Program profilaktyczny świetlicy środowiskowej działającej przy Parafii Rzymsko-Katolickiej pw. Św. Brata Alberta w Jaworznie

Transkrypt

1 Program profilaktyczny świetlicy środowiskowej działającej przy Parafii Rzymsko-Katolickiej pw. Św. Brata Alberta w Jaworznie Program ten jest rozszerzeniem naszego projektu Pt To dzieci zaczynają nasze życie od początku gdzie zaplanowaliśmy: pomoc w nauce, zabawę, imprezy śródroczne, wycieczki, ukierunkowując się na pracę socjo-terapeutyczną oraz pedagogiczną. Świetlica środowiskowa przy Parafii Św. Brata Alberta jest niepubliczną placówką opiekuńczo wychowawczą dziennego wsparcia i swoją działalnością pomaga dzieciom, młodzieży (tym samym rodzicom) przede wszystkim w pokonywaniu trudności szkolnych i organizowaniu wolnego czasu oraz realizuje program psychoprofilaktyczny. Wychowanie w świetlicy środowiskowej opiera się na zasadach etyki oraz norm chrześcijańskich oraz uniwersalnych wartości, i ma na celu przygotowanie wychowanków i ich rodziców do właściwego i pełnego udziału w życiu społecznym na miarę ich indywidualnych możliwości. Zadania wychowawcze realizowane są w oparciu o rodzinę, opiekunów prawnych wychowanków, szkołę, społeczność lokalną i parafialną. Jak wcześniej zaznaczyliśmy, ważnym zadaniem naszej świetlicy, niemal priorytetem jest działalność profilaktyczna. Dopełnieniem naszego projektu jest cykl spotkań dla dzieci i młodzieży, dotyczący profilaktyki uzależnień z akcentem na odkrywanie własnej wartości i godności osoby ludzkiej. Jak już wcześniej wspomniałem w projekcie, zadanie to jest kontynuacją rozpoczętej już kilka lata temu pracy z podopiecznymi w naszej świetlicy. Program ten to działania psychoedukacyjne podejmowane według określonego scenariusza, których celem jest zapobieganie zachowaniom ryzykownym wychowanków i szkodom wynikającym z problemów w ich otoczeniu. Pisząc Program profilaktyczny założyliśmy, że musi on przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo uczestnikom i nie powodować szkód. W szczególności powinny być przestrzegane następujące standardy etyczne i zawodowe: 1) respektowanie podmiotowości uczestników programu, poprzez pozyskiwanie ich zgody na udział w zajęciach, 2) poszanowanie ich godności i indywidualności, 3) ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji, 4) uwzględnianie wieku i poziomu rozwoju uczestników, 5) uwzględnianie ich systemu wartości i stopnia wrażliwości, 6) niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości- terapeutycznych, psychomanipulacyjnych. Wiemy przecież jak ważny jest okres dzieciństwa i dojrzewania, który to charakteryzuje duża dynamika zmian rozwojowych. Profilaktyka ma przede wszystkim zapobiegać nieprawidłowościom w somatycznym i psychoruchowym rozwoju dziecka. Nasilenie przejawów patologii społecznej wśród dzieci i młodzieży powoduje wzrost oczekiwań w stosunku do szkoły, co do podejmowania coraz trudniejszych działań zapobiegawczych. Współczesny młody człowiek jest bardzo obciążony zarówno przeładowanymi treściami podręczników szkolnych, jak i dużą ilością informacji teleinformatycznych oraz płynących z innych mediów. Jego problemy nie kończą się wszakże na zdobywaniu wiedzy. Dotykają go bardzo często problemy rodzinne, czy konflikty z rówieśnikami. Wysoki wzrost wymagań i częste sytuacje stresogenne powodują u młodego człowieka narastanie napięcia emocjonalnego, leku, zachwianie poczucie bezpieczeństwa. Uczucie zagubienia i utratę pewności siebie zwiększają podatność na zachowania ryzykowne.

2 Wycofanie, agresja, choroby oto najczęstsze reakcje na stan obciążenia i frustracji. Wobec takich problemów bardzo ważnym obszarem działania świetlicy, obok procesu dydaktycznego staje się nie tylko wychowanie, ale również profilaktyka rozumiana jako postępowanie służące ochronie przed zagrożeniami. Nasze zajęcia profilaktyczne odbywać się będą średnio 1 raz w miesiącu, o wyznaczonej porze, prowadzone przez samego Organizatora Proboszcza ks. Mariusza Lizończyka, przez Pedagoga prowadzącego mgr Martę Jędrocha lub wolontariuszkę mgr Katarzynę Lekstan Oligofrenopedagoga, w ramach zajęć edukacyjnych. Na każde zajęcia przewidziano ok minut. Pedagog prowadzący zajęcia kontroluje czas, podaje zawsze krótko cel zajęć. Wspiera dziecko i dodaje mu odwagi, nie pozwala na łamanie kontraktu. Nagradza dzieci i chwali za to co było dobrze. Niektóre tematy będą prowadzone przez zaproszonych gości (pedagog szkolny, Dzielnicowy itp). Program powstał z myślą o dzieciach przedszkolnych (wymóg czasów), Szkoły Podstawowej, Gimnazjum oraz Szkół Ponadgimnazjalnych. Program został oparty na dotychczasowym doświadczeniu zawodowym naszych pracowników a także samego organizatora Proboszcza ks. Mariusz Lizończyka katechety Gimnazjum nr 11 w Jaworznie - Jako katecheta miałem okazję realizować przygotowane przez specjalistów programy profilaktyczne oraz udało mi się wypracować własne metody oddziaływań. Uwzględniłem również problemy występujące w środowisku oraz potrzeby dzieci uczęszczających na zajęcia w świetlicy. Pisanie programu zacząłem od identyfikacji trudności: poprzez wyizolowanie, nazwanie i ukazanie w szerszym kontekście teoretycznych objawów, które wyzwalają niepokój i sugerują istotne trudności. Obszarem identyfikacji trudności uzasadniającym podejmowanie działań profilaktycznych, są czynniki ryzyka tkwiące w otoczeniu dziecka. Czynnikami sprzyjającymi podejmowaniu zachowań problemowych są: - czynniki ryzyka związane z jednostką nieadekwatna ekspresja gniewu nadmierna agresywność aprobata osób znaczących dla zachowań problemowych podatność na wpływy rówieśnicze niska samoocena - czynniki ryzyka związane z rodziną brak dojrzałych więzi w rodzinie niekonsekwentna lub nieskuteczna dyscyplina w rodzinie rodzicielskie wzorce zachowań dysfunkcjonalnych - czynniki ryzyka związane z grupa rówieśniczą postawy akceptujące wobec zachowań problemowych zorientowanie na rówieśników negatywna presja rówieśnicza - czynniki ryzyka związane ze szkołą brak więzi nauczycieli z uczniami brak współpracy z rodzicami przerzucanie odpowiedzialności na uczniów - czynniki ryzyka związane z lokalną społecznością kryzys wartości w życiu społecznym bezrobocie

