ZMIANY WARTOŒCI AKTYWÓW I PASYWÓW PO FUZJI NA PRZYK ADZIE WYBRANEJ SPÓ KI AKCYJNEJ Z BRAN Y MIÊSNEJ

Transkrypt

1 Zmiany wartoœci aktywów i pasywów po fuzji na przyk³adzie wybranej spó³ki akcyjnej z bran y... STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe l tom XII l zeszyt Agata ak Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie ZMIANY WARTOŒCI AKTYWÓW I PASYWÓW PO FUZJI NA PRZYK ADZIE WYBRANEJ SPÓ KI AKCYJNEJ Z BRAN Y MIÊSNEJ CHANGES OF VALUES OF ASSETS AND LIABILIETIES OF SELECTED COMPANY FROM MEAT INDUSTRY AFTER THE MERGER S³owa kluczowe: fuzje, przejêcia, procesy dostosowawcze, aktywa, pasywa, wynik finansowy Key words: mergers, acquisitions, adjusting processes, assets, liabilities, financial results Synopsis. W polskiej bran y miêsnej coraz bardziej narasta znaczenie fuzji i przejêæ. W artykule przedstawiono zmiany wartoœci aktywów, pasywów oraz wyników finansowych omawianego przedsiêbiorstwa powsta³ego w wyniku fuzji. Wyniki analizy wskazuj¹, e w pocz¹tkowym okresie po fuzji nastêpuje pogorszenie wyników ekonomicznych spó³ki, natomiast w póÿniejszym kondycja finansowa poprawia siê. Wstêp Fuzje przedsiêbiorstw to jedna z form wspó³pracy miêdzy aktualnymi lub potencjalnymi konkurentami oraz dostawcami, producentami i klientami, którzy zdecydowali siê wspólnie prowadziæ jakieœ przedsiêwziêcie lub dzia³alnoœæ, integruj¹c i ³¹cz¹c swoje zasoby oraz umiejêtnoœci. Fuzja zachodzi wtedy, gdy dwa (lub wiêcej) przedsiêbiorstwa, pocz¹tkowo autonomiczne, w wyniku umowy ³¹cz¹ siê tworz¹c now¹ spó³kê [Szczepankowski 2000]. Fuzje i przejêcia od dziesi¹tków lat stanowi¹ element nierozerwalnie zwi¹zany z gospodark¹ œwiatow¹, wywieraj¹c wp³yw na ycie ludzi i na przedsiêbiorstwa dzia³aj¹ce na rynku. Znaczne nasilenie tych procesów wystêpowa³o na prze³omie wieków. Nadal nale y spodziewaæ siê zainteresowania tymi procesami, pomimo niepowodzeñ niektórych z nich, dlatego, e te procesy pozwalaj¹ na rozwój przedsiêbiorstw i uzyskanie przez nie przewagi konkurencyjnej na rynku, co nabiera coraz wiêkszego znaczenia. W pocz¹tkowym etapie rozwoju firma mo e zwiêkszaæ przychody rozszerzaj¹c udzia³ w rynku, np. przez ekspansjê terytorialn¹, obni anie cen, zwiêkszanie nak³adów na reklamê. Jednak na pewnym etapie mo e napotkaæ na problemy z dalszym rozwojem, ze wzglêdu na rosn¹c¹ konkurencjê i wyczerpanie mo liwoœci ekspansji terytorialnej. Jedn¹ z mo liwoœci dalszego rozwoju przedsiêbiorstwa jest po³¹czenie (fuzja) z innymi przedsiêbiorstwami lub przejêcie przedsiêbiorstw. Czêsto powodem dokonywania fuzji przedsiêbiorstw jest chêæ tworzenia silniejszych podmiotów, które bêd¹ w stanie skuteczniej konkurowaæ na rynku [Macha³a 2005]. W praktyce tylko w wyj¹tkowych sytuacjach o dokonaniu fuzji lub przejêcia decyduje jedna przes³anka, najczêœciej jest to ca³y zbiór róznych czynników. Jest to przede wszystkim chêæ zwiêkszenia zysku i wartoœci firmy, a tak e efektywnoœci przedsiêbiorstwa. Do innych g³ównych motywów fuzji i przejêæ zaliczamy: wykorzystanie korzyœci skali, zwiêkszenie udzia³u w rynku, chêæ obni enia kosztów, mo liwoœæ lepszego wykorzystania kwestii podatków, zwiêkszenie produktywnoœci, chêæ pozyskania nowych technologii, chêæ pozyskania wysoko wykwalifikowanych pracowników, poprawa w³asnej konkurencyjnoœci, zmniejszenie ryzyka zarz¹dzania.

