ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 503 ACTA BIOLOGICA NR 14

Transkrypt

1 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 503 ACTA BIOLOGICA NR MARIAN CIACIURA IZABELA KĘCIK BEATA BOSIACKA DRZEWA O ROZMIARACH POMNIKOWYCH NA TERENIE POWIATU STRZELECKO-DREZDENECKIEGO Trees of monumental dimensions in Strzelce-Drezdenko district Słowa kluczowe: drzewa pomnikowe, lokalizacja, stan zdrowotny, północno-zachodnia Polska Key words: monumental trees, localization, health state, north-western Poland 1. Wstęp Powiat strzelecko-drezdenecki jest zlokalizowany w północno-wschodniej części województwa lubuskiego. W obrębie powiatu znajduje się pięć gmin: miasto i gmina Drezdenko, Dobiegniew, Strzelce Krajeńskie, gmina Zwierzyn i Stare Kurowo. Całkowita powierzchnia powiatu wynosi 1248 km 2. Pod względem fizjograficznym obszar powiatu dzieli się na dwie części: północną, należącą do makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego (Równina Drawska i Pojezierze Dobiegniewskie) oraz południową, która jest położona w obrębie makroregionu Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej (Kotlina Gorzowska) (Kondracki 2000). Część północna należy do nizinnych pagórkowatych i wzgórzowych krajobrazów glacjalnych, z dominacją gleb brunatnych i rdzawych. Środkową oraz południową część powiatu tworzą krajobrazy dolin i obniżeń równin zalewowych, z glebami bagiennymi i madami (Ostaszewska, Rychling 2005). Obszary leśne zajmują 49% powierzchni całego powiatu ( ha lasów). W przeważającej części stanowią one fragmenty trzech dużych kompleksów leś-

2 14 Marian Ciaciura, Izabela Kęcik, Beata Bosiacka nych: Puszczy Barlinecko-Gorzowskiej (NW i W część powiatu), Puszczy Drawskiej (NE, E i środkowa część powiatu) oraz Puszczy Noteckiej (S część powiatu). W granicach powiatu znajdują się znaczne fragmenty Drawieńskiego Parku Narodowego oraz Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. W 2003 roku Lubuski Klub Przyrodników dokonał weryfikacji zarejestrowanych pomników przyrody województwa lubuskiego, w tym powiatu strzelecko-drezdeneckiego. Duża liczba tego typu obiektów świadczy o szczególnych walorach przyrodniczych badanego terenu. Celem niniejszego opracowania jest zestawienie wszystkich zarejestrowanych dotąd drzew o rozmiarach pomnikowych w obrębie powiatu oraz wzbogacenie tej listy o liczne, nowe propozycje własne. 2. Metody badań Badania przeprowadzono na terenie powiatu strzelecko-drezdeneckiego w latach Poprzedziła je wnikliwa analiza literatury dotyczącej szaty roślinnej i ochrony przyrody w powiecie. Za drzewo kwalifikujące się do uznania za pomnik przyrody uznano takie, które osiągnęło określone w literaturze progi wymiarowe (Pawlaczyk, Jermaczek 1997). Obwody pni mierzono na wysokości 130 cm nad powierzchnią gruntu. Przedstawiony poniżej wykaz drzew o wymiarach pomnikowych sporządzono na podstawie badań własnych, niepublikowanych materiałów udostępnionych przez nadleśnictwa oraz waloryzacji gmin (Gawroński i in a, b, c). W trakcie prowadzonych badań został ponadto zweryfikowany stan zdrowotny zarejestrowanych drzew pomnikowych. 3. Wykaz drzew o rozmiarach pomnikowych Tabela 1. Zarejestrowane drzewa pomnikowe Table 1. Registered monumental trees Lp. Gatunek Obwód Wysokość pnia [cm] [m] Lokalizacja Uwagi Acer platanoides Park w Mierzęcinie Nr inw *** 2 Acer platanoides Park w Mierzęcinie Nr inw.1082 *** 3 Acer platanoides Park w Mierzęcinie Nr inw *** 4 Acer platanoides Park w Mierzęcinie Nr inw *** 5 Acer platanoides Park w Osieku Nr rej. 989/38 * Grupa pięciu drzew 6 Acer platanoides Park w Chrapowie Nr rej. 1092/51 **

