Prawa człowieka i systemy ich ochrony

Transkrypt

1 Prawa człowieka i systemy ich ochrony Uniwersalizm w ochronie praw człowieka Prawa człowieka i systemy ich ochrony SNP(Z) II rok, semestr zimowy 2016/2017

2 Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ)

3 Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa. (art. 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka)

4 Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) Data utworzenia: 24 października 1945 r. (podczas konferencji w San Francisco) Siedziba: Cel: Nowy Jork utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie, jak również rozwój i wzmocnienie ochrony praw człowieka

5 Uniwersalny system ochrony praw człowieka aspekt terytorialny: obejmuje swoim zasięgiem cały świat aspekt przedmiotowy: wspólny system wartości aspekt podmiotowy: wszystkie państwa ONZ

6 Filary ONZ-owskiego systemu ochrony praw człowieka system polityczny oparty na KNZ oraz PDPC system traktatowy oparty na wielostronnych umowach międzynarodowych; osobne komitety nadzorujące realizację Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka i innych konwencji wyspecjalizowane agendy (np. Wysoki Komisarz ds. Uchodźców, UNESCO, UNICEF, WHO, FAO)

7 Międzynarodowa Karta Praw Człowieka Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych I Protokół Fakultatywny do MPPOiP w sprawie skarg indywidualnych II Protokół Fakultatywny do MPPOiP w sprawie kary śmierci

8 Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, przyjęta w Nowym Jorku w dniu 7 marca 1966 r. (Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej) Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjęta w Nowym Jorku w dniu 18 grudnia 1979 r. (Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet) Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęta w Nowym Jorku w dniu 10 grudnia 1984 r. (Komitet Przeciwko Torturom) Konwencja o prawach dziecka, przyjęta w Nowym Jorku w dniu 20 listopada 1989 r. (Komitet Praw Dziecka) Międzynarodowa Konwencja o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin, przyjęta w Nowym Jorku w dniu 18 grudnia 1990 r. (Komitet ds. Ochrony Praw Pracowników Migrujących oraz Członków Ich Rodzin) Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, przyjęta w dniu 13 grudnia 2006 r. (Komitet ds. Praw Osób Niepełnosprawnych) Konwencja w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, przyjęta w dniu 20 grudnia 2006 r. (Komitet ds. Wymuszonych Zaginięć)

9 Rada Praw Człowieka ONZ (ang. Human Rights Council) organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ promowanie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz reakcja na naruszenia 47 członków, wybieranych w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów Zgromadzenia Ogólnego ONZ (kadencja: 3 lata; każdego roku odnawiana jest 1/3 składu)

10 Komitet Praw Człowieka (ang. Human Rights Committee) organ kontrolny powołany na mocy art. 28 MPPOiP rozpatrywanie skarg indywidualnych; również skargi międzypaństwowe, sprawozdania Państw-Stron oraz tzw. Uwagi Ogólne 18 niezależnych ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka (kadencja: 4 lata, połowa składu jest odnawiana co 2 lata)

11 Ochrona uchodźców Konwencja dotycząca statusu uchodźców, otwarta do podpisu 28 lipca 1951 r., weszła w życie 22 kwietnia 1954 r., a także Protokół Dodatkowy, przyjęty 28 października 1954 r., który wszedł w życie 6 czerwca 1960 r. definicja uchodźcy prawa i wolności gwarantowane uchodźcom Wysoki Komisarz ONZ ds. Uchodźców

12 Stały Międzynarodowy Trybunał Karny Statut: Siedziba: Statut Rzymski, otwarty do podpisu 17 lipca 1998 r. (jako rezultat ustaleń konferencji w Rzymie) Haga

13 Zakres właściwości MTK przesłanki rationae materiae przesłanki rationae temporis przesłanki rationae personae

14 Zasady działania MTK zasada komplementarności (MTK nie zastępuje krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości, lecz uzupełnia je, gdy nie zdają egzaminu, są niedostępne lub nieefektywne) ogólne zasady procesu karnego (nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege, indywidualnego charakteru odpowiedzialności karnej, wyłączenia jurysdykcji wobec osób poniżej 18 r.ż., irrelewantności pełnionej funkcji publicznej, odpowiedzialności dowódców i innych przełożonych, ne bis in idem)

15 Literatura: - Banaszak B., Preisner A. (red.), Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa 2002, - Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2015, - Banaszak B., Bisztyga A., Complak K., Jabłoński M., Wieruszewski R., Wójtowicz K., System ochrony praw człowieka, Zakamycze 2005, - Bolechów B., Florczak A., Prawa i wolności I i II generacji, Toruń 2006, - Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2015, - Hołda J., Hołda Z., Ostrowska D., Rybczyńska J.A., Prawa człowieka. Zarys wykładu, Warszawa 2014, - Jabłoński M., Jarosz-Żukowska S., Prawa człowieka i systemy ich ochrony. Zarys wykładu, Wrocław 2010, - Jabłoński M. (red.), Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP, Warszawa 2010, - Nowicki M. A., Wokół Konwencji Europejskiej: komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2013, - Zubik M.(red.), Konstytucja III RP w tezach Konstytucyjnego i wybranych sądów, Warszawa orzeczniczych Trybunału