Opisy płytek cienkich z zabytków kamiennych

Transkrypt

1 Opisy płytek cienkich z zabytków kamiennych Autor: dr hab. prof. UWr Piotr Gunia, Instytut Nauk Geologicznych Lp.: 1. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 53 Stanowisko, numer inwentarzowy: Bardo, 49/91s Kategoria zabytku: kamień żarnowy Szary granit dwułyszczykowy o strukturze grubokrystalicznej lokalnie porfirowatej i teksturze bezkierunkowej. W tle skalnym przeważają grubotabliczkowe skalenie potasowe (ortoklaz) oraz plagioklazy lokalnie ze śladami zbliźniaczenia polisyntetycznego i karlsbadzkiego. Kwarc spotykany w formie ksenomorficznych dużych ziaren bez anomalii optycznych wywołanych deformacją. Biotyt występuje zwykle w postaci kilku blaszkowych zrostów z dobrze widoczna łupliwością doskonałą wg (001), a często blaszki biotytu są powyginane w fałdki załomowe, lecz pól pleochroicznych na ich powierzchni nie zaobserwowano. Muskowit jest minerałem o niższej frekwencji i zwykle tworzy mniejsze pokruszone blaszki o zielonych lub słomkowych barwach interferencyjnych. Podobnie jak biotyt muskowit jest również powyginany w kink bands. W tle skaleniowym napotkano pojedyncze igiełki apatytu i ziarenka cyrkonu oraz wpryśnięcia tlenków żelaza (ryc. 1.1). Lp.: 2. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 100 Stanowisko, numer inwentarzowy: Bytom Odrzański, 170/91 Ceramika. Fragment ceramiki barwy brunatnej o strukturze równoziarnistej, psamitowej i teksturze bezładnej. W mikroskopowym obrazie tła czerepu, jako główne składniki materiału schudzającego, widoczne są ostrokrawędziste fragmenty ziaren kwarcu i skaleni osiągające do 1,5 mm wielkości. Otoczone są one brunatną nieprzezroczystą masą ceramiczną z dużą ilością ostrokrawędzistych fragmentów kwarcowo-skaleniowych tworzących matriks o znacznie mniejszych rozmiarach ziaren, które często w przekroju mają kształt wiórowy a nierzadko układają się równolegle. W obrębie masy można napotkać też często zizotropizowane ziarna kwarcu, które albo mają budowę strefową z cienkimi chalcedonowymi obwódkami lub zostały całkowicie przeobrażone w owalne, izotropowe optycznie skupienia chalcedonu o budowie sferolitycznej lub drobnowłóknistej. Często współwystępują one z drobnymi żyłkami chalcedonu układającymi się równolegle. Tło czerepu nie zawiera części organicznych oraz większych nagromadzeń pigmentu hematytowego. Masa garncarska była pierwotnie plastyczna i raczej zwięzła, wyrób wykonano na kole garncarskim, a wypał miał miejsce w atmosferze utleniającej w temperaturze nieco powyżej 600 o C (ryc. 1.2). Lp.: 3. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 94 Stanowisko, numer inwentarzowy: Czeladź Wielka 1, 7/60

2 2 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Łupek kwarcowo-skaleniowy (łupek plamisty?). Skała barwy szarej z widocznymi rdzawymi plamkami i smużkami, o wyraźnie zaznaczonej teksturze kierunkowej. Tło skalne o strukturze granematoblastycznej z wyraźną teksturzą kierunkową podkreśloną przez wydłużenie skupień kwarcowo-skaleniowych, poprzedzielanych często smugami rozłożonych i zchlorytyzowanych ciemnych łyszczyków. Większość agregatów kwarcowo-skaleniowych jest powyginana i otoczona pylastą substancją żelazistą często o zarysach ameboidalnych (hematyt, goethyt?). Czasem widać też, że obszary z pyłem hematytowym tworzą trochę większe izolowane obszary o zarysach owalnych. Większość tych gruzełków jest rozczłonkowana lub penetrowana przez żyłki kwarcowo-skaleniowe. Minerały rudne występują sporadycznie w postaci drobnych pojedynczych ziaren (ryc. 1.3). Lp.: 4. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 96 Stanowisko, numer inwentarzowy: Czeladź Wielka 1, 20b/62 Piaskowiec. Skała barwy jasnoszaro-brązowej, o strukturze psamitowej i teksturze bezładnej. W tle widoczny bardzo drobnoziarnisty szkielet ziarnowy zbudowany z drobnych ostrokrawędzistych ziarenek kwarcowych, z bardzo małą ilością (krzemionkowego?) spoiwa. W interstycjach często występują nieregularne kilku blaszkowe zrosty szkieletowe muskowitu, chociaż czasem można napotkać też pojedyncze fragmenty blaszek jasnego łyszczyku, rozrzucone bezładnie po tle skalnym. Skała składem odpowiada arenitowi kwarcowemu (ryc. 2.1). Lp.: 5. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 99 Stanowisko, numer inwentarzowy: Czeladź Wielka 1, 49/60 Iłowiec. Skała barwy brązowej, o strukturze pelitycznej z subtelną laminacją. Pod mikroskopem w dużym powiększeniu widoczny bardzo drobnoziarnisty agregat ziaren kwarcowych i prawdopodobnie skaleniowych, poprzedzielany igiełkowymi i drobnostrzępkowymi agregatami smektytu (?), o charakterystycznych żółtych barwach interferencyjnych. W tle skalnym liczne są przeświecające czerwonobrunatno zaokrąglone ziarna hematytu (?) oraz minerały akcesoryczne (amfibole?, cyrkon?, apatyt?) o wyższym reliefie. Tło skały jest przyprószone pylastą brązową substancją żelazistą lub ilastą. Małe rozmiary ziaren budujących skałę, nie pozwalają na dokładne oznaczenie ich cech optycznych przydatnych do pewnej ich identyfikacji (ryc. 2.2; 2.3). Lp.: 6. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 103 Stanowisko, numer inwentarzowy: Czeladź Wielka 1, 13a/60 Ortoamfibolit plagioklazowy. Skała barwy ciemnozielonej o strukturze granoblastycznej i teksturze kierunkowej, wyrażonej poprzez równoległe układanie się minerałów słupkowych. W powiększeniu widać strukturę granoblastyczną i teksturę kierunkową. Głównym składnikiem jest tu hornblenda zwyczajna, tworząca ksenomorficzne ziarna o wielkości do 2 mm, przerastająca się łańcuszkowo z ksenomorficznym plagioklazem (labrador-bytownit) czasem przeobrażonym w epidot. Większość plagioklazów ma zarysy owalne i jest wyciągnięta w jednym kierunku, co w połączeniu z ameboidalnie

3 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 3 lub robakowato układającymi się skupieniami amfiboli nadaje skale teksturę kierunkową. Oprócz składników głównych w obrębie zarówno amfiboli, jak i plagioklazów występuje dość sporo drobnych beczułkowatych i buławkowych ksenomorficznych cyrkonów z charakterystycznymi tęczowymi barwami interferencyjnymi (i wielkości rzędu dziesiątych części mm), bladozielonych igiełek apatytu oraz brunatnozielonych ziaren tytanitu o przekrojach przypominających kopertę. Tlenki żelaza są tu rzadkie i tworzą one tylko większe, pojedyncze, okrągławe lub wielokątne ziarna (ilmenit?) (ryc. 3.1). Lp.: 7. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 114 Stanowisko, numer inwentarzowy: Dobrzejowice 3, MH/A/1774. Ortoamfibolit. Skała barwy ciemnozielonej o strukturze mikrogranoblastycznej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem widoczne jest tło skalne o strukturze granoblastycznej i teksturze bezkierunkowej wypełnione drobnymi ksenomorficznymi (czasem o zarysach oskrokrawędzistych) osobnikami plagioklazów o cecha optycznych andezytu-labradoru czasem z zaznaczonymi śladami polisyntetycznego zbliźniaczenia albitowego. Drugim składnikiem skałotwórczym jest ciemnozielona i wyraźnie pleochroiczna hornblenda zwyczajna, tworząca hipidiomorficzne, a czasem idiomorficzne słupki o wielkości rzędu dziesiątych części mm. W interstycjach pomiędzy amfibolami i plagioklazami występują pojedyncze ziarna brązowego tytanitu (sfenu) o rombowych przekrojach oraz okrągłe ziarenka tlenków żelaza i tytanu (ilmenit? magnetyt?). Czasem w większych plagioklazach napotkać można drobnoigiełkowe kryształki apatytów. Pochodzenie Blok Przedsudecki, Piława, Gilów (ryc. 3.2). Lp.: 8. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 112 Stanowisko, numer inwentarzowy: Głogów 2, MH/A/4013 Łupek kwarcowo-skaleniowy. Skała barwy szarej o strukturze porfiroblastycznej i wyraźnej teksturze kierunkowej (foliacji). Pod mikroskopem widoczne pojedyncze okrągławe relikty ziaren kwarcowych (czasem o zarysach owalnych lub soczewkowych) wyciągnięte w jednym kierunku, otoczone silnie pokruszoną mozaiką ziaren kwarcowo-skaleniowych. W tle są widoczne też schlorytyzowane drobnołuseczkowe lub silnie roztarte smużyste agregaty pierwotnie ciemnych łyszczyków, często układające się równolegle do ziaren kwarcowych. Czasem w tle spotkać można pojedyncze większe fragmenty biotytu oraz sporadyczne nieregularne ziarenka nieprzezroczystych tlenków żelaza. Pochodzenie eratyczne (ryc. 3.3.). Lp.: 9. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 109 Stanowisko, numer inwentarzowy: Głogów 2, MH/A/4242 Kwarcyt. Skała barwy jasnoszarej o strukturze porfiroblastycznej i słabo zaznaczonej foliacji. Pod mikroskopem widoczna struktura granoblastyczna lokalnie kataklastyczna i tekstura bezładna. Tło skalne zbudowane przeważnie z kwarcu tworzącego ksenomorficzne ziarna o różnej wielkości, często potrzaskane i pokruszone. Oprócz kwarcu występuje tu drobnoblaszkowy jasny łyszczyk serycyt, który zwykle występuje pojedynczo w interstycjach, a lokalnie tworzy większe kilkublaszkowe skupie-

4 4 Katalog zabytków i analiz petrograficznych nia. W niektórych partiach skała wykazuje oznaki granulacji (strefy ścinania) i wówczas kwarc tworzy skupienia drobnogranoblastyczne, a miejscami można zaobserwować oznaki jego kataklazy. W tle napotkać można dość liczne pojedyncze grudki tlenków żelaza. Pochodzenie prawdopodobnie narzutowe (ryc. 4.1). Lp.: 10. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 120 Stanowisko, numer inwentarzowy: Głogów 3, MH/A/5213/476 Zieleniec. Skała barwy jasnozielonej o strukturze afanicznej i teksturze bezładnej. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura nematoblastyczna i tekstura bezładna skały. Tło zbudowane jest z ksenomorficznych osobników drobnołuseczkowego lub drobnostrzępkowego chlorytu (magnezowego?) o bardzo zmiennej wielkości. W niektórych partiach skały występują subtelne (często powyginane w różnych kierunkach) żyłki zbudowane z drobnych igiełek bladozielonego chlorytu żelazowego (szamosyt-thuryngit). Miejscami napotkać można też pojedyncze mikrogrudki tlenków żelaza. Pochodzenie: tylko Góry Kaczawskie albo eratyk (ryc. 4.2). Lp.: 11. Oznaczenie płytki cienkiej: 118. Stanowisko, numer inwentarzowy: Głogów, Pawie Oczka, MH/A/5039/24 Kwarcyt (to samo co p.c. 116). Skała barwy jasnoszarobrązowej, z licznymi rdzawymi plamkami o strukturze mikrogranoblastycznej i słabo zaznaczonej teksturze kierunkowej. Pod mikroskopem kwarcyt posiada strukturę mikrogranoblastyczną i wyraźną teksturę kierunkową zaznaczoną poprzez równoległe układanie się soczewkowych i wydłużonych mikroblastów kwarcowych. Teksturę kierunkową skały podkreślają pojedyncze smużki lub splecione ze sobą kilkublaszkowe agregaty jasnych łyszczyków (serycyt), których orientacja naśladuje układanie się mikroblastów kwarcu. Sporadycznie w tle można znaleźć pojedyncze mikrokuleczki minerałów rudnych. Pochodzenie narzutowe (ryc. 4.3). Lp.: 12. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. g13_09/ k3 Stanowisko, numer inwentarzowy: Górzec 13, K3/09 Łupek kwarcowo-serycytowy. Skała barwy jasno szarej o strukturze mikrogranoblastycznej ze słabym ukierunkowaniem (teksturą równoległą), zaznaczonym poprzez występowanie bardzo drobnych soczewkowych zrostów mikroblaszek jasnego łyszczyku tkwiących w drobnoblastycznym tle kwarcowym. W obrazie mikroskopowym przeważa granoblastyczne tło zbudowane z ksenomorficznych ziaren kwarcowych o podobnej wielkości (do 1 mm), często zazębiających się zatokowo ze sobą. Drobne blaszki jasnego łyszczyku (serycytu) tworzą pojedyncze igiełki na większych osobnikach kwarcu a czasem gromadzą się w niewielkie skupienia soczewkowe lub listewkowe wydłużone w jednym kierunku. Kwarcyt związany z kwarcytami z otoczenia intruzji granitów Strzelina (kwarcyty z Jegłowej) (ryc. 5.1).

5 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 5 Lp.: 13. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. g13_09/k7 Stanowisko, numer inwentarzowy: Górzec 13, K7/09 Zieleniec (łupek chlorytowo-epidotowy?). Skała barwy szarozielonej o strukturze afanitowej o słabo zaznaczonej foliacji i z pojedynczymi cienkimi żyłkami i soczewkami tlenków żelaza. W powiększeniu widoczna jest struktura lepidoblastyczna oraz tekstura kierunkowa. W składzie mineralnym przeważają ciasno pozrastane ze sobą drobne ksenomorficzne blaszki i łuseczki chlorytu magnezowego (o średnicy dziesiątych części mm) poprzedzielane lokalnie żyłkami lub smużkami zbudowanymi z nieprzezroczystych tlenków żelaza (magnetyt, hematyt). W drobnoblastycznym tle sporadycznie można napotkać pojedyncze większe blaszki z anomalnie białymi barwami interferencyjnymi przypominające wyglądem epidot. Silne zaangażowanie tektoniczne i zmiany wietrzeniowe nie pozwalają na oznaczenie tego krzemianu metodą mikroskopową. Wśród minerałów akcesorycznych zidentyfikowano tu drobne pojedyncze kryształki ksenomorficznego cyrkonu o beczułkowatym pokroju i tęczowych brawach interferencyjnych. Jej źródłem mogły być zieleńce znane na Bloku Przedsudeckim z okolic Imbramowic (Pyszczyn?), (ryc. 5.2, 5.3). Lp.: 14. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. g13_09/k8 Stanowisko, numer inwentarzowy: Górzec 13, K8/09 Łupek kwarcowo-serycytowy. Skała barwy jasnoszarej o wyraźnej strukturze granoblastycznej z dobrze wykształconą foliacją zaznaczoną poprzez występowanie smug zawierających soczewkowe skupienia jasnego łyszczyku w tle kwarcowym. W obrazie mikroskopowym przeważa grubogranoblastyczne, miejscami nierównoblastyczne tło zbudowane z ksenomorficznych ziaren kwarcowych o zmiennej wielkości (od 0,5 do 1, 5 mm), często ciasno poprzerastanych ze sobą. Drobne blaszki jasnego łyszczyku (serycytu) tworzą często równolegle ułożone skupienia złożone z licznych pojedynczych igiełek penetrujących większe blasty kwarcu lub nagromadzonych w interstycjach o charakterze soczewkowym. Łupek kwarcowo-serycytowy związany z kwarcytami z Jegłowej (ryc. 6.1, 6.2). Lp.: 15. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. g13_09/k11 Stanowisko, numer inwentarzowy: Górzec 13, K11/09 Kwarcyt (łupek kwarcowo-serycytowy). Skała barwy jasnoszarej o strukturze granoblastycznej ze słabo zaznaczoną teksturą łupkową. Pod mikroskopem widoczna jest skała o strukturze granoblastycznej zbudowana z ciasno zazębiających się ksenomorficznych ziaren kwarcu o szarych barwach interferencyjnych i wielkości do 1mm. Ponadto w tle kwarcowym zaobserwowano występowanie bardzo drobnych igiełkowych blaszek serycytu. Czasem, w interstycjach, większe blaszki jasnego łyszczyku tworzą sigmoidalnie wygięte i obustronnie wyklinowujące się soczewkowe agregaty. Są to typowe struktury typu ryb mikowych. znane z literatury jako wskaźniki zwrotu naprężenia podczas deformacji synfoliacyjnej. Kwarcyt związany z kwarcytami z otoczenia intruzji granitów Strzelina (kwarcyty z Jegłowej), (ryc. 6.3, 7.1).

