Etyka. Program nauczania w klasach I III Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 112 im. Marii Kownackiej w Warszawie

Transkrypt

1 Etyka Program nauczania w klasach I III Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 112 im. Marii Kownackiej w Warszawie Sporządziła: Katarzyna Sołkowicz na podstawie Etyka. Chcemy być lepsi. Podręcznik i program nauczania klasy I, klasy II, klasy III edukacja wczesnoszkolna, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 2011

2 Szczegółowe cele kształcenia: ukształtowanie pozytywnego, opartego na szacunku i prawdomówności stosunku do rówieśników i dorosłych; wykształcenie pozytywnego, serdecznego stosunku do osób niepełnosprawnych, nauczenie dzieci, jak pomagać takim osobom; ukazanie osób niepełnosprawnych jako pełnowartościowych partnerów i przyjaciół zarówno w pracy, jak i w czasie wolnym; kształtowanie postawy tolerancji oraz zrozumienia dla odmienności związanej z niepełnosprawnością, inną narodowością, rasą i różnicami kulturowymi; wyrobienie serdecznej, opartej na wzajemnym zrozumieniu, postawy wobec członków rodziny; wykształcenie nawyku dbałości o estetykę najbliższego otoczenia dziecka (pokoju, klasy); ukazanie wagi i potrzeby stosowania dobrych manier w codziennych relacjach międzyludzkich; wdrożenie do aktywnego i rozumnego planowania oraz spędzania wolnego czasu; ukształtowanie umiejętności dostrzegania piękna w najbliższym otoczeniu i szanowania go; nauczenie dzieci jak zachować się w takich miejscach jak: galeria, muzeum, teatr, kino, park; wyrobienie wrażliwości na problemy osób starszych i postawy szacunku wobec nich; uświadomienie uczniom, że nie każdy dorosły zasługuje na miano autorytetu i nie każdego dorosłego należy we wszystkim słuchać ( ze zwróceniem uwagi na konkretne sytuacje); nauczenie krytycznego, rozumnego korzystania z propozycji mediów, ze zwróceniem uwagi na niebezpieczeństwo uzależnienia od telewizji, gier komputerowych, Internetu; ukształtowanie odwagi cywilnej, przyznawania się do popełnionych błędów, umiejętności przepraszania i naprawiania wyrządzonych szkód; wyrobienie postawy odpowiedzialności za własne słowa i czyny; wykształcenie potrzeby aktywnego uczestnictwa w życiu swojej społeczności lokalnej (klasy, szkoły). Treści kształcenia oraz przewidywane osiągnięcia uczniów Układ treści nauczania Jak dobrze, że jestem ja i moi koledzy Moja rodzina jest najważniejsza Ja, mój pokój i moja klasa Umiejętności ucznia dziecko próbuje nawiązywać kontakty z rówieśnikami, uwzględniając te czynniki, które mogą te relacje zakłócać, np. widzi zależność między wyśmiewaniem się z kogoś a poprawnością stosunków z kimś, złośliwością a powstawaniem konfliktów; potrafi kontaktować się z rówieśnikami o rażąco innym wyglądzie, narodowości, stopniu sprawności; nie ocenia innych ludzi na podstawie ich zewnętrznych cech lub pochopnie, wie, że taka ocena może być źródłem przykrości dla innych ludzi; nie chełpi się z żadnego powodu, nie przechwala, czy to z racji większych niż inni umiejętności w jakiejś dziedzinie, czy też z racji posiadania lepszych niż inni rzeczy we wszelkich konfliktach potrafi dostrzegać winę nie tylko cudzą, ale i swoją, posiada odwagę cywilną, umie przyznać się do swych błędów; jest prawdomówne, rozumie, że kłamstwo nie jest dobrym sposobem na przezwyciężenie trudności i konfliktów w życiu codziennym uczeń docenia wartość, jaką w jego życiu stanowi rodzina; rozumie, że nieodpowiednimi słowami, gestami może komuś z rodziny sprawić przykrość; z szacunkiem traktuje członków rodziny, rozumie znaczenie dobrych stosunków z rodzeństwem; pamięta o świętach członków rodziny, Dniu Babci, Mamy, urodzinach brata; dostrzega wagę sposobu wyrażania wdzięczności i przywiązania do rodziny, choćby za pomocą drobnych gestów, słów, czynności; dziecko rozumie wagę estetycznego wyglądu swojego najbliższego otoczenia; rozumie, że uporządkowany pokój i klasa służą jego zdrowiu i dobremu samopoczuciu; zdaje sobie sprawę, że jest oceniany przez innych ludzi, że dbałość o

