Konfiguracja ustawień BIOS-u

Transkrypt

1 Konfiguracja ustawień BIOS-u BIOS Basic Input/Output System. (podstawowy system wejścia/wyjścia).program o wielkości 256 lub 512 kb zapisany w pamięci na płycie głównej. Zbiór procedur które wykrywają i uruchamiają komponenty, zbierają informacje o napięciach, temperaturach, wiatrakach. Po sprawdzeniu (kilkadziesiąt sekund) kontrola przekazywana systemowi. Konfigurowany za pomocą interfejsu SETUP-u. Wersje BIOS-u: 1. Phoenix Award (niebieskie tło), 2. Phoenix (szare tło), 3 Ami (rzadziej spotykane) Wejście do menu BIOS-u JeŜeli chcesz zająć się zmianą ustawień BIOS-u, musisz dostać się do specjalnego menu. W zaleŝności od producenta sprzętu wejście do menu BIOS-u moŝe się odbywać na róŝne sposoby, zasada postępowania jest jednak zawsze taka sama. Podczas uruchamiania komputera, mniej więcej w chwili, gdy następuje testowanie pamięci operacyjnej, naleŝy wcisnąć i przytrzymać jeden lub kilka klawiszy. Najpopularniejszym klawiszem-kluczem otwierającym menu BIOS-u jest Del. Oczywiście moŝesz spotkać się z jeszcze innymi słuŝącymi do tego klawiszami lub ich kombinacjami, np. Fl, F2 lub Esc, ewentualnie kombinacją przycisków Alt, Ctrl, Alt+Ctrl+Esc. W komputerach stacjonarnych najczęściej wykorzystuje się jednak do tego celu klawisze Del lub F2. Informację o tym, jaki klawisz otwiera wejście do BIOS-u, zazwyczaj znajdziesz na ekranie monitora podczas startu komputera. JeŜeli Twój pecet nie wyświetla odpowiedniej informacji, co często spotyka się w przypadku komputerów przenośnych, laptopów, notebooków, musisz sprawdzić w dokumentacji płyty głównej, w jaki sposób moŝna się dostać do ustawień BIOS-u. Pamiętaj, Ŝe musisz nacisnąć odpowiedni klawisz; dobrze jest takŝe przytrzymać go przez chwilę, dzięki czemu masz pewność, Ŝe uda Ci się wejść do odpowiedniego panelu kontrolnego. JeŜeli nie udało Ci się otworzyć BIOS-u, musisz jeszcze raz uruchomić komputer i nacisnąć odpowiedni klawisz nieco wcześniej niŝ poprzednim razem. W zdecydowanej większości przypadków po wejściu do ustawień BIOS-u na ekranie Twojego monitora powinny pojawić się napisy wyświetlane na niebieskim lub szarym tle. Zwróć uwagę na to, Ŝe opcje zgrupowane są w dwóch kolumnach (najczęściej), natomiast bezpośrednio pod nimi znajduje się opis klawiszy, z których będziesz korzystać, a takŝe krótki opis aktualnie aktywnej pozycji w menu. Jest jednak kilku producentów, którzy w nieco inny sposób zorganizowali połoŝenie menu w głównym oknie BIOS-u nie ma tu dwóch kolumn, a do odpowiedniego menu wchodzi się, wybierając go z górnego paska wyboru. Aktywna pozycja w menu BIOS-u zawsze jest wyróŝniona innym kolorem, dzięki czemu łatwo jest zlokalizować miejsce, w którym aktualnie się znajdujemy. Do zmiany aktywnej opcji słuŝą klawisze strzałek w prawo, w lewo, w górę i w dół. Za pomocą klawisza Enter moŝesz wejść głębiej w ustawienia danej sekcji. Poza wymienionymi do zmiany wartości poszczególnych opcji moŝesz uŝywać klawiszy Enter, PageDown i PageUp. W niektórych BlOS-ach klawisze słuŝące do poruszania się po menu oraz zmiany wartości danej opcji mogą być nieco inne, np. +, -, Spacja. Najczęściej jest to opisane w głównym menu programu Setup. Musisz wiedzieć, Ŝe płytę główną, a dokładnie BIOS, wyposaŝono w zegar, który działa nawet wtedy, gdy wyłączysz komputer raz ustawione parametry danej opcji pozostaną niezmienne nawet po jego wyłączeniu. Dzieje się tak dlatego, Ŝe na płycie głównej umieszczono dodatkowy akumulator (baterię) zasilający pracę BIOS-u i wbudowanego zegara czasu rzeczywistego. Najczęściej występujące układy menu BIOS-u

2 Standard CMOS Features W tym menu znajdziesz podstawowe ustawienia związane z datą i czasem a takŝe odpowiedzialne za obsługę dysków twardych oraz stacji dyskietek. Często w tym menu są równieŝ zawarte opcje informacyjne. Advanced BIOS Features W tym menu BIOS-u umieszczono szereg opcji odpowiedzialnych za dokładne dostrojenie pracy całego komputera. W zaleŝności od specyfiki konfiguracji Twojego komputera musisz wybrać odpowiednie wartości i ustawić je. Adwanced Chipset Features Menu widoczne w głównym oknie BIOS-u o nazwie Advanced Chipset Features odpowiada za ustawienia parametrów pracy chipsetu płyty głównej. Musisz jednak pamiętać, Ŝe w zaleŝności od rodzaju BIOS-u, a nawet wersji płyty głównej, niektóre opcje mogą się róŝnić nazwą oraz lokalizacją. Integrated Peripherals W tym menu zgromadzono opcje odpowiedzialne za pracę kart rozszerzeń czy kontrolerów zintegrowanych z płytą główną. Mogą to być kontrolery USB, WiFi, IEEE J 394, audio, kart sieciowych i inne w zaleŝności od konstrukcji płyty głównej. Power Management Setup Ostatnio bardzo modnym tematem jest oszczędzanie energii. Trend ten ma swoje odbicie równieŝ w BlOS-ie płyty głównej w postaci opcji Power Management Setup. To tutaj ustawisz wszystkie parametry dotyczące zarządzania energią Twojego peceta. CPU Setup/Freąuency Yoltage Control lub Ratio/Yoltage Control Opcje zgromadzone w tym menu odpowiadają za ustawienie parametrów i napięcie pracy procesora oraz pamięci RAM zainstalowanych w komputerze. Wszystkie zmiany w tym menu naleŝy wykonywać ostroŝnie, poniewaŝ nieprawidłowe ustawienia, np. napięcia zasilającego procesor lub pamięć RAM, mogą spowodować niemoŝność uruchomienia komputera, niestabilność pracy systemu albo trwałe uszkodzenie danego podzespołu. Menu to będzie szczególnie przydatne tym osobom, które chciałyby nieco podnieść wydajność swojego komputera. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe wszystkie zmiany zarówno napięć, jak i taktowania powyŝej poziomu nominalnego, ustalonego przez producenta wykonuje się na własne ryzyko. - PnP/PCI Configuration Setup KaŜdy BIOS płyty głównej posiada zestaw opcji odpowiedzialnych za obsługę gniazd PCI oraz wsparcie technologii PnP. W tym właśnie menu znajdziesz odpowiednie opcje umoŝliwiające zmianę parametrów automatycznej konfiguracji urządzeń i przerwań. Health Status/Hardware Monitor W przypadku większości płyt głównych informacje wyświetlane w tym menu zawierają dane dotyczące aktualnego stanu niektórych funkcji systemu komputerowego, takich jak temperatura procesora, stan napięć, kontrola wentylatorów i informacje o obrotach. Najczęściej menu to posiada jedynie charakter informacyjny i nie jest moŝliwe dokonywanie w nim zmian. W niektórych BlOS-ach moŝna jednak wprowadzić ustawienia krytyczne dotyczące minimalnych obrotów wentylatorów lub przekroczenia temperatur podawanych przez czujniki zamontowane np. na procesorze lub chipsecie płyty głównej oraz przez czujniki dodatkowe. W przypadku dostępnych na rynku nowoczesnych procesorów warto zainteresować się tą częścią menu i wprowadzić odpowiednie ustawienia krytyczne, po

