SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI w Zespole Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza w Szydłowcu na rok szkolny 2010/2011

2 WSTĘP Przedmiotem profilaktyki może być każdy problem, w odniesieniu do którego odczuwamy potrzebę uprzedzającej interwencji oraz wobec którego można zastosować środki zaradcze. Głównym celem programu profilaktyki jest kształtowanie dojrzałej postawy wobec życia. Program powstał w oparciu o diagnozę środowiska szkolnego w zakresie: stopnia zagrożenia w dziedzinie uzależnień, postaw wobec substancji psychoaktywnych zachowań agresywnych, zranień emocjonalno - seksualnych, oraz diagnozę środowiska rodzinnego. Opracowany program profilaktyki wymagał przyjęcia realistycznej i całościowej koncepcji człowieka. W założeniu, program ma sprawić że młody człowiek będzie świadomy własnej cielesności, jej potrzeb, zagrożeń, że zrozumie własną psychikę, rozwinie własną sferę moralną, duchową, interpersonalną oraz uzyska informacje o środkach uzależniających. Integralna profilaktyka wymaga jednak współdziałania różnych środowisk od rodziny poprzez szkołę, parafię, specjalistów w zakresie profilaktyki, środowisko lokalne, aż do środków społecznego przekazu. 2

3 Program jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawnymi zawartymi m.in. w następujących dokumentach: Konstytucja Rzeczypospolitej art. 72. Konwencja o prawach dziecka art. 3, 19, 33. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1808). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 Działalność edukacyjna szkoły pkt. 1, 2, i 3). Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 19 czerwca 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół oraz zmieniające z dnia 31 stycznia 2002 r. (Dz. U. Nr 10 poz. 96). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczącej wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 17 poz.78 z późniejszymi zmianami z dnia 19 sierpnia 2002) Narodowy program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Krajowy program przeciwdziałania narkomanii. Krajowy program zapobiegania zakażeniom HIV. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, poradni specjalistycznych oraz ramowego statutu tych poradni Dz. U. Nr 13 poz. 109) - 1 pkt. 2 ust. 2 Profilaktyka uzależnień... 3

4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2000 r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 13 poz. 110). Statut Szkoły Szkolny Program Wychowawczy. Wewnątrzszkolny System Oceniania. 4

5 CEL GŁÓWNY PROGRAMU KSZTAŁTOWANIE DOJRZAŁEJ POSTAWY WOBEC ŻYCIA. CELE SZCZEGÓŁOWE wychowanie do wartości i podejmowania odpowiednich decyzji pogłębianie świadomości konsekwencji wyborów wspieranie mocnych stron osobowego rozwoju budowanie poczucia własnej wartości podnoszenie interpersonalnych umiejętności takich jak zdolność porozumiewania się z ludźmi wzmacnianie więzi emocjonalnych w rodzinie wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem rozwijanie asertywnych umiejętności takich jak zdolność wyrażania niezadowolenia i złości oraz komunikowania potrzeb wyrabianie nawyków kulturalnego zachowania się promowanie zdrowego stylu życia 5

6 Szkolny program profilaktyki obejmuje następujące obszary: KSZAŁTOWANIE NAWYKÓW KULTURALNEGO ZACHOWANIA SIĘ, WAGAROWANIE PRZECIWDZIALŁNIE AGRESJI STRES PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ PROMOWANIE ZDROWEGO STLU ŻYCIA SKUTKI WCZESNEJ INICJACJI SEKSUALNEJ PRZECIWDZIAŁANIE ZJAWISKOM PSYCHOMANIPULACJI. Okres dorastania to czas szczególnie podatny na zakłócenia i podejmowanie zachowań ryzykownych, czyli działań zwiększających prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych, psychologicznych, społecznych i zdrowotnych konsekwencji. Najczęściej pojawiające się zachowania ryzykowne to: palenie tytoniu używanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych zachowania agresywne i przestępcze wczesna inicjacja seksualna wagary brak postaw asertywnych w stosunku do rówieśników 6

