ŝe najczęstszym sposobem agresji z jakim się spotkali, było przezywanie, podkładanie nogi, kopanie i obmawianie. Zapytani o miejsca w szkole, w których spada realne bezpieczeństwo, ankietowani uczniowie przewaŝnie wymieniali ubikację, szatnię, korytarz oraz boisko szkolne. Stosunkowo wysokie odczucie bezpieczeństwa uczniów na terenie szkoły znajduje odwzorowanie w badanej sytuacji występowania zjawiska bicia czy popychania, czyli agresji fizycznej. Większość z uczniów nigdy nie spotkało się z tymi przejawami agresji. Częstszym 3

4 zjawiskiem okazuje się agresja słowna. We wnioskach do ankiety wyraźnie zaznaczono, Ŝe działania szkoły zdaniem połowy uczniów podejmowane w celu ochrony ich przed zjawiskiem agresji nie są wystarczające. Choć większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie, to jednak takie zjawisko jak agresja słowna, popychanie czy przypadki uderzeń przez drugą osobę występują w szkole. Program ten skierowany jest na tą formę agresji, która najczęściej występuje, a więc dokuczanie, przezywanie. WaŜnym elementem jest uświadomienie uczniów, iŝ niektóre z tych form są krzywdzeniem i podlegają karaniu. Istotne jest teŝ wypracowanie umiejętności radzenia w sytuacji przemocy oraz świadomość, gdzie moŝna uzyskać pomoc. VIII. Działania podjęte podczas edukacji polonistycznej 1. Celem główny zajęć: kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole 2. Cele wychowawcze: Uświadomienie uczniom, iŝ dokuczanie, przezywanie, dręczenie, wyłudzanie pieniędzy to formy zachowań agresywnych i przemocowych podlegających karaniu przez policję i sąd Uświadomienie uczniom, iŝ o zjawisku przemocy naleŝy mówić Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia w sytuacji przemocy: tworzenie Planu Działania w Sytuacji Kryzysowej Poinformowanie uczniów o moŝliwościach uzyskania pomocy w sytuacjach przemocy na terenie Rybnika: telefony i adresy osób i instytucji świadczących pomoc eliminowanie zjawiska dręczenia i dokuczania; niwelowanie zachowań agresywnych w szkole; uświadomienie zagroŝeń wynikających z agresji; kształcenie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów; rozwijanie umiejętności komunikowania się z innymi; kształcenie postaw koleŝeństwa, tolerancji, wzajemnej pomocy integracja zespołu klasowego zwiększenie dobrego samopoczucia uczniów. Cele dydaktyczne: praca z tekstem kształcenie umiejętności korzystania ze słownika 3. Środki dydaktyczne KsiąŜki z Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego z serii Bezpieczne dziecko : Zubrzycka ElŜbieta: Słup soli w klasach czwartych i DePino Caterine: Śmierdzący ser w klasach piątych Karty obrazkowe z programu profilaktycznego dla uczniów klas młodszych Czuję się bezpiecznie WOM 4. rozmowa, burza mózgu, pogadanka, ćwiczenia przedmiotowe, wystawa, wypracowanie 5. Formy: zbiorowa, grupowa, indywidualna 4

5 6. Scenariusze zajęć: Do lektury: SŁUP SOLI klasa IV ZAJĘCIA I: Czas: 1 godzina lekcyjna Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole Praca z tekstem... Rozmowa Burza mózgu Środki dydaktyczne; KsiąŜka: Słup soli Kształcenie umiejętności mówienia o trudnych problemach Uświadomienie uczniom, iŝ o przemocy naleŝy mówić 1. Omówienie celu zajęć 2. Przeczyta nie lektury 3. Omówienie tekstu 4. Zadanie domowe: Trudne zdarzenie, które mnie spotkało: opisz je, co wtedy czułeś i jak się ono skończyło (zadnie do wykonania na kartkach, aby wychowawca klasy miał moŝliwość zapoznania się z przeŝyciami uczniów) ZAJĘCIA II i III: Czas: 2 godziny lekcyjne Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole Praca z tekstem... Umiejętność korzystania ze słownika Uświadomienie uczniom, iŝ dokuczanie, przezywanie, dręczenie to formy zachowań agresywnych i przemocowych Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia w sytuacji przemocy Poinformowanie uczniów o moŝliwościach uzyskania pomocy w sytuacjach przemocy na terenie 5