2 450 Agata ak W ostatnich latach wa nym bodÿcem zewnêtrznym do przeprowadzania fuzji i przejêæ sta³a siê globalizacja. Stymuluje ona przedsiêbiorstwa do ³¹czenia siê, poniewa u³atwia rozwój rynków miêdzynarodowych, stosowanie nowych technologii informacyjnych, tworzenie powi¹zañ miêdzy firmami przez przep³yw kapita³u, towarów, us³ug i osób, a tak e prowadzi do konwergencji systemów ekonomicznych, kultur i praktyk zarz¹dzania [Pocztowski 2004]. Inne czynniki to: wprowadzenie unii walutowej, integracja rynków europejskich i jego ujednolicenie. Procesy fuzji i przejêæ wystêpuj¹ w ró nych sferach polskiej gospodarki. W obszarze naszego zainteresowania w opracowaniu jest bran a miêsna. Na rynku miêsa w Polsce dzia³a oko³o 3500 przedsiêbiorstw o ró norodnych profilach dzia³alnoœci. W sk³ad bran y miêsnej wchodz¹ du e spó³ki zaliczane do krajowych lub zagranicznych grup kapita³owych, jaki równie ma³e lokalne przedsiêbiorstwa. Silnemu rozdrobnieniu rynku towarzyszy brak specjalizacji i co siê z tym wi¹ e, niska wydajnoœæ wiêkszoœci zak³adów. Du ej konkurencji towarzysz¹ niskie mar e i bardzo niska, w porównaniu z ca³¹ bran ¹ spo ywcz¹, zyskownoœæ [Górnicka 2005]. Dla spó³ek z bran y miêsnej nowe wyzwania zwi¹zane by³y z wejœciem Polski do Unii Europejskiej. Konieczne by³o przystosowanie siê do wymogów stawianych przez UE, co wi¹za³o siê z wysokimi kosztami. W procesach dostosowawczych do nowych warunków gospodarowania wzros³o znaczenie fuzji i przejêæ, jako sposobów wzrostu konkurencyjnoœci przedsiêbiorstw. Cel pracy Celem artyku³u jest przeœledzenie procesów dostosowawczych zachodz¹cych w spó³ce akcyjnej bran y miêsnej po zrealizowanych po³¹czeniach. Analizowano zmiany w sk³adnikach maj¹tkowych i Ÿród³ach ich finansowania oraz osi¹ganych wynikach ekonomicznych w kolejnych latach po po³¹czeniach przedsiêbiorstw. Badaniami objêto lata W badaniach wykorzystano studium przypadku jednej ze spó³ek akcyjnych bran y miêsnej. ród³a materia³ów badawczych stanowi³y dane uzyskane ze sprawozdañ finansowych. Pos³u ono siê metod¹ opisow¹, metodami statystycznymi, w tym rachunkiem korelacji i regresji. Obiekt badawczy Badaniami objêto Soko³owskie Zak³ady Miêsne S.A., które powsta³y w 1992 roku w wyniku przekszta³cenia Przedsiêbiorstwa Przemys³u Miêsnego w Soko³owie Podlaskim (powsta³e w roku 1975) w jednoosobow¹ spó³kê Skarbu Pañstwa. Dzia³ania prowadzone od 1996 r. w celu zbudowania silnego holdingu, który bêdzie odporny na rynkowe dekoniunktury uwieñczono w kwietniu 1999 r. pierwszym notowaniem na Gie³dzie Papierów Wartoœciowych emisji po³¹czeniowej akcji Soko³owskich Zak³adów