3 pasywność obywatelska brak więzi międzyludzkich Ludzie podejmują zachowania problemowe głównie na skutek trzech zmiennych: 1. stresów częste i silne stresy sprzyjają dysfunkcjonalności, zaś rzadkie i słabe obniżają skłonność do zachowań dysfunkcjonalnych. 2. niedostatków w zakresie umiejętności dysfunkcjonalność sprzyjają niedostatki w zakresie umiejętności rozwiązywania problemów, porozumiewania się, adekwatnej samooceny oraz rozumienia i interpretowania doświadczeń życiowych 3. sytuacyjnej presji rówieśniczej dysfunkcjonalności sprzyja przejawiana w różnych sytuacjach silna negatywna presja rówieśnicza Działalność profilaktyczna w naszej świetlicy polega na: - aktywizowaniu dzieci i młodzieży; - dostarczaniu pozytywnych przeżyć i wzorców; - wspieraniu rozwoju posiadanych przez dziecko zdolności i umiejętności; - kształtowaniu pozytywnych kontaktów i relacji interpersonalnych z innymi ludźmi; - prowadzeniu wczesnej interwencji w przypadku dzieci i młodzieży z grup wysokiego ryzyka, czyli tych, które pochodzą z rodzin patologicznych lub niewydolnych wychowawczo, opuszczających zajęcia lekcyjne, odrzucanych, nieakceptowanych przez grupę rówieśniczą lub zespół klasowy, agresywnych i stosujących przemoc wobec innych osób. Ważne jest, aby w każdej świetlicy wprowadzone zostały takie elementy działań profilaktycznych, które w danej sytuacji przyniosą najbardziej pożądane skutki. Cele programu: integracja grupy uwrażliwienie zdolności dostrzegania swoich uczuć, myśli, obaw i potrzeb pogłębianie odpowiedzialności za siebie umiejętność podejmowania decyzji dostrzeganie i wyrażanie w sposób asertywny własnych uczuć i potrzeb zyskanie poczucia własnej wartości akceptacja innych poprzez odkrywanie podobieństw i różnic dostarczenie podstawowych wiadomości o substancjach uzależniających oraz zagrożeniach związanych z ich zażywaniem wskazanie możliwości unikania zagrożeń i sposobów radzenia sobie z nimi wprowadzenie norm sprzyjających zdrowemu stylowi życia tworzenie atmosfery zaufania, wzorce rodziny Moja rodzina sukcesy i porażki Spodziewane efekty po zrealizowaniu programu. Za podstawę działań profilaktyczno-wychowawczych podejmowanych w świetlicy przyjęto model form alternatywnych i promocji zdrowia oraz edukacji w zakresie umiejętności życiowych. Oznacza to, że obok przekazywania wiedzy o środkach uzależniających i skutkach ich oddziaływań bardzo ważną sprawą jest kształtowanie u dzieci prawidłowych postaw życiowych i umiejętności społecznych, pomoc w budowaniu poczucia własnej wartości, przekazywanie odpowiedniego systemu norm.

4 Tematyka spotkań profilaktycznych: 1. Myśli o Tobie. Wyrażamy uczucia, kształtujemy empatię. 2. Poczucie własnej wartości-adekwatna samoocena. 3. Tolerować - pobłażać czy rozumieć? 4. Mała-wielka złość - Jak z tym żyć? 5. Stres - definicja, objawy, uwarunkowania i typowe strategie radzenia sobie z nim. 6. Jak porozumiewać się z dorosłymi - czy istnieje "konflikt pokoleń"? 7. Wpływ telewizji i komputera na psychikę człowieka. 8. Alkohol droga donikąd. 9. Przyczyny, mechanizmy i objawy uzależnienia od narkotycznych środków odurzających. 10. Sztuka odmawiania w profilaktyce uzależnień.

5 1.Myśli o Tobie. Wyrażamy uczucia, kształtujemy empatię CELE: Uczestnicy: - poznają upodobania, zainteresowania kolegów, - znajdują podobieństwa i różnice, - wykorzystują zdobytą wiedzę do zaspokajania potrzeb innych (ćwiczenie - rozdawanie prezentów) Wychowawca: - wpisuje mocne strony poszczególnych uczniów w zarys kciuka, - ma możliwość zebrania informacji do diagnozy wychowawczej * jak zachowuje się dziecko, gdy jest mu źle, * o czym marzy (niezaspokojone potrzeby), * co może być tematem rozmowy (przydatne, gdy uczeń jest nieśmiały lub okazuje brak zaufania) Metody pracy: - praca w grupach, - pogadanka Formy pracy: - indywidualna, - zbiorowa, - grupowa Pomoce: Kartki do odrysowywania dłoni, kartki do pracy w grupach, "koszulki przyjemności" Czas zajęć - 45 minut Przebieg zajęć 1. Wychowawca rozdaje kartki A-4 i prosi, aby uczestnicy odrysowali swoje dłonie. Podpowiada, że wykonanie ćwiczenia będzie łatwiejsze, jeśli pomogą sobie wzajemnie, np. potrzymają kartkę, obrysują dłoń. 2. W tym czasie wychowawca wiesza na tablicy magnetycznej duży wzór dłoni z poleceniami: * w mały palec wpisz czym się interesujesz, * w palec serdeczny wpisz o czym marzysz * w palec środkowy wpisz informacje co robisz gdy jest Ci źle * w palec wskazujący wpisz czego nie lubisz * zarys kciuka zostaw pusty * podpisz swoją dłoń imieniem 3. Uczestnicy wykonują polecenia, wycinają zarys dłoni, następnie siadają w kręgu wraz z wychowawcą i puszczając dłonie wokół, aby informacje mogły zostać przeczytane przez wszystkich.. 4. Rozmowa podsumowująca ćwiczenie. * Czego nowego dowiedzieliście się o kolegach? * Co było wspólne?

6 * Co was różniło? Wniosek: Zatem dowiedzieliście się, że macie podobne marzenia, interesujecie się tym samym, nie lubicie tych samych rzeczy. Podobieństwa możemy wykorzystać do wspólnej rozmowy, spędzania czasu wolnego, mogą stać się fundamentem przyjaźni a różnice powinniśmy zaakceptować, bo to one sprawiają, że każdy z nas jest wyjątkowy, niepowtarzalny. Ważne: Różnice w wyglądzie, zachowaniu, upodobaniach nie powinny nam przeszkadzać we wzajemnych relacjach. Najpierw starajcie się szukać tego co was z innymi łączy. 5. Następnie prowadzący dzieli uczestników na 2 grupy, by wykorzystali zdobytą wiedzę i wzajemne wypisali prezenty jakie chcieliby wręczyć sobie nawzajem. (może to być prostu podział na chłopców i dziewczynki). 6. W tym czasie wychowawca zbiera dłonie dzieci i wpisuje w kciuki ich mocne strony dostrzeżone na zajęciach (wspiera i umacnia pozytywne zachowania, zaspokaja potrzeby ucznia). 7. Odczytanie listy prezentów przez grupy. Każdy "obdarowany" wypowiada się czy prezent mu się podoba, czy trafił w jego zainteresowania. 8. Wychowawca wiesza na gazetce szkolnej dłonie dzieci z uzupełnionymi kciukami. Dzieci czytają swoje "mocne strony". Rozmowa na temat: Czy przyjemnie jest poznawać swoje mocne strony? Czy lubimy, kiedy inni mówią o nas coś dobrego? Wychowawca proponuje wykonanie "koszulek przyjemności". Każdy uczestnik do zwykłej koszulki przyszywa spinaczem kolorowa kartkę z imieniem. Koszulki zawiesza w widocznym, dostępnym w sali miejscu. Będą tam wrzucane miłe słowa, życzenia, walentynki, mocne strony dostrzeżone przez uczniów i nauczycieli, a nawet słodycze i upominki z powodu różnych uroczystości i świąt.

7 2.Poczucie własnej wartości-adekwatna samoocena. Cele: wdrażanie do samopoznania i samooceny, poznanie swoich mocnych stron, budowanie pozytywnego obrazu samego siebie. Materiały: papier, kredki, ołówki, pudełko. Przebieg zajęć: 1. Rundka- dokończenie zdania -Dziś czuję się jak 2. Zabawa -Taki sam i inny ( np. podaj rękę wszystkim, którzy mają włosy tego samego koloru co ty, mają na sobie coś czerwonego, itp.). 3. Ćwiczenie Pozytywnego myślenia o sobie. Prowadzący proponuje, by każdy napisał na kartce coś dobrego na swój temat. Powinny to być co najmniej trzy zdania zaczynające się od słowa -Jestem Następnie każdy wrzuca swoją kartkę do pudełka. Potem następuje losowanie kartek i próba odpowiedzi na pytanie: Kto napisał te zdania? 4. Rysunek- Ja zwierzę (jakim zwierzęciem chciałbyś zostać?). Po narysowaniu każdy wrzuca swoją kartkę do pudełka. 5. Losowanie i próba odgadnięcia- Czyj to rysunek? Jakie cechy ma to zwierzę? Do kogo one pasują? 6. Omówienie prac przez poszczególnych uczestników zajęć. Ze względu na jakie cechy wybrałem to zwierzę, jakie ma ono mocne strony? 7. Zabawa -Ludzie do ludzi. Uczestnicy dobierają się w pary. Osoba bez pary woła: dłonie do dłoni!(partnerzy stykają się dłońmi), plecy do pleców!(partnerzy opierają się o siebie plecami), ludzie do ludzi!- w tym momencie wszyscy zmieniają partnerów. 8. Ćwiczenie- Ogłoszenie. Każdy z uczestników pisze krótkie ogłoszenie, w którym reklamuje siebie, jako dobrego przyjaciela.zaczyna je od zdania: Zaprzyjaźnij się ze mną, bo 9. Losowanie ogłoszeń i próba odpowiedzi na pytanie: Kto napisał to ogłoszenie? Co pomogło Ci odgadnąć autora? Które cechy podobały Ci się? 10. Podsumowanie rundka- Co podobało mi się na dzisiejszych zajęciach? 11. Pożegnanie- Iskierka.