6 6 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 16. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 66 Stanowisko, numer inwentarzowy: Klenica, MMW/A/IV/621. Łupek łyszczykowy. Skała barwy jasno brązowej z licznymi drobnymi żyłkami i wpryśnięciami o brunatnym zabarwieniu oraz młodszymi grubszymi żyłkami barwy jasno szarej. Skała o strukturze drobnonematoblastycznej, miejscami diablastycznej i teksturze kierunkowej wyrażonej poprzez układające się naprzemiennie równolegle, ciasno splatające się ze sobą drobne mikroblaszki lub mikrowłókienka jasnego schlorytyzowanego łyszczyku lub zmienione agregaty kwarcowo-skaleniowe o różnej wielkości ziarna. Miąższość tych laminek nie przekracza zwykle 1 mm. Ponadto, w tle chlorytowym występują pojedyncze drobne okrągławe lub soczewkowe ziarna skaleni (albit?) oraz kwarcu o szarych barwach interferencyjnych. Układają się one zwykle dłuższymi osiami równolegle do foliacji, a czasem wchodzą w skład większych spękanych kilkuziarnowych agregatów. Minerały rudne zwykle występują tu jako zmienione wietrzeniowo, czasem rozłożone, brunatne lub czarne pojedyncze ziarna, o nieregularnych zarysach lub znajdowane są w strefach zbudowanych z wielu mikrogrudek, które czasem tworzą większe chmurzaste agregaty przeświecające brunatnie. Skała może pochodzić ze Strefy Niemczy z miejsc kontaktu z łupkami łyszczykowymi pasma kamienieckiego (okolic Kamieńca Ząbkowickiego). Nie wykluczone jest również pochodzenie pozasudeckie (ryc. 7.2). Lp.: 17. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 67 Stanowisko, numer inwentarzowy: Klenica, MMW/A/IV/633 Łupek łyszczykowy. Skała barwy brązowej z licznymi drobnymi szarymi żyłkami układającymi się równolegle. W obrazie mikroskopowym uwidacznia się struktura granoblastyczna, miejscami blastomylonitowa lub kataklastyczna. Tekstura jest wyraźnie kierunkowa wyrażona poprzez wydłużenie w jednym kierunku drobnych, często skataklazowanych agregatów ksenomorficznych ziaren kwarcowo-skaleniowych. Dodatkowo, płaszczyznę foliacji wyznaczają pojedyncze drobne blaszki lub smugi schlorytyzowanych jasnych łyszczyków. Minerały nieprzezroczyste tworzą w tle skalnym większe pojedyncze ziarna lub powyginane smugi i skupienia chmurzaste złożone z silnie zmienionych drobnych żyłek i mikrogrudek przeświecających brunatnie. Pochodzenie jak wyżej (Strefa Niemcza ze strefy kontaktu z łupkami łyszczykowymi pasma kamienieckiego lub import), tylko w tle skalnym mniej jest komponentu o pokroju blaszkowym (ryc. 7.3). Lp.: 18. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 65 Stanowisko, numer inwentarzowy: Klenica, MMW/A/IV/505 Ortoamfibolit. Skała barwy szarozielonej o wyraźnej teksturze kierunkowej wyrażonej poprzez występowanie drobnych, ciemniejszych soczewkowych lub smużystych agregatów. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura porfiroblastyczna skały, a tekstura kierunkowa jest tu stosunkowo słabo zaznaczona. Głównymi składnikami tła skalnego są tu allotriomorficzne tabliczki plagioklazów o wielkości 2-3 mm. Skalenie te, o cechach optycznych labradoru, mają liczne ślady zbliźniaczeń polisyntetycznych, a nierzadko występują tu zbliźniaczenia o charakterze sprzężonym np. peryklinowym, bądź ma-

7 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 7 nebachskim, czy karlsbadzkim. W interstycjach pomiędzy tabliczkami plagioklazów występują znacznie mniejsze pojedyncze fragmenty słupków hornblendy zwyczajnej o zarysach ksenomorficznych bądź rozczłonkowane jej formy szkieletowe (łańcuszkowe). Amfibole te wykazują wyraźny pleochroizm w odcieniach ciemnozielonym-brązowym-oliwkowym, a niektóre ich większe osobniki mają dobrze wyrażoną łupliwość dwukierunkową. Lokalnie amfibole przerastają się z drobnymi ostrokrawędzistymi szarobrązowymi fragmentami reliktowych piroksenów rombowych z wyraźne zaznaczonymi płaszczyznami oddzielności, względem wydłużenia słupa (100), wykazujących proste wygaszanie światła. Oprócz tego w tle plagioklazowym amfibolitu, liczne są małe beczułkowate lub wrzecionowate ziarna tytanitu (sfenu), brązowo przeświecające fragmenty ziaren cyrkonów (o tęczowych barwach interferencyjnych) oraz ostro zakończone słupki bezbarwnego apatytu. Minerały rudne (tlenki żelaza) są rzadkie. Najczęściej tworzą pojedyncze spłaszczone nieregularne ziarna na granicy amfiboli z plagioklazami lub okrągławe pojedyncze mikroziarenka w tle skaleniowym. Na podstawie cech petrograficznych amfibolit ten można zaliczyć do tzw. typu moldanubskiego, znanego z gnejsów całego Masywu Czeskiego (ryc. 8.1). Lp.: 19. Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 68 Stanowisko, numer inwentarzowy: Klenica, MMW/A/IV/517 Paraamfibolit z biotytem. Jest to skała ciemnoszara z widocznymi ciemnymi plamkami. Pod mikroskopem ujawnia się struktura porfiroblastyczna lokalnie kataklastyczna oraz tekstura kierunkowa wyrażona przez równoległe ułożenie dużych hipidiomorficznych blaszek biotytu dochodzących do 1 mm wielkości. Mają one bardzo dobrze zaznaczoną łupliwość doskonałą zgodną z (001). W przerostach z biotytem występują często drobnosłupkowe na wpółwłasnopostaciowe amfibole z grupy hornblendy zwyczajnej i hornblendy brunatnej. Są to najczęściej pojedyncze słupki z oznakami niszczenia w ich partiach brzeżnych. Obszary w przestrzeniach pomiedzy biotytem i amfibolami są wypełnione drobnymi agregatami kwarcowo-skaleniowymi często silnie skataklazowanymi. Plagioklazy z tych agregatów zwykle mają pokrój tabliczkowy i często można tam zauważyć ślady polisyntetycznego zbliźniaczenia albitowego. Kwarc występuje w mniejszych ilościach i tworzy drobne ksenomorficzne ziarna w przerostach ze skaleniami. Ponadto, w tle kwarcowo-skaleniowym można napotkać dość liczne zaokrąglone ziarenka apatytu. Minerały rudne sporadycznie tworzą tu większe pojedyczne nieprzezroczyste ziarna często rozczłonkowane ameboidalnie. Skała przypomina paraamfibolity z przedsudeckiej części Gór Sowich (np. okolice Piławy Górnej), (ryc. 8.2). Lp.: 20 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 33 Stanowisko, numer inwentarzowy: Krosno Odrzańskie, 124/63 Mułowiec. Skała barwy wiśniowobrązowej, o strukturze pelitowej z wyraźnie zaznaczoną subtelną laminacją. W obrazie mikroskopowym widoczny ciasno upakowany szkielet ziarnowy zbudowany z ostrokrawędzistych ziaren kwarcowych otoczonych brunatną pylastą substancją żelazistą. Czasem zaobserwować można, że osobniki kwarcu tworzą tu okrągławe izolowane agregaty składające się z kilku ziaren. Oprócz tego, spotkać można tu nieliczne fragmenty blaszek jasnego łyszczyku o charakterystycznych żółtych barwach interferencyjnych oraz większe pojedyncze zaokrąglone ziarenka minerałów rudnych. Laminacja skały podkreślona jest zwykle poprzez występowanie cienkich brunatnych warstewek i smużek uwodnionych tlenków żelaza (ryc. 8.3).

8 8 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 21 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. NOW ob /02 Stanowisko, numer inwentarzowy: Nowiniec 2, 21/05 Ortoamfibolit. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura mikrogranoblastyczna oraz tekstura bezkierunkowa. Głównymi składnikami mineralnymi są allotriomorficzne lub idiomorficzne słupki amfiboli (hornblenda zwyczajna i brunatna) o romboidalnych zarysach, wielkości do 2 mm, ciemnozielonych lub jasno-brązowych barwach interferencyjnych z wyraźnie zaznaczonymi dwoma kierunkami łupliwości krzyżującymi się pod kątem około 120 o. Towarzyszą im nieco mniejsze subhedralne tabliczki zasadowych plagioklazów (z szeregu andezyn-labrador) nierzadko z dobrze zaznaczonymi śladami zbliźniaczenia polisyntetycznego (albitowego) oraz zbliźniaczeń o charakterze sprzężonym. Niektóre skalenie wykazują zmienny stopień zmętnienia wywołanego postępującą kaolinizacją. W tle amfibolowo-plagioklazowymi napotkać można pojedyncze fragmenty blaszek biotytowych postrzępionych na końcach z dobrze widocznymi płaszczyznami łupliwości (001), które często są pokryte znaczną ilością mikrokuleczek tlenków Fe-Ti (ilmenit, magnetyt?). Minerały akcesoryczne występują rzadko i stwierdzono tu pojedyncze beczułkowate cyrkony tworzące wrostki w amfibolach, drobnoigiełkowy apatyt oraz tytanit o kopertowych zarysach. W tle napotkać można też rzadkie pojedyncze okrągławe lub ameboidalne ziarna minerałów rudnych (ilmenit, magnetyt?). Opisywana skała reprezentuje ortoamfibolit powstały z pierwotnej lawy wulkanicznej lub towarzyszącego jej materiału piroklastycznego. Złożoność późniejszych (wielokrotnych) przemian metamorficznych odzwierciedlają tu dwie odmiany hornblendy, tj. hornblenda zwyczajna powstała w niższych temperaturach i hornblenda brunatna zapisująca wyżej-temperaturowy epizod średniego zakresu facji amfibolitowej metamorfizmu regionalnego. Takie zmiany składu są typowe dla amfibolitów występujących w większych kopułach gnejsowych. Na tej podstawie można stwierdzić, że osełkę wykonano z tzw. amfibolitu moldanubskiego, którego soczewy znane są z gnejsów masywu Czeskiego. Stąd, najbardziej prawdopodobnym źródłem materiału do produkcji osełki mogły być amfibolity w gnejsach z południowo-zachodniego naroża Masywu Czeskiego (np. gnejsy z okolicy Piławy Górnej lub Gilowa na Bloku Przedsudeckim), (ryc. 9.1, 9.3, 9.4). Lp.: 22 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. NOW ob. 18 Stanowisko, numer inwentarzowy: Nowiniec 2, bez numeru inw. Łupek kwarcowo-skaleniowy. W obrazie mikroskopowym płytki cienkiej uwidacznia się tekstura kierunkowa (foliacja) wyrażona poprzez naprzemienne występowanie laminek o strukturze mikrogranoblastycznej i lamin zawierających równoległe układające się diablastyczne lub nematoblastyczne przerosty drobnych blaszek, strzępków i włókienek często impregnowanych mikrogrudkami brunatnych tlenków żelaza. W obrębie laminek o strukturze granoblastycznej przeważają ksenomorficzne, często wydłużone lub prostokątne w przekroju ziarenka kwarcu, o wielkości nie przekraczającej dziesiątych części mm, często pokruszone i roztarte. W niewielkiej ilości towarzyszą im zeszklone fragmenty zalbityzowanych skaleni o podobnej wielkości. Czasem tworzą one większe soczewkowe zespoły zbudowane z mozaiki ziaren kwarcowo-skaleniowych układające się skośnie do foliacji. W laminach o strukturze nematodiablastycznej dominują smużyście układające się zespoły mikroblaszek bądź mikrowłókienek jasnego łyszczyku (serycyt), które lokalnie są powyginane i zmierzwione.

9 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 9 Miejscami zaobserwować można wyodrębnione obszary przypominające pakiety krenulacyjne złożone z zespołów wygiętych blaszek. Teksturę kierunkową skały podkreślają ponadto cienkie żyłki i smużki wypełnione kryptokrystaliczną brązową masą złożoną z uwodnionych tlenków żelaza. Czasem w tle można także napotkać większe (osiągające 1 mm wielkości), ksenomorficzne brązowe wyługowane osobniki pierwotnego hematytu otoczone smużkami substancji koloidalnej. Oprócz nich, w tle opisywanego łupka sporadycznie występują pojedyncze, nieprzezroczyste, okrągłe ziarna o cechach optycznych trudnych do oznaczenia metodą mikroskopową. Badana skała reprezentuje łupek kwarcowo-skaleniowy z serycytem powstały kosztem pierwotnych drobnoziarnistych skał osadowych zawierających niewielką domieszkę substancji ilastej lub marglistej. Są one produktem metamorfizmu regionalnego facji zieleńcowej, a ich tekstura łupkowa może być zarówno pozostałością pierwotnego uwarstwienia sedymentacyjnego, jak również powstać w trakcie dyferencjacji metamorficznej przy niewielkim udziale stressu kierunkowego. Łupek, z którego wykonano badaną osełkę pochodzi zapewne z materiału eratycznego, a miejscem źródłowym tego surowca mógł być obszar północnej Norwegii (ryc. 9.2). Lp.: 23 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. NOW ZW 9/02 Stanowisko, numer inwentarzowy: Nowiniec 2, 9/02 Mułowiec. Podczas badań mikroskopowych stwierdzono, że badana skała ma strukturę pelityczną (aleurytową), drobno- i równoziarnistą oraz teksturę bezkierunkową. Podstawowym składnikiem szkieletu ziarnowego są ostrokrawędziste lub słabo obtoczone ziarna kwarcu o wielkości 0,3-0,7 mm. Ziarna te otoczone są masą żelazisto-ilastą o tęczowych lub żółtawych barwach interferencyjnych, wytworzoną kosztem pierwotnych minerałów o pokroju blaszkowym (jasne łyszczyki, hydromiki, minerały ilaste?). Część spoiwa zawiera też dużą ilość amebowato bądź robakowato powyginanych skupień brunatnego kryptokrystalicznego hematytu, który również można napotkać w tle w postaci większych nieregularnych ziaren lub grudek. Sporadycznie występują tu też fragmenty rozłożonych i przeobrażonych w smektyt blaszek jasnych łyszczyków z dobrze zachowanymi śladami łupliwości doskonałej. Towarzyszą im większe fragmenty tabliczek silnie skaolinizowanych skaleni potasowych i plagioklazów, których wnętrze wypełnia drobnostrzępkowy agregat wietrzeniowy o brązowożółtych barwach interferencyjnych. Minerały rudne oprócz impregnacji w spoiwie ilastym otaczającym ziarna kwarcowe tworzą również większe pojedyncze nieregularne ziarna przeświecające brunatnawo o wielkości dochodzącej do 1 mm. Na podstawie stwierdzonych cech petrograficznych można skałę, z której wyprodukowano osełkę określić jako mułowiec kwarcowy. Obfite wytrącanie się zawiesin koloidalnych bogatych w tlenki żelaza w połączeniu z diagenetyczną rekrystalizacją tego koagulatu spowodowała znaczące wzbogacenie spoiwa w drobnodyspersyjne ciemne składniki (hematyt). Proces ten dotknął zapewne też rezydualnych skaleni powodując ich intensywną kaolinizację. Należy jednak zaznaczyć, że określenie miejsca pochodzenia surowca skalnego, z którego wykonano badane narzędzie szlifierskie jest trudne. Pod względem cech petrograficznych badany mułowiec różni się od typowych mułowców szlifierskich, z uwagi na dużą ilość spoiwa hematytowo-ilastego. Wydaje się, że skała ta jest pochodzenia eratycznego, ale może ona pochodzić również z innego, być może lokalnego źródła surowców skalnych.

10 10 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 24 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 93 Stanowisko, numer inwentarzowy: Milicz, 202/2005 Mułowiec. Skała barwy szarobrązowej, o strukturze pelitowej z wyraźnie zaznaczoną subtelną laminacją. W obrazie mikroskopowym widoczny ciasno upakowany szkielet ziarnowy zbudowany z ostrokrawędzistych ziaren kwarcowych otoczonych brunatną pylastą substancją żelazistą. Czasem zaobserwować można, że osobniki kwarcu tworzą tu okrągławe izolowane agregaty składające się z kilku ziaren. Oprócz tego, spotkać można tu nieliczne fragmenty blaszek jasnego łyszczyku o charakterystycznych żółtych barwach interferencyjnych oraz większe pojedyncze zaokrąglone ziarenka minerałów rudnych. Laminacja skały podkreślona jest zwykle poprzez występowanie cienkich brunatnych warstewek i smużek uwodnionych tlenków żelaza (ryc. 10.1). Lp.: 25 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 102 Stanowisko, numer inwentarzowy: Milicz, 688/2005 Paraamfibolit epidotowy. Skała barwy jasnoszarej, o strukturze granonematoblastycznej z wyraźną smużystością. Pod mikroskopem w tle skalnym widoczne są przerastające się ze sobą, powyginane i zmierzwione smugi o różnej miąższości i różnym stopniu deformacji. W jej skład wchodzą pokruszone fragmenty słupków hornblendy zwyczajnej o zielonych i brązowych barwach interferencyjnych oraz strzępki i blaszki poplagioklazowego epidotu i chlorytu magnezowego (szeridianit?), o barwach szarych i niższym reliefie. Miejscami skała ma strukturę kataklastyczną, i wszystkie składniki są tu pokruszone i zmieszane ze sobą. Minerały akcesoryczne są reprezentowane głównie przez sfen w postaci pojedynczych ciemnozielonych ziaren oraz drobne igiełki apatytu. Wyróżniono tu także ilmenit i rutyl w postaci pojedynczych okrągławych ziaren lub listewek o budowie szkieletowej. Pochodzenie: Masyw Czeski, mniej prawdopodobne narzutowe (ryc. 10.2). Lp.: 26 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 54 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/1:286 Łupek łyszczykowy (plamisty). Skała barwy żółtobrązowej z licznymi pojedynczymi brunatnymi plamkami o wielkości do 2 mm. Pod mikroskopem ujawnia się jej struktura mikronematodiablastyczna i wyraźna tekstura kierunkowa (łupkowa). W składzie mineralnym przeważają wydłużone kierunkowo agregaty poprzerastanych ze sobą drobnych blaszek i mikroigiełek jasnego łyszczyku (muskowit, serycyt?), które opływają bądź przerastają się z drobnymi pokruszonymi ziarenkami kwarcu i skaleni, tworzące czasem agregaty o budowie soczewkowej. W tle skały widoczne są większe pojedyncze owalne plamy wypełnione brunatną pylastą substancją. Jest to łupek plamisty, skała metamorfizmu kontaktowego pochodząca prawdopodobnie z osłony intruzji granitoidów masywu Żulowej, chociaż nie można wykluczyć też jej eratycznego pochodzenia (ryc. 10.3).

11 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 11 Lp.: 27 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 55 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/1:17 Silnie zmieniony apogabrowy amfibolit? z reliktowymi pseudomorfozami: 1) po piroksenach lub amfibolach (wypełnionymi drobnoigiełkowym aktynolitem) i 2) po skaleniach (drobnołuseczkowy i drobno igiełkowy epidot, zoisyt?). Oprócz minerałów reliktowych w tle skalnym znaleźć można liczne pojedyncze lub w zrostach, hipidomorficzne blaszki muskowitu oraz brunatne obszary o budowie siatkowej, kiedy to cienkie żyłki tła skalnego są wypełnione drobnoziarnistą przeświecającą brunatnie substancją o silnym reliefie dodatnim (andaluzyt?). Lokalnie można zauważyć że skała ta jest silnie skataklazowana i poddana mylonityzacji oraz zaawansowanym zmianom o charakterze wietrzeniowym. Z uwagi na znaczny stopień zaawansowania zmian wtórnych miejsce pochodzenia trudne do ustalenia (ryc. 11.1). Lp.: 28 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 56 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/1:17 Łupek skaleniowo-kwarcowy. Skała drobnoziarnista barwy szarobrązowej o wyraźnej teksturze kierunkowej. W obrazie mikroskopowym widoczne jest granoblastycznie ukierunkowane tło skały, wypełnione drobnymi ksenomorficznymi ziarenkami skalenia lokalnie zalbityzowanego, rzadziej kwarcu. W niektórych partiach można zaobserwować brązowawe obszary o teksturze smużystej, kiedy to blaszki i strzępki chlorytu żelazowego (szamozyt, thuryngit?) penetrują agregaty kwarcowo-skaleniowe. W niektórych partiach zaobserwować można też silną kataklazę wspomnianych wcześniej minerałów. Skała niskiego stopnia metamorfizmu regionalnego o pochodzeniu eratycznym (ryc. 11.2). Lp.: 29 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 57 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/5:116/1 Zieleniec. Skała barwy ciemnozielonej o strukturze afanitowej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem widać strukturę lepidodiablastyczną i teksturę bezkierunkową, a tło skalne zbudowanie jest drobnostrzępowych agregatów chlorytu z pojedynczymi większymi fragmentami łuseczek przypominających epidot. Tlenki żelaza (minerały rudne) są tu dość pospolite zarówno w postaci mikroziarenek jak i większych pojedynczych ziaren, o nieregularnych zarysach i średnicy do 2 mm. Skała niskiego stopnia metamorfizmu regionalnego o proweniencji trudnej do ustalenia (okolice Pyszczyna na Bloku Przedsudeckim, zieleńce dolnego piętra strukturalnego Gór Kaczawskich lub materiał eratyczny) (ryc. 11.3). Lp.: 30 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 58 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/9:72

