PRZEMYSŁOWE FERMY ZWIERZĄT A ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH

Transkrypt

1 Olsztyn r. PRZEMYSŁOWE FERMY ZWIERZĄT A ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Danuta Makowska Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku

2 Intensywny chów i hodowla zwierząt to przedsięwzięcia znacząco oddziałujące na środowisko, dla których należy uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach Zgodnie z rozporządzeniem z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć znacząco oddziałujących na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz.71) zaliczyć je można do: mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko - chów lub hodowla w liczbie nie mniejszej niż 60 dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP), to jest min. 428 tuczników, 171 macior, kur mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - chów lub hodowla w liczbie nie mniejszej niż 210 DJP, to jest min tuczników, 600 macior, kur

3 W latach od w zakresie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięć z zakresu chowu i hodowli zwierząt w RDOŚ w Gdańsku wydano 128 uzgodnień: 73 uzgodnienia dla ferm o obsadzie od 60 do 210 DJP 55 uzgodnień dla ferm powyżej 210 DJP

4 Masowy rozwój wielkoprzemysłowych ferm zwierząt (gł. drobiu i trzody chlewnej) Odbywa się najczęściej na podstawie warunków zabudowy WZ Jest niezgodny z dokumentami planistycznymi: lokalnymi studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, strategią rozwoju gminy, programem rozwoju gminy wojewódzkimi np. strategią rozwoju województwa krajowymi - tj. z Programem Działań MRiRW na lata Jest sprzeczny z zasadą zrównoważonego rozwoju brak akceptacji społecznej, chaos przestrzenny i ekonomiczny, zagrożenie dla środowiska przyrodniczego

5 Problemy dot. procedury planistycznej W TEORII Przyjęty został system planowania przestrzennego: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Plan zagospodarowania przestrzennego województwa W PRAKTYCE Zagosp. przestrzenne odbywa się na pods.: Indywidualnych decyzji określających lokalizację przedsięwzięć: WZ i CP CO PROWADZI DO CHAOSU PRZESTRZENNEGO I PROTESTÓW SPOŁECZNYCH

6 Problemy dot. procedury planistycznej Strategie, plany i programy rozwoju nie mają charakteru aktów prawnych nie mogą być skutecznym narzędziem uniemożliwiającym niepożądaną lokalizację ferm wielkoprzemysłowych

7

8 Rozwój niezrównoważony (intensywny) to rozwój: prozyskowy (duży, gwałtowny zysk) działający na krótki dystans zanieczyszczający środowisko i pogarszający jakość życia wyczerpujący zasoby przyrodnicze, nie dbając o następne pokolenia

9 Niezgodność z przyjętym w UE modelem gospodarczym Rozwój ferm wielkoprzemysłowych w Polsce jest niezgodny z przyjętym przez Komisję Europejską nowym modelem gospodarczym w Europie GOZ Gospodarka o obiegu zamkniętym

10 Gospodarka o obiegu zamkniętym Komisja Europejska wskazuje przyszły kierunek rozwoju Rozwój zrównoważony Rozwój inteligentny Wysoki poziom zatrudnienia Zamknięty obieg gosp. Innowacyjność Efektywne korzystanie z zasobów biologicznych

11 Gospodarka o obiegu zamkniętym To inteligentne rozwiązania gospodarcze, które umożliwią efektywny rozwój inwestycji i jednocześnie skuteczniejszą ochronę środowiska, zapewniając wysoką jakość życia człowieka Zachowanie zasobów przyrody dla następnych pokoleń i rozwój gospodarki niskoemisyjnej i energooszczędnej a zatem niskokosztowej

12 FERMY WIELKOPRZEMYSŁOWE W POLSCE chów zwierząt prowadzony jest głównie w technologii bezściółkowej - na rusztach a gnojowica jest zagospodarowywana jako nawóz na gruntach rolnych inwestora tylko w pojedynczych przypadkach inwestorzy decydują się na zbywanie gnojowicy jako surowca do biogazowni