3 osiągnięciu których zostanie wykonana jakaś akcja. Dzięki temu moŝna będzie np. wymusić automatyczne wyłączenie komputera po osiągnięciu zbyt wysokiej temperatury procesora lub w przypadku awarii wentylatora, nie doprowadzając w ten sposób to trwałego uszkodzenia danego podzespołu wskutek przegrzania. Poza wymienionymi powyŝej opcjami w głównym menu SETUP-u moŝesz jeszcze spotkać dodatkowe, często ukryte elementy, zaleŝne od producenta konkretnej płyty głównej. Często producenci dodają do BIOS-u swoje własne rozwiązania technologiczne. Najczęściej w dodatkowym menu lub podmenu moŝna znaleźć opcje odpowiedzialne za ręczne dostrojenie kluczowych parametrów procesora, magistrali, pamięci BAM i podsystemu graficznego. Są one szczególnie przydatne wszystkim tym, którzy lubują się w wyciskaniu maksymalnej mocy ze swoich pecetów. Niektóre dodatkowe opcje są ukryte do chwili naciśnięcia odpowiedniej kombinacji klawiszy, dopiero po wykonaniu tej czynności mamy do nich dostęp. Często wykorzystywaną kombinacją klawiszy jest np. Ctrl+Fl, Ctrl+H, Ctrl+G, Ctrl+Fll. Aby dowiedzieć się, jaka jest kombinacja w przypadku Twojego sprzętu, musisz zerknąć do dokumentacji, którą otrzymałeś wraz z płytą główną. PoniŜej opisaliśmy dodatkowe pozycje, jakie moŝesz spotkać w swoim BlOS-ie. Poza wymienionymi powyŝej opcjami w głównym menu SETUP-u moŝesz jeszcze spotkać następujące elementy: Load Fail-Safe Defaults wczytuje bezpieczne ustawienia. Load Optimized Defaults wczytuje optymalne zdaniem producenta płyty ustawienia BIOS-u. Save and Exit pozwala zapisać zmiany i opuścić SETUP. Exit Whitout Saving pozwala opuścić SETUP bez zapisywania zmian. Set Password/Set User Password/Set Superńsor Password odpowiada za ustawienie hasła zabezpieczającego dostęp do SETUP-u lub komputera. Select Language pozwala zmienić ustawienia domyślnego języka SETUP-u. Oczywiście nie są to wszystkie elementy, z jakimi moŝesz się spotkać w głównym menu SETUP-u. W zaleŝności od rodzaju płyty i jej producenta występują jeszcze inne opcje, które pozwoliliśmy sobie pominąć. Bezpieczne ustawienia BIOS-u JeŜeli Twój komputer działa niestabilnie lub masz problemy z instalacją jakiegoś podzespołu, warto zacząć od BIOS-u i przywrócenia domyślnych bezpiecznych ustawień zalecanych przez producenta płyty. Dzięki temu zyskasz pewność, Ŝe zmiany, jakie uprzednio wprowadziłeś, nie mają negatywnego wpływu na działanie komputera. W celu przywrócenia domyślnych ustawień BIOS-u po wejściu do SETUP-u skorzystaj z jednej z opisanych poniŝej opcji. Load Fail Safe Defaults Lokalizacja: główne menu BIOS-u. Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb Pozwala na wczytanie zdefiniowanych przez producenta płyty głównej ustawień domyślnych, które są bezpieczne dla stabilności komputera, ale nie zapewniają maksymalnej wydajności. W związku z tym po ewentualnym skorzystaniu z tej funkcji warto ręcznie" ustawić kluczowe opcje odpowiedzialne za szybkość pracy komputera. Load Optima! Sertings Lokalizacja: główne menu BIOS-u Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb

4 Przypomina wcześniej opisaną opcję Load Fail Safe Defaults, ale wczytane ustawienia są nakierowane na zwiększenie wydajności komputera. Load Safe mode Lokalizacja: główne menu BIOS-u Dostępne wartości: Y/N lub Yes/No Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb Patrz opcja Load Fail Safe Defaults. Ustawienia, które warto zmienić Po skorzystaniu z ustawień domyślnych producenta płyty głównej lub w przypadku optymalizacji pracy komputera warto zmienić ustawienia kilkunastu kluczowych opcji. W związku z tym poniŝej zamieściliśmy wykaz opcji oraz zalecanych ustawień, które naszym zdaniem są istotne dla optymalnej pracy komputera. Niemal kaŝda płyta główna ma domyślnie ustawione automatyczne wykrywanie zainstalowanych dysków twardych. Odpowiednie opcje znajdują się w menu Standard CMOS Features. Opcje odpowiedzialne za ustawienia wykrywania dysków twardych znajdują się bezpośrednio pod polami daty i czasu. W tym przypadku mamy cztery opcje: IDE Primary Master pierwsze urządzenie przyłączone do pierwszego kanału kontrolera, IDE Primary Slave drugie urządzenie przyłączone do pierwszego kanału kontrolera, IDE Secondary Master pierwsze urządzenie przyłączone do drugiego kanału kontrolera, IDE Secondary Slave drugie urządzenie przyłączone do drugiego kanału kontrolera. Z płytą główną zintegrowany jest kontroler, który tworzy dwa kanały, Primary oraz Secondary; na kaŝdym z tych kanałów moŝna podłączyć dwa urządzenia Master i Slave. W zaleŝności od tego, gdzie i w jakim trybie podłączyłeś dysk, jeśli chcesz zmienić pewne ustawienia, musisz wybrać odpowiednią opcję, a następnie nacisnąć klawisz Enter, by wejść do szczegółowych ustawień danego urządzenia. Auto najprostszym ustawieniem jest właśnie ten tryb. Kiedy jest on wybrany, zostanie uaktywnione automatyczne wykrywanie wszystkich podłączonych do kontrolera urządzeń. Dzięki temu nie będzie potrzeby konfigurowania ich w BlOS-ie ani nie będziesz musiał znać parametrów ich pracy. Polecamy pozostawienie właśnie tego parametru. User ręczne ustawienie opcji uŝytkownika dla konkretnych parametrów dysków twardych. Najczęściej prawidłowe dane dotyczące ich parametrów podane są na naklejkach znamionowych, umieszczonych na obudowie dysku twardego. Oto opcje dostępne w przypadku wyboru ustawień ręcznych: 1. Type typ dysku wybierany z 45 predefiniowanych wpisów; 2. Size przybliŝona pojemność dysku wyliczona na podstawie parametrów sektorów, głowic, cylindrów; 3. Cyls liczba cylindrów; 4. Head liczba głowic; 5 Precomp te parametry są ignorowane przez nowe kontrolery IDE, moŝna zatem ich nie ustawiać; 6 Landz numer cylindra, na którym jest parkowana głowica dysku twardego; 7. Sector liczba sektorów przypadających na jeden cylinder; 8. Modę tryb pracy dysku twardego; Bit Transfer Modę on lub off; odpowiednio włącza lub wyłącza 32-bitowy dostęp do dysku. Jeśli to moŝliwe, powinieneś włączyć tę opcję. W niektórych przypadkach przy pracy z systemem MS Windows NT/2000/XP moŝe ona jednak powodować błędy, co w ostateczności moŝe doprowadzić do utraty danych. Szczególnie dotyczy to pracy z partycjami NTFS. Są to jednak przypadki bardzo odosobnione i w większości zobligowane specyficzną konfiguracją sprzętową.