7 Wartości zwiększające odporność człowieka na działania czynników ryzyka to: silna więź emocjonalna z rodzicami zainteresowanie nauką szkolną regularne praktyki religijne szacunek do norm, wartości i autorytetów stała opieka sprawowana przez kompetentną osobę dorosłą zdolności umożliwiające dobre wyniki w nauce umiejętność rozwiązywania problemów wrażliwość społeczna poczucie własnej skuteczności Czynniki ryzyka środowiska społeczne promujące negatywne wzorce zachowań normy społeczne prowokujące zachowania niekorzystne konflikty i doświadczanie izolacji w dzieciństwie grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania destrukcyjne niskie wyniki w szkole i brak celów życiowych łatwość zdobywania substancji psychoaktywnych wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych brak dowartościowania przez najbliższych, konflikty w rodzinie 7

8 Przyczyny zachowań ryzykownych ustalone na podstawie przeprowadzonej diagnozy: Używanie substancji psychoaktywnych: łatwa dostępność substancji psychoaktywnych niewłaściwe wzorce osobowe mała odporność psychiczna, podleganie złym wpływom brak wiedzy na temat konsekwencji używania środków uzależniających nieumiejętność właściwego zorganizowania wolnego czasu Zachowania agresywne: nieumiejętność rozładowania napięć bez naruszania powszechnie zaakceptowanych norm współżycia nietolerancja brak poczucia odpowiedzialności za otoczenie egoizm Trudna sytuacja materialna: bezrobocie niskie dochody rodziców niska samoocena i nadmierna drażliwość nieumiejętność szukania pomocy we właściwych instytucjach 8

9 Zaniedbania wychowawcze: brak pozytywnych wzorów w rodzinie i środowisku upadek autorytetu rodziny podleganie niewłaściwym wpływom brak kontroli ze strony rodziców (tzw. eurosieroty) Problemy emocjonalne: problemy adaptacyjne problemy wieku dojrzewania kłopoty z porozumiewaniem się nieumiejętność pozytywnego zaistnienia w grupie nastawienie egoistyczne brak samodzielności trudności w nawiązywaniu kontaktów z rodzicami (np. ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przez rodziców) 9

10 Profilaktyka jest kierowana na osłabienie czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących. Określanie zagrożenia młodzieży, rozpoznanie oddziaływania czynników ryzyka i czynników chroniących w środowisku pozwala na wyodrębnienie następujących grup: grupy niskiego ryzyka (młodzież nie podejmująca zachowań ryzykownych) grupa podwyższonego ryzyka (osoby, które podjęły choć jedno zachowanie ryzykowne eksperymentatorzy) grupa wysokiego ryzyka (osoby, u których zachowania ryzykowne są utrwalone i które odczuwają negatywne konsekwencje tych zachowań) Celem programu jest uruchomienie czynników chroniących młodzież przed zachowaniami ryzykownymi czyli: budzenie zainteresowań budowanie pozytywnego stosunku do szkoły zachęta do podejmowania aktywności (sport, nauka, twórczość, itp.) budzenie ciekawości poznawczej uczenie radzenia sobie z emocjami wsparcie w trudnych sytuacjach budowanie pozytywnej grupy rówieśniczej budowanie autorytetów opiekę nauczycieli 10

11 Zasoby szkoły do prowadzenia profilaktyki: tradycja wieloletnie, skuteczne oddziaływania wychowawcze szkoły stała współpraca z instytucjami zajmującymi się profilaktyką wypracowane, właściwe dla szkoły metody oddziaływania szacunek społeczny dla działań wychowawczych szkoły nauczyciele oraz inni pracownicy szkoły priorytetowe traktowanie spraw wychowawczych przez dyrekcję kompetentny zespół wychowawczy ścisła współpraca zespołu wychowawczego, wychowawców i pedagoga umiejętne kierowanie pracą samorządu uczniowskiego zaangażowanie nauczycieli w prace pozalekcyjne 11

12 PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ SZKOLNEJ PROFILAKTYKI Decyzję o kolejności i zakresie realizacji poszczególnych obszarów podejmuje wychowawca klasy na podstawie diagnozy. OBSZAR PROBLEMOWY KSZTAŁTOWANIE NAWYKÓW KULTURALNEGO ZACHOWANIA SIĘ ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR cykl godzin wychowawczych uczeń nazywa i rozróżnia nauczyciele wychowawcy 1. Zapoznanie uczniów z pojęciem kultury osobistej (od zasad higieny do na temat: czym charakteryzuje się człowiek kulturalny postawy uważane powszechnie za właściwe lub niewłaściwe; dostrzega świadomego odbioru kultury) burza mózgów; opracowanie wzorca, modelu istotne różnice godzina wychowawcza na uczeń zdaje sobie sprawę nauczyciel wychowawca 2. Uświadomienie roli ubioru w relacjach międzyludzkich temat: mój wygląd świadczy o mnie stroje na różne okazje, czyli między imieninami cioci a manifestowaniem siebie dyskusja tematyczna z faktu, że strój pełni rolę komunikatu i świadczy (zwłaszcza w pewnych sytuacjach) o kulturze osobistej. Umiejętnie dyskutuje, wyraża swoje poglądy 12