13 W 2008 r. Komisja Helsińska (HELCOM) uznała fermy wielkoprzemysłowe za punktowe źródła zanieczyszczeń Bałtyku - Baltic Hot Spots

14 Zagrożenia związane z chowem przemysłowym Spływ substancji biogennych z gnojowicy (związków azotu i fosforu) z pól i miejsc ich magazynowania do wód podziemnych i powierzchniowych, w tym do jezior i Bałtyku Eutrofizacja przeżyźnienie wód śródlądowych i morskich prowadzi do zakwitów sinic, glonów, zmniejszenia zawartości tlenu w wodzie, wymierania fauny - śnięcia ryb, modyfikacji ekosystemów pogorszenie walorów rekreacyjnych, zahamowanie rozwoju turystyki (zamieranie jezior, zamykanie Bałtyckich kąpielisk)

15 GOZ szansą na wielufunkcyjny rozwój obszarów wiejskich rolnictwo energetyka budownictwo odpady org, popioły odpady gnojowica EKOINNOWACJE

16 Efektywne korzystanie z zasobów biologicznych Biogazownia rolnicza jako zakład utylizacyjny utylizacja gnojowicy, pomiotu kurzego i odpadów organicznych

17 Produkcja biogazu Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska Redukcja emisji gazów do powietrza (niska emisja) Redukcja eutrofizacji wód, poprawa walorów turystycznych (skuteczniejsza ochrona środowiska) Korzyści ekonomiczne Oszczędność energii konwencjonalnej (energo-oszczędność) Uniezależnienie się od zewnętrznych dostaw energii Sprzedaż produkowanej energii odnawialnej GOZ

18 Biogazownia rolnicza na własne potrzeby zużywa: ok. 30% wytwarzanej energii cieplnej ok. 4-12% wytwarzanej energii elektrycznej Nowoczesna biogazownia w Grzmiącej (woj. zach-pom.)

19 Biogazownie mogą mieć 4 razy mniejszą moc elektryczną niż elektrownie wiatrowe, dając tyle samo energii elektrycznej Biogazownia działa ok. 8 tys. godzin rocznie Elektrownia wiatrowa 2 tys. godzin rocznie

20 Biogaz- produkcja energii elektrycznej, cieplnej i paliwa napędowego

21 Powody protestów odory, hałas utrata miejsc rekreacji utrata miejsc pracy (np. w turystyce, handlu, gastronomii) skażenie wody pitnej degradacja gruntów rolnych przez niezgodne z prawem składowanie i stosowanie gnojowicy spadek wartości nieruchomości zjawiska epizootyczne Przyczyną odmowy wydania decyzji środowiskowej nie mogą być protesty mieszkańców, ani też niezgodność z dokumentami planistycznymi

22 Zagrożenia dla środowiska i rozwoju turystyki Ferma przemysłowa (15 tys. tuczników) przy maksymalnej dawce azotu 170 kg/ha wymaga powierzchni gruntów rolnych 533 ha

23 Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich wysoki poziom zatrudnienia Działalność rolnicza przemysłowa i indywidualna Działalność pozarolnicza turystyka, handel, gastronomia rzemiosło, rękodzielnictwo przetwórstwo, transport usługi budowlane i informatyczne

24 Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich wysoki poziom zatrudnienia Jedno agroturystyczne gospodarstwo wiejskie świadczące usługi noclegowo- żywieniowe może uruchomić na obszarze wiejskim około 10 innych miejsc pracy związanych z handlem, gastronomią i innymi usługami

25 Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich - ekoturystyka Rozwój profesjonalnej (zrównoważonej) turystyki wiejskiej ważnym kierunkiem rozwoju turystyki w Polsce Ekoturystyka to turystyka aktywna, przyjazna środowisku, uprawiana w bezpośrednim kontakcie w przyrodą (wędrówki piesze, rajdy rowerowe, kajakarstwo, wędkarstwo, jazda konna, grzybobranie itp.) Ekoturystyka to obecnie najprężniej rozwijająca się gałąź przemysłu turystycznego w Europie i na świecie

