Prawo gospodarcze publiczne Wykład 4

Transkrypt

1 Łukasz Grzejdziak Prawo gospodarcze publiczne Wykład 4 Prawo ochrony konkurencji

2

3 Podsystemy prawa ochrony konkurencji obowiązujące w Polsce Prawo krajowe Ustawa z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów Prawo europejskie Art TFUE Liczne akty prawa wtórnego Ich wzajemne relacje wyznaczają Rozporządzenia Rady WE 1/2003 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 TWE 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw

4 Systematyka reguł konkurencji Reguły konkurencji Reguły odnoszące się do przedsiębiorstw (prawo antymonopolowe) Reguły odnoszące się do państw członkowskich Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Zakaz nadużywania pozycji dominującej (praktyk jednostronnych) Kontrola koncentracji Reguły pomocy państwa Art. 106 TFUE

5 Źródła prawa ujęcie materialne Prawo antymonopolowe (reguły odnoszące się do przedsiębiorstw) Zakaz porozumień ograniczających konkurencję art. 6 uokik art. 101 TFUE Zakaz nadużywania pozycji dominującej art. 9 uokik art. 102 TFUE Kontrola koncentracji przedsiębiorstw art. 13 uokik Rozporządzenie nr 139/2004 z 20 stycznia 2004 roku w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw

6 Źródła prawa ujęcie materialne Reguły odnoszące się do państw członkowskich (jedynie europejski wymiar) Reguły pomocy państwa Art TFUE Prawa specjalne i wyłączne liberalizacja niektórych sektorów gospodarki (głównie sieciowych) Art. 106 TFUE

7 Źródła prawa ujęcie materialne 3 filary prawa antymonopolowego Praktyki jednostronne Kontrola koncentracji Porozumienia ograniczające konkurencję

8 Prawo antymonopolowe terytorialny zakres obowiązywania Terytorialny zakres stosowania uokik Art. 1 ust. 2 Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Terytorialny zakres stosowania europejskiego prawa konkurencji Względem praktyk ograniczających konkurencję, które wywierają wpływ na handel między państwami członkowskimi

9 Prawo antymonopolowe terytorialny zakres obowiązywania Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Art. 101 ust. 1 TFUE Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego, a w szczególności te, które polegają na: (...) Art. 6 ust. 1 uokik zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: (...)

10 Prawo antymonopolowe terytorialny zakres obowiązywania Zakaz nadużywania pozycji dominującej Art. 102 TFUE Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej na rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, w zakresie, w jakim może wpływać na handel między Państwami Członkowskimi Art. 9 ust. 1 uokik zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców.

11 Prawo antymonopolowe terytorialny zakres obowiązywania Przesłanka wpływu na handel między państwami członkowskimi Rozgranicza zakresy stosowania europejskiego i krajowego prawa konkurencji Jeśli praktyka ma wymiar szerszy niż krajowy objęta zarówno uokik jak i TFUE Na mocy art. 3 ust. 1 Rozporządzenia Rady nr 1/2003 NCA w takiej sytuacji stosuje także przepisy prawa europejskiego w ścisłej współpracy z Komisją

12 Prawo antymonopolowe terytorialny zakres obowiązywania Treść przesłanki wpływu na handel między państwami członkowskimi rozszerzająca wykładnia (może wpływać...) całość działalności ponadgranicznej (nie tylko handel) zaangażowane co najmniej 2 p. cz. wpływ na istniejący wzorzec handlu wewnątrzunijnego wpływ bezpośredni i pośredni, aktualny i potencjalny ocena ad casum Istotność udział w rynku właściwym i obrót

13 Prawo antymonopolowe terytorialny zakres obowiązywania Art. 6 lub 9 uokik oraz art. 101 lub 102 TFUE Prezes UOKiK lub KE Wyłącznie art. 6 lub 9 uokik Wyłącznie Prezes UOKiK Pozostałe praktyki wywierające wpływ na handel między p. cz. wyłącznie art. 101 lub 102 TFUE stosowane przez KE

14 Kontrola koncentracji terytorialny zakres obowiązywania Koncentracje o wymiarze europejskim One stop shop principle Wyłączna kognicja Komisji Europejskiej Zastosowanie przepisów rozporządzenia nr 139/2004 (ECMR) Wyjątki - odesłania (referrals) przez KE do właściwych organów p. cz. koncentracji o wymiarze europejskim przed lub po zgłoszeniu (tzw. klauzula niemiecka)

15 Kontrola koncentracji terytorialny zakres obowiązywania Koncentracje o wymiarze krajowym (wywierające skutki na terytorium RP) Wyłączna kognicja Prezesa UOKiK Wyłącznie zastosowanie przepisów uokik Wyjątki odesłania, na podstawie ECMR do Komisji Europejskiej koncentracji o wymiarze krajowym klauzula holenderska Powstanie obowiązku zgłoszenia koncentracji i jej wymiar uzależniony jest od przekroczenia przez jej uczestników progów obrotów określonych w uokik i ECMR

16 Znaczenie prawa ochrony konkurencji w Europie i na świecie Sankcje za naruszenie prawa konkurencji W UE i w Polsce kary za praktyki ograniczające konkurencję do 10% rocznego przychodu W USA Sankcje cywilne - trzykrotność wartości szkody, nakaz określonego zachowania lub podział przedsiębiorstwa Dodatkowo sankcje administracyjno-karne do 100 mln $ kary lub dwukrotność zysku/straty sankcje karne dla osób fizycznych pozbawienie wolności do lat 10 i grzywna do 1 mln $

