Nr 978. Informacja. Telefonia komórkowa trzeciej generacji (3G) w krajach Unii Europejskiej i w Polsce KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Telefonia komórkowa trzeciej generacji (3G) w krajach Unii Europejskiej i w Polsce Sierpień 2003 Adam Kucharz Informacja Nr 978 W informacji przedstawiono sytuację najmłodszej gałęzi sektora telekomunikacji, telefonii komórkowej trzeciej generacji (3G) w krajach Unii Europejskiej i w Polsce. Podano informacje na temat procesu koncesyjnego w poszczególnych krajach oraz stosunki właścicielskie firm, które otrzymały licencje.

2 BSiE 1 Wstęp. Zmiany na rynku radiotelefonii ruchomej Pierwsze usługi radiotelefoniczne pojawiły się w Stanach Zjednoczonych w końcu lat czterdziestych ubiegłego wieku i polegały na możliwości włączenia telefonu znajdującego się w samochodzie do stacjonarnej sieci telefonicznej. W latach sześćdziesiątych firma Bell Systems opracowała nowy system, nazwany IMTS (Improved Mobile Telephone Service), a pierwsze systemy telefonii komórkowej bazujące na IMTS rozwinęły się w późnych latach sześćdziesiątych i wczesnych siedemdziesiątych. Systemy, określone mianem pierwszej generacji (1G), pracujące w technice analogowej, powstały na początku lat osiemdziesiątych. Użytkowano systemy: - AMPS (Advanced Mobile Phone System), który został zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych i jest obecnie drugim co do wielkości systemem analogowym na świecie, - NMT (Nordic Mobile Telephone), który był głównie rozwijany w krajach nordyckich, później system ten przyjęły kraje Europy Wschodniej, Rosja i kraje azjatyckie. W Polsce, w 1991 roku wprowadzono system NMT 450, pracujący z częstotliwością 450 Mhz oraz liczbą kanałów równą 200, operatorem systemu była firma Centertel. - TACS (Total Access Communications System), który jako pierwsza wprowadziła Wielka Brytania w 1985 roku. Podstawowe wady systemów telefonii analogowej z punktu widzenia użytkowników to mała odporność na zakłócenia oraz brak roamingu międzynarodowego. Spowodowały one konieczność wprowadzenia systemów cyfrowych. Pojawiła się cyfrowa telefonia komórkowa określana mianem drugiej generacji (2G). Aktualnie na świecie użytkuje się kilka systemów: - jako pierwszy rozwijano w latach osiemdziesiątych system GSM (Global System for Mobile Communications), wprowadzenie tego systemu było wynikiem inicjatywy paneuropejskiej popieranej przez Komisję Europejską, operatorów telekomunikacyjnych i producentów sprzętu. W Europejskim Instytucie Standardów Telekomunikacyjnych ESTI (European Telecommunications Standartisation Institute) określono wymagania techniczne dla GSM. System ten oparty jest na technologii TDMA (Time Division Multiple Access). GSM jest używany przez wszystkie kraje europejskie, ponadto został przyjęty przez inne kraje tak, że w 1999 roku objął 45% wszystkich abonentów telefonii komórkowej; - w końcu 1991 roku wprowadzono system TDMA IS-136 jako cyfrową odmianę analogowej technologii AMPS. Systemem tym objęto około 70 krajów obu Ameryk i części Azji, w 1999 roku zarejestrowano blisko 22 miliony abonentów; - system CDMA IS-95, oparty jest na technologii CDMA i użytkowany w Korei Południowej; - w 1994 roku w Japonii wprowadzono, wyłącznie tam użytkowany, system telefonii komórkowej, oparty na technologii TDMA PDC (Personal Digital Cellular). PDC zajmuje drugie miejsce na świecie pod względem ilości abonentów, w listopadzie 2001 roku było ich w Japonii 66,39 mln; - w 1995 roku został wprowadzony, również użytkowany tylko w Japonii, system PHS (Personal Handyphone System) jako tańsza alternatywa dla systemów komórkowych. Posiada on ograniczone możliwości użytkowania w pojazdach, a mimo to w listopadzie 2001 roku posiadał 5,68 mln abonentów. W wyniku wprowadzenia telefonii 2G abonenci uzyskali nowe możliwości, m.in. przesyłania krótkich wiadomości tekstowych SMS-ów (SMS Short Message Service), transmisję telefaksową, usługi telekonferencyjne, a operatorzy możliwość identyfikacji abonenta za pomocą karty SIM (SIM Subscriber Identity Module). W Polsce System GSM 900 (pracujący