26 Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich Warunki rozwoju turystyki wiejskiej 1. Przedłużenie sezonu turystycznego tworzenie produktów typowych dla okresu zimowego (kuligi, biegi narciarskie) lub niezależnych od pór roku: Warsztaty nauki rzemiosła wiejskiego dla turystów (np. nauka haftu, garncarstwa, wikliniarstwa) Bezkrwawe łowy (obserwacja dzikich zwierząt za pomocą aparatów fotograficznych, lornetek i kamer)

27 Warunki rozwoju turystyki wiejskiej 2. Tworzenie zintegrowanej sieci infrastruktury turystycznej eksponującej najbardziej atrakcyjne miejsca w gminach rozwój szlaków pieszych, rowerowych, konnych i wodnych, szlaków przyrodniczych i historycznych 3. Powstawanie nowych obiektów turystycznych o o o o Karczmy wiejskie (usługi całoroczne) Pola namiotowe i biwakowe (usługi sezonowe) Punkty obserwacyjne i widokowe (sklepy z pamiątkami, wiaty z kominkiem, grille ) Zagrody edukacyjne

28 Warunki rozwoju turystyki wiejskiej 4. Profesjonalna organizacja imprez sportowo- rekreacyjnych o Tworzenie terenów rekreacyjnych o Powstanie wypożyczalni i punktów obsługi sprzętu turystycznosportowego (rowerów, kajaków, łodzi, motorówek) 5. Pełniejsze wykorzystanie istniejących obiektów gospodarczych stare spichrze, stodoły, obory, nieużywane gorzelnie do tworzenia bazy noclegowej, gastronomicznej i obsługi turystycznej

29 Adaptacja obory na karczmę wiejską

30 Stylizowane wnętrza

31 CAŁOROCZNA TURYSTYKA WIEJSKA Warunki rozwoju turystyki wiejskiej 6. Rozwój internetowego systemu informacji i rezerwacji turystycznej 7. Tworzenie wiejskich biur podróży sprzedających kompleksowe wczasy wiejskie (piloci wycieczek, przewodnicy)

32 CAŁOROCZNA TURYSTYKA WIEJSKA XXI wieku 1. Aktywna - rekreacyjna: konna, rowerowa, wodna biegi narciarskie, kuligi 2. Edukacyjna - zagrody edukacyjne - warsztaty rzemiosła wiejskiego na bazie ginących zawodów: np. sitarz, rogarz, fajczasz, kowal, tkacz, koronkarz, plecionkarz, garncarz

33 CAŁOROCZNA TURYSTYKA WIEJSKA Usługi lecznicze terapie wykorzystujące specyfiki roślinne i zwierzęce - apiterapia - aromatoterapia diety odchudzające, oczyszczające, wzmacniające minisanatoria spa, masaże hipoterapia rehabilitacja osób osłabionych, niepełnosprawnych i znerwicowanych (poprawa rozwoju psycho-ruchowego, aktywności i samooceny)

34 Gospodarka srebrna duży potencjał rozwoju Zakładanie prywatnych Domów Seniora i pensjonatów (dziennych i całodobowych) Tworzenie gospodarstw opiekuńczych Usługi rekreacyjne dla osób starszych (np. siłownie plenerowe, wędrówki piesze, Nordic Walking, spa, terapeutyka zajęciowa)

35 Gospodarka srebrna Tworzenie gospodarstw opiekuńczych w Europie - terapia poprzez pracę w gospodarstwie pobyt czasowy pobyt ciągły opieka 4-24 h z zakwaterowaniem bez zakwaterowania KORZYŚCI zapewnia spokój zwiększa samoocenę buduje zaufanie zwiększa troskę o siebie (elastyczność psychiczną)

36 Pomysły na biznes wiejski PRZYKŁADY Prezentacja tradycji, obyczajów, folkloru, kulinariów w tworzonych usługach i produktach: turystycznych handlowych, gastronomicznych, transportowych, srebrnych Działanie firm handlowych w oparciu o lokalną wytwórczość i rzemiosło ludowe Wykorzystanie budownictwa typowo wiejskiego według wzorców ludowych i nawiązujących do lokalnego stylu regionalnego (ryglowe, podcieniowe) Rozwój przemysłu turystycznego w oparciu o bogactwo krajobrazowo-przyrodnicze

