Wstęp WALDEMAR MODZELEWSKI, MIROSŁAW OTULAK
|
|
- Filip Cichoń
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 BIULETYN WAT VOL. LVII, NR 2, 2008 Przekazywanie jednostki miary momentu siły w Centralnym Wojskowym Ośrodku Metrologii przy zastosowaniu procedury wzorcowania DKD jako przykład nowego podejścia do obliczania niepewności pomiarów WALDEMAR MODZELEWSKI, MIROSŁAW OTULAK Centralny Wojskowy Ośrodek Metrologii, Warszawa, ul. Radiowa 2 Streszczenie. W artykule zaprezentowano procedurę przekazywania jednostki miary momentu siły w Centralnym Wojskowym Ośrodku Metrologii (CWOM) powstałą w oparciu o procedurę wzorcowania DKD. Przedstawiono ścieżkę spójności pomiarowej w zakresie momentu siły w resorcie Obrony Narodowej. Omówiono proces kalibracji wzorców roboczych momentu siły z zastosowaniem transferowych kluczy dynamometrycznych. Zaprezentowano sposób obliczania parametrów urządzenia kalibrowanego oraz przedstawiono proces szacowania niepewności pomiaru. Słowa kluczowe: klucze transferowe, spójność pomiarowa, kalibracja, niepewność Symbole UKD: Wstęp Centralny Wojskowy Ośrodek Metrologii (CWOM), jako laboratorium kalibrujące I rzędu resortu Obrony Narodowej (ON), zobligowany jest do utrzymania wzorców odniesienia i przekazywania jednostek miary poszczególnych wielkości fizycznych funkcjonującym w Ministerstwie ON laboratoriom II rzędu. W związku z przystąpieniem Polski do Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) i sukcesywną wymianą oraz modernizacją uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW), a tym samym wprowadzaną do eksploatacji znaczną ilością nowych typów przyrządów pomiarowych służących do obsługi UiSW, niezbędne stało się wyposażenie
2 378 W. Modzelewski, M. Otulak ośrodków we wzorce odniesienia i wzorce robocze przeznaczone do kalibracji nowej aparatury pomiarowej. Jednocześnie z przygotowywaniem się CWOM i innych wojskowych laboratoriów pomiarowych do pełnej zgodności prowadzonej działalności, związanej z kalibracją przyrządów pomiarowych, z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC Ogólne wymagania dotyczące kompetencji technicznych laboratoriów badawczych i wzorcujących, a w perspektywie do uzyskania upoważnienia Dyrektora Wojskowego Centrum Metrologii Ministerstwa Obrony Narodowej (WCM MON), niezbędne jest oszacowanie niepewności pomiarów w laboratoriach dla nowych dziedzin pomiarowych (takich jak moment siły). Spójność pomiarowa w zakresie momentu siły Spójność pomiarowa zdefiniowana jest jako właściwość wyniku pomiaru lub wzorca jednostki miary polegająca na tym, że można je powiązać z określonymi odniesieniami, na ogół z wzorcami państwowymi lub międzynarodowymi jednostki miary, za pośrednictwem nieprzerwanego łańcucha porównań, z których wszystkie mają określone niepewności [1]. W celu zapewnienia spójności pomiarowej w dziedzinie momentu siły, przyrządy dynamometryczne ręczne (przyrządy do zadawania i pomiaru momentu siły) będące na wyposażeniu warsztatów i jednostek wojskowych, używane do remontu i napraw uzbrojenia i sprzętu wojskowego, powinny być poddane kalibracji zapewniającej dowiązanie do wzorca odniesienia MON, eksploatowanego w CWOM. CWOM jako laboratorium I rzędu, uruchomiło jako pierwsze laboratorium w resorcie ON stanowisko pomiarowe umożliwiające kalibrację przyrządów dynamometrycznych ręcznych. Nabyte doświadczenie w tym zakresie i znaczne ilości przyrządów do pomiaru i zadawania momentu siły spowodowały potrzebę wyposażenia laboratoriów II rzędu w stanowiska bazujące na wzorcach roboczych do kalibracji użytkowych przyrządów momentu siły. Konsekwencją tego było podjęcie przez CWOM dalszych działań do opracowania układu sprawdzeń przyrządów do pomiaru momentu siły stosowanych w MON. Podczas rozmów podjętych w Głównym Urzędzie Miar (GUM) ustalono, że nie prowadzi on wzorcowania przyrządów do pomiaru momentu siły i nie utrzymuje wzorców odniesienia w tym zakresie. Nawiązano więc współpracę zagraniczną z laboratorium akredytowanym przez Niemiecki Urząd ds. Wzorcowania (DKD) w fabryce RAHSOL, produkującej przyrządy dynamometryczne ręczne i przetworniki do ich kalibracji. Również wizyta delegacji metrologów z resortu ON w Niemieckim Instytucie Fizyczno-Technicznym (PTB) przyniosła wymierne korzyści. Delegację zapoznano z organizacją laboratorium, wyposażeniem pomiarowym, układem sprawdzeń przyrządów do pomiaru momentu siły i metodami kalibracji
3 Przekazywanie jednostki miary momentu siły poszczególnych przyrządów pomiarowych biorących udział w przekazywaniu jednostki miary momentu siły. Na rysunku 1 przedstawiono w sposób poglądowy ścieżkę spójności pomiarowej w zakresie momentu siły opracowaną przez DKD. Rys. 1. Schemat poglądowy ścieżki spójności pomiarowej w zakresie momentu siły Do kalibracji przyrządów standardowych (użytkowych) o błędach granicznych dopuszczalnych 4-6% wartości mierzonej konieczne jest wyposażenie laboratorium pomiarowego we wzorce robocze o błędzie granicznym dopuszczalnym równym 1%. Analogicznie do opracowanej w DKD ścieżce spójności pomiarowej, w CWOM zorganizowano i uruchomiono stanowisko pomiarowe do kalibracji wzorców roboczych o błędzie granicznym dopuszczalnym 0,2%, a w laboratoriach II rzędu stanowiska do kalibracji przyrządów standardowych (użytkowych) o błędzie granicznym dopuszczalnym 1%. CWOM i laboratoria II rzędu spełniają ten wymóg i w swojej działalności są zgodne ze stanowiskiem prezentowanym przez DKD. Do kalibracji wzorców roboczych i przyrządów specjalnych zgodnie z przyjętą spójnością pomiarową, konieczne jest zastosowanie wzorców odniesienia o błędzie granicznym dopuszczalnym równym 0,2%. Z uwagi na brak w Polsce instytucji utrzymującej wzorce w zakresie momentu siły i mającej doświadczenie w tej dziedzinie pomiarów, CWOM jako laboratorium I rzędu w resorcie ON, bazując na większym doświadczeniu i wykorzystując rozwiązanie stosowane w laboratoriach akredytowanych przez DKD, uruchomił własne stanowisko z wzorcem odniesienia. Do kalibracji wzorców roboczych i przyrządów specjalnych ośrodek został wyposażony w komplet transferowych kluczy dynamometrycznych stanowiących wzorce odniesienia (rys. 2).