12 12 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Mułowiec. Skała barwy ciemnobrązowej przeważnie o strukturze aleurytowej i słabo zaznaczonej kierunkowości. Pod mikroskopem widać pojedyncze rozrzucone bezładnie nieregularne ziarna kwarcowe, przeważnie ostrokrawędziste i słabo obtoczone, o różnych kształtach, tkwiące w drobnołuseczkowym lub afanicznym spoiwie ilastym. W tle często widoczne są układające się równolegle robakowate smużki (jasnych łyszczyków?, smektytu?), o tęczowych barwach interferencyjnych reprezentujące prawdopodobnie produkty diagenetycznej rekrystalizacji koagulatu z pierwotnej zawiesiny koloidalnej. Rzadko występują tu żyłki z pseudomorfozami po pierwotnych tlenkach żelaza, które są wypełnione brunatną substancją pylastą (limonit?). Pochodzenie trudne do ustalenia (ryc. 12.1). Lp.: 31 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 59 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/10:116/1 /wisior Amfibolit tremolitowy. Skała barwy jasnobrązowozielonej o strukturze afanitowej i teksturze bezładnej. W obrazie mikroskopowym uwidacznia się struktura lepidodiablastyczna i tekstura przeważnie bezkierunkowa, rzadko z pojedynczymi igiełkami tremolitowymi układającymi się równolegle. Skała silnie zmieniona z licznymi obszarami po piroksenach (?) wypełnionymi bardzo drobnoigiełkowym spilśnionym agregatem, zbudowanym z amfiboli wapniowo-magnezowych, o anomalnych tęczowych barwach interferencyjnych. W niektórych partiach zaznaczona jest silna kataklaza, a miejscami większe pojedyncze igiełki amfiboli przerastają wnętrza pseudomorfoz. Podczas obserwacji tła natrafiono też na pojedynczą soczewkę skały kwarcowo-skaleniowej (granitoid?) o wielkości kilku mm, o strukturze równokrystalicznej i teksturze bezładnej, zbudowanej z ksenomorficznych ziaren kwarcowo-skaleniowych o średnicy dziesiątych części mm. Być może jest to amfibolit z Wieżycy w masywie Ślęży (ryc. 12.2). Lp.: 32 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 60 Stanowisko, numer inwentarzowy: Myśliborzyce, MPŚ-A 1/1:17 Łupek kwarcowo-serycytowy. Skała barwy szarej o strukturze mikrogranoblastycznej miejscami porfiroblastycznej i teksturze kierunkowej z ciasno zazębiającymi się ze sobą ksenoblastami kwarcu, często układającymi się równolegle w wyciągnięte soczewkowo kilkuziarnowe agregaty. Agregaty te oddzielone są od siebie drobnymi smużkami zbudowanymi z blaszek jasnego łyszczyku (serycytu) koncentrującego w przestrzeniach międzyziarnowych oraz w spękaniach. Materiał pochodzi z okolic Jegłowej na Wzgórzach Strzelińskich (ryc. 12.3). Lp.: 33 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 35 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 2/1950 Szaroczarny łupek krzemionkowy. Skała metamorficzna typu kontaktowego (łupek gruzełkowy plamisty) barwy jasnobrązowej o strukturze mikrodiablastycznej i teksturze kierunkowej z wyraźnymi regularnie układającymi się równolegle klinowymi lub soczewkowymi skupieniami mineralnymi o brunatnym zabarwieniu. Pod mikroskopem pod bardzo dużym powiększeniem, widoczne są w tle

13 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 13 ciasno posplatane ze sobą igiełki i słupki andaluzytu. W skład soczewkowych agregatów wchodzą plamiste agregaty zbudowane z brunatnej pylastej substancji, której składniki są nierozpoznawalne metodą mikroskopową (tlenki żelaza?, substancja pochodzenia organicznego?). Licznie w tle skały występują pojedyncze bardzo drobne grudki minerałów rudnych (hematyt) (ryc. 13.1). Lp.: 34 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 36 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 9/1963 Bardzo drobnoziarnisty mułowiec kwarcowy barwy wiśniowej. Skała o strukturze aleurytowej ze słabo widocznymi uwarstwieniem wyrażonymi poprzez występowanie smug pyłu hematytowego w obrębie równolegle układających się ziarenek kwarcowych. Pod mikroskopem, przy dużych powiększeniach, widoczne też są też wtórne nagromadzenia wstęgowo układających się żyłek serycytu?, smektytu? montmorylonitu? koncentrujących się wokół granic ziarenek kwarcu. Przypuszczalnie jest to mułowiec z domieszką materiału piroklastycznego, który uległ wtórnym przeobrażeniom np. wietrzeniu, co spowodowało rekrystalizację pierwotnego kwaśnego materiału piroklastycznego na granicach kwarcu. Skały takie występują w północnej i zachodniej Norwegii (ryc. 13.2, 13.3). Lp.: 35 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 37 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 9/1963 Łupek krzemionkowy (zieleniec?). Skala barwy ciemnozielonej makroskopowo o strukturze afanitowej z licznymi brunatnymi bardzo drobnymi plamkami. Pod dużym powiększeniem widoczna jest lokalnie struktura diablastyczna, z bardzo drobnymi blaszkami chlorytu magnezowego zwykle równolegle pozrastanych ze sobą. Towarzyszą im pojedyncze owalne lub okrągławe w zarysach skupienia brązowej substancji węglanowo?- żelazistej, nierzadko o budowie koncentrycznej lub strefowej. Inne brunatne wpryśnięcia w drobnoziarnistym tle to prawdopodobnie rozłożone fragmenty szkliwa lub pierwotne tlenki żelaza doprowadzone do postaci wodorotlenkowej. Lokalnie spotkać można smugi zbudowane z drobnoblaszkowego chlorytu żelazowego (szamozyt, turyngit). Przypuszczalnie skałą wyjściową dla powstania tej odmiany były zasadowe tufy wulkaniczne (ryc. 14.1). Lp.: 36 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 38 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 1/1964 Łupek kwarcowo-serycytowy o charakterze kontaktowym. Jest to skala barwy szarobrązowej o strukturze granoblastycznej lokalnie granolepidoblastycznej o wyraźnej strukturze kierunkowej i złupkowaniu (lokalnie o charakterze kliważu krenulacyjnego). Głównymi składnikiem skały są kwarc i skalenie, tworzące wydłużone kierunkowo agregaty panksenomorficznych ziaren i tabliczek z narośniętymi na nie, blaszkowymi lub spilśnionymi drobnowłóknistymi agregatami serycytu. Miejscami zespoły te są powyginane i uległy ścinaniu tworząc mikrofałdki z charakterystycznymi nieregularnymi brązowymi plamkami w ich częściach osiowych. Podobnie brunatna substancja i drobnosłupkowy

14 14 Katalog zabytków i analiz petrograficznych andaluzyt? występują w strefach ścinania i kruszenia pierwotnych składników skały. Jest to przypuszczalnie zdeformowany i zrekrystalizowany łupek kontaktowy (plamisty). Skała pochodzi najprawdopodobniej z rejonu Wzgórz Strzelińskich lub stref kontaktowych metamorfiku Niemczy-Kamieńca (ryc. 14.2). Lp.: 37 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 39 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 7/1961 Jest to paraamfibolit barwy czarnej o wyraźnej teksturze kierunkowej wyrażonej poprzez występowanie zespołu subtelnych szarych laminek w ciemnym tle skalnym. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura nematogranolastyczna i wyraźna tekstura łupkowa. W tle skały przeważają równolegle układające się dłuższymi osiami subhedralne słupki hornblendy zwyczajnej opływające pojedyncze ksenomorficzne ziarna plagioklazów, często przeobrażone w epidot. Czasem napotkać też można większe pojedyncze ich porfiroblasty. Minerały rudne nie są liczne i tworzą zwykle smużki mikrogrudek i kuleczki. Skałę można zaliczyć do amfibolitów moldanubskich, których wychodnie znajdują się w okolicy Piławy Górnej i Gilowa (ryc. 14.3). Lp.: 38 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 40 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 4/1964 Ciemnozielony dioryt (metadioryt?) o strukturze średniokrystalicznej, lokalnie porfirowatej i teksturze bezładnej. Głównym składnikami mineralnymi są tutaj plagioklazy tworzące hipidiomorficzne tabliczki lub ich fragmenty nierzadko z zaznaczonymi śladami polisyntetycznego zbliźniaczenia albitowego. Część opisywanych skaleni, szczególnie tych o mniejszych rozmiarach posiada zarysy ksenomorficzne i tworzy wypełnienie pomiędzy większymi tabliczkami. Ciemne łyszczyki reprezentowane są przez biotyt i mają najczęściej formy szkieletowe, w postaci fragmentów blaszek z charakterystycznym ostrzowym lub igłowym zakończeniem. W tle rzadko napotkać można pojedyncze słupki (lub ich fragmenty) pleochroicznej hornblendy zwyczajnej oraz zaokrąglone ( detrytyczne ) fragmenty kryształów tytanitu i cyrkonu, pokruszone słupki apatytu oraz wpryśnięcia nieprzezroczystych tlenków żelaza (ryc. 15.1). Lp.: 39 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 41 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 3/1971 Kwarcyt barwy szarej o strukturze granoblastycznej lokalnie porfiroblastycznej, z wyraźnie zaznaczoną teksturą kierunkową poprzez występowanie równoległych systemów wąskich żyłek wypełnionych w sposób nieregularny drobnymi mikrogrudkami tlenków żelaza. Tło skały wypełniają agregaty rozmaicie umieszczonych kseromorficznych ziaren kwarcu często z charakterystycznymi liniami zatokowymi zazębiającymi się ze sobą. Część osobników kwarcu wykazuje faliste lub mozaikowe wygaszanie światła. Oprócz mikrogrudek minerałów nieprzezroczystych sporadycznie w tle spotkać można bardzo drobne postrzępione fragmenty i powyginane fragmenty jasnego łyszczyku (serycytu?). Podobne skały występują na wschód i południe w okolicy Niemczy (ryc. 15.2).

15 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 15 Lp.: 40 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 42 Stanowisko, numer inwentarzowy: Niemcza, Nie 1/1964 Piaskowiec gruboziarnisty, i nierównoziarnisty odpowiadający wace litycznej. W szkielecie ziarnowym składniki wykazują słaby stopień obtoczenia oraz widoczny jest brak jest wysortowania materiału klastycznego. W szkielecie ziarnowym stwierdzono obecność kwarcu, zmienionych skaleni (plagioklazy i skalenie alkaliczne), blaszek jasnego łyszczyku (muskowit) oraz licznych fragmentów zmienionych wietrzeniowo skał piroklastycznych. W matriks, oprócz wymienionych powyżej, występują ponadto: rureczkowate formy o budowie warstwowej (skamieniałości, ślady drążenia?), drobnoigiełkowe i drobnoblaszkowe produkty rozkładu jasnych łyszczyków oraz brunatne mikrogrudki rozłożonych pierwotnych tlenków żelaza (ryc. 15.3). Lp.: 41 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 172/97 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 172/97 Kategoria zabytku: kamień żarnowy Granit biotytowy. Skała barwy szarej o strukturze grubokrystalicznej nierównokrystalicznej i teksturze bezładnej. W tle skalnym przeważa ksenomorficzny kwarc o wielkości ziaren do 0,8 mm tworzący często zrosty o mozaikowym lub ziarna o falistym wygaszaniu światła. Liczne są tu idiomorficzne tabliczkowe skalenie potasowe wykazujące czasem oznaki zbliźniaczeń krzyżowych, a widoczne są tu również ślady płaszczyzn zbliźniaczeń o charakterze sprzężonym. Wielkość tabliczek mikroklinu sięga 8 mm. Skaleniom potasowym towarzyszą allotriomorficzne plagioklazy (o składzie oligoklaz-albit) ze stosunkowo słabo zaznaczonymi zbliźniaczeniami polisyntetycznymi. Pleochroiczny biotyt występuje tu w postaci fragmentów brunatnych blaszek o wielkości do 2 mm i brunatnym zabarwieniu z wyraźnie zaznaczającymi się płaszczyznami łupliwości doskonałej wzdłuż (001).Oprócz tego w tle skaleniowym napotkano pojedyncze igiełki bezbarwnego apatytu (ryc. 19.3). Lp.: 42 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 274/97 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 274/97 Kategoria zabytku: kamień żarnowy Dioryt (?). Skała barwy szarej z zielonymi smugami o strukturze średnio- do grubokrystalicznej, nierównokrystalicznej i wyraźnej teksturze kierunkowej. Pod mikroskopem widać, że skała zbudowana jest z dużych, bezładnie poukładanych fragmentów tabliczek plagioklazów często ze zbliżnaczeniami typu polisyntetycznego. Ich wielkość kształtuje się w granicach 1 4 mm a część wykazuje oznaki silnej kaolinizacji. W obrębie smug występują równoległe zrosty postrzępionych blaszek schlorytyzowanego biotytu i hipidiomorficzne słupki hornblendy zwyczajnej układającej się równolegle. Ich długość zwykle nie przekracza 2 mm (ryc. 19.2). Lp.: 43 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 260/97 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 260/97 Kategoria zabytku: kamień żarnowy

16 16 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Granit. Skała barwy jasnoszarej o strukturze średniokrystalicznej, równokrystalicznej i teksturze bezładnej. W składzie można wyróżnić kwarc w postaci ksenomorficznych ziaren o wielkości 1-3 mm, o szarych barach interferencyjnych z oznakami falistego lub mozaikowego wygaszania światła. Tabliczki skaleni potasowych mikroklin ze zbliźniaczeniami krzyżowymi i sprzężonymi (karsbladzko-peryklinowe). Czasem struktury z odmieszania (eksolucyjne) o charakterze myrmekitów lub pertytów bądź wyraźnie zaznaczona budowa pasowa w zewnętrznych częściach ziaren. Tabliczki plagioklazów ze słabo zaznaczonym zbliźniaczeniem albitowym często skaolinizowane. Blaszki biotytu o ciemnozielonych lub brązowych barwach interferencyjnych często w kilkublaszkowych agregatach o długości do 1 mm oraz jasny łyszczyk muskowit w postaci pojedynczych postrzępionych i powyginanych blaszek o żółtych barwach interferencyjnych. Apatyt w postaci drobnych igiełek i cyrkon w postaci buławkowych ziaren w tle skaleniowym jak i w blaszkach ciemnych łyszczyków. Minerały rudne występują zwykle w interstycjach albo wzdłuż blaszek biotytu (ryc. 20.1). Lp.: 44 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 43B/86 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, (43B)/86 Piaskowiec drobnoziarnisty i nierównoziarnisty barwy brunatnej, nie wykazujący warstwowania o cechach waki kwarcowej. Szkielet ziarnowy przeważnie kwarcowy bardzo słabo obtoczony, z małą ilością matriks. W szkielecie ziarnowym słabo obtoczone ostrokrawędziste ziarna kwarcu, czasami ziarna o przekroju prostokątnym bądź w kształcie obustronnie wyostrzonego klina. W tle pojedyncze fragmenty skaolinizowanych tabliczek skaleni oraz pojedyncze często zniszczone blaszki jasnych łyszczyków o plamiści rozmieszczonych tęczowych barwach interferencyjnych, czasem w skupieniach snopkowych lub wachlarzowatych. Fragmenty skał rzadkie. W spoiwie liczne grudkowe nagromadzenia brunatnych nieprzeświecających tlenków żelaza czasem o zarysach ameboidalnych. Stwierdzono obecność okrągłych przekrojów otwornic o zabarwieniu zielonobrązowym z wyraźnie zaakcentowaną strefowością w częściach brzeżnych tych form pochodzenia organicznego. Z minerałów akcesorycznych zidentyfikowano pojedyncze ziarna cyrkonu oraz tytanit? w postaci niewielkich izometrycznych ziaren o wielkości składników szkieletu ziarnowego (ryc. 16.1). Lp.: 45 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 74 II 01 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 74 II 01 Łupek chlorytowy ( zieleniec) skała barwy szarobrązowej o strukturze mikrodiablastycznej lokalnie mikronematoblastycznej, z podkreśloną smużystością o charakterze kierunkowym. Tło skały zbudowane jest w całości z drobnych zazębiających się lub posplatanych ze sobą blaszek chlorytu magnezowego (penninu) o szarych barwach interferencyjnych. Lokalnie można dostrzec pojedyncze drobniutkie, przeświecające brunatnawo ziarenka uwodnionych wodorotlenków żelaza o zarysach izometrycznych lub robakowatych (ryc. 18.3). Lp.: 46 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 158 II 01 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 158 II 01

17 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 17 Łupek kwarcowo-łyszczykowy (ze staurolitem) barwy brunatnej o strukturze granolepidoblastycznej i wyraźnej kierunkowej teksturze łupkowej. Tło skalne zbudowane jest z rekrystalizacyjnych agregatów kwarcowych poprzerastanych diablastyczne ze smużystymi agregatami jasnych łyszczyków. Jasne łyszczyki o znacznym stopniu serycytyzacji tworzą zwykle zespoły mikroblaszek i mikroigiełek o pomarańczowych barwach interferencyjnych pogrupowanych w rozwidlających się wydłużonych agregatach snopkowych lub wachlarzowych. Ponadto tło skały rozcinają rozmaicie porozmieszczane systemy żyłek, mikrosoczewek i smug wypełnionych brunatną kryptokrystaliczną masą zbudowaną przypuszczalnie z wodorotlenków żelaza. Lokalnie można zauważyć partie zawierające drobne ziarenka silnie skaolinizowanych skaleni, a zespoły kwarcowo-łyszczykowe często są powyginane w drobne fałdki krenulacyjne lub tworzą formy o budowie sigmoidalnej. W tle skały stwierdzono też nieliczne ksenomorficzne ziarna staurolitu o wielkości do 1 mm oraz fragmenty schlotyzowanych dawnych blaszek biotytu? z wyraźnie zaznaczonymi śladami doskonałej łupliwości (001), (ryc. 16.2). Lp.: 47 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 189/ 97 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 189/ 97 Łupek kwarcowo-łyszczykowy (ze staurolitem). Podobny jak 158 II 01, tylko mniejsze rozmiary ziaren i większy stopień deformacji (ryc. 16.3). Lp.: 48 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 254/01 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 254/01 Łupek kwarcowo-łyszczykowy (blastomylonit) podobny do zabytków nr inw. 158 II 01 oraz 189/97 pojedyncze owalne blasty kwarcowe znacznie większe niż tło oraz fragmenty skał o strukturze diablastycznej i większy stopień deformacji ścięciowej i rekrystalizacji co nadaje skale charakter blastomylonitu (ryc. 19.1). Lp.: 49 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 300/01 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 300/01 Ortoamfibolit, skała barwy ciemnozielonej z jasnymi plamkami, o strukturze granoblastycznej i teksturze bezkierunkowej. Tło skalne budują większe ciemnozielone hipidiomorficzne, słupki hornblendy zwyczajnej o brunatnawym odcieniu. Oprócz amfiboli w tle skalnym napotkano drobniejsze eu- i subhedralne tabliczki plagioklazu o składzie andezyn-labrador, miejscami z zaznaczonymi śladami zbliźniaczeń typu albitowego i karlsbadzkiego. Miejscami plagioklazy są pokruszone lub wykazują oznaki epidotyzacji. Minerały nieprzeźroczyste spotykane są tu w postaci pojedynczych izometrycznych ziaren tlenków Ti-Fe (ilmenit?, tytanomagnetyt?), tkwiących w interstycjach oraz pojedynczych ziaren o nieregularnych zarysach tworzących wrostki w obrębie amfiboli (ryc. 17.1).

