UCHWAŁA Krajowej Rady Kuratorów z dnia 15 maja 2012r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA Krajowej Rady Kuratorów z dnia 15 maja 2012r. Krajowa Rada Kuratorów kierując się troską o sprawność i jakość wykonywanych zadań i rozumiejąc złożoną sytuację Budżetu Państwa w 2012r., po wnikliwym przeanalizowaniu jego elementów składowych w części 15 Sądy Powszechne ; 1. Działając na podstawie art. 45 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych ( Dz.U nr 98, poz z poźn.zm. ) wyraża sprzeciw wobec niespodziewanego i znaczącego ograniczenia środków finansowych przeznaczonych na zwrot kosztów ponoszonych przez społecznych kuratorów sądowych w związku z wykonywaniem orzeczeń sądowych. 2. Wnosi na podstawie art. 2 ust 1 w zw. z art. 10 ust 1 ustawy z dnia 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej ( Dz. U nr 112, poz z późn.,zm. ) o udostępnienie dokonanej analizy skutków decyzji opisanej w punkcie 1 dla funkcjonowania Kuratorskiej Służby Sądowej oraz dla sprawności i jakości wykonywania orzeczeń sądowych. U z a s a d n i e n i e Obecne regulacje prawne zarówno poprzez treść art ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o ustroju sądów powszechnych ( Dz.U. z 2001r, Nr 98, poz., 1070 z późn.zm. ) jak i art. 2 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych ( Dz.U. z 2001r. Nr 98, poz z późn.zm. )

2 potwierdzają historycznie ukształtowany w Polsce model kurateli zawodowospołecznej z wiodącą rolą kuratora zawodowego wspieranego przez kuratorów społecznych. Ze względu na posiadane przygotowanie zawodowe kuratorów zawodowych oraz ich ścisłe związki z sądem pożądana jest maksymalna profesjonalizacja służby kuratorskiej. Stanowisko Krajowej Rady Kuratorów w tej kwestii jest zgodne z oczekiwaniami Ministerstwa Sprawiedliwości. Jednakże z różnych obiektywnych przyczyn realizacja tego postulatu obecnie nie jest możliwa. Duża i stale rosnąca ilość zadań ( w tym także o charakterze organizacyjno - kontrolnym i statystyczno biurowym ) bezpośrednio wykonywanych przez kuratorów zawodowych, nie jest równoważona przez odpowiednią liczbę etatów kuratorów zawodowych oraz etatów sekretarskich. W okresie prac nad kodeksem karnym wykonawczym (1994 r.) T. Szymanowski i S. Lelental postulowali zwiększenie kadry kuratorów zawodowych dla dorosłych do osób 1. Obecnie jest ich jedynie 3.140, a zawodowych kuratorów rodzinnych Powoduje to konieczność dalszego posiłkowania się kuratorami społecznymi, gdyż wiele zadań o podstawowym znaczeniu, jak nadzory czy dozory musi być zlecanych kuratorom społecznym. Kuratorzy społeczni stanowią immanentną część polskiego sytemu kurateli sądowej. O ich znaczeniu w sądowym postępowaniu wykonawczym świadczy nadanie im poprzez zapis art Kodeksu karnego statusu funkcjonariuszy publicznych. Kuratorzy społeczni stanowią dobrze wykwalifikowaną kadrę. Z badań prowadzonych przez Krajową Radę Kuratorów wynika, że na koniec 2011 roku 78,54% kuratorów społecznych legitymowało się wyższym wykształceniem, a 1325 dalszych kuratorów podnosiło swoje wykształcenie. Są oni w sądach rejonowych permanentnie weryfikowani i szkoleni. Ustawodawca w uznaniu 1 Por. T. Szymanowski, Kuratorzy sądowi i zadania przez nich wykonywane po dokonanej reformie,archiwum Kryminologii T.27 ( 2003/2004) s Ministerstwo Sprawiedliwości Wydział Statystyki Sprawozdanie MS-S 40 za 2011r.

3 ich kompetencji oraz stosując się do zaleceń nr R (92) 16 Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia r. w sprawie europejskich reguł dotyczących sankcji i środków alternatywnych powierzył im wykonywanie szeregu odpowiedzialnych zadań związanych z wykonywaniem orzeczeń sądowych. Ograniczenie środków na działalność wolontariuszy jakimi w polskim systemie kurateli sądowej są kuratorzy społeczni jest w istocie sprzeczne z postulatami wyrażonymi w Regule 45 Użyte zostaną wszystkie stosowne zasoby istniejące w społeczeństwie. Cel ten będzie realizowany także przez maksymalne wykorzystanie udziału organizacji i osób prywatnych należących do danej społeczności. oraz w Regule 53 Na czas pełnienia swoich obowiązków osoby prywatne należące do danej społeczności będą ubezpieczone od wypadku, obrażeń i oc. Osoby te otrzymają zwrot niezbędnych wydatków poniesionych w związku z ich pracą. Oznacza bowiem w praktyce ze względu na brak gwarancji zwrotu rzeczywistych wydatków, poniesionych przez kuratorów społecznych w związku z ich pracą ( także związanych z indywidualnym - wobec braku rozwiązań systemowych ubezpieczeniem następstw nieszczęśliwych wypadków ) i w związku z tym zapowiedziami rezygnacji z pełnionych funkcji, znacznym zmniejszeniem udziału wolontariuszy w wykonywaniu orzeczeń sądowych w Polsce. Należy wspomnieć, że w związku nowelizacją Kodeksu karnego wykonawczego z dnia 16 września 2011r. zgodnie z art. 175 kkw dozory mogą sprawować stowarzyszenia, organizacje i instytucje, które za wykonane czynności będą otrzymywać ryczałt w wysokości od 4% do 8% kwoty bazowej ustalonej dla sądowych kuratorów zawodowych (art kkw). W uzasadnieniu do w/w nowelizacji Kkw zawarte są następujące konkluzje: "Podmioty te, ponosząc odpowiedzialność za sprawowanie dozoru w pełnym wymiarze, powinny otrzymywać choć częściową rekompensatę poniesionych kosztów. Przepis ten ukształtowany został na zasadach właściwych dla zwrotu

