Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich a przemiany społecznogospodarcze

Transkrypt

1 XX OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA JUBILEUSZOWA Z CYKLU: NOWE TENDENCJE W TEORII I PRAKTYCE URZĄDZANIA OBSZARÓW WIEJSKICH na temat: ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH STAN OBECNY I PERSPEKTYWY Lublin, czerwca 2016 r. Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich a przemiany społecznogospodarcze polskiej wsi dr hab. inż. Uniwersytet Rolniczy im H. Kołłątaja w Krakowie 1 z 20

2 Wprowadzenie Obszary wiejskie Polski ulegały w ostatnich 25 latach intensywnym przemianom, co dotyczy zarówno szeroko pojętego rolnictwa, jak i pozarolniczych aspektów rozwoju. Dziś obszary te stoją przed nowymi wyzwaniami, do których w dużo silniejszym niż wcześniej stopniu zalicza się konieczność poprawy struktur przestrzennych i infrastruktury zarówno w rolniczo-leśnej przestrzeni produkcyjnej, jak i na terenach zabudowanych. Na bazie tych struktur winno się budować nowe uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego. Konieczne są rozwiązania systemowe w przedmiotowym zakresie. XX Ogólnopolska Konferencja jubileuszowa z z cyklu: Nowe tendencje w teorii i i praktyce urządzania obszarów wiejskich 2 z 20

3 Tematyka przestrzenno-strukturalna w naukach rolniczych Nauki rolnicze jedynie w ograniczonym stopniu obejmują aspekty struktury przestrzennej, infrastruktury rolniczej czy rozłogu gospodarstw agronomia chemia rolnicza ogólna uprawa roli i roślin szczegółowa uprawa roślin inżynieria rolnicza kształtowanie środowiska ochrona roślin ogrodnictwo rybactwo weterynaria technologia żywności i żywienia zootechnika wraz z rozwojem nauk rolniczych zakres agronomii uległ zawężeniu do uprawy roli i roślin obejmuje m.in. systemy rolnicze* a więc aspekt mający wpływ na rozłóg gospodarstw i infrastrukturę obejmuje m.in.: zalesianie i zadrzewianie nawadnianie rekultywacja rolnicza i rekreacyjna zakładanie pasów wiatrochronnych melioracje wodno-klimatyczne kształtowanie krajobrazu Nauki rolnicze winny silniej niż dotychczas otworzyć się na badania interdyscyplinarne. * ) sposób zagospodarowania przestrzeni rolniczej w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz ich przetwarzania (rolnictwo konwencjonalne, -ekologiczne, -integrowane, -precyzyjne). 3 z 20

4 Nowe funkcje a najważniejsze wyzwania 4 z 20 Rur@l News 2

5 Rozwiązania starej UE (tu: Bawaria) Fot. STMELF Jacek 5 z 20 M. Pijanowski Puławy, Złoty Lublin, Potok, 20 czerwca grudnia 26 luty r.

6 Nowe funkcje a najważniejsze wyzwania 6 z 20 Rur@l News 2

7 Wybrane stare-nowe wyzwania rozmoknięte drogi wyziewy wodne wodne na polach mokre koleiny erozja wodna postępujące rozdrobnienie pozarastane rowy atak samosiejki niszczenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej dojazd, melioracje, przyroda retencja / powódź 7 z 20

8 Modelowe prace badawczo-wdrożeniowe Woj. Małopolskiego i UR Kraków W ramach prac w sołectwie Strzelce Wielkie (gmina Szczurowa) opracowano modelową koncepcję zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich w oparciu o metodykę bawarską i sprawdzoną w Bawarii kombinację kompleksowych przedsięwzięć z zakresu rozwoju obszarów wiejskich. Ważnym elementem metodyki bawarskiej jest intensywne zaangażowanie właścicieli gruntów i mieszkańców miejscowości w proces planowania i podejmowania decyzji, jak również współpraca administracji publicznej z ekspertami działającymi na wolnym rynku (public-private-partnership). Urządzenia rolne i rolnictwo Odnowa wsi Krajobraz, przyroda i czas wolny 8 z 20

9 Nie mniej istotne jest budowanie kapitału społecznego 9 z 20

10 Nie mniej istotne jest budowanie kapitału społecznego Społeczność lokalna oszalała na punkcie swojej wsi (!) Kategoryzacja tematów grupy roboczej Odnowa i rozwój wsi XX Ogólnopolska Konferencja jubileuszowa z z cyklu: Nowe tendencje w teorii i i praktyce urządzania obszarów wiejskich 10 z 20

11 Nie mniej istotne jest budowanie kapitału społecznego Społeczność lokalna chce chronić przyrodę i krajobraz (!!) Kategoryzacja tematów grupy roboczej Ekologia i krajobraz XX Ogólnopolska Konferencja jubileuszowa z z cyklu: Nowe tendencje w teorii i i praktyce urządzania obszarów wiejskich 11 z 20

12 Nie mniej istotne jest budowanie kapitału społecznego Społeczność lokalna chce scalenia gruntów (!!!) Kategoryzacja tematów grupy roboczej Rolnictwo i urządzenia rolne XX Ogólnopolska Konferencja jubileuszowa z z cyklu: Nowe tendencje w teorii i i praktyce urządzania obszarów wiejskich 12 z 20

13 Nowy paradygmat obszarów wiejskich Tradycyjne, hierarchiczne struktury administracyjne mogą być niewystarczające do skutecznego prowadzenia tej polityki i dlatego potrzebne są korekty w trzech kluczowych wymiarach zarządzania: horyzontalnym zarówno na poziomie centralnym, jak i lokalnym oraz wertykalnym na wszystkich poziomach administracji 13 z 20 [OECD 2006]

14 Administracja gwarantem sprawiedliwości Sprawiedliwośd wewnątrzpokoleniowa Godnośd ludzka Prawa człowieka (Umowa cywilna i społeczna) Sprawiedliwośd międzypokoleniowa 1. Sprawiedliwośd dla równych możliwości 2. Sprawiedliwośd w zaspokajaniu codziennych potrzeb (wymagania podstawowe) Rozwój oddolny 3. Sprawiedliwośd procedur (dobre zarządzanie, sprawiedliwe procedury między rządem i obywatelami) 14 z 20 [Lotze-Campen i in. 2010]

15 Konieczność rozwiązań systemowych 15 z 20

16 Niedoceniana rola planów/programów urządzeniowo-rolnych Źródło: DBGiTR punkty Programu działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata z 20

17 Niedoceniana rola odnowy wsi z 20

18 Niedoceniana rola odnowy wsi (!) z 20

19 Niedoceniana rola odnowy wsi z 20

20 Źródła: European Network for Rural Development Zmiany klimatyczne a rolnictwo. RUR@L NEWS 2, Newsletter EN RD Marzec Bruksela. Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FAPA) Raport o stanie wsi. Polska wieś 2014, Warszawa. Lotze-Campen H., Edenhofer O., Reder M., Wallacher J Global aber gerecht. Ein Report. C.H. Beck Verlag, München. OECD The New Rural Paradigm: Policies and Governance. Organisation for Economic Co-operation and Development, Paris. Kontakt: j.pijanowski@ur.krakow.pl dr hab. inż. 20 z 20