widzenia Biuletyn rynkowy STYCZEŃ 2014 giełda l waluty l gospodarka l pieniądze l biznes l ekonomia Copyright:

Transkrypt

1 giełda l waluty l gospodarka l pieniądze l biznes l ekonomia STYCZEŃ 2014 Biuletyn rynkowy Do widzenia Biuletyn rynkowy Bankier.pl Styczeń 2014 (nr 9.) Redaktor wydania: Jarosław Ryba. Autorzy: Piotr Lonczak, Jarosław Ryba, Krzysztof Kolany, Michał Żuławiński. Warszawa - Wrocław 2013 Skład i opracowanie graficzne: Investbankier Grafiki na licencji CC Copyright:

2 Komentuje Krzysztof Kolany, Główny Analityk Bankier.pl Koniec kadencji Bena, ale nie QE. Na razie W 2013 roku akcje okazały się najlepszą klasą aktywów inwestycyjnych. Ale nie wszystkie i nie wszędzie. Na GPW dały zarobić mniejsze i średnie spółki, podczas gdy w gronie blue chipów na solidne zyski mogli liczyć tylko akcjonariusze dwóch banków. Bohaterem roku i motorem wzrosów znów był FED. WIG20 zakończył ubiegły rok stratą 7%, podczas gdy mwig40 i swig80 zyskały odpowiednio 31% i 37%. W obu przypadkach były to najlepsze stop zwrotu od roku Dla kontrastu akcje KGHM przyniosły stratę aż 38%, a Kernelu niemal 40%. Wśród 20 największych spółek tylko walory mbanku (dawny BRE) i BZ WBK pozwoliły zainkasować po 50-60% zysku. Hossa na dojrzałych rynkach akcji była dominującym trendem w A.D Wzrosty Dow Jonesa, DAX-a i Nikkei225 po 20-30% nie zdarzają się co roku. Świeża gotówka dostarczana przez banki centralne szerokim strumieniem wdarła się na największe giełdowe parkiety, na ogół omijając lub wręcz uciekając z rynków wschodzących (Turcja, Brazylia, Chiny) oraz surowców. Najmocniejsza przecena dotknęła sektor metali szlachetnych. Złoto potaniało o 28% (najsilniejszy roczny spadek od 32 lat), a srebro o 36%. Spektakularne wzrosty cen akcji nie są jednak oparte o zdrowe podstawy i wcale nie świadczą o zakończeniu kryzysu finansowego bądź o istotnej poprawie koniunktury gospodarczej. To w znacznej mierze efekt zmasowanego drukowania pieniędzy przez banki centralne. Amerykańska Rezerwa Federalna tylko w 2013 roku dostarczyła na rynki finansowe przeszło bilion dolarów. Morze płynności zalało rynki akcji, podnosząc ich wyceny do poziomów zupełnie oderwanych od rzeczywistości czyli od 1

3 zysków wypracowywanych przez giełdowe spółki, o czym dobitnie świadczy CAPE (takie C/Z, gdzie zyski są uśrednione za ostatnie 10 lat i skorygowane o inflację) w przypadku indeksu S&P500 przekraczający 26. Dlatego bezdyskusyjnym wydarzeniem grudnia była decyzja Rezerwy Federalnej o ograniczeniu programu skupu obligacji (QE) o 10 mld USD tj. z 85 do 75 mld USD miesięcznie. O ile o kwestii redukcji QE3 (tzw. taperowania) mówiono praktycznie od początku roku, to sam termin pozostawał niewiadomą. Większość ekspertów spodziewała się, że do ograniczenia QE3 dojdzie w pierwszym kwartale 2014 roku po tym, jak Fed nie zdecydował się na taki ruch we wrześniu, co wówczas uznano za spore zaskoczenie roku. Oczywiście, sprawa nie jest przesądzona i Rezerwa Federalna pod kierownictwem ultra-gołębicy Janet Yellen może wręcz rozszerzyć QE, gdyby reakcja Wall Street lub gospodarki była nie po myśli władz monetarnych. Niemniej jednak perspektywa zakręcenia kurka z gotówką płynącą na rynki akcji jest w mojej ocenie obok mocno wyśrubowanych wycen głównym zagrożeniem dla kontynuacji hossy w 2014 roku. Rynek pozytywnie zareagował na wiadomość o redukcji programu skupu obligacji. Reakcja to dość paradoksalna, bo nawet obietnica wydłużenia okresu zerowych stóp procentowych (pierwsza podwyżka oczekiwania jest nie wcześniej niż w drugiej połowie 2015 roku) nie przysłania negatywnych dla rynku akcji konsekwencji. Jeśli Fed utrzyma grudniowe tempo taperowania, to QE3 zostanie definitywnie wygaszone do końca 2