Miêsnych S.A. z Zak³adami Miêsnymi w Kole S.A. Po³¹czenie potencja³u produkcyjnego oraz finansowego dwóch przedsiêbiorstw by³o odpowiedzi¹ na procesy konsolidacyjne zachodz¹ce w sektorze przemys³u miêsnego. Do fuzji Soko³ów S.A. z Zak³adami Miêsnymi Ko³o S.A. dosz³o 28 paÿdziernika 1999 r. Firmy te nale a³y do grona najwiêkszych i najnowoczeœniejszych w kraju. Kolejne procesy fuzji nast¹pi³y w 2000 r. z przedsiêbiorstwem Jaros³aw Zak³ady Miêsne S.A. i Farmfood S.A. ( ) oraz z przedsiêbiorstwem Miêstar S.A. ( ). W wyniku fuzji powsta³o najwiêksze w kraju przedsiêbiorstwo przemys³u miêsnego. Wyniki badañ Analizuj¹c procesy dostosowawcze w badanym przedsiêbiorstwie po fuzjach w 1999 r. i 2000 r. zwrócono uwagê na zmiany w poziomie i strukturze bilansu oraz rachunku zysków i strat. W tabeli 1 przedstawiono kszta³towanie siê g³ównych pozycji bilansu przedsiêbiorstwa. W latach wartoœæ aktywów ogó³em zwiêkszy³a siê z 265,0 do 778,0 mln z³. Z³o y³y siê na to odmienne tendencje kszta³towania siê wartoœci aktywów trwa³ych i obrotowych. W latach utrzymano podobny poziom aktywów ogó³em, jednak e towarzyszy³ temu spadek wartoœci aktywów trwa³ych oraz wzrost aktywów obrotowych. Zmiany wartoœci aktywów obrotowych wynika³y ze wzrostu zapasów oraz nale noœci krótkoterminowych. Wartoœæ aktywów trwa³ych po pocz¹tkowym wzroœcie w latach na skutek po³¹czenia, w kolejnych latach systematycznie spada- ³a. By³o to wynikiem restrukturyzacji maj¹tkowej. W kolejnych trzech latach w zwi¹zku z realizowanym procesem inwestycyjnym wyst¹pi³ ich wzrost do poziomu 484,6 mln z³ w 2008 r. Poziom aktywów obrotowych wzrós³ 4-krotnie. Na zmiany aktywów obrotowych z³o y³ siê wzrost wszystkich sk³adników, z wyj¹tkiem œrodków pieniê nych. Wartoœæ zapasów wzros³a 3-krotnie. Wzrosto-

3 Zmiany wartoœci aktywów i pasywów po fuzji na przyk³adzie wybranej spó³ki akcyjnej z bran y Tabela 1. Wartoœæ sk³adników bilansu Nazwa aktywów i pasywów wa tendencja dotyczy³a równie nale noœci krótkoterminowych, których poziom zwiêkszy³ siê prawie 5-krotnie. Wskazuje to na problemy Spó³ki w terminowym œci¹ganiu nale noœci. Wartoœæ œrodków pieniê nych wykazywa³a wahania w kolejnych latach, a najni sze poziomy odnotowano w dwóch pierwszych i w ostatnim roku objêtym analiz¹. Dwa lata po fuzji (1999 i 2000 r.) nastêpowa³ znaczny wzrost wartoœci aktywów trwa³ych (odpowiednio o 65,6 i 124,8%). Do roku 2003 nastêpowa³ spadek ich wartoœci. W 2001 r. tendencja spadkowa wynios³a 5,3%. Najwiêkszy spadek wartoœci nast¹pi³ w roku 2002 (8,2%). W 2004 r. nast¹pi³o odwrócenie tendencji i odnotowano wzrost wartoœci aktywów trwa³ych