17 Znaczenie prawa ochrony konkurencji w Europie i na świecie Wymierzane kary Kary orzekane przez KE W latach uczestnicy karteli ukarani na łączną sumę ponad 9,5 mld (54 postępowania) W roku decyzji kartelowych, 43 ukaranych łącznie na kwotę 1,62 mld Najwyższa kara za kartel dla Saint Gobain (szyby samochodowe) w 2008 roku Najwyższa kara w historii (nadużywanie pozycji dominującej) Intel w 2009 roku Kary wymierzane przez Prezesa UOKiK mln zł suma kar za naruszenie reguł konkurencji mln zł prawdopodobnie najwyższa jednostkowa kara POLKOMTEL S.A. Kary wymierzone przez DOJ USA Największa kara 500 mln $ Hoffman-La Roche (witaminy) w 1999 roku

18 Fines Źródło: US DOJ Antitrust Division

19 Znaczenie prawa ochrony konkurencji w Europie i na świecie powszechność reguł konkurencji Każde państwo o rozwiniętej gospodarce rynkowej posiada system prawa ochrony konkurencji USA, UE i jej Państwa Członkowskie, Australia, Japonia, RPA, Korea Pd., Brazylia, Argentyna, Ukraina, Rosja itd. W 2007 roku prawo antymonopolowe przyjęły Chiny Nie zawsze tak było pierwotnie tylko USA

20 Systemy prawa konkurencji na świecie (2004 r.)

21 Znaczenie prawa ochrony konkurencji w Europie i na świecie Wnioski 1. Społeczeństwa państw o gospodarkach rynkowych uznają konieczność ochrony konkurencji 2. Konkurencja jest traktowana jako wielka wartość, na co wskazuje skala sankcji oraz ogromne koszty postępowań Pytania: dlaczego konkurencja jest tak istotna, że jej ochronie poświęca się tyle uwagi i środków? jakie korzyści uzyskuje społeczeństwo z istnienia konkurencji? jakich szkód w wyniku naruszenia przepisów prawa konkurencji doznaje społeczeństwo?

22 Dlaczego chronimy konkurencję? Korzyści wynikające z konkurencji w gospodarce: Niższa cena Większa ilość dóbr na rynku Większy wybór dóbr na rynku (różnorodność) Lepsza jakość towarów i usług Lepsza obsługa Dobrobyt konsumenta

23 Cele prawa konkurencji Czy prawo konkurencji chroni inne wartości poza dobrobytem konsumenta? Czy istnieją inne powody by chronić konkurencję? Wzrost gospodarczy? Rozwój technologiczny? Uczciwość, równość? Ochrona słabszych uczestników rynku? Różne poglądy w ujęciu historycznym i geograficznym (USA i Europa)

24 Ustawa Shermana 1890 pierwsza ustawa antymonopolowa w świecie

25

26

27 Zagrożenie trustami i złodziejscy baronowie

28 Zagrożenie trustami i złodziejscy baronowie Wystąpienie Senatora Johna Sherman w Kongresie If the concentrated powers of this combination are intrusted to a single man, it is a kingly prerogative, inconsistent with our form of government, and should be subject to the strong resistance of the State and national authorities. If anything is wrong this is wrong. If we will not endure a king as a political power we should not endure a king over the production, transportation, and sale of the necessaries of life. If we would not submit to an emperor we should not submit to an autocrat of trade, with power to prevent competition and to fix the price of any commodity.

29 Zagrożenie trustami i złodziejscy baronowie Ustawa Shermana stanowiła odpowiedź na wzrost potęgi dużych organizmów gospodarczych (głównie trustów) Standard Oil (David Rockefeller), przedsiębiorstwa kolejowe, American Tobacco Trusty jako zagrożenie polityczne zagrożenie dla amerykańskiej democracy Prawo antymonopolowe na straży wolności gospodarczej i osobistej Tak zwane koncepcje populistyczne Wielki business = wielki wróg

30 Cele prawa konkurencji USA Szkoła harwardzka i strukturalizm funkcjonowanie rynków stanowi funkcję ich struktury paradygmat S-C-P struktura rynku nieodwołalnie prowadzi do określonych zachowań rynkowych surowość względem praktyk liderów rynkowych Cele antytrustu wg szkoły harwardzkiej ( Populistów ) ochrona mniejszych konkurentów przed siłą rynkową wielkich przedsiębiorstw ochrona obywateli przed nadmierną koncentracją kapitału (stabilność polityczna) równość podmiotów gospodarczych i uczciwość (fairness) ochrona wolności jednostki

31 Cele prawa konkurencji USA Szkoła chicagowska (lata 70-te) Koncepcje szkoły harwardzkiej nie mają pokrycia w rzeczywistości ekonomicznej Bardziej wyrafinowane podejście oparte na neoklasycznej teorii cen od reguł per se do reguły rozsądku Efektywna konkurencja możliwa nawet gdy jest tylko kilku graczy na rynku Rynek ma znaczną zdolność do samonaprawy Wejście na rynek zwykle jest łatwe Analiza ekonomiczna skutków każdej praktyki (balancing test) Rewolucja ekonomiczna w prawie konkurencji

32 Szkoła chicagowska Robert Bork Antitrust Paradox. A Policy at War with Itself, 1978 Biblia szkoły chicagowskiej prawdziwym zamiarem ustawodawcy było dążenie do zwiększenia efektywności gospodarczej Dopuszczalność danej praktyki uzależniona od wpływu na jej poprawę lub pogorszenie Powinno się zakazywać tylko takich praktyk, co do których istnieje pewność, że osłabiają efektywność Jeśli praktyka jest korzystna lub neutralna nie powinno się zakazywać Dobrobyt konsumenta jako ostateczny cel prawa konkurencji

33 Rewolucja Chicagowska W USA począwszy od końca lat 70-ych szkoła chicagowska zdominowała teorię prawa konkurencji Obecnie postawowe założenia tej szkoły powszechnie akceptowane