3 2 BSiE z częstotliwością 900 Mhz) został wprowadzony w 1996 roku. Firma PTC (Polska Telefonia Cyfrowa) została operatorem sieci Era GSM, a firma Polkomtel S.A. sieci GSM Plus. W roku 1998, został wprowadzony system GSM 1800 (pracujący z częstotliwością 1800 Mhz) w sieci Idea, której operatorem został Centertel. W połowie lat osiemdziesiątych, z inicjatywy Międzynarodowej Unii Telekomunikacyjnej ITU (International Telecommunications Union), opracowana została koncepcja systemu IMT-2000 (International Mobile Telecommunications), który jest ogólnie przyjętym standardem telefonii komórkowej trzeciej generacji (3G). Ze względu na fakt, iż w poszczególnych krajach telefonia komórkowa 3G nie będzie mogła korzystać dokładnie z tych samych pasm częstotliwości, w rzeczywistości IMT 2000 będzie rodziną systemów wzajemnie kompatybilnych. W praktyce sprowadzi się to do tego, że telefon telefonii 3G będzie mógł być wykorzystywany w dowolnym miejscu, niezależnie od miejsca zakupu. Europejską wersją standardu IMT-2000 jest, opracowany przez europejską organizację normalizacyjną ESTI (European Standard Telecommunication Institute), system UMTS (Universal Mobile Telecommunications System), który umożliwi świadczenie usług multimedialnych w zakresie znacznie przekraczającym możliwości systemów 2G. Przede wszystkim, zostaną połączone funkcje i struktury systemów telekomunikacyjnych naziemnych oraz satelitarnych w jeden spójny system umożliwiający jednoczesną transmisję głosu, obrazu i danych w czasie rzeczywistym. Dostęp do globalnej infrastruktury telekomunikacyjnej (obejmującej sieci teleinformatyczne, radiowe i telewizyjne) będzie możliwy z dowolnego miejsca, w dowolnym czasie, dla użytkowników zarówno ruchomych, jak stacjonarnych. Problematyka telefonii komórkowej trzeciej generacji znalazła również miejsce w pracach Unii Europejskiej o czym świadczą chociażby przywołane publikacje. 1 Obszerny przegląd prowadzonych prac zawiera ponadto preambuła do Decyzji Parlamentu Europejskiego Nr 128/1999/EC z dnia 14 grudnia 1998 roku na temat wprowadzenia systemów UMTS we Wspólnocie. W niniejszej informacji terminy 3G, UMTS i IMT-2000 używane są zamiennie. Aktualny stan telefonii trzeciej generacji (3G) w krajach Unii Europejskiej Austria Telefonia komórkowa jest bardzo popularna w Austrii, liczba jej abonentów wynosi 6,5 mln przy liczbie ludności równej 8,2 mln (dane na koniec 2000 roku). 15 marca 2001 roku zostało wydanych sześć licencji na prowadzenie usług w systemie UMTS. Otrzymali je: - Connect Austria, operator, którym udziały mają Tele Danmark, Telenor, Viag Interkom i Orange, - Hutchison 3G, - tele.ring, własność Vodafone/Mannesmann Mobilfunk, - T-Mobile Austria, własność firmy Deutsche Telekom, - Mobilkom Austria, udziały posiadają Telekom Austria i Telecom Italia, - 3G Mobile Telecommunications, własność firmy Telefonica. 1 The Introduction of Third Generation Mobile Communications in the European Union: State of Play and the Way Forward, Bruksela, 20 marca 2001 r., COM(2001)141 final; Towards the Full Roll-Out of Third Generation Mobile Communications, Bruksela, 11 czerwca 2002 r., COM(2002)301 final; Report on the full roll-out of third generation mobile communications, Parlament Europejski, 27 stycznia 2003 r., A5-0016/2003 final.