4 380 W. Modzelewski, M. Otulak Wzorce odniesienia 0,2% Rys. 2. Przykład transferowego klucza dynamometrycznego wzorca odniesienia Ministerstwa ON Transferowe klucze dynamometryczne wzorcowane są w PTB (w Polsce brak jest możliwości właściwego odniesienia dla wzorców momentu siły, które eksploatowane są w Ministerstwie ON) poprzez zastosowanie specjalnego stanowiska z przetwornikiem momentu siły, który odnoszony jest do wzorca państwowego Niemiec. Przekazywanie jednostki miary momentu siły w CWOM W CWOM przekazywanie jednostki miary momentu siły dokonuje się na stanowisku pomiarowym przedstawionym na rysunku 3. Rys. 3. Stanowisko do przekazywania jednostki miary momentu siły
5 Przekazywanie jednostki miary momentu siły Elementami składowymi stanowiska pomiarowego są: komplet transferowych kluczy dynamometrycznych stanowiących wzorce odniesienia do przekazywania jednostki miary momentu siły w zakresie: Nm, wzmacniacz pomiarowy z zapamiętanymi wartościami kalibracyjnymi transferowego klucza dynamometrycznego. Służy do wyświetlania wartości mierzonego momentu siły, oprzyrządowanie do zadawania siły służące do zamontowania kalibrowanych wzorców roboczych oraz umożliwiające precyzyjne, dokładne i powtarzalne przyłożenie siły do ramienia transferowego klucza dynamometrycznego. Brak wzorca państwowego momentu siły w Polskiej Administracji Miar skutkuje w sposób oczywisty brakiem doświadczenia i merytorycznych podstaw oraz bazy dla tej dziedziny pomiarowej. W metrologii państwowej oraz w laboratoriach akredytowanych w kraju nie było właściwych procedur, które mogłyby posłużyć za odniesienie przy organizacji w CWOM stanowiska ze wzorcem odniesienia momentu siły. CWOM w związku z powyższym przystąpił do adaptacji procedury DKD Statyczne wzorcowanie urządzeń do wzorcowania przyrządów wytwarzających moment siły na własne potrzeby kalibracyjne. Zwraca się uwagę, że w niemieckim systemie akredytacji laboratoriów wzorcujących przez DKD laboratoria otrzymują od jednostki akredytującej kompletne procedury, które są gotowe do zastosowania w laboratorium. Do powstania i wydania procedury DKD Statyczne wzorcowanie urządzeń do wzorcowania przyrządów wytwarzających moment siły przyczyniła się wzajemna współpraca oraz wymiana doświadczeń w zakresie pomiaru momentu siły między DKD, laboratoriami wzorcującymi przedsiębiorstw przemysłowych, instytutów badawczych, organów technicznych, instytucji nadzorczych i kontrolnych oraz Komitetem Specjalistycznym Moment siły, a przede wszystkim z PTB, które jest właścicielem państwowego wzorca momentu siły. Spotkania osób odpowiedzialnych w poszczególnych instytucjach za moment siły odbywały się i odbywają raz w miesiącu. Mają one na celu wymianę merytoryczną doświadczeń i spostrzeżeń w zakresie przekazywania jednostki miary momentu siły, analizę źródeł niepewności, sposobu postępowania i szacowania niepewności pomiaru oraz opracowanie na tej podstawie propozycji dokumentu procedury DKD do uchwalenia przez Radę Doradczą DKD jako dokumentu wzorcowego do ustalenia wewnętrznych procedur postępowania i regulacji działalności laboratorium. Od chwili opublikowania procedura obowiązuje wszystkie akredytowane przez DKD laboratoria przeprowadzające wzorcowania, o ile nie posiadają one własnej procedury, zatwierdzonej przez DKD. Procedura nie powinna utrudniać dalszego rozwoju procesów wzorcowania. Odstąpienie od procedury i zastosowanie nowych
6 382 W. Modzelewski, M. Otulak procedur jest dopuszczalne w porozumieniu z DKD tylko wtedy, jeśli istnieją ku temu specjalne powody. W celu zaprezentowania idei zapewnienia spójności pomiarowej według zasad, które przyjęło DKD, w artykule przedstawiono procedurę stosowaną w CWOM (zaadaptowaną) ze wszystkimi szczegółami, zwracając uwagę na obliczanie niepewności pomiaru. Procedura zawiera szczegółowy algorytm dotyczący obliczania niepewności pomiaru przy kalibracji przyrządów momentu siły. Przedstawiona procedura dotyczy wzorcowania przyrządów (przetworników momentu siły) do wzorcowania przyrządów dynamometrycznych ręcznych z zastosowaniem transferowych kluczy dynamometrycznych i zawiera odpowiednie wymagania normy DIN EN ISO 6789, opisuje proces wzorcowania i klasyfikacji oraz szacowania względnej niepewności pomiaru przyrządów (przetworników momentu siły). Procedura precyzuje wymaganą liczbę serii pomiarowych i minimalną liczbę punktów pomiarowych momentu siły w zależności od klasy kalibrowanych przetworników momentu siły zgodnie z tabelą 1 i 2. Liczba wymaganych serii pomiarowych Tabela 1 Klasa Liczba serii pomiarowych przy: średniej długości ramienia dźwigni minimalnej długości ramienia dźwigni w górę w dół w górę 0,2 0, Minimalna liczba punktów pomiarowych Tabela 2 Klasa Minimalna liczba punktów pomiarowych momentu siły 0,2 8 (10, 20, 30, 40, 50, 60, 80 i 100% ME lub 2, 5, 10, 20, 40, 60, 80 i 100% ME) 0,5 5 (20, 40, 60, 80 i 100% ME) 1 3 (20, 60 i 100% ME) ME górna granica zakresu pomiarowego przetwornika Do kalibracji przetwornika momentu siły wykorzystywana jest metoda bezpośredniego porównania wskazań. Proces kalibracji przetwornika momentu siły (rys. 3) polega na obciążeniu ramienia transferowego klucza dynamometrycz-
