Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Badanie ewaluacyjne projektu: Wirtualne laboratoria - sukces innowacji WND-POKL /10 RAPORT KOŃCOWY - sierpień

2 Zamawiający: ul. Estkowskiego Poznań Wykonawca: Rybnik Ul. Kościuszki 32/34C4 tel/fax biostat@biostat.com.pl Zespół badawczy: 1. Rafał Piszczek 2. Zdzisław Wolny 3. Andrzej Kempa 4. Magdalena Szkarłat

3 Spis treści 1 Streszczenie Wprowadzenie Metodologia Założenia projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji Cel projektu Struktura produktu projektu Zarys działań na rzecz skonstruowania systemu Obszary potrzeb generowane przez obecnie funkcjonujące rozwiązania Wstępna diagnoza potrzeb w zakresie realizacji zajęć laboratoryjnych Pogłębiona diagnoza potrzeb odbiorców i użytkowników Zaplecze informatyczne Zaplecze dydaktyczne Stopień wykorzystania technologii informacyjno komunikacyjnych (TIK) Użyteczność tradycyjnie realizowanych zajęć laboratoryjnych w ocenie uczniów Oczekiwania wobec Wirtualnych Laboratoriów Oczekiwania w zakresie użytkowym Oczekiwania w zakresie merytorycznym Analiza funkcjonalności produktu projektu w fazie testowej Funkcjonalność w zakresie użytkowym Ocena nauczycieli Ocena uczniów Ocena dyrektorów Funkcjonalność w zakresie merytorycznym Ocena nauczycieli Ocena uczniów Ocena dyrektorów Wpływ zastosowania produktu na plany zawodowe uczniów Zainteresowanie kształceniem na kierunkach kluczowych dla GOW Decyzje odnośnie dalszych stopni kariery Podsumowanie Efektywność kosztowa wdrożenia produktu Wirtualnego Laboratorium Uwarunkowania upowszechnienia produktu projektu Potencjalne możliwości szerszego wykorzystania Wirtualnych Laboratoriów Analiza możliwości adaptacji narzędzia dla innych kierunków kształcenia zawodowego Ocena uczestników testu innowacji Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 3

4 6.2 Skuteczność dotychczasowych działań upowszechniających Ocena ewaluacyjna infrastruktury informatycznej Sprzęt Oprogramowanie Bezpieczeństwo Podsumowanie Podsumowanie Wnioski i rekomendacje Spis rysunków Spis tabel Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 4

5 1 Streszczenie Projekt Wirtualne laboratoria - sukces innowacji składać się będzie z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest innowacyjne narzędzie edukacyjne (WLLSiM) oraz programu nauczania wykorzystujący to narzędzie w realizacji laboratorium logistyczno-spedycyjnego i laboratorium magazynowego. Program nauczania jest zgodny z obowiązującą Podstawą Programową Kształcenia w Zawodzie Technik Logistyk 342[04]. Drugim elementem jest innowacyjna metoda kształcenia polegająca na wykorzystaniu Wirtualnych Laboratoriów do nauki na innych kierunkach kształcenia. Idea Wirtualnych Laboratoriów polega na udostępnieniu uczniom w pełni funkcjonalnego oprogramowania biznesowego, które wykorzystywane jest w ich przyszłym zawodzie. Oprogramowanie to znajduje się na serwerach, a sprzęt komputerowy szkoły służy jedynie do łączenia się z serwerem. Dzięki temu, z tego samego oprogramowania może korzystać jednocześnie wiele szkół. Głównym celem badania ewaluacyjnego projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji była ocena wpływu działań podejmowanych w jego ramach na realizację celu głównego oraz celów szczegółowych. Analiza zebranego materiału badawczego została przeprowadzona w oparciu o kryteria ewaluacyjne: trafności, skuteczności, użyteczności, efektywności oraz trwałości. W trakcie badania ewaluacyjnego, wśród kilku grup docelowych (uczniów, nauczycieli i dyrekcji wybranych szkół testujących innowację, uczniów i nauczycieli wybranych dwóch szkół realizujących kształcenie w zawodzie technik logistyk i korzystających z laboratorium wyposażonego w sposób tradycyjny, z których w jednej w ostatnim czasie wyposażenie laboratorium zostało zmodernizowane z wykorzystaniem dofinansowania z zewnątrz), zastosowano metodę Desk Research oraz dodatkowe metody i techniki badawcze Badanie zostało zrealizowane w terminie od czerwca od sierpnia 2011 roku, tj. w połowie testu innowacji. Wnioski z ewaluacji zewnętrznej są podstawą oceny rzeczywistych efektów testowanego produktu i opracowania katalogu pożądanych modyfikacji produktu. Diagnoza potrzeb generowanych przez dotychczas stosowane rozwiązania Projekt Wirtualne laboratoria sukces innowacji powstał w odpowiedzi na stosowane w szkołach ponadgimnazjalnych pomysły na realizowanie laboratoriów zawodowych. Podejście to jest przede wszystkim determinowane barierami finansowymi, które uniemożliwiają szkołom ponadgimnazjalnym wykorzystanie nowoczesnych systemów informatycznych, czy też symulowanie pracy współczesnego przedsiębiorstwa. W wyniku tego uczniowie są niewystarczająco przygotowani do kontynuacji nauki na studiach wyższych na kierunkach związanych z przedsiębiorczością, kierunkach matematycznych, ze szczególnym uwzględnieniem specjalności związanych z technologiami informacyjnokomunikacyjnymi (TIK). Wnioski z badań, zrealizowanych w okresie przygotowania do realizacji projektu i pogłębionej analizy potrzeb, wskazują na następujące główne obszary potrzeb, których nie są w stanie zaspokoić dotychczasowe rozwiązania: Zaplecze informatyczne - mimo iż w większości przypadków zarówno laboratorium logistycznospedycyjne (100% zajęć), jak i magazynowe (95% zajęć) odbywało się w sali informatycznej z wykorzystaniem systemu informatycznego, aż 74% nauczycieli zasygnalizowało, iż prowadzenie zajęć utrudniać może brak odpowiedniego wyposażenia laboratorium. Zaplecze dydaktyczne - brak odpowiedniego podręcznika oraz pomocy do zajęć (modele, plansze, filmy pokazowe itp.) to największe problemy, z którymi borykają się nauczyciele realizujący laboratoria. Stopień wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) - mimo pojawiających się problemów, mających wpływ na poziom wykorzystywania TIK w prowadzeniu laboratorium logistyczno-spedycyjnym oraz magazynowym, nauczyciele przyznali, że szkoły radzą sobie z realizacją zajęć laboratoryjnych zgodnie z wymogami MEN. W opinii nauczycieli wykorzystywanie TIK jest istotne dla celów dydaktycznych i wpływa na jakość kształcenia. Wykorzystanie TIK w ramach Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 5

6 i Magazynowych pozytywnie wpłynie na wyeliminowanie podstawowych problemów dotykających szkoły brak specjalistycznego sprzętu informatycznego oraz specjalistycznego podręcznika. Pomimo niewątpliwych braków, uczniowie wyrażali jednak wysokie zadowolenie z udziału w zajęciach, co potwierdza potrzebę poznawania praktycznych aspektów wiedzy. Funkcjonalność użytkowa produktu W zakresie użytkowym, tj. związanym z łatwością korzystania z systemu i jakością jego obsługi, ogólna ocena jest pozytywna. Zastrzeżenia wyrażane były jedynie w odniesieniu do łatwości obsługi oraz skryptów. Szczególnie istotna w odniesieniu do pracy nad finalną wersją produktu wydaje się kwestia dopracowania skryptów, gdyż jak wynika z przeprowadzonego rozpoznania skrypty powstające z WLLSiM to pierwsza inicjatywa w zakresie kompleksowych pomocy dydaktycznych w tym zakresie, bardzo przez nauczycieli oczekiwana i istotna dla jakości zajęć. Funkcjonalność merytoryczna produktu W aspekcie merytorycznym, ogólna ocena funkcjonalności systemu również przedstawia się pozytywnie. Badanie pozwoliło na dokonanie następujących głównych obserwacji: Zdaniem 40% przebadanych nauczycieli z trzech szkół testujących projekt, efektywność przekazywania wiedzy z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów jest wysoka, a zajęcia prowadzi się łatwo. 80% nauczycieli, którzy brali udział w teście innowacji, wyrażało pogląd, że łatwiejsze jest prowadzenie zajęć z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów, a 20% nie dostrzega różnicy pomiędzy tymi dwoma sposobami prowadzenia zajęć. Identycznie rozkładają się odpowiedzi w przypadku pytania o efektywność przekazywanej wiedzy. 80% badanych wyżej ocenia efektywność Wirtualnych Laboratoriów, a 20% nie dostrzega różnicy. Natomiast 60% badanych oceniło, że zaangażowanie uczniów w zajęcia jest większe, gdy wykorzystuje się Wirtualne Laboratoria. 40% ocenia równomiernie zaangażowanie uczniów w trakcie zajęć z wykorzystaniem WLLSiM, jak i zajęć tradycyjnych. Zdecydowana większość uczniów przyznała, że zajęcia w ramach laboratorium były dla nich interesujące. Najkorzystniej wypadła szkoła posiadająca laboratorium wyposażone ze środków UE, gdzie udzielono 72,5% odpowiedzi pozytywnych. Uczniowie oceniali również poziom zadań wykonywanych w ramach laboratorium. 50,7% uczniów szkół testujących uznało, że poziom zadań był w sam raz. Porównywalnie przedstawiał się odsetek wskazań w szkole, posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE, natomiast w szkole, która nie posiada wyposażonego laboratorium, poziom zadań uznało za właściwy jedynie 11,8% uczniów. W grupie uczniów biorących udział w teście innowacji, która wyrażała pogląd o braku dopasowania poziomu zajęć, przeważał pogląd, że były one za trudne (36,6%, wobec 12,7% za łatwe). Znaczna część uczniów ze szkoły posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE (62,5%) uznała, że w dużym stopniu poprzez udział w laboratorium poznała praktyczne aspekty wiedzy przekazywanej w szkole w ramach zajęć teoretycznych. Takie samo zdanie wyraziło 47,0% uczniów ze szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium oraz 45,8% spośród uczniów szkół testujących Wirtualne Laboratoria. Wpływ projektu na plany zawodowe uczniów Zwiększenie zainteresowania o 20% uczniów szkół ponadgimnazjalnych kontynuacją kształcenia na kierunkach kluczowych dla GOW stanowiło założony do osiągnięcia poprzez realizację projektu rezultat miękki. Rezultat ten został osiągnięty. Dodatkowo można zaobserwować, że dostęp do dobrze wyposażonego laboratorium wpływa na plany edukacyjne uczniów, dlatego większość z nich planuje najpierw kontynuować naukę (zgodną z ich obecnym kierunkiem kształcenia, lub w innym kierunku). Natomiast w szkole nieposiadającej nowoczesnego laboratorium około 23% uczniów wskazało, że następnym etapem w ich ścieżce Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 6