4 BSiE 3 Licencje zostały udzielone w trybie przetargu na okres dwudziestu lat, ich łączny koszt wyniósł 830 mln Euro. Warunki licencji przewidują objęcie zasięgiem usług 3G 25% populacji do końca 2003 roku i 50% do końca 2005 roku. Zgodnie z zapisem licencyjnym firmy Mobilkom i T-Mobile powinny rozpocząć świadczenie usług, odpowiednio do końca trzeciego i czwartego kwartału 2002 roku. Firmy Connect i Hutchison do końca drugiego kwartału 2003 roku, a tele.ring do końca pierwszego kwartału 2005 roku. Operator Mobilkom Austria uruchomił sieć testową 3G we wrześniu 2002 roku, na inauguracji sieci dokonano komórkowego przekazu wideo w czasie rzeczywistym pomiędzy Wiedniem i Grazem. Sieć obejmuje swoim zasięgiem 25% powierzchni kraju, w tym wszystkie największe miasta. Już w maju 2003 roku budowę sieci UMTS rozpoczęła firma tele.ring, która zamierza do końca 2003 roku objąć zasięgiem miasta Wiedeń, Graz i Linz, w konsekwencji 25% populacji kraju. Belgia W Belgii ponad połowa mieszkańców posiada telefony komórkowe, liczba jej abonentów wynosi 5,6 mln przy liczbie ludności równej 10,2 mln (dane na koniec 2000 roku). 4 maja 2001 roku zostały wydane trzy licencje na usługi w systemie UMTS, otrzymali je następujący, obecni już na belgijskim rynku telekomunikacyjnym, operatorzy: - Mobistar, - KPN Mobil, - Proximus. Wszystkie licencje zostały wydane w trybie przetargowym na okres 20 lat, kosztowały łącznie 450,2 mln Euro, czyli zostały sprzedane za cenę zbliżoną do minimalnej początkowo rząd belgijski zakładał sprzedaż za kwotę trzykrotnie wyższą. Warunki licencji przewidują uruchomienie usług 3G, przez wszystkich licencjobiorców, do końca trzeciego kwartału 2003 roku oraz objęcie ich zasięgiem 30% populacji w ciągu 3 lat, 40%, 50% i 85%, odpowiednio w ciągu 4, 5 i 6 lat. Firma Proximus uruchomiła sieć testową UMTS już w lipcu 2003 roku. Dania W Danii, na 5,3 mln populację przypada 3,3 mln abonentów telefonii komórkowej (dane na koniec 2000 roku). We wrześniu 2001 roku Duńska Agencja Telekomunikacyjna przyznała w trybie przetargowym cztery licencje na świadczenie usług w systemie UMTS. Licencję otrzymały: - TDC Mobil, - Orange Denmark, - Telia Denmark, - HI3G. Każda z licencji kosztuje 950 mln koron, przy czym cena minimalna wynosiła 500 mln koron. Wszyscy licencjobiorcy są zobowiązani do uruchomienia usług 3G do końca 2004 roku. Finlandia

5 4 BSiE W Finlandii na 5,2 mln mieszkańców przypada 3.8 mln abonentów telefonii komórkowej, przy czym prawie każdy Fin w wieku między 15 a 40 rokiem życia posiada co najmniej jeden telefon komórkowy (dane na koniec 2000 roku). Finlandia była pierwszym krajem na świecie, w którym wydano licencje na telefonie trzeciej generacji. W marcu 2000 roku licencje otrzymały: - Sonera, - Telia, - Suomen 3G (ang. Finnish 3G), której głównymi udziałowcami są Finnet Group i Tele2, - Radiolinja. Licencje zostały wydane w trybie beauty contest na budowę i użytkowanie sieci na 20 lat oraz na częstotliwości na 10 lat, są odnawialne. Każdy z licencjobiorców jest zobowiązany do uruchomienia usług do końca 2003 roku. Firma Sonera uruchomiła testową sieć już 1 stycznia 2002 roku. Obejmuje ona większą