7 Przekazywanie jednostki miary momentu siły nego za pomocą oprzyrządowania wartością momentu siły zgodną z punktami pomiarowymi podanymi w tabeli 2. Odczytaną wartość wskazań kalibrowanego przetwornika momentu siły i transferowego klucza dynamometrycznego zapisuje się i na jej podstawie przeprowadza się obliczenia parametrów (rozrzut w różnych położeniach montażowych b, rozrzut w takim samym położeniu montażowym b, rozrzut przy różnych długościach ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego b l, odchyłkę wskazania f q, odchyłkę wskazania zerowego f 0, różnicę wskazań h) oraz szacuje niepewność pomiaru [2]. Przed rozpoczęciem kalibracji przetwornik momentu siły obciąża się wstępnie wartością momentu równą górnej granicy zakresu pomiarowego, a następnie całkowicie odciąża przetwornik. Po odciążeniu zeruje się wskazania transferowego klucza dynamometrycznego i przetwornika momentu siły. Podczas kalibracji wykonuje się dwie serie pomiarowe dla kierunku obrotów w prawo dla rosnących momentów siły w punktach pomiarowych zgodnych z tabelą 2 dla odpowiedniej klasy przyrządów. Siłę przykłada się w średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego l mit zgodnie z tabelą 3. Po osiągnięciu punktu pomiarowego 100% M E (tab. 2), w każdej serii pomiarowej całkowicie odciąża się przetwornik momentu siły i zapisuje wskazanie punktu zerowego. Odczyt punktu zerowego przeprowadza się w 30 sekund po całkowitym odciążeniu, a następnie zeruje się wskazania przetwornika momentu siły i transferowego klucza dynamometrycznego. Trzecią serię pomiarową wykonuje się dla kierunku obrotów w prawo dla rosnących momentów siły w punktach jak podano wyżej, ale dla minimalnej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego l min (tab. 3). Serię tę przeprowadza się w celu określenia wpływu punktu przyłożenia siły na wynik wzorcowania przy minimalnej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego. Zakresy zmian długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego od wartości nominalnej momentu siły M nom przedstawiono w tabeli 3. Tabela 3 Zakresy zmian długości ramienia dźwigni klucza transferowego od wartości nominalnej momentu siły M nom [Nm] l min [mm] l mit [mm] do powyżej 20 do powyżej 50 do powyżej 150 do powyżej 400 do powyżej 1000 do
8 384 W. Modzelewski, M. Otulak Gdy przetwornik momentu siły pracuje również w kierunku obrotów w lewo i użytkownik określi, że będzie on wykorzystywany do kalibracji narzędzi dynamometrycznych pracujących w kierunku obrotów w lewo, przeprowadza się czwartą serię pomiarową dla rosnących momentów siły w punktach pomiarowych zgodnych z tabelą 2 dla odpowiedniej klasy przyrządów. Tę serię pomiarową wykonuje się bezpośrednio po dwóch seriach dla kierunku obrotów w prawo dla średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego l mit. Na podstawie wyników pomiarów oblicza się następujące parametry, które uwzględniane są przy szacowaniu niepewności pomiaru: Rozrzut w różnych położeniach montażowych (z dwóch serii pomiarowych dla kierunku obrotów w prawo dla rosnących momentów siły w punktach pomiarowych obranych zgodnie z tabelą 2 dla średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego l mit, gdy istnieje możliwość obrotu kwadratowych części adaptacyjnych przetwornika momentu siły według wzoru: b = n j= 1 ( X ) 2 j X n 1 X j wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w pierwszej i drugiej serii pomiarowej przy obrocie kwadratowych części adaptacyjnych; X wartość średnia wskazania w punkcie pomiarowym z dwóch serii pomiarowych; n liczba serii pomiarowych., (1) W przypadku braku możliwości obrotu kwadratowych części adaptacyjnych rozrzut b oblicza się ze wzoru: b = 2b. (2) Wartość średnią wskazania w punkcie pomiarowym z dwóch serii pomiarowych oblicza się ze wzoru: 1 X = I I n ( j j,0) n j = 1, (3) I j wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w pierwszej i drugiej serii pomiarowej; I j,0 wskazanie przetwornika momentu siły przed obciążeniem w pierwszej i drugiej serii pomiarowej; n liczba serii pomiarowych.
