KRAJOWA RADA KURATORÓW WARSZAWA

Transkrypt

1 KRAJOWA RADA KURATORÓW WARSZAWA Warszawa, 12 grudnia 2011 r. Aktualna sytuacja kurateli sądowej w Polsce (na podstawie sprawozdania MS-S 40 oraz danych Komisji Monitorowania Warunków Pracy, Płacy i Obciążeń Obowiązkami KRK - KMWPPiOO) Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu oraz inne czynności określone w przepisach szczególnych (art. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (uks), Dz.U oraz art ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych (usp) Dz.U ). Nałożone na nich zadania wykonują w środowisku zamieszkania lub pobytu osób, których dotyczy postępowanie sądowe (art. 3 uks). Zapisy ustawowe wyraźnie określają rodzaj wykonywanych przez kuratorów zadań i wskazują na doniosłą rolę jaką kuratorzy ogrywają nie tylko w strukturze sądownictwa, ale również w życiu i organizacji społeczeństwa, a w szczególności społeczności lokalnych. Realizując swoje ustawowe obowiązki kuratorzy dostarczają sądom rodzinnym i karnym materiał diagnostyczny, umożliwiający im poznanie osób, o których losie mają one orzekać. Następnie realizują funkcję wspierającą i korekcyjnowychowawczą względem podopiecznych, wobec których sądy orzekły środki wychowawcze (osoby nieletnie) lub karne środki probacyjne (osoby dorosłe), a które ze względu na ich cechy osobowe oraz rodzaj popełnionych czynów i przestępstw, nie muszą i nie powinny być izolowane od swojego środowiska. Kuratorzy pełnią także rolę ochronną wobec dzieci, których rodzicom ograniczono władzę rodzicielską, a względem tych ostatnich funkcję korygującą i wychowującą. Wykonują też różnorodne zadania kontrolne wobec osób podlegających opiece, kurateli, przebywających w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczych, osób skazanych za przestępstwa i wykroczenia, udzielają pomocy materialnej osobom zwalnianym z zakładów karnych (pomoc postpenitencjarna), a od roku 2008 uczestniczą także w wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (SDE). Z punktu widzenia społeczeństwa, a zwłaszcza społeczności lokalnych, kuratorzy sądowi są podstawową instytucją zajmującą się readaptacją osób społecznie marginalizowanych, wykolejonych, które naruszają porządek prawny. Jednocześnie dla tych osób są znakiem, że społeczność ich nie odrzuca i wyciąga do nich pomocną dłoń. Kuratorzy są zatem nosicielami wartości akceptowanych społecznie, w swojej

2 codziennej pracy realizują zasady pomocniczości, solidarności i dobra wspólnego, które są fundamentem życia społecznego. Różnorodność i specyfika zadań kuratorskich polegających na pracy z człowiekiem w jego skomplikowanych relacjach życiowych sprawia, że próby przedstawienia ich wkładu w utrzymanie porządku społecznego, przekraczają ramy analiz statystycznych. Jednakże przytoczenie ich umożliwia przynajmniej częściowe wyobrażenie roli i znaczenia kuratorów sądowych dla życia i porządku społecznego. Kuratorska służba sądowa liczyła na dzień 31 grudnia 2010 roku osób (5194,5 etatów): kuratorów zawodowych, kierowanych przez 90 kuratorów okręgowych i ich zastępców, a do zawodu przygotowywało się 81 aplikantów kuratorskich. Zdecydowana większość kadry kuratorskiej (ponad 95%) posiada wykształcenie wyższe, osoby nie posiadające wykształcenia wyższego mają ponad 25 letni staż pracy w kurateli sądowej. Kuratorzy zawodowi dla dorosłych (3.137,5 etatów) współpracują z liczącą osób kadrą kuratorów społecznych, a kuratorów zawodowych rodzinnych współpracuje z kuratorami i. Kuratorzy zawodowi wykonywali w 2010 roku (według stanu na dzień 31 grudnia) zadania w sprawach osób skazanych wyrokami sądów karnych oraz sprawach podopiecznych sądów rodzinnych. Ponadto kuratorzy dla dorosłych przeprowadzili , a rodzinni wywiadów środowiskowych. Średnia ilość spraw przypadająca na jeden referat dla dorosłych wyniosła 141, w tym 89,5 dozorów i 29,8 kar ograniczenia wolności oraz 99,3 wywiadów środowiskowych. Natomiast średnie obciążenie sprawami kuratora rodzinnego wyniosło 91,7 (w tym 75,4 nadzorów), a wywiadami 168 w skali roku. W prowadzonych przez siebie sprawach kuratorzy dla dorosłych złożyli wniosków, a kuratorzy rodzinni różnego rodzaju wniosków do sądu o modyfikację orzeczenia lub umorzenie postępowania. Równocześnie kuratorzy zakończyli postępowanie sądowe w ponad spraw: kuratorzy dla dorosłych - w sprawach: objętych dozorem, dotyczących kary ograniczenia wolności oraz sprawach dotyczących kontroli okresu próby, przerwy w karze i przygotowania do zwolnienia. Natomiast kuratorzy rodzinni zakończyli postępowanie w sprawach, w tym w sprawach z nadzorem. Poważnym problemem jest niewystarczająca liczba sekretarzy wykonujących czynności z zakresu obsługi biurowej kuratorów. Liczba sekretarzy skierowanych do wyłącznej obsługi kuratorów wyniosła 256, do obsługi częściowej (obok zadań wykonywanych w wydziałach) 121 czyli łącznie 377 osób, a zatem nie każdy z 516 zespołów (nadal 147 zespołów jest pozbawionych jakiejkolwiek obsługi sekretarskiej!) kuratorskich lub Kuratorów Okręgowych posiada obsługę biurową. Oznacza to, że w tych zespołach czynności biurowe dodatkowo obciążają kuratorów

