Narodowy Bank Polski. Raport o stabilności systemu finansowego Departament Systemu Finansowego

Transkrypt

1 Narodowy Bank Polski Raport o stabilności systemu finansowego 2004 Departament Systemu Finansowego 1

2 Plan prezentacji 1. Czym jest Raport o stabilności 2. Ogólna ocena stabilności systemu finansowego w 2004 r. 3. Uwarunkowania działania instytucji finansowych 4. Przesłanki stabilności instytucji finansowych 5. Oczekiwane tendencje 6. Czynniki ryzyka 2

3 Raport o stabilności systemu finansowego Zadania NBP działanie na rzecz stabilności cen warunkowane stabilnością systemu finansowego Stabilność finansowa Brak zagrożenia silnymi zakłóceniami w działaniu systemu finansowego czynnik długookresowego wzrostu gospodarczego Raport o stabilności systemu finansowego podstawowe narzędzie komunikacji w tym zakresie Raport przedstawia wynik badań i analiz prowadzonych przez ekspertów NBP Raport uzupełnia Przegląd stabilności systemu finansowego publikacja na 3

4 Stabilność systemu finansowego w 2004 r. Wysoka ocena stopnia stabilności systemu finansowego w 2004 r. Poprawa sytuacji klientów spadek ryzyka kredytowego Znaczne zmiany stóp procentowych i kursu walutowego ostrożna polityka banków Wysokie wskaźniki bezpieczeństwa płynnościowego Duża zdolność absorpcji szoków Dobra sytuacja sektora niebankowych instytucji finansowych pozytywny wpływ na sytuację banków 4

5 Sytuacja klientów - przedsiębiorstwa Rentowność obrotu brutto - przedsiębiorstwa 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% I 2002 I-II 2002 I-III 2002 I-IV 2002 I 2003 I-II 2003 I-III 2003 I-IV 2003 I 2004 kwartały narastająco Odstęp międzykwartylowy Mediana Średnia arytmetyczna I-II 2004 I-III 2004 I-IV 2004 Poprawa jakości wcześniej udzielonych kredytów m.in. dzięki poprawie sytuacji finansowej przedsiębiorstw (wzrost wyniku finansowego netto z 18,0 mld zł w 2003 r. do 60,7 mld zł w 2004 r.) Najwyższa rentowność w historii prowadzenia badania (od 1994 r.) 5

6 Sytuacja klientów - przedsiębiorstwa 35% 30% Płynność w sektorze przedsiębiorstw 98% 91% Depozyty przedsiębiorstw w 2004 r. 85 mld zł (68 mld zł w 2003 r.) 25% 20% 15% Wskaźnik płynności I stopnia Wskaźnik płynności II stopnia (prawa oś) 84% 77% 70% Wskaźniki płynności najwyższe od 1996 r. Wpływ na banki Spłata kredytów przez przedsiębiorstwa Spadek bieżącego popytu na kredyt 6

7 Wynagrodzenia i spożycie indywidualne dynamika (r/r) 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% I-2002 Sytuacja klientów gospodarstwa II-2002 III-2002 IV-2002 I-2003 II-2003 III-2003 IV-2003 I-2004 Wynagrodzenia Spożycie indywidualne domowe II-2004 III-2004 IV-2004 Wzrost popytu na kredyty (szczególnie mieszkaniowe) i inne usługi finansowe efektem: Obniżenia stóp procentowych Wpływu efektu akcesyjnego Lepszych perspektywy na rynku pracy (spadek bezrobocia) Wzrostu optymizmu konsumentów 7

8 Akcja kredytowa 60% Dynamika akcji kredytowej zmiany r/r 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe Kredyty mieszkaniowe

9 Wskaźnik kredytów zagrożonych Zróżnicowanie wskaźnika kredytów zagrożonych 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Poprawa jakości kredytów szczególnie w mniejszych bankach Zmniejszenie zróżnicowania między bankami Odstęp międzykwartylowy Średnia ważona Mediana 9

10 Straty kredytowe mln zł Odpisy na rezerwy Odpisy netto Rozwiązanie rezerw Poprawa jakości portfela kredytowego Lepsze zarządzaniem ryzykiem kredytowym Kontynuacja tendencji spadku nowo zawiązanych rezerw zarówno brutto, jak i netto 10

11 Zmiany stóp procentowych 8,0% Rynkowe stopy procentowe 7,5% 7,0% 6,5% 6,0% Znaczne zmiany trendów cen obligacji istotne ryzyko stopy procentowej 5,5% 5,0% 4,5% IRS 1-roczny IRS 5-letni IRS 2-letni IRS 10-letni Zmiany nachylenia krzywej dochodowości w wyniku korekt oczekiwań dotyczących przyszłego kształtowania się inflacji 11

12 Duration portfela obligacji hurtowych 3,4 3,2 Miara podejmowanego ryzyka stopy procentowej Duration (w latach) 3,0 2,8 2,6 Agresywne strategie nierezydentów 2,4 2, Rezydenci Nierezydenci Ostrożna polityka banków niskie ryzyko stopy procentowej 12