część Helsinek oraz miasta Tampere, Turku i Oulu, a udostępnienie komercyjne, pilotowe miało mieć miejsce w pierwszym kwartale 2003 roku. Francja We Francji populacja 58,8 mln posiada 29,1 mln telefonów komórkowych (dane na koniec 2000 roku). W maju 2001 roku rząd francuski wydał w trybie beauty contest dwie licencje (na ogólną ilość czterech) na prowadzenie usług w systemie UMTS, otrzymały je: - Orange France, kontrolowana przez France Telecom, - SFR, własność Vivendi Universal. Koszt każdej licencji wyniósł 4,95 mld Euro i zostały wydane na okres 15 lat. Licencjobiorcy zostali zobowiązani do uruchomienia usług 3G, odpowiednio w pierwszym i drugim kwartale 2004 roku. Warunki licencji zobowiązują operatorów do objęcia usługą transmisji głosu 25% populacji w ciągu dwu lat i 80% w ciągu ośmiu lat, a usługą transmisji danych, odpowiednio 20 i 60%. 16 maja 2002 roku został ustalony przez francuskiego regulatora telekomunikacji ATR, jako ostateczny termin przetargu na dwie pozostałe licencje, we wrześniu opublikowano jego wynik: przyznano licencję tylko firmie Bouygues Telecom, z obowiązkiem uruchomienia usług 3G w czwartym kwartale 2004 roku. Niemcy W Niemczech liczba abonentów telefonii komórkowej wynosi 48,1 mln, przy liczbie ludności równej 82,2 mln (stan na koniec 2000 roku). W 2000 roku w Niemczech wydano sześć licencji na usługi 3G, otrzymali je następujący operatorzy: - E-Plus Hutchison, udziały posiadają KPN Mobile, NTT DoCoMo i Hutchison Whampoa z Hongkongu, - Group 3G, udziały posiadają Sonera i Telefonica Moviles, - Mannesmann Mobilfunk, którego właścicielem jest brytyjski koncern Vodafone AirTouch, - Mobilecom Multimedia, udziały posiadają Mobilecom i France Telecom, - T-Mobile, właścicielem jest Deutsche Telekom, - Viag Interkom, właścicielem jest Britisch Telecom i norweska firma Telenor.

6 BSiE 5 Wszystkie licencje zostały przyznane w trybie przetargu na okres 20 lat, z obowiązkiem objęcia usługami 25% populacji do końca 2003 roku i 50% do końca 2005 roku. Ogólny koszt wszystkich licencji wyniósł 50,8 mld Euro. Firma Group 3G, pod nazwą Quam, rozpoczęła świadczenie usług 3G już w listopadzie 2001 roku. Firmy Mannesmann i Mobilecom rozpoczęły świadczenie tych usług w drugiej połowie 2002 roku, operatorzy E-Plus i Viag na początku 2003 roku, a T-mobile rozpoczął testy działającej w 23 miastach sieci komórkowej 3G pod koniec lipca 2003 roku. Grecja W Grecji na 10,7 milionową populację przypada 6,0 mln abonentów telefonii komórkowej (stan na koniec 2000 roku). W dniu 11 lipca 2001 roku został przeprowadzony, przez grecki Urząd Regulacji Rynku Telekomunikacyjnego EETT, przetarg na cztery licencje na prowadzenie usług UMTS. Licencje otrzymały: - Panafon, grupa należąca do brytyjskiej firmy Vodafone, - CosmOTE, oddział OTE Telecom, narodowego operatora Grecji, - STET Hellas, należący do Telecom Italia. Każda licencja kosztowała 143 mln Euro i wszyscy licencjobiorcy zobowiązali się do uruchomienia usług 3G do końca 2004 roku. W połowie lipca 2003 roku operator STET wraz z firmą Nokia zademonstrował możliwości sieci UMTS, która jest już gotowa do komercyjnego funkcjonowania i obejmie swoim zasięgiem Ateny