8 3.Tolerować - pobłażać czy rozumieć? CELE: - wyjaśnienie pojęcia tolerancja - wskazanie różnic między tolerancją a akceptacją - nazwanie uczuć, jakie wywołuje brak tolerancji - nakreślenie granic tolerancji - określenie przyczyn braku tolerancji - propagowanie postawy otwartości na innych METODY: drama, dyskusja FORMA: praca z całą grupą TOK ZAJĘĆ: Wprowadzenie: 1. Scenka: Wyobraźcie sobie, że jesteście mieszkańcami miasteczka "NORMALNOŚĆ", w którym życie toczy się spokojnie, bezpiecznie, po prostu normalnie. Nagle po okolicy rozchodzi się wieść, że w waszym miasteczku pojawił się obcy - Marsjanin. Każdy z was niech zastanowi się i zdecyduje, kim mógłby być w tym miasteczku, jaki urząd mógłby sprawować, jaki zawód wykonywać itd. (Możecie być uczniem, lekarzem, starszą panią, dziennikarzem itd.) Wyobraźcie sobie, jak zareagowalibyście na tę wiadomość. (Wszyscy siedzą w kole, w którym jest jedno wolne miejsce. Ten, koło kogo po prawej stronie jest wolne miejsce, zaprasza na nie dowolną osobę, która przedstawia swoją reakcję na wiadomość o pojawieniu się OBCEGO. 2. Wyklejanka Wszyscy w miasteczku NORMALNOŚĆ słyszeli o pojawieniu się OBCEGO, ale nie wiedzą ciągle, jak on wygląda. Spróbujcie stworzyć teraz portret OBCEGO, wykorzystując do tego kolorowe czasopisma. Nie uzgadniajcie wspólnie, jak on ma wyglądać, po prostu każdy z was niech znajdzie element, który chciałby umieścić na tym portrecie i doklei go w dowolnym, wybranym przez siebie miejscu. W tle słychać piosenkę "Wciąż jestem obcy tu" 3. Scenki Okazuje się, że OBCY budzi w mieszkańcach miasteczka NORMALNOŚĆ wrogość. Mieszkańcy nie akceptują go. Podzielcie się teraz na 4 grupy. Dwie będą odgrywać scenki pantomimiczne, a dwie scenki mówione. W scenkach mówionych obcy będzie nakryty kolorową chustą, a w scenkach pantomimicznych nie. Scenki mówione przerywacie na moje klaśnięcie, scenki pantomimiczne w dowolnym momencie. Macie 5 minut na przygotowanie scenek: Pantomimiczne rozegrają się: w szkole na korytarzu i w sklepie, natomiast mówione: w redakcji miejscowej gazety i na posiedzeniu Rady Miasta. Na koniec każdej scenki, jeden z członków grupy zostaje zapytany o to, kim był i jakie uczucia i emocje towarzyszyły mu w czasie odgrywania swojej roli. Podobnie jedna z przyglądających się osób nazywa swoje emocje. Uczeń zapisuje na kolorowej kartce uczucie, jakie mu wówczas towarzyszyło. Na niebieskiej zapisujemy uczucia negatywne, na różowej pozytywne. Tworzymy w ten sposób Tablicę uczuć. Okazuje się, że większość tych uczuć to uczucia negatywne, możecie więc wyobrazić

9 sobie, jak musiał czuc się OBCY w tym mieście. 4.Tunel emocji Wszyscy uczestnicy zajęć stają naprzeciw siebie, robiąc między sobą tunel. Wyobraźcie sobie, jak czuł się OBCY, wędrując po miasteczku. Szepczcie cicho, co myślał wówczas OBCY. (Przez tunel przechodzi jedynie wychowawca, przykryty chusta obcego. Relacjonuje uczestnikom, co czuł w tym momencie i tłumaczy, że jest to tak silne negatywne przeżycie, że nie chce narażać na to uczniów, którzy są jeszcze nieco mniej dojrzali emocjonalnie i mogliby sobie z tymi emocjami nie poradzić) Przedstawienie i omówienie celów i zadań zajęć Domyślacie się pewnie, jaki problem miały zasygnalizować te działania. Oczywiście problem braku tolerancji dla inności - odrzucenia, wrogości wobec OBCYCH - INNYCH. Celem naszych zajęć, jest odpowiedzenie sobie na pytanie, czym jest tolerancja, co to znaczy być tolerancyjnym, a także wskazanie przyczyn braku tolerancji i ustalenie pewnych granic tej tolerancji. Czy tolerować to znaczy akceptować wszystko. Spróbujmy odpowiedzieć sobie na te pytania. My tu mówiliśmy o Marsjaninie, ale wiecie doskonale, że często nie tolerujemy ludzi, dlatego że mają inny kolor skóry, są innego wyznania, innej orientacji politycznej czy seksualnej, a przecież każdy z nas może być OBCY w jakieś grupie, każdy z nas może się poczuć odtrącony, nieakceptowany. Rozwiązywanie problemu - dyskusja Powiedzcie, jak rozumiecie pojęcie tolerancji? Co to znaczy, waszym zdaniem, być tolerancyjnym? Czy sami uważacie się za osoby tolerancyjne? Jakie wymienilibyście przyczyny braku tolerancji w społeczeństwie? Do czego może prowadzić brak tolerancji? Dlaczego ludzie są nietolerancyjni? - tkwi to w ich naturze (niechęć do innych), - czują się zagrożeni np. zalewem islamu, - obawiają się konkurencji np. polscy rolnicy, - szukają usprawiedliwienia dla własnej agresji, - rozładowują własne złe uczucia i kompleksy, - dowartościowują się, czerpiąc poczucie siły ze świadomości przynależności do "normalnej" większości, itd. Tolerancja: Uznawanie prawa innych do posiadania poglądów, gustów itp. odmiennych od poglądów oceniającego, nie obejmujące jednak idei wstecznych, antyhumanistycznych czy wręcz zbrodniczych Podsumowanie: Tolerancja i akceptacja to nie to samo. Tolerancja to nie pobłażanie, ale zrozumienie. Człowiek tolerancyjny powinien przede wszystkim rozumieć innych ludzi, starać się poznać motywy, którymi się kierują i warunki, jakie doprowadziły ich do takich a nie innych zachowań. To, ze pewnych rzeczy nie akceptujemy, nie znaczy, że jesteśmy nietolerancyjni, bo tolerancja też musi mieć granice. Nie musimy a wręcz nie powinniśmy tolerować zachowań brutalnych, wulgarnych, aktów wandalizmu czy wręcz zachowań niezgodnych z prawem.

10 Kiedy tolerancja nie byłaby potrzebna? Gdybyśmy wszyscy byli tacy sami. Na szczęście nie jesteśmy jednakowi, choć zawsze możemy znaleźć między sobą jakieś cechy wspólne i wiele takich, które nas różnią. Mam teraz dwie kuleczki, żółtą i niebieską. Zadaniem waszym, już na zakończenie, będzie przekazanie ich sobie kolejno, uzupełniając myśli: Różnię się od Ciebie, gdyż... Jestem do Ciebie podobna, bo... A na koniec posłuchajmy piosenki Starego Dobrego Małżeństwa "Pieśń na wyjście". Zachęcam do pamiętania o tym, że dla wszystkich starczy miejsca, pod wielkim dachem nieba...

