3. Uzupełnij legendę do mapy przedstawiającej występowanie poszczególnych surowców mineralnych w Polsce.

Transkrypt

1 Rozdział: Przemysł. Poziom podstawowy 1. Zasoby naturalne Ziemi dzielimy na odnawialne np.: i nieodnawialne np.:. 2. Podział surowców: a) energetyczne: b) surowce metaliczne: c) surowce chemiczne: d) surowce skalne: 3. Uzupełnij legendę do mapy przedstawiającej występowanie poszczególnych surowców mineralnych w Polsce. 4. Rozpoznaj sygnatury oznaczające wydobycie rud: żelaza, miedzi, cynku, boksytów, 1

2 5. Połącz strzałkami dany surowiec z jego miejscem wydobycia na terenie Polski. Gaz ziemny Granity Ropa naftowa Rudy cynku i ołowiu Rudy miedzi Rudy żelaza Siarka Sól kamienna Wapienie Węgiel brunatny Węgiel kamienny Zagłębie Górnośląskie. Wierzchowo, Grodzisk Wielkopolski, Załęcze, Garki, Husów, Przemyśl, Lubaczów, Suwałki (niewydobywane) Strzegom, Strzelin, Złotoryja, Sobótka, Rejowiec, Chełm, Wierzbica, Sitkówka Nowiny, Działoszyn, Ożarów, Gacki, Lubin, Rudna, Polkowice, Iwiny, Kamień Pomorski, Daszewo, Dębno Lubuskie, Osobnica, Klęczany, Grobla, Grzybów, Tarnobrzeg Jeziórko, Lubaczów, Chłapowo, Wapno, Mogilno, Inowrocław, Kłodawa, Lubień Kujawski, Bytom, Katowice, Rybnik, Chrzanów, Jastrzębie Zdrój, Bogdanka. Bogatynia Turoszów, Sieniawa, Konin, Turek, Bełchatów, 6. Przedstaw światowe tendencje w wykorzystaniu i eksploatacji poszczególnych surowców energetycznych: Ropy: Gazu: węgla kamiennego: 7. Dlaczego nieopłacalna staje się eksploatacja siarki w Polsce? 8. Uporządkuj surowce energetyczne wg kaloryczności: torf, ropa, gaz, uran, węgiel kamienny, węgiel brunatny. 9. Wskaż okresy spadku wydobycia węgla kamiennego oraz brunatnego w Polsce. Wskaż przyczyny zaistniałego zjawiska. Wydobycie węgla kamiennego w Polsce (w mln ton) Lata Wydobycie Wydobycie węgla brunatnego w Polsce (w mln ton) Lata Wydobycie Okresy: Przyczyny: 10. Na podstawie opisu rozpoznaj surowiec : gaz ziemny, rudy żelaza, boksyty (rudy aluminium), fosforyty a) Złoża tego surowca występują na Pojezierzu Suwalskim. Niestety mimo dużej zawartości metalu nie są wydobywane, gdyż nie zezwala na to ich głębokość (im głębiej są położone warstwy skalne złoża, tym wyższe są koszty eksploatacji), także względy ekologiczne i walory przyrodnicze całego pojezierza. Obecnie Polska sprowadza ten surowiec przede wszystkim z sąsiedniej Ukrainy (Zagłębie Krzywy Róg), Rosji, Kanady oraz ze Szwecji (zagłębie Kiruna) b) W procesie produkcji metalu zużywa się dużo energii elektrycznej. Ze względu na bliskość elektrowni, w Polsce tylko huta w Koninie produkuje go w procesie elektrolizy. Zapotrzebowanie gospodarki na ten metal jest znacznie większe, dlatego krajowa produkcja jest uzupełniana przez import ok. 100 tys. ton metalu oraz skup złomu. Do Polski surowiec ten sprowadza się z Węgier i Grecji. c) Jest to surowiec chemiczny występujący Polsce, jednak nie eksploatowany ze względów ekonomicznych. Wykorzystywany jest do produkcji nawozów sztucznych oraz w przemyśle chemicznym. Importujemy go z takich państw jak: Maroko, Tunezja, Syria, d) Polska jest ważnym obszarem w tranzycie tego surowca z półwyspu Jamał do Niemiec i innych krajów Europy. Surowiec ten sprowadzamy również z krajów Azji Środkowej, Norwegii oraz Niemiec. 2