3 Mam obowiązki i prawa Mój wygląd jest ważny Dobre maniery Ja i inni uczniowie z mojej szkoły Mój czas wolny Piękno w moim otoczeniu porządek i estetykę swojego otoczenia jest jego wizytówką; dziecko potrafi odróżnić czynności wykonane byle jak od wykonanych rzetelnie; rozumie, że starannie wykonana praca może być źródłem radości i satysfakcji; wie, że jest oceniany ze względu na jakość swojej pracy; rozumie też, że nie każdą pracę jest w stanie wykonać perfekcyjnie, że różni ludzie są uzdolnieni w różny sposób; ma świadomość, że opłaca się porządnie wykonać pracę, że ułatwia to życie, choć pozornie może się wydawać, że jest odwrotnie; dziecko rozumie potrzebę dbałości o czysty i estetyczny wygląd; używa w życiu codziennym przyborów toaletowych takich jak: mydło, grzebień, szczotka; wie jakie przybory mogą służyć jemu, a jakie przeznaczone są dla dorosłych; potrafi zachowywać się w toalecie, korzystać z umywalki zgodnie z jej przeznaczeniem; umie szanować urządzenia sanitarne w szkole i w domu; rozumie potrzebę mycia rąk przed jedzeniem. dziecko używa słówek grzecznościowych: przepraszam, dziękuję, proszę, zarówno w stosunku do dorosłych, jak i rówieśników; gdy, przychodzi do szkoły kłania się nauczycielom i innym osobom; ustępuje miejsca innym: młodszym, koleżankom z klasy; nie używa siły; potrafi zachować się przy stole, w sposób kulturalny spożywać posiłki. uczeń pomaga swoim młodszym kolegom, zarówno w poruszaniu się po szkole, jak i innych sytuacjach nie wykorzystuje przewagi swojej siły i doświadczenia do żadnych form oszukiwania czy wykorzystywania kolegów potrafi zachować się wobec uczniów niepełnosprawnych, nawiązać z nimi kontakt, zrozumieć ich problemy i pomóc kiedy trzeba kolegów ze swojej klasy i innej klasy traktuje jednakowo stosuje formy grzecznościowe w kontaktach z kolegami i koleżankami, mówi "cześć" kiedy spotyka innych uczniów odróżnia bezsensowne skażenie od sytuacji, o których powinien zawiadomić nauczyciela nie prowokuje bójek i nie stosuje wulgaryzmów, wszystkie konflikty stara się rozwiązywać polubownie uczeń potrafi dobrze wykorzystać czas wolny rozumie, że leniuchowanie jest marnowaniem czasu potrafi wskazać różne formy aktywnego wypoczynku z rozsądkiem potrafi korzystać z tego, co proponują media zna kryteria, którymi powinien się kierować przy wyborze programów telewizyjnych, gier komputerowych potrafi dostrzegać zalety i zagrożenia związane z telewizją krytycznie odnosić się do przekazywanych przez media treści potrafi tak zaplanować dzień, aby znaleźć czas na realizację własnych zainteresowań uczeń potrafi dostrzegać piękno zarówno w przyrodzie, jak i wśród wytworów człowieka szanuje i nie niszczy szkolnych wystaw, klasowych gazetek, potrafi docenić wysiłek kolegów włożony w powstanie różnych prac wie, że jeśli nie podobają mu się prace innych dzieci nie powinien ich głośno komentować rozumie, że nie należy się wyśmiewać dokonań innych, nawet jeśli