11 4.Mała-wielka złość - Jak z tym żyć? Scenariusz zajęć. Główne cele zajęć: - zwiększenie świadomości uczuć; - minimalizowanie destrukcyjnych sposobów reagowania w sytuacjach trudnych; - integracja grupy; - wyrażenie swych emocji; - odreagowanie napięć; - poznanie technik radzenia sobie z wybuchem złości. - poprawa społecznego i emocjonalnego funkcjonowania w grupie. I. CZEŚĆ WSTĘPNA: 1. Powitanie dzieci. 2. Zapoznanie uczestników z tematyką zajęć (zaznaczenie że agresja nie jest tym samym co przemoc, oznacza zbliżanie się, atakowanie; wynika z natury człowieka). II. CZĘŚĆ ZASADNICZA: 1. Zabawa:, "Kiedy jestem wściekły": Grupa siedzi w kole. Dzieci wypowiadają kolejno swe imiona i pokazują, co robią, kiedy są wściekłe, np. "Nazywam się Karolina, kiedy jestem wściekła, robię tak" (ręką wykonuje ruch jakby chciała uderzyć). 2. Podział na grupy: młodsze dzieci i starsi wychowankowie. Maluchy wykonują ćwiczenie: "Agresja na obrazku". Każde dziecko wyszukuje wśród rozłożonych obrazków zdjęcia wyrażające wg niego agresję. Przyklejają je na karton. W tym czasie starsi wychowankowie dopisują skojarzenia do słowa "wściekłość". Następnie wspólnie przyglądamy się obrazkom, doszukujemy się cech wspólnych, a potem odczytujemy skojarzenia. W ten sposób powstaje "mapa złości". Każdy może później dopisać do niej swoje skojarzenia. 3. Rozmowa nt, co można zrobić, gdy ktoś czuje, że zaraz "wybuchnie". Zbiera się pomysły uczestników, następnie prowadzący podaje wypisane na planszy pomysły dotyczące tego, co można zrobić, gdy ktoś czuje, że "wybuchnie": I. WYJRZYJ PRZEZ OKNO. PATRZENIE W DAL USPOKAJA. II. POLICZ DO 10. III. WRZESZCZ LUB PŁACZ, ALE TYLKO WTEDY, GDY JESTEŚ SAM. IV. PRZECIĄGNIJ SIĘ LUB IDŹ NA SPACER DLA ODPRĘŻENIA. V. ODDYCHAJ GŁĘBOKO PRZEZ 2 MINUTY. SKUP SIĘ NA TEJ CZYNNOŚCI. VI. WYGADAJ SIĘ PRZED BRATNIĄ DUSZĄ. 4. Zabawa: "Głaskanie jeża": Uczestnicy dobierają się parami. Jedno dziecko będzie najpierw jeżem, musi się "najeżyć", tzn. zwinąć w kłębek i wyobrazić sobie, że jest urażone. Drugie dziecko usiłuje wydobyć partnera z izolacji. Może ono głaskać jeża, delikatnie przetaczać go, rozmawiać z nim, itp. Potem następuje zamiana ról.

12 Na koniec grupa dzieli się doświadczeniami z ćwiczenia. Dzięki czemu można było najłatwiej rozładować napięcie? Co pomagało odjeżyć się? 5. Zabawa "Jesteśmy wspólnotą". Dzieci piszą imię członka grupy na środku kartonu. Próbują połączyć wszystkie swe imiona na wzór krzyżówki. W ten sposób zaznacza się jedność, wspólnotę, integrację grupy. III. CZĘŚĆ KOŃCOWA: 1. Dzieci dzielą się wrażeniami z zajęć. Co im się najbardziej podobało, a co nie? 2. Podziękowanie dzieciom za udział w zajęciach. Pożegnanie się z dziećmi.

13 5.Stres - definicja, objawy, uwarunkowania i typowe strategie radzenia sobie z nim Cele: - pogłębienie wiedzy na temat stresu - kształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy wobec własnego zdrowia Metody: - dyskusja - pogadanka Przebieg lekcji: wychowawca aktywizuje młodzież poprzez zadanie pytań pobudzających. Pytania mają formę bezosobową. - Z czym kojarzy się stres? - Jakie sytuacje mogą być stresujące? - Czy stres jest doznaniem pozytywnym czy negatywnym? wychowawca wspólnie z uczniami wyciąga wnioski na temat stresu. Wniosek: stres jest nieodłącznym elementem życia. Zwykle jest doznaniem negatywnym, ale czasami mobilizuje. Spotykają nas różne stresujące wydarzenia ale objawy stresu są takie same. wychowawca ustala z uczniami jakie mogą być objawy silnego stresu i wypisuje je na tablicy Objawy silnego stresu PSYCHICZNE FIZJOLOGICZNE - niepokój - płytki oddech - strach - przyśpieszone tętno - przerażenie - skoki ciśnienia - gniew - wzrost napięcia mięśniowego - pustka w głowie - odczucie chłodu lub gorąca - trudności z koncentracją - pocenie się - poczucie bezradności - kłopoty żołądkowe - kłopoty ze snem wychowawca definiuje stres: Stresu doświadczamy, gdy sytuacja stawia przed nami duże wymagania, a my nie wiemy, co zrobić, nie jesteśmy pewni swoich możliwości, sądzimy, że mamy nie dość wiedzy, umiejętności czy sił na to, by sobie z nią poradzić. Takich sytuacji stresowych nie da się w życiu uniknąć. Można je jednak rozpoznać i nauczyć się radzić sobie z nimi. Okaże się wtedy, że stres może być pożyteczny. wychowawca prowadzi z uczniami dyskusję na temat czy można uniknąć stresu? Jaki jest związek między sprawnością ciała i psychiki. Wniosek: Problemy psychiczne wpływają na obniżenie sprawności ciała, zaś problemy z funkcjonowaniem organizmu obniżają wydolność psychiczną, intelektualną i emocjonalną.

14 Przewlekły lub powtarzający się stres może powodować choroby. Warto zatem uczyć się radzenia sobie ze stresem bo to nas wzmacnia i uodparnia. wychowawca ustala z uczniami jakie są niezdrowe sposoby na odreagowanie stresu i komentuje je: - Palenie papierosów komentarz - papierosy są szkodliwe, więc na pewno nie są metodą na stres - Narkotyki komentarz - niczego nie rozwiązują. Mają działanie oszałamiające lub pobudzające, które pozornie przynosi ulgę w napięciu, jest tylko chwilowe. Narkotyki uzależniają, zanim zdążymy sobie to uświadomić. - Alkohol komentarz: niczego nie rozwiązuje. Ma działanie oszałamiające, które pozornie przynosi ulgę w napięciu, jest tylko chwilowe. Regularnie spożywany prowadzi do nałogu. Uczniowie podają swoje sposoby radzenia sobie ze stresem. wychowawca wyciąga z uczniami wniosek, że sposobów radzenia sobie ze stresem jest tyle ilu jest ludzi. Najczęściej wyodrębnia się trzy typowe strategie radzenia ze stresem: - skoncentrowanie na problemie - skoncentrowanie na emocjach - skoncentrowanie na unikaniu Skoncentrowanie na problemie to np. - samodzielna lub przeprowadzona z pomocą osób życzliwych analiza sytuacji - rozpoznanie przyczyny problemu - szukanie sposobów rozwiązania problemu Skoncentrowanie na emocjach to nie rozwiązanie samego problemu, lecz dostarczenie sobie ulgi emocjonalnej, rozładowanie napięcia towarzyszącego stresowi np. poprzez: - płacz (to ujście żalu, bezradności) - krzyk, uderzenie pięścią w stół (to wyrzucenie z siebie złości) - wyładowanie nagromadzonej energii (np. poprzez szybki spacer) Skoncentrowanie na unikaniu to podejmowanie działań zastępczych odwracających uwagę od źródła stresu, jak np.: - pogrążenie się w pasjonującej lekturze - uczestnictwo w imprezach towarzyskich - intensywne zajęcia domowe wychowawca podejmuje z uczniami próbę podsumowania jak radzić sobie ze stresem. Należy budować pozytywny obraz własnej osoby! Wysoka samoocena, wiara we własną skuteczność i przekonanie o tym, że ma się wpływ na rozwój wydarzeń, sprzyjają radzeniu sobie ze stresem. Kilka rad - dbaj o odporność organizmu poprzez zdrowy styl życia