3 Drzewa o rozmiarach pomnikowych Acer platanoides Park w Wołogoszczu Nr rej. 1084/43 ** 8 Acer platanoides Park w Tucznie Nr rej. 979/15 * Grupa trzech drzew 9 Acer pseudoplatanus Park w Osieku Nr rej. 384/30 * 10 Acer pseudoplatanus Przy drodze z Ogard Nr rej. 131/7 **** do Chomętowa (500 m E od Ogard) 11 Acer pseudoplatanus Atropurpureum Park w Tucznie Nr rej. 973/9 * 12 Acer pseudo-platanus Na skraju lasu, S od Nr rej. 104/5 **** Wilanowa, przy drodze do Santoczna jako Quercus robur! Park w Mierzęcinie Nr inw. 8 *** 13 Aesculus hippo-castanum 14 Carpinus betulus Park w Tucznie Nr rej. 976/12 * Grupa dwóch drzew 15 Fagus sylvatica Park w Mierzęcinie Nr inw. 109 *** 16 Fagus sylvatica Park w Mierzęcinie Nr inw. 457 *** 17 Fagus sylvatica Park w Mierzęcinie Nr inw. 467 *** 18 Fagus sylvatica Park w Osieku Nr rej. 986/32 * Grupa trzech drzew, oznakowana tabliczką 19 Fagus sylvatica Park w Chrapowie Nr rej. 1091/50 ** 20 Fagus sylvatica Park w Wołogoszczu Nr rej. 1086/45 ** 21 Fagus sylvatica Park w Tucznie Nr rej. 980/16 * 22 Fagus sylvatica Wąwóz przy drodze z Gardzka do Zwierzyna, 2 km S od Gardzka Grupa trzech drzew, oznakowana tabliczką Nr rej. 1013/25 * Grupa trzech drzew 23 Fraxinus excelsior Park w Mierzęcinie Nr inw *** 24 Fraxinus excelsior Park w Mierzęcinie Nr inw *** 25 Fraxinus excelsior Park w Mierzęcinie Nr inw *** 26 Fraxinus excelsior Park w Mierzęcinie Nr inw *** 27 Fraxinus excelsior Park w Tucznie Nr rej. 981/17 * Grupa ośmiu drzew, jedno drzewo zamiera 28 Larix decidua Park w Mierzęcinie Nr inw. 448 *** 29 Picea abies Park w Mierzęcinie Nr inw. 767 *** 30 Pinus strobus Park w Mierzęcinie Nr inw. 765 *** 31 Platanus x acerifolia Park w Mierzęcinie Nr inw. 449 *** 32 Platanus x acerifolia Park w Mierzęcinie Nr inw. 830 ***

4 16 Marian Ciaciura, Izabela Kęcik, Beata Bosiacka Platanus x acerifolia Park w Chrapowie Nr rej. 1090/49 ** 34 Populus nigra (?) W Dobiegniewie, przy Nr rej. 993/39 * tzw. Oflagu IIC 35 Quercus petraea Na półwyspie jeziora Nr rej. 990/36 * Osiek 36 Quercus robur Las koło Karwina, 150 m N od leśniczówki Nr rej. 106/3 **** Grupa czterech drzew, jedno drzewo martwe, jedno zamiera 37 Quercus robur Na skraju lasu, 700 m E od drogi Międzychód Drezdenko Nr rej. 102/2 **** 38 Quercus robur Przy kościele w Goszczanowcu Nr rej. 1097/5 ** 39 Quercus robur Przy drodze obok kościoła Nr rej. 1332/6 **** w Rąpinie 40 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 105 *** 41 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 303 *** 42 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 315 *** 43 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 322 *** 44 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 670 *** 45 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 821 *** 46 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 931 *** 47 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw *** 48 Quercus robur Park w Mierzęcinie Nr inw. 980 *** 49 Quercus robur Park w Osieku Nr rej. 983/29 * 50 Quercus robur W lesie przy drodze nad Nr rej. 1104/54 ** jeziorem Płociczno 51 Quercus robur Park w Wołogoszczu Nr rej. 1087/46 ** 52 Quercus robur Las przy Ogardzkim Nr rej. 286 **** Młynie 53 Quercus robur Park w Wołogoszczu Nr rej. 1086/45 ** 54 Quercus robur Park w Wołogoszczu Nr rej. 1083/41 ** 55 Quercus robur Park w Chrapowie Nr rej. 1089/48 ** 56 Quercus robur W Wilanowie, S od rzeki Nr rej. 21/1 ***** Pełcz 57 Quercus robur Park w Tucznie Nr rej. 972/8 * 58 Quercus robur ,5 km N od Tuczna, Nr rej. 1008/20 * przy drodze do Chłopowa 59 Quercus robur Nad jeziorem Buszewo, 1,5 km S od Buszowa Nr rej. 1006/18 *