9 Przekazywanie jednostki miary momentu siły Rozrzut w takim samym położeniu montażowym z dwóch serii pomiarowych dla kierunku obrotów w prawo dla rosnących momentów siły przy średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego l mit oblicza się według wzoru: b ' X X, 1 2 = (4) X 1 wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w pierwszej serii pomiarowej; X 2 wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w drugiej serii pomiarowej. Rozrzut przy różnych długościach ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego dla kierunku obrotów w prawo według wzoru: b 1 = X lmit X l min, (5) X lmit wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w drugiej serii pomiarowej przy średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego; X l min wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w serii pomiarowej przy minimalnej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego. Odchyłkę wskazania dla każdego punktu pomiarowego dla kierunku obrotów w prawo przy średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego według wzoru: fq = ( X M k ), (6) M k wskazanie transferowego klucza dynamometrycznego w punkcie pomiarowym. Odchyłkę wskazania zerowego według wzoru: f = max I I, (7) 0 f 0 I f wskazanie przetwornika momentu siły po odciążeniu; I 0 wskazanie przetwornika momentu siły przed obciążeniem.
10 386 W. Modzelewski, M. Otulak Różnicę wskazań dla każdego punktu pomiarowego przy średniej długości ramienia dźwigni transferowego klucza dynamometrycznego według wzoru: k 1 h = I I k j = 1 j ' j, (8) I j wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w drugiej serii pomiarowej w kierunku obrotów w prawo; I j wskazanie przetwornika momentu siły w punkcie pomiarowym w serii pomiarowej w kierunku obrotów w lewo; k liczba serii pomiarowych w kierunku obrotów w lewo. Obliczone w ten sposób parametry wykorzystywane są w procesie szacowania niepewności pomiaru przetwornika momentu siły. Model matematyczny procesu pomiarowego przedstawiono poniżej: n M = M (1 M ), k i= 1 i (9) M wartość momentu siły wskazana przez przetwornik momentu siły; M k wartość momentu siły wskazana przez transferowy klucz dynamometryczny; δm 1 wpływ rozdzielczości r przetwornika momentu siły; δm 2 wpływ rozrzutu b w takim samym położeniu montażowym na pomiar momentu siły; δm 3 wpływ rozrzutu b w różnych położeniach montażowych na pomiar momentu siły; δm 4 wpływ różnicy wskazań h na pomiar momentu siły; δm 5 wpływ odchyłki wskazania zerowego f 0 na pomiar momentu siły; δm 6 wpływ rozrzutu b 1 przy różnych długościach ramienia dźwigni na pomiar momentu siły; δm 7 wpływ niepewności pomiarowej transferowego klucza dynamometrycznego. Względną złożoną niepewność standardową pomiaru dla nieskorelowanych wielkości wejściowych oblicza się według zależności: k TN ( k ) i i= 1 w( M ) = w M + w ( M ), (10)
11 Przekazywanie jednostki miary momentu siły w TN (M k ) względna standardowa niepewność transferowego klucza dynamometrycznego; w(δm i ) względne standardowe niepewności pomiaru związane z wpływami δm 1 do δm 6. Względną rozszerzoną niepewność pomiaru przetwornika momentu siły dla poziomu ufności 95% przy założeniu współczynnika rozszerzenia k = 2 oblicza się według wzoru: ( ) k w( M ). W M k = (11) k Podsumowanie CWOM jako laboratorium I rzędu resortu Obrony Narodowej zobligowany jest do utrzymywania wzorców odniesienia poszczególnych wielkości fizycznych związanych z utrzymaniem sprawności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Przekazywanie jednostki miary momentu siły w CWOM odgrywa zasadniczą rolę przy zachowaniu spójności pomiarowej tej wielkości w resorcie ON. Przyrządy standardowe (użytkowe) wykorzystywane są między innymi przy obsłudze i eksploatacji statków powietrznych oraz uzbrojenia wojsk lądowych. Prawidłowy przebieg ich kalibracji i odniesienie w ścieżce spójności pomiarowej do wzorca wyższego rzędu wpływa na bezpieczeństwo i życie ludzkie. Prezentowana procedura DKD stanowi podstawowy dokument regulujący dobór przyrządów podczas wzorcowania, szczegółowo omawia proces wzorcowania i parametry, które należy obliczyć do oceny i klasyfikacji wzorcowanego przyrządu. Przedstawia ona również cały proces szacowania względnej rozszerzonej niepewności pomiaru wzorcowanego przyrządu. Należy stwierdzić, że Niemiecki Urząd ds. Wzorcowania, wydając procedurę, ustanowił wzorzec postępowania dla laboratoriów wzorcujących. Laboratoria, które ubiegają się o akredytację DKD w zakresie pomiaru momentu siły, muszą spełnić wymagania procedury. Dzięki realizacji procedury DKD, wspiera równe traktowanie wzorcowanych przyrządów w różnych laboratoriach wzorcujących i poprawia jakość świadczonych usług przez laboratoria oraz ciągłość i kontrolę pracy laboratoriów wzorcujących. Wzorcowania przeprowadzane przez laboratoria akredytowane przez DKD dają użytkownikowi pewność wyników pomiarowych, zwiększają zaufanie klientów i konkurencyjność na rynku narodowym oraz międzynarodowym. Artykuł wpłynął do redakcji r. Zweryfikowaną wersję po recenzji otrzymano w kwietniu 2008 r.