4 kosztów dla kuratorów społecznych." Z tego zapisu wynika, że ustawodawca ma świadomość jak wysokie koszty związane są ze sprawowaniem dozoru. W ostatnich latach rozszerzono zakres zadań bezpośrednio wykonywanych przez sądowych kuratorów zawodowych, których rzetelne realizowanie wymaga podnoszenia kompetencji oraz większych nakładów pracy. Wystarczy wspomnieć chociażby powierzenie kuratorom zawodowym całości spraw związanych z organizowaniem i kontrolowaniem wykonywania kary ograniczenia wolności, udział w wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, obowiązkowy udział w pracach zespołów interdyscyplinarnych, czy stale rosnące obowiązki biurowo statystyczne zespołów kuratorskich przy jednoczesnym, częstym braku lub posiadaniu niewystarczającej obsługi sekretarskiej zespołów. Sprawne wykonywanie orzeczeń sądowych nie byłoby możliwe bez istotnego udziału kuratorów społecznych. Kuratorzy społeczni odgrywają doniosłą rolę w społecznościach lokalnych są osobami godnymi zaufania i nierzadko lokalnymi autorytetami. Są inicjatorami i koordynatorami środowiskowych działań mających na celu pomoc dziecku i rodzinie. Sumiennie i z zaangażowaniem pełnią swoją funkcję. Kuratorzy społeczni wykonują swoje obowiązki na zasadach wolontariatu otrzymując jedynie zwrot ponoszonych kosztów w formie ryczałtu. Korekta planu finansowego sądów i znaczne zmniejszenie wydatków na ryczałty kuratorów społecznych sprawia, że nawet przy obniżeniu wysokości ryczałtów do 2 % kwoty bazowej w wielu okręgach sądowych nie wystarczy środków na pokrycie wydatków na zwrot kosztów za sprawowanie nadzorów i dozorów przez kuratorów społecznych. Z uwagi na obciążenie kuratorów zawodowych własnymi sprawami w górnych granicach standardów obciążenia pracą określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2003r. w sprawie określenia standardów obciążenia pracą kuratora

5 zawodowego ( Dz.U. 2003r., nr 116 poz ) zadań tych nie mogą przejąć kuratorzy zawodowi bez znaczącego obniżenia jakości pracy, terminowości, częstotliwości kontaktów z podopiecznymi i jakości sporządzanej dokumentacji. Obniżenie przez wielu prezesów sądów rejonowych wysokości ryczałtów kuratorskich do 2 % kwoty bazowej nie zrekompensuje kuratorom społecznym ponoszonych wydatków w związku ze sprawowaniem dozorów lub nadzorów. Rodzi to realne zagrożenie utraty wielu profesjonalnie działających kuratorów społecznych, którzy już zapowiedzieli rezygnację z pełnionej funkcji, ponieważ nie stać ich na pokrywanie kosztów związanych z wykonywaniem środków orzekanych przez sądy. Kwota bazowa stanowiąca podstawę określania wysokości ryczałtu nie jest waloryzowana od 2008r. Od tego czasu koszty dojazdu kuratorów do miejsca wykonywania czynności radykalnie wzrosły szczególnie ze względu na wzrost cen paliw ( np. etylina 95 w grudniu 2008r. kosztowała około 3,50 zł, obecnie około 5,90 zł wzrost o około 68 % ). W powyżej kwestii Ministerstwo Sprawiedliwości wyraziło swoja opinię w piśmie nadzorczym DSP VIII 7005/2/03 z dnia 27 stycznia 2003r., w którym praktyka obniżania kwot ryczałtów przez prezesów sądów rejonowych, została uznana za nieprawidłową: Ryczałty należne kuratorom społecznym za sprawowanie nadzorów lub dozorów, stanowią bowiem zwrot kosztów ponoszonych w związku z wykonywaniem tych środków probacji. Ustawodawca zróżnicował wysokość należnego ryczałtu od 2 do 4 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 90 ust. 2 cyt. Ustawy, w celu zabezpieczenia sprawnego i efektywnego wykonywania tych środków i zwrotu należnych kosztów. Wysokość należnego ryczałtu winna być przede wszystkim uzależniona od stopnia skomplikowania sprawowanego środka. Krajowa Rada Kuratorów jest przekonana, że podjęcie decyzji o obniżeniu środków finansowych przeznaczonych na zwrot kosztów

6 ponoszonych przez społecznych kuratorów sądowych poprzedzona była analizą jej skutków dla funkcjonowania Kuratorskiej Służby Sądowej oraz dla sprawności i efektywności wykonywania orzeczeń sądowych. Dlatego prosimy o udostępnienie dokonanej oceny skutków tej decyzji. PRZEWODNICZĄCY Krajowej Rady Kuratorów Andrzej Martuszewicz