4 RZUT OKA NA RYNKI Grudzień WIG20-5,89% WIG -5,41% S&P500 +2,15% Rajdu Świętego Mikołaja w tym roku nie było. Nie warto również czekać na efekt stycznia. Nastroje zawodzą, a jednym z najczęściej powtarzanych słów nowego roku jest krach. Czy rzeczywiście w 2014 r. nastąpi, tego nie wiadomo. Ale przynajmniej w styczniu rynek wyraźnie sugeruje, żeby kontynuować obstawienie krótkich pozycji. Jeżeli warszawskiej giełdzie nie pomogły dobre końcoworoczne nastroje za granicą, to trudno spodziewać się nagłej fali optymizmu w początkach 2014 r.

5 Kraj Wskaźnik Okres Aktualna Poprzednia Chiny Indeks PMI dla przemysłu wg CFLP listopad 51,4 51,4 Chiny Indeks PMI dla przemysłu - fin. listopad 50,8 50,9 Chiny Import (r/r) listopad 5,30% 7,60% Chiny Eksport (r/r) listopad 12,70% 5,60% Francja Indeks PMI dla przemysłu - wst. grudzień 47,1 48,4 Francja PKB - fin. (k/k) III kw. -0,10% 0,50% Japonia PKB - fin. (k/k) III kw. 0,30% 0,90% Niemcy Indeks PMI dla przemysłu - wst. grudzień 54,2 52,7 Niemcy Indeks ZEW grudzień 62 54,6 Niemcy Indeks Ifo grudzień 109,5 109,3 Polska Indeks PMI dla przemysłu listopad 54,4 53,4 Polska Inflacja CPI (r/r) listopad 0,60% 0,80% Polska Wynagrodzenie (r/r) listopad 3,10% 3,10% Polska Zatrudnienie (r/r) listopad 0,10% -0,20% Polska Produkcja przemysłowa (r/r) listopad 2,90% 4,40% Polska Stopa bezrobocia listopad 13,20% 13,00% Polska Sprzedaż detaliczna (r/r) listopad 3,80% 3,60% Strefa euro Produkcja przemysłowa (r/r) październik 0,20% 0,20% Strefa euro Indeks PMI dla przemysłu - wst. grudzień 52,7 51,6 Strefa euro Inflacja HICP (r/r) listopad 0,90% 0,70% Szwajcaria Inflacja CPI (r/r) listopad 0,10% -0,30% USA PKB (annualizowany) - rew. III kw. 3,60% 2,50% USA Stopa bezrobocia listopad 7,00% 7,30% USA Produkcja przemysłowa (m/m) listopad 1,10% -0,10% USA Inflacja CPI (r/r) listopad 1,20% 1,00% USA PKB (annualizowany) - fin. III kw. 4,10% 2,50% USA Indeks S&P/Case-Shiller grudzień 78,1 70,4 Wielka Brytania PKB - fin. (r/r) III kw. 1,90% 1,30%