6 Rybnika: telefony i adresy osób i instytucji świadczących pomoc Rozmowa Burza mózgu Środki dydaktyczne: KsiąŜka: Słup soli Słownik Języka Polskiego Karty obrazkowe z programu profilaktycznego : Czuję się bezpiecznie 1. Uczniowie w grupach w słowniku wyszukują znaczenie słowa: agresja (bezpośrednia, pośrednia), przemoc (czynna i bierna): 2. Odniesienie tych form przemocy do bohaterów ksiąŝki 3. Omówienie doświadczenia przemocy przez uczniów na podstawie prac domowych przerwa: Praca w grupach (z wykorzystaniem kart); I grupa: Kto to jest dręczyciel II grupa: Co czują dzieci, które są dręczone (zwrócić uwagę na smutek i lęk, bezradność) III grupa; Co robić w sytuacji, gdy ktoś nas dręczy, sposoby radzenia IV grupa: Osoby, do których mogę się zwrócić, przydatne telefony i adresy Grupy prezentują omawiane zadania. ZAJĘCIA IV: Czas: 1 godzina lekcyjna Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole Tworzenie Klasowego Kodeksu Zachowań: dręczeniu, dokuczaniu mówimy: NIE Rozmowa 6

7 Burza mózgu Środki dydaktyczne: KsiąŜka: Słup soli Karty obrazkowe z programu profilaktycznego : Czuję się bezpiecznie Praca w grupach (z wykorzystaniem kart); I grupa: Na jakie zachowania nie zgadzamy się,...bo takie zachowania to przemoc II grupa: Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, to... III grupa: Dobre sposoby spędzenia czasu IV grupa: moŝe mieć zadanie jak I grupa Grupy prezentują omawiane zadania DO ZOBACZENIA ZA ROK >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> SCENARIUSZE ZAJĘĆ: klasa V Do lektury: ŚMIERDZĄCY SER ZAJĘCIA I: Czas: 1 godzina lekcyjna Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole Praca z tekstem... Rozmowa Burza mózgu Dyskusja Środki dydaktyczne; KsiąŜka: Śmierdzący ser 7

8 1. Omówienie celu zajęć 2. Przeczytanie lektury 3. Omówienie tekstu 4. Omówienie Planu Działania w sytuacji przemocy zaprezentowanego przez bohatera ksiąŝki 5. Zadanie domowe: Trudne zdarzenie, które mnie spotkało: opisz je, stwórz plan działania na wzór bohaterów ksiąŝki, moŝesz to omówić ze swoimi rodzicami (zadnie do wykonania na kartkach, aby wychowawca klasy miał moŝliwość zapoznania się z przeŝyciami uczniów) ZAJĘCIA II i III: Czas: 2 godziny lekcyjne Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole Praca z tekstem... Uświadomienie uczniom, iŝ dokuczanie, przezywanie, wyłudzanie pieniędzy to formy zachowań agresywnych i przemocowych podlegających karaniu przez policję i sąd Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia w sytuacji przemocy Poinformowanie uczniów o moŝliwościach uzyskania pomocy w sytuacjach przemocy na terenie Rybnika: telefony i adresy osób i instytucji świadczących pomoc Uświadomienie uczniom, iŝ o przemocy naleŝy mówić Kształcenie umiejętności radzenia w sytuacji przemocy: tworzenie Planu Działania w Sytuacji Kryzysowej Kształcenie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów Kształcenie postaw koleŝeństwa, przyjaźni, tolerancji, wzajemnej pomocy Integracja zespołu klasowego Rozmowa Burza mózgu Praca w grupie Środki dydaktyczne; KsiąŜka: Śmierdzący ser 8

9 Praca w grupach 1. Uczniowie podzieleni na małe grupy 5-6 osobowe 2. W kaŝdej grupie wypisują problemy związane z przemocą: dokuczaniem, przezywaniem, z którymi się zetknęli, jeśli się obawiają nie muszą wymieniać konkretnych osób, waŝne by wypisali sytuacje związane z doświadczeniem przemocy, cel: o przemocy naleŝy mówić 3. Uczniowie wybierają jedną z sytuacji i opracowują plan rozwiązania problemu korzystając z doświadczeń bohaterów ksiąŝki 4. Grupy wzajemnie prezentują omawiane w grupach problemy i sposoby ich rozwiązania przerwa: Praca w grupach I grupa: Przyjaciel oznacza...przyjaźń oznacza... II grupa: Kolega oznacza... koleŝeństwo oznacza...(zwrócić uwagę na róŝnice pomiędzy koleŝeństwem, a przyjaźnią III grupa; tolerancja oznacza...podać przykłady tolerancji w klasie... IV grupa: Razem czujemy się raźniej...podać przykłady wzajemnej pomocy, tolerancji, wspierania się wzajemnego w klasie Grupy wzajemnie prezentują omawiane w grupach problemy i sposoby ich rozwiązania Zadanie domowe: Napisz wypracowanie: Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło. MoŜesz poprosić o pomoc rodziców. Ciekawe prace będą publikowane w Copernikusie, moŝna teŝ wykonać pracę plastyczną, ciekawe prace będą wystawione (kaŝdy uczeń pisze pracę lub wykonuje pracę plastyczną, udział rodziców jest cenny). Wystawę prac zorganizują wychowawcy klas. 9