o 7,1%, zaœ w roku 2005 spadek o 9,0%. W latach nast¹pi³ znaczny wzrost wartoœci aktywów trwa³ych. Oznacza to, e nasili³y siê procesy inwestycyjne zwi¹zane z rozbudow¹ zaplecza technicznego. Tendencja wzrostowa wartoœci aktywów obrotowych utrzymywa³a siê w latach W okresie wyst¹pi³y znaczne wzrosty ich wartoœci (o 91,0 oraz 99,3%). Nastêpnie w latach wzrost by³ nieznaczny (o 0,9 oraz 3,8%). W kolejnych trzech latach ( ) wartoœci aktywów obrotowych wzrasta³y odpowiednio o: 15,6, 15,2 oraz 12,9%. Tendencja wzrostowa by³a kontynuowana w kolejnych latach analizy, z wyj¹tkiem 2006 roku. Zró nicowana dynamika zmian wartoœci aktywów trwa³ych i aktywów obrotowych w okresie objêtym badaniami wywo³ywa³a zmiany w strukturze aktywów. W roku 1999 aktywa trwa³e stanowi³y 75,4%, a aktywa obrotowe 24,6% aktywów ogó³em. Udzia³ aktywów trwa³ych spada³ w kolejnych latach w³¹cznie do roku 2005 (60,5%). Jednoczeœnie zwiêkszy³ siê udzia³ aktywów obrotowych (do 39,5%). W roku 2006 nast¹pi³ niewielki wzrost udzia³u aktywów trwa³ych, a w kolejnych latach nieznaczny spadek. W 2008 roku udzia³ aktywów trwa³ych ukszta³towa³ siê na poziomie nieco wy szym ni w roku Mo na stwierdziæ, e w ca³ym okresie badañ wyst¹pi³a spadkowa tendencja udzia³u aktywów trwa³ych, co mo - na uznaæ za w³aœciwy kierunek zmian. Wysoki udzia³ maj¹tku trwa³ego wynika z charakteru jednostki, jej przynale noœci do okreœlonej bran y oraz rodzaju wykonywanych dzia³añ. Dlatego te wy szy udzia³ œrodków trwa³ych w relacji do œrodków obrotowych wystêpuje w jednostkach produkcyjnych, wydobywczych i budowlanych. w latach Wartoœæ aktywów i pasywów w latach [mln z³] Aktywa trwa³e 116, 3 192, 6 432, 9 410, 1 376, 3 357, 2 382, 5 348, 0 402, 0 408, 7 484, 6 Aktywa obrotowe 37, 9 72, 4 144, 3 145, 6 151, 1 174, 7 201, 2 227, 2 213, 3 271, 1 293, 4 Zapasy 17, 6 30, 8 42, 2 44, 4 43, 5 48, 7 64, 7 60, 8 52, 9 76, 9 90, 1 Nale noœci krótkoterminowe 17, 5 38, 8 92, 0 91, 3 99, 0 104, 4 127, 5 151, 2 141, 8 184, 6 196, 6 Œrodki pieniê ne i inne aktywa pieniê ne 2,8 2, 8 10, 1 9, 9 8, 6 21, 6 9, 0 15, 2 18, 6 9, 6 6, 7 Suma bilansowa 154, 2 265, 0 577, 2 555, 7 527, 4 531, 9 583, 7 575, 2 615, 3 679, 8 778, 0 Kapita³ w³asny 119, 6 188, 9 311, 3 283, 0 283, 8 297, 0 338, 1 364, 8 398, 1 381, 1 400, 7 Zobowi¹zania d³ugoterminowe Zobowi¹zania krótkoterminowe Rozliczenia i rezerwy miêdzyokresowe 2,2 2, 3 66, 1 51, 3 44, 1 41, 6 38, 3 30, 5 24, 2 55, 0 15, 0 321,0 28,7 66, 6 173, 4 180, 6 168, 7 176, 0 190, 4 161, 4 159, 6 209, 0 ród³o: opracowanie w³asne na podstawie [ 3,7 7, 2 26, 4 40, 8 30, 8 17, 3 16, 9 18, 5 33, 4 34, 7 mln z³ $NW\ZDÃWUZDáH :LHORPÃ$NW\ZDÃWUZDáH Rysunek 1. Zmiany wartoœci aktywów w latach ród³o: opracowanie w³asne. 41,3 $NW\ZDÃREURWRZH :LHORPÃ$NW\ZDÃREURWRZH