6 NAJWAŻNIEJSZE nadchodzące wydarzenia na rynkach w styczniu 2014 Początek nowego roku to tradycyjnie miesiąc podsumowań, jak i kreślenia wizji na najbliższy czas. W świecie finansów o to pierwsze zadbają urzędy statystyczne i spółki, o to drugie zaś politycy i biznesmeni z najwyższej światowej półki. 9 stycznia to umowna data rozpoczęcia kolejnego sezonu wyników kwartalnych w USA. Wprawdzie od września Alcoa nie jest już członkiem indeksu Dow Jones Industrial Average, jednak wielu inwestorów i komentatorów wciąż jest przywiązana do wyznaczania początku sezonu publikacji na dzień, w którym z rynkiem raportem dzieli się producent aluminium. Wyniki finansowe amerykańskich oraz europejskich gigantów za IV kwartał i cały rok publikowane będą w kolejnych dniach. 15 stycznia GUS poda wartość wskaźnika cen dóbr i usług konsumpcyjnych w grudniu. Wszystko w skazuje na to, że w 2013 r. inflacja CPI w ujęciu rocznym wyniesie nad Wisłą średnio ok 1% - po raz ostatni ceny rosły w tempie wyższym niż 2% dokładnie rok temu. Jak oceniają analitycy NBP, rok 2014 przyniesie już wzrost inflacji do poziomu 1,7%. 20 stycznia rynki akcji, walut i surowców będą reagować na publikację danych o chińskim produkcje krajowym brutto w IV kwartale. Po miesiącach spekulacji analitycy wreszcie poznają odpowiedź na pytanie o to, czy drugiej największej gospodarce świata udało się sprostać tegorocznym prognozom partii (7,6%). Dodatkowo wszystko wskazuje na to, że w 2013 r. Chiny odnotowały najwolniejsze tempo wzrostu gospodarczego od 1999 r., kiedy spowolnienie wywołane było kryzysem azjatyckich tygrysów. 22 stycznia rozpocznie się kolejny światowy szczyt ekonomiczny w Davos. Myśl przewodnia tegorocznego spotkania 5

7 Dzień stycznia Spółka 9 Alcoa 14 JP Morgan, Wells Fargo 15 Bank of America 16 Citigroup, Goldman Sachs, Intel 17 BNY Mellon, General Electric 21 Johnson&Johnson, Uniliver, Verizon, Halliburton 22 ebay, Motorola, US Bancorp 23 Lockheed Martin, McDonald s, Microsoft, Nokia 24 Procter&Gambl, Xerox 27 Catepilar 28 AT&T, DuPont, EA, Siemens 29 Boeing, Deutsche Bank, Dow Chemical, Qualcomm 30 3M, Banco Santander, Colgate-Palmolive, Exxon Mobil, RDS 31 MasterCard, Mattel ludzi świata polityki, biznesu i mediów to Nowy kształt świata: konsekwencje dla społeczeństwa, polityki i biznesu. Lista uczestników nie jest jeszcze dostępna, lecz spodziewać się można okazji do wielu otwartych i zakulisowych spotkań osób z pierwszych stron gazet. 24 stycznia przyniesie kolejna odsłonę festiwalu PMI dla sektorów przemysłowych najważniejszych gospodarek świata. Tradycyjnie w centrum uwagi będą wstępne wrześniowe odczyty wskaźników dla Chin, Niemiec, strefy euro i USA, Na finalne indeksy oraz publikacje danych dla mniejszych gospodarek (w tym Polski) tradycyjnie trzeba będzie poczekać do pierwszego tygodnia przyszłego miesiąca. Tego samego dnia na GPW rozpocznie się sezon publikacji wyników za IV kwartał. Jako pierwszy z rynkiem swoim raportem podzieli się PKN Orlen, do którego 30 stycznia dołączy BZ WBK. Podczas poprzedniego sezonu obie spółki 6

8 pozytywnie zaskoczyły rynek, publikując dane znacznie lepsze od oczekiwanych przez analityków. Pozostałe raporty największych polskich spółek spłyną na rynek w lutym. 30 stycznia to pierwszy w tym roku moment prawdy dla Stanów Zjednoczonych BLS opublikuje wstępne szacunki wzrostu PKB w IV kwartale 2013 r. W poprzednim okresie największa gospodarka świata wysoko postawiła sobie poprzeczkę, rosnąć o 4,1%. Według prognoz analityków zza oceanu poziomu tego tym razem nie uda się pokonać. Należy też pamiętać, że przed dwiema rewizjami w górę, pierwotnie BLS zaraportował wzrost PKB w III kwartale zaledwie o 2,8%. 31 stycznia o 20:30 czasu polskiego Ben Bernanke ustąpi z fotela przewodniczącego Rezerwy Federalnej. Oprócz podsumowań 8-letniej prezesury "helikopterowego Bena", na którą złożą się zapewne szczegółowe dane o miliardach dolarów pomocy dla banków i bilionowym rozdęcie bilansu Fedu, tematem numer jeden tego dnia będzie osoba Janet Yellen, która przejmie stery najpotężniejszego banku centralnego świata. [MŻ] 7