i Saloniki. Irlandia W Irlandii przypada 2,5 mln abonentów telefonii komórkowej na 3,7 mln mieszkańców (stan na koniec 2000 roku). Irlandzki regulator rynku telekomunikacyjnego ODTR gotów był przyznać, w ramach beauty contest, w 2001 roku cztery licencje na prowadzenie usług w systemie UMTS. Ostatecznie przyznano trzy licencje, otrzymały je: - Hutchison Whampoa, - O2 oddział British Telecom, - Vodafone Ireland. Licencje zostały przyznane na okres od 15 do 25 lat i kosztowały powyżej 100 mln Euro, każda (brak dokładnych danych). Wszystkie wymienione firmy zobowiązały się do świadczenia usług 3G, pierwsza do końca 2005 roku, pozostałe dwie do końca 2006 roku. Włochy We Włoszech wśród 57,3 milionowej populacji znajduje się 42,3 mln abonentów telefonii komórkowej (stan na koniec 2000 roku). W październiku 2000 roku wydano w trybie przetargu pięć licencji na prowadzenie usług w systemie UMTS, otrzymały je: - H3G, własność Hutchinson consortium, - Ipse 2000, udziały posiadają Telefonica i Sonera, - Wind, udziałowcami są Enel i France Telecom, - Vodafone Omnitel, własność firmy Vodafone, - Telecom Italia Mobile (TIM).

7 6 BSiE Wszystkie licencje zostały wydane na okres 15 lat i kosztowały łącznie 14,64 mld Euro. Firma Wind zobowiązała się uruchomić usługi w pierwszej połowie 2003 roku, Vodafone Omnitel w maju 2003 r., pozostałe firmy do końca 2003 roku. Zgodnie z wymogami licencji, usługami 3G powinny zostać objęte do końca lipca 2004 roku wszystkie stolice regionów, a do końca 2006 roku główne miasta prowincjonalne. W styczniu 2003 roku, jako pierwszy, uruchomił usługi 3G operator H3G. Luksemburg W Luksemburgu 75% populacji posiada telefony komórkowe (300 tys. abonentów na 400 tys. mieszkańców stan na koniec 2000 roku). W czwartym kwartale 2001 roku zaoferowano w Luksemburgu, w trybie beauty contest, cztery licencje na prowadzenie usług 3G, ostatecznie licencje otrzymały następujące firmy: - Orange Communications, - P&T Luxembourg, - Tele2. Firma Tele2 zobowiązała się uruchomić usługi w styczniu 2003 roku, pozostałe dwie w trzecim kwartale 2003 roku. Jako pierwsza w Luksemburgu, w styczniu 2003 roku, rozpoczęła działalność firma P&T. Holandia Na 16 milionową populację holenderską przypada 10,7 mln abonentów telefonii komórkowej (stan na koniec 2000 roku). W lipcu 2000 roku licencje, w trybie przetargu, na prowadzenie usług w systemie UMTS otrzymało pięciu operatorów, z których wszyscy prowadzili usługi GSM na rynku holenderskim. Operatorami tymi są: - Vodafone Libertel, w którym większościowy udział posiada Vodafone, - KPN Mobile, należący do Royal KPN, - Dutchtone, własność France Telecom, - Telfort, własność British Telecom, - 3G-Blue, udziałowcami są Deutsche Telekom, Belgacom i Tele Danmark. Licencje kosztowały łącznie 2,68 mld Euro i są ważne do końca 2016 roku. Warunki licencji przewidują uruchomienie usług przez Libertel w drugim kwartale 2003 roku, przez 3G Blue i Dutchtone w czwartym kwartale tegoż roku oraz przez Telfort i KPN, odpowiednio w pierwszym i drugim kwartale 2004 roku oraz objęcie zasięgiem 3G wszystkich miast o liczbie mieszkańców powyżej , do końca 2006 roku. Rząd holenderski spodziewał się