PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH DOTYCZĄCY RESTAURACJI ELEWACJI FRONTOWEJ I BOCZNEJ, KAMIENICY PAŁAC MŁODZIEŻY PRZY RYNKU 14 W NOWYM SĄCZU.

Transkrypt

1 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH DOTYCZĄCY RESTAURACJI ELEWACJI FRONTOWEJ I BOCZNEJ, KAMIENICY PAŁAC MŁODZIEŻY PRZY RYNKU 14 W NOWYM SĄCZU. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH DOTYCZĄCY RESTAURACJI ELEWACJI FRONTOWEJ I BOCZNEJ KAMIENICY PAŁAC MŁODZIEŻY PRZY RYNKU 14 W NOWYM SĄCZU.

2 OGÓLNY STAN ZACHOWANIA Powierzchnia tynków parteru jest w znaczny sposób zasolona, zniszczona, zmurszała oraz odspojona od muru. Dolne partie ścian noszą ślady licznych napraw i reparacji w postaci łat cementowych, gipsowych oraz farb olejnych i emulsyjnych. Tynki,sztukaterie i elementy kamienne poddawane były w przeszłości nieprzemyślanym renowacjom. Skutki tych niewłaściwych działań potęgują dzisiaj destrukcję wszystkich elementów elewacji. Przede wszystkim oryginalny tynk, kamień i sztukaterie pokryto cementową zacierką i pomalowano farbą emulsyjną (polinit) zniekształcając formę, fakturę i pierwotną kolorystykę elewacji. Kolejną po przekształceniach estetycznych główną przyczyną zniszczeń wypraw tynk owych i sztukateryjnych jest szkodliwy wpływ środowiska i warunków atmosferycznych, a zwłaszcza brak należytego zabezpieczenia poszczególnych elementów przed wodą. Największe ubytki występują w pobliżu nieszczelnego orynnowienia.tam tynki są przebarwione z zaciekami i wykwitami. W kilku miejscach tynki odpadły i odsłaniają wątek muru ceglanego.te które zostały są w tych częściach ścian zasolone, przefiltrowane przez wodę, osłabione i odspojone od muru. Narożniki profili gzymsowań są poobijane i posiadają ubytki. Ubytki kamiennego cokołu uzupełniano łatami cementowymi. Tam gdzie w skutek naturalnych odkrywek uwidoczn ił się kamień jest on bardzo zabrudzony, osypuje się i rozwarstwia oraz posiada widoczne śla dy zasolenia. Na elewacji wszystkie elementy poziome i wysunięte znacznie ku przodowi pokrywa czarny kurz. Szczegółowe rozpoznanie stanu zachowania elewacji, zwłaszcza w górnych partiach będzie można przeprowadzić dopiero po ustawieniu rusztowań.

3

4

5

6 TECHNIKA WYKONANIA I PIERWOTNA KOLORYSTYKA ELEWACJI

7 Na podstawie naturalnych odkrywek oraz sond stratygraficznych wykonanych w partii parteru można stwierdzić, że na wątek muru wykonany z cegły maszynowej, łączonej zaprawą wapienno piaskową narzucono cienką dwuwarstwową zaprawę tynkową ( spodnia warstwa charakteryzuje się większą zawartością gruboziarnistego kruszywa ). Pierwotna wyprawa tynkarska oraz sztukateryjna ma odcień jasno-ugrowy, detal architektoniczny w tonacji starej bieli, cokół wykonany jest z naturalnego kamienia piaskowca, natomiast parapety i gzymsy na elewacjach zostały najprawdopodobniej wykonane w sztucznym kamieniu. W kolejnych przekształceniach oryginalny tynk pokryto cienkim narzutem cementowym i pomalowano farbami emulsyjnymi zmieniając kolorystykę. WNIOSKI I ZAŁOŻENIA KONSERWATORSKIE. Podstawowym założeniem odnowy elewacji kamienicy będzie przywrócenie dobrego stanu technicznego oraz walorów estetycznych, które utraciła na skutek procesu destrukcji i przekształceń plastyczno-estetycznych. Prace konserwatorskie powinny zostać poprzedzone badaniami mającymi określić stopień zasolenia i zawilgocenia murów w partii przyziemia. Określenie stopnia zasolenia wskaże do jakiej wysokości należy wymienić tynki. Proponuje się rozpoznać czy budynek posiada izolację fundamentów. Ogólnie zakłada się w miarę możliwości uratować jak największą ilość starych historycznych wypraw tynkarskich i sztukaterii. Wszystkie elementy detalu architektonicznego wytypowane do pozostawienia, a grożące odpadnięciem należy zabezpieczyć. Partie tynków zupełnie zmurszałe, spęcherzone, wraz z pozostałościami po pracach naprawczych i wysokim stopniu zasolenia, grożące odpadnięciem powinny być skute. Przewiduje się całkowite usunięcie farb emulsyjnych przysłaniającej starą wyprawę oraz łaty cementowe i niefachowe uzupełnienia na kamiennym cokole. Proponuje się również usunąć na znaczną głębokość spoiny między kamiennymi ciosami. Prace te są ważne ponieważ zaprawa w fugach na przestrzeni lat przy tak wielkich zniszczeniach skumulowała w sobie duże ilości soli. Jednym z najważniejszych zabiegów konserwatorskich będzie usunięcie luźno lub trwale zespolonych nawarstwień z powierzchni tynków. Zabrudzenia mocno zespolone zostaną doczyszczone mechanicznie ręcznie. Wszystkie pęknięcia muru powinny zostać, oczyszczone z zabrudzeń i odpowiednio zabezpieczone. Proponuje się wykonać wszystkie prace naprawczo konserwatorskie przy