9 RYNEK MIESIĄCA Warszawska GPW Koniec 2013 wypada słabo na tle Zagranica zarabia a GPW traci. Niskie obroty źle wróżą koniunkturze. Grudzień przyniósł spadek indeksu WIG20 o 7,1%. Niemal identyczną przecenę indeks blue chipów zanotował w całym 2013 roku. Pocieszeniem były jednak małe spółki rok w stosunku do swojego poprzednika jest pewnym rozczarowaniem. W 2012 roku indeks WIG20 zyskał 21% a indeks WIG 26%. Na tym tle postawa najważniejszych indeksów w 2013 roku rozczarowuje indeks WIG20 spadł o 8,6%, a indeks szerokiego rynku 8

10 WIG zyskał tylko 6,6%. W tym czasie niemiecki DAX zyskał prawie 23% a amerykański S&P500 ponad 29%. Podobnie było w grudniu. W grudniu znakomicie wypadł Resbud, który zdrożał o 75%. Spółka Plaza Centers powędrowała do góry o 34% a BNP Paribas Bank Polska o 25%. W całym 2013 roku budująca była postawa mniejszych spółek. Indeksy mwig40 i swig80 zyskały odpowiednio 30,2% oraz 36,1%. Grudzień był jednak bardzo słaby indeks mwig40 spadł o 4,7% a indeks swig80 o 4,5%. W 2013 roku na GPW widziano wyższe obroty. W ciągu ostatnich dwunastu miesięcy właściciela zmieniły akcje o wartości ponad 220 mld złotych. To więcej o 8% w stosunku do 2012 roku, lecz jednocześnie mniej niż obroty w 2011 roku, kiedy ich wartość wyniosła 268 mld zł. Rut oka na 2013 rok Największe spadki na GPW miały miejsce 5 września. Był to dzień ogłoszenia założeń reformy systemu emerytalnego. Zmniejszenie roli OFE na polskim rynku kapitałowym jest największym rozczarowaniem 2013 roku. Najlepsza sesja w przypadku indeksów mwig40 i swig80 miała miejsca zaraz po zawale wywołanym zmianami w OFE, czyli już 6 września. Z kolei w przypadku indeksów WIG i WIG20 był to 10 października, kiedy inwestycyjny świat żył zamknięciem amerykańskiego rządu, a tego informowano, że porozumienie w Kongresie jest już bliskie. Inwestycja Monnari była najlepszym wyborem 2013 roku. Spółka dała zarobić ponad 454%. Na podium znalazły się ponadto spółki Bytom (wzrost o 411%) oraz ABM Solid (wzrost o 400%). Ciemne i jasne strony WIG20 w minionym roku Wśród największych spółek można było znaleźć bardzo dobre inwestycje BZWBK zyskał 65,6% a mbank 56,4%. Z kolei najgorszymi wyborami były Kernel i JSW przecenione o ponad 40%. Największy dzienny spadek w minionym roku zanotowały akcje TPSA 12 lutego. Spółka zamknęła sesję spadkiem o prawie 27,9% po publikacji wyników za ostatni kwartał 2012 roku. Z kolei akcjonariusze mbanku mieli najwięcej powodów do zadowolenia 1 października, kiedy akcje banku podrożały o 9,7%. 9

11 WYDARZENIE Dług Wuja Sama z trójką na przedzie Pod koniec 2013 r. w centrum uwagi inwestorów ponownie znalazł się amerykański rynek długu. Rentowności dziesięciolatek podskoczyły powyżej psychologicznego poziomu 3% i wszystko wskazuje na to, że w 2014 r. czeka je dalszy ruch w górę. Końcówka ubiegłego roku przyniosła wieszczony od dawna wzrost rentowności amerykańskich obligacji 10-letnich powyżej psychologicznego poziomu 3%. Po raz ostatni dług USA był wyceniany na tym poziomie w 2011 r. Według dominującej na rynku opinii inwestorzy sprzedawali bezpieczne amerykańskie obligacje i kupowali akcje, licząc na ożywienie gospodarcze, które zwiększy zyski spółek i pozwoli zarobić na giełdzie. W sumie w ciągu całego ubiegłego roku rentowność dziesięciolatek która zachowuje się odwrotnie do ceny - podskoczyła o 1,27 punktów procentowych, a w szczytowym momencie od minimum z lipca 2012 r. dzieliło je 1,64 punktów procentowych. Co więcej, amerykańskie obligacje w tym roku nie dały zarobić po raz pierwszy od 2009 r., 10