5 Pamiętaj, Ŝe dla napędów optycznych podłączonych do kontrolera IDE nie musisz nic ustawiać. MoŜesz równieŝ w ich przypadku pozostawić wartość Auto. Warto zauwaŝyć, Ŝe ustawienia ręczne parametrów dysku twardego mogą spowodować nieprawidłową pracę nowszych konstrukcji dysków, jak równieŝ niepoprawne działanie (brak moŝliwości zarządzania danymi), gdy zostanie podłączony np. do innej płyty głównej z opcją ustawioną na tryb Auto. Bezpośrednio pod ustawieniami dysków twardych znajdują się dwie opcje odpowiedzialne za ustawienie stacji dyskietek. Związane z nimi pola noszą odpowiednio nazwy Drive A oraz Drive B. JeŜeli posiadasz stację dyskietek, to koniecznie musisz ją ustawić w BlOS-ie komputera; w przeciwnym razie będzie ona niewidoczna dla systemu. MoŜesz mieć podłączone dwie stacje dyskietek pierwsza będzie miała przypisaną literę A, a druga B. W niektórych typach BIOS-u moŝna spotkać jeszcze opcję Floppy 3 Modę Support, która jest dla nas raczej nieprzydatna. UmoŜliwia ona poprawne działanie stacji dyskietek 3,5" o pojemności 1,2 MB zamiast standardowej 1,44 MB opcja ta powinna zostać wyłączona Disabled. Zawsze po wprowadzeniu wszystkich zmian moŝesz wrócić do głównego okna BIOSu; wystarczy, Ŝe naciśniesz klawisz Esc. Nie obawiaj się, uŝycie tego klawisza nie spowoduje powrotu do starych ustawień. PoniŜej zamieściliśmy opis pozostałych opcji, które powinny ulec zmianie. Postaraj się je odszukać w swoim BlOS-ie i wprowadź ustawienia zgodne z naszymi zaleceniami, ale weź równieŝ pod uwagę to, Ŝe część z opcji oraz ich ustawienia są zaleŝne od konkretnej konfiguracji komputera. System Date Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: Month/Day/Year (Miesiąc/Dzień/Rok) Zalecane ustawienia: zgodnie ze stanem faktycznym Pozwala na skonfigurowanie daty i czasu niezbędnego dla pracy komputera. Dostępne są następujące wartości: Month miesiąc (liczby od l do 12 lub nazwa miesięcy), Day dzień (liczby od l do 31), Year rok (liczby określające dany rok). System Time Lokalizacja: Standard CMOS Features Dostępne wartości: hh/mm/ss (godziny/minuty/sekundy) Zalecane ustawienia: zgodnie ze stanem faktycznym Pozwala na określenie godziny. Memory Freąuency for Lokalizacja: CPU Setup, Freąuency Yoltage Control, Ratio/Yoltage Control Dostępne wartości: Auto/200/266/333/400/SPD/iane zaleŝnie od płyty głównej Zalecane ustawienia: Auto lub zaleŝnie od konfiguracji sprzętowej Opcja ta słuŝy do określenia taktowania pamięci DDR. Jak wiesz, pamięci DDR są taktowane zgodnie z wartością szyny FSB. Taktowanie moŝe odbywać się w sposób synchroniczny lub asynchroniczny. W zaleŝności od konfiguracji komputera, a dokładnie od posiadanego procesora, będziesz miał następujące moŝliwości wyboru: FSB 533 MHz: 3 taktowanie pamięci x3, 4 taktowanie pamięci x4, Auto lub SPD automatyczne dobranie ustawień

6 FSB 800 MHz: 2.00 taktowanie pamięci x2,» 2.66 taktowanie pamięci x2.66, 3.00 taktowanie pamięci x3 (dla DDR2 600 i FSB 800 MHz), Auto lub SPD automatyczne dobieranie ustawień. Przykład wyliczenia taktowania pamięci w stosunku do FSB: FSB533MHz/4 = MHz x 3 daje w przybliŝeniu 400 MHz (DDR400). FSB800MHz/4 = 200 MHz x 2 daje 400 MHz (DDR400). FSB800MHz/4 = 200 MHz x 3 daje 600 MHz (DDRII600) itd. Max Memclock MHz Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/100/133/166/200 Zalecane ustawienia: Auto Pozwala na ustawienie maksymalnego taktowania pamięci RAM. MoŜesz pozostawić wartość Auto lub skorzystać z ustawień odpowiednich dla swojej pamięci. 128-bit Memory Data Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features, BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: Auto lub zaleŝnie od konfiguracji sprzętowej Opcja ta słuŝy do określenia taktowania pamięci DDR. Jak wiesz, pamięci DDR są taktowane zgodnie z wartością szyny FSB. Taktowanie moŝe odbywać się w sposób synchroniczny lub asynchroniczny. W zaleŝności od konfiguracji komputera, a dokładnie od posiadanego procesora, będziesz miał następujące moŝliwości wyboru: FSB 533 MHz: 3 taktowanie pamięci x3, 4 taktowanie pamięci x4, Auto lub SPD automatyczne dobranie ustawień FSB 800 MHz: 2.00 taktowanie pamięci x2,» 2.66 taktowanie pamięci x2.66, 3.00 taktowanie pamięci x3 (dla DDR2 600 i FSB 800 MHz), Auto lub SPD automatyczne dobieranie ustawień. Przykład wyliczenia taktowania pamięci w stosunku do FSB: FSB533MHz/4 = MHz x 3 daje w przybliŝeniu 400 MHz (DDR400). FSB800MHz/4 = 200 MHz x 2 daje 400 MHz (DDR400). FSB800MHz/4 = 200 MHz x 3 daje 600 MHz (DDRII600) itd. Max Memclock MHz Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Auto/100/133/166/200 Zalecane ustawienia: Auto Pozwala na ustawienie maksymalnego taktowania pamięci RAM. MoŜesz pozostawić wartość Auto lub skorzystać z ustawień odpowiednich dla swojej pamięci. 128-bit Memory Data Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features, BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: Disabled/Enabled/Auto Zalecane ustawienia: zaleŝne od tego, czy pamięć pracuje w trybie dualnym

