PUBLICZNE PRAWO KONKURENCJI

Transkrypt

1 PUBLICZNE PRAWO KONKURENCJI TEMATYKA WYKŁADU Zakaz praktyk ograniczających konkurencję: - porozumień ograniczających konkurencję, - nadużywania pozycji dominującej

2 Praktyki ograniczające konkurencję: 1) porozumienia ograniczające konkurencję art. 6 ust. 1 u.o.k.k., odpowiednik art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (tekst skonsolidowany Dz. Urz. UE C 115, , s. 47); są to porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym 2) nadużywanie pozycji dominującej przez 1 lub kilku przedsiębiorców art. 9 u.o.k.k., odpowiednik art. 102 TFUE

3 porozumienia ograniczające konkurencję ustalanie, bezpośrednio lub pośrednio, cen (tzw. porozumienie cenowe) i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów (tzw. porozumienie kondycjonalne) art. 6 ust. 1 pkt 1 u.o.k.k. ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji (tzw. porozumienie kontyngentowe) art. 6 ust. 1 pkt 2 u.o.k.k. podział rynków zbytu lub zakupu (tzw. porozumienie podziałowe) art. 6 ust. 1 pkt 3 u.o.k.k. nadużywanie pozycji dominującej bezpośr. lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich (cen drapieżnych), odległych terminów płatności lub in. warunków zakupu albo sprzedaży towarów art. 9 ust. 2 pkt 1 u.o.k.k ograniczenie produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów art. 9 ust. 2 pkt 2 u.o.k.k. podział rynku wg kryteriów teryt., asortymentowych lub podmiotowych art. 9 ust. 2 pkt 7 u.o.k.k. CDN.

4 porozumienia ograniczające konk. stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji (porozumienie dyskryminujące) art. 6 ust. 1 pkt 4 u.o.k.k. uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy (porozumienie wiązane) art. 6 ust. 1 pkt 5 u.o.k.k. ograniczanie dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem (bojkot) art. 6 ust. 1 pkt 6 u.o.k.k. uzgadnianie przez przeds. przystępujących do przetargu lub przez tych przeds. i przeds. będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert art. 6 ust. 1 pkt 7 nadużywanie pozycji dominującej stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji art. 9 ust. 2 pkt 3 u.o.k.k. uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy art. 9 ust. 2 pkt 4 u.o.k.k. przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji art. 9 ust. 2 pkt 5 u.o.k.k. narzucanie przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści art. 9 ust. 2 pkt 6 u.o.k.k.

5 Wyjątki od zakazu porozumień ograniczających konkurencję A. tzw. porozumienia bagatelne (art. 7 u.o.k.k.), czyli porozumienia zawierane między: 1) konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia 5%; 2) przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia 10%, chyba że są to porozumienia mające za przedmiot kwestie, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i 7 u.o.k.k. (porozumienia cenowe, kondycjonalne, kontyngentowe, podziałowe; zmowa przetargowa) Art. 4 pkt 11 - konkurenci- rozumie się przez to przedsiębiorców, którzy wprowadzają lub mogą wprowadzać albo nabywają lub mogą nabywać, w tym samym czasie, towary na rynku właściwym

6 B. porozumienia, które spełniają następujące przesłanki (art. 8 ust. 1 u.o.k.k.) łącznie: /polska REGUŁA ROZSĄDKU / 1) przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego; np. modernizacja technologii produkcji, obniżenie jej kosztów, poprawa jakości towarów czy też wprowadzenie na rynek nowych produktów oraz dokonywanie innych innowacji 2) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści; np. obniżka cen towarów, poprawa jakości produktów lub oferowanych usług, usprawnienie lub unowocześnienie obsługi klientów. 3) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów; 4) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów, oraz: przedsiębiorcy zawierający dane porozumienie są w stanie wykazać, że spełnia ono cztery ww. przesłanki (art. 8 ust. 2 u.o.k.k.) * które korzystają z wyłączenia grupowego wynikającego z rozporządzenia Rady Ministrów wydanego na podstawie art. 8 ust. 3 u.o.k.k. (dot. określonych porozumień specjalizacyjnych i badawczo-rozwojowych, niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii, niektórych rodzajów porozumień wertykalnych, niektórych rodzajów porozumień, zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych)

7 Skutki prawne zawarcia porozumienia ograniczającego konkurencję bądź stosowania praktyki będącej przejawem nadużycia pozycji dominującej: 1) administracyjnoprawne a) decyzja Prezesa UOKiK: o uznaniu danej praktyki za praktykę ograniczającą konkurencję i nakaz zaniechania jej stosowania (art. 10 u.o.k.k.) ALBO o uznaniu danej praktyki za praktykę ograniczającą konkurencję i stwierdzenie, że zaniechano stosowania tej praktyki (art. 11 u.o.k.k.) ALBO zobowiązująca przedsiębiorcę do wykonania określonych zobowiązań (art. 12 ust. 1 4 u.o.k.k.) b) kary pieniężne; 2) cywilnoprawne Zakazane porozumienia ograniczające konkurencję i czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części bezwzględnie nieważne (art. 6 ust. 2 u.o.k.k., art. 9 ust. 3 u.o.k.k.).