12 podczas gdy S&P 500 zamknął rok najwyższym od 16 lat wzrostem o 29%. Rentowność amerykańskich obligacji 10-letnich Na rynku obligacji jak na dłoni widać także było różnicę prędkości między gospodarką USA a strefą euro. Pod koniec roku różnica między rentownościami obligacji amerykańskich i niemieckich wzrosła do blisko 110 punktów bazowych, czyli najwyższego poziomu od 2006 r. Wydarzeniem miesiąca, a może i nawet roku, na rynku obligacji była ogłoszona 18 grudnia decyzja Rezerwy Federalnej o stopniowym ograniczaniu programu skupy aktywów. Wycofanie się z rynku amerykańskiego długu potężnego gracza, który co miesiąc przeznaczał na zakup obligacji skarbowych 45 mld dolarów, z pewnością będzie rzutować na kondycję tego rynku. Już styczniowe zakupy zostaną uszczuplone o 5 mld dolarów, a kolejne cięcia nadejdą wraz z napływem danych o kondycji amerykańskiej gospodarki. Zdaniem analityków ankietowanych przez Bloomberga, w przyszłym roku można się spodziewać wzrostu rentowności amerykańskich obligacji 10-letnich przynajmniej do 3,4%. Jednocześnie 22% badanych obstawia, że do stycznia 2015 r. Fed podniesie stopy procentowe, podczas gdy zaledwie miesiąc temu taki scenariusz wieszczył co dziesiąty badany analityk. Sytuację na rynku obligacji amerykańskie media głównego nurtu określają mianem powrotu do normalności gospodarka znów rośnie, inflacja jest niska, a Fed trzyma rękę na pulsie. Spokój ten wciąż jednak zmącić mogą jednak czynniki polityczne z kolejną batalią o limit długu na czele oraz sama Rezerwa Federalna, która będzie musiała rozpocząć realizację strategii wyjścia z ultrałagodnej polityki monetarnej, czego do tej pory nikt jeszcze nie przetestował w praktyce. [PL] 11

13 Fed przyciął QE... i nic się nie stało Rezerwa Federalna uwielbia zaskakiwać inwestorów. Po tym jak nie zmniejszyła QE we wrześniu, oczekiwano, że dodruk dolara zostanie zmniejszony dopiero w 2014 roku. Tymczasem niespodziewanie Fed ograniczył skup aktywów w grudniu. Federalny Komitet Otwartego Rynku zaskoczył inwestorów na grudniowym posiedzeniu amerykańskie władze monetarne obcięły program skupu aktywów (quantitative easing; QE) o 10 mld dolarów do 75 mld dolarów każdego miesiąca. Fed postąpił wbrew oczekiwaniom rynku większość obstawiała bowiem cięcie dopiero w 2014 roku, kiedy Ben Bernanke ustąpi już ze stanowiska, a na fotelu prezesa zasiądzie Janet Yellen. Równie zaskakująca, jak obcięcie QE przez Fed była reakcja rynków finansowych. Dolar zamiast drożej notował kolejne dwuletnie minima w stosunku do euro. W przypadku polskiego rynku chwilami amerykańska waluta kosztowała nawet mniej niż trzy złotego. Także na rynku akcji kierunek obrany przez indeksy był niespodziewany. Chociaż przez cały 2013 roku widziano zmniejszenie QE jako katalizator wyprzedaży akcji, to mimo cięcia amerykańska giełda do ostatniej sesji grudnia szła do góry, aby zakończyć rok nowym szczytem hossy. Spokojnie na wydarzenia w Stanach Zjednoczonych zareagowały także rynki wschodzące. Mimo że ostatnie dwanaście miesięcy w tej części świata było nieudane w stosunku do 2012 roku, to jednak oczekiwano znacznie silniejszej reakcji giełd, walut i obligacji na ograniczenie QE. W tym miejscu nie można zapomnieć o bardzo dobrej postawie złotego oraz polskich obligacji w końcówce roku. Grudzień mimo zmniejszenia 12

