Dzieci z chorobami przewlekłymi. Kiedy nadmiar sportu jest szkodliwy? Jacek Aptowicz aptowicz@aptowiczrehabilitacja.pl

Transkrypt

1 Dzieci z chorobami przewlekłymi. Kiedy nadmiar sportu jest szkodliwy? Jacek Aptowicz aptowicz@aptowiczrehabilitacja.pl

2 MŁODZI SPORTOWCY Jaki zakres obejmuje medycyna sportowa: 1. Właściwe leczenie uszkodzeń układu mięśniowo szkieletowego. 2. Ocena ryzyka oraz porady dotyczące aktywności fizycznej u dzieci cierpiących na choroby przewlekłe. 3. Ustalenie momentu, w którym nadmiar podejmowanej aktywności fizycznej zaczyna być szkodliwy. 4. Porady dotyczącej właściwej diety, odpowiedniej dla dzieci uprawiających sport. 5. Współpraca z rodzicami oraz trenerami.

3 MŁODZI SPORTOWCY Różnice anatomiczne pomiędzy układem szkieletowym osoby dorosłej i dziecka: 1. Chrząstka stawowa u osoby rozwijającej jest grubsza od chrząstki stawowej osoby dorosłej. 2. Połączenie pomiędzy płytką nasadową a przynasadą kości jest narażone na uszkodzenie, głównie na skutek sił ścinających. 3. Miejsca przyczepu ścięgien do kości apofizy- u dzieci są relatywnie słabymi połączeniami chrzęstnymi predysponującymi do wystąpienia złamań awulsyjnych. 4. Przynasady kości długich u dzieci są bardziej sprężyste i elastyczne dzięki czemu są bardziej wytrzymałe na złamania niekompletne (zielonej gałązki).

4 MŁODZI SPORTOWCY cd. Różnice anatomiczne pomiędzy układem szkieletowym osoby dorosłej i dziecka: 5. U dzieci podczas szybkiego wzrostu kości ulegają bardzo intensywnemu wydłużeniu, natomiast mięśnie i ścięgna nie wydłużają się odpowiednio szybko. 6. Kompleks mięśniowo ścięgnisty nie dysponuje właściwą siłą oraz koordynacją. Taki stan rzeczy może prowadzić do uszkodzenia mięśni i ścięgien. 7. Faza szybkiego wzrostu u nastolatków obniża zdolności koordynacyjne, co objawia się pewną niezręcznością we wzorcach ruchowych.

5 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Dzieci chorujące na przewlekłe schorzenia są zwykle zniechęcane do uprawiania jakiegokolwiek sportu, Aktywność fizyczna niesie istotne korzyści dla zdrowia psychicznego jak i fizycznego.

6 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI 1. Astma oskrzelowa. 2. Mukowiscydoza. 3. Cukrzyca typu I. 4. Choroby układu sercowo naczyniowego. 5. Hemofilia. 6. Padaczka.

7 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Astma oskrzelowa jest przewlekłym schorzeniem zapalnym dróg oddechowych. 1. Należy zachęcać dzieci chore na astmę do trenowania wraz ze zdrowymi rówieśnikami. 2. Trzeba uwzględnić ich potrzeby, tj. przerwy na przyjęcie leków lub zaprzestanie ćwiczeń w chwili zmęczenia. 3. Międzynarodowa Federacja Medycyny Sportowej,Brytyjskie Towarzystwo Sportu i Nauk o Ćwiczeniach oraz Amerykańska Akademia Pediatrii w 1975 r. podały do wiadomości, że od roku 1956 na każdej olimpiadzie złote medale zdobywali zawodnicy cierpiący na astmę, 4. Regularne pływanie zmniejsza wszystkie symptomy tej choroby, poprawia jakość życia oraz zmniejsza częstotliwość przyjmowanie leków w porównaniu do grupy osób chorych nie uprawiających pływania.