7 Pozwala na włączenie lub wyłączenie 128-bitowego trybu pracy pamięci RAM. Po włączeniu tej opcji pamięci RAM będą działać w trybie dwukanałowym znacznie poprawi to wydajność komputera PC. Pamiętaj, Ŝe dwukanałowa obsługa pamięci RAM wymaga instalacji dwóch takich samych modułów w odpowiednich bankach. Większość płyt automatycznie wykrywa i włącza obsługę pamięci w trybie dwukanałowym. DDR DIMM Data Width Lokalizacja: Advanced Chipset Features, BIOS Performance Acceleration Dostępne wartości: 128-bit/64-bit/Auto Zalecane ustawienia: 128-bit lub Auto, chyba Ŝe nie chcesz uŝywać trybu dwu-kanałowego Za pomocą tej opcji moŝesz włączyć lub wyłączyć obsługę pamięci w trybie dwukanałowym. Limit CPU Max. To 3 Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zaleŝnie od uŝywanego systemu operacyjnego Dla systemów MS Windows XP wyłącz tę opcję Disabled. Natomiast w przypadku systemów jednoprocesorowych, np. MS Windows 98, ustaw wartość Enabled. CPU Host Clock (CPU/PCI) Lokalizacja: CPU Setup, Freguency Yoltage Control, Ratio/Voltage Control Dostępne wartości:.auto/zaleŝnie od producenta płyty. Zalecane ustawienia: Auto, chyba Ŝe chcesz podkręcać procesor UmoŜliwia zmianę częstotliwości pracy procesora. W zaleŝności od producenta płyty głównej i jej modelu moŝna zmienić częstotliwość w zakresie od 100 MHz do np. 355 MHz z krokiem co l MHz lub innym. Dobra płyta główna powinna dawać wiele moŝliwości zmiany taktowania szyny FSB. Pamiętaj, Ŝe zmiana taktowania FSB moŝe spowodować niestabilną pracę komputera, jeśli zostały podane zbyt wysokie parametry. JeŜeli komputer nie uruchomi się po tej zmianie, musisz zresetować CMOS za pomocą odpowiedniej z worki na płycie głównej lub wyjąć na kilka minut baterię podtrzymującą pamięć. CPU Host Freąuency (MHz) Lokalizacja: CPU Setup, Freąuency Yoltage Control, Ratio/Yoltage Control Dostępne wartości:.auto/zaleŝnie od producenta płyty Zalecane ustawienia: Auto, chyba Ŝe chcesz podkręcać procesor UmoŜliwia zmianę częstotliwości pracy szyny FSB. W zaleŝności od producenta płyty głównej moŝna dokonać zmian częstotliwości w zakresie od 100 MHz do (np.) 200 MHz lub więcej, z krokiem co l MHz lub nieco innym, np. stopniowanym co kilka MHz (zaleŝnie od płyty). Zmiana parametrów moŝe spowodować niestabilną pracę komputera w przypadku, gdy zostały podane zbyt wysokie wartości. JeŜeli komputer nie uruchomi się po zmianie tego parametru, w wielu przypadkach będziesz zmuszony zresetować CMOS za pomocą odpowiedniej zworki na płycie głównej. Jest ona często oznaczona opisem CMOS Clear lub Reset CMOS. Select Boot device Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: zaleŝnie od producenta płyty głównej Zalecane ustawienia: zaleŝnie od konfiguracji sprzętowej Za pomocą tej funkcji moŝesz określić kolejność przeszukiwania urządzeń pod kątem obecności sektora startowego. W większości BIOS-ów dostępne są następujące opcje konfiguracyjne:

8 Floppy stacja dyskietek, LS/ZIP napęd LS120 lub ZIP, HDD-0 dysk twardy Primary Master, HDD-1 dysk twardy Primary Slave, HDD-2 dysk twardy Secondary Master, HDD-3 dysk twardy Secondary Slave, SCSI urządzenie podłączone do dodatkowego kontrolera SCSI, 11 CD-ROM napęd optyczny, LAN karta sieciowa lub sieć LAN, USB FDD stacja dyskietek podłączona do kontrolera USB, USB CD-ROM napęd optyczny podłączony do kontrolera USB, USB HDD dysk twardy podłączony do kontrolera USB (w niektórych przypadkach ta opcja jest przydatna podczas uruchamiania komputera z pamięci PenDrive), ; USB FlashDisc pamięć flash w postaci klucza USB, USB Drive Ali inne urządzenia podłączone do kontrolera USB. Onboard H/W Serial ATA Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zaleŝnie od tego, czy potrzebujesz kontrolera SATA Funkcja pozwala wyłączyć lub włączyć zintegrowany kontroler dysków SATA (Serial ATA). Dnchip SATA Port Lokalizacja: Advanced Chipset Features Dostępne wartości: Disabled/Manulal/Auto Zalecane ustawienia: zaleŝnie od konfiguracji komputera Jeśli wybierzesz Manuał, to będziesz miał do wyboru następujące dodatkowe parametry: SATA PORT O, m SATA PORT l. W parametrach tych moŝesz określić sposób obsługi oraz zasady emulacji dysków IDE. IDE Pri.Master dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie on traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na pierwszym kanale jako pierwszy napęd w kolejności. IDEPri. Slave dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie on traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na pierwszym kanale jako drugi napęd w kolejności. >- IDE Sec.Master dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie on traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na drugim kanale jako pierwszy napęd w kolejności. IDE Sec.Slave dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie on traktowany jak standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na drugim kanale jako drugi napęd w kolejności. SATA PORT O dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie on traktowany jak standardowy dysk SATA. SATA PORT l dysk podpięty do kontrolera SATA; będzie on traktowany jak standardowy dysk SATA. Jeśli posiadasz w swoim komputerze dysk Serial ATA podpięty do jednego z portów kontrolera SATA (O lub l), to w trakcie instalacji systemu operacyjnego, takiego jak MS Windows NT, MS Windows 2000, MS Windows XP czy MS Windows 2003, będziesz musiał skorzystać ze sterownika dostarczonego przez producenta wraz z płytą. Zazwyczaj odpowiedni sterownik znajduje się na dyskietce. Potrzeba wczytania sterownika do obsługi