34 Współczesne założenia teoretyczne prawa konkurencji Koncepcje szkoły chicagowskiej mimo że poprawne teoretycznie nie zawsze sprawdzają się w praktyce Rynki funkcjonują w sposób bardziej złożony Wejście na rynek nie jest tak łatwe Rynki nie mają tak dużej zdolności do samonaprawy Jeszcze raz się okazało, że The only function of economic forecasting is to make astrology look respectable John Kenneth Galbraith

35 Cele prawa konkurencji Europa 1958 Traktat o Utworzeniu EWG Reguły konkurencji jako uzupełnienie reguł rynku wewnętrznego Konkurencja jako centralna zasada Traktatu Konkurencja w służbie integracji gospodarczej Wpływ doktryny niemieckiej Niemcy jako pionier prawa konkurencji w Europie ustawy Wpływ doktryny ordoliberalnej wolność jednostki, walka z koncentracją siły rynkowej

36 Cele prawa konkurencji Europa Zmiany w percepcji prawa konkurencji Wpływ prądów myślowych z USA Normalizacja lata 80/90 Reformy prawa konkurencji pod koniec XX wieku w duchu ekonomiki dobrobytu konsumenta Nowe, bardziej ekonomiczne podejście

37 Cele prawa konkurencji Europa Wiele celów prawa konkurencji UE Dobrobyt konsumenta (efektywność gospodarcza) cel główny Tworzenie rynku wewnętrznego Przejawia się głównie w koncepcji nadużywania pozycji dominującej Ochrona słabszych uczestników rynku, konsumentów i MŚP, równość, uczciwość (w zaniku) porozumienia pionowe i koncepcja nadużywania pozycji dominującej Zwiększanie konkurencyjności UE

38 Konwergencja transatlantycka i wewnątrzeuropejska Prawo konkurencji UE recypuje koncepcje z USA Dobrobyt konsumenta (efektywność gospodarcza) jako absolutnie podstawowy cel reguł konkurencji UE Przejęcie innych koncepcji leniency, private enforcement, kryminalizacja? Systemy prawa konkurencji p. cz. coraz bardziej zbliżone do siebie Te same prądy myślowe Ścisła współpraca w ramach ECN

39 Dlaczego chronimy konkurencję? Teoria chicagowska (neoliberalna teoria cen) aktualne Efektywność alokacyjna Efektywność produkcyjna Efektywność konsumpcyjna (transakcyjna) + współcześnie Efektywność dynamiczna (innowacyjna)

40 Przedmiot ochrony prawa konkurencji Zakres przedmiotowy uokik Art. 1 ust. 1 uokik - Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów Celem ustawy jest ochrona mechanizmu konkurencyjnego, konkurencji jako zjawiska instytucjonalnego charakteryzującego gospodarkę wolnorynkową Ochrona konkurencji w oparciu o przepisy uokik podejmowana jest w interesie publicznym, interesy jednostkowe nie stanowią przedmiotu bezpośredniej ochrony

41 Zakazy praktyk ograniczających konkurencję

42 Zakazy praktyk ograniczających konkurencję Adresowane do przedsiębiorców zakazy porozumień ograniczających konkurencję nadużywania pozycji dominującej Zakaz z mocy prawa, którego korelatem jest bezwzględna z mocy prawa i ex tunc nieważność czynności prawnych stanowiących przejaw naruszenia zakazów Organ antymonopolowy jedynie stwierdza decyzją naruszenie przepisów ustawy decyzja deklaratoryjna

43 Zakazy praktyk ograniczających konkurencję Adresaci zakazu praktyk ograniczających konkurencję art. 4 pkt 1) uokik przez przedsiębiorcę rozumie się: przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a także: a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu, c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13, d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2 z wyłączeniem przepisów dotyczących koncentracji

44 Zakazy praktyk ograniczających konkurencję Adresaci zakazu praktyk ograniczających konkurencję art. 4 pkt 2) uokik przez związek przedsiębiorców rozumie się izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, o których mowa w pkt 1, jak również związki tych organizacji Szerokie i szczególne pojęcie przedsiębiorcy na gruncie uokik ma służyć szerokiemu i elastycznemu stosowaniu prawa konkurencji objęcie zakresem zakazu wszystkich przejawów naruszenia konkurencji na rynku

45 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję

46 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Art. 6 ust. 1 uokik zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: 1) ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów; 2) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji; 3) podziale rynków zbytu lub zakupu; 4) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji

47 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję (...) 5) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; 6) ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem; 7) uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny

48 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Art. 101 ust. 1 TFUE - Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego, a w szczególności te, które polegają na: a) ustalaniu w sposób bezpośredni lub pośredni cen zakupu lub sprzedaży albo innych warunków transakcji, b) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji, c) podziale rynków lub źródeł zaopatrzenia,

49 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Porozumienia (...) d) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji, e) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów.

50 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Zakresem art. 6 uokik i art. 101 TFUE objęte są: Porozumienia między konkurentami (porozumienia poziome) Porozumienia między podmiotami działającymi na różnych piętrach obrotu danym towarem (porozumienia pionowe)

51 Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia Art. 4 pkt 5) uokik - porozumienia: a) umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki c) uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych

52 Zakres zakazu porozumień Porozumienia rozumiane szeroko Umowy w dowolnej formie i ich elementy Gentlemen s agreements Uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie (pisemnie, ustnie, telefonicznie, mailowo) Instrukcje, ostrzeżenia, okólniki, wytyczne Wymiana informacji Uchwały, akty (decyzje) związków przedsiębiorców Praktyki uzgodnione Nie musi być mechanizmu egzekucji porozumienia

53 Zakres zakazu porozumień...celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji Jeśli cel jest ograniczający konkurencję, co do zasady, nie ma potrzeby badać (dowodzić) skutku Jeśli cel nie jest jednoznacznie ograniczający konkurencję, trzeba badać (dowodzić) skutek Zamiar stron jest nieistotny, a to czy z treści porozumienia, biorąc pod uwagę ekonomiczny kontekst jego stosowania, obiektywnie taki cel wynika