8 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Mukowiscydoza to wrodzona choroba występująca w obrębie płuc, trzustki oraz gruczołów potowych. Polega na zaburzeniu w funkcjonowaniu gruczołów zewnątrzwydzielniczych: 1. Nadmierne wydzielanie śluzu zatyka drogi oddechowe utrudniając oddychanie i predysponując do powstawania infekcji. 2. Uszkodzenie płuc znacznie ogranicza wydolność treningową. 3. U osób chorujących na mukowiscydozę stężenie sodu oraz chloru w pocie przewyższa trzy lub nawet pięciokrotnie stężenie tych substancji u osób zdrowych. 4. Długotrwałe ćwiczenia,szczególnie w wilgotnym środowisku, mogą spowodować nadmierną utratę soli oraz wody czyniąc organizm dziecka bardziej podatny na wysokie temperatury oraz odwodnienie. 5. W przypadku mukowiscydozy ogromne korzyści przynosi regularne wykonywanie ćwiczeń, wysiłek fizyczny pozwala oczyścić płuca z zalegającego w nich śluzu, zwiększa wytrzymałość mięśni oddechowych oraz zmniejsza opór w drogach oddechowych. 6. Niestety dzieci z bardziej zaawansowanym procesem chorobowym, u których doszło do powikłań serca (wtórnego do choroby płuc) powinny unikać intensywnego wysiłku fizycznego.

9 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Cukrzyca typu I (insulinozależna ) kiedyś znana jako cukrzyca młodzieńcza. Jest chorobą autoimmunizacyjną (pojawiające się przeciwciała skierowane są przeciwko występującym w trzustce komórkom beta). 1. Cukrzyca jest chorobą, którą można kontrolować, dlatego osoby cierpiące na to schorzenie mogą podejmować regularną aktywność fizyczną. 2. Biorąc pod uwagę długotrwały wysiłek, dzieci chore na cukrzycę powinny stosować się do odpowiednich zaleceń dotyczących diety (spożywać większe ilości węglowodanów) oraz zmniejszyć przyjmowanie insuliny. W przeciwnym razie podczas lub po wysiłku może dojść do hipoglikemii (pocenie się, ból głowy, niepokój, drżenie mięśniowe, głód). 3. Pomimo stosowania odpowiedniej diety zarówno dzieci, jak i trenerzy powinni mieć ciągły dostęp do preparatów zawierających cukier.

10 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Choroby układu sercowo naczyniowego. U dzieci cierpiących na to schorzenie źle dobrana aktywność fizyczna może wywołać poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet okazać się śmiertelnie niebezpieczna. Objawy, które powinny skłonić trenerów, rodziców do przeprowadzenia specjalistycznych badań obejmują: 1. nadmierną duszność 2. ból klatki piersiowej w trakcie wysiłku 3. omdlenia, zawroty głowy lub zamroczenie podczas wysiłku 4. nieuzasadnione zmęczenie 5. sinica w obrębie ust oraz języka występująca podczas wykonywania ćwiczeń

11 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Hemofilia to genetycznie uwarunkowana wrodzona skaza krwotoczna. Relatywnie niewielki uraz może spowodować wynaczynienie krwi, zarówno zewnętrzne, jak również (znacznie częściej) wynaczynienie do mięśni, stawów oraz narządów wewnętrznych. 1. Krwotoki mogą spowodować uszkodzenie stawów, zaniki mięśniowe oraz przykurcze, upośledzając tym samym funkcję stawów oraz mięśni. 2. Postępowanie z dziećmi chorymi na hemofilię obejmuję minimalizację ryzyka urazu oraz dostęp do produktów krwiopochodnych. 3. Należy unikać takich sportów kontaktowych jak: piłka nożna, sporty walki, narciarstwo i inne.`

12 DZIECI Z CHOROBAMI PRZEWLEKŁYMI Padaczka jest schorzeniem neurologicznym mózgu, które charakteryzuje się występowaniem powtarzających się napadów padaczkowych (ponad dwóch). Napad pojawia się nagle w wyniku nieprawidłowego wyładowania elektrycznego w obrębie mózgu. Przyczyna takiego zakłócenia elektrycznego w mózgu nie jest znana. 1. W przypadku epileptyka uprawiającego sport, bardzo ważne jest poinformowanie trenera o atakach, lekach oraz zalecanych ograniczeniach aktywności fizycznej 2. Chorym odradza się uprawianie dyscyplin, w których brak właściwej koordynacji nerwowo mięśniowej w przeciągu ułamku sekundy może doprowadzić do utraty zdrowia lub życia.