13 3. Uświadomienie uczniom zjawiska ubożenia języka przez stosowanie wulgaryzmów, eliminowanie wulgaryzmów z codziennego języka lekcje wychowawcze na temat: -czym charakteryzuje się człowiek kulturalny? -mój wygląd świadczy o mnie -jak ludzie wyrażają emocje? -wulgaryzmy-przejawem agresji -zachwaszczony ogródek rola eufemizmów w wyrażaniu uczuć negatywnych uczeń : -wie, że nie ma emocji złych i dobrych, bo wszystkie są potrzebne w bogatym świecie uczuć -rozumie, że z agresją można sobie poradzić, przeciwdziałać jej i rozładować we właściwy sposób, a skutki stresu znacznie złagodzić -dostrzega zagrożenie ubożenia słownictwa poprzez stosowanie wulgaryzmów -wie co to są eufemizmy, umie je zastosować w różnych sytuacjach nauczyciel wychowawca 13

14 OBSZAR PROBLEMOWY WAGAROWANIE ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR aktywny udział uczniów wyrobienie odpowiedzialności opiekunowie SU w przedsięwzięciach za sprawy szkolne pedagog 1. Zaangażowanie uczniów szkolnych rozwijanie więzi ze szkołą wychowawcy w sprawy szkoły udział samorządu uczniowskiego w tworzeniu dokumentów szkoły 2. Opracowanie korzystnego systemu poprawy ocen 2. Współpraca z: policją strażą miejską sąd rodzinny i nieletnich 3. Współpraca z rodzicami 4. Praca z młodzieżą 5. Rozwijanie zainteresowań nowelizacja zapisów w PSO możliwość poprawy ocen nauczyciele poszczególnych przedmiotów patrole służb na terenie miasta i szkoły pedagogizacja rodziców prelekcje, warsztaty w czasie zebrań z rodzicami zajęcia z uczniami w czasie godzin wychowawczych (drama, burza mózgów) szkolne i pozaszkolne koła zainteresowań informacja na temat uczniów wagarujących uświadomienie zagrożeń uświadomienie rodzicom konieczności realizacji obowiązku szkolnego współpraca rodziców ze szkołą w przeciwdziałaniu wagarom uświadomienie zagrożeń występujących podczas wagarów wyrobienie nawyku rezygnacji z wagarów rozwój zainteresowań i aktywności uczniów pedagog wychowawcy pedagog wychowawcy pedagog wychowawcy wychowawcza praca nauczycieli przedmiotów nauczyciele 14

15 OBSZAR PROBLEMOWY PRZECIWDZIAŁANIE AGRESJI ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR 1. Praca z uczniem zajęcia integracyjne uczeń zna definicję agresji, pedagog zajęcia psychoedukacyjne zna przyczyny i skutki wychowawcy realizacja programu Jak radzić zachowań agresywnych sobie ze złością, agresja i rozpoznaje objawy przemocą? zauważa, spostrzega agresję ćwiczenia relaksacyjne zna uczucia ofiary trening asertywności i agresora i komunikacji interpersonalnej wie jak radzić sobie ze spotkania z sędzią, złością, agresją i przemocą prokuratorem, kuratorem, zna techniki relaksacji policjantem wie, gdzie szukać pomocy i jak obronić się w sytuacji zagrożenia Uczeń zna procedury postępowania w przypadku łamania prawa 2. Praca z nauczycielem warsztaty tematyczne, doskonalenie umiejętności dyrekcja szkolenia na Radach komunikacji interpersonalnej pedagog Pedagogicznych. inni nauczyciele 3. Pedagogizacja rodziców prelekcje w czasie zebrań uświadomienie zagrożeń pedagog z rodzicami, wynikających z rozwijającej wychowawcy zajęcia edukacyjno-warsztatowe się wśród młodzieży agresji na temat np.: umiejętność reagowania na -jak lepiej porozumieć się takie zachowania z dzieckiem? -sposoby spędzania czasu wolnego przez dzieci Zajęcia edukacyjno-warsztatowe na wybrane tematy współpraca rodziców ze szkołą w przeciwdziałaniu agresji 15