8 zastosowaniu gotowych materiałów i technologii najlepiej firm np. KEIM, BAYOSAN, ISPO, KABE, REMMERS, TUBAG,ATLAS(lub inne). [1] Powierzchnie uzupełnień tynków i elementów wyciąganych powinny być opracowane, zgodnie z zachowanymi fragmentami wyprawy oryginalnej. Proponuje się w miejscach rekonstrukcji powtórzyć fakturę, naśladując otaczający oryginalny tynk. Tynki po wykonaniu prac naprawczych w partiach spękań i ubytków zostaną pokryte cienką warstwą zaprawy wyrównawczej tzw. szlichty. Odnowione tynki zostaną zabezpieczone farbą podkładową, a następnie pomalowane farbą krzemoorganiczną fasadową w kolorze ustalonym na podstawie badań stratygraficznych Na tynkach i sztukateriach proponuje się zastosować farbę elewacyjną, krzemianową lub krzemoorganiczną z dodatkiem substancji hydrofobizujących najlepiej np. KABE, ISPO, KEIM, REMMERS, ATLAS (lub inne) [2]. Brakująca lub zniszczona blacharka ofasowań, rynien i rur spustowych powinna zostać wymieniona na nową, z nadaniem jej odpowiednich spadków. Zaleca się odtworzyć stylową bramę wejściową -od ulicy Piastowskiej ( na podstawie archiwalnych fotografii ) oraz wykonać drugie stylowe wejście ze względu na wymogi budynku publicznego. PROPONOWANA KOLORYSTYKA I tak zaleca się pomalować ; - elewacje parteru i piętra kolorem F 6040 wg wzornika kolorystycznego firmy ANTICO KABE Farben - detal architektoniczny kolorem ALTWEISS wg wzornika kolorystycznego firmy ANTICO KABE Farben - rynny,ofasowania i rury spustowe - farbą olejną matową w kolorze elewacji. [1] Materiały i technologie muszą spełniać wymagania techniczne, normowe, estetyczne i użytkowe, posiadać stosowne atesty, aprobaty, certyfikaty zgodnie z obowiązującymi przepisami.