13 Duration podział sektorowy 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1, Banki-rezydenci Zakłady ubezpieczeń-rezydenci Fundusze inwestycyjne-rezydenci Fundusze emerytalne-rezydenci Banki-nierezydenci Inne instyt. finans.-nierezydenci 13 Duration (w latach)

14 5,0 4,8 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 3,6 3,4 3,2 3,0 Zmiany kursu walutowego EUR/PLN USD/PLN

15 Zmienność kursu EUR/PLN 14% 13% 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Malejąca zmienność - spadek ryzyka kursowego wskutek wykształcenia się trendu w II połowie roku Zmienność implikowana 1-miesięczna EUR/PLN Zmienność zrealizowana 1-miesięczna EUR/PLN 15

16 Struktura pozycji walutowych banków mln zł mln zł Pozycja bilansowa netto Pozycja ogółem (prawa oś) Pozycja pozabilansowa netto 16

17 Rozkład ekspozycji na ryzyko kursu walutowego 0,16% VaR w relacji do funduszy własnych 0,12% 0,08% 0,04% 0,00% Odstęp międzykwartylowy Mediana 17

18 Dynamika kredytów walutowych * 100% 80% 60% 40% Dynamika kredytów walutowych* Spadek skłonności do zaciągania kredytów walutowych 20% 0% -20% -40% Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa Udział kredytów walutowych w portfelu Gospodarstwa domowe ,8% 27,3% Przedsiębiorstwa 33,4% 30,1% * Przy bieżących kursach walutowych 18

19 Wysokie kapitały odporność na niekorzystne zjawiska Udział w aktywach sektora banków w przedziale 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% <0 4-8% % 24% Współczynnik wypłacalności >30% Bufor kapitałowy zabezpieczenie przed niekorzystnymi nieoczekiwanymi zdarzeniami Średni współczynnik wypłacalności w 2004 r. 15,6% (w 2003 r. 13,7%) 19

20 Kapitały symulacja I 100% 80% 60% 40% 20% 0% Skumulowane aktywa (w % aktywów banków w symulacji) 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 70% 75% 80% 85% 90% 95% 100% Procent kredytów normalnych i pod obserwacją, które musiałyby się przekształcić w kredyty wątpliwe, aby współczynnik wypłacalności obniżył się do 8%

21 Kapitały symulacja II Przekształcenie należności zagrożonych w stracone 16% 14% 12% 10% 8% 6% Współczynnik wypłacalności Scenariusz 1 - odzyskanie 100% wartości zabezpieczeń Scenariusz 2 - spadek wartości zabezpieczeń o 25% Scenariusz 3 - spadek wartości zabezpieczeń o 50% Przy obecnym poziomie kapitałów w sektorze bankowym nawet znaczne (i mało prawdopodobne) załamanie jakości kredytów nie doprowadziłoby do zagrożenia upadłością największych banków 21

22 Wyniki finansowe 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% ROA Najwyższy nominalnie wynik finansowy w historii Zwrot z aktywów (ROA) i zwrot z kapitałów (ROE) najwyższe od 1998 r. -0,5% -1,0% Odstęp międzykwartylowy ROA 0,5% 1,4% Mediana Średnia ważona ROE 5,4% 17,6% 22

23 Źródła wyniku sektora bankowego Rozszerzenie skali działalności w segmencie detalicznym wyższe przychody odsetkowe Szybsze dostosowania stóp kredytowych niż stóp depozytowych po decyzjach RPP w 2004 r. Stabilne źródła dochodów odsetkowych i nieodsetkowych Dobre wyniki jednostek podporządkowanych 23

24 Relacja kosztów do dochodów Relacja kosztów działania i amortyzacji do wyniku działalności bankowej 69% 68% 67% 66% 65% 64% 63% 62% 61% 60% IV-2000 II-2001 IV-2001 II-2002 IV-2002 II-2003 IV-2003 II-2004 IV-2004 Wzrost efektywności działania dzięki wcześniejszym wysiłkom restrukturyzacyjnym banków Wskaźnik nadal jednak powyżej średniej wartości dla krajów UE-15 (64,5% w 2003 r.) 24

25 Niebankowe instytucje finansowe Poprawa wyników finansowych niebankowych instytucji finansowych, tj. zakładów ubezpieczeń oraz towarzystw emerytalnych Wyniki inwestycyjne wszystkich OFE powyżej minimalnej wymaganej stopy zwrotu Spadek udziału OFE w kapitalizacji giełdy mniejszy wpływ ich decyzji na ceny akcji Szybszy wzrost składki przypisanej brutto zakładów ubezpieczeń 25

26 Inne instytucje finansowe a banki kanały oddziaływania Zakłady ubezpieczeń Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne Firmy leasingowe Pośrednicy kredytowi Biura/ domy maklerskie Kanały oddziaływania Współuczestnictwo w - grupach kapitałowych Ryzyko rynkowe Bezpośrednie ryzyko - - kredytowe Pośrednie ryzyko kredytowe Ryzyko płynności - - Inne SKOK-i Niska ekspozycja banków na bezpośrednie ryzyko kredytowe oraz ryzyko płynności: zaangażowanie kredytowe w OFE i zakłady ubezpieczeń to 0,0014% aktywów zobowiązania banków wobec tych instytucji to 0,9% sumy bilansowej banków 26