15 - dostrzegaj dobre strony rzeczywistości - dostrzegaj swoje dobre strony i swoje możliwości - staraj się panować nad sytuacją, przewidywać ją - nie bądź sam. Otaczaj się ludźmi, pomagaj im i proś o pomoc - znajdź swój sposób na wyhamowanie emocji - korzystaj z tego, co Cię cieszy, co Cię bawi

16 6.Jak porozumiewać się z dorosłymi - czy istnieje "konflikt pokoleń"? CELE: - umiejętność określenia pojęcia konfliktu, sytuacji konfliktowej - umiejętność obiektywnego oceniania sytuacji konfliktowych i ich przyczyn - poznanie zasad rozwiązywania konfliktu - uświadomienie uczniom, że każdy z nich potrafi pozytywnie rozwiązywać sytuacje konfliktowe z rodzicami - zdobywanie umiejętności przydatnych w komunikowaniu się z rodzicami - wzbudzanie motywacji do rozwiązywania problemów w życiu codziennym - próbować wczuć się w rolę rodziców. METODY: - praca indywidualna, - dyskusja, - elementy wykładu, - scenki rodzajowe Zasady pracy na zajęciach powinny warunkować skuteczność działań wychowawczych tzn. stwarzać sytuacje sprzyjające aktywności uczniów, odwagi w prezentowaniu swoich poglądów. MATERIAŁY POMOCNICZE: Kserokopia testu dla każdego ucznia pt. "Autodiagnoza stylu rozwiązywania konfliktów" na podstawie H. Harmer, "Rozwój umiejętności społecznych", Przewodnik dla nauczyciela,w-wa 1999, s.171, Kartki ze scenkami (załączniki 2,3) Wydruk definicji 'konfliktu' z encyklopedii (załącznik 1) Tablica. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Działania organizacyjne: podanie tematu 2. Wprowadzenie: - określenie pojęcia 'konflikt' (pytania pomocnicze: z czym kojarzy się wam słowo konflikt? W jakich sytuacjach może dojść do konfliktu?) wychowawca zapisuje na tablicy wszystkie skojarzenia podawane przez uczniów. - próba sformułowania wspólnie z klasą definicji. Następnie porównanie jej z definicją encyklopedyczną (jeden z uczniów odczytuje definicję z encyklopedii) (zał.1) - określenie rodzajów konfliktów występujących między ludźmi, - Ustalenie jakie są najczęstsze przyczyny konfliktów między dorosłymi a młodzieżą (pomysły uczniów zapisywane są na tablicy)

17 3. Rozwinięcie: - przedstawienie scenki rodzajowej (scenka 1) (zał.2) pomiędzy rodzicem a dzieckiem, w której występuje konflikt. - Na podstawie przedstawionej scenki uczniowie mają za zadanie podać sposoby skutecznego unikania bądź rozwiązywania konfliktów (można zaznaczyć, iż nie trzeba swoich pomysłów łączyć tylko ze zobrazowaną sytuacją) - przedstawienie scenki rodzajowej (scenka 2) (zał. 3) pomiędzy rodzicem a dzieckiem, w której występuje konflikt, ale tym razem następuje również jego rozwiązanie (ukazanie uczniom jednego ze sposobów rozwiązań) - dyskusja nad innymi możliwymi rozwiązaniami. 4. Ćwiczenie dla uczniów: "Autodiagnoza stylu rozwiązywania konfliktów" na podstawie H. Harmer, "Rozwój umiejętności społecznych", Przewodnik dla nauczyciela, W-wa 1999, s.171 (zał.4). Kserokopie rozdawane są wszystkim uczniom. Klucz do ćwiczenia podany zostaje dopiero po rozwiązaniu zadania przez uczniów. Celem zadania jest poznanie własnych skłonności do danego stylu rozwiązywania konfliktów. 5. Podsumowanie zajęć: stwierdzenie, iż nie sposób unikać konfliktów w rodzinie, ale można nauczyć się je rozwiązywać w sposób konstruktywny. ZAŁĄCZNIK 1 KONFLIKT - wszelkie zderzenie sprzecznych dążeń zbiorowych lub indywidualnych, prowadzące bądź do jakiegoś ich uzgodnienia, bądź do ograniczenia lub unicestwienia jednego z nich; konflikt powstaje wówczas, gdy interesy między grupami są sprzeczne lub gdy członkowie tych grup są przekonani o istnieniu takiej sprzeczności między nimi oraz o tym, że zaspokojenie aspiracji jednej grupy może się odbywać jedynie kosztem drugiej. (Źródło: Encyklopedia PWN) KONFLIKT - niezgodność, sprzeczność interesów, poglądów; kolizja, spór, zatarg. (Źródło: Słownik Języka Polskiego PWN) ZAŁĄCZNIK 2 SCENKA 1 SYN: Cześć. Idę do szkoły. OJCIEC: Deszcz pada, włóż kurtkę od deszczu. SYN: Nie potrzebuję jej! OJCIEC: Nie potrzebujesz jej! Przemokniesz, zniszczysz ubranie i dostaniesz kataru. SYN: Tak bardzo nie pada. OJCIEC: A właśnie, że mocno pada! SYN: Nie włożę kurtki od deszczu. Nie lubię chodzić w takich ciuchach! OJCIEC: Nie chcę dłużej spierać się z tobą. Włóż tę kurtkę! SYN: Nienawidzę tej kurtki - nie chcę jej zakładać! OJCIEC: Żadne ale - jeśli jej nie założysz, mama i ja zabronimy ci wychodzić z domu. SYN: Już dobrze włożę tę kurtkę, ale jestem na ciebie wściekły.

18 ZAŁĄCZNIK 3 SCENKA 2 SYN: Cześć. Idę do szkoły. OJCIEC: Deszcz pada, włóż kurtkę od deszczu. SYN: Nie potrzebuję jej! OJCIEC: Nie potrzebujesz jej! Przemokniesz, zniszczysz ubranie i dostaniesz kataru. SYN: Tak bardzo nie pada. OJCIEC: A właśnie, że mocno pada! SYN: Nie włożę kurtki od deszczu. Nie lubię chodzić w takich ciuchach! OJCIEC: Nie chcę dłużej spierać się z tobą. Włóż proszę tę kurtkę! SYN: Nienawidzę tej kurtki - nie chcę jej zakładać! Ona jest w kratkę, a u nas w szkole nikt w takich kurtkach nie chodzi! OJCIEC: Aha! Nie chcesz być jedynym w takim ubraniu? SYN: Nie chcę. Wszyscy noszą jednokolorowe kurtki: niebieskie lub czarne. OJCIEC: No to mamy konflikt. Ty nie chcesz założyć kurtki bo jest w kratkę, a ja z całą pewnością nie chcę żebyś się zaziębił. Może wpadnie ci do głowy jakieś rozwiązanie, które mogłoby zadowolić i ciebie i mnie? SYN: Może mógłbym pożyczyć kurtkę brata? OJCIEC: A jest ona odpowiednia? SYN: Tak. Jest przeciwdeszczowa i nie jest w kratkę. OJCIEC: Sądzisz, że brat pozwoli ci ją włożyć? SYN: Myślę, że tak. Nieraz sobie pożyczamy ciuchy. OJCIEC: Jesteś teraz zadowolony? SYN: Oczywiście. Tak jest fajnie. OJCIEC: No, myślę że w niej nie zmokniesz. Jeśli jesteś zadowolony z takiego rozwiązania to ja też się cieszę. SYN: No to do zobaczenia. OJCIEC: Do zobaczenia i powodzenia w szkole.