7 zawodowej będzie nie nauka, lecz praca w zawodzie. W szkołach, gdzie uczniowie mieli dostęp do nowoczesnego oprogramowania (zarówno w ramach WLLSiM, jak i w szkole, która ze środków UE wyposażyła laboratorium), odsetek osób, które miały takie samo zdanie, nie przekroczył 10%. Uczniowie korzystający z WLLSiM zdecydowanie pozytywnie ocenili jednak przebieg laboratorium oraz potwierdzili, że tak realizowane laboratorium wpływa na wzrost zainteresowania zagadnieniami związanymi z logistyką, systemami informatycznymi oraz przedsiębiorczością. Potencjalne możliwości szerszego wykorzystania Wirtualnych Laboratoriów Wyniki analizy dokonanej w ramach ewaluacji wewnętrznej wykazały, iż istnieje w kształceniu zawodowym potencjał dotyczący wykorzystania komercyjnych systemów informatycznych eksploatowanych w przedsiębiorstwach różnych branż. Po zapoznaniu się z podstawami programowymi wszystkich kierunków kształcenia zawodowego, wskazano na 141 kierunków, na których potencjalnie można zastosować Wirtualne Laboratoria. Natomiast informacje pozyskane z Centralnej Komisji Egzaminacyjnej pozwoliły także ustalić liczbę kierunków kończących się egzaminem, na których uczniowie korzystają zarówno z podstawowego oprogramowania komputerowego (84 z 222 kierunków), jak i dodatkowego (82 z 222 kierunków). Wyniki badań zrealizowanych w ramach ewaluacji zewnętrznej wskazują dodatkowo na zainteresowanie wśród nauczycieli i dyrekcji szkół testujących Wirtualne Laboratoria wykorzystaniem tej metody kształcenia zarówno na innych przedmiotach, jak i kierunkach kształcenia zawodowego. Wśród innych przedmiotów realizowanych na kierunku technik logistyk, które mogłyby być realizowane z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów, uczniowie i nauczyciele najczęściej wskazywali na planowanie logistyczne, transport i spedycję. Rekomendacje z badania Realizacja badania pozwoliła na opracowanie następujących pożądanych modyfikacji testowanego produktu oraz rekomendacji odnoszących się do jego wykorzystania w przyszłości: Rekomendacje operacyjne: Dążenie do poprawy jakości i przejrzystości obsługi WLLSiM (Wyższa Szkoła Logistyki). Dążenie do poprawy podręczników dla nauczycieli oraz skryptów dla uczniów (Wyższa Szkoła Logistyki). Dążenie do zwiększenia ilości ćwiczeń do wykonywania przez uczniów (Wyższa Szkoła Logistyki). Rekomendacje kluczowe: Weryfikacja poziomu trudności ćwiczeń dla uczniów (Wyższa Szkoła Logistyki). Rekomendacje horyzontalne: Ocena możliwości szerszego wykorzystania WLLSiM w kształceniu zawodowym w Polsce (Wyższa Szkoła Logistyki, Ministerstwo Edukacji Narodowej). Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 7

8 2 Wprowadzenie Niniejsze badanie wykonywane jest w ramach projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji, realizowanego przez Wyższą Szkołę Logistyki w partnerstwie z firmą L-Systems. Przedmiotowy projekt współfinansowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III: Wysoka jakość systemu innowacji, Działanie 3.3: Poprawa jakości kształcenia, Poddziałanie 3.3.4: Modernizacja treści i metod kształcenia projekty konkursowe. Głównym celem badania ewaluacyjnego projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji była ocena wpływu działań podejmowanych w jego ramach na realizację celu ogólnego oraz celów szczegółowych. Analiza zebranego materiału badawczego została przeprowadzona w oparciu o kryteria ewaluacyjne: trafności, skuteczności, użyteczności, efektywności oraz trwałości. Badanie miało na celu udzielenie odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1. Czy innowacyjna metoda kształcenia - Wirtualne Laboratoria (WL) - jest efektywnym i skutecznym sposobem kształtowania zainteresowań uczniów szkół ponadgimnazjalnych? 2. Czy innowacyjne narzędzie Wirtualne Laboratoria Logistyczno-Spedycyjne i Magazynowe (WLLSiM) jest właściwie przygotowane od strony technicznej i merytorycznej? 3. Czy innowacyjne narzędzie zostało zbudowane zgodnie z wytycznymi MEN odnośnie programów nauczania objętych testem przedmiotów (adekwatność materiałów dydaktycznych i WLLSiM w stosunku do programów nauczania 342[04])? 4. Czy testowany produkt odpowiada realnym potrzebom użytkowników (nauczycieli) i odbiorców (uczniów)? 5. Czy testowany produkt przynosi zakładane efekty przy zakładanych kosztach realizacji? 6. Czy testowany produkt jest skuteczny jako forma przekazywania wiedzy i zwiększenia zainteresowania kontynuacją nauki na kierunkach związanych z przedsiębiorczością? 7. Czy wdrożenie metody i narzędzia będzie skutkowało osiągnięciem celów projektu? 8. Czy metoda i narzędzie ma szansę na funkcjonowanie po zakończeniu projektu (na tym i innych kierunkach)? Badanie zostało zrealizowane w terminie od czerwca od sierpnia 2011 roku, tj. na koniec testu innowacji. Wnioski z ewaluacji zewnętrznej są podstawą oceny rzeczywistych efektów testowanego produktu i opracowania katalogu pożądanych modyfikacji produktu. 2.1 Metodologia W badaniu wykorzystano różnorodne metody badawcze. Pierwszym podstawowym źródłem informacji była analiza danych zastanych w ramach badania poddano analizie szereg dokumentów powstałych w ramach tworzenia i testowania produktu, w tym: Wniosek o dofinansowanie projektu, Strategia wdrażania projektu wraz z załącznikami, Dane pozyskane w I etapie pracy nad projektem: o o Wyniki z badań w 16 szkołach (wizyty 2-os. zespołów), Ocena umiejętności posługiwania się Technologiami Informacyjno-Komunikacyjnymi przez uczniów kierunków: technik logistyk i technik spedytor (test internetowy), o Analiza oczekiwań nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych (ankieta internetowa), o o Analiza aktualnego stanu wykorzystania TIK w prowadzeniu laboratoriów logistycznospedycyjnych i magazynowych (ankieta internetowa), Analiza planowanych dalszych ścieżek edukacyjnych uczniów na kierunkach technik logistyk i technik spedytor (ankieta internetowa), Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 8

9 o Analiza możliwości i potrzeb zastosowania wirtualnych laboratoriów na innych kierunkach zawodowych w szkołach ponadgimnazjalnych, o Katalog zmian i modyfikacji wszystkich założeń WLLSiM opracowany na podstawie opinii nauczycieli i uczniów po pierwszym warsztacie konsultacyjnym - 17 września 2010 r. Dane pozyskane w ramach testu innowacji: o o Ankiety pre- i posttest dotyczące wiedzy i umiejętności uczniów oraz nauczycieli, Lista zdarzeń i incydentów z systemu ITSM, o Dane z informatycznego systemu bieżącego monitorowania użytkowników i odbiorców produktu (po każdej lekcji uczniowie, aby się wylogować, muszą wypełnić krótką ankietę), o o o o Wnioski z przeprowadzonych dwóch trzydniowych szkoleń dla użytkowników produktu (uwagi nauczycieli z testu innowacji, w tym badania ankietowe), Uwagi z dzienników realizacji zajęć z wykorzystaniem WLLSiM (dodatkowe dzienniki lekcyjne prowadzone w każdej szkole testującej dla każdej klasy objętej testem), Trzy raporty bezpośredniego obserwatora odbiorców produktu (pracownik biorący udział w 3 zajęciach w szkole testującej w Poznaniu), Wszystkie inne informacje zbierane przez personel projektu w trakcie realizacji zadań projektowych). Równolegle prowadzone były badania empiryczne z wykorzystaniem następujących metod i technik badawczych: Ankieta audytoryjna wśród uczniów wybranych szkół, biorących udział w teście innowacji. Badaniu zostali poddani uczniowie trzech szkół: Zespołu Szkół Technicznych w Sosnowcu, Zespołu Szkół Zawodowych nr 6 im. J. Lelewela w Poznaniu i Zespołu Szkół Morskich im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku. Badanie miało charakter próby pełnej. Ogółem uczestniczyło w nim 72 uczniów. Ankieta audytoryjna wśród uczniów szkoły niebiorącej udziału w teście innowacji, realizującej zajęcia na kierunku kształcenia w zawodzie technik logistyk w trybie dziennym, nieposiadającej wyposażonego w odpowiednie dla tego zawodu oprogramowanie laboratorium informatycznego. W badaniu wzięła udział szkoła Zespół Szkół Techniczno- Informatycznych w Gliwicach. Wybór placówki włączonej do badania należał do Wykonawcy, w oparciu o wskazówki Zamawiającego dotyczące szkół realizujących kształcenie w zawodzie: technik logistyk, technik spedytor. Badanie miało charakter próby pełnej, uczestniczyło w nim 18 uczniów. Ankieta audytoryjna wśród uczniów szkoły niebiorącej udziału w teście innowacji, realizującej zajęcia na kierunku kształcenia w zawodzie technik logistyk w trybie dziennym, posiadającej wyposażone w odpowiednie dla tego zawodu oprogramowanie laboratorium informatyczne. W badaniu wzięła udział szkoła Zespół Szkół nr 23 we Wrocławiu, wskazana przez Zamawiającego. Badanie miało charakter próby pełnej, uczestniczyło w nim 40 uczniów. Wywiady kwestionariuszowe (PAPI) wśród nauczycieli wybranych szkół, biorących udział w teście innowacji - bezpośrednich użytkowników narzędzia. Badaniem objęci zostali wszyscy nauczyciele realizujący zajęcia z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów ogółem 5 osób. Wywiady kwestionariuszowe (PAPI) wśród nauczycieli wybranej szkoły niebiorącej udziału w teście innowacji, realizującej zajęcia na kierunku kształcenia w zawodzie technik logistyk w trybie dziennym, nieposiadającej wyposażonego w odpowiednie dla tego zawodu oprogramowanie laboratorium informatycznego. Badaniem objęty został 1 nauczyciel, realizujący zajęcia laboratoryjne na wskazanych kierunkach. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 9

10 Wywiady kwestionariuszowe (PAPI) wśród nauczycieli wybranej szkoły niebiorącej udziału w teście innowacji, realizującej zajęcia na kierunku kształcenia w zawodzie technik logistyk w trybie dziennym, posiadającej wyposażone w odpowiednie dla tego zawodu oprogramowanie laboratorium informatyczne. Badaniem objęty został 1 nauczyciel, realizujący zajęcia laboratoryjne na wskazanych kierunkach. Wywiady kwestionariuszowe (PAPI) wśród dyrekcji wybranych szkół, biorących udział w teście innowacji (ogółem 3 wywiady). Wywiady telefoniczne (CATI) wśród organów prowadzących szkoły testujące (właściwych jednostek organizacyjnych władz powiatowych). Przeprowadzone zostały wywiady telefoniczne z podmiotami prowadzącymi wszystkie 49 szkół testujących. Ocena ewaluacyjna stworzonej infrastruktury informatycznej Wirtualnych Laboratoriów (opinia ekspercka). Badania w szkołach zrealizowane zostały w czerwcu 2011 roku, badanie telefoniczne wśród organów prowadzących szkoły testujące zakończyło się w lipcu 2011 r. Dzięki zastosowanej metodologii, wyniki ewaluacji zewnętrznej stanowiły uzupełnienie i weryfikację wyników pozyskanych w ramach ewaluacji wewnętrznej, tj. danych pochodzących z fazy projektowania oraz testowania produktu. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 10

11 3 Założenia projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji 3.1 Cel projektu Głównym celem projektu Wirtualne Laboratoria sukces innowacji jest zwiększenie o 20% zainteresowania uczniów, kształcących się w zawodzie technik logistyk w szkołach biorących udział w projekcie, kontynuowaniem nauki na kierunkach związanych z przedsiębiorczością, kierunkach matematycznych, ze szczególnym uwzględnieniem specjalności związanych z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi. Dla osiągnięcia celu głównego określono cele szczegółowe: i. Opracowanie innowacyjnej metody kształtowania zainteresowań uczniów za pomocą Wirtualnych Laboratoriów zbudowanych w oparciu o nowoczesne narzędzia informatyczne, które pozwalają na symulowanie pracy przedsiębiorstwa. ii. Stworzenie metody kształcenia poprzez wykorzystanie Wirtualnego Laboratorium oraz wytycznych do tworzenia analogicznych narzędzi służących do popularyzacji kierunków o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy. iii. iv. Włączenie do głównego nurtu polityki oświatowej metody kształcenia z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów. Zwiększenie zakresu możliwości realizacji podstaw programowych MEN na kierunkach technik logistyk i technik spedycji poprzez uruchomienie Wirtualnego Laboratorium Logistyczno-Spedycyjnego i Magazynowego oraz wykorzystanie opracowanej metody do realizacji podstaw programowych na innych kierunkach. v. Przekazanie nauczycielom umiejętności posługiwania się opracowaną metodą i narzędziem celem prowadzenia zajęć z wykorzystaniem najnowszych technologii informacyjnokomunikacyjnych, a pośrednio w celu propagowania kształcenia na studiach o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy. vi. Nauka wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (zainstalowane w Wirtualnym Laboratorium informatyczne systemy biznesowe) w procesie podejmowania decyzji oraz kierowania przedsiębiorstwem. vii. Nauka możliwości i zasad wykorzystywania łączy internetowych do telepracy w przedsiębiorstwach na przykładzie pracy w zintegrowanym systemie informatycznym udostępnionym za pośrednictwem laboratorium wirtualnego. 3.2 Struktura produktu projektu Innowacyjny projekt stworzony w ramach Wirtualnych Laboratoriów składać się będzie z dwóch elementów: 1. Innowacyjne narzędzie edukacyjne (WLLSiM) oraz program nauczania z wykorzystaniem tego narzędzia w realizacji laboratorium logistyczno-spedycyjnego i laboratorium magazynowego. Narzędzie to jest zgodne z obowiązującą Podstawą Programową Kształcenia w Zawodzie Technik Logistyk 342[04]. Jego stworzenie i przetestowanie pozwoli na opracowanie programu, dzięki któremu uczniowie będą mogli prowadzić wirtualne firmy logistyczne, a opracowane scenariusze lekcji będą zapoznawały uczniów z poszczególnymi obszarami przedsiębiorstw w ujęciu procesowym i posłużą do opracowania programu nauczania. WLLSiM składa się z następujących elementów: Centrum przetwarzania (Data center), na którym znajdzie się edukacyjna wersja oprogramowania, z którego korzystać będą uczniowie wraz z niezbędnym oprogramowaniem do działania całego systemu WLLSiM, Mechanizmy bezpieczeństwa (firewall, antywirus, Active Directory), Łącza internetowe, Pracownie komputerowe w szkołach. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 11