9 SATA jest zgłaszana przez system w odpowiednim momencie musisz wcisnąć klawisz F6, a dalej postępować zgodnie z instrukcjami instalatora. Jeśli z jakichś powodów nie posiadasz odpowiedniego sterownika, to nie zainstalujesz systemu, poniewaŝ Twój dysk SATA nie zostanie rozpoznany i instalacja zakończy się komunikatem, Ŝe nie został on wykryty. W takim przypadku moŝesz skorzystać z opisywanej przez nas opcji. Ustaw wartość SATA PORT O na IDE Pri.Master (pierwszy kanał nie moŝe być zajęty przez inne urządzenie, np. napęd optyczny itp.). Po tym zabiegu dysk podpięty do PORTU SATA O będzie widoczny jako standardowy dysk IDE podłączony do kontrolera IDE na pierwszym kanale jako pierwszy napęd w kolejności. Teraz bez problemu zainstalujesz system bez wymaganego sterownika, poniewaŝ program instalacyjny będzie przekonany", Ŝe ma do czynienia ze standardowym dyskiem twardym IDE. Tak samo postępujesz z następnymi parametrami, uwzględniając swoją konfigurację sprzętową. Onchip Serial ATA Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: Disabled/Auto/Combined/Enhanced/No-Combined Zalecane ustawienia: zaleŝnie od konfiguracji komputera Opcja ta umoŝliwia dokładne dostosowanie trybów pracy kontrolerów SATA i PATA oraz ustawienie najbardziej poŝądanej kombinacji podłączonych do nich urządzeń. Dostępne są wartości: Auto BIOS automatycznie wykryje urządzenia i odpowiednio je skonfiguruje. Combined pozwala na wybranie jednego z kilku zdefiniowanych wariantów.. SATA only wyłącznie urządzenia podłączone do kontrolera SATA (SATAO/1/2/3); PATA Pri, SATA Sec pierwsze urządzenia IDE i następne w kolejce SATA (IDEl, SATA1/3); SATA Pri, PATA Sec pierwsze urządzenia SATA i następne w kolejce IDEI (SATAO/2, IDEI); PATA only wyłącznie urządzenia podłączone do kontrolera IDE. Enhanced umoŝliwia wybranie bardziej zaawansowanych trybów :IDE (IDEl, SATA 0/1/2/3); AHCI (IDE l, SATA 0/1/2/3) gdy ustawione w trybie zaawansowanym; RAID (IDE l, SATA 0/1/2/3, SATA support RAID O lub l). Non-Combined urządzenia podłączone do kontrolera SATA będą emulowały tryb pracy dokładnie tak samo, jak gdyby były podłączone do standardowego kontrolera PATA (IDE). Opcja ta jest dostępna wyłącznie w niektórych modelach płyt głównych. W zaleŝności od producenta moŝe przybierać róŝne formy, ale znaczenie pozostaje takie samo. Uznaliśmy, Ŝe przyda się jeszcze mała prezentacja moŝliwości opisanych ustawień na przykładzie konkretnej konfiguracji komputera. ZałóŜmy, Ŝe posiadasz w swoim systemie cztery napędy dwa standardowe napędy IDE i dwa urządzenia Serial ATA podłączone do dwóch z czterech dostępnych na płycie kontrolerów Serial ATA: 1. dysk twardy IDE (Primary Master podłączony do pierwszego kanału), 2. napęd optyczny IDE (Primary Slave podłączony do pierwszego kanału), 3. dysk twardy SATA (podłączony do kontrolera SATAO), 4. napęd optyczny SATA (podłączony do kontrolera SATA2). Jeśli wybierzesz tryb Auto, kolejność wykrywania napędów będzie następująca: 1. dysk SATAO (będzie widoczny tak jak normalny dysk IDE Primary Master), 2. napęd SATA2 (będzie widoczny tak jak normalny napęd IDE Primary Slave),

10 3. dysk IDE (będzie widoczny jako Secondary Slave), 4. napęd IDE (będzie widoczny jako Secondary Slave). Przy takim ustawieniu będziesz miał np. moŝliwość zainstalowania systemu XP bez potrzeby ładowania sterownika Serial ATA z dyskietki. System będzie przekonany", Ŝe ma do czynienia ze standardowymi napędami IDE. Jeśli masz urządzenia SATA podłączone do SATA1 i SATA3, to automatycznie będą one ustawione w trybie Secondary Master (SATAl) i Secondary Slave (SA-TA3), a dyski podpięte do kontrolera PATA (IDE) zostaną przesunięte w pozycję Primary Master i Primary Slave. Jeśli wybierzesz tryb Disabled, kolejność wykrywania napędów będzie następująca: 1. dysk IDE (będzie widoczny jako Primary Master), 2. napęd IDE (będzie widoczny jako Primary Slave), 3. dysk SATAO (nie będzie widoczny w systemie), 4. napęd SATA2 (nie będzie widoczny w systemie). Jeśli wybierzesz tryb Combined i ustawienie parametru PATA CHO Pri, uzyskasz następującą konfigurację: 1. dysk IDE (będzie widoczny jako Primary Master), 2. napęd IDE (będzie widoczny jako Primary Slave), 3. dysk SATAO (nie będzie widoczny w systemie), 4. napęd SATA2 (nie będzie widoczny w systemie). : Nie będziesz miał wtedy moŝliwości np. zainstalowania systemu lub dostępu do dysku Serial ATA, chyba Ŝe został on podpięty do kontrolera SATAl lub SATA 3. Jeśli dysk i napęd Serial ATA są podłączone do SATAO i SATA2, tak jak w naszym przykładzie, to aktywują się urządzenia SATAl i SATA3, a te podpięte do SATAO i SATA2 nie będą widoczne dla systemu. Natomiast po ustawieniu parametru PATA CH1 Pri uzyskasz następujący układ urządzeń: 1. dysk SATAO (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary Master), 2. napęd SATA2 (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary Slave), 3. dysk IDE (będzie widoczny jako Secondary Master), 4. napęd IDE (będzie widoczny jako Secondary Slave). Jeśli dysk i napęd Serial ATA są podłączone do SATAO i SATA2, tak jak w naszym przykładzie, to urządzenia SATA1 i SATA3 zostaną wyłączone i nie będą widoczne dla systemu. Po ustawieniu trybu Enchanced układ urządzeń przybierze następującą postać: 1. dysk IDE (będzie widoczny jako Primary Master), 2. napęd IDE (będzie widoczny jako Primary Slave), 3. dysk SATAO (będzie widoczny jako SATA, lecz na dodatkowym kontrolerze), 4. napęd SATA2 (będzie widoczny jako SATA, lecz na dodatkowym kontrolerze). Ostatnie z dostępnych ustawień Non-Combined pozwala na ustawienie następującego układu urządzeń:, 1. dysk SATAO (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary Master), 2. napęd SATA2 (będzie widoczny jak normalny dysk IDE Primary Slave), 3. dysk IDE (nie będzie widoczny w systemie), 4. napęd IDE (nie będzie widoczny w systemie). SATA/RAID/SCSI Baot Order Lokalizacja: Advanced BIOS Features Dostępne wartości: SCSI/RAID/SATA Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb danej konfiguracji sprzętowej Jeśli masz więcej niŝ jeden kontroler, np. zainstalowałeś SCSI lub inny zintegrowany z płytą

