Zmiany w przemyśle Polski po 1989 roku. Zmiany w przemyśle Polski po 1989 roku

Transkrypt

1 Zmiany w przemyśle Polski po 1989 roku Zmiany w przemyśle Polski po 1989 roku Wstęp Wiesz już, co to jest przemysł i znasz jego gałęzie. Znasz też rewolucje przemysłowe i ich znaczenie dla rozwoju przemysłu. Przypomnijmy, że ostatnia miała miejsce po II wojnie światowej, kiedy Polska politycznie stanowiła integralną część bloku komunistycznego. Miało to ogromny wpływ na rozwój przemysłu w Polsce aż do lat 80. XX wieku. Czy wiesz dlaczego? Przypomnijmy. W czasie komunizmu w naszym kraju gospodarka była centralnie planowana i prowadzona była strategia przyspieszonej industrializacji, czyli uprzemysłowienia. Wówczas rozwijał się głównie przemysł ciężki, zlokalizowany przede wszystkim w miejscach eksploatacji złóż surowców mineralnych oraz w pobliżu dużych miast, ze względu na rynek zbytu i dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej. Powstawały duże dysproporcje w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów kraju. Na skutek prowadzonej przez rządzących państwem strategii, w II połowie XX wieku przemysł stał się najważniejszym czynnikiem zmian społeczno- gospodarczych w Polsce. Z roku na rok zwiększała się liczba osób zatrudnionych w przemyśle. Niestety, mimo ogromnego potencjału przemysłowego Polski, przyspieszona industrializacja nie oznaczała postępu technologicznego i innowacyjności. Polska znacząco odstawała pod tym względem od innych państw Europy nie tylko Zachodniej, ale również ówczesnej Czechosłowacji, Węgier, czy NRD. Przykładem tego była produkcja artykułów na podstawie zagranicznych licencji np. maluch - Polski Fiat 126 p, produkowany w latach W komunistycznej Polsce dominowały przedsiębiorstwa o dużym zatrudnieniu i mało efektywnej organizacji pracy. Skutkiem tego zakłady państwowe wolno dostosowywały się do potrzeb rynku.

2 Nauczysz się 1. wskazywać aktualne czynniki lokalizacji przemysłu w Polsce, 2. opisywać główne okręgi przemysłowe i inwestycje przemysłowe w Polsce, 3. wyjaśniać przyczyny i konsekwencje zmian w przemyśle Polski. Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia 1. wymienia aktualne czynniki lokalizacji przemysłu w Polsce; 2. wymienia główne okręgi przemysłowe i inwestycje przemysłowe w Polsce; 3. wyjaśnia przyczyny zmian w przemyśle Polski. ZMIANY W PRZEMYŚLE POLSKI PO 1989 ROKU - audiobook Rozdziały audiobooka: 1. Przemiany w przemyśle po 1989 roku 2. Okręgi przemysłowe w Polsce 3. Specjalne Strefy Ekonomiczne Uwaga! Notatka dla prowadzącego: Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak wdrożyć materiały multimedialne w tok lekcji. Pobierz Scenariusz lekcji Pobierz

3 Załącznik do scenariusza lekcji Wskazówka Po roku 1989 w Polsce, w związku z transformacją ustroju państwa, zaszły również zmiany w gospodarce. Podczas odsłuchiwania audiobooka, skup się na odpowiedziach na następujące pytania: Co zmieniło się w naszym państwie po 1989 roku? Jakie przyczyny i skutki tych zmian potrafisz wymienić? Polecenie 1 Czy mechanizmy stosowane w centralnie planowanej gospodarce mogłyby się sprawdzić w gospodarce wolnorynkowej, kapitalistycznej? Porównaj sposób działania obu gospodarek i uzasadnij swoją opinię. Polecenie 2 Które zakłady przemysłu z Twojego regionu można by przyporządkować do jednego z głównych okręgów przemysłowych Polski? Uzasadnij swój wybór. Polecenie 3 Czy warto tworzyć Specjalne Strefy Ekonomiczne w Polsce? Podaj przykłady za i przeciw. *Możesz również posłużyć się analizą SWOT, aby wskazać mocne i słabe strony takich przedsięwzięć. Podsumowanie Mimo iż zmiany zachodzące w polskim przemyśle przebiegają w kierunku takim, jak w krajach wysokorozwiniętych, ich tempo jest zdecydowanie wolniejsze niż początkowo zakładano. Obserwuje się jednak stopniowy wzrost konkurencyjności polskiego przemysłu. Czynniki, które o tym stanowią, to z pewnością ograniczenie kosztów produkcji, wykwalifikowana kadra, bliskość rynków zbytu oraz regulacje prawne i administracyjne, ułatwiające prowadzenie działalności gospodarczej w naszym kraju. Jednak aby utrzymać tendencję wzrostową, należy nadal dbać o nieustanne unowocześnianie produkcji, dostosowywanie struktury produkcji do wymagań rynku, dbanie o podnoszenie kwalifikacji pracowników oraz właściwe modyfikacje przepisów prawnych i administracyjnych hamujących rozwój gospodarczy. Mimo trudnych społecznie skutków zmian gospodarczych, jak masowe zwolnienia, a tym samym zwiększenie wydatków z budżetu państwa na działania przeciwdziałające bezrobociu i jego skutkom, restrukturyzacja polskiego przemysłu po 1989 roku niesie wiele skutków pozytywnych. Przede wszystkim polski przemysł w wyniku modernizacji stosuje coraz nowocześniejsze, mniej energochłonne i materiałochłonne technologie produkcji. Znacznie wzrosła wydajność pracy i wartość wykwalifikowanych pracowników. Zwiększyło się zróżnicowanie struktury produkcji przemysłowej, w której coraz większy udział mają produkty przemysłu zaawansowanej technologii. Dogodne warunki rozwoju gospodarczego przyciągają zagranicznych inwestorów. Upowszechnianie i rozwój tak zwanych czystych technologii wpływają na poprawę stanu środowiska przyrodniczego w Polsce.