12 Najważniejszym ze wskazanych powyżej elementów jest centrum przetwarzania, które w ramach projektu tworzy 5 fizycznych serwerów komputerowych. Zawiera ono w sobie środowisko systemów biznesowych (zapewni ono szkołom uczestniczącym w projekcie wykonywanie ćwiczeń i zadań w ramach laboratoriów logistyczno-spedycyjnych i magazynowych w oparciu o w pełni funkcjonalną wersję oprogramowania wykorzystywanego w przedsiębiorstwach, na stronie internetowej dostępne będą również materiały dydaktyczne dla uczniów oraz nauczycieli) i środowisko zarządzania serwerami (które zapewnia wsparcie techniczne i merytoryczne dla nauczycieli realizujących zajęcia z wykorzystaniem WLLSiM). Rdzeniem informatycznym WLLSiM jest oprogramowanie biznesowe klasy ERP 1. Oprogramowanie to zostało nieodpłatnie udostępnione przez firmę Epicor. Uczniowie będą uczyć się w oparciu o system iscala, który na co dzień wykorzystywany jest w przedsiębiorstwach we wspomaganiu działalności gospodarczej. 2. Innowacyjna metoda kształcenia z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów. Idea Wirtualnych Laboratoriów polega na tym, iż oprogramowanie, na którym pracują uczniowie, znajduje się na serwerach, dzięki czemu sprzęt szkoły służy jedynie do łączenia się z serwerem. W efekcie, z tego samego oprogramowania może korzystać jednocześnie wiele szkół, co bardzo korzystnie wpływa na relację nakładów do efektów. Budowanie tego rodzaju systemów jest także ogromną szansą w zakresie wykorzystywania zaawansowanych technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkołach ponadgimnazjalnych. Wykorzystanie tej innowacyjnej metody daje realną możliwość dostarczenia uczniom najlepszych i najnowocześniejszych systemów informatycznych wykorzystywanych w firmach. Szkoły, poprzez wykorzystywanie Wirtualnych Laboratoriów, będą miały możliwość uczyć na bazie oprogramowania, które da uczniom wiedzę praktyczną, możliwą do wykorzystania w późniejszej pracy zawodowej. Zarówno produkt testowy, który przeszedł test w okresie od stycznia do czerwca 2011 roku, jak i jego wersja finalna, dopracowana na podstawie uwag i opinii użytkowników i odbiorców WLLSiM, tworzone będą przez grupę tych samych elementów: Wersja finalna edukacyjnej wersji bazy danych spełniającej wytyczne MEN dla laboratorium logistyczno-spedycyjnego, Wersja finalna edukacyjnej wersji bazy danych spełniającej wytyczne MEN dla laboratorium magazynowego, Wersja finalna modelu budowy wirtualnych firm w systemie iscala dla celów edukacyjnych, Wersja finalna pakietu materiałów dydaktycznych dostępnych z poziomu WLLSiM dla przedmiotu laboratorium logistyczno-spedycyjne, Wersja finalna pakietu materiałów dydaktycznych dostępnych z poziomu WLLSiM dla przedmiotu laboratorium magazynowego, Wersja finalna skryptu dla laboratorium logistyczno-spedycyjnego, w skład którego wchodzić będą materiały teoretyczny i ćwiczenia do prowadzenia zajęć, Wersja finalna skryptu dla laboratorium magazynowego, w skład którego wchodzić będą materiały teoretyczny i ćwiczenia do prowadzenia zajęć, Wersja finalna podręcznika dla nauczycieli ułatwiającego im pracę z WLLSiM, Wersja finalna internetowych szkoleń dla nauczycieli z zakresu prowadzenia zajęć z wykorzystywaniem WLLSiM. 3.3 Zarys działań na rzecz skonstruowania systemu Podjęte działania na rzecz skonstruowania systemu podzielić można na dwa etapy: etap przygotowania oraz etap wdrożenia. Etap przygotowania obejmował okres od czerwca do grudnia 2010 roku. Podjęto wtedy działania w postaci realizacji następujących badań: 1. Badania terenowe w 16 szkołach testujących innowację z obszaru całego kraju (wizyty badawcze dwuosobowych zespołów). 1 ERP (ang. Enterprise Resources Planing, tłumaczone przez producentów jako Planowanie zasobów przedsiębiorstwa bądź Zaawansowane Zarządzanie Zasobami ) to podstawowa aplikacja biznesowa wykorzystywana w większości przedsiębiorstw. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 12

13 2. Ocena umiejętności posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi przez uczniów kształcących się na kierunkach technik logistyk i technik spedytor (test internetowy). 3. Analiza oczekiwań nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych (ankieta internetowa). 4. Analiza aktualnego stanu wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w prowadzeniu laboratoriów logistyczno-spedycyjnych i magazynowych (ankieta internetowa). 5. Analiza planowanych dalszych ścieżek edukacyjnych uczniów na kierunkach technik logistyk i technik spedytor (ankieta internetowa). Badania te potwierdziły doprecyzowane problemy wskazane we wniosku o dofinansowanie projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji, potwierdzając zasadność realizacji projektu. Drugi etap wdrożenia swoim zakresem czasowym obejmuje okres od stycznia 2011 roku do czerwca 2011 roku. Na etapie tym 49 szkół 2 z terenu całego kraju testuje innowacyjne narzędzie edukacyjne do realizacji zajęć w ramach przedmiotów: laboratorium logistyczno-spedycyjne oraz laboratorium magazynowe. Najważniejsze działania podjęte w ramach tego etapu to: 1. Faza testowania opracowanego produktu: styczeń czerwiec 2011 roku. Na etapie tym odbyły się w Poznaniu dwa 3-dniowe spotkania robocze użytkowników produktu testowego (obejmowały one szkolenia teoretyczne i praktyczne dla nauczycieli). 2. Analiza rzeczywistych efektów testowego produktu: czerwiec sierpień 2011 roku. 3. Opracowanie ostatecznej wersji produktu finalnego: wrzesień grudzień 2011 roku. 4. Przedstawienie produktu do walidacji: styczeń 2012 roku. 5. Okres wygaszania projektu: styczeń luty 2012 roku. 6. Główne działania upowszechniania produktu oraz włączenie go do głównego nurtu polityki oświatowej: marzec czerwiec 2012 roku. W maju 2012 roku zorganizowana zostanie ogólnopolska debata dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych kształcących na kierunkach zawodowych, dotycząca możliwości wykorzystania Wirtualnych Laboratoriów. 2 Dobór szkół do realizacji projektu został dokonany w oparciu o zapisy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej poprzez publiczne szkoły i palcówki. Chęć udziału w projekcie zgłosiło 57 szkół z obszaru całego kraju. Deklaracje wszystkich placówek wpłynęły w wyznaczonym terminie. Zgodnie z przyjętą we wniosku o dofinansowanie zasadą równomiernego rozmieszczenia przestrzennego szkół (po 3 szkoły z każdego województwa) oraz na podstawie katalogu kryteriów zapewniających udział szkół z obszarów problemowych (szkoły położone na terenie powiatów o wysokim poziomie bezrobocia wśród osób z wykształceniem średnim, szkoły położone na terenie powiatów o niskim udziale osób z wykształceniem wyższym, szkoły położone na terenie powiatów o najniższych dochodach budżetu powiatów na jednego mieszkańca) i ze spełnionym kryterium możliwości przeprowadzenia testów (szkoły posiadające minimum 1 pracownię komputerową z 16 stanowiskami komputerowymi oraz dostępem do Internetu o przepustowości łącza minimalnie 2 Mb/s ), wyłoniono 49 szkół, spełniających określone kryteria. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 13

14 4 Obszary potrzeb generowane przez obecnie funkcjonujące rozwiązania 4.1 Wstępna diagnoza potrzeb w zakresie realizacji zajęć laboratoryjnych 3 Rozpoznanie w zakresie potrzeb szkolnictwa zawodowego w Polsce, w odniesieniu do kształcenia w zawodzie technik logistyk, dokonane przed przystąpieniem do realizacji projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji wykazało szereg słabości obecnie funkcjonującego systemu. W większości szkół podejście do realizowania laboratoriów zawodowych sprowadza się do wykonywania przez uczniów ręcznych obliczeń w zeszycie, pracy z podręcznikiem oraz do wykorzystania najprostszych podstawowych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Podejście to ma dla jakości kształcenia zawodowego kilka negatywnych konsekwencji. Przede wszystkim brakuje w nim możliwości zastosowania się do wytycznych Ministerstwa Edukacji Narodowej dotyczących wykorzystania nowoczesnych systemów informatycznych czy symulowania pracy współczesnego przedsiębiorstwa. Stosowanie takiego podejścia może także przyczynić się do pogłębienia przepaści pomiędzy oczekiwaniami młodzieży, stosującej nowoczesne technologie, a obecnie funkcjonującymi standardami formalnej edukacji. Jak wykazuje dokonane przed realizacją projektu rozpoznanie, uczniowie są niewystarczająco przygotowani w praktyce do kontynuacji nauki na studiach wyższych na kierunkach ścisłych, technicznych, informatycznych oraz matematycznych 4. Przekładać się to może na niewystarczające zainteresowanie uczniów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych kontynuacją nauki na kierunkach związanych z przedsiębiorczością, kierunkach matematycznych ze szczególnym uwzględnieniem specjalności związanych z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (TIK). Problemem szkół jest także brak środków na samodzielne stworzenie przez szkołę zaplecza materialnego i merytorycznego do tworzenia wymaganej infrastruktury, niezbędnej do prowadzenia laboratoriów z przedmiotów zawodowych 5. Realizacja projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji stwarza możliwość korzystania przez szkoły z oprogramowania dotąd dla nich niedostępnego, w przypadku realizacji laboratoriów zawodowych. Możliwość ta zostanie zaoferowana poprzez opracowanie i wdrożenie innowacyjnego sposobu dostępu do tego oprogramowania, czyli wirtualnego, internetowego dostępu oraz współużytkowania przez wiele szkół aplikacji znajdujących się poza infrastrukturą danej szkoły. 4.2 Pogłębiona diagnoza potrzeb odbiorców i użytkowników W celu dostosowania szczegółowych rozwiązań projektu do potrzeb grupy docelowej, w ramach pierwszego etapu realizacji projektu, przeprowadzono pogłębioną diagnozę potrzeb odbiorców i użytkowników. Badania terenowe w wybranych 16 szkołach średnich, przygotowujących do zawodu technika logistyka oraz technika spedytora 6, zostały przeprowadzone w czerwcu 2010 roku przez dwuosobowe zespoły składające się z pracowników naukowo-dydaktycznych Wyższej Szkoły Logistyki. W ramach badań przeprowadzono: Badania ankietowe z uczniami i nauczycielami. Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z uczniami i nauczycielami. 3 Źródła: Wyniki badań terenowych z 16 wybranych szkół testujących innowację; Ocena umiejętności posługiwania się Technologiami Informacyjno-Komunikacyjnymi przez uczniów kierunków: technik logistyk i technik spedytor; Analiza aktualnego stanu wykorzystania TIK w prowadzeniu laboratoriów logistyczno-spedycyjnych i magazynowych; Wyniki ankiet dotyczących oczekiwań nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych. 4 Twórcy projektu powołują się w tym zakresie na dane Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej. Z danych z roku 2009 wynika, że do egzaminu przystąpiło 2340 uczniów kształcących się na kierunku technik logistyk. 92% z nich zdało egzamin teoretyczny, a jedynie 72% egzamin praktyczny. 5 Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w roku szkolnym 2008/2009 jeden komputer przypadał na siedmiu uczniów techników. 6 Podstawowym kryterium wyboru szkół była przynależność do województwa. W przypadku trzech województw nie udało się nawiązać współpracy, dlatego też w ich miejsce wybrano szkoły z najliczniej reprezentowanego województwa wielkopolskiego. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 14