12 388 W. Modzelewski, M. Otulak LITERATURA [1] Międzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii, Główny Urząd Miar, Warszawa, [2] Procedura DKD-R 3-8: Statyczne wzorcowanie urządzeń do wzorcowania przyrządów wytwarzających moment siły, wydanie [3] Dokument EA-4/02: Wyrażanie niepewności pomiaru przy wzorcowaniu. [4] Przewodnik: Wyrażanie niepewności pomiaru, Główny Urząd Miar, Warszawa, W. MODZELEWSKI, M. OTULAK Unit of torque transfer at the Primary Standards Laboratory with application of calibration procedure DKD as an example of new approach in evaluation of uncertainty of measurement Abstract. The procedure for unit of torque transfer at the Primary Standards Laboratory (PSL), based on a calibration procedure of DKD is presented in the paper. The chain of traceability comparisons in the field of torque in the National Defence Department is also presented. The process of working standards calibration with transfer torque wrenches as reference is described. The procedure for calculation parameters and procedure for uncertainty evaluation are presented. Keywords: transfer wrenches, traceability, calibration, uncertainty Universal Decimal Classification:
Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r.
. POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA POLSKIEGO CENTRUM AKREDYTACJI DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r. 1. Wstęp Niniejsza Polityka jest zgodna z dokumentem ILAC-P10:2002
Bardziej szczegółowoPOLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r.
. POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r. Spis treści 1 Wprowadzenie...3 2 Zakres stosowania...3 3 Cechy spójności pomiarowej...3
Bardziej szczegółowoCentrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy ul. Nadwiślańska 213, Józefów
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy ul. Nadwiślańska 213, 05-420 Józefów WYMAGANIA CNBOP-PIB DOTYCZĄCE ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ
Bardziej szczegółowoWZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO
Mirosław KAŹMIERSKI Okręgowy Urząd Miar w Łodzi 90-132 Łódź, ul. Narutowicza 75 oum.lodz.w3@gum.gov.pl WZORCOWANIE URZĄDZEŃ DO SPRAWDZANIA LICZNIKÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ PRĄDU PRZEMIENNEGO 1. Wstęp Konieczność
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 15 lutego 2005 r.
Dz.U.2005.37.328 2007.06.07 zm. Dz.U.2007.90.597 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie jednolitości miar i dokładności pomiarów związanych z obronnością i bezpieczeństwem
Bardziej szczegółowoSPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI. mgr inż. Piotr Lewandowski
SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI mgr inż. Piotr Lewandowski Polskie Centrum Akredytacji Polskie Centrum Akredytacji (PCA) jako jednostka nadzorująca m.in. pracę laboratoriów wzorcujących
Bardziej szczegółowoŚwiadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja. Anna Warzec
Świadectwa wzorcowania zawartość i interpretacja Anna Warzec WSTĘP Plan wystąpienia ŚWIADECTWO WZORCOWANIA Spójność pomiarowa Wyniki wzorcowania Zgodność z wymaganiami POTWIERDZANIE ZGODNOŚCI WZORCOWANEGO
Bardziej szczegółowoOcena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia
Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia XIX Sympozjum Klubu POLLAB Kudowa Zdrój 2013 Jolanta Wasilewska, Robert Rzepakowski 1 Zawartość
Bardziej szczegółowoPOLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 5 Warszawa, 20.01.2015 r.
. POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 5 Warszawa, 20.01.2015 r. Spis treści 1 Wprowadzenie...3 2 Zakres stosowania...3 3 Cechy spójności pomiarowej...3
Bardziej szczegółowoWyznaczanie odchylenia względnego częstotliwości oraz niestabilności częstotliwości wzorców
BIULETYN WAT VOL. LVII, NR 2, 2008 Wyznaczanie odchylenia względnego częstotliwości oraz niestabilności częstotliwości wzorców ALEKSANDRA GADOMSKA, MARIUSZ GÓRECKI Centralny Wojskowy Ośrodek Metrologii,
Bardziej szczegółowoDoświadczenia Jednostki ds. Porównań Międzylaboratoryjnych Instytutu Łączności PIB w prowadzeniu badań biegłości/porównań międzylaboratoryjnych
Doświadczenia Jednostki ds. Porównań Międzylaboratoryjnych Instytutu Łączności PIB w prowadzeniu badań biegłości/porównań międzylaboratoryjnych Anna Warzec Dariusz Nerkowski Plan wystąpienia Definicje
Bardziej szczegółowoInterpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego
mgr inż. ALEKSANDRA PUCHAŁA mgr inż. MICHAŁ CZARNECKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego W celu uzyskania
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności
DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Szacowanie niepewności oznaczania / pomiaru zawartości... metodą... Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził
Bardziej szczegółowoOdtwarzanie i przekazywanie jednostek dozymetrycznych
Opracował Adrian BoŜydar Knyziak Politechnika Warszawska Wydział Mechatroniki Odtwarzanie i przekazywanie jednostek dozymetrycznych Opracowanie zaliczeniowe z przedmiotu "Metody i Technologie Jądrowe"
Bardziej szczegółowoSzacowanie niepewności przy kalibracji ogniw wzorcowych w Centralnym Wojskowym Ośrodku Metrologii
BIULETYN WAT VOL. LVII, NR 2, 2008 Szacowanie niepewności przy kalibracji ogniw wzorcowych w Centralnym Wojskowym Ośrodku Metrologii EMIL WOŹNIAK Centralny Wojskowy Ośrodek Metrologii, 05-220 Zielonka,
Bardziej szczegółowoProcedura szacowania niepewności
DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Stron 7 Załączniki Nr 1 Nr Nr 3 Stron Symbol procedury PN//xyz Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 15 czerwca 2015 r. Poz DECYZJA Nr 209 /MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 12 czerwca 2015 r.