5 Drzewa o rozmiarach pomnikowych Quercus robur We wsi Gardzko Nr rej. 1012/24 * Dwa drzewa, oznakowane tabliczką 61 Quercus robur We wsi Danków Nr rej. 1010/22 * 62 Quercus robur Leśnictwo Chomętowo, Nr rej. 286 * oddz. 27 c 63 Taxus baccata We wsi Głusko Nr rej. 1094/48 ** Dwa drzewa, oznakowane tabliczką 64 Thuja plicata Leśnictwo Dębogóra, Nr rej. 36 **** koło leśniczówki Zrost trzech pni, drzewo zasycha, oznakowane tabliczką 65 Thuja plicata Park w Chrapowie Nr rej. 1088/47 ** 66 Thuja pilcata We wsi Wilanów, S od Nr rej. 103/4 **** rzeki Pełcz Grupa trzech drzew 67 Tilia cordata Park w Mierzęcinie Nr inw *** 68 Tilia cordata Park w Mierzęcinie Nr inw *** 69 Tilia cordata Park w Osieku Nr rej. 987/33 * 70 Tilia cordata Las nad jeziorem Płociczno Nr rej. 1105/55 ** 71 Tilia cordata We wsi Ługi Nr rej. 992/38 * 72 Tilia cordata We wsi Gardzko Nr rej. 1011/23 73 Tilia cordata We wsi Tuczno Nr rej. 1009/21 * 74 Tilia platyphyllos We wsi Ogardy Nr rej. 105/6 **** Grupa czterech drzew 75 Tilia platyphyllos Park w Tucznie Nr rej. 978/14 * Dwa drzewa 76 Ulmus laevis Park w Mierzęcinie Nr inw. 991 *** 77 Ulmus glabra Park w Osieku Nr rej. 982/28 * 78 Ulmus laevis Park w Wołogoszczu Nr rej. 1082/40 ** * Rozporządzenie nr 2 Wojewody Gorzowskiego z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Gorz. nr 27/90) ** Rozporządzenie nr 28 Wojewody Gorzowskiego z dnia r. w sprawie uznania za pomnik przyrody (Dz. Urz. Woj. Gorz. nr 17/91) *** Zarządzenie nr 34 Wojewody Gorzowskiego z dnia r. (Dz. Urz. Woj. Gorz. nr 11/89) **** Decyzja nr 53/70 PWRN w Zielonej Górze z dnia r. w sprawie uznania za pomnik przyrody (Dz. Urz. nr 1/71) ***** Decyzja nr 86/66 PWRN w Zielonej Górze z dnia r. (Dz. Urz. nr 2/66)

