Organizacje międzynarodowe

Transkrypt

1 Brygida Kuźniak Marcin Marcinko Milena Ingelevič-Citak Organizacje międzynarodowe 5. wydanie

2 PODRĘCZNIKI PRAWNICZE B. Kuźniak, M. Marcinko, M. Ingelevič-Citak Organizacje międzynarodowe

3 W sprzedaży: A. Łazowski, A. Zawidzka-Łojek PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE, wyd. 2 Podręczniki Prawnicze J. Barcik, T. Srogosz PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE, wyd. 3 Studia Prawnicze K. Bagan-Kurluta PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE, wyd. 5 Podręczniki Prawnicze J. Barcik PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE. ZAGADNIENIA SYSTEMOWE, wyd. 3 Studia Prawnicze

4 dr hab. Brygida Kuźniak dr Marcin Marcinko dr Milena Ingelevič-Citak Organizacje międzynarodowe 5. wydanie zmienione i uaktualnione WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2017

5 Wydawca: Wioletta Żelazowska Piąte wydanie opracowali: Brygida Kuźniak, Marcin Marcinko, Milena Ingelevič-Citak, dr Piotr Obacz (cz. I rozdz. V, cz. II rozdz. VIII) oraz Piotr Turek (cz. II rozdz. IV 36) Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński. Recenzja: em. prof. UJ, dr hab. Kazimierz Lankosz Wydawnictwo C.H.Beck 2017 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: TiM-Print, Warszawa Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII I. Część ogólna Rozdział I. Rozważania ogólne Organizacja międzynarodowa, prawo organizacji międzynarodowych definicje Klasyfikacja organizacji międzynarodowych Organizacje rządowe, pozarządowe i mieszane Organizacje globalne i partykularne Organizacje ogólne i wyspecjalizowane Organizacje otwarte, półotwarte i zamknięte Organizacje tradycyjne i ponadpaństwowe Organizacje koordynujące i integrujące Inne podziały organizacji międzynarodowych Organizacja międzynarodowa uczestnik społeczności międzynarodowej Organizacja międzynarodowa podmiot prawa międzynarodowego Utworzenie organizacji międzynarodowej Struktura organizacji międzynarodowych Osoby fizyczne w organizacjach międzynarodowych Rozdział II. Uchwały organizacji międzynarodowych Źródła prawa międzynarodowego Miękkie prawo międzynarodowe Rozdział III. II Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 1986 r Prawo traktatów Definicja traktatu, zdolność do zawierania traktatów Sposoby zawarcia traktatu Rokowania (negocjacje/pertraktacje) Ustalenie autentyczności tekstu / parafowanie Podpisanie/wymiana dokumentów stanowiących traktat Przyjęcie umowy Zastrzeżenia Stosowanie traktatu w czasie i w przestrzeni... 35

7 VI Spis treści 15. Interpretacja traktatu Obowiązek nieudaremniania traktatu, pacta sunt servanda Umowy a państwa i organizacje międzynarodowe niebędące stronami Nieważność traktatu Wygaśnięcie traktatu Rozdział IV. Sukcesja członkostwa w organizacjach międzynarodowych Rozdział V. Zarys historii organizacji międzynarodowych Wybrane historyczne koncepcje współpracy międzynarodowej oraz współczesne teorie organizacji międzynarodowych Wybrane historyczne koncepcje współpracy międzynarodowej Współczesne teorie organizacji międzynarodowych Uwarunkowania i fazy rozwoju organizacji międzynarodowych Uwarunkowania rozwoju organizacji międzynarodowych na przestrzeni wieków Historyczny rozwój organizacji międzynarodowych jako instytucji międzynarodowych Rozwój pozarządowych międzynarodowych organizacji Wnioski z historii: wyzwania stojące przed współczesnymi organizacjami międzynarodowymi II. Część szczegółowa Rozdział I. ONZ organizacja uniwersalna ONZ charakterystyka ogólna Organy główne ONZ Zgromadzenie Ogólne Rada Bezpieczeństwa Zakaz użycia siły na tle postanowień KNZ Rada Gospodarcza i Społeczna Rada Powiernicza Sekretariat Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości Organy pomocnicze w systemie ONZ Organizacje wyspecjalizowane ONZ Międzynarodowa Organizacja Pracy Światowa Organizacja Zdrowia Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Światowa Organizacja Meteorologiczna Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny Powszechny Związek Pocztowy Międzynarodowa Organizacja Morska Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego Światowa Organizacja Własności Intelektualnej Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Rozwoju Przemysłowego