54 Zakres zakazu porozumień twarde ograniczenia (hard-core restraints, reguły per se) nie trzeba udowadniać skutku rynkowego Kartele cenowe, w tym wymiana danych o cenach, podział rynku, ograniczenie sprzedaży, ograniczenie produkcji, kolektywne systemy wyłącznej dystrybucji, ustalanie minimalnych i sztywnych cen odsprzedaży, zakaz eksportu Pozostałe objęte zakresem zakazu tylko jeśli udowodniony zostanie negatywny wpływ praktyki na konkurencję

55 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Art. 6a - W przypadku stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-6 ustawy lub w art. 101 ust. 1 lit. a-e TFUE, odpowiedzialności podlega również osoba zarządzająca, która w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia tych zakazów umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez tego przedsiębiorcę wymienionych zakazów

56 Zakaz porozumień ograniczających konkurencję Art. 4 pkt 3a - osoba zarządzająca kierujący przedsiębiorstwem, w szczególności osoba pełniąca funkcję kierowniczą lub wchodząca w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy

57 Wyłączenia od zakazu porozumień ograniczających konkurencję

58 Wyłączenia od zakazu porozumień Zakaz porozumień ograniczających konkurencję ma względny charakter liczne wyłączenia 1. Porozumienia bagatelne (de minimis) art. 7 ust. 1 uokik (UE - Wytyczne Komisji o porozumieniach niewielkiej wagi) 2. Wyłączenia ustawowe indywidualne art. 8 ust. 1 uokik (art. 101 ust. 3 TFUE) 3. Wyłączenia grupowe (blokowe) określone w rozporządzeniach wykonawczych do uokik wydanych w oparciu o podstawę prawną z art. 8 ust. 3 uokik (art. 103 ust. 1 TFUE)

59 Porozumienia bagatelne (de minimis) Art. 7 ust. 1 uokik art. 6 nie stosuje się jeśli łączny udział w rynku uczestników porozumienia nie przekracza: 5% - przy porozumieniach między konkurentami (łączny udział) 10% - przy innych porozumieniach (jeśli udział żadnego z nich nie jest >10%) ust. 2 - art. 6 nie stosuje się również, w przypadku gdy ww. udziały nie zostały przekroczone o więcej niż 2 p.% w 2 kolejnych lat kalendarzowych w czasie trwania porozumienia

60 Porozumienia bagatelne (de minimis) ALE Art. 7 ust. 2 uokik - przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do przypadków określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i 7, m.in: Kartele cenowe, uzgadnianie przetargów, porozumienia kontyngentowe, podział rynku

61 Wyłączenie ustawowe Art. 8 ust. 1. Zakazu (...), nie stosuje się do porozumień, które jednocześnie: 1) przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego 2) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści 3) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów 4) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów Analogicznie art. 101 ust. 3 TFUE

62 Wyłączenie ustawowe Art. 8 ust. 2 uokik Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy Analogicznie orzecznictwo ETS

63 Wyłączenia grupowe (blokowe) Art. 8 ust. 3 uokik RM może, w drodze rozporządzenia, wyłączyć określone rodzaje porozumień spełniające przesłanki, o których mowa w ust. 1, spod zakazu (...), biorąc pod uwagę korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień. W rozporządzeniu RM określi: 1) warunki, jakie muszą być spełnione, aby porozumienie mogło być uznane za wyłączone spod zakazu 2) klauzule, których występowanie w porozumieniu stanowi naruszenie art. 6 3) okres obowiązywania wyłączenia oraz może określić klauzule, których występowania w porozumieniu nie uznaje się za naruszenie art. 6 Analogiczna podstawa prawna w art. 103 ust. 1 TFUE

64 Wyłączenia grupowe (blokowe) Szczegółowe zasady stosowania wyłączeń blokowych określone w Rozp. RM: Z dnia w sprawie wyłączenia określonych porozumień specjalizacyjnych i porozumień badawczo-rozwojowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 30, poz. 1692) Z dnia 30 marca 2011 r. w sprawie wyłączenia niektórych porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2011 nr 81 poz. 441)

65 Wyłączenia grupowe (blokowe) (...) Z dnia w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 137, poz. 963) z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień, zawieranych między przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2011 nr 67 poz. 355) Liczne wyłączenia blokowe w prawie europejskim

66 Reguła konwergencji w odniesieniu do porozumień Rozporządzenie Rady nr 1/2003 NCA ma obowiązek zastosować równolegle przepis prawa europejskiego (art. 101 TFUE), obok przepisu krajowego prawa jeśli porozumienie wpływa na handel między państwami członkowskimi Art. 3 ust. 2 reguła konwergencji Zastosowanie krajowego prawa konkurencji nie może prowadzić do zakazania porozumień, decyzji zwiazków przedsiębiorstw lub praktyk uzgodnionych, które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi, lecz nie ograniczają konkurencji w rozumieniu art. 81 ust. 1 TWE, lub spełniaja przesłanki art. 81 ust. 3 TWE, lub które objete sa rozporzadzeniem w celu stosowania art. 81 ust. 3 TWE Krajowe reguły konkurencji nie mogą zakazywać takich porozumień wpływających na handel między P. Cz., które dozwolone są przez europejskie reguły konkurencji (nie mogą być bardziej restrykcyjne)

67 Zakaz nadużywania pozycji dominującej

68 Siła rynkowa Centralne pojęcie prawa konkurencji Zdolność do zwiększania ceny poprzez obniżenie sprzedaży Jak osiągnąć? Zdobyć pozycję dominującą jak? Zmówić się z innymi i działać wspólnie

69 Rynek właściwy wprowadzenie Siła rynkowa uwidacznia się na określonym rynku Aby odpowiedzieć na pytanie czy przedsiębiorca posiada siłę rynkową oraz by odpowiedzieć jak dana praktyka rynkowa wpływa na konkurencję należy wyznaczyć (zdefiniować) rynek właściwy