4 uważa je za nieudane potrafi należycie zachować się w muzeum, teatrze, galerii Dziecko i dorośli Prawda i kłamstwo Potrafię współdziałać z innymi uczeń rozumie potrzebę poprawnego układania stosunków z dorosłymi wie, że nie każdy dorosły kieruje się dobrymi intencjami i nie każdy jest przykładem do naśladowania z szacunkiem odnosi się do osób starszych, rozumie potrzebę udzielania im pomocy stosuje formy grzecznościowe w odniesieniu do dorosłych, kłania się, gdy napotyka znajome osoby bez względu na funkcje, jakie pełnią w otoczeniu uczeń rozumie potrzebę mówienia prawdy zarówno dorosłym, jak i rówieśnikom wie, że tylko osoby mówiące prawdę zasługują na zaufanie rozumie, że w dalszej perspektywie kłamstwo może skrzywdzić, zarówno jego samego, jak i innych ludzi dzieci potrafią nie tylko prezentować swoje pomysły na forum grupy, ale także wsłuchiwać się uważnie w poglądy innych ludzi oceniają pomysły nie ze względu na to. kto jest ich autorem, ale ze względu na przydatność danego pomysłu do rozwiązania problemu nie wyśmiewają też mniej udanych pomysłów, ale starają się wykazać za pomocą argumentów ich słabe strony, w sposób poważny traktując swoich rozmówców Tematy do realizacji 1. Gdyby etyka była, czyli czego będziemy uczyć się na lekcjach etyki? Dzieci rozumieją, co jest przedmiotem etyki Wiedzą, jakie jest znaczenie słowa etyka Potrafią odróżnić problematykę etyczną od innej. 2. Nie wszyscy wyglądamy tak samo Uczeń nabiera szacunku dla innych bez względu na wygląd zewnętrzny i proste skojarzenia Dostrzega nietrafność ocen budowanych na podstawie wyglądu Umie coraz lepiej oceniać postępowanie innych i swoje 3. Nie wszyscy jesteśmy tacy sami Zrozumienie, że odmienność jest powszechnym zjawiskiem Dzieci wiedzą, że piętnowanie cech wyglądu może bardzo krzywdzić innych ludzi 4. Jak narodziła się przyjaźń? Ukazanie trudnych warunków życia praludzi Przedstawienie różnych form współpracy jako warunku przetrwania 5. Skąd wzięła się uprzejmość? Uświadomienie dzieciom wagi okazywania szacunku innym ludziom Wskazywanie sposobów przełamywania niechęci okazywanej często powodu nieznajomości innych ludzi 6. Kłamstwo ma krótkie nogi, czy warto być prawdomównym