8 Spis treści VII 12. Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej Światowa Organizacja Turystyki Rozdział II. Unia Europejska Prawo europejskie definicja i zasady Pierwotne prawo wspólnotowe i unijne rozwój Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (TEWWiS) Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (TEWEA) i Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (TEWG) Zunifikowanie instytucji Wspólnot Konwencja o pewnych instytucjach wspólnych dla Wspólnot Europejskich, Traktat o fuzji instytucji Jednolity akt europejski Traktat o Unii Europejskiej Traktat amsterdamski Traktat nicejski Konstytucja europejska Traktat z Lizbony Unia Europejska charakterystyka Wertykalny i horyzontalny rozwój UE Unia Europejska opis, definicja Unia Europejska organy Unia Europejska po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Pochodne prawo wspólnotowe i unijne Rozdział III. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego Zagadnienia wprowadzające Geneza, cele i zasady działania Paktu Powstanie NATO Cele i zasady działania NATO Struktura Paktu Struktury polityczne Struktury wojskowe Członkostwo w NATO Struktury partnerstwa i współpracy z NATO Działalność Paktu w okresie postzimnowojennym Transformacja NATO Reagowanie na nowe zagrożenia w dziedzinie bezpieczeństwa Rola NATO w operacjach pokojowych/operacjach wspierania pokoju Obowiązek przestrzegania i stosowania międzynarodowego prawa humanitarnego w operacjach prowadzonych przez NATO Pozostałe obszary działalności Rozdział IV. Wybrane pozawspólnotowe/pozaunijne organizacje europejskie Rada Europy Informacje ogólne Struktura i akty prawne Rady Europy

9 VIII Spis treści 3. Europejska Konwencja Praw Człowieka i Europejski Trybunał Praw Człowieka Wybrane orzecznictwo ETPC Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Proces helsiński geneza i rozwój historyczny Podmiotowość prawna OBWE Zakres działalności OBWE Struktura instytucjonalna OBWE Rozdział V. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża Rys historyczny Podstawy prawne działalności i charakter prawny MKCK Struktura MKCK Cele i zasady działania MKCK Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca Rozdział VI. Wybrane pozaeuropejskie organizacje regionalne o charakterze ogólnym Zagadnienia wprowadzające Organizacja Państw Amerykańskich Geneza, cele i zasady działania Organizacji Państw Amerykańskich Struktura Organizacji Państw Amerykańskich Zakres działalności Organizacji Państw Amerykańskich Organizacja Jedności Afrykańskiej/Unia Afrykańska Organizacja Jedności Afrykańskiej ogólna charakterystyka Geneza, cele i zasady działania Unii Afrykańskiej Struktura Unii Afrykańskiej Zakres działalności Unii Afrykańskiej Liga Państw Arabskich Geneza, cele i zasady działania Ligi Państw Arabskich Struktura Ligi Państw Arabskich Zakres działalności Ligi Państw Arabskich Rozdział VII. Wybrane międzynarodowe organizacje gospodarczo-finansowe Zagadnienia wprowadzające Światowa Organizacja Handlu (WTO) Geneza, cele i zasady działania WTO Struktura organizacyjna WTO Międzynarodowy Fundusz Walutowy Geneza, cele i zasady działania MFW Struktura organizacyjna MFW Bank Światowy Geneza, cele i zasady działania Banku Światowego Grupa Banku Światowego Rozdział VIII. Amnesty International i Greenpeace jako wiodące przykłady międzynarodowych organizacji pozarządowych

10 Spis treści IX 52. Amnesty International Rys historyczny Cele i zasady działania Amnesty International Struktura Amnesty International Greenpeace Rys historyczny Cele i zasady działania Greenpeace Struktura Greenpeace Rozdział IX. Inne wybrane pozarządowe organizacje międzynarodowe Uwagi wstępne Rotary International Rys historyczny Cele i zasady działania Rotary International Struktura Rotary International Human Rights Watch Rys historyczny Cele i zasady działania Human Rights Watch Struktura Human Rights Watch Międzynarodowa Rada Nauki (International Council for Science, ICSU) Rys historyczny Cele i zasady działania Międzynarodowej Rady Nauki Struktura Międzynarodowej Rady Nauki Międzynarodowe Towarzystwo Nauk Politycznych (International Political Science Association, IPSA) Rys historyczny Cele i zasady działania Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych Struktura Międzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych Podsumowanie III. Gry edukacyjne Gra Dyplo-mata Gra Zostań królem organizacji międzynarodowych Indeks rzeczowy