11 główną (moŝe to być kontroler wykonany w najnowszej technologii dla dysków Serial ATA lub RAID), opcja ta umoŝliwi wybranie, który z nich będzie miał pierwszeństwo podczas uruchamiania systemu (wczytania sektora startowego). Masz do wyboru następujące opcje: SCSI kontroler w postaci karty PCI SCSI, RAID kontroler pracujący w trybie RAID, SATA kontroler Serial ATA. Warto dodać, Ŝe coraz więcej nowych płyt głównych ma zintegrowane kontrolery Serial ATA oraz RAID dla dysków IDE lub Serial ATA. Popularność tego typu rozwiązań stale rośnie, a co za tym idzie, znaczenia nabiera opcja SATA/RAID/SCSI Boot Order. Onboard Legacy Audio Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb Odpowiada za uaktywnienie trybu emulacji chipsetu dźwiękowego. Pozwala teŝ wybrać odpowiednie tryby emulacji, zgodne ze standardem SoundBlaster. Nie ma potrzeby włączania zgodności ze standardem SoundBlaster, jeŝeli nie pracujesz w systemie MS DOS. Nie musisz korzystać z tej opcji, jeŝeli została wyłączona karta dźwiękowa zintegrowana z płytą główną. JeŜeli włączyłeś emulację, uaktywnione zostaną następujące opcje: SB I/O Base Address ustawienia adresów Input-Output (wejścia-wyjścia) dla emulacji SoundBlaster, standardowa wartość to 220 H; SB IRQ. Select ustawienia przerwania IRO, standardowa wartość toirq5; SB DMA Select ustawienia kanału DMA, standardowa wartość to DMA1; MPU 401 umoŝliwia włączenie interfejsu MIDI takiego, jaki był uŝyty na kartach SoundBlaster, standardowo Disabled (wyłączony); MPU 401 I/O Address ustawienie adresu Input-Output (wejścia-wyjścia) dla interfejsu MIDI, standardowy zakres to H. Pamiętaj, Ŝe wszystkie opisane tu opcje są wymagane tylko wtedy, gdy grasz np. w starsze gry przeznaczone dla systemu MS DOS. Zakładamy jednak, Ŝe korzystasz z systemu MS Windows, a to oznacza, Ŝe moŝesz pominąć te ustawienia. Azalia Codec Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Auto/Disbaled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba Ŝe chcesz uŝywać kontrolera audio zintegrowanego z płytą Azalia jest teŝ znana pod nazwą HD (Intel Hight Definition Audio). Jest wysokiej jakości kontrolerem audio zintegrowanym z płytą główną przeznaczoną dla procesorów Intel. Pozwala na włączenie lub wyłączenie ośmiokanałowego kontrolera audio. Wybór opcji Auto spowoduje, Ŝe w przypadku wykrycia podłączenia głośników czy innych urządzeń do gniazd karty dźwiękowej kontroler zostanie automatycznie włączony. OnboardVIA1394 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disdbled/Enabled Zalecane ustawienia: Disabled, chyba Ŝe uŝywasz tego kontrolera Pozwala na włączenie lub wyłączenie zintegrowanego z płytą główną kontrolera FireWire. JeŜeli go nie uŝywasz, to wyłącz tę opcję, zaoszczędzisz w ten sposób przerwanie IRQ. OnChipIEEE1394 Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disdbled/Enabled

12 Zalecane ustawienia: Disabled; Coraz więcej producentów płyt głównych wyposaŝa swoje produkty w ten typ portów. JeŜeli posiadasz jakieś urządzenia zgodne z tym standardem, np. kamerę wideo, włącz te porty na płycie głównej. JeŜeli nie uŝywasz Ŝadnego urządzenia współpracującego z IEEE 1394, bezwzględnie wyłącz porty na płycie zaoszczędzisz dzięki temu przerwania IRQ. Nowe karty dźwiękowe, np. typu SB Audigi, posiadają wbudowany port IEE1394; jeśli posiadasz taki model, wyłącz kontroler na płycie po co dublować funkcje? Onboard H/W LAN Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: Disabled/Enabled,' Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb, Wyłącza lub włącza kartę sieciową zintegrowaną z płytą główną. JeŜeli uŝywasz w swoim komputerze karty sieciowej, warto ją usunąć i włączyć kartę zintegrowaną z płytą główną. Dzięki temu zwolnisz jedno gniazdo PCI, a wnętrze obudowy stanie się bardziej przestronne, co poprawi cyrkulację powietrza i chłodzenie komputera. Primary Graphics Adapter Lokalizacja: Integrated Peripherals Dostępne wartości: PCI/AGP'/Onboard Zalecane ustawienia: AGP, chyba Ŝe uŝywasz starej karty PCI lub karty zintegrowanej z płytą Opcja ta słuŝy do określenia domyślnej karty graficznej. Do wyboru masz wartość AGP wybierz ją, jeŝeli komputer ma uŝyć karty AGP, PCI uŝyj jej, jeśli komputer ma wystartować z karty PCI, oraz Onboard jeśli chcesz uŝywać karty zintegrowanej z płytą główną. Opcja ta przydaje się, jeśli w swoim komputerze zamontowałeś więcej niŝ jedną kartę graficzną. W nowych płytach głównych moŝesz spotkać się jeszcze z opcją PEG odpowiadającą karcie PCI-Express. VGA Shared Memory Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features. Dostępne wartości: 4/8/16/32/64 zaleŝnie od producenta płyty Polecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb Opcja ta odpowiada za określenie rozmiaru pamięci RAM wydzielonej na potrzeby zintegrowanej karty graficznej. Jeśli posiadasz płytę ze zintegrowaną grafiką, w tej opcji moŝesz podać wielkość pamięci, która zostanie odjęta od RAM. W tym przypadku nie jest to przydzielane dynamicznie, więc jeśli nie ma potrzeby wydzielenia więcej niŝ np. 8 MB (praca w aplikacjach biurowych), to nie ustawiaj większej wartości. Jeśli jednak chcesz grać w gry 3D i masz duŝo pamięci RAM, moŝesz ustawić wartości w przedziale 32 MB - 64 MB. Pamiętaj jednak, Ŝe ustawiona wartość zostanie odjęta od pamięci operacyjnej. AGP Aperture Size Lokalizacja: Advanced Chipset Features '' Dostępne wartości: 4/8/16/32/64/128/256 Zalecane ustawienia: zaleŝnie od posiadanej karty, ale pomiędzy 64 a 128 Odpowiada za udostępnianie pamięci operacyjnej dla karty graficznej AGP na potrzeby teksturowania itp. MoŜna ustawić rozmiar pamięci przydzielonej z zasobów RAM-u bez odejmowania ich od sumy pamięci zainstalowanej w komputerze. Gdy zaistnieje taka potrzeba, pamięć jest wykorzystywana dynamicznie. Najlepsze parametry moŝna osiągnąć, ustawiając wielkości w zakresie od 64 MB do 128 MB. Pamiętaj, Ŝe opcja ta dotyczy jedynie kart AGP. Obecnie wszystkie nowoczesne karty graficzne AGP korzystają z tej opcji, ale