5 Uświadamianie dzieci, że mówienie nieprawdy jest złem Dziecko potrafi odróżnić kłamanie od działania wyobraźni Potrafi wskazać na korzyści dla siebie i innych wynikające z bycia prawdomównym 7. Jedzenie - dobra rzecz, a łakomstwo? Dziecko rozumie zgubne skutki łakomstwa Rozumie związek między nadmiernym jedzeniem a dolegliwościami z tym związanymi 8. Zachowanie przy stole Dziecko potrafi przyzwoicie zachować się przy stole Zna zasady racjonalnego odżywania 9. Samochwała w kącie stała zarozumialstwo i pycha Uczeń dostrzega śmieszność i zagrożenia, jakie wynikają z tej postawy Rozumie zależność między takim zachowaniem a akceptacją ze strony rówieśników i dorosłych 10. Na kanapie siedzi leń, czy można nic nie robić Uczeń ma wyraźnie ujrzeć pozytywne strony prowadzenia aktywnego sposobu życia, aktywnego spędzania wolnego; Rozumie, że człowiek aktywny nigdy się nie nudzi; Powinien zrozumieć, że wiele rzeczy godnych poznania, ciekawych omija lenia. 11. Dbamy o porządek Uczeń rozumie niedogodności związane z bałaganiarstwem i praktyczne korzyści wynikające z utrzymania porządku; Wie, że dbałość o porządek to jego wizytówka. 12. Skarżenie Samodzielnie podejmuje próby łagodzenia konfliktów, poszukuje kompromisu; Uczeń potrafi odróżnić sytuację, w której należy zawiadomić wychowawcę od sytuacji, w której powinien się od tego wstrzymać. 13. Higiena i estetyczny wygląd są ważne Uczeń rozumie zależność między dbałością o czystość a zdrowiem; Potrafi czerpać zadowolenie z czystego i estetycznego wyglądu. 14. Jestem odpowiedzialny za to, co mówię. Uczeń rozumie wagę słów, które wypowiada; Ma świadomość, że słowa mogą ranić i krzywdzić. 15. Uczę się wybierać to, co najważniejsze Nie wypowiada słów, których znaczenia nie rozumie; Potrafi wybrać określone wartości i uzasadnić swoją decyzję. 16. Być sędzią sprawiedliwym Ukazanie trudności w formułowaniu sprawiedliwych ocen; Pobudzenie do refleksji na temat: czym jest sprawiedliwa ocena albo sprawiedliwy wyrok w jakiejś sprawie.

6 17. Nie każdy musi być świetny we wszystkim Uczniowie rozumieją, że nie każdy musi być dobry w czymś; Wiedzą, że krzywdzące i niesprawiedliwe jest ocenianie innych według umiejętności, które samemu się nie posiada, a których nie posiadają inni. 18. Czy można normalnie rozmawiać z kimś, kto porusza się na wózku inwalidzkim? Uświadomienie uczniom faktu istnienia w społeczeństwie osób niepełnosprawnych; Pokazanie, że widoczna niepełnosprawność nie przeszkadza w przyjaźni i wzajemnym zrozumieniu. 19. Niełatwo być "nowym" - uświadomienie dzieciom trudnej sytuacji, w jakiej znajduje się nowy uczeń - wspólne wypracowanie prawidłowych sposobów zachowania się w takich sytuacjach 20. Mistrzowie informatyki - czyli o tym, że komputery nie są dla dziewczyn - pokazanie, że osoba niepełnosprawna może być w wielu dziedzinach bardziej sprawna od innych - pokazanie, że czyjeś przechwałki nie zawsze idą w parze z umiejętnościami 21. Nie ma jak angry birds - czyli o bezpodstawnym oskarżeniu - kształtowanie poczucia odpowiedzialności za słowa - ukazanie drogi wyjścia z sytuacji, w której doszło do takiego oskarżenia 22. Cios za cios, czyli o pokojowym rozwiązywaniu konfliktów - ukazywanie polubownych sposobów rozwiązywania konfliktów - uświadomienie nieskuteczności rozwiązań siłowych 23. Lekarstwo zgody - wykształcenie nawyku poszukiwania rozwiązań takich problemów - ukształtowanie postawy dostrzegania sytuacji, w których na skutek niezgody, agresji cierpią ludzie lub zwierzęta 24. Moja praca ma być przydatna dla innych - ukazanie trudności, jakie w życiu napotykają osoby niepełnosprawne - ukazywanie korzyści płynących z odpowiedzialnego i przemyślanego traktowania swojej pracy 25. Dziewczynka z zapałkami, czyli bieda i bogactwo - kształtowanie postawy odpowiedzialności za innych 26. Czy można opiekować się dorosłymi? - wyrabianie postawy szacunku do osób starszych - zwrócenie uwagi na trudności i niedogodności dorosłego życia 27. O dwóch bardzo ważnych rzeczach w życiu człowieka - kształtowanie postawy zainteresowania wytworami kultury - wyrobienie nawyku sięgania po dobra kultury 28. Odwiedzamy kolegę lub koleżankę, która nie mogła uczestniczyć w szkolnej wigilii - budowanie więzi między dziećmi - uwrażliwienie na potrzeby emocjonalne innych ludzi 29. O tak zwanym wtrącaniu się w nie swoje sprawy i o bezpiecznych feriach - wskazanie sposobów rozstrzygania sporów