11

12 Wykaz skrótów AI... Amnesty International AGM... Greenpeace International Annual General Meeting ANZUS... Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku (Pacific Security Treaty) ASEAN... Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo Wschodniej (Association of South-East Asian Nations) BGBl... Bundesgesetzblatt CENTO... Organizacja Paktu Centralnego (Central Treaty Organization) Conf.... Conference CYIL... Czech Yearbook of International Law Doc.... Document EKPC... Europejska Konwencja Praw Człowieka (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) ETPC... Europejski Trybunał Praw Człowieka EURATOM/EWEA... Europejska Wspólnota Energii Atomowej EWG... Europejska Wspólnota Gospodarcza EWWiS... Europejska Wspólnota Węgla i Stali FAO... Organizacja do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agricultural Organization) GO... organizacja międzyrządowa (Governmental Organization) HRW... Human Rights Watch IAEA... Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (International Atomic Energy Agency) IBRD... Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (International Bank for Reconstruction and Development) ICAO... Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (Internatio nal Civil Aviation Organization) ICJ Reports... International Court of Justice Reports Judgements, Advisory Opinions and Orders ICSU... International Council for Scientific Unions IFAD... Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (International Fund for Agricultural Development) IFOR... Siły Implementacyjne ILM... International Legal Materials ILO... Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Organization) ILR... International Law Reports IMO... Międzynarodowa Organizacja Morska (International Maritime Or ga nization)

13 XII Wykaz skrótów IMF... Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund) INGO... międzynarodowa organizacja pozarządowa (International Non governmental Organization) IRRC... International Review of the Red Cross ISAF... Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (International Security Assistance Force) ITU... Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (International Telecommunication Union) JAE... Jednolity Akt Europejski Karta NZ... Karta Narodów Zjednoczonych KFOR... Siły Pokojowe w Kosowie KWPT... Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439, zał.) KWPT Konwencja wiedeńska o prawie traktatów między państwami a organizacjami międzynarodowymi oraz między organizacjami międzynarodowymi z 1986 r. LN... Liga Narodów LPA... Liga Państw Arabskich MAP... Plan Działań na Rzecz Członkostwa w NATO (Membership Action Plan) MCK... Międzynarodowy Czerwony Krzyż MKCK... Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża MPH... Międzynarodowe prawo humanitarne MRN/ISCU... Międzynarodowa Rada Nauki (International Council for Science) MSZ... Ministerstwo Spraw Zagranicznych MTS... Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości MTNP/IPSA... Międzynarodowe Towarzystwo Nauk Politycznych (International Political Science Association) NAC... Rada Północnoatlantycka (North-Atlantic Council) NATO... Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (North Atlantic Treaty Organization) NGO... organizacja pozarządowa (Non Governmental Organization) NRC... Rada NATO Rosja (NATO Russia Council) NZ... Narody Zjednoczone OBWE... Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie OJA... Organizacja Jedności Afrykańskiej ONZ... Organizacja Narodów Zjednoczonych OPA... Organizacja Państw Amerykańskich OWP... Organizacja Wyzwolenia Palestyny PA... Parlament Arabski PAN... Polska Akademia Nauk PAP-T... Plan Działań Partnerstwa Przeciwko Terroryzmowi (Partnership Action Plan Against Terrorism) PCK... Polski Czerwony Krzyż PfP... Partnerstwo dla Pokoju (Partnership for Peace) PJC... Stała Wspólna Rada NATO Rosja (Permament Joint Council) PiP... Państwo i Prawo

14 Wykaz skrótów XIII RCC... Rotary Club of Chicago RF... Rotary Foundation RG-S... Rada Gospodarcza i Społeczna RI... Rotary International SEATO... Organizacja Paktu Azji Południowo-Wschodniej (Southeast Asia Treaty Organization) SFOR... Siły Stabilizacyjne SM... Sprawy Międzynarodowe SOFA... umowa dotycząca statusu sił zbrojnych (Status of Forces Agreement) STSM... Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej TA... Traktat amsterdamski TEURATOM/TEWEA Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej TEWG... Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą TEWWiS... Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali TFUE... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej TK-E... Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy TL... Traktat lizboński TS UE... Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej TUE... Traktat o Unii Europejskiej TWE... Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską UA... Unia Afrykańska UE... Unia Europejska UIA... Union of International Organizations UN... United Nations UNESCO... Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wychowania, Nauki i Kultury (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) UNIDO... Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Rozwoju Przemy słowego (United Nations Industrial Development Organization) UNTS... Zbiór traktatów publikowany przez Sekretariat ONZ (United Nations Treaty Series) UPU... Powszechny Związek Pocztowy (Universal Postal Union) UW... Układ Warszawski UZE... Unia Zachodnioeuropejska WE... Wspólnota Europejska WHO... Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization) WIPO... Światowa Organizacji Własności Intelektualnej (World Intellec tual Property Organization) WMO... Światowa Organizacja Meteorologiczna (World Meteorological Organization) WTO... Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization) ZSRR... Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

