Spis treści. Wstęp Alfabet i wymowa podstawowe informacje... 7

Transkrypt

1 Spis treści Wstęp... 6 Alfabet i wymowa podstawowe informacje Rodzajnik Rodzajnik określony Rodzajnik nieokreślony Użycie rodzajników określonych i nieokreślonych Opuszczenie rodzajnika Rzeczownik Rodzaj rzeczowników Tworzenie rodzaju żeńskiego Tworzenie liczby mnogiej Liczba rzeczownika a jego znaczenie Rzeczowniki złożone Przymiotnik Rodzaj przymiotników i tworzenie rodzaju żeńskiego Tworzenie liczby mnogiej Formy skrócone przymiotnika Miejsce przymiotnika w zdaniu Stopniowanie przymiotników Zaimek Zaimki osobowe Zaimki osobowe w funkcji podmiotu Zaimki w funkcji dopełnienia bliższego Zaimki w funkcji dopełnienia dalszego Łączenie zaimków osobowych Zaimek zwrotny Zaimek dzierżawczy Zaimek wskazujący Zaimek pytajny Zaimek względny Przysłówek Tworzenie przysłówków Miejsce przysłówka w zdaniu Stopniowanie przysłówków Przymiotnik zamiast przysłówka Liczebnik Liczebniki główne Liczebniki porządkowe

2 4 7. Przyimek Przyimek a Przyimek de Przyimek para Przyimek por Porównanie użycia przyimka por i para Przyimek con Przyimek desde Przyimek en Przyimek entre Przyimek hacia Przyimek hasta Przyimek sin Przyimek sobre Spójnik Spójniki proste Spójniki złożone Tworzenie zdań zdania oznajmujące, pytające i przeczenia Czas teraźniejszy Odmiana czasowników regularnych Odmiana czasowników nieregularnych Czasowniki z przegłosem Czasowniki z nieregularną pierwszą osobą liczby pojedynczej Czasowniki ser i estar Czasowniki haber i estar Czasownik tener Czasowniki zwrotne Czasy przeszłe Czas przeszły pretérito perfecto de indicativo Forma participio Czas przeszły pretérito indefinido de indicativo Odmiana czasowników regularnych Odmiana czasowników nieregularnych Porównanie czasów pretérito perfecto i pretérito indefinido Czas przeszły pretérito imperfecto de indicativo Porównanie czasów pretérito imperfecto i pretérito indefinido Czas przeszły pretérito pluscuamperfecto de indicativo Czasy przyszłe Czas przyszły futuro imperfecto de indicativo Czas przyszły futuro perfecto de indicativo Forma estar + gerundio Konstrukcja ir a hacer algo Perífrasis verbal Forma bezosobowa

3 17. Strona bierna Strona bierna z czasownikiem ser Strona bierna z czasownikiem estar Strona bierna z zaimkiem se Tryb rozkazujący Forma twierdząca Forma przecząca Tryb imperativo z zaimkami Tryb warunkowy Tryb warunkowy prosty Tryb warunkowy złożony Tryb łączący Formy i użycie presente de subjuntivo Formy i użycie pretérito perfecto de subjuntivo Formy i użycie imperfecto de subjuntivo Formy i użycie pluscuamperfecto de subjuntivo Formy i użycie futuro de subjuntivo Zdania podrzędne Zdania względne Zdania okolicznikowe czasu Zdania okolicznikowe sposobu Zdania okolicznikowe celu Zdania warunkowe Zdania warunkowe I typu Zdania warunkowe II typu Zdania warunkowe III typu Mowa zależna Czas teraźniejszy w mowie zależnej Następstwo czasów w mowie zależnej Klucz do ćwiczeń Testy Tabele koniugacyjne Indeks