14 dodruku dolara przyniósł zarówno spadek rentowności obligacji (wzrost ich cen), a także umocnienie złotego. Niespodziewane zachowanie rynku ma źródło w niedocenieniu do tej pory skali poprawy kondycji gospodarki. Zza oceanu napłynęły solidne dane o wzroście PKB (wzrost o 4,1% zdecydowanie powyżej wszystkich prognoz). Jednak jeszcze większe znaczenie ma fakt, że Amerykanie ruszyli po kredyt (dynamika kredytu w trzecim kwartale wyszła na plus po raz pierwszy od załamania z 2008 roku). To zapewni kontynuowanie ożywienia w najbliższych kilku kwartałach. Chociaż wzrost zasadzony na fundamencie kredytu jest bardzo niebezpieczny, co pokazał zarówno amerykański, jak i europejski kryzys, to jednak jest wystarczający, aby cementować znakomite nastroje wśród inwestorów. To wszystko sprawia, że cięcie QE na razie nie ma znaczenia, bo inne motory popychają indeksy do góry. 13

15 TRENDY czyli byki i niedzwiedzie WIG-Paliwa w grudniu tracił praktycznie cały czas. Mimo delikatnego wzrostu w końcówce grudnia, trend na indeksie spółek paliwowych jest obecnie definitywnie niedźwiedzi. Duży wpływ na postawę indeksu ma PGNiG, którego akcje są obecnie najtańsze od roku. JSW tak tania jak obecnie, nie była nigdy. Jastrzębska kopalnia od czasu debiutu na GPW niemal nieustannie traci. Nieustający rynek niedźwiedzia dyskontuje również fatalne prognozy na 2014 r. Może jednak to właśnie teraz jest okazja do zakupów? 14

16 Najpopularniejsze spółki na GPW w październiku Spółka Wzrost - Spadek Wydarzenie ENERGA RESBUD PGNIG LOTOS Rozczarowujący debiut Patrowicz dokupuje Tanieje gaz, zmiany w zarządzie Tanieją paliwa, analitycy: sprzedaj CIGAMES IDMSA: kupuj, wzrost 50% DAX, czyli główny indeks niemieckiej giełdy jest niezawodny, tak samo jak teutońska gospodarka. W całym grudniu przytrafiła mu się tylko jedna wpadka w końcówce miesiąca. Mimo to najważniejszy narodowy indeks Europy nadal pozostaje w trendzie wzrostowym. Mleko, którym również handluje się na międzynarodowych giełdach, może być bohaterem zimy. Od dołka z połowy listopada urosło już o prawie 15%. W tej chwili jego cena jest najwyższa od roku i utrzymuje się w 4-letnim trendzie wzrostowym. [JR]

17 WARTO WIEDZIEĆ Nie masz pieniędzy na drogą bazę danych? Skorzystaj z darmowej Inwestowanie na giełdzie wymaga dostępu do danych. Jednak także inwestowanie oparte na zmatematyzowanym (statystycznym) podejściu wymaga dobrych danych. Inwestowanie ilościowe (quantitative trading) wymaga przetwarzania sporych ilości danych do podejmowania decyzji. W sytuacji, kiedy nie mamy wszystkich niezbędnych danych, to może pojawić się problem. Poniżej znajduje się zestawienie portali oferujących dostęp do darmowych danych: Quandl strona chwali się, że oferuje darmowy dostęp do ponad 8 milionów darmowych baz danych. Wszystko można znaleźć w jednym miejscu. ThinkNum podobnie jak Quandl oferuje darmowe dane, lecz baza jest mniejsza. Zaletą jest natomiast kilka dodatkowych narzędzi, z jakich można skorzystać. Alternatywą dla tych stron są bardzo dobrze znane portale takie jak Google Finance oraz zwłaszcza Yahoo Finance. Obie strony dają dostęp do darmowych danych indeksów giełdowych, notowań surowców oraz kontraktów terminowych, czy stóp procentowych. Wszystkie wymienione strony pozwalają pobrać dane na dysk w celu wykorzystania w Excelu lub jakimś pakiecie do modelowania finansowego, lub analizy statystycznej. Brakuje jednak solidnej bazy danych finansowych z polskiej giełdy. Na naszym rynku nie ma jak na razie miejsca, gdzie można by znaleźć dane finansowe z GPW za darmo i pobrać całą bazę na dysk w celu dokonania analizy. 16