15

16 Wykaz literatury Wybrane monografie, podręczniki i encyklopedie M. Alth, M. Szpunar, Prawo europejskie, Warszawa J. E. Alvarez, International Organizations as Law-makers, Oxford L. Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa M. Banasik, Zdolności NATO do działań ekspedycyjnych w przyszłym środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego, Warszawa J. Barcik, T. Srogosz, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej, Warszawa J. Barcz, Unia Europejska na rozstajach. Traktat z Lizbony. Dynamika i główne kierunki reformy ustrojowej, Warszawa J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Warszawa Basic Facts about the United Nations, New York F. Benoît-Rohmer, H. Klebes, Prawo Rady Europy. W stronę ogólnoeuropejskiej przestrzeni prawnej, Warszawa J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa P. Bieś-Srokosz (red.), Współczesne kierunki zmian administracji publicznej, Częstochowa C.D. Birkbeck, The World Intellectual Property Organization (WIPO): A Reference Guide, Cheltenham-Northampton M. Brown, J. May, The Greenpeace Story, London New York I. Brownlie, Principles of Public International Law, Oxford F. Bugnion, The International Committee of the Red Cross and the Protection of War Victims, Geneva J.-L. Burbain, Le Conseil de l Europe, Paris E. Cała-Wacinkiewicz, Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa J. Combacau, Droit international public, Paris H. Coursier, The International Red Cross, Geneva W. Czapliński, A. Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa J. Czaputowicz, Teorie stosunków międzynarodowych, Warszawa K. Czernichowski, Integracja afrykańska uwarunkowania, formy współpracy, instytucje, Warszawa E. Cziomer (red.), NATO u progu XXI wieku, Kraków R. Czulda, R. Łoś (red.), NATO wobec wyzwań współczesnego świata, Warszawa Łódź P. Daranowski, J. Połatyńska (red.), Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór orzecznictwa, Warszawa 2011.

17 XVI Wykaz literatury W. Dobrzycki, System międzyamerykański, Warszawa Z. Doliwa-Klepacki, Encyklopedia organizacji międzynarodowych, Warszawa Z. Doliwa-Klepacki, Encyklopedia teorii i praktyki organizacji międzynarodowych, tom 1 i 2, Warszawa A. Domagała, Interwencjonizm humanitarny NATO, Bydgoszcz A. Durand, The International Committee of the Red Cross, Geneva H. Edström, D. Gyllensporre (red.), Pursuing Strategy. NATO Operations from the Gulf War to Gaddafi, Basingstoke Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji ECRI, Biuletyn/Biuro Informacji Rady Europy 2005, Nr 4. P. Filipek, B. Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne. Testy. Kazusy. Tablice, Warszawa A. Florczak, A. Lisowska (red.), Organizacje międzynarodowe w działaniu, Wrocław D. P. Forsythe, B. A. J. Rieffer-Flanagan, The International Committee of the Red Cross: A Neutral Humanitarian Actor, wyd. 2, London New York D. P. Forsythe, The Humanitarians: The International Committee of the Red Cross, Cambridge M. Frankowska, Prawo traktatów, Warszawa J. Galster, Z. Witkowski, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Toruń L. Garlicki (red.), Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz do artykułów 1 18, Warszawa L. Garlicki (red.), Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II. Komentarz do artykułów oraz do Protokołów dodatkowych, Warszawa P. Gas, W. Unge (red.), Wymiar Wschodni NATO, Kraków I. Gawłowicz, Wybrane organizacje międzynarodowe, Szczecin R. Geiß, A. Zimmermann, S. Haumer (red.), Humanizing the Laws of War The Red Cross and the Development of International Humanitarian Law, Cambridge L. Gelberg, Zarys prawa międzynarodowego, Warszawa J. Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń W. Gizicki (red.), Organizacje międzynarodowe wobec politycznych i społecznych problemów świata, Toruń K. Głuszyńska, K. Lankosz (red.), Rada Europy 60 lat na rzecz jedności europejskiej, Bielsko-Biała W. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa G. Grabowska, Funkcjonariusze międzynarodowi, Katowice B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski, Prawa człowieka i ich ochrona, Toruń T. Grzeszczyk, Organizacje międzynarodowe. Poradnik metodyczny, Warszawa H. Haug, Humanity for All. The International Red Cross and Red Crescent Movement, Berne Stuttgart Vienna M. Herdegen, Völkerrecht, München S. Hopgood, Keepers of the Flame: Understanding Amnesty International, New York K. Ipsen, Völkerrecht, München M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Prawa człowieka i systemy ich ochrony. Zarys wykładu, Wrocław J. Jaskiernia (red.), Wpływ standardów międzynarodowych na rozwój demokracji i ochronę praw człowieka. T. 2, Warszawa J. Jaskiernia, Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Warszawa 2000.