19 7.Wpływ telewizji i komputera na psychikę człowieka CELE: Uczestnik: psychikę człowieka. omputerowych na ŚRODKI DYDAKTYCZNE: amoprzylepna. anonimowe wyznanie osiemnastolatka umieszczone w książce pani Dzieżgowskiej "Rodzic w szkole" (załącznik 2). METODY: PRZEBIEG LEKCJI 1. Sprawy organizacyjno-porządkowe 2. Rozdanie uczniom karteczek z wierszem pana M. Bartkowicza (załącznik 1) i karteczek z wyznaniem osiemnastolatka (załącznik 2). 3. Krótka analiza treści obu wierszy. Wysunięcie wniosków np. rozmowy, wspólne spędzanie czasu z rodzicami zostało zastąpione przez rzeczy materialne: zabawki, telewizor, komputer, czasopisma młodzieżowe, czy muzykę młodzieżową. 4. Podzielenie uczniów na cztery grupy za pomocą kolorowych karteczek: żółtych, niebieskich, czerwonych i zielonych (uczniowie losują kolejno kolorowe karteczki - wylosowanie karteczki o danym kolorze oznacza przynależność do określonej grupy). 5. Rozdanie każdej grupie przygotowanego wcześniej arkuszu papieru z pytaniami: Grupa I Jaki pozytywny wpływ ma telewizja (programy telewizyjne) na nasze życie? Grupa II: Jaki negatywny wpływ ma telewizja (programy telewizyjne) na nasze życie? Grupa III: Wymień pozytywne strony rozwoju technologii komputerowej. Grupa IV: Wymień negatywne strony rozwoju technologii komputerowej. 6. Uczniowie wybierają lidera grupy, zapisują odpowiedzi na arkuszach, wychowawca obserwuje pracę uczniów. 7. Po zakończeniu prac, lider każdej grupy prezentuje wyniki na forum klasy (arkusze papieru zostają umieszczone na tablicy). Pozostali uczniowie (ewentualnie wychowawca) uzupełniają dodając swoje pomysły. UWAGA: Propozycje odpowiedzi na wyżej wymienione pytania są umieszczone w załącznikach 3,4,5 i 6 i stanowią pomoc dla wychowawcy prowadzącego zajęcia. 8. Podsumowanie lekcji, próba odpowiedzi na pytania: "Dlaczego tworzone są programy ( w tym komputerowe), które mają niekorzystny wpływ na psychikę człowieka? "Czym kierują się ich twórcy?" 9. Zapisanie odpowiedzi na arkuszach papieru i umieszczenie ich na tablicy (propozycja odpowiedzi - załącznik 7). Załącznik 1

20 Spytała mama swojego synka: - Rafałku, kochanie, która godzinka? Rafałek oglądał film na dobranoc, więc odpowiedział: - Po siódmej, mamo. - A jaki dzień dziś, czwartek czy piątek, bo zapomniałam robiąc porządek? Rafałek wciąż patrząc w telewizorek, rzekł: - Dziś twój serial, więc dziś jest wtorek. - A który dzisiaj? Podpowiedz mamie. - Piąty. Widziałem to w "Panoramie". - A jaki miesiąc? - Już mamy kwiecień. Czytałem o tym w Telegazecie. - Czy nie czas, Rafałku, iść do kąpieli? - Nie. O tym jeszcze nie powiedzieli. (M. Bartkowicz) Załącznik 2 "Pragnąłem..." Pragnąłem mleka matki - a dostałem butelkę ze smoczkiem. Pragnąłem rodziców - a dano mi zabawkę. Pragnąłem rozmowy - a dano mi książkę. Pragnąłem się uczyć - a wystawiano mi świadectwa. Pragnąłem myśleć - a otrzymałem wiadomości. Pragnąłem mieć szerokie spojrzenie - a otrzymałem krótkie informacje. Pragnąłem szczęścia - a dano mi pieniądze. Pragnąłem sensu - a umożliwiono mi karierę. Pragnąłem nadziei - a dostałem niepewność. Pragnąłem się zmienić - a obdarowano mnie współczuciem. Pragnąłem żyć... Anonimowe wyznanie osiemnastolatka Załącznik 3 JAKI POZYTYWNY WPŁYW MA TELEWIZJA (PROGRAMY TELEWIZYJNE) NA NASZE ŻYCIE? ez programy edukacyjne, popularno-naukowe itp. (np. nauka języków obcych)

21 religijnych. zapoznają nas z problemami ludzi niepełnosprawnych, chorych, upośledzonych, co sprawia, że stajemy się bardziej wrażliwi na potrzeby tych ludzi. Załącznik 4 JAKI NEGATYWNY WPŁYW MA TELEWIZJA (PROGRAMY TELEWIZYJNE) NA NASZE ŻYCIE? rodzicami i spędzają z nimi za mało czasu). est włączany rano ewentualnie po przyjściu ze szkoły czy z pracy a wyłączany, gdy wszyscy idą spać). telewizora (telewizor jest włączony nawet podczas wspólnych posiłków). przyczyną agresywnych zachowań zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży szczególnie w połączeniu ze środkami pobudzającymi, narkotykami i alkoholem. zęste oglądanie filmów prowadzi do zahamowania zainteresowania książką, co z kolei sprawia, że gorzej czytamy, popełniamy błędy ortograficzne. to czy jest dobre czy złe, potrzebne nam czy nie. -min i filmy antyrodzinne. Załącznik 5 WYMIEŃ POZYTYWNE STRONY ROZWOJU TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ swobodny i szybki przepływ informacji. za główny czynnik, tzw. globalizacji informacji, czyli yków obcych. charakter uczący. ędziem do pisania (edytor tekstu), rysowania, malowania, liczenia, skanowania. Załącznik 6 WYMIEŃ NEGATYWNE STRONY ROZWOJU TECHNOLOGII KOMPUTEROWEJ do niekontrolowanych treści stron internetowych, do pornografii, do "atrakcyjnych" stron sekt (ocenia się, że obecnie sieć internetowa stanowi główny element naboru nowych członków sekt), do spektakli o różnych treściach. destrukcyjny wpływ na człowieka. (obowiązuje zasada okrucieństwa wobec przeciwnika). Normy okrucieństwa przenoszone są w świat realny. owia (bóle w okolicy kręgosłupa, szkodliwe promieniowanie). instytucji. Załącznik 7 Dlaczego tworzone są programy (w tym komputerowe), które mają niekorzystny wpływ na młodego człowieka? Czym kierują się ich twórcy?

22 Twórcy tych programów chcą przygotować potencjalnych klientów, nowe rynki zbytu np. dla przemysłu tytoniowego, narkotykowego, alkoholowego czy też pornograficznego. Dążą do utworzenia nowego rynku zbytu dla produktów codziennego użytku, płyt kompaktowych (CD-ROM) itp.