3 zawodowych. W minionym roku wyraźnie poprawiło się wyposażenie służby kuratorskiej w nowoczesny sprzęt biurowy; kuratorzy korzystają z 5621 komputerów. W minionym roku odnotowano 294 przypadki napaści i agresji fizycznej wobec kuratora, wskutek których toczyło się 132 postępowań karnych oraz 153 przypadki napaści zwierząt domowych na kuratora. Pomimo faktu, iż struktury samorządowe są jeszcze bardzo młode, kuratorska służba sądowa kładzie duży nacisk na dyscyplinę i poszanowanie etyki zawodowej. W minionym roku wszczęto 16 postępowania dyscyplinarnych, a w 11 przypadkach zakończono, jedno z nich zakończyło się wydaleniem ze służby. Ponadto w roku 2010 kuratorzy zostali ukarani 8 - karami porządkowymi. Poprawa efektywności pracy kuratorów, szczególnie w obliczu nowych zadań związanych z dozorem elektronicznym i organizowaniem kary ograniczenia wolności, wymaga zdecydowanego zwiększenia liczby etatów kuratorskich, a także zapewnienia im odpowiednich szkoleń, obsługi biurowej i sprzętu biurowego. W aktualnej sytuacji państwa nie widać racjonalnej alternatywy dla kurateli. Osadzenie w więzieniach tych, którzy już teraz oczekują na wykonanie wyroku oznacza wybudowanie wielu nowych zakładów karnych. A przecież osoby uwięzione muszą kiedyś wyjść na wolności i na nowo zaadaptować się do warunków wolnościowych, w czym może im pomóc kurator. Nie można także niedoceniać znaczenia kurateli rodzinnej, która chroni dobra najsłabszych członków społeczeństwa, zapobiega pogłębianiu się wykolejenia i demoralizacji młodych obywateli, a przez to spełnia funkcję prewencyjną i ograniczającą przestępczość osób dorosłych. Zakończona pozytywnie kuratela rodzinna, zmniejsza prawdopodobieństwo wejścia na drogę przestępstwa o okresie dorosłości. Natomiast jej niepowodzenie, to niemal pewny początek kariery przestępczej i społecznego wykolejenia. Warto zatem inwestować w rozwój kurateli, albowiem jest to zawsze inwestycja w człowieka, uzasadniona ekonomicznie (najtańsza forma readaptacji społecznej), społecznie (zachowuje i chroni więzi społeczne i rodzinne) i moralnie (realizuje przekaz wartości i urzeczywistnia fundamentalne zasady społeczne). PRZEWODNICZĄCY Krajowej Rady Kuratorów Andrzej Martuszewicz