18 Wykaz literatury XVII W. de Jonge, B. McGonigle Leyh, A. Mihr, L. van Troost (red.), 50 Years of Amnesty International Reflections and Perspectives, Utrecht J. Kaczmarek, Rada Europy, Wrocław K. Karski, Osoba prawna prawa wewnętrznego jako podmiot prawa międzynarodowego, Warszawa H. Keller, A. Stone Sweet, A Europe of Rights: The Impact of the ECHR on National Legal Systems, Oxford H. Kelsen, The Law of the United Nations, A Critical Analysis of Its Fundamental Problems, wyd. 1, London M. M. Kenig-Witkowska (red.), Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, Warszawa R. Kicker, M. Möstl, Standard-setting through monitoring? The role of Council of Europe expert bodies in the development of human rights, Strasburg A. Klafkowski, Encyklopedia prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych, Warszawa T. E. J. Kleinsorge (red.), Council of Europe (CoE), Alphen aan den Rijn Z. M. Klepacki, Organy organizacji międzynarodowych, Warszawa Z. M. Klepacki, Rada Europy, Białystok K. Kocot, Organizacje międzynarodowe. Systematyczny zarys zagadnień prawa międzynarodowego, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk M. Kolb, The European Union and the Council of Europe, New York S. Koziej, Strategie bezpieczeństwa NATO i UE, Warszawa G. Krawiec, Europejskie prawo administracyjne, Warszawa K. Kubiak, P. Mickiewicz (red.), NATO w dobie transformacji. Siły zbrojne w transatlantyckim systemie bezpieczeństwa początku XXI wieku, Toruń R. Kupiecki, NATO u progu XXI wieku, Warszawa R. Kupiecki, Od Londynu do Waszyngtonu. NATO w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa R. Kupiecki, Siła i solidarność. Strategia NATO , Warszawa B. Kuźniak, Organizacje międzynarodowe, Warszawa B. Kuźniak, Przestrzeń operacyjna prawa międzynarodowego publicznego. Perspektywa polska, Warszawa B. Kuźniak (red.), Sądy i trybunały oraz pozasądowe sposoby załatwiania sporów międzynarodowych. Perspektywa polska, Warszawa B. Kuźniak, A. Capik, Traktat Amsterdamski. Komentarz. Tom 1, Warszawa B. Kuźniak, A. Capik, Traktat Amsterdamski. Komentarz. Tom 2, Warszawa B. Kuźniak, A. Capik, Traktat Nicejski. Komentarz, Warszawa R. Kuźniar et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa K. Lankosz, Interpretacja statutów organizacji międzynarodowych, Kraków K. Lankosz (red.), Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych, Dęblin K. Lankosz (red.), Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie, Warszawa E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, Warszawa J. Lindley-French, The North Atlantic Treaty Organization: The Enduring Alliance, London New York A. Łazowski, A. Zawidzka, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa E. Łaźniewska, P. Deszczyński (red.), Kompendium wiedzy o organizacjach międzynarodowych, Warszawa 2011.