znacznie większych wpływów z przetargu niż uzyskano. Przetarg rozpoczął się od łącznej ceny wywoławczej równej 5 mld guldenów (ok. 2,11 mld $). Po trzynastu dniach licytacji osiągnięto ostatecznie kwotę 5,9 mld guldenów, podczas gdy szacowano osiągnięcie kwoty 20 mld. Jako pierwszy operator w Holandii rozpoczął budowę sieci UMTS, Vodafone Libertel, instalacja pierwszych urządzeń 3G rozpoczęła się w marcu 2002 roku, do końca roku zainstalowano większość anten w Amsterdamie, Rotterdamie, Hadze i Utrechcie. Oferowanie klientom usług 3G rozpoczęło się w pierwszym kwartale 2003 roku. Portugalia

8 BSiE 7 W Portugalii wśród 10 mln populacji jest 6,7 mln abonentów telefonii komórkowej (stan na koniec 2000 roku), przy czym popularność jej jest tak duża, że tylko 69% gospodarstw domowych posiada telefony stacjonarne. Cztery licencje na prowadzenie usług 3G zostały udzielone, w trybie beauty contest, w grudniu 2000 roku, otrzymały je: - Telecommunicacoes Moveis Nacionais (TMN), właścicielem jest Portugal Telecom, - Vodafone Telecel, właściciel Vodafone, - Optimus, właścicielami są portugalska firma Sonae i France Telecom Mobile, - OniWay, właścicielem jest konsorcjum zdominowane przez firmę Electricidade de Portugal. Licencje zostały wydane na okres 15 lat, a ich warunki przewidują uruchomienie usług 3G przez OniWay w trzecim kwartale 2003 roku, a przez pozostałych operatorów w pierwszym kwartale 2004 roku. W ciągu roku od chwili uruchomienia usług 3G powinno być nimi objęte 20% populacji, a w ciągu trzech i pięciu lat, odpowiednio 40% i 60%. Hiszpania W Hiszpanii na 40,6 mln mieszkańców, 24,7 mln posiada telefony komórkowe (stan na koniec 2000 roku). W marcu 2000 roku przyznano cztery licencje, w trybie beauty contest, na usługi w systemie UMTS, otrzymali je następujący operatorzy: - Xfera, konsorcjum firm: Vivendi i fińskiej Sonera, - Telefonica Moviles, - Vodafone Espana, - Amena, oddział hiszpańskiej firmy Auna. Licencje zostały przyznane na okres 20 lat, do sierpnia 2020 roku, a ich warunki przewidują uruchomienie usług 3G przez wszystkich licencjobiorców nie później niż w pierwszej połowie 2004 roku. Każda licencja kosztowała 120 mln $. W sierpniu 2002 roku firma Telefonica Moviles ogłosiła wstrzymanie inwestycji w obszarze UMTS, w latach ze względu na ponoszone straty w działalności telekomunikacyjnej. Szwecja W Szwecji telefony komórkowe posiada 6,3 mln osób spośród 8,9 mln mieszkańców (stan na koniec 2000 roku). Krajowa Agencja Poczty i Telekomunikacji (PTS) przyznała w grudniu 2000 roku, w trybie beauty contest, cztery licencje na świadczenie usług w systemie UMTS. Licencjobiorcami były: - Europolitan, własność Vodafone, - Tele 2, własność Netcom, - Orange Consortium, joint venture France Telecom, Berdbandsbolaget, FramFab, Skanska, NTL i Schibsted, - Hi3G, własność Hutchison. Każda licencja została przyznana na okres 15 lat. W chwili przyznania licencji jej warunki zakładały wejście usług 3G na rynek na początku 2001 roku oraz pokrycie zasięgiem 99,98% populacji kraju do końca 2004 roku. Dużym zaskoczeniem było nieprzyznanie licencji największemu szwedzkiemu operatorowi telekomunikacyjnemu, firmie Telia.