18 18 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 50 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 346/01 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 346/01 Skała krzemionkowa (lidyt) barwy czarnej o strukturze afanitowej i teksturze bezładnej. W drobnoziarnistym tle skalnym przeważają drobniutkie ksenomorficzne ziarenka kwarcu o szarych barwach interferencyjnych poprzerastane przez drobnowłókienkowe zmienione agregaty chlorytu żelazowego (szamozyt-turyngit) lokalnie zmienionego w smektyt. W tle występują rozrzucone bezładnie liczne mikrokuleczki tlenków żelaza. Skała porozcinana jest dwoma systemami żyłek zawierających drobnokrystaliczny kwarc. Starsza generacja wyrażona jest poprzez występowanie cienkich monomineralnych żyłek, lokalnie zafałdowanych izoklinalnie lub w formie nieregularnych zygzaków. Młodsze żyłki kwarcowe mają większą miąższość, czasem zbudowane są z partii o budowie trzewiowej lub soczewkowej w przekroju poprzecznym. Większym ksenomorficznym blastom kwarcu w tych żyłkach często towarzyszą liczne nieregularne lub soczewkowe brunatne skupienia tlenków żelaza miejscami przeświecające na brązowo (ryc. 17.2). Lp.: 51 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 377/98 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 377/98 Kategoria zabytku: kamień żarnowy Zieleniec barwy bladozielonej, makroskopowo afanitowy, o stwierdzonej pod mikroskopem strukturze mikronematoblastycznej i wyraźnej teksturze kierunkowej. Wyrażona jest ona poprzez równoległe układanie się się mikroblaszek i włókienek chlorytu żelazowego. Oprócz tego w tle skalnym napotkać można większe ksenomorficzne ziarenka kwarcu opłynięte przez masę chlorytowo-smektytową. Ponadto stwierdzono obecność cienkich rdzawo zabarwionych żyłek zbudowanych z mikrogrudek rozłożonych pierwotnych tlenków żelaza (p.c. 18.2). Lp.: 52 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 379/98 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 379/98 Piaskowiec różnoziarnisty i średnioziarnisty o spoiwie ilastym i cechach arenitu kwarcowego. W szkielecie ziarnowym przeważa ostrokrawędzisty kwarc w postaci spłaszczonych lub wielokątnych pokruszonych ziaren o różnej wielkości nierzadko faliście wygaszających światło. Oprócz kwarcu, spotkać tu można zmętniałe fragmenty tabliczek plagioklazów, które w większych osobnikach mają słabo zaznaczające się ślady zbliźniaczenia albitowego oraz postrzępione i powyginane fragmenty blaszek jasnego łyszczyku oraz pojedyncze tabliczki skalenia potasowego z widocznymi zrostami krzyżowymi typowymi dla mikroklinu. Minerały akcesoryczne, takie jak apatyt występują sporadycznie w postaci pokruszonych fragmentów słupków, podobnie jak przeświecające brunatnawo beczułkowate w przekroju fragmenty cyrkonów o charakterystycznych tęczowych barwach interferencyjnych. Tlenki żelaza występują w spoiwie tworząc partie złożone z pylastego brązowego materiału, a pojedyncze nieregularne ich ziarna spotkane są sporadycznie w tle skały (ryc. 17.3).

19 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 19 Lp.: 53 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. Obi 451/99 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obiszów, 451/99 Piaskowiec gruboziarnisty i różnoziarnisty o spoiwie krzemionkowym i cechach arenitu kwarcowego. Szkielet ziarnowy budują stosunkowo dobrze obtoczone fragmenty skał kwarcowych oraz ziarna kwarcowe lub ich kilkuziarnowe agregaty z dobrze widocznym mozaikowym wygaszaniem światła. Spoiwo jest o charakterze rekrystalizacyjnym, optycznie izotropowe, miejscami przeświecające brunatnawo. Część ziaren wykazuje przejawy korozji w strefach zewnętrznych. Czasem w obrębie spoiwa napotkać można rozłożone fragmenty blaszek ciemnych łyszczyków oraz wyklinowujące się w obu kierunkach cienkie żyłki chalcedonu (ryc. 18.1). Lp.: 54 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 69 Stanowisko, numer inwentarzowy: Obora, MMW/A/IV/1321 Serpentynit lizardytowo-chryzotylowy. Skała barwy brunatnej z widocznymi szarymi żyłkami serpentynu oraz pojedynczymi okrągłymi plamkami barwy jasnoszarej o wielkości do kilku mm. Pod mikroskopem można zauważyć tło zbudowane z minerałów grupy serpentynu (lizardyt, chryzotyl) o zróżnicowanej strukturze i teksturze bezkierunkowej. Wśród struktur można wyróżnić obszary zbudowane z krótkich (do 0,5 mm długości) fragmentów żyłek serpentynu o charakterze szklistym zawierających w partiach centralnych wypełnienia nieprzezroczystymi mikrogrudkami tlenków żelaza. Pospolite są struktury zbudowane z rozmaicie posplatanych żyłek serpentynu oraz tzw. struktury klepsydrowe, kiedy to wielokątne obszary otoczone żyłkami serpentynu zawierają w środku drobne silnie postrzępione mikrostrzępki lub mikrowłókienka serpentynowe. W obrębie tych struktur zaobserwować można też mozaikowe (klepsydrowe) wygaszanie światła przy obserwcji prowadzonej pod skrzyżowanymi nikolami. Oprócz tego, występują sporadycznie tu bastyty popiroksenowe (wypełnione serpentynem pseudomorfozy po piroksenie) oraz struktury kataklastyczne i mylonityczne. W obrębie jasnoszarych plam w tle serpentynitu stwierdzono wypełnienie ich drobnowłóknistym bądź drobnoblaszkowym agregatem chlorytu magnezowego (leuchtenbergitu-penninu, klinochloru), a część z tych pseudomorfoz, prawdopodobnie po wyługowanych minerałach akcesorycznych chromowych, zapełnia pylasta substancja o brunatnych barwach interferencyjnych. Jest to przypuszczalnie chloryt chromowy kemmereryt?. Wydaje się, że skała ta pochodzi z importu, gdyż tego rodzaju struktury raczej nie występują w dolnośląskich serpentynitach (ryc. 20.2). Lp.: 55 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 111 Stanowisko, numer inwentarzowy: Przedmoście 1, MH/A/1897 Mułowiec. Skała barwy ciemnoszarej o strukturze aleurytowej z subtelną laminacją oraz grubszymi pofałdowanymi żyłkami. W powiększeniu widoczna struktura zbudowana z drobnych strzępków lub łuseczek a w dużym powiększeniu widoczne drobne żyłki poskaleniowych smektytów oraz duża ilość penetrujących je mikrogrudek żelaza. W skład żyłek wchodzą przypuszczalnie minerały ilaste. Przewa-

20 20 Katalog zabytków i analiz petrograficznych ga ziarenek kwarcowych w masie smektytowej. Niewielkie rozmiary ziaren utrudniają dokładną ich identyfikację metodami mikroskopowymi, import z zachodniej Norwegii (ryc. 20.3). Lp.: 56 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 113 Stanowisko, numer inwentarzowy: Przedmoście 1, MH/A/5237/121 Łupek kwarcowo-skaleniowy z hematytem. Skała barwy jasnobrązowej z licznymi drobnymi ciemnymi plamkami o strukturze nematoblastycznej, lokalnie porfiroblastycznej i wyraźnej teksturze kierunkowej (złupkowanie?). W powiększeniu widoczne są naprzemiennie występujące warstewki zbudowane z mozaikowo układających się ksenomorficznych ziaren kwarcowo-skaleniowych porozdzielanych smugami silnie zmienionych i rozkruszonych ciemnych łyszczyków. Wokół większych skupień (czasem soczewkowych w zarysach) ziarenek często występuje brunatny kryptokrystaliczny agregat wietrzeniowy, prawdopodobnie powstały kosztem pierwotnych łyszczyków. Oprócz tego, w tle napotkać można pojedyncze większe (do 0,4 mm wielkości) blaszki ciemnej miki. Są one często rozczłonkowane i przerastają się z większymi ziarenkami nieprzeźroczystych tlenków żelaza (import z Norwegii) (ryc. 21.1). Lp.: 57 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 70 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 2436/08 Schlorytyzowany łupek łyszczykowy. Skała barwy szarobrązowej o strukturze nematoblastycznej i wyraźnej laminacji zawierająca w swoim tle jasnobrązowe afaniczne plamki lub smużki. Pod mikroskopem widać naprzemiennie układające się połyszczykowe warstewki chlorytowe o strukturze diablastycznej (szamozyt, turyngit) i smużyste lub soczewkowe agregaty zbudowane z pokruszonych ziaren kwarcowo-skaleniowych o wielkości nie przekraczającej 1 mm. Mają one zwykle strukturę porfiroklastyczną, a miejscami kataklastyczną. Kierunkowa tekstura skały jest często podkreślona przez równoległe układanie się zestawów spilśnionych mikrowłókienek chlorytów (po pierwotnych blaszkach biotytu) lub soczewkowe albo linijne wyciągnięcie, pokruszonych agregatów ziaren kwarcowo-skaleniowych. Lokalnie spękania skały wypełnione są faliście powyginanymi nagromadzeniami pylastych uwodnionych tlenków żelaza (ryc. 21.2). Lp.: 58 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 71 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 2340/08 Mułowiec. Skała barwy szarobrązowej o strukturze pelitowej z wyraźnie zaznaczoną subtelną laminacją. W tle skalnym przeważają ostrokrawędziste ziarna kwarcu lokalnie układające się równolegle lub stykające się ze sobą, fragmenty tabliczek plagioklazów lub innych skaleni są rzadkie. Ziarna kwarcowe otacza aleurytowe tło, które zbudowane jest z rozłożonych brązowych agregatów prawdopodobnie illitu i smektytu. W aleurytowym tle można napotkać liczne pojedyncze wydłużone (lub rozczłonkowane) ziarna minerałów nieprzezroczystych. Czasem w tle skały występują pojedyncze formy pręcikowe (niekiedy powyginane) z dobrze zaznaczoną łupliwością doskonałą. Przypuszczalnie są to zresorbowane i schlorytyzowane pseudomorfozy po pierwotnym biotycie (ryc. 21.3).

21 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 21 Lp.: 59 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 72 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 2340/08 Kwarcyt. Skała barwy szarej o strukturze granoblastycznej z wyraźnie zaznaczoną foliacją. Pod mikroskopem widać, że w skład skały wchodzą duże (do 3 mm wielkości) ciasno pozrastane izometryczne, często zaokrąglone ziarna kwarcu porozdzielane smużkami lub igiełkami pomuskowitowego serycytu (smektytu?), o charakterystycznych pomarańczowych barwach interferencyjnych. Zwykle igiełki te koncentrują się i tworzą równoległe systemy na powierzchniach foliacji. W niektórych laminkach w ziarnach kwarcu widać struktury reliktowe uwidaczniające obtoczenie i fragmenty spoiwa krzemionkowego pierwotnego protolitu klastycznego (ryc. 22.1). Lp.: 60 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 73 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 959/08 Łupek plamisty (gruzełkowy). Skała barwy żółtobrązowej z widoczną laminacją i ciemnobrązowymi plamkami, smużkami i nieregularnymi fragmentami o różnej intensywności brązowożółtego zabarwienia. Pod mikroskopem dostrzec można splatające się ze sobą obszary o strukturze diablastycznej, zbudowane ze spilśnionego agregatu drobnych igiełek schlorytyzowanych amfiboli? poprzerastanych ze smużystymi agregatami silnie skataklazowanych ziarenek kwarcowo-skaleniowych. W tle skały występują licznie brunatne nieprzezroczyste okrągławe plamy o wielkości do 2 mm zbudowane z tlenków żelaza (hematyt). Większość z tych gruzełków jest niejednorodna i poprzerastana drobnoigiełkowym tłem skały. Czasem plamy te mają zarysy ameboidalne, są wielokrotnie rozczłonkowane, porozrywane lub tworzą soczewki zbudowane z nieregularnych mikrogrudek. Ponadto w tle skały liczne są też systemy faliście powyginanych żyłek lub soczewek wypełnionych brunatną pylastą substancją (lepidokrokit?, hematyt?) (ryc. 22.2). Lp.: 61 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 74 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 626/07 Piaskowiec. Jest to nierównoziarnista skała klastyczna barwy brązowej, o strukturze psamitowej z licznymi drobnymi ciemnymi plamkami na powierzchni. Nie posiada wyraźnie zaznaczonej laminacji. Pod mikroskopem widać, że jest to drobnoziarnisty i nierównoziarnisty piaskowiec o charakterze waki kwarcowej. Szkielet ziarnowy zbudowany jest zwykle z bardzo słabo obtoczonych ziaren kwarcowych o zróżnicowanej wielkości od 0,1 do 1 mm. Czasem tworzą one większe, prostokątne fragmenty o charakterze wiórów. Fragmenty tabliczek skaleni występują tu rzadziej, a niekiedy w tle szkieletu ziarnowego widoczne są powyginane i postrzępione na fragmenty blaszek muskowitu o charakterystycznych żółtozielonych barwach interferencyjnych. W tle skały stwierdzono też obecność pojedynczych fragmentów blaszek biotytu. Są one silnie zmienione wietrzeniowo, a lokalnie schlorytyzowane. Spoiwo w żyłkach jest żelazisto-ilaste, zwykle przeświecające brunatnawo, czasem tworzy większe izolowane obszary. Minerały rudne tworzą tu pojedyncze wpryśnięcia o wielkości do 0,5 mm. W badanej płytce cienkiej nie stwierdzono znaczących koncentracji minerałów akcesorycznych (ryc. 22.3).

22 22 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 62 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 75 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 896/08 Zieleniec (łupek chlorytowy). Skała barwy szarobrązowej o strukturze afanitowej z widoczną subtelną laminacją. Pod mikroskopem składniki mineralne są trudne do określenia z uwagi na małe rozmiary i znaczny stopień wtórnych przeobrażeń. Skała posiada strukturę diablastyczną, a jej tekstura kierunkowa wynika z równoległego układania się systemów mikrogrudek minerałów nieprzeźroczystych. Zasadnicze tło skały tworzy agregat wielu spilśnionych i postrzępionych mikrowłókien chlorytowych? o szarych lub brązowawych barwach interferencyjnych. Oprócz tego, występują tu pojedyncze większe strzępki o żółtozielonych barwach interferencyjnych oraz silnie zmienione ostrokrawędziste fragmenty ziaren kwarcu lub skaleni. Minerały rudne koncentrują się w szczelinkach lub ich mikrogrudki tworzą izolowane nieregularne obszary rozrzucone bezładnie w tle skały (ryc. 23.1). Lp.: 63 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 76 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 1/2008 Kwarcyt (metapiaskowiec). Skała barwy jasnoszarej, masywna, o strukturze granoblastycznej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem ujawnia się struktura mikrogranoblastyczna skały i tekstura bezkierunkowa. W tle skały przeważają drobne blasty (klasty?) kwarcowe (o wielkości dziesiątych części milimetra) poprzetykane lokalnie drobnoigiełkowym serycytem, którego drobne igiełki i łuseczki czasem układają się w jednym kierunku naśladując pseudofoliację skały. Oprócz tych składników, występują pojedyncze fragmenty blaszek zresorbowanego i silnie zmienionego biotytu oraz pojedyncze okrągławe ziarenka minerałów rudnych. W niektórych większych ziarnach kwarcowych natrafiono też na pojedyncze igiełki apatytu (ryc. 23.2). Lp.: 64 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 77 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 2504/08 Łupek kwarcowo-chlorytowy (zieleniec). Skała barwy ciemnoszarej o strukturze afanitowej, drobnolaminowana. Pod mikroskopem jest dobrze widoczna struktura nematoblastyczna (lokalnie diablastyczna lub kataklastyczna) oraz laminacja wyrażona poprzez naprzemienne występowanie warstewek zawierających drobnoziarnisty, metapiaskowiec z przewagą ostrokrawędzistych osobników kwarcu w szkielecie ziarnowym oraz warstewek zbudowanych ze spilśnionych agregatów mikrowłókienek i strzępków chlorytu magnezowego. Skała pod względem cech petrograficznych jest podobna do opisywanej w p.c. 75 z zastrzeżeniem, że znajdują się w niej nieco większe składniki klastyczne (ryc. 23.3). Lp.: 65 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 78 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 357/06

23 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 23 Łupek kwarcowo-skaleniowy (albitowy). Skała barwy jasnobrązowej, afaniczna, wyraźnie laminowana. Pod mikroskopem widoczna struktura granonematoblastyczna miejscami kataklastyczna. Tekstura jest kierunkowa (o charakterze smużystym) wyrażona poprzez współwystępowanie zazębiających się ze sobą fragmentów zbudowanych z mozaikowo układających się agregatów kwarcowo-skaleniowych oraz izolowanych obszarów, w których dominuje spilśniony drobnołuseczkowy lub drobnostrzępkowy chloryt żelazowy (szamozyt?, thuryngit?) wypełniający prawdopodobnie pseudomorfozy po wcześniejszych jasnych łyszczykach. W tle skalnym można napotkać też pojedyncze znacznie większe fragmenty kwarcu lub skał kwarcytowych dochodzące nawet do 5 mm wielkości. Częste są również smużyste lub żyłkowe skupienia brunatnej substancji pylastej (uwodnione tlenki żelaza). Większość klastycznych składników skały wykazuje znaczny stopień pokruszenia i kataklazy w wyniku deformacji ścięciowej (24.1). Lp.: 66 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 81 Stanowisko, numer inwentarzowy: Ryczyn, 116/08 Łupek kwarcowo-albitowy z hematytem (plamisty). Skała barwy ciemnobrązowej o strukturze nematoblastycznej, smużysta z widocznymi ciemnymi plamkami i smugami. W tle skalnym przeważają agregaty drobnych pokruszonych ziaren kwarcowo-skaleniowych o strukturze kataklastycznej i nierzadko z oznakami mylonityzacji. Masa kwarcowo-skaleniowa opływana jest przez pojedyncze okrągławe lub wyciągnięte lub rozczłonkowane plamy hematytowe przeświecające na brązowo. Zasadnicze tło skały poprzecinane jest licznymi skośnie biegnącymi, pofałdowanymi i powyginanymi żyłkami wypełnionymi brunatną lub czarną substancją pylastą. Oprócz tego w tle napotkać można większe pojedyncze ziarna kwarcu, fragmenty kwarcytów lub skały kwarcowo-skaleniowej nierzadko tworzące większe formy soczewkowe. Mikrogrudki minerałów rudnych koncentrują się zwykle w obrębie chmurzastych skupień lub w postaci izolowanych plamek albo żyłek hematytowych (ryc. 24.2). Lp.: 67 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 104 Stanowisko, numer inwentarzowy: Stary Zamek, 24/74 Łupek kwarcowo-albitowy (zmieniony łupek łyszczykowy?). Skała barwy ceglastobrązowej o strukturze granonematoblastycznej z brązowymi smużkami. Tło skalne budują granoblastycznie wykształcone soczewkowe agregaty ciasno zrośniętych ze sobą ziaren kwarcowo-skaleniowych. Często skalenie wykazują tu oznaki postępującej albityzacji. Oprócz nich występują tu silnie wyciągnięte nematoblastyczne smugi zawierające silnie zmienione i sprasowane (wraz z drobnymi ziarenkami kwarcu i skaleni) fragmenty blaszek jasnych łyszczyków (muskowit, serycyt?) oraz większe plamiste skupienia silnie schlorytyzowanych i potrzaskanych blaszek biotytowych. Oprócz nich widoczne są też pojedyncze większe blaszki biotytu o długości do 1 mm, odbarwione w wyniku bauerytyzacji. Minerały rudne w postaci mikrogrudek koncentrują się tu głównie w smugach pobiotytowych (ryc. 24.3). Lp.: 68 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 105 Stanowisko, numer inwentarzowy: Stary Zamek, 19/74