4 452 Agata ak mln z³ \Ã Ã[ÃÃ[ÃÃ Rysunek 2. Zmiany wartoœci pasywów ród³o: opracowanie w³asne. \Ã Ã[ ÃÃ[ÃÃ.DSLWDáÃZáDVQ\ =RERZL ]DQLDÃGáXJRWHUPLQRZH =RERZL ]DQLDÃNUyWNRWHUPLQRZH 5R]OLF]HQLDÃPL G]\RNUHVRZHÃLÃUH]HUZ\ :LHORPÃ.DSLWDáÃZáDVQ\ :LHORPÃ=RERZL ]DQLDÃNUyWNRWHUPLQRZH :LHORPÃ=RERZL ]DQLDÃGáXJRWHUPLQRZH :LHORPÃ5R]OLF]HQLDÃPL G]\RNUHVRZHÃLÃUH]HUZ\ Wy szy ich udzia³ maj¹ jednostki nowoczesne, o wysokim wyposa eniu technicznym. Z badañ niemieckich wynika, e typowe wielkoœci udzia³u œrodków trwa³ych w aktywach ogó³em podmiotu gospodarczego, to: dla przemys³u 33%, rzemios³a 25%, hurtu 15%, detalu 18%. [Æwi¹ka³a-Ma³ys, Nowak 2005]. Wy szy udzia³ aktywów trwa³ych w aktywach ogó³em oddzia³uje na elastycznoœæ przedsiêbiorstwa na zmiany koniunktury gospodarczej i zwi¹zane z ni¹ ryzyko dzia³alnoœci operacyjnej. Im wiêkszy jest udzia³ aktywów trwa³ych w aktywach ogó³em, tym wiêksze s¹ koszty sta³e zwi¹zane z ich utrzymaniem i wiêksze ryzyko zmiany cen posiadanych d³ugoterminowych aktywów finansowych. Niski udzia³ aktywów trwa³ych pozwala ³atwiej reagowaæ na zmiany koniunktury i zwi¹zany z ni¹ poziom sprzeda y. Wynika st¹d, e udzia³ aktywów trwa³ych w aktywach ogó³em wp³ywa na wyniki finansowe przedsiêbiorstw [Sierpiñska, Jachna 2004]. Kolejno analizie poddano zmiany w poziomie i strukturze pasywów. Po pocz¹tkowym wzroœcie w roku 1999 poziom pasywów ogó³em w latach spada³. Wi¹za³o siê to z jednoczesnym spadkiem wszystkich sk³adników pasywów. Od 2002 r. do 2008 r. wartoœæ pasywów systematycznie wzrasta³a do poziomu 778,0 mln z³. Wzrostowi temu towarzyszy³o zwiêkszenie wartoœci kapita- ³ów w³asnych o 40%. W tym samym czasie zobowi¹zania d³ugoterminowe systematycznie spada³y. Wartoœæ zobowi¹zañ krótkoterminowych wzros³a o 160% w 2000 r., natomiast w latach waha³a siê nieznacznie. W latach nast¹pi³ zdecydowany ich wzrost (ponad 1,5-krotnie w 2008 r.). Wynika³o to m. in. z pojawiaj¹cych siê trudnoœci rynkowych i zatorów p³atniczych. W analizowanym okresie przewa a³a tendencja wzrostowa wartoœci kapita³u w³asnego. Spadki odnotowano jedynie w dwóch latach: 2001 r. o 9,1% oraz w 2007 r. o 4,3%. W pozosta³ych latach nastêpowa³ ich wzrost, najwy szy w 2000 r. (o 64,8%). Odwrotna sytuacja wystêpowa³a w odniesieniu do zobowi¹zañ d³ugoterminowych. Jedynie w trzech latach wyst¹pi³ wzrost ich wartoœci. By³y to lata 1999 i 2000 oraz rok 2007, przy czym najwiêkszy wyst¹pi³ w 2000 r. (2873,9%). W pozosta³ych latach nastêpowa³ spadek i najwiêkszy