SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ. kierowanej do uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej specjalnej dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

Transkrypt

1 Wiesława Kleszczewska-Pietrzak pedagog szkolny Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ kierowanej do uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej specjalnej dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim Temat: Kiedy w szkole dzieje się źle. Cel zajęć: zmniejszenie poziomu przemocy wśród uczniów Cele dydaktyczno-wychowawcze: uświadomienie uczniom, że pewne zachowania w szkole są niedozwolone, określenie, jakie zachowania uważamy za przemoc, wskazanie sposobu radzenia sobie z przemocą, uwrażliwienie na krzywdę innych dzieci. Cele operacyjne: uczeń potrafi podać pięć zachowań będących przykładem przemocy, wie, jak postąpić, gdy w szkole dzieje się jemu (lub komuś drugiemu) krzywda, potrafi wymienić osoby, do których może zwrócić się o pomoc, potrafi wymienić kilka cech bezpiecznej szkoły, wie, jakie są konsekwencje wobec ucznia dopuszczającego się przemocy w szkole. Czas trwania: 1 godzina lekcyjna Metody i formy: burza mózgów, miniwykład, rozwiązywanie problemów (historyjki), praca w grupach, praca indywidualna. Materiały pomocnicze: kaseta wideo z filmem Bezpieczne miasto (Studio Beta Film, film zrealizowany dzięki funduszom Gminy Warszawa Centrum, przy współudziale Komendy Stołecznej Policji; część programu Bezpieczne Miasto opracowanego przez Wydz. Prewencji Komendy Głównej Policji) - 5 sytuacji - czas ok. 10 minut, kartoniki z opisem sytuacji do przepracowania w grupach, rozsypanki obrazkowe, plansza do pracy indywidualnej, klocki-etykiety do budowy bezpiecznej szkoły, 1

2 etykiety ze słowami do przemyślenia: bezpieczeństwo, przestępstwo, przemoc. Przebieg zajęć Wchodząc do klasy uczniowie wybierają z pojemnika po jednym pisaku, który potrzebny im będzie w dalszej pracy pisaki są w czterech, ewentualnie w trzech kolorach, w zależności od liczebności klasy; według kolorów pisaków uczniowie podzieleni będą w trakcie lekcji na grupy. 1. Zagajenie (5 minut) Od poniedziałku do piątku, każdego dnia, przychodzicie do szkoły i jesteście w niej po kilka godzin. Macie tu kolegów i koleżanki, swoich nauczycieli i swoje różne sprawy. Na lekcjach pracujecie, a na przerwach odpoczywacie, rozmawiacie, biegacie, bawicie się, spacerujecie. Znacie się prawie wszyscy, ale czy czujecie się w szkole bezpiecznie (nauczyciel umieszcza na tablicy etykietę z napisem bezpiecznie)? Czy może są osoby, których boicie się, miejsca, gdzie ktoś stosuje przemoc (nauczyciel umieszcza na tablicy etykietę z napisem przemoc)? A może to kogoś z was boją się inne dzieci? Może nie wiecie, że pewne zachowania w szkole są przestępstwem (nauczyciel umieszcza na tablicy etykietę z napisem przestępstwo)? 2. Aktywizacja uczniów (5 minut) Nauczyciel prosi uczniów o to, by dookreślili pojęcia umieszczone na tablicy zapisuje propozycje podane przez uczniów: bezpiecznie - spokojnie, radośnie, bez strachu, bez bicia, itd. przemoc - bicie, kopanie, zabieranie czegoś, straszenie, wyzywanie, plucie, przestępstwo - coś niezgodnego z prawem, coś, czego nie wolno robić, coś, co przynosi komuś szkodę, coś, za co można mieć sprawęw sądzie Następnie pyta uczniów, w jakich sytuacjach nie czują się w szkole bezpiecznie. Jakie zachowania są w szkole niedozwolone? Wypowiedzi dzieci spisywane są na tablicy. Po tych czynnościach nauczyciel zaprasza dzieci do obejrzenia filmu Obejrzyjmy teraz, jak wasi rówieśnicy przedstawiają, co dzieje się w ich szkole. Jeśli uczniowie nie chcą się wypowiadać na wcześniej postawione pytania, należy od razu przystąpić do projekcji filmu. 3. Projekcja filmu (20 minut) Film przedstawia pięć różnych sytuacji na terenie szkoły, w których dochodzi do przemocy: wymuszenia rozbójnicze, zaczepianie i bicie, odbieranie śniadania, odbieranie własności, przemoc w toalecie. Po obejrzeniu filmu, uczniowie omawiają go, odpowiadając na pytania nauczyciela: o O czym był film? 2

