Ćwiczenia z mikrobiologi ogólnej : skrypt dla studentów biologii. Cz. 1, Teoretyczna / Antoni RóŜalski [et al.]. wyd. 5 (dodr.).

Transkrypt

1 Ćwiczenia z mikrobiologi ogólnej : skrypt dla studentów biologii. Cz. 1, Teoretyczna / Antoni RóŜalski [et al.]. wyd. 5 (dodr.). Łódź, [2014] Spis treści Od autorów 9 Wykaz skrótów Wprowadzenie Prokaryota i Eukaryota - cechy wspólne i róŝnice Laboratorium mikrobiologiczne - organizacja, wyposaŝenie, zaplecze PodłoŜa mikrobiologiczne Sterylizacja (wyjaławianie) Metody fizyczne Sterylizacja cieplna - sucha Wyjaławianie przez wyŝarzanie Wyjaławianie przez opalanie Wyjaławianie gorącym suchym powietrzem Sterylizacja cieplna - mokra (parą wodną) Dekoktacja - wyjaławianie przez gotowanie Pasteryzacja Tyndalizacja - sterylizacja w aparacie Kocha Wyjaławianie za pomocą pary wodnej pod zwiększonym ciśnieniem Sterylizacja przez sączenie (filtrowanie) Sterylizacja za pomocą promieniowania elektromagnetycznego Wyjaławianie za pomocą promieniowania ultrafioletowego (UV) Sterylizacja radiacyjna Sterylizacja gazowa (metoda chemiczna) Kontrola sterylizacji Dezynfekcja Chemiczne środki dezynfekcyjne Kwasy i zasady Środki utleniające Alkohole Aldehydy Związki fenolu i ich pochodne Związki powierzchniowo czynne 38

2 Jodofory Chloroheksydyna Sole metali cięŝkich Metody badania środków dezynfekcyjnych Kontrola skaŝenia powierzchni drobnoustrojami Metody kontroli skaŝenia bakteryjnego powietrza Mikroskopia Mikroskop świetlny prosty - lupa Mikroskop świetlny złoŝony Budowa mikroskopu świetlnego Mikroskop z ciemnym polem widzenia Mikroskop kontrastowo-fazowy Mikroskop ultrafioletowy Mikroskop fluorescencyjny (luminescencyjny) Mikroskop polaryzacyjno-interferencyjny Mikroskop elektronowy - transmisyjny Mikroskop skaningowy Barwienie drobnoustrojów Barwniki stosowane w barwieniu drobnoustrojów Przygotowanie preparatów Barwienie metodą Grama Barwienie metodą Ziehl-Neelsena (kwasooporność bakterii) Barwienie Neissera Hodowla drobnoustrojów Metody otrzymywania czystych kultur Metody bezpośrednie Metody pośrednie Metoda posiewu redukcyjnego płytek agarowych Metoda posiewu powierzchniowego (płytki mazane") Metoda posiewu wgłębnego (płytki lane") Metoda seryjnych rozcieńczeń Metoda replik (płytek odciskowych - Lederberga) Gatunek, klon i szczep w mikrobiologii Typy hodowli drobnoustrojów Hodowle tlenowców i beztlenowców Metody hodowli tlenowców Hodowle powierzchniowe Hodowla wgłębna Hodowla beztlenowców Metody fizyczne Metody chemiczne Metoda biologiczna 72

3 9. Zasady diagnostyki mikrobiologicznej Morfologia mikroskopowa Morfologia kolonii Wzrost na skosie agarowym Typy wzrostu na podłoŝu płynnym DroŜdŜe i grzyby strzępkowe DroŜdŜe Brzeczka Budowa komórki droŝdŝowej RozmnaŜanie się droŝdŝy Metabolizm droŝdŝy i ich zastosowanie praktyczne Grzyby strzępkowe Morfologia mikroskopowa i cytologia bakterii Morfologia mikroskopowa bakterii Cytologia bakterii Ściana komórkowa bakterii Peptydoglikan Ściana komórkowa bakterii Gram-dodatnich Ściana komórkowa bakterii Gram-ujemnych Błona cytoplazmatyczna Protoplasty, sferoplasty Otoczki, śluz powierzchniowy, pochewki, glikokaliks Warstwa S Rzęski Fimbrie Inne struktury zewnątrzkomórkowe bakterii Cytoplazma komórek bakteryjnych. Materiały zapasowe Zagadnienie jądra komórkowego u bakterii Rybosomy Przetrwalniki (spory) - zjawisko sporulacji Mutacje S R Charakterystyka mutacji S R Genetyczna determinacja biosyntezy LPS Testy róŝnicujące formy S i R Promieniowce Rodzaj Actinomyces Rodzaj Streptomyces Metabolizm drobnoustrojów Podział drobnoustrojów ze względu na sposób odŝywiania i zdobywania energii Źródła węgla i energii wykorzystywane przez drobnoustroje 142