15 Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) z uczniami i nauczycielami. Celem badań terenowych było poznanie opinii uczniów i nauczycieli dotyczących realizacji zajęć w tradycyjnym laboratorium. Poniżej zostaną zaprezentowane najistotniejsze wnioski zarówno z badań ilościowych, jak i jakościowych. Odnosić się będą one zarówno do zaplecza dydaktycznego, jak i informatycznego szkół, w których odbyły się badania terenowe Zaplecze informatyczne W zakresie zaplecza informatycznego szkół badanie dostarczyło następujących wniosków: W 43% badanych szkół podstawowym programem informatycznym, z jakim uczniowie mieli styczność w trakcie nauki, były pakiety biurowe MS Office. Spośród szkół zapewniających uczniom dostęp do profesjonalnych systemów wykorzystywanych w biznesie, specjalistyczne systemy związane z logistyką stanowiły około 30%. Laboratorium logistyczno-spedycyjne zawsze odbywało się w sali informatycznej z wykorzystaniem systemu informatycznego. W ponad 60% przypadków każdy uczeń pracował samodzielnie przy komputerze. W przypadku laboratorium magazynowego 95% szkół realizowało zajęcia w sali informatycznej, z czego około 70% zajęć odbywało się z wykorzystaniem systemu informatycznego. Również w 70% szkół zapewniano w ramach realizacji laboratorium magazynowego takie warunki, by każdy uczeń miał dostęp do komputera. W większości badanych szkół niespełna 50% programu nauczania z przedmiotu laboratorium logistyczno-spedycyjne realizowane było w systemie informatycznym. Wyniki dla laboratorium magazynowego wyglądają podobnie. W ramach obu przedmiotów uczniowie najczęściej mieli kontakt z programami biurowymi. Brak odpowiedniego wyposażenia laboratorium zasygnalizowało 74% nauczycieli biorących udział w badaniu. Natomiast zaledwie 21% respondentów uważało, że laboratorium jest wyposażone zgodnie z wymogami. Odpowiednie oprogramowanie i modele to najczęściej wskazywane przez nauczycieli obu przedmiotów brakujące elementy wyposażenia laboratorium. Mimo iż w większości przypadków zarówno laboratorium logistyczno-spedycyjne, jak i magazynowe odbywało się w sali informatycznej z wykorzystaniem systemu informatycznego, aż 74% nauczycieli zasygnalizowało, iż prowadzenie zajęć utrudniać może brak odpowiedniego wyposażenia laboratorium Zaplecze dydaktyczne Na podstawie zrealizowanych badań terenowych wskazać można na następujące wnioski dotyczące zaplecza dydaktycznego: Problemy dotyczące laboratorium logistyczno-spedycyjnego, z którymi borykali się nauczyciele, dotyczyły następujących kwestii: brak podręcznika przystępnego dla ucznia, brak pomocy do zajęć, modeli, plansz itp., brak ćwiczeń dla uczniów. Z kolei najczęstszymi problemami wskazanymi przez nauczycieli laboratorium magazynowego było: brak odpowiedniego oprogramowania, brak podręcznika oraz brak pomocy do prowadzenia zajęć, modeli, plansz itp. W przypadku obu przedmiotów, najliczniejsza grupa nauczycieli wykorzystywała w trakcie prowadzenia zajęć literaturę z serii Biblioteka Logistyka. Blisko 80% nauczycieli przyznało, że obecnie dostępna literatura nie jest wystarczająca do prowadzania zarówno laboratorium logistyczno-spedycyjnego, jak i magazynowego. Natomiast blisko 90% respondentów jest zdania, że powinien powstać nowy podręcznik do laboratorium. Nauczyciele obu przedmiotów uważają, że powinien on zawierać: ćwiczenia i zadania oraz praktyczne przykłady. Rzadziej wskazywali na konieczność zawarcia w nich teorii oraz wskazówek dla nauczycieli. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 15

16 Wśród pomocy, jakiej potrzebują nauczyciele w badanych szkołach, wskazano na: modele, filmy pokazowe bądź inne pomoce dydaktyczne oraz szkolenia dla nauczycieli z obsługi sytemu informatycznego. Brak odpowiedniego podręcznika oraz pomocy do zajęć (modele, plansze, filmy pokazowe itp.) to największe problemy, z którymi borykają się nauczyciele realizujący laboratoria. Jednocześnie spełnienie oczekiwań nauczycieli w tym zakresie byłoby dla nich największą pomocą Stopień wykorzystania technologii informacyjno komunikacyjnych (TIK) Jednym z istotnych elementów przed rozpoczęciem testowania produktu projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji było ustalenie poziomu wykorzystywania technologii informacyjnokomunikacyjnych zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli. Badanie pozwoliło w szczególności na określenie stopnia przygotowania szkół i nauczycieli do wykorzystania podczas zajęć Wirtualnego Laboratorium 7 : W ocenie nauczycieli, szkoły pomimo pojawiających się problemów, radzą sobie w realizacji zajęć laboratoryjnych zgodnie z wymogami Ministerstwa Edukacji Narodowej w postaci podstawy programowej i programu nauczania 342[04]. Odpowiedzi takiej udzieliło 93,33% nauczycieli prowadzących zajęcia z laboratorium logistycznospedycyjnego oraz 81,82% nauczycieli prowadzących zajęcia z laboratorium magazynowego. W większości szkół (93%) laboratoria odbywały się w pracowniach informatycznych, w których większość uczniów miała możliwość samodzielnej pracy przy komputerze (odpowiedzi takiej udzieliło 63,3% nauczycieli prowadzących zajęcia z laboratorium logistyczno-spedycyjnego oraz 60,6% nauczycieli prowadzących zajęcia z laboratorium magazynowego). Sale te są wystarczające do realizacji zajęć w ramach Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych. Posiadają także Internet o wymaganej przepustowości łącza. Najczęściej wskazywanymi problemami mającymi wpływ na poziom wykorzystywania TIK w prowadzeniu laboratorium logistyczno-spedycyjnego oraz magazynowego były w opinii nauczycieli ograniczenia finansowe oraz brak odpowiedniego oprogramowania dla szkół uniemożliwiające korzystanie z aplikacji, które pokazywałyby uczniom, jak są wykorzystywane technologie informacyjno-komunikacyjne w prowadzeniu działalności gospodarczej. Zdaniem większości nauczycieli wykorzystywanie TIK jest potrzebne dla celów dydaktycznych poprawa jakości kształcenia oraz uatrakcyjnienie nauki przekłada się na większe zaangażowanie uczniów i zachęcenie ich do dalszej edukacji. Pomimo ogólnego dostępu do Internetu wielu z nauczycieli nie wykorzystywało technologii informacyjno-komunikacyjnych poprzez dostępne w sieci narzędzia. Nauczyciele zdobywają jednak nowe doświadczenia w realizacji zajęć laboratoryjnych, co przekłada się na stopniowe wzbogacanie zajęć o nowe elementy związane z TIK. Zdaniem nauczycieli, posiadają oni dużą wiedzę z zakresu obsługi komputera i Internetu. Jej poziom jest jednak mniejszy, jeśli chodzi o systemy informatyczne brak znajomości pracy w specjalistycznym systemie biznesowym (np. ERP) zadeklarowało odpowiednio 47% oraz 45% nauczycieli w kontekście jednego i drugiego laboratorium. Jest to wynikiem tego, że niewiele z badanych szkół korzysta ze specjalistycznego oprogramowania biznesowego, nie stanowi to jednak przeszkody w realizacji WLLSiM. Mimo pojawiających się problemów mających wpływ na poziom wykorzystywania TIK w prowadzeniu laboratorium logistyczno-spedycyjnym oraz magazynowym, nauczyciele przyznali, że szkoły radzą sobie z realizacją zajęć laboratoryjnych zgodnie z wymogami Ministerstwa Edukacji Narodowej. Nauczyciele, którzy wzięli udział w badaniu, dobrze ocenili swoją wiedzę dotyczącą obsługi komputera i Internetu, słabiej, jeśli chodzi o systemy informatyczne (wynika to z rzadkiego korzystania przez szkoły ze specjalistycznego oprogramowania biznesowego). Zdaniem respondentów wykorzystywanie TIK jest potrzebne dla celów dydaktycznych wpływa na poprawę jakości kształcenia, a uatrakcyjnienie nauki przekłada się na większe zaangażowanie uczniów i zachęcenie ich do dalszej 7 Badanie zostało przeprowadzone w okresie od do roku. Wzięło w nim udział 39 nauczycieli prowadzących zajęcia z laboratorium logistyczno-spedycyjnego (analizie poddano 30 wypełnionych w całości ankiet) oraz 37 nauczycieli prowadzących zajęcia z laboratorium magazynowego (analizie poddano 33 wypełnionych w całości ankiet). Badanie zostało zrealizowane w szkołach, które biorą udział w projekcie Wirtualne laboratoria sukces innowacji. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 16

17 edukacji. Natomiast wykorzystanie w ramach Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych pozytywnie wpłynie na wyeliminowanie podstawowych problemów dotykających szkoły braku specjalistycznego sprzętu informatycznego oraz specjalistycznego podręcznika. W ramach ewaluacji wewnętrznej przeprowadzono także badanie 8 mające na celu pozyskanie informacji dotyczących umiejętności i biegłości posługiwania się technologiami informacyjnokomunikacyjnymi przez uczniów objętych zajęciami laboratorium logistyczno-spedycyjnego i magazynowego. W efekcie, badanie pozwolić miało na wskazanie obszarów i zagadnień, które musiały zostać omówione z uczniami przed przystąpieniem do korzystania z Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych oraz na dostosowanie ich treści i formy do umiejętności uczniów. Przeprowadzono test składający się z 40 pytań, badający umiejętność posługiwania się TIK w obszarach: podstawowe umiejętności i wiedza o TIK, edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, baza danych oraz aplikacje biznesowe. Średni procent poprawnych odpowiedzi dla każdego z obszarów prezentuje rysunek 1. Rysunek 1 Stopień wykorzystania TIK - średni procent poprawnych odpowiedzi dla każdego badanego obszaru TIK. 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 65,65% 51,94% 44,62% 41,48% 33,33% 0,00% Podstawowe umiejętności i wiedza o TIK Edytor tekstu Baza danych Aplikacje biznesowe Arkusz kalkulacyjny Najsłabszy wynik uczniowie osiągnęli w przypadku znajomości arkusza kalkulacyjnego, nieco lepszy, jeśli chodzi o znajomość aplikacji biznesowych i baz danych. Natomiast najlepsze wyniki uczniowie uzyskali w obszarze pytań dotyczących edytora tekstu oraz podstawowych umiejętności i wiedzy o technologiach informacyjno-komunikacyjnych. W opinii autorów raportu wnioski, jakie nasuwają się na podstawie otrzymanych wyników badań, pozwalają sądzić, iż szkoły ponadgimnazjalne w zakresie TIK nie przygotowują swoich absolwentów do potrzeb rynku pracy skutecznie. Niski wynik uzyskany w obszarze arkusza kalkulacyjnego może świadczyć o tym, że większość uczniów nie potrafi sobie wyobrazić praktycznego wykorzystania tego narzędzia. Z kolei słaby wynik uzyskany w przypadku aplikacji biznesowych wynika z faktu, że żadna z badanych szkół nie korzysta podczas zajęć realizowanych w ramach laboratoriów logistyczno-spedycyjnych i magazynowych z systemu klasy ERP. 8 Wnioski ze zrealizowanego badania przedstawione zostały w raporcie Ocena umiejętności posługiwania się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi przez uczniów kierunków technik logistyk i technik spedytor. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 17

