Choroby niezakaźne (ang. non-communicable diseases NCD) Choroby społeczne Choroby cywilizacyjne. Tomasz Zdrojewski

Transkrypt

1 Rola mediów w prewencji chorób społecznych Choroby niezakaźne (ang. non-communicable diseases NCD) Choroby społeczne Choroby cywilizacyjne Tomasz Zdrojewski

2 Cz. 1 Epidemiologia NCD w Polsce i na świecie. Znaczenie NCD.

3 Zgony w Polsce Choroby układu krążenia 47% Nowotwory złośliwe 24% Przyczyny zewnętrzne 7% Pozostałe 22% Główny Urząd Statystyczny - Rocznik statystyczny

4 Czynniki ryzyka w Polsce Program NATPOL PLUS: rok 2002 ok. 28 mln dorosłych Polaków hypercholesterol. 53% nadciśnienie tętn. 29% palenie 33% nadwaga i otyłość 53% aktywność fizyczna NIEDOSTATECZNA! wiedza nt. prewencji NIEDOSTATECZNA! 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Zdrojewski T i wsp.

5 Analiza makroekonomiczna - World Economic Forum Asset price collapse Retrenchment from globalization Oil and gas price spike NCDs Fiscal crisis Flu pandemic Food crisis Infectious disease

6 Liczba zgonów rocznie na świecie 10% Source: 60 million 50 million 40 million 30 million 20 million 10 million 5.8 M 26.0 M (above the age of 60) 9.0 M (below the age of 60) 18.0 M 35 million (60% of all deaths) 0 Group III - Injuries Low-income countries Group II Other deaths from noncommunicable diseases Group II Premature deaths from noncommunicable diseases (below the age of 60), which are preventable Group I Communicable diseases, maternal, perinatal and nutritional conditions

7 Global projections (2004 to 2030) Prognozy WHO na lata Cancers Deaths (millions) Ischaemic HD Stroke Acute respiratory infections Road traffic accidents Perinatal HIV/AIDS TB Malaria

8 Chorobom serca można zapobiec w 80%, a nowotworom w 40% Czynniki ryzyka Papierosy Niezdrowa dieta Brak AF Alkohol Choroby serca i udar mózgu Choroby niezakaźne Cukrzyca Nowotwory Choroby płuc

9 Cz. 2 Prewencja NCD: - patogeneza miażdżycy - NPOS: Polski Projekt 4 Miast rok Narodowy Program POLKARD okres : PP400M, SMS, Polkard Media

10 Ile razy w tygodniu ćwiczę, biegam dla własnego zdrowia Kiedy ostatni raz mierzyłem ciśnienie Czy wiem, jaki mam cholesterol? Czy palę papierosy?

11 Miażdżyca - aterotromboza - przewlekły proces zapalny w ścianie aorty i dużych tętnic (wieńcowe, szyjne, nerkowe, biodrowe ) - rozpoczyna się w życiu płodowym - choroba całego życia - ogólnoustrojowa - programowana w życiu płodowym - wrażliwość na czynniki ryzyka

12 40% polskich dzieci ponad 4 godz. dziennie Nadwaga i otyłość Hypercholesterolemia Nadciśnienie Cukrzyca

13 Jakiej reklamie podlegają dzieci? tłuszcze, cukry proste nabiał, mięso, ryby oraz zaminenniki owoce i warzywa tłuszcze, cukry proste głównie: wysoko przetworzone produkty zbożowe, potrawy przygotowane w sposób przemysłowy, fast-food produkty zbożowe, ziemniaki Piramida zdrowia Piramida reklamy

14 Psychospołeczne czynniki ryzyka i nierówności zdrowotne Źródło: Norweskie Ministerstwo Opieki Zdrowotnej, 2007

15 POLSKI PROJEKT CZTERECH MIAST Braniewo - miasto kontrolne KARTUZY: interwencja medyczna Łódź - interwencja medyczna OBORNIKI: interwencja medyczna + marketing społeczny

16 Przygotowanie interwencji z marketingiem społecznym Profil zdrowotny i społeczny miasta Wybór grup celowego działania Metody zwrócenia uwagi wywiady pogłębione z kluczowymi osobami w mieście dane statystyczne wywiady grupowe typu focus testowanie oddziaływania metod wizualnych Skuteczna interwencja społeczna

17 WYNIKI INTERWENCJI: Odsetek nie wykrytego nadciśnienia tętniczego Kartuzy interwencja medyczna Oborniki interwencja medyczna oraz marketing społeczny przed interwencją po interwencji

18

19 POLKARD ; PROGRAM EDUKACJI PRZEZ MEDIA PROGRAM EDUKACJI DZIECI

20 Ogólnopolski program interwencyjny dla mieszkańców małych miast i przyległych wsi Opracowanie: Prof. B. Wyrzykowski kierownik PP400M dr T. Zdrojewski - koordynator PP400M lek. Ł. Wierucki sekretarz PP400M

21 Szczegółowe cele Polskiego Projektu 400 Miast: Personel medyczny Dzieci i Młodzież Przedstawiciele lokalnych władz EDUKACJA Pacjenci Palacze tytoniu

22 Struktura PP400M Wdrożenie PP400M rekrutacja kadr & inicjacja społeczna SR Budowa infrastruktury dla promocji zdrowia Edukacja nauczycieli i dzieci POLKARD SMS Edukacja i interwencja antytytoniowa w szkołach Edukacja pielęgniarek i położnych 4 moduły Edukacja lekarzy 4 moduły POLKARD SPOK Interwencja Medyczna - badania przesiewowe Dodatkowa diagnostyka chorych z ryzykiem Edukacja nowo wykrytych chorych Marketing społeczny & edukacja POLKARD media Monitorowanie efektów i analiza kosztów Kontynuacja PP400M na zasadzie śnieżnej kuli SR