4 Szlaki metaboliczne rozkładu węglowodanów Oddychanie tlenowe Chemoorganotrofy Chemolitotrofy Fermentacja Oddychanie beztlenowe Tłuszcze jako substraty oddechowe Źródła azotu Azot atmosferyczny Wykorzystanie azotu mineralnego Rozkład białek i aminokwasów Wykorzystywanie przez drobnoustroje pierwiastków w postaci mikro- i makroelementów Czynniki wzrostowe Badanie właściwości biochemicznych drobnoustrojów Właściwości glikolityczne Szereg cukrowy Rozkład cukrów na podłoŝu VL Badanie rozkładu cukrów na podłoŝach stałych Technika auksanograficzna Próba na podłoŝu Hugh-Leifsona (H-L) Wzrost bakterii na podłoŝu Kliglera Próba Voges-Proskauera (VP) i Metyl Red (MR) Właściwości proteolityczne Hydroliza kazeiny Upłynnianie Ŝelatyny Badanie wytwarzania amoniaku Wytwarzanie siarkowodoru Rozkład tryptofanu (próba na indol) Deaminacja fenyloalaniny Dekarboksylacja aminokwasów Hydroliza mocznika Właściwości lipolityczne PodłoŜe z margaryną PodłoŜe z dodatkiem Tween Właściwości utleniająco-redukcyjne Oksydaza cytochromowa Katalaza Peroksydaza Reduktaza azotanowa Redukcja chlorku 2,3,5-trifenylotetrazoliowego (TTC) Redukcja błękitu metylenowego Inne właściwości biochemiczne drobnoustrojów Wzrost bakterii na podłoŝu Simmonsa z cytrynianem Wykrywanie lecytynazy 175

5 Wykrywanie fosfatazy Zmiany w mleku z lakmusem Mikrometody, szybkie testy do badania właściwości biochemicznych drobnoustrojów Enterotube (Roche) Enterotest (Lachema - Czechy) Enteroplast (Plastomed - Polska) Mikrometoda API Inne cechy drobnoustrojów brane pod uwagę w ich identyfikacji Wytwarzanie barwników przez bakterie Właściwości hemolityczne Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na drobnoustroje Woda (wpływ wysychania) Temperatura Psychro-, mezo- i termofile Bakteriostatyczne i bakteriobójcze działanie ciepła Ciśnienie osmotyczne Ciśnienie mechaniczne Ciśnienie hydrostatyczne Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na drobnoustroje Działanie światła widzialnego na drobnoustroje Promieniowanie ultrafioletowe i jonizujące Działanie ultradźwięków Napięcie powierzchniowe Potencjał red-oks Wpływ wartości ph środowiska na drobnoustroje Wpływ substancji chemicznych na drobnoustroje Wpływ barwników na wzrost bakterii Wpływ kationów i anionów na drobnoustroje Sulfonamidy i związki tuberkulostatyczne Antybiotyki Antybiotyki β-laktamowe Antybiotyki aminoglikozydowe (aminocyklitolowe) Tetracykliny Makrolidy Antybiotyki peptydowe Inne antybiotyki Oporność drobnoustrojów na działanie antybiotyków Wpływ fitoncydów na drobnoustroje Bakteriocyny Bakteriofagi 205

6 20.1. Budowa bakteriofagów NamnaŜanie fagów Zjawisko lizogenii Zastosowanie bakteriofagów Wzajemne stosunki pomiędzy drobnoustrojami Oddziaływanie bezpośrednie Oddziaływania pośrednie pomiędzy drobnoustrojami Symbioza Synergizm Metabioza Antagonizm Antybioza Bakterie fotosyntetyzujące Organelle fotosyntezy Centra reakcji fotosyntezy Chemizm fotosyntezy u bakterii Bakterie fotosyntetyzujące - charakterystyka Halofile Naturalne środowiska drobnoustrojów - gleba, woda i powietrze Gleba jako środowisko drobnoustrojów Woda i ścieki - środowisko wzrostu drobnoustrojów Warunki rozwoju drobnoustrojów w środowisku wodnym Drobnoustroje środowisk wodnych Analiza sanitarna wody Ścieki i ich oczyszczanie Powietrze i jego znaczenie w przenoszeniu drobnoustrojów Praktyczne zastosowanie drobnoustrojów - wybrane zagadnienia Nadprodukcja enzymów Wytwarzanie kwasu cytrynowego Biosynteza aminokwasów Reakcje biokonwersji związków chemicznych Biotransformacje związków mineralnych InŜynieria genetyczna Inne sposoby wykorzystania drobnoustrojów 258 Literatura pomocnicza i uzupełniająca 259 oprac. BPK