18 4.2.4 Użyteczność tradycyjnie realizowanych zajęć laboratoryjnych w ocenie uczniów W 16 szkołach testujących innowację zrealizowano ankiety z uczniami, mające na celu uzyskanie oceny na temat użyteczności zajęć laboratoryjnych 9. Poniżej przedstawione są najistotniejsze wnioski z tego badania: Uczniowie bardzo wysoko ocenili swój poziom zadowolenia z uczestnictwa w zajęciach, niezależnie czy chodziło o laboratorium logistyczno-spedycyjne (90% uczniów) czy też magazynowe (84% uczniów). Jeśli chodzi o przyczyny takich ocen, uczniowie wskazywali na następujące kwestie: ciekawie prowadzone zajęcia, praktyczność zajęć, możliwość nauczenia się wielu rzeczy bądź też praca przy komputerze. 70% uczniów przyznało, że omawiane treści z laboratorium logistyczno-spedycyjnego były zrozumiałe. Natomiast w przypadku laboratorium magazynowego odpowiedzi takiej udzieliło 58% uczniów. Jednocześnie, niezrozumiały materiał najczęściej dotyczył jego niewielkiej części (0-25%). Zdaniem uczniów, najczęstszymi powodami niezrozumienia omawianych tematów było: brak pomocy naukowo-dydaktycznych, zbyt mała liczba zadań praktycznych, brak systemu informatycznego bądź brak podręczników. Równie często uczniowie wskazywali na brak systematycznej pracy ze swojej strony. Podobnie jak nauczyciele, również uczniowie biorący udział w zrealizowanych badaniach terenowych wskazywali na brak pomocy naukowo-dydaktycznych jako na jeden z czynników utrudniający zrozumienie omawianych tematów w trakcie laboratorium. Wysoko natomiast uczniowie ocenili swój poziom zadowolenia z uczestnictwa w zajęciach, które większość z nich oceniła jako zrozumiałe. 4.3 Oczekiwania wobec Wirtualnych Laboratoriów W ramach ewaluacji wewnętrznej zrealizowano badania ilościowe, mające na celu zbadanie oczekiwań wobec Wirtualnego Laboratorium Logistyczno-Spedycyjnego i Magazynowego zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli. Zebrane informacje pozwolić miały na dostosowanie zakresu i treści narzędzia do potrzeb i oczekiwań obu grup. W ramach badania w okresie od 15 do 26 czerwca przeprowadzono: 1. Ankietę internetową LabLogSped wśród nauczycieli, która dotyczyła ich oczekiwań wobec WLLSiM w części dotyczącej laboratorium logistyczno-spedycyjnego. Badanie zostało przeprowadzone na próbie 41 respondentów, natomiast do analizy wykorzystano 38 kompletnie wypełnionych ankiet. 2. Ankietę internetową LabLogSped wśród nauczycieli, która dotyczyła ich oczekiwań wobec WLLSiM w części dotyczącej laboratorium magazynowego. Badanie zostało przeprowadzone na próbie 31 respondentów, natomiast ostatecznej analizie poddano 28 ankiet. 3. Ankietę internetową dotyczącą oczekiwań uczniów wobec Wirtualnego Laboratorium Logistyczno-Spedycyjnego i Magazynowego. W badaniu wzięło udział 647 uczniów, z czego poddano analizie 627 kompletnych ankiet. Każda z ankiet szczegółowo poruszała wiele z aspektów dotyczących każdego z laboratoriów, a także preferencji respondentów w ich obszarach. Szczegółowe wyniki tych badań zawarte są w raporcie Wyniki ankiet dotyczących oczekiwań nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec Wirtualnych Laboratoriów Logistyczn-Spedycyjnych i Magazynowych, stworzonym przez pracowników Wyższej Szkoły Logistyki. Poniżej przedstawione zostaną sugestie dotyczące zakresu użytkowego i merytorycznego laboratoriów. 9 Badanie zostało przeprowadzone przede wszystkim z uczniami III i IV klas. Z racji specyfiki okresu, w którym realizowano badanie, udało się pozyskać 343 ankiety, spośród których próbę badawczą ograniczono do 228 ankiet, ponieważ w 115 przypadkach ankietę wypełnili uczniowie, którzy nie brali udziału w zajęciach laboratoryjnych. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 18

19 4.3.1 Oczekiwania w zakresie użytkowym W grupie uczniów na pytanie Czy masz dodatkowe sugestie w zakresie opracowania treści wirtualnego laboratorium magazynowego?, pojawiły się następujące sugestie: Takie laboratorium powinno działań intuicyjnie, najlepszym rozwiązaniem byłoby zastosowanie systemu MS Windows, gdyż jest on użytkowany globalnie. Powinniśmy wszystkie zadania skrupulatnie zapisywać w swoich notatkach. Powinien być również położony nacisk na tematy związane z magazynem i jego infrastrukturą. Interfejs i grafika powinny być przedstawione w sposób czytelny, przyjazny i łatwy w zrozumieniu. Procesy, które będziemy przeprowadzali, mogą być przedstawione za pomocą animacji, żebyśmy je zrozumieli. Zrozumiała grafika i treść. Dwóch uczniów zwróciło uwagę na czytelność i zrozumiałość dotyczące powstającego narzędzia. Spełnienie tych oczekiwań pozwoliłoby uczniom lepiej zrozumieć treści merytoryczne, które powinny przede wszystkim dotyczyć tematów związanych z magazynem i jego infrastrukturą, co również zostanie zasygnalizowane w poniższym podrozdziale Oczekiwania w zakresie merytorycznym W sugestiach dotyczących zakresu merytorycznego laboratoriów w zakresie laboratorium logistycznospedycyjnego, ze strony respondentów biorących udział w badaniu, wystąpił jeden komentarz: Treść merytoryczna WLLSiM powinna obejmować przede wszystkim zagadnienia związane z funkcjonowaniem firmy logistycznej i spedycyjnej, harmonogramowaniem procesu logistycznego, opracowaniem zadań logistycznych, czy symulacyjnym wykonywaniem usług logistycznospedycyjnych, nawet z pominięciem zagadnień z techniki biurowej te można realizować, korzystając z ogólnego oprogramowania. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 19

20 5 Analiza funkcjonalności produktu projektu w fazie testowej Niniejszy rozdział raportu przedstawia wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej, których głównym celem było poznanie opinii osób (uczniów, nauczycieli oraz dyrekcji), które testują Wirtualne Laboratoria. Dokonano także porównania ocen powyżej wskazanych respondentów z trzech rodzajów szkół (testujących WLLSiM, posiadających wyposażone laboratorium ze środków UE oraz nieposiadających wyposażonego laboratorium). Oceny te dotyczą zarówno zakresu użytkowego, jak i merytorycznego WLLSiM. Rozdział prezentuje także wpływ wykorzystywanego narzędzia na dalsze plany zawodowe i edukacyjne uczniów. Analizie poddano także efektywność kosztów wyposażenia laboratorium. 5.1 Funkcjonalność w zakresie użytkowym Ocena nauczycieli W dniach stycznia 2011 roku odbyło się w Wyższej Szkole Logistyki w Poznaniu I spotkanie robocze użytkowników produktu testowego. Głównym celem tego spotkania było przedstawienie testowanego produktu nauczycielom ze szkół testujących system, a także przedstawienie pierwszej części materiału realizowanego w ramach WLLSiM. Na zajęciach z laboratorium logistycznospedycyjnego nauczyciele po opanowaniu logowania do systemu iscala oraz odzyskiwaniu baz danych, przystąpili do realizacji ćwiczeń, które będą wykonywali uczniowie. W ich ocenie instrukcje będą zrozumiałe dla uczniów. Zajęcia z laboratorium magazynowego przysporzyły nauczycielom trudności z logowaniem się do systemu oraz odzyskiwaniem baz danych, pomimo tego, że czynności te wykonuje się identycznie jak w laboratorium logistyczno-spedycyjnym. W dalszej części przystąpili do realizacji ćwiczeń przeznaczonych dla uczniów. Nauczyciele zgłosili zastrzeżenia odnośnie tych ćwiczeń oraz opracowanych instrukcji. Większe trudności w ćwiczeniach i instrukcjach na laboratorium magazynowym wynikają z programu nauczania tego przedmiotu II spotkanie robocze użytkowników Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych działających w oparciu o system iscala odbyło się w Wyższej Szkole Logistyki w Poznaniu w dniach 6-8 kwietnia Celem spotkania było uzyskanie informacji, jak radzą sobie z tym produktem nauczyciele i uczniowie, jakie problemy występują oraz zaprezentowanie drugiej części materiału realizowanego w ramach WLLSiM. Prawie 93% obecnych nauczycieli lubi pracować wykorzystując Wirtualne Laboratoria 10. Uważają oni, że produkt ten zwiększa zainteresowanie ucznia przedmiotem oraz pozwala na wykorzystanie wiadomości teoretycznych w praktyce. Oceny te zostały następnie zweryfikowane z wynikami badań zrealizowanych w ramach ewaluacji zewnętrznej. Dokonując ewaluacji zewnętrznej, zostały przeprowadzone badania z pięcioma nauczycielami uczącymi w szkołach testujących innowację. Dwóch nauczycieli prowadziło tylko laboratorium logistyczno-spedycyjne, jeden prowadził tylko laboratorium magazynowe, a dwóch prowadziło zajęcia na obu laboratoriach. Nauczyciele ocenili poszczególne aspekty narzędzia Wirtualne Laboratoria Logistyczno-Spedycyjne i Magazynowe. W pięciostopniowej skali, gdzie 1-ocena najniższa, a 5 ocena najwyższa, relatywnie najniżej zostały ocenione łatwość i przejrzystość obsługi oraz jakość materiałów dydaktycznych (przyznano po 3,4 pkt.). Oceniając ilość ćwiczeń przeznaczonych do wykonania przez ucznia przyznano, im 3,5 punktu. Natomiast różnorodność zadań uzyskała najwyższą ocenę 4 punkty. Nauczyciele zgłosili też swoje uwagi odnośnie testowanego narzędzia. Uznali oni, że Laboratorium Magazynowe jest zbyt trudne dla ucznia. Według jednego z nich została opracowana za mała ilość ćwiczeń przypadająca na jednostkę lekcyjną, a w niektórych ćwiczeniach zauważono błędy. Dwóch nauczycieli skarżyło się na nieznajomość materiałów przeznaczonych dla nauczycieli spowodowaną otrzymaniem ich już po rozpoczęciu realizacji zajęć. Graficzny rozkład ocen poszczególnych aspektów Wirtualnych Laboratoriów prezentuje rysunek W spotkaniu uczestniczyło 65 nauczycieli z 49 szkół testujących (45 kobiet i 20 mężczyzn). Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 20