70 Wyznaczenie rynku właściwego cele Obwieszczenie Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji (97/C 372/03), pkt 2: Definiowanie rynku jest narzędziem mającym na celu zidentyfikowanie oraz określenie ograniczeń konkurencji między przedsiębiorstwami. Celem zdefiniowania rynku, (...) jest identyfikowanie rzeczywistych konkurentów danych przedsiębiorstw, którzy są w stanie zakłócić ich zachowanie oraz nie pozwalać im na zachowanie w sposób niezależny od skutecznej presji konkurencyjnej

71 Rynek właściwy pojęcie Art. 4 pkt 9) uokik rynek właściwy rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji

72 Aspekty rynku właściwego Rynek produktowy (asortymentowy) Rynek geograficzny Rynek czasowy

73 Rynek produktowy wprowadzenie rynek towarów (w tym również usługi), które ze względu na ich: Przeznaczenie Cenę Właściwości, w tym jakość,...są uznawane przez ich nabywców za substytuty

74 Rynek produktowy czynniki uwzględniane przy wyznaczaniu rynku Obwieszczenie Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów wspólnotowego prawa konkurencji, pkt 13: Substytucyjność popytu Substytucyjność podaży Potencjalna konkurencja

75 Rynek geograficzny wymiar Rynek towarów, które oferowane są na obszarze, na którym, ze względu na ich: rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen, koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji

76 Rynek geograficzny wymiar Rynek geograficzny może mieć wymiar: Lokalny np. beton towarowy, mieszanki asfaltowe, paliwo lotnicze, rynek pochówków (jeden cmentarz), rynek detalicznej sprzedaży paliw Regionalny przewozy lotnicze w zachodniej Polsce i Wschodnich Niemczech, rynek hurtowej sprzedaży benzyn i ON, bitumen Krajowy rynek lodów, rynek masła, rynek gazet

77 Rynek geograficzny jak wyznaczać Analiza kosztów transportu Analiza geograficznego zasięgu sprzedaży Badania preferencji konsumentów Analiza barier rynkowych, które przyczyniają się do izolacji rynków Prawnych, faktycznych, kosztowych, transportowych, itp.

78 Zakaz nadużywania pozycji dominującej Art. 9 ust. 1 uokik zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców, 2. Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na: 1) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów; 2) ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów;

79 Zakaz nadużywania pozycji dominującej (...) 3) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji; 4) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; 5) przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji; 6) narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści; 7) podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych

80 Zakaz nadużywania pozycji dominującej Art. 102 TFUE - Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej na rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, w zakresie, w jakim może wpływać na handel między Państwami Członkowskimi

81 Zakaz nadużywania pozycji dominującej Art. 102 TFUE (...) Nadużywanie takie może polegać w szczególności na: a) narzucaniu w sposób bezpośredni lub pośredni niesłusznych cen zakupu lub sprzedaży albo innych niesłusznych warunków transakcji, b) ograniczaniu produkcji, rynków lub rozwoju technicznego ze szkodą dla konsumentów, c) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji, d) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów.

82 Niestosowanie reguły konwergencji Rozporządzenie Rady nr 1/2003 NCA ma obowiązek zastosować równolegle przepis prawa europejskiego (art. 102 TFUE), obok przepisu krajowego prawa jeśli nadużycie pozycji dominującej wpływa na handel między państwami członkowskimi Art. 3 ust. 2 in fine Niniejsze rozporządzenie nie ogranicza możliwości przyjmowania i stosowania przez Państwa Członkowskie na swoim terytorium bardziej restrykcyjnych krajowych przepisów prawnych, które zakazują lub przewidują sankcje za jednostronne praktyki stosowane przez przedsiębiorstwa.

83 Zakaz nadużywania pozycji dominującej Bezwzględny charakter zakazu Przesłanki stosowania art. 9 uokik 1. Posiadanie przez jednego lub kilku przedsiębiorców pozycji dominującej na rynku właściwym 2. Nadużycie przez nich tejże pozycji Przesłanki stosowania art. 102 TFUE j. w. (1 i 2) oraz dodatkowo 3. Wpływ praktyki na handel między państwami członkowskimi LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

84 Pozycja dominująca - pojęcie Art. 4 pkt 10) uokik pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40% Możliwość wpływu na ceny rynkowe, podaż, innowacje, różnorodność towarów i usług na rynku, lub na inne parametry konkurencji na rynku, przez znaczący okres (bez utraty pozycji rynkowej) LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

85 Stwierdzenie istnienia pozycji dominującej - metodyka Etapy: 1. Wyznaczenie rynku właściwego 2. Określenie ( zmierzenie ) siły rynkowej przedsiębiorcy na wyznaczonym rynku LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

86 Stwierdzenie istnienia pozycji dominującej - metodyka Mierniki siły rynkowej udział w rynku (jako punkt wyjścia) struktura rynku - udział w rynku właściwym przedsiębiorcy vs. udziały jego konkurentów bariery rynkowe elastyczność cenowa popytu (im sztywniejszy tym większa siła) Wielkość sieci dystrybucyjnej firmy Siła przetargowa odbiorców Siła przetargowa dostawców Duże moce produkcyjne oraz mały stopień ich wykorzystania Siła nabywcza kontrahenta

87 Nadużycie pozycji dominującej - pojęcie Nie istnieje pełna, uniwersalna definicja pojęcia nadużycia pozycji dominującej Przepis art. 9 ust. 2 uokik, (art. 102 TFUE) wymieniają jedynie przykłady praktyk stanowiących nadużycie Są jednak pewne zasady ogólne zakresem objęte jedynie praktyki, które wywołują lub mogą wywołać w sposób wyraźny szkodę konsumentom (mechanizmowi konkurencji), a nie tylko konkurentom (przesłanka interesu publicznego art. 1 uokik) LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