24 24 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Łupek plamisty (gruzełkowy). Skała barwy czerwonobrązowej o strukturze grano-nematoblastycznej z brązowymi soczewkowymi smugami. W powiększeniu widać granonematoblastyczne tło skały zbudowane z naprzemiennie układających się i powyginanych drobnych laminek zawierające zmienne ilości ziarenek kwarcowych, pokruszonych i przeobrażonych w epidot?, tabliczek skaleni oraz fragmentów blaszek jasnego i ciemnego łyszczyku. Lokalnie w obrębie tych warstewek można zaobserwować występowanie okrągławych brunatnych skupień o charakterze gruzełków. Na gruzełki te składają się pofałdowane brunatne blaszki biotytu? zmienionego w chloryt żelazowy (szamozyt, thuryngit) oraz przedzielające je drobniutkie zespoły ziaren kwarcowo-skaleniowych. Minerały rudne tworzą tu jedynie pojedyncze mikrogrudki w obrębie większych smug biotytowych (ryc. 25.1). Lp.: 69 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 95 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 1280/52 Piaskowiec. Skała barwy jasnobrązowo szarej o strukturze psamitowej i teksturze bezładnej. W obrazie mikroskopowym skała wykazuje strukturę drobnoziarnistą i nierówno ziarnistą. Na szkielet ziarnowy składają się bardzo słabo obtoczone ziarna kwarcowe, fragmenty tabliczek skaleni z grupy plagioklazów. Dość licznie występują tu detrytyczne minerały akcesoryczne takie cyrkon, tytanit, a oprócz nich w tle napotkano pojedyncze fragmenty blaszek muskowitu o charakterystycznych żółtych barwach interferencyjnych. W spoiwie dominuje drobnoziarnisty mikrytowy węglan z niewielką domieszką pylastej substancji żelazistej. Na podstawie cech petrograficznych można tą skałę klastyczną zaklasyfikować jako wakę o składzie przejściowym pomiędzy waką kwarcową a waką arkozową (ryc. 25.2). Lp.: 70 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 98 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 46/56 Serpentynit antygorytowy Skała barwy ciemnozielonej (z czarnymi plamkami) o strukturze afanitowej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem widoczna struktura typu interpenetrating (sensu: Wicks, Whittaker 1976) złożona z równoległe ułożonych pakietów blaszek antygorytu porozdzielanych żyłkami szklistego serpentynu z licznymi sznureczkowymi skupieniami drobnokuleczkowego magnetytu. W tle antygorytowym można spotkać pojedyncze bastyty popiroksenowe, nieregularne skupienia lub żyłki kryptokrystalicznego węglanu (dolomit?, magnezyt?) oraz jasnobrązowe produkty wietrzenia serpentynu (wermikulit?) w postaci zespołów drobnych mikrożyłek często o budowie strefowej i izotropowym charakterze optycznym. Magnetyt występuje tu zwykle w postaci wielu równolegle wyciągniętych równolegle i powtarzających się systemów mikrożyłek wypełnionych mikrogrudkami penetrującymi przestrzenie pomiędzy pakietami blaszek antygorytu (ryc. 25.3). Lp.: 71 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 97 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 52/56

25 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 25 Serpentynit antygorytowy. Skała barwy ciemnozielonej (z czarnymi plamkami) o strukturze afanitowej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura drobnoigiełkowa (miejscami płomykowa) zbudowana z bezładnie poprzerastanych blaszek antygorytu. Czasem blaszki antygorytu tworzą równoległe pakiety o wielkości do 2 mm bądź penetrują większe fragmenty reliktowych słupków piroksenu jednoskośnego. Obok rozczłonkowanych reliktów pierwotnych piroksenów, czy oliwinów (forsteryt?) czasem napotkać można w tle bastyty popiroksenowe o zarysach prostokątnych, będące pseudomorfozami popiroksenowymi wypełnionymi drobnowłóknistym serpentynem. Minerały rudne są tu reprezentowane przez spinele chromowe i magnetyt. Spinele tworzą pojedyncze ziarna o ameboidalnych zarysach i wielkości do kilku mm przeświecające brunatnawo w partiach centralnych. Magnetyt występuje tu w formie mikrokuleczek i mikrogrudek w skupieniach chmurzastych lub sznureczkowych podkreślających kierunki dawnej łupliwości piroksenów w bastytach lub rozległe kierunki spękań w serpentynicie (ryc. 26.1). Lp.: 72 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 101 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 229/58 Skała krzemionkowa (łupek krzemionkowo-ilasty). Skała barwy ciemnobrązowej o strukturze pelitycznej, laminowana. Pod mikroskopem, w dużym powiększeniu widoczny jest bardzo drobnoziarnisty agregat ziaren kwarcowych i prawdopodobnie skaleniowych poprzedzielany igiełkowymi i drobno- -strzępkowymi agregatami smektytu? o charakterystycznych żółtych barwach interferencyjnych oraz pylastym spoiwem żelastym. W tle skalnym liczne są przeświecające brunatnawo produkty przemian biotytu (chloryt żelazowy?), okrągławe ziarna hematytu? oraz minerały akcesoryczne (cyrkon?, tytanit, apatyt?) o wyższym reliefie. Nierzadko napotkać można okrągławe agregaty chalcedonu spajające składniki szkieletu ziarnowego Tło skały jest przyprószone pylastą brązową substancją żelazisto-krzemionkową. Małe rozmiary ziaren budujących skałę nie pozwalają na dokładne oznaczenie ich cech optycznych przydatnych do pewnej ich identyfikacji (ryc. 26.2, 26.3). Lp.: 73 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 31 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 8h/78 Kategoria zabytku: płyta ze śladami obróbki Piaskowiec średnioziarnisty (waka kwarcowo-lityczna) o spoiwie żelazisto-ilastym jest barwy żółtobrązowej bez wyraźnie zaznaczonego uwarstwienia. Posiada on strukturę psamitową, średnio i drobnoziarnistą i nierównoziarnistą. Podstawowy składnik szkieletu ziarnowego stanowi ostrokrawędzisty, nie obtoczony kwarc o wielkości ziaren do 1,5 mm. Jako składnik szkieletu ziarnowego (jak i matriks) spotykane są pojedyncze, powyginane, często zmienione wietrzeniowo blaszki jasnych łyszczyków oraz fragmenty skał kwarcytowych. Spoiwem piaskowca jest przeświecająca substancja żelazisto-ilasta wypełniająca przestrzenie międzyziarnowe. Tlenki żelaza występują tu sporadycznie i tworzą w interstycjach pojedyncze drobne grudki o zarysach izometrycznych, otoczone są często brunatną pylastą substancją (ryc. 36.1). Lp.: 74 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 1/WOT Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 150a/84

26 26 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Kategoria zabytku: przęślik Piaskowiec drobnoziarnisty (waka lityczna) o spoiwie ilasto- żelazistym. Skała barwy żółtawej bez zaznaczającej się laminacji. W szkielecie ziarnowym obok fragmentów skał granitoidowych występują także pojedyncze zaokrąglone ziarna kwarcu o zmiennej wielkości. Liczne są zchlorytyzowane blaszki muskowitu oraz ostrokrawędziste fragmenty tabliczek skaleniowych (mikroklin i plagioklaz). Składniki szkieletu ziarnowego zwykle otoczone są dużą ilością silnie skruszonej masy serycytowo-muskowitowej. Lokalnie skała ma wygląd plamisty, dzięki występowaniu gniazdowych skupień rozłożonych mikro-grudek tlenków żelaza (hematyt?, limonit) powstałych z rozpadu pierwotnych agregatów minerałów rudnych (ryc. 27). Lp.: 75 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 2/WOT Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 88e/85 Kategoria zabytku: przęślik Wapień organogeniczny (marglisty biomikryt). Jest to drobnoziarnista skała węglanowa barwy żółtoszarej bez wyraźnie zaznaczonego uwarstwienia. W przeświecającym tle zbudowanym z mikrytowych węglanów, z widoczną domieszką bliżej niezdefiniowanej substancji ilastej. Widoczne pojedyncze okrągławe i spiralne przekroje otwornic z wyraźnie zaznaczającą się ścianą zewnętrzną. Lokalnie fragmenty mikroskamieniałości (w przekrojach poprzecznych) są wypełnione drobnokrystaliczną lub amorficzną substancją o wysokich (tęczowych) lub szarych barwach interferencyjnych (anhydryt?, chalcedon). Z innych pozostałości organicznych zidentyfikowano pojedyncze igły (gąbek?, jeżowców) oraz trudne do oznaczenia owalne i wielosegmentowe przekroje mikroorganizmów tworzące lokalnie większe skupienia (ryc. 28). Lp.: 76 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 3/WOT Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 258c/85 Kategoria zabytku: przęślik Wapień organogeniczny (marglisty biomikryt). Drobnoziarnista skała węglanowa barwy żółtoszarej bez wyraźnie zaznaczonej laminacji. W tle przeważają mikrytowe węglany oraz jasnobrązowa substancja ilasta. Oprócz przekrojów otwornic o budowie spiralnej, igieł gąbek, fragmentów skorupek jeżowców? w tle wapienia natrafiono na fragment skorupki typowej dla ramienionogów lub łodzikowatych?. Niektóre przekroje mikroskamieniałości są wypełnione lub inkrustowane wtórnym opalem bądź chalcedonem o szarych barwach interferencyjnych (ryc. 29). Lp.: 77 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 4/WOT Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 25d/86 Kategoria zabytku: przęślik Wapień organogeniczny (biomikryt z laminami biosparytu). Wyraźnie laminowany drobnoziarnisty wapień barwy szarożółtej z nielicznymi cienkimi laminami zawierającymi liczne zespoły mikrogrudek nieprzezroczystych tlenków żelaza. Na powierzchni zabytku dobrze widoczne są nieregularnie rozmieszczone ślady płaszczyzn kliważu wypełnione bardziej krystalicznym węglanem o cechach sparytu.

27 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 27 W obrębie tła węglanowego można spotkać liczne, bardzo drobne, przekroje mikroorganizmów o zarysach okrągłych, owalnych i wielokątnych lub skupienia mikroigiełek wypełnionych często szarą substancją opalową (ryc. 30). Lp.: 78 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 5/WOT Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 134a/84 Kategoria zabytku: przęślik Łupek pirofyllitowy. Skała o spoiwie ilasto- żelazistym, barwy żółtawoszarej, nielaminowana o strukturze nierównoziarnstej. W szkielecie ziarnowym przeważają zaokrąglone ziarna kwarcu obok ostrokrawędzistych, większych fragmentów skał granitoidowych i często skaolinizowanych pokruszonych tabliczek skaleni. W interstycjach często znajdują się powyginane pojedyncze blaszki muskowitu (serycytu), rzadkie wpryśnięcia tlenków żelaza lub niewielkie obszary wypełnione silnie pokruszonymi fragmentami jasnych łyszczyków w tle ilasto-żelazistym (ryc. 31). Lp.: 79 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 20 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 81c/78 Kategoria zabytku: kamień żarnowy Granit (granodioryt) biotytowy jest skałą barwy szarej o strukturze średniokrystalicznej (lokalnie porfirowatej) o teksturze nieuporządkowanej. W tle skalnym występuje kwarc w postaci ksenomorficznych ziaren o wielkości do 3 mm, który zwykle opływa inne składniki mineralne. Miejscami występują izolowane obszary o mozaikowym wygaszaniu światła, w których kwarc uległ deformacji plastycznej. Pospolitym składnikiem skałotwórczym są tu skalenie potasowe tworzące hipidiomorficzne tabliczki o wielkości zbliżonej do kwarcu. Mikroklin często ma dobrze zaznaczone zrosty krzyżowe oraz bliźniaki karlsbadzkie. Plagioklazy o składzie zbliżonym do oligoklazu, pod względem wielkości są nieco mniejsze i często są zbliźniaczone polisyntetycznie. Rzadko napotkać można też przekroje tabliczek skaleni z wyraźnie zaznaczoną budową pasową. Biotyt tworzy często też pleochroiczne (czasem zbrunatniałe) nieregularne zrosty kilku blaszek. W niektórych przypadkach blaszki biotytu są silnie strzaskane lub postrzępione na końcach. W obrębie większych tabliczek skalenia natrafiono na pojedyncze drobne igiełki apatytu. Tlenki żelaza są rzadkie i występują przeważnie w obrębie biotytów (ryc. 32). Lp.: 80 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 21 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 72i/84 Kategoria zabytku: kamień żarnowy Granit (granodioryt) biotytowy jest skałą barwy szarej o strukturze porfirowatej i teksturze bezkierunkowej. Głównymi składnikami skałotwórczymi są tu kwarc, skalenie alkaliczne, plagioklazy i biotyt. Kwarc tworzy tu ksenomorficzne ziarna o wielkości do 5 mm miejscami z charakterystycznym falistym lub mozaikowym wygaszaniem światła. Skalenie alkaliczne (mikroklin) występują w postaci panksenomorficznych tabliczek (częściowo skaolinizowanych ich partiach centralnych) z oznakami śladów łupliwości murchisonitowej oraz zbliźniaczeń typu karlsbadzkiego. Tabliczki skaleni potasowych osiągają zwykle rozmiary do 3 mm. Pospolite plagioklazy tworzące allotriomorficzne tabliczki o wielkości do 2 mm są zwykle albitowo zbliźniaczone, a miejscami pokruszone na krawędziach. Re-

28 28 Katalog zabytków i analiz petrograficznych prezentują one człony szeregu izomorficznego składem zbliżone do oligoklazu. Biotyt tworzy większe blaszki lub zrośnięte ze sobą listewkowo zespoły blaszek z wyraźnie zaznaczoną łupliwości względem (001). Miejscami blaszki biotytu są silnie zwietrzałe lub postrzępione na końcach. Z minerałów akcesorycznych zaobserwowano pojedyncze słupkowe kryształki cyrkonu w większych blaszkach biotytu, jak również igiełkowy apatyt w obrębie większych tabliczek skaleni. Minerały rudne są rzadkie i występują sporadycznie w interstycjach jako mikrogrudki tlenków żelaza (zob. analogicznie do p.c. 20). Lp.: 81 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 22 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 21e/84 Kategoria zabytku: kulka Piaskowiec glaukonitowy (waka kwarcowa) o spoiwie ilastym (z glaukonitem) jest barwy ciemnobrązowej z licznymi, wąskimi, równolegle układającymi się laminami o szarozielonym zabarwieniu. Posiada strukturę psamitową, drobnoziarnistą i równoziarnistą. Podstawowy składnik szkieletu ziarnowego stanowi ostrokrawędzisty, nie obtoczony kwarc o wielkości ziaren do 2 mm. W mniejszych ilościach występują tu pojedyncze, większe fragmenty kryształów kalcytu o wielkości do 3 mm z wyraźnie zaznaczającą się łupliwością romboedryczną i śladami zbliźniaczeń. Kalcyt często posiada rdzawe obwódki, a powierzchnia ziaren często jest przyprószona jasnobrązową substancją pylastą. Jako składnik szkieletu ziarnowego (jak i matriks) spotykane są pojedyncze, powyginane, często zmienione wietrzeniowo blaszki jasnych łyszczyków. Spoiwem piaskowca jest ciemnozielona przeświecająca substancja glaukonitowo-ilasta wypełniająca przestrzenie międzyziarnowe. Glaukonit występuje również w matriks, w postaci pojedynczych, zielonkawo zabarwionych okrągławych ziaren o budowie drobnołuseczkowej. W tle spoiwa napotkano również rdzawe nieregularne plamy wodorotlenków żelaza, a niekiedy wąskie żyłki wypełnione żółtawą pylastą substancją przypominającą kollofan. Tlenki żelaza występują tu sporadycznie i tworzą w przestrzeniach międzyziarnowych pojedyncze drobne osobniki o zarysach wielokątnych (ryc. 33.1). Lp.: 82 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 23 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 3b/73 Kategoria zabytku: kulka Kwarcyt. to skała barwy szarej o strukturze granoblastycznej, miejscami porfiroblastycznej, i teksturze kierunkowej z ciasno zazębiającymi się ze sobą ksenoblastami kwarcu, często układającymi się równolegle w wyciągnięte soczewkowo kilkuziarnowe agregaty o mozaikowym wygaszaniu światła. Agregaty te oddzielone są od siebie drobnymi smużkami zbudowanymi z blaszek jasnego łyszczyku (serycyt?) koncentrującego w przestrzeniach międzyziarnowych oraz w spękaniach. Materiał z głazów narzutowych (ryc. 33.2) Lp.: 83 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 24 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 76g/88 Kategoria zabytku: tabliczka do pisania Ceramika (z palonką). Jest to fragment brunatnoczarnej ceramiki, bez ornamentu, (szorstkiej i nieszkliwionej) zawierającej w tle czerepu duże ilości wielokątnych fragmentów szamotu o wielkości

29 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 29 do 0,5 mm. Oprócz tego, podczas badań mikroskopowych, zidentyfikowano w czerepie plamy pigmentu hematytowego oraz drobne ostrokrawędziste fragmenty kwarcu?. Składniki nieplastyczne otoczone są systemem równoległe ułożonych żyłek wypełnionych produktami zeszklenia podczas wypału (chalcedon), które tworzą formy warkoczone lub wyklinowują się w obu kierunkach. Tło ilaste, brunatne nieprzeświecające (ryc. 33.3). Lp.: 84 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 25 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 136c/85 Kategoria zabytku: kamień szlifierski Serpentynit antygorytowy (z węglanami). Skała barwy ciemnoszarozielonej, plamista z drobnymi czarnymi plamkami. Pod mikroskopem widoczna struktura drobnoigiełkowa (lokalnie płomykowa), zbudowana z bezładnie pozrastanych blaszek antygorytu. Miejscami występuje duża ilością mikrokuleczek magnetytowych. W tle antygorytowym napotkać można pojedyncze obszary wypełnione drobnoziarnistą substancją węglanową (magnezyt?) oraz bastyty popiroksenowe wypełnione drobnoblaszkowym serpentynem (ryc. 34.1). Lp.: 85 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 26 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 314c/77 /kamień szlifierski Mułowiec - iłowiec reprezentuje drobnoziarnistą i równoziarnistą skałę klastyczną o brunatnym zabarwieniu bez widocznej laminacji. Pod mikroskopem uwidacznia się jego struktura pelitowa i brak uporządkowania bardzo drobnych składników skałotwórczych. W tle skalnym przeważają detrytyczne ziarna kwarcu oraz liczne interstycjalne drobnołuseczkowe agregaty minerałów ilastych najprawdopodobniej z grupy illitu-smektytu. Brunatne zabarwienie skały jest prawdopodobnie spowodowane obecnością pylastej substancji żelazistej. Z uwagi na niewielkie rozmiary ziaren precyzyjne określenie ich składu metodą mikroskopową w świetle przechodzącym jest niemożliwe (ryc. 34.2). Lp.: 86 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 27 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 49h/83 /kamień szlifierski Piaskowiec średnioziarnisty (waka kwarcowo-arkozowa) o spoiwie żelazisto-ilastym jest nierównoziarnistą skałą barwy ciemnobrązowoszarej o strukturze psamitowej bez wyraźnego uwarstwienia. W obrazie mikroskopowym skała wykazuje strukturę średnio i drobnoziarnistą. Na szkielet ziarnowy składają się bardzo słabo obtoczone ziarna kwarcowe, fragmenty tabliczek skaleni z grupy plagioklazów. Dość licznie występują detrytyczne minerały akcesoryczne takie cyrkon, tytanit, a oprócz nich w tle napotkano pojedyncze fragmenty blaszek muskowitu o charakterystycznych żółtych barwach interferencyjnych. W spoiwie dominuje kryptokrystaliczny agregat ilasty z niewielką domieszką pylastej substancji żelazistej (ryc. 34.3).