21 Rysunek 2. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie użytkowym w ocenie nauczycieli średnia ocen poszczególnych aspektów. Różnorodność zadań do wykonania przez uczniów Zakres merytoryczny treści Ilość ćwiczeń do wykonania przez uczniów Łatwość i przejrzystość obsługi Jakość materiałów dydaktycznych dla nauczyciela 4 4 3,5 3,4 3, % ankietowanych napotkało umiarkowane trudności związane z obsługą techniczną i korzystaniem z systemu. Natomiast 20% zadeklarowało, że nie miało żadnych trudności. Wśród elementów, które powodowały trudności, dwie osoby wskazały Laboratorium Magazynowe. Pojedynczym osobom trudności sprawiło przygotowanie komputerów w szkole, start systemu, niektóre ćwiczenia i nawigacja. 80% badanych napotkało problemy w trakcie realizacji laboratorium z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno Spedycyjnych i Magazynowych. Jako niespełnione oczekiwania 2 osoby wymieniły zbyt późno dostarczone materiały dydaktyczne (wersje drukowane podręczników zostały wysłane do szkół w kwietniu 2011 r., ale wersje elektroniczne były dostępne od stycznia 2011r.). Natomiast pojedyncze osoby wskazały: zawieszającą się często sieć, nie wszystkie zadania były przystępne dla uczniów oraz fakt, że ćwiczenia obejmują tylko część programu nauczania. Pozostali respondenci przyznali, że do tej pory realizacja laboratorium z wykorzystaniem WLLSiM przebiega zgodnie z ich oczekiwaniami Ocena uczniów Uczniowie trzech szkół testujących innowację zostali poproszeni o ocenę trudności korzystania z Wirtualnych Laboratoriów oraz o wskazanie, które elementy powodowały trudności. Prawie jedna trzecia spośród ankietowanych uczniów nie napotkała trudności związanych z obsługą i korzystaniem z systemu. Nieco ponad połowa miała umiarkowane trudności, a prawie 13% uczniów oceniło trudności jako duże. Rysunek 3. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie użytkowym w ocenie uczniów - ocena trudności związanych z obsługą i korzystaniem z systemu. Trudności w stopniu umiarkowanym 53,5% Duże trudności 12,7% Brak trudności 33,8% Wśród elementów obsługi i korzystania z systemu, które powodowały trudności, najczęściej uczniowie wymieniali problemy z logowaniem się do systemu (18,1%). Niespełna 7% uczniów wskazało na błędy w systemie, a 5,6% uczniów jako trudności uznało brak materiałów pomocniczych. 3 osobom trudności sprawiały niejasne treści zadań i wylogowywanie z systemu. Reszta odpowiedzi miała charakter jednostkowy. 4 osoby stwierdziły, że korzystanie z systemu nie powodowało trudności, a pond połowa nie potrafiła wskazać, jakie dokładnie były to trudności. Szczegółowy rozkład wypowiedzi został przedstawiony w poniższej tabeli. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 21

22 Tabela 1. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie użytkowym w ocenie uczniów - elementy obsługi i korzystania z systemu, które powodowały trudności. Wymienione trudności Wskazania % Problemy z logowaniem się do systemu 13 18,1% Błędy w systemie 5 6,9% Brak materiałów pomocniczych 4 5,6% Czasami wylogowywało z systemu 3 4,2% Niejasne treści zadań 3 4,2% Czasem było za dużo okienek do wypełnienia 1 1,4% Duża liczba miejsca, która zostawała wolna 1 1,4% Formy zadań 1 1,4% Niektóre tematy w książce 1 1,4% Procesy logistyczne 1 1,4% Zbyt dużo ikonek 1 1,4% Ćwiczenia niezgodne z materiałami 1 1,4% Nie wykorzystywał niektórych zadań 1 1,4% Po ćwiczeniach nie można było robić ankiety 1 1,4% Słabe komputery 1 1,4% Jeżeli wylogowało z systemu, trzeba było zaczynać od początku 1 1,4% Nie potrafię wskazać 37 51,4% Uczniów szkół testujących poproszono o ocenę poszczególnych elementów systemu wykorzystywanych w ramach laboratorium pod względem ich funkcjonalności, łatwości korzystania. Najwyżej zostało ocenione korzystanie z instrukcji wykonywania ćwiczeń (4 pkt.) oraz korzystanie z pomocy dydaktycznych (3,9 pkt.). Pozostałe elementy pod względem funkcjonalności oceniono od 3,4 do 3,7. Szczegółowe zestawienie wszystkich ocenianych elementów wraz z ich ocenami przedstawia rysunek nr 4. Rysunek 4. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie użytkowym w ocenie uczniów - ocena elementów systemu pod względem funkcjonalności, łatwości korzystania. Korzystanie z instrukcji wykonywania ćwiczeń Korzystanie z pomocy dydaktycznych Korzystanie z interfejsu systemu biznesowego klasy ERP - iscala Wykonywanie ćwiczeń w systemie iscala symulujących zadanie realizowane w firmach Korzystanie ze skryptu do laboratorium Dostęp do Wirtualnych Laboratoriów 4 3,9 3,7 3,7 3,7 3, Znaczna większość - prawie 68% - ankietowanych uczniów szkół testujących oceniło, że dobrze odnajdują się w formule prowadzenia zajęć polegającej na prowadzeniu przez poszczególnych uczniów wirtualnego przedsiębiorstwa. Przeciwnego zdania było nieco ponad 11%. Natomiast przeciętnie odnalazło się takiej formule prowadzenia zajęć 21,2% ankietowanych uczniów. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek nr 5. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 22

23 Rysunek 5. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie użytkowym w ocenie uczniów Czy dobrze odnajdujesz się w formule prowadzenia zajęć, polegającej na prowadzeniu przez poszczególnych uczniów wirtualnego przedsiębiorstwa? Raczej tak 49,3% Przeciętnie 21,2% Raczej nie 7,0% Zdecydowanie tak 18,3% Zdecydowanie nie 4,2% Ocena dyrektorów Dyrektorów szkół testujących innowację zapytano o ewentualne problemy związanie z wdrożeniem Wirtualnych Laboratoriów. Pojawienie się utrudnień związanych z wdrażaniem tego narzędzia zgłosił jeden z trzech respondentów, wskazując na następujące kwestie: Opóźnienie wdrożenia. 11 Częściowy brak realizacji zajęć związany z funkcjonowaniem szkoły. Bieżące reagowanie na zaistniałe problemy oraz kontakt i pomoc ze strony Wyższej Szkoły Logistyki to rozwiązania, jakie zastosowano, aby rozwiązać pierwszy z problemów. Natomiast na drugi z przedstawionych problemów nie podano zastosowanego rozwiązania. Respondenci przyznali, że na ogół na bieżąco rozwiązywali zaistniałe problemy związane z wdrażaniem narzędzia Wirtualne Laboratoria. 5.2 Funkcjonalność w zakresie merytorycznym Ocena nauczycieli Zdaniem 40% przebadanych nauczycieli z trzech szkół testujących innowację, efektywność przekazywania wiedzy z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów jest wysoka, a zajęcia prowadzi się łatwo. Istotnym aspektem badania było pytanie, czy nauczyciele realizujący zajęcia laboratoryjne dostrzegają różnicę w prowadzeniu laboratorium z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych, a prowadzeniu laboratorium w tradycyjnie wyposażonej pracowni informatycznej. Pozyskane dane wskazują, iż nauczyciele zauważają zdecydowaną przewagę Wirtualnych Laboratoriów nad tradycyjnie realizowanymi zajęciami: 80% respondentów uznało, że łatwiejsze jest prowadzenie zajęć z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów (20% nie dostrzegało różnicy pomiędzy tymi dwoma sposobami prowadzenia zajęć, brak głosów wskazujących na przewagę zajęć tradycyjnych). 80% respondentów uważało, że efektywność przekazywania wiedzy większa jest w ramach lekcji realizowanych z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów (20% nie dostrzegało różnicy, brak głosów wskazujących na przewagę zajęć tradycyjnych). 60% badanych oceniło, że zaangażowanie uczniów w zajęcia jest większe, gdy wykorzystuje się Wirtualne Laboratoria (40% ocenia zaangażowanie w trakcie zajęć z wykorzystaniem WLLSiM, jak i zajęć tradycyjnych jako porównywalne, brak głosów wskazujących na przewagę zajęć tradycyjnych). Omawiane dane ilustruje rysunek poniżej. 11 Opóźnienie dotyczyło jedynie dostarczenia wersji drukowanych podręczników do szkół zostały one wysłane w kwietniu 2011r. Wersje elektroniczne podręczników były jednak dostępne wcześniej (od stycznia 2011 r.). Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 23

24 Rysunek 6. Różnica w prowadzeniu zajęć z wykorzystaniem WL, a tradycyjnym laboratorium w opinii nauczycieli z trzech szkół testujących innowację. Łatwość prowadzenia zajęć 80,0% 20,0% Efektywność przekazwania wiedzy 80,0% 20,0% Zaangażowanie uczniów w udział w zajeciach 60,0% 40,0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% większa/e w przypadku WL nie ma różnicy Ocena uczniów Zdecydowana większość uczniów przyznała, że zajęcia w ramach laboratorium były dla nich interesujące. Najkorzystniej wypadła szkoła posiadająca laboratorium wyposażone ze środków UE, gdzie udzielono 72,5% odpowiedzi pozytywnych. Osoby te jako uzasadnienie podawały ciekawy sposób realizacji zajęć z ciekawymi tematami i zadaniami. Podobało im się, że w trakcie zajęć wykorzystywano prezentacje, a zajęcia były prowadzone przy komputerach. Przekazano im dużo cennych informacji i zajmowali się tym, czym będą zajmować się w przyszłości. Odsetek odpowiedzi pozytywnych w przypadku szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium, wyniósł 64,3%, a w szkołach testujących Wirtualne Laboratoria 54,2%. Jednocześnie 38,8% uczniów ze szkół testujących uznało zajęcia w ramach laboratorium za częściowo interesujące. Takie samo zdanie wyraził co piąty uczeń szkoły, która ze środków UE wyposażyła laboratorium i co siódmy uczeń szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium. Największy odsetek osób, które zajęcia nie zainteresowały, pojawił się w szkole, która nie posiada wyposażonego laboratorium 21,4% odpowiedzi. Uczniowie jednak nie potrafili uzasadnić swoich odpowiedzi. 7,5% uczniów ze szkoły, która ze środków UE wyposażyła laboratorium, zajęcia raczej nie zainteresowały. Osoby te wspominały, że nauczyciel był mało wymagający, a materiał był za obszerny i trudno było wszystko zapamiętać. Dla niektórych zadania były nudne i było za dużo pracy przy komputerze. W przypadku 7,0% uczniów trzech szkół testujących zajęcia nie zainteresowały ich, z czego 2,8% zdecydowanie nie zainteresowały. Graficzny rozkład odpowiedzi z podziałem na trzy typy szkół został przedstawiony na rysunku nr 7. Rysunek 7. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie merytorycznym w ocenie uczniów Czy zajęcia w ramach laboratorium były dla ciebie interesujące? Szkoły testujące 12,5% 41,7% 38,8% 4,2% 2,8% Szkoła, która ze środków UE wyposażyła laboratorium 30,0% 42,5% 20,0% 7,5% Szkoła, która nie posiada wyposażonego laboratorium 42,9% 21,4% 14,3% 14,3% 7,1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zdecydowanie tak Raczej tak Częściowo Raczej nie Zdecydowanie nie Uczniowie oceniali również poziom zadań wykonywanych w ramach laboratorium. 50,7% uczniów szkół testujących uznało, że poziom zadań był w sam raz. Porównywalnie przedstawiał się odsetek wskazań w szkole, posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE, natomiast w szkole, która nie posiada wyposażonego laboratorium, poziom zadań uznało za właściwy Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 24