9 8 BSiE W styczniu 2003 roku firma Orange zapowiedziała wycofanie się z rynku szwedzkiego w związku z brakiem możliwości spełnienia wymagań licencji i oceną, iż rynek 3G w Szwecji będzie się słabo rozwijał. Wielka Brytania W Wielkiej Brytanii na blisko 60 mln mieszkańców jest 40 mln abonentów telefonii komórkowej (stan na koniec 2000 roku). Pięć licencji na prowadzenie usług w systemie UMTS przyznano w trybie przetargu. W kwietniu 2000 roku otrzymały je: - Hutchison 3G (H3G), konsorcjum czterech firm: kanadyjskiej TIW, Hutchison Whampoa z Hongkongu, holenderskiej KPN Mobile i japońskiej NTT DoCoMo, - Vodafone, - T-Mobile, firma należąca do Deutsche Telekom, - O2, spółka wydzielona z British Telecom Group, - Orange. Przetarg na UMTS w Wielkiej Brytanii był bardzo kosztowny dla operatorów. Licencje kosztowały w sumie 33,95 mld $ i zostały przyznane na okres do 31 grudnia 2021 roku. W chwili przyznawania licencji zakładano, iż pierwsze usługi 3G zostaną wprowadzone w 2002 roku, a do końca 2007 usługi te będą dostępne na 80% terytorium kraju. Pierwszym operatorem 3G, który rozpoczął testy nowego standardu była firma Hutchison 3G. Próby rozpoczęły się w połowie października 2002 roku i objęły 500 użytkowników, początkowo planowano rozpoczęcie pełnej działalności z końcem 2002 roku i objecie zasięgiem 50% populacji. Problemy jakie pojawiły się podczas testów spowodowały przesuniecie terminu uruchomienia sieci UMTS na początek marca 2003 roku. Podsumowanie prognozowany rozwój i zagrożenia na rynku europejskim, sytuacja w Polsce W latach na rynku telekomunikacyjnym krajów Unii Europejskiej powinno działać 62 operatorów telefonii komórkowej trzeciej generacji. Prognozowane zachowanie się rynku przedstawia poniższa tabela: Termin Ilość operatorów wchodzących na rynek Liczba operatorów I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw Źródło : EMC World Cellular Database, listopad 2002 r.

10 BSiE 9 Według raportu z września 2002 roku, przygotowanego przez amerykańską firmę Forrester, tylko 10% Europejczyków będzie korzystało z sieci UMTS w 2007 roku, podczas gdy operatorzy zakładają, iż będzie to 50%. W raporcie twierdzi się, iż operatorzy osiągną próg rentowności sieci 3G dopiero w 2014, a niektórzy mogą go nie osiągnąć nawet do chwili wygaśnięcia licencji. Najwyżej oceniani są operatorzy fińscy i francuscy, raport ocenia, iż mogą osiągnąć próg rentowności już 2010 roku. Najgorsze prognozy przedstawiono dla Wielkiej Brytanii i Niemiec, uważa się, iż w tych krajach próg rentowności zostanie przekroczony po 2015 roku w obydwu przypadkach zasadniczym powodem są wysokie koszty licencji na jednego mieszkańca, odpowiednio 764 i 683 Euro (dla porównania, jeden z najniższych kosztów licencji na jednego mieszkańca był w Szwecji i wyniósł około 5 Euro). Operatorzy natomiast są zdania, iż w pierwszym roku telefonia 3G będzie miała 5% udział w ich dochodach, a po pięciu latach wzrośnie on do 39%. W odniesieniu do Polski sytuacja przedstawia się następująco: 3G w Polsce kalendarium wydarzeń Źródło: 1. Maj 2000 r. Minister Łączności zapowiedział przyznanie czterech koncesji na UMTS do końca 2000 r., poza tym jedną koncesję przewidziano dla TP S.A. 2. Lipiec 2000 r. Ministerstwo Finansów zakłada w budżecie na 2001 rok wpływy ze sprzedaży koncesji w wysokości 7 mld złotych. 3. Sierpień 2000 r. Minister Łączności zapowiedział, iż koncesje będą udzielane na zasadzie beauty contest z elementami aukcji września 2000 r. Minister Łączności przedstawił dokumentacje przetargową, ma być przyznanych pięć koncesji, cena każdej z nich wynosi 750 mln Euro, termin przetargu ustalono na 2 października 2000 r września 2000 r. Zostają zmienione warunki przetargu mają być przyznane cztery koncesje w cenie 650 mln Euro każda, został również przesunięty termin przetargu, na 4 października 2000 r października 2000 r. Dokumentacja przetargowa została sprzedana 19 firmom, w tym wszystkim polskim operatorom GSM października 2000 r. Firma Netia wycofuje się z przetargu listopada 2000 r. Z przetargu wycofuje się firma Hutchinson Wampoa, tworząca konsorcjum z Polsatem i Polpagerem listopada 2000 r. Z przetargu wycofuje się kanadyjska firma TIW.