8 Art. 6 ust. 2 uokk. Porozumienia, o których mowa w ust. 1 [ograniczające konkurencję], są w całości lub w odpowiedniej części nieważne ( ). - chyba że zaistnieją przypadki wyłączenia spod tego zakazu przewidziane w art. 7 lub 8 uokk. - NIEWAŻNOŚĆ Z MOCY SAMEGO PRAWA! Por. art. 58 k.c.: 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

9 Przykład. Zamawiający i przedsiębiorca A (oferent) dopuścili się zmowy przetargowej zakazanej na mocy art. 6 ust. 1 pkt 7 uokk. Wskutek tej zmowy przetarg wygrał przedsiębiorca A, który zawarł z zamawiającym umowę o roboty budowlane. Co tu jest nieważne? Nieważna (ex lege, bezwzględnie) jest zmowa przetargowa. Natomiast nie traci "automatycznie ważności umowa o roboty budowlane. Ta druga umowa jest prawnie skuteczna, lecz jej ważność może zostać zakwestionowana w trybie art kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem organizator albo uczestnik przetargu może żądać unieważnienia zawartej w wyniku przetargu umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik albo osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub z dobrymi obyczajami. Uprawnienie to wygasa po upływie miesiąca od daty, w której uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem 1 roku od daty zawarcia umowy (art k.c.). Mamy tu zatem do czynienia z nieważnością względną.

10 Co oznacza nieważność zmowy (czy innego porozumienia) z mocy samego prawa? To znaczy, że jest ona (ono) nieważna/-e ex tunc, tj. już od momentu zawarcia. Nie jest wymagane stwierdzenie nieważności w drodze orzeczenia jakiegokolwiek organu państwowego, np. w drodze decyzji Prezesa UOKiK lub wyroku sądu powszechnego. Ewentualny wyrok sądu stwierdzający nieważność będzie mieć wyłącznie charakter deklaratoryjny. Porozumienie nieważne z mocy prawa nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Nie podlega ono konwalidacji i jest traktowane jako nieistniejące z prawnego punktu widzenia. Sąd ma obowiązek uwzględnić tę okoliczność z urzędu. De facto w większości przypadków porozumienia te są realizowane (mimo ich nieważności). Ale strona nie może dochodzić w sądzie roszczeń wynikających z niewykonania czy nienależytego wykonania porozumienia przez innego jego uczestnika danego porozumienia (np. zapłaty kary umownej).

11 Kiedy cała zmowa (porozumienie) jest nieważne, a kiedy tylko jego część? Co do zasady część. Całość, gdy: postanowienie/-a ograniczające konkurencję nie dają się oddzielić od całości porozumienia. Art k.c. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. tzw. klauzule salwatoryjne! Wyrok stwierdzający nieważność władny jest wydać sąd powszechny (cywilny, gospodarczy) - A NIE SĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONS. - rozpoznając sprawę w trybie art. 189 k.p.c. Art Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

12 Art. 9 ust. 3 uokk. Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. NIE DOTYCZY CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH! KAZUS LASY PAŃSTWOWE LP miały praktykę wiązania sprzedaży drewna z zakupem przez nabywcę drewna wierzytelności de facto nieściągalnych. Jeden z nabywców drewna pozwał Skarb Państwa Nadleśnictwo D. o zwrot ceny nabytej wierzytelności (umowa cesji z 2004 r.). Sąd I instancji ustalił, że pozwany miał na rynku pozycję dominującą i uznał zachowanie pozwanego za niedozwoloną praktykę z art. 9 ust. 1 pkt 4 uokk. Sąd II instancji powziął wątpliwość, czy sąd powszechny ma prawo dokonać takich ustaleń samodzielnie, czy też niezbędne jest dokonanie ich przez Prezesa UOKiK w postępowaniu antymonopolowym. Linie orzecznicze: 1. wyrok SN z r., I CRN 238/93, OSNCP 1994, nr 10, poz. 198 sąd powszechny może dokonać takich ustaleń samodzielnie 2. Postanowienie SN z r., III CZP 135/95, OSP 1996, nr 9, poz. 112; wyrok SN z , III CK 521/02 odwrotnie.

13 Na pytanie zadane przez Sąd II instancji SN odpowiedział w uchwale z r., III CZP 52/08, Monitor Prawniczy 2009, nr 2, s. 90. Odwołując się również do orzecznictwa wspólnotowego, SN uznał, że: ostateczna decyzja Prezesa UOKiK stwierdzająca daną praktykę wiąże sąd powszechny; jeśli postępowanie przed Prezesem UOKiK jest w toku, sąd powszechny powinien zawiesić postępowanie na podstawie art pkt 3 k.p.c.: Art Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu: ( ) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej; w innych przypadkach sąd powszechny ma swobodę oceny (gdy np. postępowanie przed Prezesem UOKiK nie toczyło się, albo wydano decyzję inną niż stwierdzająca daną praktykę zob. art. 12 uokk).

14 Dziękuję za uwagę Zapraszam na następny wykład