4 2. Rzeczownik 2. Rzeczownik Sustantivo Rzeczownik (sustantivo) w języku hiszpańskim występuje w dwóch rodzajach gramatycznych: męskim i żeńskim oraz w liczbie pojedynczej i mnogiej. Rodzaj i liczbę rzeczownika często możemy poznać po końcówce Rodzaj rzeczowników Rodzaju męskiego są: rzeczowniki zakończone na: -o, -r, -és, -u, -í, -y, -b, -t, -ón, na przykład: el caballo (koń), el jabalí (dzik), el dinero (pieniądze), el rey (król), el motor (silnik), el pub (pub), el portugués (Portugalczyk), el chalet (willa), el espíritu (duch), el corazón (serce); nazwy gór, jezior, rzek, mórz, oceanów, dni tygodnia, miesięcy, a także rzeczowniki pochodzące od innych części mowy, na przykład: el tigre (tygrys), el Mediterráneo (Morze Śródziemne), el hombre (mężczyzna), el Pacífico (Ocean Spokojny), el Aconcagua (góra Aconcagua), el martes (wtorek), el Mamry (Mamry), el mes de mayo (maj), el Vístula (Wisła), el dormir (spanie); Rodzaju żeńskiego są: rzeczowniki zakończone na: -a, -dad, -ción, -sión, na przykład: la máscara (maska), la canción (piosenka), la trucha (pstrąg), la instrucción (instrukcja), la soledad (samotność), la misión (misja), la verdad (prawda), la pasión (pasja); nazwy liter, na przykład: la n (litera n), la o (litera o); Należy pamiętać, że zasady dotyczące podziału na rodzaj ze względu na końcówkę są zasadami umownymi. Od podanych reguł istnieje bowiem wiele wyjątków, na przykład: niektóre rzeczowniki zakończone na -o, -r, -y są rodzaju żeńskiego, na przykład: la foto (zdjęcie), la mujer (kobieta), la mano (dłoń), la modelo (modelka), la flor (kwiat), la ley (prawo); 25

5 HISZPAŃSKI gramatyka rzeczowniki pochodzenia greckiego, zakończone na -ema, -ama, -ima są rodzaju męskiego, na przykład: el tema (temat), el sistema (system), el problema (problem), el drama (dramat); rzeczowniki zakończone na -a mogą być rodzaju męskiego, jeśli są nazwami zawodów, na przykład: el artista (artysta), el jurista (prawnik), el dentista (dentysta), el periodista (dziennikarz); Istnieją rzeczowniki, które mają dwa rodzaje: rzeczowniki oznaczające nazwy zawodów, funkcji, narodowości, zakończone na -ista, -ta, -ense, -cida, -nte mają dwa rodzaje w zależności od płci osoby, którą oznaczają, na przykład: el / la periodista (dziennikarz, dziennikarka), el / la eremita (pustelnik, pustelnica), el / la canadiense (Kanadyjczyk, Kanadyjka), el / la varsoviense (warszawiak, warszawianka), el / la homicida (zabójca, zabójczyni), el / la estudiante (student, studentka); Uwaga! W przypadku końcówki -nte istnieją nieliczne wyjątki, na przykład: el dependiente / la dependienta (sprzedawca, sprzedawczyni), el pariente / la parienta (krewny, krewna), el presidente / la presidenta (prezydent, kobieta prezydent); rzeczowniki, których znaczenie w zasadzie nie zmienia się wraz ze zmianą rodzajnika, na przykład: el / la calor (ciepło), el / la mar (morze), el / la puente (most); Uwaga! W przypadku rzeczowników el / la puente i el / la calor zazwyczaj używana jest forma rodzaju męskiego. Słowa el mar (w rodzaju męskim) używamy częściej do określenia zbiornika wodnego, a słowa la mar (w rodzaju żeńskim) do przenośnego znaczenia słowa morze, na przykład: la mar de ideas (morze pomysłów), el mar Báltico (Morze Bałtyckie); rzeczowniki, których znaczenie zmienia się wraz ze zmianą rodzaju, na przykład: el capital (kapitał) la capital (stolica), el cometa (kometa) la cometa (latawiec), el corte (krój) la corte (dwór), el cura (ksiądz) la cura (kuracja, lekarstwo), el frente (przód) la frente (czoło), el guía (przewodnik człowiek) la guía (przewodnik książka), el margen (margines) la margen (brzeg), el orden (porządek, ład) la orden (rozkaz), el pez (ryba) la pez (smoła), el policía (policjant) la policía (policja); 26

6 2. Rzeczownik Ćwiczenia 1 Wstaw odpowiednie rodzajniki. Przykład:... periodista (dziennikarz) Odpowiedź: el periodista guía (przewodnik książka) dentista (dentysta) orden (porządek) corte (krój) mar (morze) margen (margines) modelo (modelka) calor (ciepło) belga (Belg) estudiante (studentka) 2 Wstaw odpowiednie rodzajniki. Przykład:... problema para mí es no poder encontrar trabajo. (Problemem dla mnie jest to, że nie mogę znaleźć pracy.) Odpowiedź: El problema para mí es no poder encontrar trabajo casa es más pequeña que... bloque de viviendas. (Dom jest mniejszy od bloku.) 2. Ayer compré... blusa de seda. (Wczoraj kupiłam jedwabną bluzkę.) 3. Julia Núñez es... periodista muy buena. (Julia Núñez jest bardzo dobrą dziennikarką.) puente de esta ciudad se ha roto. (Most w tym mieście uległ uszkodzeniu.) tema de la lección de hoy es el descubrimiento de América. (Tematem dzisiejszej lekcji jest odkrycie Ameryki.) 6. En... corte del rey Juan Carlos hay muchos funcionarios. (Na dworze króla Juana Carlosa jest wielu urzędników.) 7. Lávate... manos! (Umyj ręce!) guía nos enseñó todos los monumentos más importantes de Madrid. (Przewodnik pokazał nam najważniejsze zabytki Madrytu). 9. El barrio Praga está a... margen derecha del río Vístula. (Dzielnica Praga leży po prawej stronie Wisły.) dependienta de la tienda de la esquina se llama Ana Rodríguez. (Sprzedawczyni ze sklepu na rogu nazywa się Ana Rodríguez.) 27