30 30 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 87 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 28 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 225b/77 Kategoria zabytku: brus Piaskowiec średnioziarnisty (waka kwarcowa) o spoiwie żelazisto-ilastym jest barwy żółtobrązowej ze słabo widocznym ukierunkowaniem. Posiada strukturę psamitową, średnio i drobnoziarnistą i nierównoziarnistą. Podstawowy składnik szkieletu ziarnowego stanowi ostrokrawędzisty, nie obtoczony kwarc o wielkości ziaren do 1 mm. Jako składnik szkieletu ziarnowego (jak i matriks) spotykane są pojedyncze, powyginane, często zmienione wietrzeniowo blaszki jasnych łyszczyków. Spoiwem piaskowca jest przeświecająca substancja żelazisto-ilasta wypełniająca przestrzenie międzyziarnowe. W tle spoiwa napotkano również rdzawe nieregularne plamy wodorotlenków żelaza. Tlenki żelaza występują sporadycznie, w przestrzeniach międzyziarnowych tworzą pojedyncze drobne osobniki o zarysach izometrycznych (ryc. 35.1). Lp.: 88 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 29 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 111l/78 Kategoria zabytku: płyta szlifierska Serpentynit antygorytowy. Skała barwy ciemnoszarozielonej z rdzawymi plamkami. Pod mikroskopem widoczna struktura drobnoigiełkowa (lokalnie kratkowa) zbudowana z blaszek antygorytu. Miejscami występują tu większe ziarna spineli chromowych mikrokuleczek magnetytowych. W tle antygorytowym napotkać można pojedyncze obszary wypełnione drobnoziarnistą substancją węglanową (magnezyt?) oraz bastyty popiroksenowe wypełnione drobnoblaszkowym serpentynem (ryc. 35.2). Lp.: 89 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 30 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 181a/78 Kategoria zabytku: podkładka/okładzina Serpentynit antygorytowy jest skałą barwy ciemnoszarozielonej o strukturze drobnoigiełkowej budującego ją antygorytu. W tle występują liczne żyłki wypełnione mikrokrystalicznym węglanem (magnezyt?) oraz struktury typu bastytów, gdy drobnoigiełkowy serpentyn wypełnia prostokątne pseudomorfozy po pierwotnych minerałach słupkowych (np. piroksenach). W tle antygorytowym występują też pojedyncze, przeświecające brunatnawo, czasem rozczłonkowane, ziarna spinelu chromowego oraz mikrogrudki magnetytu (ryc. 35.3). Lp.: 90 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 30b/przekrój Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 181a/78 Kategoria zabytku: podkładka/okładzina Serpentynit antygorytowy (z z reliktami oliwinu) Skała barwy ciemnozielonej, plamista z drobnymi czarnymi plamkami. Pod mikroskopem ujawnia się struktura płomykowa zbudowana z bezładnie pozrastanych blaszek serpentynu antygorytu, miejscami z dużą ilością mikrokuleczek magnetytowych. W tle antygorytowym napotkać można pojedyncze ostrokrawędziste fragmenty reliktowego oliwinu

31 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 31 (forsteryt) oraz klinopiroksenu (diopsyd?), z dobrze zaznaczoną oddzielnością diallagową (100). Oprócz tego liczne są żyłki wypełnione gruboromboedrycznym węglanem (magnezyt?) oraz struktury typu bastytów (popiroksenowych?), gdy drobnoblaszkowy serpentyn wypełnia prostokątne pseudomorfozy po pierwotnych minerałach słupkowych. W tle antygorytowym występują też pojedyncze, czasem rozczłonkowane, grudki magnetytu. Lp.: 91 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 43 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 30g/89 Szary laminowany łupek kwarcowo-chlorytowy o strukturze granonematoblastycznej i wyraźnej teksturze kierunkowej wyrażonej przez wyciągnięcie ziaren mineralnych. W tle skalnym przeważa kwarc o zarysach kseromorficznych lub prostokątnych w przekroju. W interstycjach pomiędzy laminkami kwarcowymi napotkać można brązowawe drobnowłókniste lub drobnostrzępkowe produkty rozpadu prawdopodobnie biotytu. Lokalnie agregaty te tworzą zespoły nieregularnie układających się żyłek często posplatanych ze sobą. Ponadto zaobserwowano obecność kilku wachlarzowych skupień igiełkowego minerału o szarych barwach interferencyjnych przypominającego syllimanit (fibrolit) (ryc. 36.2). Lp.: 92 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 44 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 94f/74 Ciemnobrązowy piaskowiec drobnoziarnisty o spoiwie żelazistym? Jest to piaskowiec równoziarnisty, drobnoziarnisty (arenit) o słabo zaznaczonym uwarstwieniu, brunatnym nieprzeświecającym spoiwie ilasto-żelazistym z nieobtoczonymi składnikami szkieletu ziarnowego. W obrębie szkieletu przeważają ziarna kwarcu, często o prostokątnych trójkątnych lub nieregularnych zarysach. Rzadko towarzyszą mu pojedyncze fragmenty pręcikowych (!) jasnych łyszczyków o tęczowych barwach interferencyjnych, i zmienione wietrzeniowo fragmenty tabliczek plagioklazów, czasem ze śladami zbliźniaczenia albitowego. Oprócz tego w tle bardzo rzadko występują bardzo małe snopkowe skupienia mikroigiełek o szarych barwach interferencyjnych (ryc. 36.3). Lp.: 93 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 45 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 63d/86 Szary łupek kwarcowo-serycytowy o strukturze granoblastycznej z licznymi diabla stycznymi przerostami serycytu. Tekstura kierunkowa zaznaczona przez wyciągnięte ziarna kwarcu oraz ułożone równolegle igiełkowate lub drobnoblaszkowe skupienia serycytu ( narośniętego na ziarnach kwarcu). W skale przeważa ksenomorficzny kwarc, a serycyt tworzy wyciągnięte igiełkowe lub strzępkowe agregaty w obrębie mozaiki ziaren kwarcowych, rzadziej tworzy izolowane skupienia gniazdowe o tęczowych barwach interferencyjnych. Rzadko spotkać można pojedyncze większe okrągławe ziarna cyrkonu oraz minerałów rudnych (ryc. 37.1).

32 32 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 94 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 46 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 126a/78 Łupek kwarcowo-skaleniowo-chlorytowy? Szary laminowany łupek kwarcowo-chlorytowy o strukturze granonematoblastycznej i wyraźnej teksturze kierunkowe,j wyrażonej przez wyciągnięcie ziaren mineralnych. W tle skalnym przeważa kwarc o zarysach kseromorficznych lub prostokątnych w przekroju, obok niego występują pokruszone tabliczki plagioklazów, czasem z zaznaczonymi śladami zbliźniaczenia polisyntetycznego. W interstycjach, pomiędzy laminkami kwarcowymi, napotkać można brązowawe drobnowłókniste, drobnostrzępkowe lub pylaste produkty rozpadu, prawdopodobnie biotytu. Lokalnie agregaty te tworzą zespoły nieregularnie układających się żyłek często posplatanych ze sobą (ryc. 37.2). Lp.: 95 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 47 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 98b/88 Łupek chlorytowo-epidotowy, fyllit, mułowiec?. Skała barwy jasnoszaro brązowej z duża ilością drobnych brązowych okrągławych plamek. Posiada strukturę afanitową oraz subtelną laminację. Pod mikroskopem widoczna jest słabo zaznaczona struktura mikrodiablastyczna, lokalnie porfiroblastyczna, i wyraźna tekstura kierunkowa. W tle skalnym przeważają obszary zawierające silnie zmienione spilśnione obszary zbudowane z mikroblaszek lub mikrostrzępków chlorytu, wśród których występują większe ostrokrawędziste osobniki tytanitu (sfen), lub rozmyte produkty przemian wtórnych prawdopodobnie ilmenitu (leukoksen?). Oprócz tego w chlorytowym tle widoczne są lokalnie zespoły okrągławych osobników zmienionego epidotu (zoizytu?) tworzące lokalnie charakterystyczne gniazdowe zespoły mikrokuleczek. Wpryśnięcia minerałów rudnych są sporadyczne (ryc. 37.3). Lp.: 96 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 48 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 251k/77 Skała talkowa?, epidozyt? mułowiec? Skała makroskopowo barwy brązowoszarej z cienkimi czarnymi żyłkami o strukturze afanitowej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem widać w tle skalnym poligonalne obszary o strukturze nematoblastycznej zbudowane z drobnostrzępkowych agregatów mikroblaszek o tęczowych barwach interferencyjnych. Są one rozdzielone systemami równolegle ułożonych drobnych żyłek wypełnionych krypto krystaliczną brunatną substancją. Z uwagi na bardzo drobną wielkość blaszek i znaczny stopień ich wtórnych przemian, ich identyfikacja metodą mikroskopową jest niemożliwa (ryc. 38.1). Lp.: 97 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 49 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 129g/87

33 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 33 Łupek kwarcowo-serycytowy. Szary łupek kwarcowo-serycytowy o strukturze granoblastycznej z licznymi diablastycznymi przerostami serycytu. Tekstura kierunkowa zaznaczona przez wyciągnięte ziarna kwarcu oraz ułożone równolegle igiełkowate snopkowe, lub drobnoblaszkowe, skupienia serycytu ( narośniętego na ziarnach kwarcu lub tkwiącego w interstycjach). W skale przeważa ksenomorficzny kwarc, a serycyt tworzy wyciągnięte igiełkowe lub strzępkowe agregaty w obrębie mozaiki ziaren kwarcowych, rzadziej tworzy izolowane skupienia gniazdowe lub snopkowe o tęczowych barwach interferencyjnych. Rzadko spotkać można pojedyncze większe okrągławe ziarna minerałów rudnych (ryc. 38.2). Lp.: 98 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 50 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 13g/89 Szarożółty piaskowiec średnioziarnisty (arenit to samo co p.c. 31) Jest to piaskowiec równoziarnisty, średnioziarnisty (arenit) o słabo zaznaczonym uwarstwieniu, spoiwie ilasto-żelazistym z bardzo słabo obtoczonymi składnikami szkieletu ziarnowego. W obrębie szkieletu przeważają ziarna kwarcu, często o prostokątnych zarysach. Towarzyszą mu zmienione wietrzeniowo skalenie potasowe (mikroklin) i plagioklazy, powyginane i schlorytyzowane blaszki jasnego łyszczyku (muskowit?). Występują tu pojedyncze drobne ziarna cyrkonu, apatytu i prawdopodobnie turmalinu. Minerały nieprzezroczyste są rzadko spotykane (ryc. 38.3). Lp.: 99 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 51 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 24j/84 Mułowiec, łupek kwarcowy barwy brązowo-czerwonej. Skała o strukturze aleurytowej ze słabo widocznymi uwarstwieniami wyrażonymi poprzez występowanie brązowych drobnokrystalicznych smug frakcji pylastej. Wokół większych ziarenek kwarcowych. widać narośnięte bezkierunkowo zespoły mikroigiełek niemożliwych do oznaczenia metodą mikroskopową. Przy dużych powiększeniach widoczne też są też wtórne nagromadzenia wstęgowo układających się żyłek serycytu?, smektytu? montmorylonitu? koncentrujących się wokół granic ziarenek kwarcu. Przypuszczalnie jest to zrekrystalizowany mułowiec z domieszką materiału piroklastycznego (ryc. 39.1, 39.2). Lp.: 100 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 61 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 38d/87 Zmieniony wietrzeniowo łupek łyszczykowy z kwarcem i skaleniami. Skała laminowana barwy brązowo-szarej o strukturze granolepidoblastycznej i wyraźnej teskturze kierunkowej. Tło skalne zbudowane jest z lamin zawierających ksenomorficzne mikroblasty kwarcowo-skaleniowe oraz naprzemiennie układające się smugi lub laminy pierwotnie zbudowanych z jasnych łyszczyków, a obecnie wypełnionych mikrokrystalicznym lub pylastym agregatem wietrzeniowym (kaolinit, illit?). Oprócz tego, w tle kwarcowo-skaleniowym, można napotkać lepiej zachowane pojedyncze strzępki i fragmenty blaszek muskowitu o tęczowych barwach interferencyjnych. Tlenki żelaza występują tu sporadycznie

34 34 Katalog zabytków i analiz petrograficznych w postaci pojedynczych mikroziarenek na granicach lamin o różnym składzie mineralnym. Skała pochodzenia narzutowego (ryc. 39.3). Lp.: 101 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 62 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 4/79 Kategoria zabytku: okładzina? Serpentynit antygorytowy z żyłkami węglanów. Skała barwy ciemnozielonej, plamista z drobnymi czarnymi plamkami. Pod mikroskopem ujawnia się struktura płomykowa, zbudowana z bezładnie pozrasatnych blaszek serpentynu antygorytu, miejscami z dużą ilością mikrokuleczek magnetytowych. W tle antygorytowym napotkać można pojedyncze ostrokrawędziste fragmenty reliktowego oliwinu (forsteryt) oraz klinopiroksenu (diopsyd?), z dobrze zaznaczoną oddzielnością diallagową (100). Oprócz tego liczne są żyłki wypełnione gruboromboedrycznym węglanem (magnezyt?) oraz struktury typu bastytów (popiroksenowych?), gdy drobnoblaszkowy serpentyn wypełnia prostokątne pseudomorfozy po pierwotnych minerałach słupkowych ultrabazytu. W tle antygorytowym występują też pojedyncze, przeświecające brunatnawo, czasem rozczłonkowane, ziarna spinelu chromowego. Skała pochodzi z masywu Gogołów-Jordanów, a obecność grubokrystalicznych węglanów może wskazywać na to, że serpentynit ten pochodzi z okolicy Nasławic lub Przemiłowa (ryc. 40.1). Lp.: 102 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 63 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 52a/76 Kategoria zabytku: okładzina? Zmieniony marmur z wtrąceniami kwarcytu. Makroskopowo jest to skała o strukturze afanicznej z powyginanymi i wyklinowującymi się czarnymi i szarymi laminkami o miąższości do kilku mm. W obrazie mikroskopowym zasadnicza część tła skalnego ma charakter kataklastyczny i zbudowana jest z pokruszonych i wtórnie zmieniowych wietrzeniowo fragmentów ziaren węglanów o wielkości do 1mm poprzerastanych powyginanymi smugami chlorytu? i rozłożonych tlenków żelaza. Tym niemniej można tu spotkać również gniazdowe skupienia niezmienionych węglanów zbudowane z większych ksenomorficznych osobników kalcytu. Podobne gniazdowe skupienia o kilku mm tworzą kilkuziarnowe agregaty anhedralnego kwarcu. Oprócz tego napotkano silne zmienione wietrzeniowo, rozmyte pseudomorfozy pobiotytowe wypełnione kryptokrystalicznym brunatnym agregatem nierozpoznawalnym mikrskopowo. Są to skały określane jako wapienie (marmury) z Przeworna z południowej osłony strzelińskiej intruzji granitowej (ryc. 40.2). Lp.: 103 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 64 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 10b/78 Kategoria zabytku: kamień ze śladami obróbki Granit dwułyszczykowy skała barwy szarej o strukturze nierównokrystalicznej i teksturze bezładnej. Pod mikroskopem widać, że w tle skalnym o strukturze porfirowatej i teksturze bezładnej przeważają mniejsze (1-2 mm) ksenomorficzne ziarna kwarcu, otaczające pojedyncze większe hipidomorficzne osobniki skalenia potasowego (ortoklaz?), oraz hipidomorficzne lub ksenomorficzne, czasem zbliźniaczone albitowo, tabliczki plagioklazów o składzie oligoklazu. Łyszczyki są reprezentowane przez

35 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 35 biotyt, występujący w tle kwarcowo-skaleniowym w postaci niewielkich agregatów bezładnie pozrastanych ze sobą pleochroicznych blaszek o wielkości do 2 mm, oraz mniejszych pojedynczych fragmentów blaszek tkwiących w interstycjach pomiędzy ziarnami kwarcu. Panksenomorficzne blaszki muskowitu o charakterystycznych zielonożółtych barwach interferencyjnych występują zwykle pojedynczo i są raczej stowarzyszone ze skaleniami. Natrafiono też na duży fragment skalenia potasowego z sitowymi przerostami (magmowego?) epidotu. Minerały akcesoryczne są rzadkie i reprezentowane przeważnie przez pojedyncze słupki apatytu i okrągławe drobne ziarenka cyrkonu. Skała niewątpliwie pochodzenia narzutowego (ryc. 40.3). Lp.: 104 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 84 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 81i/83 Zieleniec (łupek chlorytowy). Skała barwy szarozielonej, o strukturze afanitowej z widoczną laminacją. Pod mikorskopem ujawnia się struktura nematogranoblastyczna i słabo zaznaczona tekstura kierunkowa. Podstawowe tło skały zbudowane jest z drobnych, ciasno zrośniętych ze sobą ksenomorficznych blaszek chlorytu magnezowego o wielkości dziesiątych części milimetra. Sporadycznie w tle skalnym napotkać można większe fragmenty skaleni potasowych czy pokruszone fragmenty ziaren przypominających kwarc. Minerały rudne są rozproszone w tle skalnym w postaci nielicznych drobnych grudek i kuleczek, czasem tworzących równoległe smużki. Część składników skały uległa zaawansowanej kaolinizacji, stąd lokalnie zaobserwowano w tle skalnym występowanie nieregularnych plam wietrzeniowych o tęczowych barwach interferencyjnych (ryc. 42.2). Lp.: 105 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 85 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 99l/88 Helleflinta? (metawulkanit?) Skała barwy ciemnozielonej o strukturze porfirowej i teksturze bezładnej. Pod mikroskopem widoczne są duże (dochodzące do kilku mm), prostokątne przekroje silnie zmienionych skaleni potasowych (ortoklaz?), o wyraźnie zaznaczających się obwódkach reakcyjnych (budowa pasowa?) w częściach zewnętrznych kryształów. W obrębie felsytowego (a miejscami prawdopodobnie reliktowego dolerytowego) tła skalnego stwierdzono występowanie fragmentów blaszek jasnego łyszczyku o charakterystycznych zielonożółtych barwach interferencyjnych, bliżej niezidentyfikowanego przeświecającego brunatnawo minerału, o dość wysokim reliefie (andaluzyt?, staurolit?). Lokalnie występują też silnie skaolinizowane pseudomorfozy po fragmentach tabliczek skalenia oraz przypuszczalnie ziarna kwarcu, które wykazują oznaki silnego zwietrzenia. Skała metamorfizmu kontaktowego z udziałem pierwotnego trachitu lub dacytu (ryc. 42.3). Lp.: 106 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 86 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 72d/74 Gnejs. Skała barwy szarej o strukturze granoblastycznej i teksturze kierunkowej (gnejsowej). W tle skalnym przeważa granonematoblastyczny kwarc o zarysach ksenomorficznych oraz fragmenty tabli-

36 36 Katalog zabytków i analiz petrograficznych czek skaleni (plagioklazów o średnicy do 3 mm). Całość uzupełniają niewielkie fragmenty blaszek jasnego muskowitu często przeobrażonego w serycyt, które w interstycjach tworzą drobne strzępkowe, lub klinowate agregaty układające się zgodnie z płaszczyzną foliacji. Czasem zaobserwować można w tle skały większe fragmenty blaszek pleochroicznego biotytu oraz większe beczułkowate osobniki brunatnozielonego przeświecającego sfenu (tytanitu). Minerały rudne występują tu sporadycznie w postaci mikrogrudek (ryc. 43.1). Lp.: 107 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 87 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 120c/88 Piaskowiec kwarcowy (drobnoziarnisty). Skała barwy szarobrązowej o strukturze psamitowej, drobnoziarnistej bez wyraźnie zaznaczonego warstwowania. Pod mikroskopem widać, że szkielet ziarnowy zbudowany jest z drobnych, dobrze wysortowanych, lecz bardzo słabo obtoczonych ziarenek kwarcowych, spojonych niemal izotropową optycznie masą krzemionkową z niewielką domieszką pigmentu żelazistego. Oprócz tego, w tle skalnym widoczne są nieco większe pojedyncze fragmenty brunatno przeświecających kryształków minerałów akcesorycznych (o wysokim reliefie), spośród których zidentyfikowano cyrkon, tytanit i turmalin?. Rzadko w tle piaskowca widoczne są niewielkie plamiste skupienia rozłożonych minerałów rudnych z grupy tlenków Fe-Ti (ryc. 43.2). Lp.: 108 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 88 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 156i/87 Łupek kwarcowo-albitowy z chlorytem. Fyllit. Skała barwy jasnoszarozielonej z widoczną subtelną laminacją oraz skośnie przecinającymi się cienkimi ciemnozielonymi żyłkami. Pod mikroskopem widoczne są struktury nematodiablastyczna i kataklastyczna skały. Laminacja wyrażona jest poprzez naprzemienne występowanie laminek zawierających drobnoziarnisty piaskowiec z przewagą ostrokrawędzistych osobników kwarcu w szkielecie ziarnowym, oraz warstewek zbudowanych ze spilśnionych agregatów mikrowłókienek i strzępków chlorytu magnezowego o szarych barwach interferencyjnych. Liczne są nieprzezroczyste minerały rudne o zróżnicowanej wielkości. Występują one albo w postaci chmurzastych agregatów zbudowanych z mikrogrudek albo większych zrostów pojedynczych okrągławych ziaren (ryc. 43.3). Lp.: 109 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 89 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 42h/89 Piaskowiec drobnoziarnisty (metapiaskowiec?, łupek?). Skała barwy brązowoszarej o strukturze drobnoziarnistej i słabo widocznej laminacji. Pod mikroskopem widać, że szkielet ziarnowy zbudowany jest z ciasno zazębiających się ze sobą drobnych, dobrze wysortowanych, ostrokrawędzistych fragmentów ziaren kwarcowych spojonych agregatami krzemionkowymi. (arenit kwarcowy). W tle widoczne są też pojedyncze fragmenty blaszek serycytu, nierzadko układające się równolegle dłuższym osiami w przestrzeniach międzyziarnowych. Skała o zaawansowanych zmianach o charakterze wietrze-