88 Nadużycie pozycji dominującej Klasyfikacja praktyk jednostronnych 1. Praktyki eksploatacyjne Polegają na wykorzystywaniu siły rynkowej do maksymalizacji zysku 2. Praktyki antykonkurencyjne (wykluczające) Praktyki, których celem jest stworzenie barier wejścia na rynek, lub osłabienie lub pozbycie się konkurentów Kolektywna dominacja Zakresem normy wyrażonej w art. 9 uokik objęte są także praktyki dokonywane przez kilku przedsiębiorców (nie działających w porozumieniu), z których żaden z osobna nie jest dominantem LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

89 Decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję

90 Decyzje w sprawie praktyk ograniczających konkurencję Art. 10 ust. 1 uokik - decyzja o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję (deklaratoryjna) W decyzji tej Prezes UOKiK nakazuje zaniechanie stosowania praktyki naruszającej zakazy praktyk ograniczających konkurencję, jeżeli do czasu wydania decyzji praktyka ta nie została zaprzestana (konstytutywna) Ciężar udowodnienia, że praktyka została zaprzestana, spoczywa na przedsiębiorcy LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

91 Decyzje w sprawie praktyk ograniczających konkurencję Środki zmierzające do zaniechania praktyki/usunięcia skutków Prezes UOKiK może w decyzji z art. 10 ust. 1 uokik nakazać, w celu zaniechania stosowania praktyki lub usunięcia jej skutków, zastosowanie środków polegających w szczególności na: 1) udzieleniu licencji praw własności intelektualnej na niedyskryminacyjnych warunkach; 2) umożliwieniu dostępu do określonej infrastruktury na niedyskryminacyjnych warunkach; 3) zmianie umowy; 4) zapewnieniu innym podmiotom dostawy określonych produktów lub świadczenia określonych usług na niedyskryminacyjnych warunkach. W przypadku gdy środki mogłyby okazać się nieskuteczne albo skuteczne, lecz bardziej uciążliwe, Prezes może w decyzji, nakazać powierzenie wykonywania określonej działalności gospodarczej, w tym wykonywania tej działalności na różnych szczeblach obrotu, poszczególnym podmiotom w ramach grupy kapitałowej lub odrębnym jednostkom organizacyjnym w ramach struktury przedsiębiorcy LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

92 Decyzje w sprawie praktyk ograniczających konkurencję Środki zmierzające do zaniechania praktyki/usunięcia skutków Środki powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia i konieczne do jego zakończenia lub usunięcia jego skutków Przed wydaniem decyzji nakazującej zastosowanie środków, Prezes informuje przedsiębiorcę o zamiarze ich zastosowania Przedsiębiorca może przedstawić stanowisko w terminie 14 dni od dnia doręczenia informacji W decyzji, z art. 10 ust. 1, Prezes może określić termin realizacji środków, uwzględniając wagę i rodzaj naruszenia oraz zastosowany środek W przypadku nakazania zastosowania środków Prezes w decyzji z art. 10 ust. 1, nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji tych środków LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

93 Decyzje w sprawie praktyk ograniczających konkurencję Art. 12 uokik zobowiązania Jeżeli w toku postępowania antymonopolowego zostanie uprawdopodobnione ( ) że zostały naruszone zakazy praktyk, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań w celu zakończenia naruszenia lub usunięcia jego skutków, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań W przypadku gdy przedsiębiorca zaprzestał naruszania zakazów - zobowiązanie do usunięcia skutków naruszenia W decyzji z art. 10 ust. 1, Prezes może określić termin wykonania zobowiązań oraz nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań Brak kary - w przypadku wydania decyzji zobowiązaniowej, nie stosuje się przepisów art. 10 i 106 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 106a LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

94 Decyzje w sprawie praktyk ograniczających konkurencję Uchylenie decyzji zobowiązaniowej Prezes Urzędu może, z urzędu, uchylić decyzję zobowiązaniową, w przypadku gdy: 1) została ona wydana w oparciu o nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd informacje lub dokumenty, 2) przedsiębiorca nie wykonuje zobowiązań lub obowiązków, Prezes Urzędu może, za zgodą przedsiębiorcy, z urzędu, uchylić decyzję zobowiązaniową, w przypadku gdy nastąpiła zmiana okoliczności mających istotny wpływ na wydanie decyzji W przypadku uchylenia decyzji Prezes Urzędu orzeka co do istoty sprawy LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

95 Sankcje za naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję 1. Cywilne - bezwzględna nieważność czynności prawnej 2. Administracyjne Nakaz zaniechania praktyk Art. 106 uokik - kara pieniężna na przedsiębiorcę w wysokości do 10% przychodu za poprzedni rok obrotowy za: naruszenie zakazów wyrażonych w art. 6 lub 9 uokik oraz art. 101 lub 102 TFUE, także za dokonanie koncentracji bez uzyskania zgody naruszenie zakazu określonego w art. 24 LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

96 Sankcje za naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję 2. Administracyjne Art. 106a kara pieniężna na osobę zarządzającą w wysokości do zł, jeżeli osoba ta umyślnie dopuściła do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazów określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-6 ustawy lub w art. 101 ust. 1 lit. a-e TFUE. wyłącznie w decyzji, nakładającej na przedsiębiorcę karę pieniężną, o której mowa w art. 106 ust. 1 pkt 1 lub 2 nie nakłada się, jeżeli na osobę zarządzającą będącą przedsiębiorcą została nałożona kara pieniężna na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 lub 2 za to samo naruszenie zakazów określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-6 ustawy lub w art. 101 ust. 1 lit. a-e TFUE LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