18 Najlepszy artykuł grudnia Marcin Świerkot, z-ca redaktora prowadzącego Jeśli urodziłeś się w Polsce, to wygrałeś los na loterii Naszą narodową cechą jest narzekanie. Nic więc dziwnego, że w mediach olbrzymią popularnością cieszą się materiały, w których motywem przewodnim jest przedstawienie tego, jakim biednym krajem jest Polska. Rzeczywistość jest zupełnie inna. W natłoku porównań do zachodnich, rozwiniętych gospodarek łatwo zapomnieć, że w globalnej perspektywie dobrobyt Polaków znajduje się w samej czołówce. Jest prawdą, że analizowanie przeróżnych statystyk może wprawić w skrajnie negatywny nastrój. Takie uczucie może towarzyszyć nam między innymi przy przeglądaniu CIA World Factbook i statystyk dotyczących PKB na osobę, liczonego wedle parytetu siły nabywczej. Polska we wspomnianej tabeli widnieje zaledwie na 69. miejscu spośród 229 analizowanych krajów. Statystyki pozornie negatywne Jeżeli jednak zgłębimy się w dane, okaże się, że Polacy znajdują się pośród 15% najbogatszych ludzi na świecie. Bo rzeczywiście, miliard ludzi jest od nas bogatszy, jednak biedniejszych jest zdecydowanie więcej prawie 6 miliardów. Dodatkowo, jeżeli ze statystyk wyłączymy kraje bardzo małe (poniżej 1 mln ludzi), w kategorii bogactwa obywateli Polska z 69. miejsca wskakuje na 40. Nasz średni PKB na osobę o wartości 20 tys. dolarów rocznie to ponad 150% średniego PKB na osobę na świecie. Przyjmując natomiast całościowy obraz PKB, bez podziału na obywateli, okazuje się, że jesteśmy 21. największą gospodarką świata. Żyjemy w niesamowitych czasach Jakby tego wszystkiego było mało, obecne pokolenie żyje historycznie w czasach największego dobrobytu, związanego z rozwojem infrastruktury oraz technologii. Jeżeli jeszcze 100 lat temu przeciętnemu obywatelowi zaproponowałbyś, że będzie miał miejsce w ocieplanym mieszkaniu, bieżącą ciepłą wodę, wyżywienie, opiekę medyczną, edukację oraz szereg innych świadczeń, zapewne całowałby takiego darczyńcę po stopach. 17

19 Dożyliśmy również prawdziwej rewolucji w dostępie do wiedzy oraz umiejętności. Dzięki powszechnie dostępnym informacjom w internecie możliwa stała się edukacja we własnym zakresie, pozwalająca na zmianę statusu społecznego. W stosunkach międzynarodowych mamy do czynienia z wolnym przepływem towarów, kapitału oraz ludności na niespotykaną dotychczas skalę. Do tego wszystkiego w naszym regionie nie ma konfliktów zbrojnych, a sytuacja polityczna jest stabilna. Statystyka jest kwestią nastawienia Czy to oznacza, że nie powinniśmy się porównywać do krajów, w których żyje sięnieporównywalnie lepiej niż w Polsce? Oczywiście, że nie. Świadomość, że mamy jeszcze duży potencjał rozwoju, działa motywująco, a nadganianie najlepszych jest pozytywne. Jednak warto się dwa razy zastanowić przed powiedzeniem szkoda, że urodziłem się w takim biednym kraju jak Polska i pamiętać również o tej olbrzymiej części świata, która jest zdecydowanie za nami w kategorii rozwoju gospodarczego. Ostatecznie, jakkolwiek pseudofilozoficznie by to nie zabrzmiało, nasz los w dużej mierze zależy od nas samych. Pozytywne nastawienie według wielu studiów empirycznych jest jedną z ważnych składowych sukcesu. Czy warto więc poświęcać czas na narzekanie na rzeczy, na które nie mamy większego wpływu, i zazdrościć poziomu życia mieszkańcom Dubaju? 18