wyst¹pi³ w roku 2008 (72,7%). W przypadku zobowi¹zañ krótkoterminowych mo na zauwa yæ zmienn¹ tendencjê. Spadki wartoœci zobowi¹zañ krótkoterminowych nast¹pi- Tabela 2. Zmiany wybranych pozycji z rachunku zysku i strat Nazwy wybranych pozycji z rachunku zysków i strat Wartoœæ wybranych pozycji z rachunku zysku i strat [ mln Przychody ogó³em, w tym 297, 7 393, 3 651, 3 882, 3 865, 8 989, , , , , , 1 Przychody netto ze sprzeda y 292,3 383, 4 633, 7 855, 1 852, 4 973, , , , , , 8 Koszty ogó³em 289, 7 418, 2 710, 7 916, 1 865, 6 978, , , , , , 7 Amortyzacja 7, 1 14, 7 59, 6 39, 3 38, 5 36, 2 37, 0 36, 8 37, 5 39, 6 41, 4 Wynik brutto 8, 0-24, 9-59, 4-33, 8 0, 2 10, 4 15, 0 45, 9 47, 8 18, 6 36, 4 Wynik netto 5, 3-23, 9-56, 3-28, 3 0, 2 8, 7 15, 2 41, 7 37, 7 6, 4 24, 2 ród³o: jak w tab. 1. z³]

5 Zmiany wartoœci aktywów i pasywów po fuzji na przyk³adzie wybranej spó³ki akcyjnej z bran y ³y w latach: 2002, 2005 oraz W pozosta³ych latach wyst¹pi³a tendencja wzrostowa. Udzia³ kapita- ³ów w³asnych w pasywach ogó³em wykazywa³ tendencjê spadkow¹ (o 19,8 punktu procentowego, co wskazuje na coroczne spadki o oko³o 2,2 pp.). Jednoczeœnie zwiêkszy³ siê udzia³ zobowi¹zañ krótkoterminowych, z 25,1% pasywów ogó³em w 1999 r. do 41,3% w 2008 roku. Oznacza to wzrost o 16,1 punktu procentowego w ca³ym okresie i coroczny wzrost o oko³o 1,8 pp. Udzia³ zobowi¹zañ d³ugoterminowych, po pocz¹tkowym wzroœcie charakteryzowa³ siê tendencj¹ spadkow¹ i na koniec badanego okresu wyniós³ 1,9%. Z kolei udzia³ rezerw i rozliczeñ miêdzyokresowych w pasywach ogó³em by³ nieznaczny, a ponadto utrzymywa³ siê na podobnym poziomie w ca³ym badanym okresie. Analizuj¹c rachunek zysków i strat przedsiêbiorstwa w latach mo na zaobserwowaæ, e przychody ogó³em systematycznie wzrasta³y, bowiem zwiêkszy³y siê ponad 4,3-krotnie. Jest to rezultatem zrealizowanych po³¹czeñ i wysokiej dynamiki rozwojowej po po³¹czeniu. Wraz ze wzrostem przychodów wzrasta³y równie koszty ogó³em (4-krotnie), a tempo wzrostu by³o ni sze ni przychodów ogó³em. W analizie kosztów amortyzacji, mo na wyró niæ trzy podokresy. Gwa³towny ich wzrost (4-krotny) mia³ miejsce w latach , w okresie odnotowano coroczne spadki wartoœci amortyzacji. W tym okresie ich wartoœæ spad³a o 39%, zaœ kolejne trzy lata charakteryzowa³y siê tendencj¹ wzrostow¹, co by³o wynikiem realizowanych inwestycji w ramach reprodukcji rozszerzonej maj¹tku trwa³ego. Mo na stwierdziæ, ze zmiany kosztów amortyzacji wynikaj¹ ze zmian wartoœci œrodków trwa- ³ych i s¹ nastêpstwem ró nej dynamiki inwestycji i strategii zarz¹dzania w przedsiêbiorstwie. W pierwszych trzech