23 8.Alkohol droga donikąd Czas: 60 minut Formy:praca w grupie, praca indywidualna, burza mózgów Środki dydaktyczne:broszurki, kartony, mazaki, ksiązki, kaseta video Alkohol droga donikąd, miesięcznik Zwierciadło. Rodzaj zajęć : podająco problemowa Cele zajęć : Ø ukazanie powszechności występowania uzależnień Ø uświadomienie sytuacji w których młodzi ludzie sięgają po alkohol Ø zapoznanie ze skutkami wynikającymi z picia alkoholu Po zajęciach wychowanek powinien: -znać ujemne skutki picia alkoholu -postrzegać picie alkoholu przez młodzież, dzieci i dorosłych jako problem -wykazywać asertywną postawę wobec nakłaniania do picia alkoholu -wiedzieć do kogo można się zwrócić o pomoc SCENARIUSZ ZAJĘĆ; Prowadzący przedstawia cel zajęć Cel. 1. Prowadzący czyta tekst Gdyby alkohol mógł się przedstawić i przemówić (tekst z strony internetowej Dzielenie się refleksjami. Cel 2: Aktywizacja grupy wdrożenie do współpracy: Mini quiz, prowadzący odczytuje kolejne pytania quizu, a wychowankowie w grupach piszą na kartkach odpowiedzi (prawda, fałsz), po przeczytaniu wszystkich pytań, konfrontuje się odpowiedzi, a niejasności i problemy są na bieżąco omawiane 1. alkohol jest środkiem uzależniającym 2. alkoholizm jest chorobą, którą można leczyć 3. ilość alkoholu zawarta w butelce piwa, lampce wina i kieliszku wódki jest mniej więcej taka sama 4. alkoholik czyni krzywdę tylko sobie 5. picie alkoholu to dobry sposób na rozgrzanie się

24 6. pijany jest zazwyczaj dowcipny 7. nie można upić się piwem 8. człowiek który pije alkohol to alkoholik 9. gdy wypije się za dużo alkoholu, robi się czasem rzeczy, których inaczej, by się nie zrobiło 10.wypicie jednej butelki piwa wpływa na sprawność kierowcy samochodu 11.dziewczyną imponują chłopcy, którzy piją 12.trzeba wypić, by dobrze bawić się Cel 3. Wspólne zdefiniowanie słowa alkoholizm Cel 4. Zebranie społecznych stereotypów związanych z piciem Praca w grupach, wypisanie okoliczności i powodów picia alkoholu. Zebranie list od grup i utworzenie jednej wspólnej. Dyskusja na temat, które okoliczności mogą prowadzić do uzależnień, jak wygląda i zachowuje się człowiek uzależniony. Cel 5. Wychowanek poznaje negatywne skutki picia alkoholu oraz instytucje do których może się zwrócić o pomoc w przypadku uzależnienia alkoholowego. Krótki wykład o szkodliwości picia alkoholu. Wykorzystanie fragmentów filmu Alkohol droga donikąd Cel.6. Wychowankowie dostają koperty, w których są pocięte słowa, należy je złożyć, by powstało zdanie dotyczące alkoholu, ułożone zdania zapisujemy na tablicy i zawieszamy w widocznym miejscu Cel 7. Ćwiczenia w decydowaniu o sobie w sytuacjach nacisku ze trony rówieśników. Psychodramy Jeżeli kolega częstuję cię alkoholem na prywatce, to zdecydowanie musisz mu odmówić Wyprawiasz urodziny, zaprosiłaś Piotra, który zdeklarował się, że przyniesie wino, jak mu powiesz, że to impreza bez alkoholu. Twoi koledzy z grupy chcą przejechać się samochodem, który ma prowadzić ich starszy znajomy, który jest pijany, odwiedź ich od tego. Starszy kolega zaprosił cię na imprezę do swoich znajomych, co chwilę ktoś cię zaczepia i częstuje alkoholem jak odmówisz. Po zakończeniu każdej scenki, wychowankowie proszeni są o dyskusję na temat oglądanych sytuacji, które argumenty były dobre, a których brakowało. Cel 8: Przeczytanie wywiadu(wybrane fragmenty) z aktorem Michałem Aniołem ( w Zwierciadle ). Wspólnie utworzenie planu zdarzeń analiza przyczynowo - skutkowa Dzielenie się refleksjami

25 Cel 9. Podsumowanie spotkania dyskusja Jakie wnioski dla siebie wyciągnąłeś z dzisiejszych zajęć? Podsumowanie dyskusji na temat Trudny wybór pić czy nie Rozdanie wychowankom ulotek Ocena zajęć przez uczestników, udzielenie anonimowych, pisemnych odpowiedzi na 3 pytania; 1. W skali 1 do 6 jak oceniasz zajęcia 2. Co Ci się podobało?. 3. Co chciałbyś zmienić? Podziękowanie i zakończenie zajęć Załącznik 1. Gdyby alkohol mógł się przedstawić i przemówić Przyznać muszę, że byłem i jestem złodziejem w najgorszym - po ludzku sądząc - wydaniu. Kradnę rodzinie najlepszych ojców i synów. Kościołowi najwierniejsze dzieci. Ojczyźnie najzdolniejszych obywateli. Szkole i nauce najtęższe umysły. Rodzinie ludzkiej najpierwsze jednostki. A jednak cieszę się dotąd wolnością i mianem najlepszego dobroczyńcy ludzkości, przyjaciela człowieka, towarzysza jego radości i smutków. Ja jestem na świecie największym gangsterem i przywódcą mafii, która codziennie uśmierca miliony, zabierając im wszystko. Włamuję się do kieszeni, domów, serc i rodzin. Tylko ja znam klucze do wszystkich zamków, skarbnic i kas. Mój gang nie boi się szubienicy, bo mam w swoim gronie przedstawicieli wszystkich warstw społecznych, nie wyłączając sprawujących władzę i wymierzających sprawiedliwość. Jestem panem, monarchą, władcą. Mnie służą rządy, stawiając na czołowym miejscu w czasie bankietów i przyjęć. W mojej obecności decyduje się o losach świata, życiu i śmierci, ubija interesy... Moje zdanie w każdej sprawie jest ostateczne. Przy mnie ludzie bawią się, tańczą, płaczą, umierają. Walą się trony jeden po drugim, kurczą imperia, upadają rządy, tylko moje imperium nie kurczy się i nie upada, choć niesie zagładę. Niszczę wszystko i wszystkich. Piękne dzieci, wspaniałą młodzież przemieniam w zbrodniarzy. Zapełniam nimi szpitale i zakłady poprawcze. Bogatych zamieniam w nędzarzy. Zdrowych w chorych. Mądrych w głupich. Kołyski w trumny. Miasta w cmentarze... Któż mnie nie doświadczył? Któż mnie nie zna? I to dziecko mego przyjaciela pijaka. I ta poniewierana żona. Znają mnie dobrze kapłani, załamując ręce nad owocami wieloletniej pracy. Znają mnie izby wytrzeźwień, sądy, więzienia, ale też i szkoły, dyskoteki. Teraz nie muszę się już chyba dłużej przedstawiać? Mam nadzieję, że i wy nie zrazicie się do mnie i tylko u mnie szukać będziecie mocy, szczęścia, tak jak szukają miliony. Że i was nie zabraknie w mojej armii, z którą od lat zdobywam... piekło!

26 Załącznik 2. Numer pytania Prawda Fałsz Załącznik nr 3. PO SPOŻYCIU ALKOHOLU DOCHODZI DO ŚMIERTELNYCH WYPADKÓW SAMOCHODOWYCH ALKOHOL ZWIĘKSZA AGRESYWNOŚCI WOBEC NAJBLIŻSZYCH I INNYCH OSÓB ALKOHOL OBNIŻA ZDOLNOŚCI UCZENIA SIĘ I ZAPAMIĘTYWANIA NOWORODKI MATEK SPOŻYWAJĄCYCH ALKOHOL CIERPIĄ NA NIEODWRACALNE UPOŚLEDZENIE FIZYCZNE I UMYSŁOWE CZĘSTE SPOŻYWANIE ALKOHOLU NAWET W MAŁYCH ILOŚCIACH POWODUJE UZALEŻNIENIE ALKOHOL WYWOŁUJE ZAWROTY I BÓLE GŁOWY ALKOHOL PRZEJMUJE WŁADZĘ NAD CIAŁEM CZŁOWIEKA ALKOHOL POWODUJE ZABURZENIA WZROKOWE ALKOHOL PRZYSPIESZA AKCJĘ SERCA I MOŻE SPOWODOWAĆ JEGO ZAWAŁ WĄTROBA PO DŁUŻSZYM SPOŻYWANIU ALKOHOLU OBUMIERA I PRZESTAJE FUNKCJONOWAĆ, ALKOHOL POWODUJE ŚMIERĆ