37 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 37 niowym i trudno jest określić czy warstwowanie ma charakter diagenetyczny, kompakcyjny czy metamorficzny. Skała pod względem cech petrograficznych jest podobna do opisywanej w p.c. 87 (ryc. 44.1). Lp.: 110 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 90 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 397/77 Piaskowiec drobnoziarnisty (metapiaskowiec?). Skała barwy brązowoszarej o strukturze drobnoziarnistej i słabo widocznej laminacji. Pod mikroskopem widać, że szkielet ziarnowy zbudowany jest z ciasno zazębiających się ze sobą drobnych, dobrze wysortowanych, ostrokrawędzistych fragmentów ziaren kwarcowych spojonych agregatami krzemionkowymi (arenit kwarcowy). W tle widoczne są też pojedyncze fragmenty blaszek serycytu, nierzadko układające się równolegle dłuższym osiami w przestrzeniach międzyziarnowych. Skała o zaawansowanych zmianach o charakterze wietrzeniowym i trudno jest określić czy warstwowanie ma charakter diagenetyczny, kompakcyjny czy metamorficzny. Skała pod względem cech petrograficznych jest podobna do opisywanej w p.c. 87, Lp. 107 (ryc. 44.2). Lp.: 111 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 91 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 146t/77 Piaskowiec gruboziarnisty (waka kwarcowa). Skała barwy szarej, o strukturze psamitowej, nierównoziarnista, z licznymi drobnymi białymi plamkami, nie posiadająca wyraźnie zaznaczonego uwarstwienia. Pod mikroskopem widać dużą ilość silnie spękanych, słabo obtoczonych fragmentów kwarcu o zróżnicowanej wielkości od dziesiątych części mm do kilku mm. Towarzyszą im sporadycznie fragmenty tabliczek skaleni (plagioklazy), oraz pojedyncze silnie schlorytyzowane ksenomorficzne fragmenty blaszek biotytowych, które miejscami są nieprzezroczyste. Z uwagi na znikomą zawartość matrix można tą skałę klastyczną uznać za arenit kwarcowy. Wpryśnięcia minerałów rudnych są rzadkie (ryc. 44.3). Lp.: 112 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 92 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 154h/84 Kategoria zabytku: płyta ze śladami obróbki Łupek łyszczykowy (schlorytyzowany). Skała barwy szarej o strukturze nematoblastycznej i wyraźnie zafałdowanej laminacji z jasnobrązowymi lub czarnymi plamkami na powierzchni. Pod mikroskopem, oprócz struktury nematoblastycznej, widać zafałdowane i smużyście przerastające się połyszczykowe warstewki chlorytowe o strukturze nematoblastycznej, oraz lokalnie smużyste lub soczewkowe agregaty zbudowane z drobnych izometrycznych ziarenek kwarcowo-skaleniowych. Kierunkowa tekstura skały jest często podkreślana przez smużyste układanie się powyginanych i wygiętych zestawów spilśnionych mikrowłókienek chlorytów Fe (przypuszczalnie pobiotytowych). Całe tło skały pokryte jest niewielkimi chmurzastymi nagromadzenami mikrogrudek nieprzezroczystych tlenków żelaza, lub brunatnych pylastych produktów ich przemian (uwodnione tlenki żelaza) (ryc. 45.1).

38 38 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 113 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 79 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 58i/88 Zieleniec (łupek chlorytowy). Skała barwy szarozielonej o strukturze afanitowej i teksturze bezkierunkowej. Pod mikroskopem widoczna jest struktura nematoblastyczna i tekstura bezkierunkowa. Tło skały zbudowane jest z chlorytowych pseudomorfoz po reliktowych amfibolach Ca-Mg (prawdopodobnie z grupy tremolitu-aktynolitu) o zielonych barwach interferencyjnych. Czasem napotkać można przerastające się ze sobą grubostrzępkowe agregaty, niekiedy tworzą one formy wachlarzowe lub rozetkowe. Minerały rudne tworzą tu pojedyncze robakowate nagromadzenia lub chmurzaste skupienia złożone z mikrogrudek. Obserwowane brunatne (rzadziej szare) barwy interferencyjne wielu skupień mineralnych mogą wskazywać na silne przeobrażenia i zmiany skały, bądź to o charakterze wietrzeniowym lub spowodowane oddziaływaniem termicznym np. wygrzewaniem próbki (ryc. 41.1). Lp.: 114 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 80 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 19a/89 Łupek kwarcowo-skaleniowy (albitowy). Skała barwy jasnobrązowej, mikrogranonematoblastyczna, wyraźnie laminowana. Pod mikroskopem widoczna jest struktura granonematoblastyczna miejscami kataklastyczna. Tekstura jest kierunkowa o charakterze smużystym wyrażona poprzez współwystępowanie zazębiających się ze sobą agregatów kwarcowo-skaleniowych, oraz rzadziej spilśnionego drobnołuseczkowego lub drobnostrzępkowego chlorytu żelazowego po muskowicie lub serycycie. W tle skały można napotkać też pojedyncze, znacznie większe fragmenty ziaren kwarcu do 3 mm. Częste są również powyginane smużyste lub żyłkowe skupienia brunatnej substancji pylastej (uwodnione tlenki żelaza), lub nieprzezroczyste ich fragmenty tworzące formy ameboidalne. Skała wykazuje oznaki silnej deformacji ścięciowej (ryc. 41.2). Lp.: 115 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 82 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 406a/77 Łupek łyszczykowy. Skała barwy szarozielonej z licznymi drobnymi ciemnymi plamkami o strukturze afanicznej, ze słabo zaznaczonym ukierunkowaniem składników mineralnych. Pod mikroskopem ujawnia się struktura nematoblastyczna i wyraźna tekstura kierunkowa (łupkowa) skały. W tle skalnym przeważają drobnoblaszkowe agregaty jasnego łyszczyku układające się dłuższymi osiami w jednym kierunku. Spośród blaszek można wyróżnić ich panksenomorficzne osobniki o malinowozielonożółtych barwach interferencyjnych. W przekroju mają one zarysy klinowe lub przypominające romby. Ich wielkość zwykle jest w granicach 1-4 mm. Podstawowymi składnikami tła opisywanej skały są jednak rozmaicie poukładane mniejsze fragmenty blaszek łyszczyków o długości nie przekraczającej zwykle 1 mm. Często są one pokruszone lub postrzępione na krawędziach. W obrębie tego drobnoblaszkowego tła występują czasem pojedyncze soczewkowe lub zaokrąglone fragmenty skał kwarcowo-skaleniowych, bądź oddzielnie małe drobne zaokrąglone ziarna kwarcu i skalenia. Czasem tworzą one dość liczne skupienia. Drobne grudki tlenków żelaza układają się w tle łyszczykowym zwykle równolegle do foliacji skały (ryc. 41.3).

39 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 39 Lp.: 116 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 83 Stanowisko, numer inwentarzowy: Wrocław-Ostrów Tumski, 99d/88 Kategoria zabytku: duży kamień ostrzący, osełka? Łupek kwarcowo-chlorytowy (fyllit?) skała barwy szaroczarnej o strukturze afanitowej z licznymi drobnymi powyginanymi laminkami i soczewkami różniącymi się intensywnością odcienia barwy szarej. Pod mikroskopem widać wyraźną teksturę kierunkową oraz naprzemienne występowanie lamin o różnej strukturze i składzie mineralnym. W skale występują laminy o strukturze mikrogranoblastycznej, miejscami porfiroklastycznej, zbudowane z drobniutkich agregatów kwarcowo-skaleniowych, chociaż nie można wykluczyć, że część skaleni została przeobrażona w epidot lub uległa zaawansowanej albityzacji. W obrębie tych warstewek zaobserwowano też przejawy silnej mylonityzacji, co sprawia, że część budujących je minerałów nie da się oznaczyć metodą optyczną. W obrębie innych laminek (drugiego typu?) występują diablastyczne równoległe zrosty mikroblaszek lub mikroigiełek jasnych łyszczyków zastąpionych przez chloryt żelazowy. W obrębie tych warstewek występują też większe prostokątne pseudomorfozy po biotycie wypełnione nieprzezroczystymi tlenkami żelaza. Oprócz tego, spotkać można tu nieliczne żyłki wypełnione szklistym chalcedonem (czasem o budowie sferolitycznej) wykazującym niemal izotropowy charakter optyczny. W brązowym tle chlorytowym występują także pojedyncze większe soczewkowe fragmenty skał kwarcytowych, pojedyncze soczewkowe osobniki cyrkonu o charakterystycznych tęczowych barwach interferencyjnych oraz soczewkowe grudki minerałów rudnych. Wszystkie te składniki układają się dłuższymi osiami równolegle do przebiegu płaszczyzny foliacji w skale (ryc. 42.1). Lp.: 117 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 1 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 6/63 Średnioziarnista skała klastyczna barwy jasnoszarożółtej, o równoziarnistej strukturze. Jest to piaskowiec o spoiwie węglanowo-żelazistym. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura psamitowa oraz brak uporządkowania składników szkieletu ziarnowego. W świetle systematyki skał klastycznych jest to waka kwarcowa, a szkielet ziarnowy tworzą tu przeważnie ostrokrawędziste fragmenty ziaren kwarcu o wielkości do 2 mm. Czasem napotkać można też większe fragmenty tabliczek plagioklazów ze śladami zbliźniaczenia albitowego oraz allotriomorficzne kryształy węglanów. Sporadycznie występują powyginane blaszki jasnego łyszczyku. Spoiwo piaskowca ma charakter typowo mieszany węglanowożelazisty, a miejscami można zauważyć brunatne plamiste obszary zbudowane z tlenków żelaza. Pojedyncze wpryśnięcia minerałów rudnych są rzadkie (ryc. 45.3). Lp.: 118 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 2 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 6/92 Afaniczna skała barwy szarej z drobnymi brązowymi plamkami. Jest to kwarcyt. Pod mikroskopem zaobserwowano, że skała posiada strukturę granoblastyczną i teksturę bezkierunkową. W tle skalnym przeważa ksenomorficzny kwarc o zatokowo powyginanych krawędziach i szarych lub żółtych barwach interferencyjnych. Zwykle tworzy on agregat ciasno zazębiających się ziaren o wielkości do 0,8 mm.

40 40 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Oprócz kwarcu w tle skalnym występują pojedyncze minerały nieprzezroczyste o zarysach romboidalnych, często zaokrąglone, oraz brunatne chlorytowe pseudomorfozy po blaszkach biotytu (ryc. 46.1). Lp.: 119 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 3 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 13/92 Skała o barwie szarozielonej o strukturze drobnogranoblastycznej ze słabo zaznaczającą się laminacją. Jest to paraamfibolit. W obrazie mikroskopowym tło skalne jest porfiroblastyczne, a kierunkowość skały zaznacza się dość słabo. Porfiroblastami są zwykle większe, dochodzące do 3 mm, słupkowe amfibole hornblenda brunatna oraz hornblenda zwyczajna, które są otoczone drobnoblastyczną mozaiką ksenomorficznych poplagioklazowych ziaren minerałów z grupy klinozoizytu-epidotu. Hornblenda brunatna tworzy duże, często sitowo poprzerastane, panksenomorficzne słupki (lub zrosty kilku słupków) o wielkości do 3 mm, zazębiające się z drobnoziarnistym tłem. Ciemnozielona, silnie pleochroiczna hornblenda zwyczajna tkwi w tle epidotowym, w postaci mniejszych pojedynczych słupków o różnym stopniu wykształcenia od idiomorficznego do ksenomorficznego. Czasem spotkać ją można w agregatach zbudowanych z kilku minerałów. Granoblastyczne tło opisywanego paraamfibolitu tworzą zrosty epidotowo-klinozoizytowe. Wypełniają one przeważnie, bardzo zmienne po względem wielkości, pseudomorfozy po fragmentach pierwotnych tabliczek plagioklazowych. Lokalnie zachowują one optyczne cechy wcześniejszych minerałów, co uwidacznia się obecnością śladów zbliźniaczeń czy płaszczyzn łupliwości. Tlenki żelaza i tytanu (ilmenit?) tworzą pojedyncze spłaszczone ksenomorficzne ziarna o wielkości do 1 mm, rozrzucone bezładnie w tle skalnym (ryc. 46.2). Lp.: 120 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 4 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 5/63 Skała barwy jasnoszarobrązowej z wyraźną smużystością. Jest to łupek kwarcowo-skaleniowy ze smugami tlenków żelaza. Pod mikroskopem widać skałę o strukturze granonematoblastycznej i wyraźnej teksturze kierunkowej. Kierunkowość skały zaznaczona jest występowaniem wydłużonych, soczewkowo układających się agregatów ziaren kwarcowo-skaleniowych, otoczonych rdzawymi smugami rozłożonych tlenków żelaza (hematyt, goethyt?, lepidokrokit?). Oprócz tego, miejscami w tle skalnym zaobserwować można struktury przypominające pakiety krenulacyjne. Minerały rudne (oprócz występowania ich w smugach) tworzą tu sporadycznie występujące pojedyncze ksemomorficzne ziarna o wielkości do 2 mm, rozłożone bezładnie w tle skały (ryc. 46.3). Lp.: 121 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 5 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 8/92 Plamista skała o barwie szarozielonej. Jest to ortoamfibolit plagioklazowy. Pod mikroskopem widać, że skała ta posiada strukturę grubogranoblastyczną i teksturę bezkierunkową. W tle skalnym przeważają hornblenda zwyczajna tworząca duże, dochodzące do 5 mm długości, hipidiomorficzne słupki, często amebowato powyginane z szerokimi liniami zatokowymi. Miejscami amfibole układają się dłuż-

41 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 41 szymi osiami w jednym kierunku. Towarzyszą im dobrze wykształcone minerały plagioklazu, o składzie labradoru, lokalnie z widocznymi śladami zbliźniaczeń przeważnie polisyntetycznych typu albitowego. Oprócz tego, w skale występują silnie zchlorytyzowane relikty blaszek biotytowych, zwykle o charakterze pojedynczych listewek przerastających się zarówno z plagioklazami jak i z amfibolami. Minerały rudne spotykane są sporadycznie, w postaci niewielkich wpryśnięć lub zespołów mikrokuleczek impregnujących przeważnie pęknięcia w amfibolach (ryc. 45.2). Lp.: 122 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 6 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 12/92 Jasnoszara skała o strukturze granoblastycznej i teksturze bezładnej. Reprezentuje ona kwarcyt, powstały prawdopodobnie kosztem pierwotnego arenitu kwarcowego. W obrazie mikroskopowym widoczne są duże (dochodzące do 1 mm wielkości) ciasno zazębiające się ze sobą amebowate minerały kwarcu o szarych barwach interferencyjnych, opływające pojedyncze zaokrąglone ziarna plagioklazów. Szczelinki oraz płaszczyzny zbliźniaczeń tych ostatnich wypełnione są często pylastą substancją o brunatnym zabarwieniu (hematyt?). W tle skalnym ponadto występują silnie zchlorytyzowane relikty listewek biotytowych o niewielkich rozmiarach. Minerały rudne są bardzo rzadkie (ryc. 47.1). Lp.: 123 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 7 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 15/92 Drobnoziarnista i równoziarnista skała klastyczna o brunatnym zabarwieniu. Jest to mułowiec. Pod mikroskopem uwidacznia się jego struktura pelitowa i brak uporządkowania składników skałotwórczych. W tle skalnym przeważają drobnołuseczkowe agregaty minerałów ilastych najprawdopodobniej z grupy illitu-smektytu, a obok nich sporadycznie można spotkać detrytyczne ziarna kwarcu i plagioklazów (lokalnie silnie skaolinizowanych). Brunatne zabarwienie skały jest prawdopodobnie spowodowane obecnością pylastej substancji żelazistej. Z uwagi na niewielkie rozmiary ziaren dokładne określenie składu mineralnego tej substancji metodą mikroskopową w świetle przechodzącym jest niemożliwe (ryc. 47.2). Lp.: 124 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 8 Stanowisko, numer inwentarzowy: Zawada, 7/92 Drobnoziarnista szara skała metamorficzna z subtelnie zaznaczoną laminacją. Jest to łupek kwarcowo-skaleniowy z biotytem. Pod mikroskopem można zauważyć, że skała posiada strukturę granolepidoblastyczną, oraz teksturę kierunkową, zaznaczoną poprzez równoległe ułożenie ostrokrawędzistych wieloziarnowych agregatów kwarcowo-skaleniowych, lokalnie zawierających smugi łyszczykowe. W niektórych laminach przeważają bezładnie lub smużyście poukładane drobne blaszki, listewki lub łuseczki biotytowe, o charakterystycznych zielonożółtych barwach interferencyjnych. Lokalnie smugi łyszczyków powyginane są w mikrofałdki. Minerały rudne są tu rzadkie i z reguły tworzą chmurzaste skupienia mikrokuleczek i grudek rozrzucone bezładnie w tle skalnym (ryc. 47.3).