9 - balustrady kolorem mat. RAAL Ostateczne zatwierdzenie kolorystyki budynku nastąpi po wykonaniu prób kolorystycznych na odrestaurowanych ścianach kamienicy. Dyrektywą konserwatorską winno być osiągnięcie w wyniku remontu elewacji stanu estetycznego zbliżonego do kolorystyki historycznej. Pierwotnie kamienica była w tonacji beżowo - ugrowej. Obramienia okien, sztukaterie i gzymsy jasno-kremowe- imitowały kamień-wapień Przywrócenie kolorystyki historycznej będzie dla budynku i zarazem dla całej pierzei rynku bardzo korzystne. POSTĘPOWANIE KONSERWATORSKIE. Tynki 1. Zabezpieczenie detalu architektonicznego grożącego odpadnięciem. 2. Określenie występowania spęcherzeń i rozwarstwień tynku. 3. Wytypowanie partii tynków zniszczonych, przeznaczonych do skucia. 4. Usunięcie zabrudzeń oraz przemalowań elewacji metodą mechaniczną w systemie CE PE ścierniwo, ciśnienie, ilość wody regulowane w zależności od potrzeb. 5. Doczyszczenie ręczne mechaniczne przemalowań silnie zespolonych z podłożem. Spłukanie pozostałości po materiale ściernym wodą. 6. Pogłębienie i poszerzenie większych szczelin 7. Uzupełnienie tynków ; gotowe firmowe tynki bądź tynk tradycyjny nakładany warstwowo : a) warstwa spodnia narzutowa. b) warstwa wykończeniowa. 8. Wypełnienie szczelin tynkiem tradycyjnym lub szpachlówką firmową. 9. Pomalowanie tynków gruntem i farbą podkładową. 10. Pomalowanie elewacji farbami krzemoorganicznymi z dodatkiem substancji hydrofobizujących najlepiej np. KABE, ISPO, KEIM, REMMERS. Sztukaterie 1. Zabezpieczenie wszystkich odpadających części sztukaterii w partiach nadających się do uratowania. (zespolenie przez przyklejenie tworzywem sztucznym lub wzmocnienie mosiężnymi prętami). 2. Odczyszczenie z brudu i przemalowań metodą mechaniczną z zastosowaniem agregatu firmy Karcher wraz z doczyszczeniem ręcznym. 3. Uzupełnienie ubytków sztukaterii narzutem wapienno-piaskowym lub materiałem firmowym. przy zastosowaniu szablonów. Proponuje się zastosować

10 gotowe masy renowacyjne przeznaczone do uzupełnień sztukaterii( firmy Sto,Remmers itp.). 4. W partiach większych ubytków należy zastosować wzmocnienia pajączki z drutu nierdzewnego. Odspojone elementy sztukaterii zostaną ponownie sklejone z podłożem przy użyciu spoiwa mineralnego cement biały + polioctan winylu. 5.Nasączenie tynków i sztukaterii środkiem przeciwko glonom i porostom. 6.Ewentualne pomalowanie sztukaterii farbami krzemoorganicznymi z dodatkiem substancji hydrofobizujących najlepiej np. KABE, REMMERS,STO, KEIM, ATLAS( decyzja o malowaniu, bądź barwieniu w masie sztukaterii powinna zapaść na komi sji konserwatorskiej po wcześniejszym przebadaniu oryginału ). Elementy kamienne - cokół 1.Usunięcie starych łat, kitów i spoin cementowych przez wykucie. 2. Czyszczenie powierzchni kamienia: a. metodą hydrotermiczną przy zastosowaniu agregatu Kärcher wytwarzającego parę przegrzaną, b. ręczne doczyszczanie szczotkami mosiężnymi, nożami szewskimi. 3. Odsolenie metodą swobodnej migracji do rozszerzonego środowiska (okłady ligninowe) 4.Impregnacja strukturalna kamienia poprzez nasączanie kamienia preparatem krzemoorganicznym Funcosil SLN 100 lub 300 firmy Remmers 5.Uzupełnienia ubytków kamieniarki: lub b. większe ubytki zostaną uzupełnione metodą taszlowania z zastosowaniem odpo wiedniego kamienia, c. drobne ubytki zostaną uzupełnione kitem mineralnym firmy Remmers- Funcosil Restauriermörtel, 6.Montaż zrekonstruowanych elementów - płyt kamiennych. 7.Uzupełnieni spoin zaprawą: 3 cz. piasku, 1 cz. wapna gaszonego. 0,5 cz. białego cementu portlandzkiego. 8.Ewentualne scalenia kolorystyczne całości z użyciem spoiwa Remmers Funcosil SLN z pigmentami mineralnymi. 9. Hydrofobizacja preparatem krzemoorganicznym Funcosil SLN firmy Remmes Sarsil H-15 produkcji Nowa Sarzyna Uwagi końcowe 1. Wszelkie szyldy i reklamy należy ograniczyć do minimum zarówno w rozmiarach jak też w ilości tak aby zachować charakter zabytkowego miasta. 2. Kable biegnące po elewacjach należy schować w tynk, a skrzynki pomalować na kolor elewacji. Opracował;