13 KIEDY NADMIAR SPORTU JEST SZKODLIWY? Działacze, trenerzy, nauczyciele oraz rodzice powinni być świadomi faktu, że u młodych sportowców występują indywidualnie zmienne cechy fizyczne, psychiczne oraz fizjologiczne. Z tego względu nie ma możliwości opracowania jednego schematu treningowego, który mógłby być stosowany u wszystkich młodych sportowców

14 KIEDY NADMIAR SPORTU JEST SZKODLIWY? 1. Wszyscy trenerzy zajmujący się dziećmi powinni uzyskać odpowiednią akredytację, uczestnicząc w specjalistycznych szkoleniach trenerskich. 2. Programy szkoleniowe muszą być indywidualnie dostosowane do każdego dziecka, biorąc pod uwagę następujące kwestie: a) dojrzałość fizyczną b) poziom umiejętności c) zdolność do nauki nowych umiejętności d) zapał e) ewentualne fizyczne ograniczenia (łącznie z kontuzjami) 3. Trenerzy lub osoby zaangażowane w proces treningowy dzieci powinny posiadać podstawowe informacje dotyczące pierwszej pomocy 4. Każde dziecko skarżące się na ból, nadwrażliwość dotykową, ograniczenie zakresu ruchu lub jakąkolwiek niemoc powinno być bezzwłocznie skierowane do lekarza specjalisty

15 KIEDY NADMIAR SPORTU JEST SZKODLIWY? 5. Dzieci uprawiające sport powinny mieć odpowiedni ubiór, obuwie oraz stosować sprzęt ochronny (jeżeli jest konieczny) 6. Osoba dorosła odpowiedzialna za dzieci uprawiające sport powinna zadbać o ich ochronę przed oparzeniem słonecznym, odwodnieniem czy nawet udarem cieplnym 7. Rozgrzewka oraz rozciąganie powinny być przeprowadzane przed każdym treningiem oraz zawodami 8. Sprzęt wykorzystywany w danej dyscyplinie powinien być utrzymywany w dobrym stanie oraz ma zapewniać należyte bezpieczeństwo 9. Trening powinien być prowadzony wielopłaszczyznowo i ogólnorozwojowo 10. Należy nadzorować częstość, czas trwania oraz intensywność tak treningów jak zawodów

16 KIEDY NADMIAR SPORTU JEST SZKODLIWY? Trening oporowy (nazywany również treningiem siłowym) jest dozwolony dla dzieci, jednak przyjęty jest pogląd, że dzieci powinny unikać podnoszenia ciężarów. Istnienie bowiem wysokie ryzyko wystąpienia urazu podczas podnoszenia maksymalnego ciężaru z dużą prędkością. Ryzyko urazu minimalizuje właściwa technika oraz nadzór kompetentnej osoby. 1. Należy unikać treningów o bardzo dużej intensywności ćwiczeń 2. Maksymalną intensywność ćwiczeń można wprowadzić gdy dziecko przekroczy 16 rok życia lub gdy jego układ kostny znajdzie się w 5 stadium wg Tannera. 3. Należy najpierw wdrożyć sportowca przed rozpoczęciem nowego ćwiczenia oporowego bez obciążeń zewnętrznych. 4. Dzieci, które nie osiągnęły jeszcze 12 roku życia nie powinny mieć więcej niż trzy sesje treningowe tygodniowo (wliczając w to treningi siłowe). 5. Żadna sesja nie powinna trwać więcej niż 90 minut. 6. Powinno stosować się małe obciążenia i dużą liczbę powtórzeń.

17 KIEDY NADMIAR SPORTU JEST SZKODLIWY? 7. Należy angażować wszystkie grupy mięśniowe. 8. Prowadzić ruch w pełnym zakresie ruchu w możliwie największej ilości stawów.

18 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