7 Hiszpański gramatyka 22. Zdania warunkowe Frases condicionales Za pomocą zdań warunkowych (frases condicionales) można przedstawić warunki konieczne do zrealizowania pewnych określonych czynności i założeń. Zdania warunkowe składają się ze zdania podrzędnego, najczęściej wprowadzonego za pomocą spójnika si (jeżeli, gdyby), w którym zawarty jest warunek potrzebny do realizacji założeń ze zdania nadrzędnego. W języku hiszpańskim istnieją trzy typy zdań warunkowych, które określa się odpowiednio pierwszym, drugim i trzecim trybem warunkowym (lub okresem warunkowym). Szczegółowe przedstawienie zdań warunkowych znajduje się w kolejnych podrozdziałach Zdania warunkowe I typu Zdania warunkowe I typu odnoszą się do teraźniejszości lub przyszłości i wyrażają warunek możliwy do spełnienia. W zdaniu podrzędnym występuje czas teraźniejszy, natomiast w nadrzędnym, w zależności od intencji mówiącego, można użyć czasu teraźniejszego (presente de indicativo), trybu rozkazującego (imperativo) lub czasu przyszłego (futuro imperfecto): warunek skutek Si presente presente de indicativo imperativo futuro imperfecto Si tenéis ganas, podéis venir con nosotros. Jeśli macie ochotę, możecie iść z nami. Si veis mucha tele, no tenéis tiempo para otras cosas. Jeśli oglądacie dużo telewizji, nie macie czasu na inne rzeczy. Si no estás listo, date prisa. Jeśli nie jesteś gotowy, pospiesz się. Si tiene ganas, venga con nosotros. Jeśli ma pan ochotę, proszę z nami jechać. Si gano más, compraré un coche nuevo. Jeśli będę zarabiał więcej, kupię nowy samochód. Si no cierro la puerta, nos robarán. Jeśli nie zamknę drzwi, okradną nas. 236

8 22. zdania warunkowe Ćwiczenia 1 Uzupełnij zdania odpowiednią formą czasowników. Przykład: (mandar / pagar, tú) Si me... esta foto, te.... (Jeśli wyślesz mi to zdjęcie, zapłacę ci.) Odpowiedź: Si me mandas esta foto, te pagaré. 1. (decir, yo / creer, tú) Si te lo..., no me.... (Jeśli ci o tym opowiem, nie uwierzysz mi.) 2. (creer, tú / saber, yo) Si no le..., no... qué hacer. (Jeśli mu nie wierzysz, nie wiem, co zrobić.) 3. (convencer, esto / deber, vosotros) Si no os...,... cambiarlo. (Jeśli to was nie przekonuje, powinniście to zmienić.) 4. (tener / comer, vosotros) Si... hambre,.... (Jeśli jesteście głodni, jedzcie.) 5. (guardar, ustedes / ser) Si... silencio,... más fácil decíroslo. (Jeśli będą państwo cicho, łatwiej przyjdzie mi to wam opowiedzieć.) 6. (comportarse, vosotros / ir, nosotros) Si... bien,... al parque de atracciones. (Jeśli będziecie dobrze się zachowywać, pójdziemy do wesołego miasteczka.) 7. (cambiar, tú / resultar) Si... tu actitud, el trabajo te... más ameno. (Jeśli zmienisz nastawienie, będzie ci się lepiej pracowało.) 8. (obtener / ir, yo) Si... el premio,... a Venezuela. (Jeśli dostanę nagrodę, pojadę do Wenezueli.) 9. (llover / montar, yo) Si mañana no...,... en bici. (Jeśli jutro nie będzie padało, pójdę na rower.) 10. (beber / dormirse, yo) Si no... café,.... (Jeśli nie wypiję kawy, zasnę.) 237