11 STAN ZACHOWANIA WĄTKU CEGLANEGO I KAMIENNEGO W PIWNICACH

12

13

14 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH Wątek ceglany: Miejscowe zabezpieczenie osypujących się cegieł preparatem silikonowym o właściwościach wzmacniających o nazwie- SARSIL- klinkier, Zakłady Chemiczne Silikony Polskie Sp. Zo.o. w Nowej Sarzynie, (stosując lokalne nasączanie zniszczeń pędzlem). 1. Usunięcie przez wykucie popękanych, osłabionych i wysypujących się spoin. Miejscowe doczyszczanie powierzchni cegły z zabrudzeń przy użyciu metod chemicznych: a. zastosowanie pasty czyszczącej firmowej na bazie środków powierzchniowo czynnych opartych na fluorku amonu o nazwie, Alkutekx Fassadenreiniger- Paste, firmy Remmers, b. wspomaganie doczyszczania ceglanej ściany ręcznie z użyciem szczotek nylonowych, lub z miękkiego drutu mosiężnego oraz noży szewskich. 2. Dezynfekcja ścian elewacji po odczyszczeniu środkiem o nazwie firmowej StoPrim Fungal firmy STO- Ispo nanoszony pędzlem. 3. Wypełnienie wszystkich drobnych ubytków cegły kitem mineralnym o nazwie firmowej Funkosil Resrauriermörtel firmy Remmers barwionym w masie i nakładanym warstwowo. W miejscach większych i głębszych ubytków proponuje się kity wzmocnić zbrojeniem z drutu niekorodującego tzw. pajączkami. 4. Uzupełnienie (metodą cerowania ) większych ubytków muru przy użyciu materiału rozbiórkowego o podobnych wymiarach, kolorze i składzie, z użyciem zaprawy tradycyjnej, wapienno- piaskowej lub firmowej fugi firmowej o nazwie Trass- Kalk- Fugensanier- Mörtel firmy Tubag.

15 5. Uzupełnienie usuniętych spoin, fugą mineralną o składzie tradycyjnym 3cz. piasku drobnego (żółtego), 1 cz. wapna dołowanego, 0,5 cz. cementu portlandzkiego białego z dodatkiem pigmentów lub firmową fugą wapienno- trasową o nazwie Trass- Kalk- Fugensanier- Mörtel firmy Tubag z odpowiednio opracowaną spoiną. 6. Hydrofobizacja i impregnacja wzmacniająca ścianę ceglaną preparatem silikonowym o nazwie- SARSIL- W, firmy Zakłady Chemiczne Silikony Polskie Sp. Zo.o. w Nowej Sarzynie, (stosując nasączanie pędzlem). 7. Retusz- scalenie kolorystycznie kitów. Kamieniarka. 1. Oczyszczenie wstępne kamienia (na sucho). 2. Usunięcie starych osłabionych kitów i łat cementowych. 3. Usunięcie spoin zmurszałych i zasolonych.wstępne zabezpieczenia osypujących się partii kamienia środkiem wzmacniającym silikonowym o nazwie- SARSIL- klinkier, Zakłady Chemiczne Silikony Polskie Sp. Zo.o. w Nowej Sarzynie, (stosując nasączanie lokalnie zniszczeń pędzlem). 4. Odczyszczenie kamienia metodą mechaniczną przy zastosowaniu agregatu CP, 5. Doczyszczanie kamienia: -ręczne doczyszczanie szczotkami mosiężnymi, nożami szewskimi. 6. Uzupełnienie ubytków metodą wklejania taszli z tego samego gatunku kamienia (jeżeli zajdzie taka konieczność). 7. Wypełnienie drobnych ubytków kamienia kitem mineralnym o nazwie firmowej Funkosil Resrauriermörtel firmy Remmers barwionym w masie i nakładanym warstwowo. W miejscach większych i głębszych ubytków proponuje się kity wzmocnić zbrojeniem z drutu nie korodującego tzw. pajączkami. 8. Uzupełnienie usuniętych spoin, fugą mineralną o składzie tradycyjnym 3cz. piasku drobnego (żółtego), 1 cz. wapna dołowanego, 0,5 cz. cementu portlandzkiego białego z dodatkiem pigmentów lub firmową fugą renowacyjną wapiennotrasową o nazwie Trass- Kalk- Fugensanier- Mörtel firmy Tubag z odpowiednio opracowaną spoiną. 9. Hydrofobizacja i impregnacja preparatem silikonowym o nazwie- SARSIL- W, firmy Zakłady Chemiczne Silikony Polskie Sp. Zo.o. w Nowej Sarzynie, (stosując nasączanie pędzlem). 10. Retusz uzupełnień. Opracował ; mgr Józef Stanisław Stec