6 18 Marian Ciaciura, Izabela Kęcik, Beata Bosiacka Tabela 2. Proponowane pomniki przyrody Table 2. Suggested monuments of nature Lp. Gatunek Obwód pnia [cm] Lokalizacja Uwagi Acer platanoides 350 Park przy kościele w Przeborowie 2 Acer pseudoplatanus Leśnictwo Buszów, oddz. Propozycja Nadleśnictwa 115 L Strzelce Kraj., dwa drzewa 3 Acer pseudoplatanus 310 Przy drodze Bronowice Wielisławie 4 Acer saccharinum Goszczanowiec, przy drodze koło mostu na rzece Średni stan zdrowotny, Noteć dwa drzewa 5 Aesculus hippocastanum 306 Wieś Radęcin * 6 Aesculus hippocastanum 310 Wieś Radęcin 7 Alnus glutinosa 251 Na brzegu rzeki Drawy w gminie Dobiegniew 8 Carpinus betulus 404 Drawieński Park Narodowy, aleja Springe Za- kręt 9 Carpinus betulus 257 Wieś Radachowo 10 Fagus sylvatica 315 Leśnictwo Górzyska, Propozycja Nadl. Smolarz oddz. 440 f 11 Fagus sylvatica 380 Leśnictwo Górzyska, Propozycja Nadl. Smolarz oddz. 238 f 12 Fagus sylvatica 575 Wieś Goszczanowiec, w le sie 200 m od skrzyżowania Drezdenko Gorzów Wlkp. 13 Fagus sylvatica Wieś Grąsy, wzdłuż drogi do wsi Klasztorne Aleja 15 drzew 14 Fagus sylvatica 585 Drawieński Park Narodowy, okolice wsi Moczele Zrost czterech pni 15 Fagus sylvatica 475 Wieś Osowiec 16 Fagus sylvatica 303 Drawieński Park Narodowy, nad jeziorem Perkoz 17 Fagus sylvatica 322 Nad rzeką Drawą w gminie Dobiegniew 18 Fagus sylvatica 325 Nad jeziorem Łęczyn 19 Fagus sylvatica 360 Nad jeziorem Łęczyn 20 Fagus sylvatica 450 Nadl. Głusko, oddz. 250 f Propozycja Nadl. Głusko

7 Drzewa o rozmiarach pomnikowych Fagus sylvatica 410 Nad rzeką Drawą, S od Sitnicy 22 Fagus sylvatica 345 Nad rzeką Drawą, S od Sitnicy 23 Fagus sylvatica 480 Wąwóz przy drodze Gardzko Zwierzyn 24 Fagus sylvatica 340 Wąwóz przy drodze Gardzko Zwierzyn 25 Fagus sylvatica 310 Wąwóz przy drodze Gardzko Zwierzyn 26 Fagus sylvatica 370 Leśnictwo Strzelce Krajeńskie, oddz. 326 d Propozycja Nadleśnictwa Strzelce Krajeńskie 27 Fagus sylvatica 320 Leśnictwo Smolarz, oddz. Propozycja Nadl. Smolarz 245 c 28 Fagus sylvatica 400 Leśnictwo Smolarz, oddz. Propozycja Nadl. Smolarz 352 a 29 Fraxinus excelsior 530 Wieś Drawiny 30 Fraxinus excelsior 390 Drawieński Park Narodowy, 31 Fraxinus excelsior km NE od Górecka, przy drodze do wsi Gościmiec 32 Larix decidua 314 Nadl. Głusko, oddz. 22 d Propozycja Nadl. Głusko 33 Picea abies 300 Drawieński Park Narodowy, 34 Picea abies 320 Drawieński Park Narodowy, 35 Picea abies 350 Drawieński Park Narodowy, 36 Pinus sylvestris 240 Cmentarz w Drawinach 37 Pinus sylvestris 270 Drawieński Park Narodowy, nad jeziorem Perkoz 38 Pinus sylvestris 345 Wieś Radachowo 39 Pinus sylvestris 284 Nad rzeką Drawą, S od Sitnicy 40 Pinus sylvestris 188 Leśnictwo Buszów, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 89 L Krajeńskie 41 Pseudotsuga taxifolia 315 Park we wsi Brzoza 42 Quercus petraea 630 Wieś Kosin 43 Quercus petraea 530 Wieś Klesno