16 OBSZAR PROBLEMOWY STRES ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR 1. Kształtowanie umiejętności tablica informacyjna wzrost wiedzy na temat wychowawcy radzenia sobie ze stresem lekcje biologii istoty stresu, jego objawów pedagog zajęcia warsztatowe i uwarunkowań nauczyciel biologii -jak radzić sobie ze stresem lub wg programu edukacyjnego stres pod kontrolą, ukształtowanie umiejętności zapobiegania negatywnym skutkom stresu i redukowania napięcia emocjonalnego psycholog sto pytań do - uczniowie klas pierwszych poznają swoich nauczycieli tworzenie grup wsparcia w miarę potrzeb opieka psychologa, pedagoga szkolnego, poradni wykształcenie aktywnej i odpowiedzialnej postawy wobec zdrowia własnego i kolegów skuteczne rozwiązywanie konkretnych problemów OBSZAR PROBLEMOWY PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR 1. Dostarczenie uczniom dyskusje na godzinie uczeń zna realne wychowawcy klas informacji wychowawczej, filmy, konsekwencje picia alkoholu pedagog szkolny o mechanizmach plansze, ulotki, spotkania zażywania innych narkotyków nauczyciel biologii i następstwach picia alkoholu, zażywania innych narkotyków z członkami AA i AN wie, że uzależnienia powodują szkody emocjonalne, edukacyjne nauczyciel wdż 16

17 2. Kształtowanie umiejętności asertywnego odmawiania 3. Praca z młodzieżą z rodzin z problemem alkoholowym warsztaty psychoedukacyjne np.: -jak powiedzieć nie? zajęcia z pedagogiem Dyskretne gromadzenie informacji o rodzinach dysfunkcyjnych dostarczenie informacji dotyczących współuzależnienia wskazanie odpowiednich osób i instytucji ( np: Niebieska Linia, kluby AA Al-anon i Alaten, przychodnie przeciwalkoholowe i inne) zajmujących się problemami choroby alkoholowej wspieranie w kształtowaniu pozytywnego obrazu własnej osoby, pomoc w uświadomieniu własnych możliwości, zdolności i ograniczeń praca indywidualna z uczniem ukazanie potrzeby kontaktu z zaufanym dorosłym w sytuacjach zagrożenia własnego lub innych uzależnieniem zdrowotne, społeczne i prawne wykształcenie umiejętności asertywnego zachowania oraz umiejętności odpierania presji nawiązanie efektywnej współpracy z uczniem i rodzicem efektywne radzenie sobie ucznia z sytuacjami problemowymi rodzina prawidłowo pełni funkcje wychowawcze uczeń rozpoznaje, wyraża i akceptuje uczucia, a także radzi sobie z sytuacjami trudnymi uczeń i jego rodzina modyfikują niepożądane zachowania bez stosowania przemocy wychowawcy klas pedagog szkolny wychowawcy klas pedagog szkolny rodzice 17

18 OBSZAR PROBLEMOWY PROMOWANIE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR 1. Uświadomienie zagrożeń prelekcje uświadomienie mechanizmu pielęgniarka związanych z nieprawidłowym jak odżywiają się nastolatki? zachorowania na anoreksję nauczyciel biologii odżywianiem się (anoreksja, film edukacyjny czy bulimię nauczyciele wf bulimia, otyłość) spotkania z psychiatrą lub psychologiem umiejętność zdrowego odchudzania się lekarz prezentacja plakatów zwiększenie poczucia własnej ćwiczenia ruchowe (gimnastyka, taniec) wartości i akceptacji własnego wyglądu 2. Uświadomienie skutków niedoboru kwasu foliowego oraz picia alkoholu przez kobiety w ciąży 3. Upowszechnianie wiedzy na temat chorób cywilizacyjnych i zakaźnych prelekcje, prezentacja ulotek, plakatów warsztaty przybliżające problematykę zespołu FAS prelekcje mające na celu dostarczenie informacji o zagrożeniach: HIV, AIDS raku piersi cukrzycy chorobach układu krążenia i innych chorób zakaźnych próchnicy zębów upowszechnienie przyjmowania kwasu foliowego przez młode kobiety nabycie wiedzy na temat zespołu FAS uczeń zna przyczyny i skutki chorób cywilizacyjnych i zakaźnych wie jak można im zapobiegać uczeń poznaje sposoby profilaktyki próchnicy, chorób przyzębia, możliwości korygowania wad zgryzu itp. pielęgniarka lekarz nauczyciel wdż pielęgniarka lekarz, nauczyciel wdż pracownicy sanepidu lekarz weterynarii lekarz stomatolog 18