27 . ALKOHOL POZWALA NA KRÓTO ZAPOMNIEĆ O KŁOPOTACH, PROBLEMACH

28 9.Przyczyny, mechanizmy i objawy uzależnienia od narkotycznych środków odurzających. CELE ZAJĘĆ: - zapoznanie się z podstawowymi wiadomościami na temat używania i nadużywania środków odurzających, - uświadomienie uczniom, że alkohol jest środkiem uzależniającym, a alkoholizm jest chorobą, - wdrażanie wychowanków do aktywnego działania na rzecz zdrowia swojego i innych, - dostarczanie informacji o alkoholu i innych substancjach uzależniających oraz o zagrożeniach towarzyszących ich zażywaniu. METODY I FORMY REALIZACJI: - praca w grupach, - wieszanie plansz na ścianach i krótkie publiczne wystąpienia ucznia, - dyskusja. MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE: - plansze wykonane przez wychowawcę - karta ćwiczeń dla poszczególnych grup, - karty papieru, flamastry. PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Każdy uczeń pisze na kartce, co rozumie pod pojęciem nałogu. Uczniowie łączą się w pary i tworzą wspólną definicję. Następnie pary łączą się po dwie, w takich grupach ustalają wspólną definicję i starają się wymienić jak najwięcej nałogów, jakie znają. Wypisują to wszystko na wspólnym plakacie. Każda grupa prezentuje swój plakat. Porównujemy definicję nałogu podaną przez grupy z definicją podaną przez nauczyciela na planszy. Nałóg uzależnienie, przymusowe przyjmowanie substancji uzależniających, uzależnienie psychiczne i fizyczne od niej, powoduje następstwa społeczne i zdrowotne. 2. Na tablicy wypisujemy ustalone przez grupy rodzaje nałogów, tak by się nie powtarzały. W dyskusji możemy uzupełnić tę listę. Następnie wyróżniamy spośród nich środki odurzające (podkreślamy je), ustalając wcześniej ich definicję. Dokonujemy klasyfikacji tych środków. 3. wychowawca pokazuje uczniom plansze z poniższymi stwierdzeniami, i zadaje im pytanie: Czy zgadzasz się z następującymi stwierdzeniami? Narkoman bardziej boi się życia niż śmierci Narkoman to człowiek chory Alkoholizm jest chorobą Narkotyki to ucieczka od rzeczywistości Alkohol zabija Nigdy nie wiesz kiedy się uzależnisz Tylko pomoc innych ludzi pozwala przetrwać i zwyciężyć nałóg Alkohol działa na układ nerwowy

29 Wszystkie te stwierdzenia są prawdziwe. Które z nich budzą waszą niechęć, sprzeciw? Z powodu jakich poglądów lub doświadczeń macie trudności z zaakceptowaniem ich. 4. Uczniowie pracują w czterech grupach. Każda grupa otrzymuje temat do opracowania i odpowiednią kartę z materiałami pomocniczymi: Jak środki odurzające wpływają na psychikę osoby, która je stosuje. Etapy rozwoju uzależnienia od alkoholu. Co to jest uzależnienie i od czego można się uzależnić. Jak środki odurzające wpływają na organizm osoby, która je stosuje. Lider grupy odczytuje poszczególne zadania z karty, a grupa ma za zadanie wyodrębnić trzy najważniejsze punkty. 5. Liderzy grup odczytują wybrane przez jego grupę punkty, które uważają za najważniejsze. Jeżeli są jakieś niejasności, to pozostali członkowie klasy (dziennikarze) zadają pytania. Grupa występuje z pozycji eksperta, więc stara bronić się własnego wyboru i stanowiska. 6. Ćwiczenie Co zamiast? Dlaczego młodzi ludzie sięgają po narkotyki? Dlaczego spośród tylu możliwości rozwiązania problemu wybierają tylko tę jedną? Może jest najprostsza i nie wymaga tyle wysiłku co szczera rozmowa z przyjacielem i prośba o pomoc. Niech każda grupa napisze na kartce powody, dla których młodzi ludzie sięgają po narkotyki i do każdego z nich znajdzie alternatywę. PRZYKŁAD: -potrzeba rozluźnienia się -problemy w domu ALTERNATYWA: -spacer, uprawianie sportów, muzyka -rozmowa z przyjacielem Każda grupa zapisuje wszystko na dużym arkuszu papieru. 7. Zakończenie Co nowego było na zajęciach? Z jakimi uczuciami wychodzimy?

30 10.Sztuka odmawiania w profilaktyce uzależnień Cele i zadania: - dostrzeganie wpływu nikotyny i alkoholu na organizm człowieka; - wskazywanie przyczyn, dla których należy unikać towarzystwa palaczy oraz osób spożywających alkohol; - rozwijanie postaw asertywnych; - rozwijanie umiejętności efektywnego odmawiania; - kształcenia postaw kreatywnych; - umiejętność doboru argumentów i ich celowego przekazywania w liście intencyjnym; Materiały: arkusze papieru, markery, brystol, ksero; Formy i metody: praca w grupach, indywidualna i zbiorowa, metoda zajęć praktycznych z wykorzystaniem techniki dramy; Przebieg zajęć: 1) Część wprowadzająca: I. Zaangażowanie: Prowadzący wita uczniów. Wszyscy siadają w kole. Prowadzący rozdaje arkusze papieru i markery, prosząc o zapisanie na nich nazw/imion najbliższych uczniom osób (np. MAMA, TATA, WUJEK, BRAT, DZIADEK, KOLEGA). Prowadzący prosi o podkreślenie określeń osób z otoczenia uczniów, którzy palą papierosy. Innym kolorem uczniowie podkreślają osoby, które piją alkohol. 2) Część główna: II. Badanie i przekształcanie I: Prowadzący pyta uczniów, co sądzą o paleniu papierosów. Czy ktoś z ich bliskich chorował lub choruje przez to, że pali? Jakie choroby związane są z nałogiem palenia tytoniu? Czy ktoś ich kiedyś częstował papierosem? Jak zareagowali? Podobnie omawiany jest problem picia alkoholu. Dlaczego ludzie palą i piją alkohol, chociaż wiedzą o szkodliwości nikotyny, substancji zawartych w papierosach oraz związków występujących w napojach alkoholowych? Uczniowie dobierają się w grupy. Część grup przygotowuje scenkę dramową pt. Ja i palacze uczniowie wyobrażają sobie, że znajdują się z zadymionym pomieszczeniu. Starają się pokazać swoje uczucia. Pozostali uczniowie przygotowują w grupach scenkę na temat: Ja i spożywający alkohol wyobrażają sobie, że znajdują się wśród dorosłych pijących, zajętych sobą i alkoholem. Dążą do pokazania własnych uczuć. III. Prezentacja: Uczniowie prezentują przygotowane scenki. IV. Badanie i przekształcanie II: Prowadzący pyta kolejnych uczniów, kim byli w scenkach, gdzie się znajdowali, co robili, jak się czuli. Uczniowie w grupach tworzą listę przyczyn, dla których należy unikać zadymionych pomieszczeń oraz towarzystwa pijących alkohol. V. Prezentacja II: Uczniowie prezentują przygotowane listy. Wspólnie wybieramy najważniejsze argumenty i zapisujemy na arkuszu brystolu. VI. Badanie i przekształcanie III: Prowadzący prosi uczniów, aby wyobrazili sobie, że znów są w zadymionym pomieszczeniu, gdzie czuć odór alkoholu i ktoś częstuje ich papierosami lub proponuje spróbowanie napoju alkoholowego. Jak należy odmawiać? Co powiedzieć? Jak się zachować? Wspólnie sporządzany listę Wskazówek dla mądrzejszych. Prowadzący prosi o przygotowanie scenek, w których jeden z uczniów proponuje zapalenie papierosa lub wypicie alkoholu, a drugi odmawia stosując się do wskazówek. VII. Prezentacja III: Uczniowie przedstawiają scenki. Prowadzący pyta, kto najlepiej zastosował się do wskazówek, kto był najbardziej przekonujący, dlaczego? Czy uczniom udało się włączyć do dramy jakieś inne elementy? Jeśli tak, uzupełniamy o nie listę wskazówek. VIII. Badanie i przekształcanie IV.