8 20 Marian Ciaciura, Izabela Kęcik, Beata Bosiacka Quercus petraea 380 Leśnictwo Zagórze, oddz. Propozycja Nadl. Głusko 297 a 45 Quercus petraea 352 Drawieński Park Narodowy, 46 Quercus petraea 400 Nadl. Głusko, oddz. 135 c Propozycja Nadl. Głusko 47 Quercus petraea 420 Nadl. Głusko, oddz. 311 a Propozycja Nadl. Głusko 48 Quercus petraea 360 Nadl. Głusko, oddz. 138 g Propozycja Nadl. Głusko 49 Quercus petraea 320 Nadl. Głusko, oddz. 138 g Propozycja Nadl. Głusko 50 Quercus petraea 330 Nadl. Głusko, oddz. 138 g Propozycja Nadl. Głusko 51 Quercus petraea 310 Nadl. Smolarz, oddz. Propozycja Nadl. Smolarz 182 b 52 Quercus petraea Leśnictwo Buszów, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 100 g Kraj., grupa trzech drzew 53 Quercus petraea Leśnictwo Buszów, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 115 r Kraj., grupa trzech drzew 54 Quercus petraea 450 Leśnictwo Wełmin, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 243 d Krajeńskie 55 Quercus petraea Leśnictwo Długie, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 82 bx Kraj., grupa trzech drzew 56 Quercus robur km od wsi Goszczanowo (w kierunku Skwierzyny), na terenie szkółki leśnej 57 Quercus robur km od wsi Goszczanowo (w kierunku Skwierzyny), na terenie szkółki leśnej, dwa drzewa 58 Quercus robur 480 Wieś Grąsy, przy dworku 59 Quercus robur 420 Wieś Grąsy, w alei przy drodze do wsi Klasztorne 60 Quercus robur 360 Nadl. Głusko, koło Radachowa 61 Quercus robur 405 W alei S od Głuska 62 Quercus robur 350 Stare Osieczno, przy sklepie 63 Quercus robur 460 Stare Osieczno 64 Quercus robur 390 Nadl. Głusko, przy bunkrze Dromader 65 Quercus robur 320 Wieś Radęcin 66 Quercus robur 355 Nad rzeką Drawą, S od Sitnicy 67 Quercus robur 440 Nadl. Głusko, oddz. 257 k Propozycja Nadl. Głusko 68 Quercus robur 425 Nadl. Głusko, oddz. 234 m Propozycja Nadl. Głusko 69 Quercus robur 425 Park we wsi Ługi

9 Drzewa o rozmiarach pomnikowych Quercus robur Leśnictwo Chomętowo, Propozycja Nadl. Strzelce oddz. 50 g Kraj., dwa drzewa 71 Quercus robur 440 Park we wsi Przyłęg 72 Quercus robur Wąwóz w lesie we wsi ; trzy Długie drzewa 73 Quercus robur 740 Leśnictwo Wielisławice, Propozycja Nadl. Strzelce oddz. 145 f Krajeńskie 74 Quercus robur 530 Leśnictwo Wielisławice, Propozycja Nadl. Strzelce oddz. 157 c Krajeńskie 75 Quercus robur 490 Leśnictwo Wielisławice, Propozycja Nadl. Strzelce oddz. 165 c Krajeńskie 76 Quercus robur 400 Park we wsi Machary 77 Quercus robur 350 Leśnictwo Górki, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 370 d Krajeńskie 78 Quercus robur Leśnictwo Górki, oddz. Propozycja Nadl. Strzelce 382 b Kraj., dwa drzewa 79 Quercus robur 360 Wieś Górecko, przy szkole 80 Quercus robur 362 Wieś Górecko 81 Quercus robur 352 Wieś Gościmiec, przy szkole 82 Quercus robur 340 Nadl. Smolarz, oddz. Propozycja Nadl. Smolarz 245 c 83 Sorbus intermedia 206 Wieś Radęcin, przy drodze 84 Thuja occidentalis 180 Przy leśniczówce Czarnolas w Nadl. Głusko 85 Tilia cordata 360 Wieś Grotów, przy szkole 86 Tilia cordata 550 Drezdenko, przy kościele Średni stan zdrowotny 87 Tilia cordata 430 Nad rzeką Moczelą, koło Moczel 88 Tilia cordata 306 Przy leśniczówce Czarnolas w Nadl. Głusko 89 Tilia cordata 398 Drawieński Park Narodowy, 90 Tilia cordata 327 Drawieński Park Narodowy, 91 Tilia cordata 502 Drawieński Park Narodowy, 92 Tilia cordata 400 Drawieński Park Narodowy,