13 kiedyś moŝna było spotkać takie, które nie potrafiły wykorzystać oferowanych przez nią moŝliwości. Zapis ustawień W celu zapisania lub zignorowania wprowadzonych ustawień skorzystaj z opcji opisanych poniŝej. Save and Exit Setup Option Lokalizacja: główne menu Dostępne wartości: Y/N. Zalecane ustawienia: zaleŝnie od tego, czy chcesz zapisać zmiany wprowadzone w BlOS-ie UmoŜliwia zapisanie zmian wprowadzonych w BlOS-ie. Wystarczy, Ŝe zaznaczysz tę opcję w głównym menu BIOS-u, wciśniesz Enter, następnie Y i ponownie Enter. Teraz komputer zostanie automatycznie uruchomiony ponownie, a wprowadzone zmiany zaczną obowiązywać. Exit Without Saving Option Lokalizacja: główne menu Dostępne wartości: Y/N Zalecane ustawienia: zaleŝnie od potrzeb Pozwala na wyjście z BIOS-u bez zapisywania wprowadzonych ustawień. Wystarczy, Ŝe zaznaczysz tę opcję w głównym menu i naciśniesz klawisz Enter. Następnie naciśnij Y, aby potwierdzić chęć wyjścia z BIOS-u. Wybór opcji N spowoduje pozostanie w nim Aktualizacja BIOS-u Aktualizacja BIOS-u płyty głównej jest jedną z pierwszych czynności, jakie musisz wykonać w przypadku, gdy podczas uruchamiania komputera napotkasz na problemy. PoniŜej przedstawiliśmy dokładny opis tej czynności. Z góry jednak pragniemy uprzedzić, Ŝe operacja ta niesie ze sobą spore ryzyko niepowodzenia i dlatego sugerujemy rozwagę podczas jej wykonywania. Identyfikacja płyty głównej Jedną z najwaŝniejszych czynności, jakie musisz wykonać przed aktualizacją BIOS-u, jest poprawna identyfikacja płyty głównej. JeŜeli źle ją zidentyfikujesz i uaktualnisz BIOS, uŝywając oprogramowania przeznaczonego do innej płyty głównej (lub jej innej wersji), moŝe się okazać, Ŝe komputer nie uruchomi się lub będzie źle działać. Aby poprawnie określić producenta płyty głównej, jej oznaczenia oraz aktualną wersję, naleŝy skorzystać z dołączonej do niej dokumentacji. Wiemy jednak z doświadczenia, Ŝe nie zawsze to, co jest napisane w dokumentacji, pokrywa się z tym, co zostało rzeczywiście zamontowane w komputerze. Wielu producentów płyt głównych, szczególnie tych mniej znanych (mniej markowych), drukuje jedną, ogólną instrukcję do kilku modeli. W związku z tym najlepszym i najbezpieczniejszym sposobem zidentyfikowania posiadanego przez Ciebie modelu są po prostu bezpośrednie oględziny. Zazwyczaj nazwa producenta jest umieszczona na płycie, w okolicy gniazda AGP lub między gniazdami PCI Informacje o modelu płyty są zazwyczaj nadrukowane na niej samej Jeśli juŝ wiesz, kto jest producentem Twojej płyty, powinieneś jeszcze odszukać jej dokładne oznaczenie i model. Te informacje prawdopodobnie równieŝ będą nadrukowane bezpośrednio na płycie głównej. Ewentualnie mogą się znajdować na naklejkach identyfikacyjnych, które często są umieszczane na ostatnim gnieździe PCI lub na zewnętrznej stronie portów równoległych (w przypadku konstrukcji ATX). Jeśli jednak i tam ich nie ma, to warto jeszcze przyjrzeć się płycie od spodu. Koniecznie odszukaj teŝ wersję płyty głównej. Najczęściej producent umieszcza odpowiedni nadruk w jednym z jej naroŝników

14 Informacje o wersji płyty powinny być na niej nadrukowane lub naklejone PokaŜemy to na konkretnym przykładzie. PoniŜej widać nazwę odczytaną z płyty głównej. GA-7N400Pro2 W tym przypadku napis umieszczono między gniazdem AGP a chipsetem płyty głównej. Pierwszy człon oznacza nazwę producenta. Drugi, 7N400 Pro2, to oznaczenie konkretnego modelu. Warto jeszcze poszukać informacji o wersji danego modelu płyty. Odpowiednie oznaczenie najczęściej znajduje się na jej krawędzi i ma postać Rev Oczywiście numer po słowie Rev. jest róŝny w zaleŝności od wersji płyty i producenta. JeŜeli nie masz moŝliwości wglądu do środka komputera, a co za tym idzie nie jesteś w stanie znaleźć potrzebnych informacji, pozostaje Ci zdać się na dokumentację lub specjalistyczne oprogramowanie które powinno określić zarówno producenta, jak i model Twojej płyty głównej. Program CTBIOS pozwala odczytać informacje o płycie Jednym z ciekawszych programów słuŝących do odczytania wersji BIOS-u oraz modelu płyty głównej jest CTBIOS System- Info/'CTBIOS.shtml. Potrafi on sprawdzić, z jakim BlOS-em mamy do czynienia, kto jest producentem płyty głównej oraz jaki jej model mamy w komputerze. Niestety, wyniki pracy programu CTBIOS (lub innych podobnych) mogą być niekompletne albo błędne. MoŜe się okazać szczególnie w przypadku tańszych konstrukcji Ŝe program do odczytu danych wyświetli zbyt skąpą informację, która niewiele pomoŝe. Jeśli masz dostęp do Internetu, moŝesz spróbować na podstawie tych danych zidentyfikować płytę. Gdy wszystkie opisane wcześniej moŝliwości identyfikacji płyty głównej zawiodły, Internet daje Ci jeszcze jedną szansę. Uruchom komputer. Gdy na ekranie wyświetlą się informacje o typie procesora, ilości pamięci itd., na samym dole znajdziesz kilkanaście cyfr i liter. Zatrzymaj dalsze uruchamianie komputera za pomocą klawisza Pause. Press DEL to enter SEIUP. <F3> to Enter Boot Menu 11/05/06-KI A6LYA1CC-13 Ekran startowy komputera PC Zapisz na kartce cały ciąg wyświetlanych znaków. Pierwsze liczby określają datę produkcji danego BIOS-u. Po tej informacji podany jest rodzaj chipsetu płyty głównej. Pozostałe liczby to identyfikatory płyty. Na ich podstawie powinieneś odszukać w Internecie dane dotyczące producenta oraz modelu Twojej płyty głównej.

15 Oto przykładowe dane identyfikujące płytę: 10/13/ i440bx - W977-2A69KM4KC - 00 Warto przypomnieć, Ŝe informacje podane są tu według formatu: data produkcji BIOS-u chipset płyty jej identyfikator. Informacjami, które najbardziej przyczynią się do sprawdzenia producenta płyty, są te zapisane jako przedostatnie w naszym przykładzie jest to ciąg 2A69KM4KC. Teraz wystarczy wpisać go do wyszukiwarki, np na ekranie zostaną wyświetlone odnośniki do stron zawierających ten wpis. Po przejrzeniu wyników wyszukiwania okazało się, Ŝe płyta, której identyfikatora uŝyliśmy w zaprezentowanym przykładzie, jest produktem firmy MicroStar. Jest to model MS-6163 (BX Master) zbudowany z wykorzystaniem chipsetu 440BX i posiadający dodatkowy kontroler IDE66. Identyfikacja wersji BIOS-u W stosunkowo łatwy sposób moŝesz zidentyfikować producenta Twojego BIOS-u. Jego nazwa jest najczęściej wyświetlana u góry ekranu zaraz po uruchomieniu komputera, w trakcie wykonywania wstępnej procedury testowej POST Jeśli nie zdąŝysz jej przeczytać, moŝesz przy następnym uruchamianiu komputera wcisnąć klawisz Pause spowoduje to zatrzymanie tego procesu. MoŜesz teŝ odczytać nazwę producenta, wchodząc do głównego menu BIOS-u. Na samej górze tego menu znajdziesz stosowną informację o wytwórcy oprogramowania Twojej płyty. Wreszcie część z tych informacji znajdziesz na układzie flashrom (umieszczonym na płycie głównej), w którym zapisany jest BIOS. Najczęściej jest na nim umieszczona naklejka, na której widnieje nazwa producenta moŝe to być np. AWARD, AMI lub PHOENIX. Na pewno jednak łatwiej uzyskać potrzebne informacje podczas uruchamiania komputera, choćby dlatego, Ŝe nie trzeba go w tym celu rozkręcać (co mogłoby być wręcz niemoŝliwe w przypadku zaplombowania obudowy przez sprzedawcę, u którego nabyłeś peceta). Bez względu na to, w jaki sposób zdobyłeś potrzebne dane, zapisz je, poniewaŝ mogą Ci się przydać do odszukania nowszej wersji oprogramowania. Przy zapisie daty pamiętaj, Ŝe jest ona podawana w standardzie amerykańskim miesiąc/dzień/rok. Jeśli jednak, uŝywając podanych tu sposobów, nie jesteś w stanie określić rodzaju, producenta oraz wersji BIOS-u, moŝesz skorzystać z programów, takich jak CTBIOS, które zrobią to za Ciebie. Oto przykładowe informacje wyświetlane na monitorze zaraz po włączeniu komputera: Award Modular BIOS v.4.51pg, Copyright (C) , Award Software, Inc. Z wyświetlonego napisu moŝna wywnioskować, iŝ BIOS płyty głównej został wyprodukowany przez firmę AWARD. W6163MJ V Ten napis wskazuje na wersję BIOS-u; tutaj jest to 5.6. W przypadku niektórych płyt głównych udostępniane są zintegrowane z nimi dodatkowe kontrolery IDE. Na płycie, której dotyczy nasz przykład, umieszczono zintegrowany z nią dodatkowy kontroler Ultra ATA66, dlatego teŝ po przejściu procedury testowej POST są wyświetlane dodatkowe informacje dotyczące jego BIOS-u. Oto przykładowe informacje o wersji BIOS-u zintegrowanego kontrolera dysków UltraATAGG: ULTRA 66 (Tm) BIOS Versin 2.00 (Build 18) C) Promise Technology, Inc Ali Rights Reserved