latach po fuzji przedsiêbiorstwo wykazywa³o stratê. Pocz¹wszy od roku 2002, kiedy wynik finansowy brutto przedsiêbiorstwa wyniós³ zaledwie 0,2 mln z³, mo na zauwa yæ wyraÿn¹ tendencjê wzrostow¹. Systematyczny wzrost zysku brutto analizowanego przedsiêbiorstwa sprawi³, e w 2006 r. wyniós³ on blisko 47,8 mln z³. W nastêpnych dwóch latach nast¹pi³ spadek zysku brutto, ale nadal by³ dodatni. Analizuj¹c zmiany zachodz¹ce w badanym przedsiêbiorstwie po po³¹czeniu nale y zwróciæ uwagê na poziom i kierunki zmian w zatrudnieniu (tab. 3). W pierwszych dwóch latach po fuzji nast¹pi³ znaczny wzrost zatrudnienia w przedsiêbiorstwie, jednak w kolejnych dwóch mia³ miejsce spadek liczby pracowników. W nastêpnych trzech latach nastêpowa³o sukcesywne zwiêkszanie zatrudniono do poziomu 4240 osób w 2005 r. W kolejnych latach utrzymywa³o siê na zbli onym poziomie. Analizuj¹c przychody ogó³em na zatrudnionego mo na wyró niæ dwa podokresy. W pierwszych dwóch latach po fuzji wyst¹pi³ spadek przychodów ogó³em w przeliczeniu na zatrudnionego, z 174,2 w 1998 r. do 144,2 tys. z³ w 2000 r. Pocz¹wszy od 2001 do 2006 roku wystêpowa³a tendencja wzrostowa wydajnoœci pracy. Zachwianie tendencji wyst¹pi³o w 2005 r., kiedy nast¹pi³ nieznaczny spadek ich wartoœci. Pod wzglêdem wartoœci sprzeda y przedsiêbiorstwa w przeliczeniu na zatrudnionego pracownika w pierwszych dwóch latach mia³ miejsce systematyczny spadek, a w latach wartoœæ sukcesywnie wzrasta³a. Wynik finansowy netto w przeliczeniu na zatrudnionego w przedsiêbiorstwie po pocz¹tkowych stratach na poziomie: 9,1 tys. z³ w 1999 roku, 12,4 tys. z³ w 2000 roku oraz 7,5 tys. z³ w 2001 roku w kolejnych latach ulega³ poprawie. WyraŸnie wyró nia siê pod tym wzglêdem rok 2005, w którym wynik finansowy netto na zatrudnionego osi¹gn¹³ 9,8 tys. z³. Tabela 3. Wyszczególnienie Zatrudnienie oraz wybrane wskaÿniki efektywnoœci Zatrudnienie oraz wybrane wskaÿniki efektywnoœci w latach Zatrudnienie Eksport [% sprzeda y] 4,00 7,12 7,22 5,92 6,24 9,28 7,53 7,03 bd Przychody ogó³em na zatrudnionego [tys. z³] 174,20 149,20 144,16 233,97 261,02 295,96 359,49 347,69 351,37 Sprzeda na zatrudnionego [tys. z³] 171,06 145,46 140,25 226,75 256,99 291,28 355,14 340,06 347,49 Wynik finansowy netto na zatrudnionego [tys. z³] ród³o: jak w tab. 1. 3,09-9,07-12,45-7,51 0,07 2,59 4,22 9,84 8,94