37 Konkurencyjność przedsiębiorczości wiejskiej to wykorzystanie przewagi wsi nad miastem PRZYRODA SPECYFIKA ŻYCIA NA WSI TRADYCJA LOKALNA ŻYWNOŚĆ

38 Nowoczesny rozwój gospodarczy XXI wieku WŁADZA Konieczna jest współpraca pomiędzy: NAUKA Przedsiębiorcami Samorządem lokalnym (Gminą) Środowiskiem naukowym (uczelniami) Społecznością lokalną WŁADZA NGO BIZNES

39 Nowoczesny rozwój gospodarczy UE Złoty Trójkąt (potrójna helisa) Złoty Kwadrat + Społeczeństwo KLASTER WŁADZE PUBL

40 Główna przyczyna protestów społecznych i zagrożenia dla środowiska Nadmierna i chaotyczna lokalizacja ferm zwierząt niezgodna z dokumentami strategicznymi oraz przyjętym przez UE kierunkiem gospodarczym To nie jest dążenie do całkowitej likwidacji tuczu intensywnego lecz do ograniczenia jego dalszego rozwoju

41 Przyszłość województwa

42 Współpraca RDOŚ w Gdańsku z pomorskimi JST oraz jednostkami rządowymi sektora rolnego i środowiskowego r. - nawiązanie współpracy RDOŚ z przedstawicielami gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz UM WP (po konferencji wojewódzkiej) r. - podjęcie wspólnych zintegrowanych działań RDOŚ z ARiMR, ARR, ANR, ODR, WIW i WIOŚ w celu przeciwdziałania zagrożeniom wynikającym z rosnącej liczby ferm (po debacie z udziałem MRiRW min. Ryszarda Zarudzkiego)

43 Program Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata Ograniczenia w zakresie tuczu wielkoprzemysłowej trzody chlewnej, drobiu i bydła Wprowadzić należy ścisły nadzór nad wielkoprzemysłową koncentracją produkcji zwierzęcej i ograniczyć jej dalszy rozwój. Fermy wielkopowierzchniowe stanowią poważne zagrożenie dla środowiska i tym samym zwiększają zargożenie dla zdrowia ludności, a w perspektywie powodują wzrost nakładów na leczenie chorób zatruć pokarmowych, alergii

44 Program Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata Wielofunkcyjny rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich Zróżnicowana działalność gospodarcza na wsi w sektorze rolniczym i pozarolniczym Obszary wiejskie jako konkurencyjne miejsca do zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze MŚP Ochrona środowiska i zachowanie walorów przyrodniczych na wsi

45 Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich Tworzenie sprzyjających warunków do powstawania nowych miejsc pracy Zachowanie środowiska przyrodniczego wysoka jakość życia

46 Sposoby przeciwdziałania negatywnym skutkom tuczu przemysłowego Efektywna współpraca i koordynacja działań pomiędzy Inspekcją Weterynaryjną, Inspekcją Ochrony Środowiska, RDOŚ i JST Zwiększenie znaczenia Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej oraz Najlepszych Dostępnych Technik Intensywnej Hodowli Drobiu i Trzody Chlewnej BAT Budowa biogazowni rolniczych i wykorzystywanie gnojowicy jako surowca do produkcji biogazu, stosowanie EM, recykling zw. organicznych Zapobieganie nadmiernemu rozwojowi przemysłowych ferm poprzez uchwalanie mpzp Uchwalenie nowej ustawy likwidującej WZ -Kodeks urbanistycznobudowlany

47 Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę Danuta Makowska Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gdańsku ul. Chmielna 54/57, Gdańsk tel sekretariat@gda.rdos.gov.pl Middelgrunden offshore wind farm (40 MW) observed in Øresund Photo by Kim Hansen - Wikimedia Commons Rybitwa czubata, fot. Piotr Chara