16 Zapis ten informuje nas o aktualnej wersji BIOS-u dla zintegrowanego z płytą główną dodatkowego kontrolera (IDE firmy Promis Technology); tutaj jest to wersja Pamiętaj, Ŝe nie jest to informacja dotycząca BIOS-u płyty głównej i nie naleŝy się nią kierować, poszukując jego uaktualnienia. W większości przypadków po aktualizacji BIOS-u na płycie głównej uaktualniony zostanie równieŝ BIOS dodatkowego kontrolera. Aktualizacja BIOS-u z dyskietki Zanim rozpoczniesz proces aktualizacji, upewnij się, Ŝe w BlOS-ie masz wyłączoną opcję dotyczącą zabezpieczenia przed zapisem do układu flashrom. Opcja ta to Flash protection. Sprawdź równieŝ w dokumentacji Twojej płyty głównej, czy przed aktualizacją nie musisz przestawić odpowiedniej zworki zabezpieczającej układ flashrom przed nieautoryzowanym zapisem. Jeśli taka zworka znajduje się na płycie, to musisz ustawić ją tak, by umoŝliwiała wykonanie aktualizacji BIOS-u; opis odpowiedniego ustawienia moŝesz znaleźć w dokumentacji płyty głównej. Przygotuj dyskietkę startową i zapisz na niej plik BIOS-u, który pobrałeś z sieci. Umieść teŝ na niej odpowiedni plik słuŝący do wykonania aktualizacji. Obecnie moŝesz spotkać następujące programy do aktualizacji BIOS-u: awdflash pozwala na programowanie BIOS-ów wyprodukowanych przez firmę Award, amiflash pozwala na programowanie BIOS-ów wyprodukowanych przez firmę Ami, flash pozwala na programowanie BIOS-ów płyt firmy ASUS bez systemu PnP, Aflash.exe pozwala na programowanie BIOS-ów płyt firmy ASUS z systemem PnP, Audos przeznaczony do aktualizacji BIOS-ów najnowszych płyt firmy ASUS. Po uruchomieniu odpowiedniego programu aktualizacyjnego postępuj zgodnie z jego komunikatami. Proces przygotowania dyskietki startowej ogranicza się jedynie do jej sformatowania z parametrem /s lub włączenia odpowiedniej opcji w graficznej nakładce w systemie MS Windows. Następnie pozostaje skopiowanie na nią plików (bądź pliku) zawierających nową wersję BIOS-u oraz programatora. Pamiętaj, Ŝe na dyskietce nie powinno być plików autoexec.bat i config.sys. Pora przeprogramować BIOS. W tym celu uruchom komputer z uprzednio przygotowanej dyskietki i po załadowaniu plików systemowych uruchom odpowiedni plik programatora, np. Awdflash.exe (w zaleŝności od producenta Twojego BIOS-u), a następnie zaczekaj na pojawienie się listy z opcjami do wyboru. Zanim rozpoczniesz wymianę BIOS-u na nowszy, musisz koniecznie wykonać kopię jego aktualnej wersji. W tym celu sprawdź, czy na liście występuje odpowiednia opcja. W przykładowym programatorze nosi ona nazwę Save Current BIOS to file. Po jej wybraniu wystarczy wcisnąć na klawiaturze klawisz Enter. Teraz zostaniesz poproszony o podanie nazwy dla pliku, który powstanie na dyskietce. Wystarczy, Ŝe wpiszesz nazwę, np. stary.bin, a następnie naciśniesz klawisz Enter. Po chwili aktualna wersja BIOS-u znajdzie się w pliku zapisanym na dyskietce. Aby wymienić BIOS, w głównym menu programu dokonującego aktualizacji wybierz opcję odpowiedzialną za jej przeprowadzenie Update BIOS IncludingBo-ot Block and ESCD. Następnie zostaniesz poproszony o podanie nazwy pliku zawierającego nową wersję BIOS-u (to ten plik, który na początku zapisywałeś na dyskietce); po jej wpisaniu musisz nacisnąć klawisz Enter. Program aktualizujący sprawdzi sumę kontrolną, aby uzyskać pewność, Ŝe plik nie jest uszkodzony. JeŜeli test wypadnie pomyślnie, zostaniesz jeszcze raz zapytany, czy chcesz dokonać aktualizacji naciśnięcie klawisza Y spowoduje rozpoczęcie procesu uaktualniania. Po zakończeniu aktualizacji na ekranie monitora pojawi się informacja o tym, Ŝe proces zakończył się sukcesem. Teraz pozostaje ponownie uruchomić komputer i gotowe. Pamiętaj, aby sprawdzić dokładnie, jaką wersję BIOS-u posiadasz (pojemność układu flashrom). Dla pojemności l Mb, 2 Mb oraz 4 Mb pliki z aktualizacją będą miały odpowiednio

17 128 kb, 256 kb i 512 kb. JeŜeli nie wiesz, jaki BIOS posiadasz, to po uruchomieniu programu do aktualizacji zrób jego kopię. Następnie sprawdź rozmiar pliku wynikowego, a kopię zachowaj na wszelki wypadek. W trakcie uaktualniania BIOS-u pod Ŝadnym pozorem nie wyłączaj komputera! Przed rozpoczęciem aktualizacji zawsze zrób kopię BIOS-u, a po zapisaniu jego pliku na dyskietce (a takŝe zanim rozpoczniesz aktualizację) sprawdź, czy jest on poprawnie odczytywany. JeŜeli nie jesteś pewien tego, co robisz, zrezygnuj z aktualizacji lub poproś serwis o przeprowadzanie tej czynności za Ciebie. Warto wiedzieć, Ŝe poza moŝliwością wykonania aktualizacji BIOS-u z dyskietki moŝna ją równieŝ przeprowadzić z dysku twardego lub pamięci PenDrive. Daje to prawie stuprocentową pewność, Ŝe np. podczas odczytu pliku z obrazem BIOS-u nie zostanie on uszkodzony, jak to się często dzieje z dyskietkami. BIOS. Przewodnik. Wydanie II biopr2.htm BIOS. Leksykon kieszonkowy. Wydanie II ABC sam naprawiam komputer