25 jedynie 11,8% uczniów. W szkołach testujących zauważyć można relatywnie najniższy odsetek uczniów wskazujących na zbyt trudny poziom zadań. Natomiast o zbyt prostych zadaniach mówiło 12,7% uczniów szkół testujących oraz 17,6% uczniów szkoły nie posiadającej wyposażonego laboratorium. Procentowy rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek nr 8. Rysunek 8. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie merytorycznym w ocenie uczniów - ocena poziomu zadań wykonywanych w ramach laboratorium. Szkoły testujące 7,0% 29,6% 50,7% 12,7% Szkoła, która ze środków UE wyposażyła laboratorium 5,0% 40,0% 55,0% Szkoła, która nie posiada wyposażonego laboratorium 29,4% 41,2% 11,8% 17,6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Większość zadań była zbyt trudna Poziom zadań był w sam raz Niektóre zadania były zbyt trudne Zadana były zbyt proste, niewiele wnosiły W ewaluacji zewnętrznej uczniów trzech szkół testujących innowację poproszono o dokonanie oceny poszczególnych elementów systemu wykorzystywanych w ramach laboratorium pod względem użyteczności treści merytorycznych. Najwyżej zostały ocenione korzystanie z instrukcji wykonywania ćwiczeń i korzystanie z pomocy dydaktycznych (odpowiednio 3,9 i 3,7). Oceny pozostałych elementów pod względem użyteczności zawierają się w przedziale od 3,4 do 3,6. Rysunek 9. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie merytorycznym w ocenie uczniów - ocena elementów systemu pod względem użyteczności treści. Korzystanie z instrukcji wykonywania ćwiczeń Korzystanie z pomocy dydaktycznych Wykonywanie ćwiczeń w systemie iscala symulujących zadanie realizowane w firmach Dostęp do Wirtualnych Laboratoriów Korzystanie ze skryptu do laboratorium Korzystanie z interfejsu systemu biznesowego klasy ERP - iscala 3,9 3,7 3,6 3,6 3,4 3, Następnie uczniów szkół testujących, uczniów szkoły, która posiada wyposażone laboratorium ze środków UE i uczniów szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium zapytano, w jakim stopniu poprzez udział w laboratorium poznali praktyczne aspekty wiedzy przekazanej w szkole w ramach zajęć teoretycznych. Znaczna część uczniów szkoły posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE (62,5%) uznała, że w dużym stopniu poprzez udział w laboratorium poznała praktyczne aspekty wiedzy przekazywanej w szkole w ramach zajęć teoretycznych. Takie samo zdanie wyraziło 47,0% uczniów szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium oraz 45,8% spośród uczniów szkół testujących Wirtualne Laboratoria. 44,5% uczniów szkół testujących przeciętnie poznało praktyczne aspekty wiedzy, odsetek ten wśród uczniów z pozostałych dwóch szkół wyniósł odpowiednio 41,2% (brak wyposażonego laboratorium) oraz 32,5% (laboratorium wyposażone ze środków UE). Natomiast 11,8% respondentów ze szkoły nie posiadającej wyposażonego laboratorium, 9,7% ze szkół testujących oraz 5,0% ze szkoły Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 25

26 z wyposażonym laboratorium ze środków UE w bardzo małym stopniu poznało praktyczne aspekty wiedzy. Graficzne przedstawienie odpowiedzi zostało przedstawione na rysunku nr 10. Rysunek 10. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie merytorycznym w ocenie uczniów W jakim stopniu poprzez udział w laboratorium poznałeś/poznałaś praktyczne aspekty wiedzy przekazanej w szkole w ramach zajęć teoretycznych? Szkoły testujące 8,3% 37,5% 44,5% 9,7% Szkoła, która ze środków UE wyposażyła laboratorium 10,0% 52,5% 32,5% 5,0% Szkoła, która nie posiada wyposażonego laboratorium 11,8% 35,2% 41,2% 11,8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% W bardzo dużym stopniu Przeciętnie W bardzo małym stopniu W raczej dużym stopniu W niewielkim stopniu Następnie uczniów zapytano, w jakim stopniu poprzez udział w laboratorium opanowali konkretne umiejętności zawodowe, które mogliby wykorzystać w późniejszej pracy zawodowej czy dalszej edukacji. 47,5% spośród ankietowanych uczniów szkoły posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE, 47,2% uczniów trzech szkół testujących i 37,5% uczniów szkoły nie posiadającej wyposażonego laboratorium, oceniło, że opanowało te umiejętności w dużym stopniu. Rysunek 11. Funkcjonalność WLLSiM w zakresie merytorycznym w ocenie uczniów - stopień, w jakim uczniowie opanowali umiejętności zawodowe, które mogą wykorzystać w późniejszej pracy zawodowej/dalszej edukacji. Szkoły testujące 8,3% 38,9% 41,7% 6,9% 4,2% Szkoła, która ze środków UE wyposażyła laboratorium 7,5% 40,0% 47,5% 5,0% Szkoła, która nie posiada wyposażonego laboratorium 12,5% 25,0% 37,5% 6,3% 18,7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% W bardzo dużym stopniu W raczej dużym stopniu Przeciętnie W niewielkim stopniu W bardzo małym stopniu Podobny odsetek uczniów z każdego rodzaju szkół ocenił stopień poznanych umiejętności jako przeciętny. Najsłabiej stopień umiejętności zawodowych, które mogą być wykorzystane w dalszej edukacji lub pracy zawodowej ocenili uczniowie szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium co czwarty uczeń ocenił je na poziomie niewielkim lub bardzo małym. Takie samo zdanie wyraziło 11,1% uczniów trzech szkół testujących oraz 5,0% uczniów szkoły posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE. Procentowy rozkład odpowiedzi z podziałem na szkoły testujące, szkołę posiadającą laboratorium wyposażone ze środków UE oraz szkołę, która nie posiada wyposażonego laboratorium został przedstawiony na rysunku nr 11. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 26

27 Następnie uczniów poproszono o wskazanie praktycznych umiejętności opanowanych na zajęciach. Uczniowie trzech szkół testujących najczęściej wskazywali na odpowiednie dobieranie środka transportu oraz fakturowanie (po 30,6%, tj. 22 osoby). 17 osób (23,6%) nauczyło się obsługi programów, z czego 12 wskazało na program iscala. 12 uczniów nauczyło się składać zamówienia, 9 sporządzać oferty, 8 wypełniać dokumenty firmowe, a 7 obliczać/opisywać czas przewozu i wprowadzać zamówienia. Prawie 17%, tj. 12 osób nie potrafiło powiedzieć, czego się nauczyło na tych zajęciach. Wszystkie odpowiedzi zostały przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 2. Wskazania uczniów dotyczące praktycznych umiejętności zdobytych na zajęciach w szkołach testujących innowację. Umiejętność Liczba wskazań % Umiejętność Liczba wskazań Dobieranie odpowiedniego Korzystanie ze skryptów do 22 30,6% środka transportu laboratorium 1 1,4% Fakturowanie 22 30,6% Logiczne myślenie w aspektach logistyki 1 1,4% Obsługa programów 17 23,6% Niektórych tematów w książce 1 1,4% Składanie zamówień 12 16,7% Obliczanie kosztu przewozu 1 1,4% Sporządzanie ofert 9 12,5% Obliczanie taryfikatorów 1 1,4% Wypełnianie dokumentów firmowych 8 11,1% Odpowiadać na zamówienia 1 1,4% Obliczanie/opisywanie czasu przewozu 7 9,7% Otwarte myślenie 1 1,4% Wprowadzanie zamówień 7 9,7% Praktycznego podejścia do problemów 1 1,4% Wprowadzanie ofert 5 6,9% Praktyki wykonywania zadań 1 1,4% Lepsza obsługa komputera 3 4,2% Tworzenie środków niebezpiecznych 1 1,4% Rozwiązywanie zadań 3 4,2% Umiejętność wychodzenia z trudnych sytuacji 1 1,4% Działanie systemu 2 2,8% Wprowadzanie urządzeń 1 1,4% Terminologia 2 2,8% Wypełnianie ankiet 1 1,4% Wprowadzanie korekt 2 2,8% Procedury logistyczne 1 1,4% Analiza SWOT 1 1,4% Zatwierdzanie 1 1,4% Czytanie ze zrozumieniem 1 1,4% Nie potrafię wskazać 12 16,7% % Spośród praktycznych umiejętności opanowanych w trakcie zajęć uczniowie szkoły posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE najczęściej wymieniali wypełnianie dokumentów i rozwiązywanie zadań. Ponadto nauczyli się tworzyć dokumenty, pisać różne pisma, rozpoznawać znaki z towarów, rozwiązywać egzamin zawodowy. Wszystkie odpowiedzi zostały przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 3. Praktyczne umiejętności zdobyte na zajęciach w szkole, która z funduszy UE wyposażyła laboratorium. Umiejętność Liczba wskazań % Umiejętność Liczba wskazań Wypełnianie dokumentów 17 42,5% Czas pracy kierowców 2 5,0% Rozwiązywanie zadań 8 20,0% Obliczanie ładunku na paletach 1 2,5% Tworzenie dokumentów 7 17,5% Ogólne pojęcia 1 2,5% Pisanie różnych pism 6 15,0% Systematyczności 1 2,5% Znaki z towarów (kody) 6 15,0% Właściwie tylko czym jest ta oferta 1 2,5% Rozwiązywanie egzaminu zawodowego 5 12,5% Koszty 1 2,5% Poznałam nieznane rodzaje Wszystkiego, co było 5 12,5% dokumentów, np. faktura (potrzebne) proforma 1 2,5% Obsługi programów 4 10,0% Poznałem podstawy rozwoju 1 2,5% % Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 27

28 Umiejętność Liczba wskazań % Umiejętność przedsiębiorstwa Liczba wskazań Redagowanie pism 3 7,5% Wybór opakowań do towaru 1 2,5% Tworzenie prezentacji 3 7,5% Zapoznanie się z pracą, jaka jest w magazynie 1 2,5% Oprogramowanie WF-MAG 2 5,0% Parametrów w przewozach (samochodów, ładunków) 1 2,5% Planowanie tras przewozu 2 5,0% Projektowanie harmonogramów 1 2,5% Dobór środka transportu 2 5,0% Stosowania i uzupełniania dokumentów 1 2,5% Korzystanie z Internetu 2 5,0% Umiejętność rozróżniania pism 1 2,5% Obliczanie trasy i innych Podczas wykonywania zadań rzeczy związanych z 2 5,0% poznałam wiele informacji transportem 1 2,5% % Natomiast uczniowie szkoły nieposiadającej odpowiednio wyposażonego laboratorium spośród praktycznych umiejętności opanowanych w trakcie zajęć najczęściej wymieniali planowanie tras przewozu, rozmieszczanie towarów w magazynach oraz wypełnianie i wprowadzanie faktur. Pojedyncze osoby nauczyły się wypełniać dokumenty i listy przewozowe, opracowywać programy logistyczne, a także negocjacji z klientem. Na pytanie, w jakim stopniu zakres tematów/ćwiczeń realizowanych podczas zajęć laboratorium odpowiadał twoim potrzebom, 78,6% uczniów szkoły, która nie posiada odpowiednio wyposażonego laboratorium, udzieliło odpowiedzi w bardzo dużym stopniu oraz w raczej dużym stopniu. Odsetek ten w przypadku trzech szkół testujących wyniósł 74,7%, a w przypadku uczniów szkoły, która ze środków UE wyposażyła laboratorium - 62,5%. Przeciwnego zdania było 14,3% uczniów szkoły nieposiadającej odpowiedniego laboratorium, co dziesiąty uczeń szkoły z laboratorium wyposażonego ze środków UE oraz tylko 2,8% uczniów trzech szkół testujących. Przeciętnie zadowolonych z zakresu tematów było 27,5% uczniów szkoły posiadającej wyposażone laboratorium ze środków UE, 22,5% uczniów trzech szkół testujących oraz 7,1% uczniów szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium. Rysunek 12. Stopień, w jakim zakres tematów/ćwiczeń odpowiadał potrzebom uczniów. Szkoły testujące 16,9% 57,8% 22,5% 1,4% 1,4% Szkoła, która ze środków UE wyposażyła laboratorium 12,5% 50,0% 27,5% 10,0% Szkoła, która nie posiada wyposażonego laboratorium 50,0% 28,6% 7,1% 14,3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% W bardzo dużym stopniu W raczej dużym stopniu Przeciętnie W niewielkim stopniu W bardzo małym stopniu Uczniów, którzy nie wyrazili pozytywnego zdania na ten temat zapytano, czego ich zdaniem brakowało w programie laboratorium. W przypadku uczniów trzech szkół testujących, dwie osoby odpowiedziały, że niczego nie brakowało. Taka sama liczba chciałaby więcej zajęć praktycznych. Pojedynczym osobom brakowało czasu wolego, dokładnego wyjaśniania prac, urozmaicania zadań, które można wykonać samodzielnie bez pomocy podręcznika. Jedna osoba odpowiedziała, że niektóre tematy w książce były napisane tak, że nie mogła się w nich połapać. Ponadto 8 osób nie potrafiło wskazać, czego im brakowało. W ocenie uczniów szkoły, która wyposażyła laboratorium ze środków UE, powinno być więcej zadań, więcej zajęć praktycznych Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 28