10 22 Marian Ciaciura, Izabela Kęcik, Beata Bosiacka Tilia cordata 302 Przy kanale nad jeziorem Perkoz 94 Tilia cordata 345 Wieś Radachowo 95 Tilia cordata 300 Wieś Radęcin, przy parafii 96 Tilia cordata 430 Nadl. Głusko, oddz. 231 a Propozycja Nadl. Głusko 97 Tilia cordata 410 Nadl. Głusko, oddz. 11 i Propozycja Nadl. Głusko 98 Tilia cordata 325 Strzelce Kraj. Wsch., przy stacji PKP 99 Tilia platyphyllos 450 Wieś Lubiatów 100 Tilia platyphyllos 390 Wieś Radęcin, przy parafii 101 Tilia platyphyllos 527 Park we wsi Ługi 102 Tilia platyphyllos 500 Park we wsi Brzoza 103 Tilia platyphyllos 520 Wieś Sławno, przy dawnym folwarku 104 Tilia platyphyllos Park w Wielisławie, trzy drzewa 105 Ulmus glabra 300 Drawieński Park Narodowy, 106 Ulmus glabra 353 Wieś Radęcin, przy parafii 107 Ulmus laevis 350 Park w Przeborowie 108 Ulmus laevis 313 Drawieński Park Narodowy, 109 Ulmus laevis 300 Wieś Górecko 110 Ulmus laevis 315 Przy Urzędzie Gminy w Zwierzynie * z 1988 r., wykorzystana w waloryzacjach gmin (Gawroński i in a, b, c) 4. Podsumowanie Na terenie powiatu strzelecko-drezdeneckiego zanotowano 247 drzew o rozmiarach pomnikowych. Należą one do 25 gatunków: Acer platanoides, A. pseudoplatanus, A. saccharinum, Aesculus hippocastanum, Alnus glutinosa, Carpinus betulus, Fagus sylvatica, Fraxinus excelsior, Larix decidua, Picea abies, Pinus sylvestris, P. strobus, Platanus x acerifolia, Populus nigra, Pseudotsuga taxifolia, Quercus petraea, Q. robur, Sorbus intermedia, Taxus baccata,

11 Drzewa o rozmiarach pomnikowych Thuja occidentalis, T. plicata, Tilia cordata, T. platyphyllos, Ulmus glabra, U. laevis. Jako pomniki przyrody oficjalnie zarejestrowanych jest 78 pojedynczych okazów (65 drzew) lub grup drzew (13 grup obejmujących 45 drzew) (tabela 1). Pozostałe zostały zaproponowane do objęcia ochroną przez nadleśnictwa oraz wykonawców inwentaryzacji przyrodniczych gmin (tabela 2). Przeprowadzone przez autorów niniejszej pracy badania pozwoliły wzbogacić tę listę o 29 pojedynczych drzew i 6 grup drzew (obejmujących 25 drzew). Najliczniejszą grupę wśród monumentalnych drzew tworzą dęby szypułkowe (63 okazy), w tym najgrubsze drzewo w powiecie Quercus robur o obwodzie pnia 740 cm. Niemal równie liczne są stare, potężne buki (47 okazów, najgrubszy pień Fagus sylvatica 575 cm), nieco rzadziej spotyka się w tej grupie dęby szypułkowe (21 okazów, najgrubszy pień Quercus petraea 630 cm), lipy drobnolistne (21 okazów, najgrubszy pień Tilia cordata 580 cm), jesiony wyniosłe (15 okazów, najgrubszy pień Fraxinus excelsior 530 cm), klony pospolite (15 okazów, najgrubszy pień Acer platanoides 540 cm) i lipy szerokolistne (14 okazów, najgrubszy pień Tilia platyphyllos 527 cm). Dla pozostałych gatunków znaleziono od 1 do 7 przedstawicieli o rozmiarach pomnikowych. Stan zdrowotny większości drzew jest dobry. Podjęcia natychmiastowych zabiegów konserwatorskich wymaga kilka drzew, głównie starych dębów i lip (m.in. dęby szypułkowe w lesie koło Karwina, w Goszczanowcu, w Mierzęcinie, lipa szerokolistna w Sławnie). Niektórych z drzew krótkowiecznych, jak np. Acer saccharinum, nie uda się już zapewne uratować, podobnie jak starych wiązów, wyniszczanych przez tzw. chorobę holenderską. Niepokojący jest również stan potężnego okazu Thuja plicata, gatunku obcego dla naszej flory, który osiągnął jednak potężne rozmiary, posadzony w leśnictwie Dębogóra trzy zrośnięte pnie mają obwód 520 cm. Drzewo jednak zasycha, choć jest pod stałym nadzorem pracowników leśnictwa. Aby zapewnić nadzór nad stanem zdrowotnym wszystkich drzew o rozmiarach pomnikowych w powiecie należałoby je systematycznie inwentaryzować, a drzewa dotąd niezarejestrowane objąć prawną ochroną jako kolejne pomniki przyrody. Tak liczna grupa potężnych i wiekowych drzew z różnych gatunków ma zarówno znaczenie dla nauki, jak i podnosi walory turystyczne obszaru. Pożądane z tego względu, ale także dla celów edukacyjnych i ochronnych, byłoby oznakowanie pomników przyrody tabliczkami informacyjnymi. Jak dotąd tego typu tabliczki znajdują się na jedynie na 16 drzewach. Większość z drzew o rozmiarach pomnikowych jest precyzyjnie zlokalizowana i łatwo dostępna 63% rośnie w miejscowościach, zwykle w parkach podworskich lub przy drogach.