3 11. W 2009 roku wydobyto w Polsce 661,96 tys. ton ropy naftowej a zużyto 20,61 mln ton. Pozostała część surowca pochodziła z importu. Ropę sprowadzaliśmy głównie z Rosji (18,57 mln ton), Algierii (424 tys. ton), Białorusi (371 tys. ton), Norwegii (275 tys. ton), Wielkiej Brytanii (162 tys. ton). Na podstawie mapy i własnej wiedzy odpowiedz na pytania: a) W jaki sposób sprowadza się ropę naftową do Polski? b) Podaj nazwy największych rafinerii ropy naftowej w Polsce. c) Uzasadnij potrzebę budowy planowanego odcinak rurociągu Płock Brody. 12. Diagramy przedstawiają procentowy udział krajów w produkcji światowej danego surowca. Nazwij ten surowiec. a) b) c) Arabia Saudyjska 12.5% U.S.A 24% Z.E.A Kuwejt Meksyk Wenezuela 13. Mapa przedstawia niektóre państwa członkowskie OPEC: a) Jak brzmi polska nazwa organizacji OPEC; b) Podaj państwa członkowskie; c) Określ główne cele tej organizacji. 3

4 14. W tabeli podano wydobycie surowców energetycznych (udział w produkcji światowej w procentach) dla USA, Kanady, Rosji, Chin. Wpisz nazwę odpowiedniego państwa w pierwszą rubrykę tabeli. Państwo Surowce energetyczne 15. Wytłumacz poniższe pojęcia: Rekultywacja: węgiel kamienny ropa naftowa gaz ziemny rudy uranu 36,5 5,0 0,9 4,4 9,7 23,1 5,7 24,3 10,3 25,6 6,9 1,0 2,9 7,2 33,5 Embargo: Recykling: 16. Uzupełnij schemat przyczynowo skutkowy, ilustrujący wpływ gospodarki człowieka na środowisko w Zagłębiu Bełchatowskim. Surowiec... Przemysł:...i... Przykłady przekształceń różnych składników środowiska: Rzeźba:... Gleby:... Wody:... Powietrze: Większość pozyskiwanych surowców należy do nieodnawialnych. Jakie kroki należy podjąć, aby wystarczyło ich na dłużej? 18. Przedstaw przyrodnicze i społeczno- gospodarcze skutki rozwoju przemysłu wydobywczego. a) Przyrodnicze: b) społeczno- gospodarcze: 19. Czynniki lokalizacji przemysłu dzielą się na przyrodnicze i społeczno-gospodarcze. Są to: rynek zbytu, postęp naukowo-techniczny, bariery ekologiczne, kooperacja, źródła energii (elektrownie), transport, surowce mineralne i naturalne, siła robocza, teren i jego warunki fizjograficzne, polityka, czynnik strategiczny, kapitał. a) Wśród wymienionych podkreśl te, które należą do przyrodniczych: b) Przyporządkuj wymienionym zakładom przemysłowym jeden, główny czynnik lokalizacji: Cukrownia w Ropczycach Cementownia w Działoszynie Zakłady drzewno-papiemicze w Świeciu Huta aluminium Maliniec / Konin Fabryka Opla w Gliwicach Rafineria w Płocku Huta żelaza im. Sendzimira w Krakowie Browary w Warce koło Warszawy Kombinat metalurgiczny w Stalowej Woli Zakłady farmaceutyczne Polfa" w Warszawie Zakłady chemiczne w Policach ko. Szczecina, Rafineria Gdańska, Elektrownia w Turoszowie, Zakłady Spirytusowe Lublin, Zakłady azotowe w Puławach. Zakłady mięsne w Pabianicach, 4