29 i więcej pracy w programach logistycznych. Według nich brakowało również lepszego tłumaczenia zadań oraz bardziej interesujących tematów. Uczniowie szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium, nie potrafili uzasadnić swoich odpowiedzi. Uczniów trzech szkół testujących innowację zapytano, czy posiadana przez nich wiedza i umiejętności z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych były wystarczające, aby mogli swobodnie korzystać z Wirtualnych Laboratoriów. Prawie wszyscy odpowiedzieli twierdząco na to pytanie, z czego 51 odpowiedziało raczej tak. Tylko jedna osoba była zdania, że jej poziom wiedzy i umiejętności był częściowo wystarczający. Zapytano ją, jakich umiejętności jej brakowało, lecz osoba ta nie potrafiła ich wskazać. Rysunek 13. Ocena, czy poziom wiedzy i umiejętności z zakresu TIK uczniów trzech szkół testujących był wystarczający by swobodnie korzystać z WL. Raczej tak 71,8% Częściowo 1,4% Zdecydowanie tak 26,8% Uczniów tych zapytano również, czy ich zdaniem praca z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów odzwierciedla pracę w rzeczywistym przedsiębiorstwie. Prawie 57% z nich odpowiedziało pozytywnie na to pytanie. Prawie jedna czwarta ankietowanych była zdania, że Wirtualne Laboratoria przeciętnie odzwierciedlają pracę w rzeczywistym przedsiębiorstwie. Natomiast prawie 17% uczniów było negatywnie nastawionych. Rysunek 14. Ocena uczniów trzech szkół testujących, czy praca z wykorzystaniem WL odzwierciedla pracę w rzeczywistym przedsiębiorstwie. Przeciętnie 26,4% Raczej nie 11,1% Zdecydowanie nie 5,6% Raczej tak 48,6% Zdecydowanie tak 8,3% Każdego ucznia biorącego udział w badaniu pytano o atrakcyjność specjalizacji w kontekście wykorzystania Wirtualnych Laboratoriów. 44,4% uczniów jest zdania, że ich specjalizacja byłaby tak samo atrakcyjna, gdyby zajęcia laboratoryjne były realizowane w tradycyjnym laboratorium. Należy jednak przy interpretacji tego wyniku pamiętać, że uczniowie, którzy brali udział w teście innowacji, intuicyjnie wyobrażają sobie w tradycyjnym laboratorium równie dobre wyposażenie - równorzędny dostęp do możliwości, jednak możliwe że w ramach tradycyjnie znanych im programów. Tradycyjne laboratorium byłoby mniej atrakcyjne dla 40,3% uczniów, a bardziej atrakcyjne dla 4,2% uczniów. Co dziewiąty uczeń nie potrafił wyrazić swojego zdania na ten temat. Uczniów szkół testujących zapytano także o to, czy poleciliby swoim znajomym udział w zajęciach z wykorzystaniem Wirtualnego Laboratorium. Odpowiedzi na to pytanie przedstawia rysunek nr 15. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 29

30 Rysunek 15 Czy polecił(a)byś swoim znajomym udział w tego typu zajęciach, jak Wirtualne Laboratoria? Trudno powiedzieć 16,7% Raczej nie 9,7% Zdecydowanie nie 9,7% Raczej tak 36,1% Zdecydowanie tak 27,8% Większość uczniów (63,9%) poleciłaby swoim znajomym udział w takich zajęcia, z czego 27,8% odpowiedziało na to pytanie zdecydowanie tak. Prawie co piąty uczeń jednak nie poleciłby udziału w tego typu zajęciach. 16,7% respondentów nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie Ocena dyrektorów Wśród dyrekcji szkół testujących innowację panowała zgodność w kwestii oceny użyteczności merytorycznej Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno Spedycyjnych i Magazynowych, ocenianej w tym wypadku jako zgodnej z podstawą programową. Respondenci potwierdzili, iż jest ono zbudowane zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Edukacji Narodowej w zakresie podstawy programowej (podstawa 342[04]) kształcenia w zawodzie technik logistyk. Pozytywnie oceniony został przez dyrekcję szkół testujących wpływ testowanego narzędzia na poziom przygotowania absolwentów do pracy zawodowej bądź dalszej edukacji. Dwóch dyrektorów udzieliło na to pytanie odpowiedzi zdecydowanie tak, a trzeci odpowiedzi raczej tak. 5.3 Wpływ zastosowania produktu na plany zawodowe uczniów Zainteresowanie kształceniem na kierunkach kluczowych dla GOW Zwiększenie zainteresowania uczniów szkół ponadgimnazjalnych kontynuacją kształcenia na kierunkach kluczowych dla GOW o 20% stanowiło założony do osiągnięcia poprzez realizację projektu rezultat miękki. Jako sposób weryfikacji realizacji założeń, przeprowadzone zostały dwie ankiety skierowane do uczniów 49 szkół zawodowych, na początku realizacji projektu i na zakończenie etapu testowego. W trakcie realizacji wymienionych badań, wystąpiły niezależne od Wykonawcy projektu problemy z pozyskaniem pełnego kompletu ankiet monitorujących rezultat miękki. Termin przesłania ankiet zbiegł się z zakończeniem roku szkolnego, nauczyciele mieli wiele innych zajęć, dlatego część z nich zapomniała przesłać tę dokumentację, a następnie wyjechali na zaplanowane wakacje. 26 szkół przekazało kompletny zestaw ankiet, 10 szkół przekazało niekompletny zestaw ankiet, natomiast 13 szkół nie przekazało ankiet. Ostatecznie udało się pozyskać 1537 z 2396 par ankiet. Aby dokonać pomiaru rezultatu miękkiego porównano wyniki ankiety z uczniami sprzed testu innowacji (styczeń 2011) z ankietą przeprowadzoną wśród uczniów na zakończenie testu innowacji (czerwiec 2011). Aby spełnione zostało założenie minimum 588 uczniów musiało wykazać się w drugiej ankiecie oceną wyższą o 20% (w skali ocen od 1 do 10 są to 2 punkty). Pozyskane dane pokazują, że 640 spośród 1537 uczniów (41,6%) wykazało większe zainteresowanie kontynuacją nauki na kierunkach kluczowych dla GOW. Szczegółowy rozkład ilości odpowiedzi osób z progresem większym bądź równym 20% przedstawia rysunek nr 16. Rysunek 16. Rozkład ilości odpowiedzi osób z progresem większym bądź równym 20%. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 30

31 Liczba uczniów z progresem równym 20% Liczba uczniów z progresem równym 30% Liczba uczniów z progresem równym 40% Liczba uczniów z progresem równym 50% Liczba uczniów z progresem równym 60% Liczba uczniów z progresem równym 70% Liczba uczniów z progresem równym 80% Liczba uczniów z progresem równym 90% U 191 uczniów, oceny poprawiły się tylko o jeden punkt, a u 706 oceny nie zmieniły się lub pogorszyły. Został więc spełniony rezultat miękki, polegający na zwiększeniu zainteresowania co najmniej 588 uczniów podjęciem kształcenia na kierunkach kluczowych dla GOW Decyzje odnośnie dalszych stopni kariery Plany edukacyjne uczniów na kierunkach technik logistyk i technik spedytor były także przedmiotem ewaluacji zewnętrznej 12. Poniżej zaprezentowano wyniki tych badań. Rysunek 17. Plany edukacyjne uczniów - wyniki ewaluacji zewnętrznej. Planuję dalszą naukę o profilu związanym z moim obecnym zawodem 41,7% 47,5% 47,1% Planuję dalszą naukę jednak o profilu nie związanym z moim obecnym zawodem 5,9% 16,7% 22,5% Planuję podjecie pracy w moim zawodzie Planuję podjecie pracy jednak nie związanej z moim obecnym zawodem Jeszcze nie wiem 9,7% 10,0% 6,9% 2,5% 10,0% 23,5% 23,6% 23,5% Szkoły testujące Szkoła, która ze środków UE wyposażyła laboratorium Szkoła, która nie posiada wyposażonego laboratorium Inne 1,4% 7,5% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 41,7% uczniów trzech szkół testujących innowację planowało po ukończeniu szkoły podjąć dalszą naukę o profilu związanym ze swoim zawodem. Odsetek ten dla szkoły, która z funduszy UE wyposażyła laboratorium oraz szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium było nieco wyższy i wyniósł odpowiednio 47,5% oraz 47,1%. Natomiast plany podjęcia pracy w zawodzie zadeklarowało 23,5% uczniów szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium, 10,0% uczniów 12 W badaniu ankietowym udział wzięło 72 uczniów z trzech szkół biorących udział w projekcie Wirtualne laboratoria sukces innowacji, 40 uczniów szkoły, która ze środków UE wyposażyła laboratorium oraz 17 uczniów szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium. Zostało ono zrealizowane w czerwcu Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 31

32 szkoły, która ze środków UE wyposażyła laboratorium oraz 9,7% uczniów trzech szkół testujących innowację. Uczniowie szkół wyposażonych w różnej jakości oprogramowanie potrzebne do prowadzenia laboratorium przedmiotowego oceniali także wpływ zajęć laboratorium na ewentualny wzrost zainteresowania przyszłą pracą w zawodzie, w którym obecnie się kształcą. Uczniowie szkół biorących udział w projekcie pozytywnie ocenili wpływ wykorzystania Wirtualnych Laboratoriów na wzrost zainteresowania przyszłą pracą w zawodzie odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak udzieliło łącznie 47,2% uczniów. Ponad połowa uczniów (łącznie 54,1%) przyznała, że udział w laboratorium z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów stanowi zachętę do dalszego kształcenia się w tym zawodzie. W szkole, która nie posiada wyposażonego laboratorium stwierdzenie, że udział w laboratorium wpływa na wzrost ich zainteresowania przyszłą pracą w tym zawodzie wyraziło aż 64,7% uczniów, natomiast dla około 75% udział w laboratorium stanowi zachętę do dalszego kształcenia w zawodzie, z czego 31,3% uznało, że jest to dla nich zdecydowana zachęta. Wyniki badań wśród uczniów szkoły, która ze środków UE wyposażyła laboratorium dla kierunku kształcenia w zawodzie technik logistyk, przedstawiają się następująco: znaczna część respondentów (57,5%) uznała, że udział w laboratorium wpływa na wzrost ich zainteresowania przyszłą pracą w tym zawodzie, a dla 55% uczniów udział w laboratorium stanowi zachętę do dalszego kształcenia w tym zawodzie, z czego 22,5% uznało, że jest to zdecydowana zachęta. Pewne rozbieżności widać natomiast, analizując odpowiedzi uczniów na pytanie o ich plany w zakresie przystąpienia do egzaminu zawodowego. Największy odsetek respondentów, którzy nie zamierzają podejść do takiego egzaminu, odnotowano wśród uczniów szkoły, która nie posiada wyposażonego laboratorium - 23,5%. Odsetek ten był wyraźnie niższy wśród uczniów szkół, zapewniających lepsze wyposażenie laboratorium - 6,9% w przypadku uczniów szkół testujących oraz 2,5% wśród uczniów szkoły, która wyposażyła laboratorium ze środków UE. Powyższe obserwacje stanowią uzupełnienie wyników ewaluacji wewnętrznej 13, zgodnie z wynikami której plany edukacyjne uczniów przedstawiają się następująco: Rysunek 18. Plany edukacyjne uczniów wyniki ewaluacji wewnętrznej. Jeszcze nie wiem 8,23% Pójść na studia i podjąć pracę 21,78% Podjąć pracę 24,01% Pójść na studia 45,97% Około dwóch trzecich uczniów po skończeniu szkoły pondagimnazjalnej planowała rozpocząć studia, spośród których duży odsetek (21,78%) zamierza studiować i pracować jednocześnie. Najczęściej deklarowanym kierunkiem studiów okazała się logistyka oraz transport, które planuje studiować odpowiednio 54,42% i 16,78% respondentów. Wśród pozostałych kierunków, na jakie zamierzają zdawać uczniowie, znalazły się następujące kierunki: zarządzanie, administracja, finanse i rachunkowość, prawo, kierunek lekarski, budownictwo, automatyka i robotyka, architektura, ochrona środowiska, ekonomia oraz informatyka. 67% uczniów przyznało, że zajęcia prowadzone z wykorzystaniem Wirtualnych Laboratoriów Logistyczno-Spedycyjnych i Magazynowych mogą zwiększyć ich zainteresowanie 13 W badaniu udział wzięło 583 uczniów z różnych regionów Polski. Zostało ono przeprowadzone w okresie od roku. Badanie ewaluacyjne projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji raport końcowy. Strona 32