Wojskowe Centrum Metrologii Warszawa, dnia 15 czerwca 2015 r. Poz. 161 DECYZJA Nr 209 /MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 12 czerwca 2015 r. w sprawie działalności metrologicznej w resorcie obrony narodowej
Bardziej szczegółowoSprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich
Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Sprawdzenie narzędzi pomiarowych i wyznaczenie niepewności rozszerzonej typu A w pomiarach pośrednich Instrukcja do ćwiczenia nr 4 Zakład Miernictwa
Bardziej szczegółowoWyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej.
Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Andrzej Hantz Dyrektor Centrum Metrologii RADWAG Wagi Elektroniczne Pomiary w laboratorium
Bardziej szczegółowoStrategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym
Slide 1 Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Centrum Nauk Biologiczno- Chemicznych Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym Ewa Bulska ebulska@chem.uw.edu.pl Slide
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE JAKOŚCIĄ W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ
Bogumiła Zwierchanowska* STEROWANIE JAKOŚCIĄ W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ W artykule opisane zostały działania Laboratorium Wzorcującego ITB, akredytowanego przez Polskie Centrum
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EKSPLOATACYJNO-TECHNICZNE (WET) NA WYKONANIE WZORCOWANIA PRZYRZADÓW POMIAROWYCH
Załącznik nr 4 do SIWZ WYMAGANIA EKSPLOATACYJNO-TECHNICZNE (WET) NA WYKONANIE WZORCOWANIA PRZYRZADÓW POMIAROWYCH Pierwsza część zamówienia: 1. Bocznik prądowy Fluke A40 (9 szt.) a. Zakres kalibracji: Kalibracja
Bardziej szczegółowoObliczanie niepewności rozszerzonej metodą analityczną opartą na splocie rozkładów wielkości wejściowych
Obliczanie niepewności rozszerzonej metodą analityczną opartą na splocie rozkładów wejściowych Paweł Fotowicz * Przedstawiono ścisłą metodę obliczania niepewności rozszerzonej, polegającą na wyznaczeniu
Bardziej szczegółowoSYSTEM KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW BADAŃ W LABORATORIUM. Piotr Konieczka
SYSTEM KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW BADAŃ W LABORATORIUM Piotr Konieczka 1 2 Jakość spełnienie określonych i oczekiwanych wymagań (zawartych w odpowiedniej normie systemu zapewnienia jakości).
Bardziej szczegółowoKlub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce Użytkownicy przyrządów pomiarowych w organizacjach zobowiązani są do zachowania spójności pomiarowej.
Bardziej szczegółowoWyposażenie pomiarowe w laboratorium
Wyposażenie pomiarowe w laboratorium RADWAG Wagi Elektroniczne Laboratorium i metrologia to dwa słowa, które w praktyce nie mogą funkcjonować osobno. Są one nierozerwalnie związane również z wyposażeniem
Bardziej szczegółowoUTRZYMANIE WDROŻONEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM ITB W ROKU 2011
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY 2(162)2012 Bogumiła Zwierchanowska* UTRZYMANIE WDROŻONEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM ITB W ROKU
Bardziej szczegółowoRola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych
Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Pasteura 1, 02-093 Warszawa Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych Ewa Bulska ebulska@chem.uw.edu.pl Slide 1 Opracowanie i
Bardziej szczegółowoNADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W LABORATORIUM W ŚWIETLE PROPONOWANYCH ZMIAN W DOKUMENCIE CD2 ISO/IEC 17025
NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W LABORATORIUM W ŚWIETLE PROPONOWANYCH ZMIAN W DOKUMENCIE CD2 ISO/IEC 17025 Andrzej Hantz RADWAG Centrum Metrologii Zakres Wyposażenie pomiarowe w laboratorium wprowadzenie
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI POMIAROWE LABORATORIUM SONEL S.A.