19 XVIII Wykaz literatury T. Łoś-Nowak (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota mechanizmy zasięg, Wrocław H. Machińska (red.), 60 lat Rady Europy: tworzenie i stosowanie standardów prawnych, Warszawa A. J. Madera, Organizacje międzynarodowe wybrane zagadnienia, Kraków Rzeszów J. Machowski, Organizacje międzynarodowe, Warszawa M. Marcinko, P. Łubiński, Wybrane zagadnienia z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego, Kraków M. Marszałek, Operacje reagowania kryzysowego NATO. Istota uwarunkowania planowanie, Warszawa J. Menkes (red.), Prawo międzynarodowe problemy i wyzwania. Księga pamiątkowa prof. Renaty Sonnenfeld-Tomporek, Warszawa J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje międzynarodowe. Prawo instytucjonalne, Warszawa J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje międzynarodowe. Wprowadzenie do systemu, Warszawa C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Warszawa C. Mik, W. Czapliński, Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa B. Mikołajczak, J. Nowakowska-Małusecka (red.), Prawo organizacji międzynarodowych wobec problemów współczesnego świata. Księga Jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Genowefie Grabowskiej, Bydgoszcz Katowice A. Mowbray, Cases, Materials, and Commentary on the European Convention on Human Rights, Oxford S. E. Nahlik, Prawo międzynarodowe i stosunki międzynarodowe, z. 1, Kraków S. E. Nahlik, Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa J. Nęcki, L. Górniak, J. Rosiński, Negocjacje w Unii Europejskiej, Kraków M. Niełaczna, Europejski Komitet Zapobiegania Torturom. Między kontrolą a standaryzacją, Warszawa J. Nowakowska-Małusecka (red.), New Challenges for International Organizations, Katowice J. Nowakowska-Małusecka, Odpowiedzialność karna jednostek za zbrodnie popełnione w byłej Jugosławii i w Rwandzie, Katowice M.A. Nowicki (op.), Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2010, Warszawa M.A. Nowicki (op.), Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2012, Warszawa M.A. Nowicki, Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wyd. VI, Warszawa E. J. Osmańczyk, Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Warszawa P. Ostaszewski, Międzynarodowe stosunki polityczne. Zarys wykładów, wyd. 2, Warszawa S. Parzymies, I. Popiuk-Rysińska (red.), Udział Polski w organizacjach międzynarodowych, Warszawa M. Perkowski, Podmiotowość prawa międzynarodowego współczesnego uniwersalizmu w złożonym modelu klasyfikacyjnym, Białystok M.J. Peterson, The UN General Assembly, London New York J. Pieńkos, Prawo międzynarodowe publiczne, Kraków M. Pietraś, J. Olchowski (red.), NATO w pozimnowojennym środowisku (nie)bezpieczeństwa, Lublin 2011.

20 Wykaz literatury XIX M. Pietraś, K. A. Wojtaszczyk, Rola Organizacji Narodów Zjednoczonych w kształtowaniu ładu międzynarodowego, Warszawa X. Pinon, Le Conseil de l Europe. Une organisation au service de l homme, Paris Repertory of Practice of United Nations Organs. Repertory of Practice of United Nations Organs Supplement No. 10 ( ). V. Ritterberger, B. Zangl, A. Kruck, Intergational Organization, New York Z. Rybicki (red.), Mała encyklopedia prawa, Warszaw.a D. Sarooshi, International Organizations and Their Exercise of Sovereign Power, Oxford M. N. Shaw, Prawo międzynarodowe, wyd. 3, Warszawa 2011 [2006]. H. G. Shermers, N. M. Blokker, International Institutional Law. Unity within Diversity, Leiden Boston L. Sievers, S. Daws, The Procedure of the UN Security Council, Oxford J. Sozański, Prawo traktatów. Zarys współczesny, Warszawa Poznań O. C. Stoetzer, The Organization of American States, New York J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa R. Szafarz, Sukcesja państw w odniesieniu do traktatów we współczesnym prawie międzynarodowym, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź J. Tyranowski, Sukcesja państw a traktaty w sprawie granic, Poznań D. Weistock (ed.), Global Justice, Global Institutions, Calgary R. Weyler, Greenpeace: The Inside Story. How a Group of Ecologists, Journalists and Visionaries Changed the World, New York J. Worrall, International Institutions of the Middle East: The GCC, Arab League and Arab Maghreb Union, New York I. Wróbel, Organizacje i ugrupowania międzynarodowe wobec wyzwań XXI wieku. Multilateralna współpraca państw w świecie postzimnowojennym, Wrocław A. Wyrozumska, Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka, Warszawa S. Zarychta, Doktryny i Strategie NATO , Gdynia S. Zarychta, Struktury militarne NATO, Warszawa R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa P. Żurawski vel Grajewski, Bezpieczeństwo międzynarodowe. Wymiar militarny, Warszawa С. Егоров (red.), Международное право. Учебник, Москва 2014.