6 454 Agata ak W tabeli 3 podano dane dotycz¹ce udzia³u eksportu w wartoœci sprzeda y ogó³em. W analizowanym okresie badañ wystêpuj¹ zmienne tendencje wartoœci eksportu. Spadki jego wartoœci odnotowano w trzech latach badanego okresu, tj. w: 2001, 2004 i Podsumowanie W wyniku przeprowadzonego procesu fuzji, wartoœæ sumy bilansowej w spó³ce Soko³ów S.A. wyraÿnie wzros³a. W strukturze aktywów przedsiêbiorstwa przewa a maj¹tek trwa³y. W maj¹tku obrotowym firmy najwiêkszy udzia³ maj¹ nale noœci. Utrzymywany jest niski poziom œrodków pieniê nych w aktywach obrotowych. W strukturze pasywów przewa aj¹ kapita³y w³asne. W latach w spó³ce wartoœæ zobowi¹zañ krótkoterminowych wzros³a, co by³o wynikiem rozwoju dzia³alnoœci. W wyniku po³¹czenia analizowanego przedsiêbiorstwa mo na zaobserwowaæ d³ugofalow¹ poprawê kondycji finansowej nowopowsta³ego przedsiêbiorstwa w badanym okresie. Po pocz¹tkowych trudnoœciach zwi¹zanych z restrukturyzacj¹ badanego przedsiêbiorstwa, w wyniku czego firma ponosi³a straty do roku 2001 w³¹cznie nast¹pi³a znaczna poprawa wyniku finansowego, a tym samym umocnienie pozycji przedsiêbiorstwa na rynku. Taka sytuacja jest zgodna z teori¹ fuzji przedsiêbiorstw, która mówi, e w pocz¹tkowych latach po fuzji nowopowsta³a firma ponosi koszty dostosowañ i przywracania równowagi ekonomicznej, a w nastêpnych latach czerpie zyski z konsolidacji. W badanym okresie mo na zaobserwowaæ, i przychody netto ze sprzeda y analizowanego przedsiêbiorstwa systematycznie wzrasta³y. Zatrudnienie w przedsiêbiorstwie, po pocz¹tkowej redukcji uleg³o zwiêkszeniu bez spadku sprzeda y na pracownika. W ca³ym badanym okresie po fuzji sprzeda na zatrudnionego wzros³a. Analizowane przedsiêbiorstwo jest przyk³adem, i fuzja mo e byæ dobrym sposobem na rozwój przedsiêbiorstwa dzia³aj¹cego w bran y miêsnej. Literatura Æwi¹ka³a-Ma³ys A., Nowak W. 2005: Zarys metodologiczny analizy finansowej. Wyd. Uniwersytetu Wroc³awskiego, Wroc³aw, s. 82. Górnicka A. 2005: Tradycyjnie a nowoczeœnie. Cool Biznes, nr 6, s. 20. Macha³a R. 2005: Przejêcia wp³yw na wartoœæ i fuzje. UNIMEX, Warszawa, s. 7. Pocztowski A. 2004: Zarz¹dzanie zasobami ludzkimi w procesach fuzji i przejêæ. Oficyna Ekonomiczna, Kraków, s. 13. Sierpiñska M., Jachna T. 2004: Ocena przedsiêbiorstwa wed³ug standardów œwiatowych. PWN, Warszawa, s. 71. Szczepankowski P. 2000: Fuzje i przejêcia. PWN, Warszawa, s. 53. [ Summary In Polish meat industry of mergers and acquisitions become more and more popular. The article shows the changes of values of assets liabilities as well as financial results of Soko³ów joint-stock company created after the merger. The results show that long-term improvement of financial position audit of the company. Adres do korespondencji: mgr Agata ak Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydzia³ Nauk Ekonomicznych ul. Nowoursynowska Warszawa tel. (22) agata_mikolajko@sggw.pl