PROBLEMS AND PROGRESS IN METROLOGY PPM 18 Conference Digest Dorota KOŁAKOWSKA, Edyta GRABACKA, Marek MICHALSKI SONEL S.A. MOŻLIWOŚCI POMIAROWE LABORATORIUM SONEL S.A. Użytkownik przyrządu pomiarowego powinien
Bardziej szczegółowoDr inż. Paweł Fotowicz. Procedura obliczania niepewności pomiaru
Dr inż. Paweł Fotowicz Procedura obliczania niepewności pomiaru Przewodnik GUM WWWWWWWWWWWWWWW WYRAŻANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU PRZEWODNIK BIPM IEC IFCC ISO IUPAC IUPAP OIML Międzynarodowe Biuro Miar Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoWZORCE I PODSTAWOWE PRZYRZĄDY POMIAROWE
WZORCE I PODSTAWOWE PRZYRZĄDY POMIAROWE 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest: 1. Poznanie podstawowych pojęć z zakresu metrologii: wartość działki elementarnej, długość działki elementarnej, wzorzec,
Bardziej szczegółowoWzorcowanie i legalizacja jako narzędzia do zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa i międzynarodowych norm
Wzorcowanie i legalizacja jako narzędzia do zapewnienia zgodności z wymaganiami prawa i międzynarodowych norm Łódź, 29.06.2016 r. Piotr Lewandowski Wzorcowanie Wzorcowanie działanie, które w określonych
Bardziej szczegółowoLaboratorium Metrologii I Nr ćwicz. Ocena dokładności przyrządów pomiarowych 3
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej Politechnika Rzeszowska Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I Grupa Nr ćwicz. Ocena dokładności przyrządów pomiarowych
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp Rozdział 1. Metrologia przedmiot i zadania
Spis treści Wstęp Rozdział 1. Metrologia przedmiot i zadania 1.1. Przedmiot metrologii 1.2. Rola i zadania metrologii współczesnej w procesach produkcyjnych 1.3. Główny Urząd Miar i inne instytucje ważne
Bardziej szczegółowoDr inż. Paweł Fotowicz. Przykłady obliczania niepewności pomiaru
Dr inż. Paweł Fotowicz Przykłady obliczania niepewności pomiaru Stężenie roztworu wzorcowego 1. Równanie pomiaru Stężenie masowe roztworu B m V P m masa odważki P czystość substancji V objętość roztworu
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ
ARTYKUŁY REPORTS Bogumiła Zwierchanowska* DOSKONALENIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ W artykule opisana została działalność Laboratorium Wzorcującego ITB
Bardziej szczegółowoNiepewności pomiarów
Niepewności pomiarów Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) w roku 1995 opublikowała normy dotyczące terminologii i sposobu określania niepewności pomiarów [1]. W roku 1999 normy zostały opublikowane
Bardziej szczegółowoNADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ NA PRZYKŁADZIE WAGI ELEKTRONICZEJ
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB NADZÓR NAD WYPOSAŻENIEM POMIAROWYM W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ NA PRZYKŁADZIE WAGI ELEKTRONICZEJ Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG
Bardziej szczegółowoWZORCOWANIE SPEKTROFOTOMETRÓW ŹRÓDŁA BŁĘDÓW (CZ. 1)
Jolanta GĘBICKA Agnieszka RĘBECKA Adam ŻÓRAWSKI WZORCOWANIE SPEKTROFOTOMETRÓW ŹRÓDŁA BŁĘDÓW (CZ. 1) STRESZCZENIE Zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji
Bardziej szczegółowoW polskim prawodawstwie i obowiązujących normach nie istnieją jasno sprecyzowane wymagania dotyczące pomiarów źródeł oświetlenia typu LED.
Pomiary natężenia oświetlenia LED za pomocą luksomierzy serii Sonel LXP W polskim prawodawstwie i obowiązujących normach nie istnieją jasno sprecyzowane wymagania dotyczące pomiarów źródeł oświetlenia
Bardziej szczegółowoWyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej
P. OTOMAŃSKI Politechnika Poznańska P. ZAZULA Okręgowy Urząd Miar w Poznaniu Wyznaczanie budżetu niepewności w pomiarach wybranych parametrów jakości energii elektrycznej Seminarium SMART GRID 08 marca
Bardziej szczegółowoPrecyzja i wiarygodność. Laboratorium Pomiarowe
Laboratorium Pomiarowe Precyzja i wiarygodność Urządzenie pomiarowe to nie wszystko. Jego prawidłowa funkcjonalność wymaga odpowiedniego wzorcowania. Idea zapewniania naszym Klientom profesjonalnych i
Bardziej szczegółowoSTAN NORMALIZACJI ZWIĄZANEJ Z AKUSTYKĄ BUDOWLANĄ
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 4 (152) 2009 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 4 (152) 2009 Anna lżewska* STAN NORMALIZACJI ZWIĄZANEJ Z AKUSTYKĄ BUDOWLANĄ W artykule omówiono
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. odniesienie do jednostek SI łańcuch porównań musi, gdzie jest to możliwe, kończyć się na wzorcach pierwotnych jednostek układu SI;
Rola oraz zadania Laboratorium Metrologii Elektrycznej, Elektronicznej i Optoelektronicznej Instytutu Łączności w procesie zapewnienia spójności pomiarowej Anna Warzec Anna Warzec Zaprezentowano podstawowe
Bardziej szczegółowoŚWIADECTWO WZORCOWANIA 1)
(logo organizacji wydającej świadectwa) (Nazwa, adres, e-mail i nr telefonu organizacji wydającej świadectwo) Laboratorium wzorcujące akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji, sygnatariusza porozumień
Bardziej szczegółowoKlub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Członek EUROLAB EURACHEM
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Członek EUROLAB EURACHEM XXII lata KLUBU POLLAB - po co jesteśmy TARGI EUROLAB Warszawa 10-12.04.2013 r. Klub POLLAB Powstał 3 grudnia 1991 roku z inicjatywy
Bardziej szczegółowoMetrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru z wykorzystaniem piezoelektrycznego przetwornika ciśnienia Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych
Bardziej szczegółowoAkredytacja laboratoriów wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005
Akredytacja laboratoriów wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Marek Misztal ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Biuro Systemów Zarządzania i Ocen Nowe Brzesko, 26 września 2006 r. Czy systemy zarządzania są nadal dobrowolne?