12 24 Marian Ciaciura, Izabela Kęcik, Beata Bosiacka BIBLIOGRAFIA Gawroński A., Kraszewska A., Jermaczek A., Jermaczek P., 2005a: Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Dobiegniew. Lubuski Klubu Przyrodników, Pracownia Ochrony Przyrody, Świebodzin (maszynopis). Gawroński A., Kraszewska A., Jermaczek A., Jermaczek P., 2005b: Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Stare Kurowo. Lubuski Klubu Przyrodników, Pracownia Ochrony Przyrody, Świebodzin (maszynopis). Gawroński A., Kraszewska A., Jermaczek A., Jermaczek P., 2005c: Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Zwierzyn. Lubuski Klubu Przyrodników, Pracownia Ochrony Przyrody, Świebodzin (maszynopis). Kondracki J., 2000: Geografi a regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Ostaszewska K., Richling A. (red.), 2005: Geografi a fi zyczna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Pawlaczyk P., Jermaczek A., 1997: Poradnik lokalnej ochrony przyrody. Wydawnictwo Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin. TREES OF MONUMENTAL DIMENSIONS IN STRZELCE-DREZDENKO DISTRICT Summary The paper presents the distribution, health state and dimension of monumental trees in Strzelce-Drezdenko district (north-western Poland). Altogether 247 specimens (some treated in the tables in groups), belonging to 25 species, were distinguished: Acer platanoides (15 specimens), A. pseudoplatanus (7 spec.), A. saccharinum (2 spec.), Aesculus hippocastanum (3 spec.), Alnus glutinosa (1 spec.), Carpinus betulus (3 spec.), Fagus sylvatica (47 spec.), Fraxinus excelsior (15 spec.), Larix decidua (2 spec.), Picea abies (4 spec.), Pinus sylvestris (5 spec.), P. strobus (1 spec.), Platanus x acerifolia (3 spec.), Populus nigra (1 spec.), Pseudotsuga taxifolia (1 spec.), Quercus petraea (21 spec.), Q. robur (63 spec.), Sorbus intermedia (1 spec.), Taxus baccata (2 spec.), Thuja occidentalis (1 spec.), T. plicata (5 spec.), Tilia cordata (21 spec.), T. platyphyllos (14 spec.), Ulmus glabra (3 spec.), U. laevis (6 spec.). 107 of tree specimens (some in groups) are officially registred as 78 nature monuments. The greater part of monumental trees (63%) grow in towns and villages, usualy in the rural parks and at the roads. In natural habitats (in the forests, at the rivers) grow 37% from among all noted trees of monumental dimensions.

13 Drzewa o rozmiarach pomnikowych The most imposing dimension have a number of Quercus robur trees: 20 specimens have more than 450 cm of stem circumnference, including the tickest one, which reaches 740 cm. Some of monumental trees require immediate protection and specialistic treetment; especialy withering of old oaks and elms are a real problem. Translated by: Beata Bosiacka