19 OBSZAR PROBLEMOWY SKUTKI WCZESNEJ INICJACJI SEKSUALNEJ ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR 1 Przekazanie wiedzy lekcje wychowania do życia zmiana postaw i zachowań nauczyciel uczący wdż o mechanizmach i następstwach wczesnej aktywności seksualnej w rodzinie, plansze, ulotki, naklejki, filmy edukacyjne młodzieży dotyczących aktywności seksualnej wychowawcy antykoncepcja (według programu WDŻ) 1. Rozwijanie akceptacji dojrzewania i rozwoju, 2. Praca z młodzieżą zagrożoną i zaniedbaną wychowawczo 3. Pomoc indywidualna w rozwiązywaniu konkretnych sytuacji kryzysowych (choroba, ciąża) blok ćwiczeń i gier psychologicznych, etiudy, warsztaty i psychodramy uruchomienie skrzynki pytań i odpowiedzi rozmowy indywidualne mające na celu wyeliminowanie zachowań ryzykownych oraz wskazanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu (udział w klubach sportowych, organizacjach młodzieżowych, zespołach artystycznych, kołach zainteresowań itp.) indywidualne rozmowy z rodzicami, wzmocnienie poczucia własnej wartości, podejmowanie dojrzałych odpowiedzialnych decyzji, zachowania asertywne uzyskanie dodatkowych informacji o uczniach oraz wskazówek do dalszej pracy profilaktycznej eliminowanie przez uczniów zachowań ryzykownych uczeń otrzyma fachową pomoc od specjalisty nauczyciel wdż wychowawcy pedagog szkolny, psycholog wychowawcy, pedagog szkolny, inni nauczyciele wychowawcy pedagog szkolny psycholog 4. Uświadamianie rodzicom warsztaty, miniwykłady rodzice są świadomi wychowawcy 19

20 skutków wczesnej inicjacji seksualnej wśród dzieci z pedagogiem szkolnym,nauczycielami wdż) odpowiedzialności za edukację psychoseksualną swoich dzieci, akceptują działanie profilaktycznowychowawcze szkoły pedagog szkolny nauczyciel wdż OBSZAR PROBLEMOWY PRZECIWDZIAŁANIE ZJAWISKOM PSYCHOMANIPULACJI ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI OCZEKIWANE EFEKTY REALIZATOR 1. Upowszechnianie informacji o sektach 2. Uświadomienie rodzicom zagrożeń związanych z psychomanipulacją uruchomienie tablicy informacyjnej na temat zagrożeń ze strony sekt oraz miejsc, w których istnieje możliwość uzyskania pomocy specjalistycznej upowszechnianie odpowiednich czasopism, ulotek, książek, broszur, materiałów audiowizualnych, warsztaty programy informacyjnoedukacyjne ulotki informacyjne prelekcje dla rodziców uczeń rozpoznaje rzeczywiste zagrożenia, zna sposoby przeciwdziałania im i radzenia sobie w przypadkach zaistniałych, uczeń ma świadomość sposobów werbowania do grup psychomanipulacyjnych, skutkach psychomanipulacji, przyczynach przynależności młodych ludzi do takich grup rodzice są świadomi zagrożeń, potrafią we właściwym czasie wykryć i odpowiednio zareagować na zaistniały problem policja, pedagog szkolny wychowawcy nauczyciel religii pedagog szkolny psycholog 20

21 3. Przeciwdziałanie mobbingowi w szkole rozmowy indywidualne z rodzicami i młodzieżą uczeń potrafi zidentyfikować zjawisko manipulacji, wie gdzie szukać pomocy wychowawcy pedagog 21