23 PP400M współpraca POLKARD - SPOK PROGRAM EDUKACJI DZIECI - SMS PROGRAM EDUKACJI PRZEZ MEDIA

24

25 po 12 miesiącach konsultacji 5 Maj 2004 Porozumienie między Polskim Towarzystwem Kardiologicznym i TVP Kampania Publiczna w TVP Pamiętaj o Sercu Koordynator: Prof. Wojciech Drygas Instytut Kardiologii w Warszawie

26 Ogólny nakład i edycja publikacji w prasie Ogólna liczba czytelników w cytowanym okresie

27 Narodowy Program Ochrony Serca - NPOS (1999) Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo Naczyniowego: POLKARD (2006) Marketing: polskie środowiska opiniotwórcze Prewencja: populacyjne programy przesiewowe oraz wieloośrodkowe programy badawcze Monitorowanie - Epidemiologia: ogólnopolskie badania metodą sondaży reprezentatywnych

28 Prof. John D. Swales w milenijnym artykule redakcyjnym w 2000 roku pt. Nadciśnienie tętnicze na arenie politycznej napisał:... dużą trudność w relacjach ze środo- wiskami politycznymi stanowi możliwy czas działania i współpracy... proces polityczny ma zwykle charakter krótkoterminowy, wyznacza go odstęp od wyborów do wyborów... Hypertension. 2000; 35:

29 11-12 Maj, Maj 2006 Badania w Parlamencie RP, Warszawa SLD (lewica) 40% Inni 7% UW i AWS (centrum i prawica) 53%

30

31

32 Cz. 3 Które czynniki odpowiadają za wydłużenie życia Polaków po roku 1991?

33 Przeciętne trwanie życia w Polsce w latach Kobiety [lata] Mężczyźni [lata] ,7 56, ,4 66, ,0 71,3 Trwanie życia w 2008 r. GUS. Warszawa Informacje i opracowania statystyczne

34 Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w wieku 15 lat w Polsce w latach wartości rzeczywiste i linia trendu Kobiety Mężczyźni Liczba lat

35 Które czynniki i w jakim stopniu odpowiadają za wydłużenie życia w Polsce w latach ? Analiza wg przyczyn zgonów i zmian przewidywanej długości trwania życia. inne wrodz one Mężczyźni Kobiety przyczyny zewnętrzne oddechowe sercowo-nacz yniowe 2,7 2,8 endokrynne nowotwory zakaźne [lata] 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 Na podstawie: Wojtyniak B. i wsp., Sytuacja zdrowotna ludności Polski, NIZP-PZH, Warszawa 2009.

36 Model IMPACT analiza dla Polski Określenie przyczyn redukcji umieralności z powodu choroby wieńcowej w latach Przewidywanie efektów potencjalnych interwencji IMPACT: Anglia i Walia, Szkocja, Irlandia, Finlandia, Włochy, Szwecja, USA, Pekin Instytut Kardiologii w Warszawie Unal, Critchley & Capewell, Circulation (9)

37 Główne elementy modelu IMPACT: czynniki ryzyka Cholesterol BMI, cukrzyca Blood Palenie Pressure Aktywność fiz. Ciśn. tęnicze Wiek, płeć grupy pacjentów Zawał serca Stab. dusznica Niewyd. serca Prew. wtórna terapia punkty końcowe Farmakol. Zgon CABG/PTCA Przeżycie Unal, Critchley & Capewell, Circulation (9)

38 Które czynniki odpowiadają za redukcję liczby zgonów z powodu choroby wieńcowej w Polsce w latach ?

39 Które czynniki odpowiadają za redukcję liczby zgonów z powodu choroby wieńcowej w Polsce w latach ?

40 Pytanie Udowodniono związek pomiędzy spożyciem sodu a ryzykiem udaru mózgu i choroby niedokrwiennej serca. Metaanalizy oraz randomizowane badania kliniczne wskazują, że umiarkowana redukcja podaży sodu (2-4 g na dobę) może spowodować znaczącą redukcję ciśnienia tętniczego. Zgodnie z analizą wykonaną przez WHO (Lancet, Dec.15, 2007), koszt 15% redukcji podaży sodu w krajach o średnim dochodzie, takich jak Polska wynosiłby: < 1 USD na osobę na rok 2 USD na osobę na rok 5 USD na osobę na rok 10 USD na osobę na rok 20 USD na osobę na rok

41 Cz. 4 Podsumowanie

42 Politycy Odbiorcy! Prewencja Samorząd Usługodawcy Organizatorzy Lekarze Pielęgniarki Inni Media!! Małe zainteresowanie i przygotowanie Duże zainteresowanie i brak przygotowania Zainteresowanie w sytuacjach dramatycznych

43 ABC nowoczesnej prewencji 15 40,50,60 zdrowie Stan przed chorobą choroba health predisease disease norma odchylenia w badaniach dodatkowych objawy

44 zdrowie Stan przed chorobą choroba Strategia wysokiego ryzyka PREWENCJA Strategia populacyjna

45 The economic dilemma in global competition and a nation s health

46 Wiadomości do zabrania do domu Choroby niezakaźne to obecnie główny problem zdrowotny na świecie Stanowią główną przyczynę przedwczesnych śmierci W nieproporcjonalnie dużym odsetku dotyczą biednych Mają zdecydowanie negatywny wpływ socjoekonomiczny Wraz z rozwojem ekonomicznym przybywa wzorów niezdrowych zachowań Interwencje systemów zdrowia i państw są pilnie potrzebne