97 Porozumienia ograniczające konkurencję Leniency Łagodzenie kar Odstąpienie od nałożenia kary Art. 113a. 1. Przedsiębiorca, który zawarł porozumienie, może złożyć do Prezesa Urzędu wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie 5. Wnioskodawca jest obowiązany współpracować z Prezesem Urzędu w pełnym zakresie od złożenia wniosku, w szczególności: 1) z własnej inicjatywy i na żądanie

98 Porozumienia ograniczające konkurencję Leniency Łagodzenie kar Odstąpienie od nałożenia kary Art. 113a. 1. Przedsiębiorca, który zawarł porozumienie, może złożyć do Prezesa Urzędu wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie 2. Wniosek zawiera opis porozumienia wskazujący w szczególności: 1) przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie;

99 Porozumienia ograniczające konkurencję Leniency Łagodzenie kar Odstąpienie od nałożenia kary Art. 113b. Prezes Urzędu odstępuje od nałożenia kary pieniężnej na przedsiębiorcę, który zawarł porozumienie, w przypadku gdy przedsiębiorca ten łącznie: 1) jako pierwszy z uczestników porozumienia złożył wniosek zgodny z wymogami, określonymi w ustawie oraz spełnił warunki określone w art. 113a ust. 3, 5 i 6; 2) przedstawił: a) dowód wystarczający do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub informacje umożliwiające Prezesowi Urzędu uzyskanie takiego dowodu, albo b) jeżeli wniosek został złożony po wszczęciu postępowania antymonopolowego - dowód, który w istotny sposób przyczyni się do wydania decyzji, o której mowa w art. 10, lub na żądanie Prezesa Urzędu przedstawił informacje umożliwiające uzyskanie takiego dowodu o ile Prezes Urzędu nie posiadał w tym czasie tych informacji lub dowodów; 3) nie nakłaniał innych przedsiębiorców do uczestnictwa w porozumieniu.

100 Porozumienia ograniczające konkurencję Leniency Łagodzenie kar Odstąpienie od nałożenia kary warunki z Art. 113a ust. 3, 5 i 6 Przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany nie ujawniać zamiaru złożenia wniosku. Wnioskodawca jest obowiązany współpracować z Prezesem w pełnym zakresie od złożenia wniosku, w szczególności: 1) z własnej inicjatywy i na żądanie Prezesa Urzędu dostarczać niezwłocznie wszelkie dowody lub informacje dotyczące porozumienia, którymi dysponuje albo którymi może dysponować, mające istotne znaczenie dla sprawy; 2) nie utrudniać złożenia wyjaśnień przez osoby zatrudnione przez przedsiębiorcę oraz osoby pełniące funkcję kierowniczą lub wchodzące w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy; 3) nie niszczyć, nie fałszować, nie zatajać dowodów lub informacji związanych ze sprawą; 4) nie ujawniać faktu złożenia wniosku bez zgody Prezesa Urzędu. Wnioskodawca, który nie zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu przed złożeniem wniosku, jest obowiązany zaprzestać tego uczestnictwa niezwłocznie po złożeniu wniosku

101 Porozumienia ograniczające konkurencję Leniency Łagodzenie kar Dla następnych w kolejności możliwość obniżenia kary na podstawie art. 113 c uokik warunki złożył wniosek zgodny z wymogami określonymi w art. 113a ust. 2; spełnił warunki określone w art. 113a ust. 3, 5 i 6; przedstawił dowód mający istotne znaczenie dla rozpatrywanej sprawy, którego Prezes Urzędu nie posiadał. Wielkość obniżenia - o: 1) 30-50% w stosunku do wysokości kary, jaka zostałaby nałożona na przedsiębiorcę, gdyby nie złożył wniosku - na przedsiębiorcę, który jako pierwszy spełnił warunki, o których mowa w ust. 1; 2) 20-30% w stosunku do wysokości kary, jaka zostałaby nałożona na przedsiębiorcę, gdyby nie złożył wniosku - na przedsiębiorcę, który jako drugi spełnił warunki, o których mowa w ust. 1; 3) maksymalnie 20% w stosunku do wysokości kary, jaka zostałaby nałożona na przedsiębiorcę, gdyby nie złożył wniosku - na pozostałych przedsiębiorców, którzy spełnili warunki, o których mowa w ust. 1.

102 Kontrola koncentracji

103 Kontrola koncentracji Charakter prewencyjny co do zasady kontrola ex ante Obowiązek zgłoszenia Prezesowi UOKiK zamiaru dokonania koncentracji, która spełnia przesłanki pozytywne (art. 13 ust. 1 uokik) i nie spełnia negatywnych (art. 14 uokik) pod warunkiem, że koncentracja nie ma wymiaru europejskiego Stosowanie europejskiego (ECMR) i krajowego prawa konkurencji (uokik) uzależnione od wysokości obrotów uczestników koncentracji (całych grup kapitałowych)

104 Zakres obowiązku zgłoszenia koncentracji Art. 13 ust. 2 uokik Połączenie 2 lub więcej samodzielnych przedsiębiorców Przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad 1 lub więcej przedsiębiorcami przez 1 lub więcej przedsiębiorców Utworzenie przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy (JV) Nabycie części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli w którymkolwiek z dwóch ostatnich lat obrotowych generowała ona na terytorium RP obrót przekraczający równowartość 10 mln EUR LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

105 Pojęcie koncentracji Fuzje (mergers) - przykłady + LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

106 Pojęcie koncentracji Przejęcie kontroli przykłady 1. Przed Po 55% 2. 60% 60% 30% 30% 30%

107 Pojęcie koncentracji Joint Ventures Przed Po 50% 50% 100% 50% 50%

108 Zakres obowiązku zgłoszenia koncentracji Prezesowi UOKiK Art. 13 ust. 1 uokik przesłanki pozytywne: Łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym zgłoszenie > 1 mld EUR lub Łączny obrót na terytorium RP przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym zgłoszenie > 50 mln EUR LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