27 Sytuacja na rynku kredytowym wyniki badań ankietowych Źródło informacji: Sytuacja na rynku kredytowym ankieta do przewodniczących komitetów kredytowych Ankietowane 24 banki, udział w rynku ok. 80% Cel ankiety: jakościowa ocena polityki kredytowej banków (strona podażowa) oraz zapotrzebowania na kredyt zgłaszanego bankom przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa (strona popytowa) Pytania dotyczą kredytów długo i krótkoterminowych (przedsiębiorstwa) oraz kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych (gospodarstwa domowe) 27

28 Wykorzystanie wyników ankiety Całościowa ocena tendencji na rynku kredytowym pozwala na identyfikowanie niebezpiecznych dla stabilności systemu finansowego tendencji Identyfikacja przyczyn zmian polityki kredytowej banków i zmian w popycie na kredyt Po zgromadzeniu dłuższych szeregów prognozowanie zmian akcji kredytowej Wyniki ankiety publikowane co kwartał na stronie WWW NBP. Najbliższa edycja za III kwartał 2005 r. zostanie opublikowana 2 sierpnia br. 28

29 Wyniki ankiety polityka kredytowa banków Procent netto odpowiedzi Duże przedsiębiorstwa kredyty krótkoterminowe Duże przedsiębiorstwa kredyty długoterminowe MSP kredyty krótkoterminowe MSP kredyty długoterminowe 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 W II połowie 2004 r. pojawiła się lekka tendencja do łagodzenia kryteriów i warunków udzielania kredytów dla sektora MŚP 29

30 Wyniki ankiety czynniki zmian polityki kredytowej banków Bieżąca lub oczekiwana sytuacja kapitałowa banku Decyzje NBP w zakresie polityki pieniężnej Ryzyko związane z przewidywaną sytuacją gospodarczą Ryzyko branży Ryzyko związane z sytuacją największych kredytobiorców Zmiana udziału kredytów zagrożonych w portfelu kredytowym Zmiany presji konkurencyjnej: Zmiana popytu na kredyty dla przedsiębiorstw 40% Procent netto odpowiedzi 20% 0% -20% -40% -60% -80% IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 Przyczyny zmian polityki kredytowej banków wobec sektora przedsiębiorstw (procent netto odpowiedzi ważony aktywami) 30

31 Wyniki ankiety popyt na kredyty mieszkaniowe 100% 80% Realizacja Przewidywania Silny wzrost popytu w I połowie 2004 efekt akcesji 60% 40% 20% 0% -20% -40% IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 I.2005 Presja konkurencyjna ze strony innych banków główna przyczyną zmian polityki kredytowej (łagodzenia kryteriów i warunków udzielania kredytów) wobec gospodarstw domowych 31

32 Wyniki ankiety czynniki zmian popytu na kredyty mieszkaniowe Prognozy odnośnie sy tuacji na ry nku mieszkaniowy m Zmiany w wy datkach konsumpcy jny ch Wykorzystanie alternaty wny ch źródeł f inansowania Zmiana sy tuacji ekonomicznej gospodarstw domowy ch Zmiana warunków udzielania kredy tów mieszkaniowy ch Zmiana kryteriów udzielania kredy tów mieszkaniowych 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% 32 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004

33 Popyt na kredyty przewidywania i realizacja procent netto procent netto 100% 80% 60% 40% 20% 0% 100% 80% 60% 40% 20% 0% IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 I.2005 Przewidywania - MSP, kredyty długoterminowe Realizacja - MSP, kredyty długoterminowe IV.2003 I.2004 II.2004 III.2004 IV.2004 I.2005 Przewidywania - kredyty konsumpcyjne Realizacjia - kredyty konsumpcyjne Od roku obserwowana rozbieżność oczekiwań banków co do popytu na kredyt i jego realizacji Dobre wyniki i wysoka płynność przedsiębiorstw Niepewność polityczna Konieczne reformy instytucjonalne (sprawność sądownictwa, egzekucja prawa, windykacja należności) 33

34 Czynniki ryzyka Rozwój sytuacji makroekonomicznej Koncentracja banków na segmencie detalicznym źródło wyzwań w długim okresie Wzrost intensywności konkurencji może prowadzić do obniżenia standardów zarządzania ryzykiem Nadmierna koncentracja ryzyka kredytowego Scenariusz pesymistyczny: bąbel cenowy na rynku nieruchomości Wprowadzenie MSR i MSSF Dostosowanie przez banki procedur oceny ryzyka kredytowego klientów Wyzwanie dla analiz stabilności sektora bankowego przez bank centralny Wpływ obecnie trudny do określenia 34

35 Publikacja Raportu System finansowy>>raporty o stabilności systemu finansowego 35

36 Dziękuję za uwagę! Zapraszam do zadawania pytań 36