7 30. Przyszła wiosna - wyrabianie zdolności organizacyjnych - kształtowanie aktywnej postawy wobec niebezpiecznych zachowań innych ludzi 31. I ty możesz zostać wielkim pływakiem - kształtowanie postawy gotowości udzielania pomocy kolegom mającym jakieś kłopoty oraz umiejętności ich dostrzegania - uświadomienie dzieciom, że czasem można niepotrzebnie wyolbrzymiać różne sytuacje 32. Mały i bardzo zielony prezent, czyli urodziny Jacka - wyrabianie odpowiedniej postawy wobec gości, których się zaprasza - uświadomienie uczniom, że nie zawsze ten, kto daje najdroższe prezenty jest najlepszym przyjacielem 33. O powiedzonkach, które mogą bardzo ranić - wykształcenie wrażliwości na używanie na pozór niewinnych zwrotów, mogących być jednak dla innych źródłem przykrości 34. Dziwna choroba - uświadomienie uczniom niebezpieczeństw związanych z uzależnieniem od komputera i gier przedstawienie komputera jako użytecznej maszyny 35. Co reklama może zmienić w życiu człowieka - ukazania wpływu reklamy na osobowość i pragnienia człowieka - kształtowanie postawy zdrowego dystansu do reklamowanych produktów 36. O tym dlaczego dzieci niekiedy denerwują dorosłych i jak zachować się w galerii - ukazanie sytuacji, w których zachowanie dzieci może być powodem zdenerwowania - nauczenie, jak podejmować próby unikania takich sytuacji 37. Szczęście, co to takiego? - pobudzanie do refleksji nad istotą szczęścia - pobudzenie do refleksji nad własnym szczęściem 38. Czy warto być optymistą? - uwrażliwienie dzieci na smutek i przygnębienie innych ludzi - poszukiwanie form pomocy ludziom smutnym 39. Wspólna praca też może być czymś przyjemnym - ukazanie wspólnej pracy jako czynności nie tylko pożytecznej, ale i przyjemnej - kształtowanie umiejętności współpracy w zespole 40. O wakacjach, wydawaniu pieniędzy i dotrzymywaniu obietnic - kształtowanie zwyczaju rozumnego gospodarowania powierzonymi pieniędzmi - wyrobienie nawyku prawdomówności. Procedury osiągania celów: Różne formy ekspresji: Słowna Formy pracy ucznia rodzaje ćwiczeń i kształtowane umiejętności Uzasadnia swoje sądy. Ocenia postępowanie według racjonalnych kryteriów. Uczeń próbuje określać cechy charakteru bohaterów utworów literackich. Czyta teksty ze zrozumieniem zawartych w nich problemów moralnych.

8 Wysłuchuje racji i poglądów innych osób. Plastyczna Gest, ruch, mimika. Uczeń dostrzega związki między ekspresją słowną a plastyczną. Uczeń ilustruje poznane czy przeżyte sytuacje. Uczeń wykonuje ilustracje do własnych tekstów. Uczeń wyrabia w sobie wrażliwość na piękno. Uczeń wyraża uczucia, emocje, stany za pomocą języka ciała. Uczeń potrafi pokazać jak zmienić, naprawić jakąś sytuację. Uczeń potrafi odczytać stany innych osób na podstawie ich ruchów, min. Ocenianie. Ocenianie wyników w nauce jest dokładnie określone w wewnątrz szkolnym systemie oceniania. Ocena z etyki powinna jednak w większym stopniu niż w przypadku innych przedmiotów uwzględniać wysiłek, wkład pracy i zaangażowanie uczniów. Nie należy natomiast oceniać poglądów, należy je przedyskutować, i jeśli są jawnie fałszywe, należy oczekiwać ich zmiany pod wpływem argumentacji i pouczających przykładów.