109 Zakres obowiązku zgłoszenia koncentracji Prezesowi UOKiK Art. 14 uokik (przesłanki negatywne wyłączenia od obowiązku zgłoszenia) nie podlega zgłoszeniu zamiar koncentracji: W przypadku przejęcia kontroli - gdy obrót przedsiębiorcy przejmowanego (oraz jego przedsiębiorców zależnych) nie przekroczył na terytorium RP w żadnym z 2 lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie 10 mln EUR (koncentracje bagatelne) pomiędzy członkami grupy kapitałowej LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

110 Zakres obowiązku zgłoszenia koncentracji Prezesowi UOKiK Art. 14 uokik (przesłanki negatywne wyłączenia od obowiązku zgłoszenia) nie podlega zgłoszeniu zamiar koncentracji: jeżeli obrót żadnego z przedsiębiorców, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 1 lub 3, nie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości euro; polegającej na przejęciu kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy kapitałowej oraz jednocześnie nabyciu części mienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców należących do tej grupy kapitałowej - jeżeli obrót przedsiębiorcy lub przedsiębiorców, nad którymi ma nastąpić przejęcie kontroli, i obrót realizowany przez nabywane części mienia nie przekroczył łącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości euro LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

111 Zakres obowiązku zgłoszenia koncentracji Prezesowi UOKiK Art. 14 uokik (przesłanki negatywne) nie podlega zgłoszeniu zamiar koncentracji: Polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu akcji lub udziałów w celu ich odsprzedaży przez instytucję finansową, której przedmiotem działalności są inwestycje kapitałowe (dodatkowe warunki) - Polegającej na czasowym nabyciu (objęciu) akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności (dodatkowe warunki) Następującej w toku postępowania upadłościowego, chyba że przejmujący jest konkurentem, lub członkiem grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przejmowanego LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

112 Podmioty zobowiązane do zgłoszenia zamiaru koncentracji Art. 94 ust. 2 uokik w przypadku łączenia się przedsiębiorstw zgłoszenie wspólne łączących się przedsiębiorców w przypadku przejęcia kontroli przejmujący kontrolę w przypadku utworzenia przedsiębiorcy zgłoszenie wspólne tworzących przedsiębiorców w przypadku nabycia części mienia nabywający Art. 94 ust. 3 uokik W przypadku gdy koncentracji dokonuje przedsiębiorca dominujący za pośrednictwem co najmniej 2 przedsiębiorców zależnych, zgłoszenia dokonuje przedsiębiorca dominujący UWAGA za wyjątkiem ust. 3 zgłoszenia dokonują podmioty bezpośrednio uczestniczące w koncentracji LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

113 Zgłoszenie zamiaru koncentracji Dokonywane na formularzu WID (wykaz informacji i dokumentów) stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2007 roku w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji przedsiębiorców (Dz. U. nr 134 poz. 937) Zgłoszenie stanowi wniosek o wszczęcie postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

114 Decyzje w sprawach koncentracji Art. 18 uokik decyzja pozytywna Prezes Urzędu, w drodze decyzji, wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

115 Decyzje w sprawach koncentracji Art. 19 uokik decyzja warunkowa zgoda na dokonanie koncentracji, gdy po spełnieniu przez uczestników określonych warunków, konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku Warunki Prezes UOKiK może nałożyć obowiązek lub przyjąć zobowiązanie, w szczególności do: 1) zbycia całości lub części majątku jednego lub kilku przedsiębiorców, 2) wyzbycia się kontroli nad określonym przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami, w szczególności przez zbycie określonego pakietu akcji lub udziałów, lub odwołania z funkcji członka organu zarządzającego lub nadzorczego jednego lub kilku przedsiębiorców, 3) udzielenia licencji praw wyłącznych konkurentowi Decyzja określa termin spełnienia warunków oraz nakłada obowiązek informacyjny LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

116 Decyzje w sprawach koncentracji Art. 20 ust. 1 uokik decyzja negatywna Prezes Urzędu zakazuje, w drodze decyzji, dokonania koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

117 Decyzje w sprawach koncentracji Art. 20 ust. 2 uokik decyzja wyjątkowo pozytywna Prezes Urzędu wydaje, w drodze decyzji, zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku, w przypadku gdy odstąpienie od zakazu koncentracji jest uzasadnione, a w szczególności: 1) przyczyni się ona do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego 2) może ona wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

118 Decyzje w sprawach koncentracji Decyzja podjęta w rezultacie uchylenia dotychczasowych decyzji Art. 21 ust. 1 uokik Prezes Urzędu może uchylić decyzje, (pozytywną, warunkowo pozytywną i wyjątkowo pozytywną), jeżeli zostały one oparte na nierzetelnych informacjach, za które są odpowiedzialni przedsiębiorcy uczestniczący w koncentracji, lub jeżeli przedsiębiorcy nie spełniają warunków, nałożonych w decyzji. W przypadku uchylenia decyzji Prezes Urzędu orzeka co do istoty sprawy. LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

119 Decyzje w sprawach koncentracji Decyzja o przywróceniu warunków konkurencji Jeśli koncentracja została już dokonana, a przywrócenie konkurencji na rynku nie jest możliwe w inny sposób, Prezes UOKiK może wydać decyzje: o podziale połączonego przedsiębiorcy, zbyciu jego majątku Zbyciu lub akcji lub udziałów, które zapewniają nad nim kontrolę, lub rozwiązaniu spółki, nad którą sprawowana jest kontrola wspólna Przepisy te stosuje się odpowiednio w przypadku niezgłoszenia zamiaru koncentracji oraz w przypadku niewykonania decyzji negatywnej LGrzejdziak@wpia.uni.lodz.pl

120 Dziękuję za uwagę Łukasz Grzejdziak Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego WPiA UŁ