42 42 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Lp.: 125 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 122 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żarek 3, 12/Ż3/11_1 Bazanit. Skała barwy ciemnoszarej o strukturze porfirowej i teksturze bezładnej. W ciemnym afanicznym tle widoczne są pojedyncze prakryształy o wielkości do kilku mm oraz rdzawe palmki (zgorzel?). Pod mikroskopem widoczna jest struktura porfirowa miejscami glomeroporfirowa z dolerytowym, a miejscami hyalopilitowym tłem skalnym. Składnikami prakryształów są zaokrąglone osobniki nefelinu o żółtawych barwach interferencyjnych, fragmenty słupków piroksenu jednoskośnego, ksenomorficzne oliwiny oraz lokalnie hornblenda bazaltowa. Niekiedy tworzą one glomeroporfirowe agregaty ciasno pozrastane ze sobą o milimetrowej wielkości. Całość tła uzupełniają drobnoziarniste agregaty zbudowane z rozłożonych, czasem mikrołuseczkowych tlenków żelaza oraz dość licznych okrągławych mikroziarenek minerałów rudnych. Jest to zasadowa skała wylewna reprezentująca lokalne dajki, pnie i pokrywy pochodzące z neogeńskiej prowincji wulkanicznej Dolnego Śląska (ryc. 48.1, 48.2). Lp.: 126 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 123 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żarek 3, 102/Ż3/11_1 Bazanit (Ankaratryt?). Skała barwy ciemnoszarej o strukturze porfirowej i teksturze bezładnej. Pod mikroskopem ujawnia się struktura porfirowa z prakryształami nefelinu, hornblendy bazaltowej oraz pojedynczymi izometrycznymi często rozczłonkowanymi ziarnami oliwinu. Część prakryształow posiada wąskie obwódki z obtopienia, w amfibolach napotkano przerosty o odmiennej orientacji optycznie budujących je części. W interstycjach dolerytowego, a lokalnie felsytowego tła skalnego występują pylaste rdzawe agregaty iddyngsytowe otaczające większsze mikrokuleczki tlenków. Na podstawie analizy cech petrograficznych można badaną skałę wylewną uznać za produkt erupcji lawy podczas neogeńskiej aktywności wulkanicznej na terenie Dolnego Śląska (ryc. 48.3). Lp.: 127 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 115 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 1, MH/A/5237/1114 Kwarcyt. Skała barwy szarej o strukturze granoblastycznej i wyraźnie zaznaczonej foliacji. Pod mikroskopem widoczna jest mozaika nieregularnych w zarysach, a często mozikowo wygaszających światło ksenomorficznych ziaren kwarcowych wydłużonych w jednym kierunku. W ich przestrzeniach międzyziarnowych często napotkać można wąskie, układające się równolegle pojedyncze blaszki jasnego łyszczyku (muskowit?, serycyt). Czasem blaszki te tworzą większe, warkoczowe lub smużyste, agregaty układające się równolegle do płaszczyzny foliacji wyznaczonej przez wydłużenie ziaren kwarcowych. Materiał pochodzenia eratycznego (ryc. 49.1). Lp.: 128 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 108 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 8, MH/A/5237/1813

43 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 43 Mułowiec-Iłowiec. Skała barwy jasnowiśniowej o strukturze pelitowej, i równoziarnistej bez wyraźnie zaznaczonego uwarstwienia. Pod mikroskopem widoczna jest bardzo drobnoziarnista mozaika ciasno posplatanych ze sobą, często rozłożonych, mikroziarenek bądź mikrołuseczek tworzących teksturę nieuporządkowaną. Pod dużym powiększeniem widoczne są drobne ziarenka kwarcu, pozrastane bezładnie drobnolistewkowe agregaty poskaleniowego? smektytu?, oraz większe stosunkowo, liczne okrągławe lub nieregularne w zarysach ziarna nieprzezroczystych tlenków żelaza (hematyt?). Z uwagi na niewielkie rozmiary składników mineralnych ich pewne oznaczenie jest trudne. Pochodzenie zachodnia Norwegia (ryc. 49.2, 49.3). Lp.: 129 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 119 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 9, MH/A/407 Piaskowiec (waka kwarcowa). Skała barwy szarobrązowej z licznymi, bardzo drobnymi brązowymi plamkami o strukturze psamitowej, nierównoziarnistej i słabo zaznaczonym uwarstwieniu (teksturze kierunkowej). W szkielecie ziarnowym przeważają ostrokrawędziste fragmenty ziaren kwarcowych, sporadycznie plagioklazowych o wielkości rzędu dziesiątych części mm. W tle występuje rozłożony kryptokrystaliczny, miejscami drobnowłókienkowy,agregat zbudowany z substancji ilasto-żelazistej. W interstycjach napotkać można również rozłożone i zwietrzałe blaszki jasnego łyszczyku czasem porozcinane drobnymi żyłkami uwodnionych tlenków żelaza (karbon kulm z Dolnego Śląska?) (ryc. 50.1) Lp.: 130 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 121 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 35, MH/A/5151/256 Łupek kwarcowo-skaleniowy. Skała barwy jasno brązowej, o strukturze granoporfiroblastycznej, z wyraźną smużystą tekstur a kierunkową. Pod mikroskopem widoczna jest struktura granoblastyczna a miejscami kataklastyczna, i wyraźna tekstura kierunkowa wyrażona przez równoległe układanie się mikrosoczewkowych agregatów pokruszonych ksenomorficznych ziarenek kwarcu i skalenia poprzedzielanych żyłkami (czasem powyginanymi i rozgałęziającymi się), wypełnionymi kryptokrystalicznymi brunatnym agregatem powstałym w wyniku rozkładania się pierwotnych ciemnych łyszczyków. Sporadycznie w tle widoczne są pojedyncze oczka kwarcowe (o wielkości do 0,8 mm) ze słabo zaznaczonymi deformacyjnymi strukturami sigmoidalnymi (eratyk) (ryc. 50.2). Lp.: 131 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 106 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 47, MH/A/5142/34 Iłowiec. Skała barwy ciemnoszarej o strukturze aleurytowej z subtelnym uwarstwieniem. Pod mikroskopem widoczna jest bardzo drobnoziarnista mozaika ciasno posplatanych ze sobą, często rozłożonych, mikroziarenek bądź mikrołuseczek tworzących teksturę nieuporządkowaną. W dużym powięk-

44 44 Katalog zabytków i analiz petrograficznych szeniu widoczne są pozrastane bezładnie drobnolistewkowe agregaty poskaleniowego? smektytu?, oraz większe okrągławe ziarna nieprzezroczystych tlenków żelaza. W niektórych partiach tła skalnego obecne są bardzo drobne ziarenka o wysokich różowych barwach interferencyjnych przypominające węglany. Z uwagi na niewielkie rozmiary składników skałotwórczych ich pewne oznaczenie, jedynie na podstawie ich cech optycznych, jest utrudnione (ryc. 50.3, 51.1). Lp.: 132 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 107 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 47, MH/A/5142/72 Kwarcyt. Skała barwy jasnoszarej o strukturze mikrogranoblastycznej z widoczną foliacją. Pod mikroskopem widoczna jest struktura granoblastyczna, rzadziej kataklastyczna, i tekstura kierunkowa wyrażona poprzez równoległe układanie się wstęgowych lub warkoczowych, często wygiętych agregatów drobnych blaszek jasnych łyszczyków (muskowit, serycyt). Podstawowym składnikiem mineralnym jest zrekrystalizowany kwarc o zarysach ksenomorficznych, często o zatokowym bądź ostrokrawędzistym kształcie granic ziarnowych. Towarzyszą mu, głównie w interstycjach, bardzo małe, igiełkowe blaszki jasnego łyszczyku, które tylko lokalnie tworzą większe kilkublaszkowe agregaty podkreślające teksturę kierunkową skały. Tlenki żelaza są rzadkie, i zwykle można napotkać je w postaci pojedynczych mikrogrudek w obrębie większych blaszek łyszczyków (materiał eratyczny) (ryc. 51.2). Lp.: 133 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 110 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 47, MH/A/5142/190 Mułowiec. Skała barwy ciemnoszarej o strukturze aleurytowej, z subtelną laminacją oraz grubszymi pofałdowanymi żyłkami. W powiększeniu widoczna struktura zbudowana z drobnych strzępków lub łuseczek, a w dużym powiększeniu widoczne drobne żyłki poskaleniowych smektytów oraz duża ilość penetrujących je mikrogrudek żelaza. W skład żyłek wchodzą przypuszczalnie minerały ilaste. Niewielkie rozmiary ziaren utrudniają dokładną ich identyfikację metodami mikroskopowymi. Pochodzenie zachodnia Norwegia (ryc. 52.1, 52.2). Lp.: 134 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 116 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 47, MH/A/5142/120 Kwarcyt. Skała barwy szarej o strukturze mikrogranoblastycznej i wyraźnie zaznaczonej foliacji. Pod mikroskopem kwarcyt posiada strukturę mikrogranoblastyczną, i wyraźną teksturę kierunkową zaznaczoną poprzez równoległe układanie się soczewkowych, i wydłużonych mikroblastów kwarcowych. Teksturę kierunkową skały podkreślają pojedyncze smużki lub splecione ze sobą kilkublaszkowe agregaty jasnych łyszczyków (serycyt), których orientacja naśladuje układanie się mikroblastów kwarcu. Sporadycznie w tle znaleźć można pojedyncze mikrokuleczki minerałów rudnych. Eratyk (ryc. 51.3).

45 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 45 Lp.: 135 Oznaczenie płytki cienkiej: p.c. 117 Stanowisko, numer inwentarzowy: Żukowice 48, MH/A/5153/86 Opis petr ograficzny: Ortognejs. Skała barwy szarozielonej, plamista o strukturze mikrogranoblastycznej i teksturze bezładnej. Pod mikroskopem uwidacznia się struktura granoblastyczna skały i wyraźna tekstura kierunkowa wyrażona poprzez równoległe układanie się pojedynczych blaszek biotytu w jednym kierunku zgodnym z foliacją. Głównymi składnikami są hipidiomorficzne tabliczki plagioklazów o wielkości do 1 mm, miejscami z wyraźnie zaznaczającymi się śladami albitowego zbliźniaczenia polisyntetycznego. Plagioklazom towarzyszy kwarc o podobnej wielkości, który tworzy zwykle pokruszone ksenomorficzne ziarna, często z oznakami granulacji na ich krawędziach. Biotyt tworzy pojedyncze wachlarzowe fragmenty blaszek o wyraźnym pleochroizmie z wyraźnie zaznaczonym kierunkiem łupliwości doskonałej podkreślając kierunek płaszczyzny foliacji. Eratyk (ryc. 52.3).

46 46 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Bardo, p.c. 53, granit dwułyszczykowy; 2 Bytom Odrzański, p.c. 100, ceramika; 3 Czeladź Wielka, p.c. 94, łupek kwarcowo-skaleniowy (fot. P. Gunia)

47 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 47 Ryc Czeladź Wielka, p.c. 96, piaskowiec; 2, 3 Czeladź Wielka, p.c. 99, iłowiec (fot. P. Gunia)

48 48 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Czeladź Wielka, p.c. 103, ortoamfibolit plagioklazowy; 2 Dobrzejowice, p.c. 114, ortoamfibolit; 3 Głogów Ostrów Tumski, p.c. 112, łupek kwarcowo-skaleniowy (fot. P. Gunia)

49 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 49 Ryc Głogów-Ostrów Tumski, p.c. 109, kwarcyt; 2 Głogów st. 3, p.c. 120, zieleniec; 3 Głogów, Pawie Oczka, p.c. 118, kwarcyt (fot. P. Gunia)

50 50 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Górzec 13, p.c. g13_09/ k3, łupek kwarcowo-serycytowy; 2, 3 Górzec 13, p.c. g13_09/k7, łupek chlorytowo-epidotowy/ zieleniec (fot. P. Gunia)

51 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 51 Ryc. 6. 1, 2 Górzec 13, g13_09/k8, łupek kwarcowo-serycytowy; 3 Górzec 13, p.c. g13_09/k11, łupek kwarocwo-serycytowy (fot. P. Gunia)

52 52 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Górzec 13, p.c. g13_09/k11, łupek kwarcowo-serycytowy; 2 Klenica, p.c. 66, łupek łyszczykowy; 3 Klenica, p.c. 67, łupek łyszczykowy (fot. P. Gunia)

53 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 53 Ryc Klenica, p.c. 68, paraamfibolit; 2 Klenica, p.c. 65, ortoamfibolit; 3 Krosno Odrzańskie, p.c. 33, mułowiec (fot. P. Gunia)

54 54 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 9. 1, 3, 4 Nowiniec 2, p.c. NOW ob /02, ortoamfibolit; 2 Nowiniec, p.c. NOW ob. 18, łupek kwarcowo-skaleniowy (fot. P. Gunia)

55 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 55 Ryc Milicz, p.c. 93, mułowiec; 2 Milicz, p.c. 102, paraamfibolit epidotowy; 3 Myśliborzyce, p.c. 54, łupek łyszczykowy, plamisty (fot. P. Gunia)

56 56 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Myśliborzyce, p.c. 55, apogabrowy amfibolit; 2 Myśliborzyce, p.c. 56, łupek kwarcowo-skaleniowy; 3 Myśliborzyce, p.c. 57, zieleniec (fot. P. Gunia)

57 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 57 Ryc Myśliborzyce, p.c. 58, mułowiec; 2 Myśliborzyce, p.c. 59, amfibolit tremolitowy; 3 Myśliborzyce, p.c. 60, łupek kwarcowo-serycytowy (fot. P. Gunia)

58 58 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Niemcza, p.c. 35, łupek krzemionkowy; 2, 3 Niemcza, p.c. 36, mułowiec o spoiwie hematytowym (fot. P. Gunia)

59 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 59 Ryc Niemcza, p.c. 37, łupek krzemionkowy (zieleniec?); 2 Niemcza, p.c. 38, łupek kwarcowo-serycytowy; 3 Niemcza, p.c. 39, paraamfibolit (Fot. P. Gunia)

60 60 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Niemcza, p.c. 40, dioryt; 2 Niemcza, p.c. 41, kwarcyt; 3 Niemcza, p.c. 42, piaskowiec (fot. P. Gunia)

61 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 61 Ryc Obiszów, p.c. Obi 43B/86, piaskowiec; 2 Obiszów, p.c. Obi 158 II 01, łupek kwarcowo-łyszczykowy; 3 Obiszów, p.c. Obi 189/97, łupek kwarcowo-łyszczykowy ze staurolitem (fot. P. Gunia)

62 62 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Obiszów, p.c. Obi 300/01, ortoamfibolit; 2 Obiszów, p.c. 346/01, skała krzemionkowa (lidyt); 3 Obiszów, p.c. Obi 379/98, piaskowiec (fot. P. Gunia)

63 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 63 Ryc Obiszów, p.c. Obi 451/99, piaskowiec gruboziarnisty; 2 Obiszów, p.c. Obi 377/98, zieleniec; 3 Obiszów, p.c. Obi 74 II 01, łupek chlorytowy (fot. P. Gunia)

64 64 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Obiszów, p.c. Obi 254/01, łupek kwarcowo-łyszczykowy; 2 Obiszów, p.c. Obi 274/97, dioryt; 3 Obiszów, p.c. Obi 172/97, granit biotytowy (fot. P. Gunia)

65 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 65 Ryc Obiszów, p.c. Obi 260/97, granit; 2 Obora, p.c. 69, serpentynit lizardytowo-chryzotylowy; 3 Przedmoście, p.c. 111, mułowiec (fot. P. Gunia)

66 66 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Przedmoście, p.c. 113, łupek kwarcowo-skaleniowy z hematytem; 2 Ryczyn, p.c. 70, schlorytyzowany łupek łyszczykowy, 3 Ryczyn, p.c. 71, mułowiec (fot. P. Gunia)

67 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 67 Ryc Ryczyn, p.c. 72, kwarcyt; 2 Ryczyn, p.c. 73, łupek plamisty, gruzełkowy; 3 Ryczyn, p.c. 74, piaskowiec (fot. P. Gunia)

68 68 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Ryczyn, p.c. 75, łupek chlorytowy (zieleniec); 2 Ryczyn, p.c. 76, kwarcyt; 3 Ryczyn, p.c. 77, łupek kwarcowo-chlorytowy (fot. P. Gunia)

69 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 69 Ryc Ryczyn, p.c. 78, łupek kwarcowo-skaleniowy; 2 Ryczyn, p.c. 81, łupek kwarcowo-albitowy z hematytem; 3 Stary Zamek, p.c. 104, łupek kwarcowo-albitowy (fot. P. Gunia)

70 70 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Stary Zamek, p.c. 105, Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 95, piaskowiec; Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 98, serpentynit antygorytowy (fot. P. Gunia)

71 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 71 Ryc Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 97, serpentynit antygorytowy; 2, 3 Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 101, łupek krzemionkowo-ilasty (fot. P. Gunia)

72 72 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 27. Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 1 WOT, przęślik z piaskowca (fot. E. Lisowska) Ryc. 28. Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 2 WOT, przęślik z wapienia (fot. E. Lisowska)

73 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 73 Ryc. 29. Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 3 WOT, przęślik z wapienia (fot. E. Lisowska) Ryc. 30. Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 4 WOT, przęślik z wapienia (fot. E. Lisowska)

74 74 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 31. Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 5 WOT, przęślik z łupku pierofyllitowego (fot. E. Lisowska)

75 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 75 Ryc. 32. Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 20, granit biotytowy ślężański. 1 mikropertyty, 2 faliste wygaszanie światła w kwarcu; 3, 4 struktura zonalna plagioklazów; 5, 6 zbliźniaczenia polisyntetyczne w plagioklazach (fot. P. Gunia)

76 76 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 33. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 22, piaskowiec glaukonitowy; 2 p.c. 23, kwarcyt; 3 p.c. 24, ceramika z palonką (fot. P. Gunia)

77 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 77 Ryc. 34. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 25, serpentynit antygorytowy; 2 p.c. 26, mułowiec/iłowiec; 3 p.c. 27, piaskowiec średnioziarnisty (fot. P. Gunia)

78 78 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 35. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 28, piaskowiec średnioziarnisty; 2 p.c. 29, serpentynit antygorytowy; 3 p.c. 30, serpentynit antygorytowy (fot. P. Gunia)

79 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 79 Ryc. 36 Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 31, piaskowiec średnioziarnisty; 2 p.c. 43, łupek kwarcowo-chlorytowy; 3 p.c. 44, piaskowiec drobnoziarnisty (Fot. P. Gunia)

80 80 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 37. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 45, łupek kwarcowo-serycytowy; 2 p.c. 46, łupek kwarcowo-skaleniowo-chlorytowy; 3 p.c. 47, łupek chlorytowy, fyllit, mułowiec? (fot. P. Gunia)

81 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 81 Ryc. 38. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 48, mułowiec; 2 p.c. 49, łupek kwarcowo-serycytowy; 3 p.c. 50, piaskowiec średnioziarnisty (fot. P. Gunia)

82 82 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 39. Wrocław-Ostrów Tumski: 1, 2 p.c. 51, mułowiec; 3 p.c. 61, łupek łyszczykowy (fot. P. Gunia)

83 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 83 Ryc. 40. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 62, serpentynit antygorytowy; 2 p.c. 63, marmur; 3 p.c. 64, granit dwułyszczykowy (fot. P. Gunia)

84 84 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 41. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 79, łupek chlorytowy; 2 p.c. 80, łupek kwarcowo-skaleniowy; 3 p.c. 82, łupek łyszczykowy (Fot. P. Gunia)

85 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 85 Ryc. 42. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 83, łupek kwarcowo-chlorytowy (fyllit?); 2 p.c. 84, zieleniec; 3 p.c. 85, metawulkanit (fot. P. Gunia)

86 86 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc. 43. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 86, gnejs; 2 p.c. 87, piaskowiec kwarcowy; 3 p.c. 88, łupek kwarcowo-albitowy z chlorytem (fot. P. Gunia)

87 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 87 Ryc. 44. Wrocław-Ostrów Tumski: 1 p.c. 89, piaskowiec drobnoziarnisty; 2 p.c. 90, piaskowiec drobnoziarnisty; 3 p.c. 91, piaskowiec gruboziarnisty (fot. P. Gunia)

88 88 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Wrocław-Ostrów Tumski, p.c. 92, łupek łyszczykowy; 2 Zawada, p.c. 5, ortoamfibloit; 3 Zawada, p.c. 1, piaskowiec (fot. 1, 2 P. Gunia, 3 E. Lisowska)

89 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 89 Ryc Zawada, p.c. 2, kwarcyt; 2 Zawada, p.c. 3, paraamfibolit; 3 Zawada, p.c. 4, łupek kwarcowo-skaleniowy (fot. E. Lisowska)

90 90 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Zawada, p.c. 6, kwarcyt; 2 Zawada, p.c. 7, mułowiec; 3 Zawada, p.c. 8, łupek kwarcowo-skaleniowy (fot. E. Lisowska)

91 Katalog zabytków i analiz petrograficznych 91 Ryc , 2 Żarek, p.c. 122, bazanit; 3 Żarek, p.c. 123, bazanit (fot. P. Gunia)

92 92 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Żukowice 1, p.c. 115, kwarcyt; 2, 3 Żukowice 8, p.c. 108, mułowiec-iłowiec (fot. P. Gunia)

93 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Żukowice 9, p.c. 119, piaskowiec; 2 Żukowice 35, p.c. 121, łupek kwarcowo-skaleniowy; 3 Żukowice 47, p.c. 106, iłowiec (fot. P. Gunia)

94 94 Katalog zabytków i analiz petrograficznych Ryc Żukowice 47, p.c. 106, iłowiec; 2 Żukowice 47, p.c. 107, kwarcyt; 3 Żukowice 47, p.c. 116, kwarcyt (fot. P. Gunia)