4 h p://stat.gov.pl/infografiki-widzety/infografiki/infografika-koniunktura-gospodarcza-w-polsce-w-sierpniu-2017-r-,38,14.html Praca domowa Polecenie 4.1 Zbierz informacje na temat każdego z okręgów przemysłowych i postaraj się je przedstawić w formie infografiki. Zwróć uwagę na to, żeby zastanowić się, które dane chcesz wyróżnić i dlaczego. Możesz skorzystać z podpowiedzi, jak tworzyć infografiki. Pobierz plik.

5

6

7

8

9 Zadania Ćwiczenie 1 Ćwiczenie 2 Ćwiczenie 3

10 Słowniczek Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) to lokata kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym, w celu uzyskania trwałego wpływu na kierowanie jego działalnością i osiąganie z tego tytułu zysków Według definicji OECD BIZ są kategorią międzynarodowych inwestycji, dokonywanych przez rezydenta jednego kraju (nazywanego inwestorem bezpośrednim lub firmą matką ) z zamiarem sprawowania długotrwałej kontroli w przedsiębiorstwie innego kraju (nazywanym przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji lub firmą córką ). Przez długotrwałą kontrolę rozumie się tutaj istnienie długoterminowych relacji pomiędzy inwestorem bezpośrednim i przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji oraz istotny poziom oddziaływania, który daje inwestorowi bezpośredniemu efektywny głos w zarządzaniu przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji. Aby inwestycję uznać za BIZ, minimalny próg zaangażowania kapitałowego inwestora bezpośredniego w przedsiębiorstwie bezpośredniej inwestycji ustalono na poziomie 10%. slownika/bezposrednie inwestycje zagraniczne Okręgi Przemysłowe to skupisko kilku, kilkunastu ośrodków przemysłowych (miejscowości skupiające zakłady przemysłowe) na małym obszarze. Powstanie i rozwój okręgów przemysłowych wiąże się z korzyściami aglomeracji (skupiania się) działalności produkcyjnej w trakcie procesu uprzemysłowienia (industrializacji) danego obszaru lub z obecnością surowców wykorzystywanych w produkcji (zwykle surowców mineralnych). Prywatyzacja zmiana stosunków własnościowych polegająca na zwiększeniu udziału osób prywatnych w procesie gospodarowania, czyli uzyskanie prawa własności składników majątku państwowego, samorządowego, jego zorganizowanych części (np. przedsiębiorstw) przez osoby fizyczne lub prawne (z ponad 50 procentowym udziałem kapitałowym osób fizycznych) Źródło: encyklopedia.pwn.pl Restrukturyzacja zmiana struktury gospodarczej kraju lub przedsiębiorstwa mająca zwiększyć ich wydajność lub funkcjonalność. Działanie mające na celu przeprowadzenie zmian w organizacji podmiotu gospodarczego (modyfikacja struktury, restrukturyzacja zatrudnienia), jego efektywnego dostosowania technicznego i ekonomicznego (restrukturyzacja finansowa i majątkowa), odpowiadającego nowym zadaniom. Źródło: encyklopedia.pwn.pl Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE) wyodrębniony administracyjnie obszar kraju, w którym inwestorzy mogą prowadzić działalność gospodarczą na preferencyjnych warunkach (np. w postaci zwolnienia

11 podatkowego), celem przyspieszenia rozwoju regionów poprzez m.in. przyciąganie nowych inwestycji, rozwój eksportu i tworzenie nowych miejsc pracy Strategia przyspieszonej industrializacji strategia zakładająca przyspieszony rozwój gospodarczy kraju polegający na zwiększeniu udziału przemysłu w gospodarce narodowej, w stosunku do innych działów rolnictwa i usług Źródło: encyklopedia.pwn.pl W czasie komunizmu w Polsce rozwijał się głównie przemysł ciężki zlokalizowany przede wszystkim w miejscach eksploatacji złóż surowców mineralnych oraz w pobliżu dużych miast ze względu na rynek zbytu i dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej. Powstawały duże dysproporcje w rozwoju gospodarczym regionów kraju. Na skutek wprowadzonej przez państwo strategii w II połowie XX wieku przemysł stał się najważniejszym czynnikiem zmian społeczno- gospodarczych w Polsce. Z roku na rok zwiększała się liczba osób zatrudnionych w przemyśle.