5 20. Rozmieszczenie przemysłu w Polsce charakteryzuje silny stopień koncentracji. Jest to związane z korzyściami dla zakładów zlokalizowanych na jednym, zwartym obszarze. Wymień trzy korzyści z takiej lokalizacji. 21. Restrukturyzacja to przebudowa struktury gałęziowej przemysłu, która polega na stopniowym eliminowaniu tradycyjnych, nierentownych i uciążliwych dla środowiska, tak zwanych brudnych gałęzi przemysłu. Restrukturyzacji podlegają przede wszystkim takie gałęzie przemysłu jak : górnictwo, hutnictwo, przemysł włókienniczy. W miejscu restrukturyzowanych firm powstają zakłady o wysokim stopniu przetwarzania surowców stosujące energooszczędne i surowcooszczędne technologie produkcji. Restrukturyzacja przemysłu może także polegać na modernizacji ciągów technologicznych w nowszych zakładach produkcyjnych. Przyczynami restrukturyzacji przemysłu są czynniki technologiczne, ekonomiczne i ekologiczne. Te pierwsze wynikają z postępu naukowo-technicznego. Ekonomiczne są spowodowane wyczerpaniem się złóż najtańszych w eksploatacji, a ekologiczne spowodowane ogromną degradacją środowiska przez tak zwane przemysły brudne. Restrukturyzacja jest procesem długotrwałym. Najczęściej w miejsce zamkniętych kopalń i hut otwiera się zakłady przemysłu elektromaszynowego, poligraficznego, precyzyjnego i elektronicznego. Restrukturyzacja jest także przedsięwzięciem bardzo drogim nie tylko ze względu na koszty inwestycyjne, ale również w powodu bardzo wysokich kosztów społecznych, na przykład: konieczności przekwalifikowania znacznej części siły roboczej, zwolnienia pracowników (automatyzacja produkcji) czy wreszcie emigracja byłych pracowników w poszukiwaniu pracy. a) Wskaż przyczyny restrukturyzacji: b) Wskaż, działania podjęte w ramach restrukturyzacji: b) wskaż pozytywne i negatywne skutki restrukturyzacji przemysłu. 22. Wyjaśnij dlaczego w krajach wysoko rozwiniętych okręgi przemysłowe o genezie surowcowej zostały zrestrukturyzowane w krajach słabo rozwiniętych nadal dominuje przemysł wydobywczy. 23. Rozpoznaj na mapie zaznaczone największe okręgi surowcowe świata. 24. Dolina Krzemowa (Silicon Valley) jest największym ośrodkiem przemysłu high tech w USA i na świecie. 1) Wyjaśnij termin high tech. 2) Podaj wymagania (czynniki lokalizacji) tego przemysłu. 3) Przedstaw strukturę produkcji tego przemysłu. 4) Wymień inne technopolie na świecie: 5

6 24. Uporządkuj źródła energii wg wielkości jej wykorzystania na świecie. - energia atomowa, - ropa naftowa, - gaz ziemny, - węgiel kamienny i brunatny - zasoby odnawialne, 25. Porównaj źródła pozyskiwania energii w takich krajach jak: Arabia Saudyjska, Polska, Francja, Norwegia. Z czego wynikają różnice w pozyskiwaniu energii w tych państwach? Arabia Saudyjska, Polska, Francja, Norwegia 26. Na mapie gwiazdkami zaznaczono różne typy elektrownii. Podaj nazwę tej elektrowni oraz jej typ/surowiec energetyczny. Nazwa Typ / surowiec 1 6

7 27. Podaj wady i zalety oraz określ bazę surowcową wymienionych typów elektrowni: cieplne; wodne; jądrowe; geotermalne; wiatrowe; słoneczne; pływowe 28. Dlaczego w Polsce tak mało energii pozyskuje się ze źródeł odnawialnych? Wymień kilka przykładów odnawialnych źródeł energii oraz podaj czynniki, które ograniczają ich użycie w Polsce. 29. Korzystając z mapy oraz własnej wiedzy wykonaj zadania: a) Wskaż województwa o największej i najmniejszej stopie bezrobocia: b) Wymień przyczyny bezrobocia w Polsce: c) Wskaż, jakie kroki powinny podjąć władze województw o największym bezrobociu, aby je zmniejszyć? 7