3 o Czy przedstawione zachowania były dobre, czy złe? Dlaczego? o Dlaczego źli bohaterowie czują się silni? o Dlaczego pokrzywdzone dziecko czuje się bezradne? o Co powinno zrobić pokrzywdzone dziecko? o Jak powinny zachować się dzieci, które były świadkami przemocy? Nauczyciel tak kieruje rozmową, by uczniowie wyartykułowali, że przemoc jest zła, że pokrzywdzone dziecko nie może milczeć, a powinno szukać pomocy u rodziców, nauczycieli, pedagoga, innej osoby dorosłej, że świadkowie przemocy, jeśli nie czują się na siłach pomóc, powinni powiadomić kogoś starszego. Nauczyciel uświadamia uczniom, że powiadomienie dorosłej osoby nie jest skarżeniem, donoszeniem, kapowaniem, a stawaniem w swojej własnej lub cudzej obronie i niegodzeniem się na przemoc. Milczenie, strach, uleganie groźbom daje poczucie siły kolegom i koleżankom stosującym przemoc, i pozwala, by w szkole nadal było niebezpiecznie i źle. Nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą, jakie mogą być konsekwencje wobec uczniów stosujących przemoc? Uczniowie wymieniają je, a nauczyciel uzupełnia zgodnie ze Statutem Ośrodka. Nauczyciel podaje również do wiadomości, że każde zachowanie o charakterze przestępczym (np. prezentowane na filmie wymuszenie rozbójnicze czy dotkliwa przemoc fizyczna), jeśli będzie miało miejsce w szkole, będzie zgłaszane na policję (taką informację podaje też dzieciom na zakończenie filmu policjant). Ma to na celu upewnienie dzieci, że nie będą osamotnione w sytuacji doznanych krzywd, ale również uświadomienie im, że przemoc w ich wykonaniu będzie pociągała za sobą konsekwencje. 4. Praca w grupach (5 minut) Uczniowie w grupach (dobór losowy) otrzymują do przepracowania następujące sytuacje (treść sytuacji losują) jeśli klasa nie jest liczna, grupy mogą zająć się analizą dwóch sytuacji: Przychodzi do was kolega i mówi, że już drugi raz starszy chłopak zabrał mu śniadanie. Co mu poradzicie? Jak się zachowacie? Wasza koleżanka płacze, bo starsi znów kazali jej przynieść jutro 2 złote, a dziś zabrali 20 groszy, czyli tyle, ile miała. Co jej poradzicie? Jak się zachowacie? Widzicie, że z szatni wybiegło trzech śmiejących się chłopaków, a za nimi wyszedł płaczący maluch w rozdartym swetrze. Jak się zachowacie? Co mu poradzicie? Widzicie, jak do toalety chłopaki wciągają na siłę jakieś dziecko. Co zrobicie? Uczniowie starszej klasy każą wam przynosić dla nich papierosy z domu. Mówią, że macie podkradać je tacie albo mamie. Grożą, że jeśli komuś o tym powiecie, to was dotkliwie pobiją. Co zrobicie? 3

4 Swoje wnioski grupy przedstawiają na forum klasy. Klasa może je przedyskutować. Zamiennie (w zależności od poziomu klasy) grupy otrzymują rozsypanki obrazkowe przedstawiające scenki z bezpiecznej i niebezpiecznej szkoły. Układają je. Prezentują swoją pracę innym grupom, omawiają sytuacje przedstawione na ułożonych ilustracjach i oceniają, która sytuacja jest bezpieczna, a która nie. 5. Praca indywidualna (5 minut) Teraz uczniowie otrzymują do uzupełnienia karty pracy z instrukcją Na kartach macie narysowane dwie osoby. Dziecko, które jest smutne, doznało jakiejś przemocy w szkole zostało pobite, ktoś mu coś siłą zabrał, ktoś mu groził, itp. To drugie dziecko to jesteście wy. Napiszcie w dymku, co poradzicie pokrzywdzonemu dziecku. 6. Zakończenie (10 minut) Ćwiczeniem podsumowującym jest wspólne budowanie szkoły bez przemocy. Polega ono na tym, że uczniowie wybierają (odczytują) spośród wielu kolorowych etykiet tylko te, na których umieszczone zostały słowa kojarzące się z bezpieczeństwem. Z etykiet tych wyklejają na kartonie umieszczonym na ścianie budynek symbolizujący szkołę - przy pomocy blu tacku (szybciej niż klejem). Na zakończenie nauczyciel podkreśla (przypomina), że najlepszym przyjacielem każdego dziecka jest ono samo, i to ono, dziecko, musi dbać o swoje dobro i bezpieczeństwo, i dlatego, gdy ktoś je krzywdzi, musi zgłaszać to dorosłym. Przestrzega też, że szkoła karać będzie uczniów stosujących przemoc. Bibliografia: 1. Karl E. Dambach, Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej, GWP, Gdańsk Joachim Rumpf, Krzyczeć, bić, niszczyć. Agresja u dzieci w wieku do 13 lat, GWP, Gdańsk Dan Olweus, Mobbing - fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać, wydawnictwo Jacek Santorski & CO Beata Kubik, Agresja w szkole, [w:] Szkoła Specjalna 2/ Izabela Gojżewska, Agresja dziecięca, [w:] Szkoła Specjalna 2/3/2000 Załączniki: Załącznik 1 Opis sytuacji do przepracowania w grupach zamieszczony jest w punkcie 4. Załącznik 2 Rozsypanki obrazkowe do rozcięcia (puzzle) 4

5 a) b) 5

6 c) d) 6

7 Załącznik 3 Karta indywidualnej pracy (ad. punkt 5) Załącznik 4 (ad. punkt 6) Kolorowe etykiety do budowania bezpiecznej szkoły (różny kształt) pozytywy dzielenie się delikatność spokój szczerość 7

8 uśmiech szacunek dobroć koleżeństwo pomoc bezpieczeństwo ciepło zrozumienie przyjaźń radość zgoda zaufanie zabawa negatywy bicie wyzwiska obgadywanie przemoc grożenie krzyk kłótnie szarpanie kłamstwa straszenie 8

9 kradzież wymuszanie zaczepianie popychanie kopanie dokuczanie plucie 9