4 Załącznik Aktualna sytuacja kurateli sądowej w Polsce (na podstawie danych Wydziału Kurateli DWOiP MS oraz KMWPPiOO KRK) I. Sprawy kadrowe i organizacja kuratorskiej służby sądowej Rok 1. Stan etatowy KSS (wg danych Komisji MWPPiOO KRK) Kuratorzy okręgowi i ich zastępcy 90 etatów Kuratorzy zawodowi dla dorosłych 3.137,5 etatów Kuratorzy zawodowi rodzinni etatów Aplikanci kuratorscy 81 etatów Kuratorzy społeczni dla dorosłych osób Kuratorzy społeczni rodzinni osób 2. Poziom wykształcenia (wg danych Komisji MWPPiOO KRK) wyższe 4.934,5 etatów średnie 260 etatów Kuratorzy podnoszący kwalifikacje na studiach podyplomowych 164 osoby 3. Zespoły kuratorskiej służby sądowej Liczba zespołów Kuratorskiej Służby Sądowej Obsługa biurowa zespołów KSS (liczba etatów): Do wyłącznej Do częściowej Razem obsługi kuratorów obsługi kuratorów Liczba komputerów do użytku kuratorów ,5 133,75 244, ,25 348, ,25 186,5 366, ,5 358, ,5 291, ,21 358, Bezpieczeństwo i utrudnienia w pracy Liczba przypadków napaści i agresji fizycznej wobec kuratora 294 wskutek których wszczęto 132 postępowania karne Liczba przypadków ataku zwierząt domowy na kuratora 153

5 II. Kuratorzy dla dorosłych 1a) Liczba spraw i średnia na referat 1 kuratora dla dorosłych (stan na r.) Dozory Prowadzone przez kuratorów zawodowych Kara ograniczenia wolności Inne sprawy kuratorów dla dorosłych , , , , b) Liczba spraw zakończonych w 2010 roku Dozory Prowadzone przez Kara ograniczenia wolności pozostałe sprawy kuratorów dla dorosłych , , , , , ,7 2. Wywiady środowiskowe Wywiady w postępowaniu przygotowawczym (art. 214 kpk) Prze , ,06 Wywiady w postępowaniu wykonawczym (art. 14 kkw) kuratora Prze , , ,3 Łączna liczba wywiadów przeprowadzonych w obu fazach postępowania sądowego Ogółem Średnia ,2 3. Wnioski składane przez kuratorów zawodowych Rodzaj wniosku Ilość spraw - wnioski dotyczące warunkowego zwolnienia wnioski dotyczące warunkowego zawieszenia kary wnioski dotyczące kary ograniczenia wolności i pracy społecznie użytecznej wnioski dotyczące warunkowego umorzenia pozostałe wnioski dozoru elektronicznego 28 Razem wszystkie wnioski

6 III. Kuratorzy rodzinni 1a) Liczba spraw i średnia na referat 1 kuratora rodzinnego (stan na r.) kuratora Nadzory Prze Inne sprawy kuratorów rodzinnych Ogółem Średnia Ogółem Średnia , , , ,7 1b) Liczba spraw zakończonych w 2010 roku kuratora Nadzory Prze Inne sprawy kuratorów rodzinnych Ogółem Średnia Ogółem Średnia , , , , ,21 2. Wywiady środowiskowe (na podstawie danych MS) Wywiady w postępowaniu rozpoznawczym i wyjaśniającym kuratora Prze , ,3 kuratora Wywiady w postępowaniu wykonawczym Prze , , ,5 Łączna liczba wywiadów przeprowadzonych w obu fazach postępowania sądowego Ogółem Średnia ,5 3. Wnioski składane przez kuratorów zawodowych Rodzaj wniosku Ilość spraw - wnioski dotyczące spraw opiekuńczych - Opm wnioski dotyczące nieletnich - Nw wnioski dotyczące osób zobowiązanych do leczenia odwykowego - Alk wnioski kierowane do podmiotów innych niż sąd Razem wszystkie wnioski

7 IV. Standard obciążenia pracą Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2003 r. w sprawie standardów obciążenia pracą (Dz.U ) wyznaczyło standardy obciążenia oddzielnie dla każdej ze specjalności kuratorskich, które powinno się mieścić w granicach wielkości określonych w tabeli. Lp. 1 2 Rodzaje spraw Dozory / nadzory własne Dozory / nadzory powierzone Kuratorzy dla dorosłych Liczba spraw Kuratorzy rodzinni Liczba spraw od 20 do 35 od 15 do 25 od 30 do 60 od 20 do 40 3 Inne sprawy do 50 do 50 4 Łącznie do 120, w tym 50 własnych do 100, w tym do 50 własnych 7