11 10 BSiE listopada 2000 r. Z przetargu wycofuje się turecki operator Turkcell listopada 2000 r. Z przetargu rezygnuje konsorcjum: hiszpańska Telefonica i spółka Futuro.com grudnia 2000 r. Wniosek koncesyjny złożyli tylko trzej polscy operatorzy GSM: PTK Centertel, PTC i Pol-komtel grudnia 2000 r. Minister Łączności wręczył wymienionym wyżej operatorom koncesje na UMTS. Zgodnie z warunkami koncesji świadczenie usług miało się rozpocząć od dnia 1 stycznia 2003 roku, cena za koncesje wynosiła 650 mln Euro, przy czym opłata wynosiła w 2000 roku 10 mln Euro, w mln Euro, reszta rozłożona została na 18 rocznych rat maja 2002 r. Prezes URTiP na wniosek operatorów telefonii komórkowej przesunął termin uruchomienia sieci UMTS w Polsce na dzień 1 stycznia 2004 roku lipca 2003 r. Wszyscy trzej koncesjonariusze (PTK Centertel, Polkomtel oraz PTC) złożyli do Prezesa URTiP wnioski o ponowne przesunięcie terminu wprowadzenia usług telefonii 3G. Operatorzy wystąpili o przesuniecie terminu obowiązku uruchomienia sieci na 1 stycznia 2006 roku oraz: - pozostawienie daty 1 stycznia 2004 roku, jako daty uprawniającej do rozpoczęcia świadczenia usług, - przesuniecie daty obowiązkowego pokrycia zasięgiem 20% populacji kraju na koniec 2007 roku, - zniesienie obowiązku pokrycia zasięgiem 40% populacji lipca 2003 r. Prezes URTiP poinformował, iż Urząd najprawdopodobniej przychyli się do prośby operatorów. Wykaz źródeł: Informacja została oparta przede wszystkim na danych zawartych w: 1) The Development of Broadband Access Platforms in Europe, full report, sierpień 2001 r., przygotowany przez BDRC Ltd. na zlecenie Dyrekcji Generalnej Społeczeństwa Informacyjnego Komisji Europejskiej, 2) Umts to Mobilize the Data World, a report on the progress of UMTS, luty 2003, 3G Americas, 3) Audrey Selian, 3G Mobile Licensing Policy: from GSM to IMT-2000, seria Telecommunications Case Study ITU, 2003 r., 4) The Introduction of Third Generation Mobile Communications in the European Union: State of Play and the Way Forward, Bruksela, 20 marca 2001 r., COM(2001)141 final, 5) Towards the Full Roll-Out of Third Generation Mobile Communications, Bruksela, 11 czerwca 2002 r., COM(2002)301 final, 6) Report on the full roll-out of third generation mobile communications, Parlament Europejski, 27 stycznia 2003 r., A5-0016/2003 final, 7) A History of Third Generation Mobile 3G, marzec 2003 r., Nokia Networks.