Bardziej szczegółowoStudia Doktoranckie na Wydziale Towaroznawstwa UEP Sylabus przedmiotu
Studia Doktoranckie na Wydziale Towaroznawstwa UEP Sylabus przedmiotu Nazwa przedmiotu: Nadzór nad rynkiem w UE, system akredytacji Blok zajęciowy fakultatywny Forma zajęć wykład Wymiar godzinowy 10 h
Bardziej szczegółowoMetrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru z wykorzystaniem tensometrycznego przetwornika ciśnienia Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI
WYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI Stefan WÓJTOWICZ, Katarzyna BIERNAT ZAKŁAD METROLOGII I BADAŃ NIENISZCZĄCYCH INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI ul. Pożaryskiego 8, 04-703 Warszawa tel. (0)
Bardziej szczegółowoAudyt techniczny w laboratorium widziane okiem audytora. Piotr Pasławski 2008
Audyt techniczny w laboratorium widziane okiem audytora Piotr Pasławski 2008 Odniesienie do wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Pkt. 4.4 normy Przegląd zapytań, ofert i umów - procedura przeglądu zleceń
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ A PROCES LEGALIZACJI ANALIZATORÓW SPALIN SAMOCHODOWYCH
Monika STOMA SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ A PROCES LEGALIZACJI ANALIZATORÓW SPALIN SAMOCHODOWYCH Streszczenie W artykule przedstawiono cechy wspólne oraz różnice w postrzeganiu wzorcowania, jako jednego
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 3 Temat: Oznaczenia mierników, sposób podłączania i obliczanie błędów Cel ćwiczenia
Ćwiczenie 3 Temat: Oznaczenia mierników, sposób podłączania i obliczanie błędów Cel ćwiczenia Zaznajomienie się z oznaczeniami umieszczonymi na przyrządach i obliczaniem błędów pomiarowych. Obsługa przyrządów
Bardziej szczegółowoMiędzylaboratoryjne badania porównawcze wyznaczania skłonności powierzchni płaskiego wyrobu do mechacenia i pillingu wg PN-EN ISO 12945:2002
Międzylaboratoryjne badania porównawcze wyznaczania skłonności powierzchni płaskiego wyrobu do mechacenia i pillingu wg PN-EN ISO 12945:2002 ZOFIA MOKWIŃSKA 1. Wprowadzenie Zjawisko pillingu i mechacenia
Bardziej szczegółowoWzorcowanie a koszty - biznesowe podejście do nadzoru nad wyposażeniem pomiarowym
Wzorcowanie a koszty - biznesowe podejście do nadzoru nad wyposażeniem pomiarowym Ryszard Malesa Program Rola użytkownika Metrologia a postęp Nowe pomiary - nowe wyzwania - nowe koszty Koszty wzorcowania
Bardziej szczegółowoĆw. 8: OCENA DOKŁADNOŚCI PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH
Ćw. 8: OCENA DOKŁADNOŚCI PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie zasad sprawdzania dokładności wskazań użytkowych przyrządów pomiarowych analogowych i cyfrowych oraz praktyczne
Bardziej szczegółowoWzorcowanie wzorców masy, odwaŝników i obciąŝników.
Wzorcowanie wzorców masy, odwaŝników i obciąŝników. Wstęp Pomiary masy, obok pomiarów długości, naleŝą do najstarszych pomiarów na świecie. Według zapisów historycznych pierwsze wzmianki dotyczące urządzeń
Bardziej szczegółowoPROGRAM PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH
Dokumentacja wykonana w ramach projektu SPOWKP/1.1.2/183/032 INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY JEDNOSTKA DS. PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH PROGRAM PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH W ZAKRESIE
Bardziej szczegółowoPOMIAR CZĘSTOTLIWOŚCI I INTERWAŁU CZASU
Nr. Ćwicz. 7 Politechnika Rzeszowska Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I POMIAR CZĘSOLIWOŚCI I INERWAŁU CZASU Grupa:... kierownik 2... 3... 4... Ocena I. CEL ĆWICZENIA Celem
Bardziej szczegółowoPOMIARY WYMIARÓW ZEWNĘTRZNYCH, WEWNĘTRZNYCH, MIESZANYCH i POŚREDNICH
PROTOKÓŁ POMIAROWY Imię i nazwisko Kierunek: Rok akademicki:. Semestr: Grupa lab:.. Ocena.. Uwagi Ćwiczenie nr TEMAT: POMIARY WYMIARÓW ZEWNĘTRZNYCH, WEWNĘTRZNYCH, MIESZANYCH i POŚREDNICH CEL ĆWICZENIA........
Bardziej szczegółowoSzkoła Letnia STC Łódź mgr inż. Paulina Mikoś
1 mgr inż. Paulina Mikoś Pomiar powinien dostarczyć miarodajnych informacji na temat badanego materiału, zarówno ilościowych jak i jakościowych. 2 Dzięki temu otrzymane wyniki mogą być wykorzystane do
Bardziej szczegółowoWZORCOWANIE MOSTKÓW DO POMIARU BŁĘDÓW PRZEKŁADNIKÓW PRĄDOWYCH I NAPIĘCIOWYCH ZA POMOCĄ SYSTEMU PRÓBKUJĄCEGO
PROBLEMS AD PROGRESS METROLOGY PPM 18 Conference Digest Grzegorz SADKOWSK Główny rząd Miar Samodzielne Laboratorium Elektryczności i Magnetyzmu WZORCOWAE MOSTKÓW DO POMAR BŁĘDÓW PRZEKŁADKÓW PRĄDOWYCH APĘCOWYCH
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE KALIBRATORÓW DO ADIUSTACJI, WZORCOWANIA I SPRAWDZANIA URZĄDZEŃ
II Konferencja aukowa KWS'05 "Informatyka- sztuka czy rzemios o" 15-18 czerwca 2005, Z otniki Luba skie ZASOSOWAIE KALIBRAORÓW DO ADIUSACJI, WZORCOWAIA I SPRAWDZAIA URZĄDZEŃ Andrzej Olencki Instytut Informatyki
Bardziej szczegółowoPGNiG SA Oddział CLPB inspiratorem jakości badań i pomiarów w branży gazowniczej. Jolanta Brzęczkowska
PGNiG SA Oddział CLPB inspiratorem jakości badań i pomiarów w branży gazowniczej Jolanta Brzęczkowska Misja laboratorium Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze pełni w sposób profesjonalny, niezależny,
Bardziej szczegółowoWzorzec analityczny do absorpcyjnej spektrometrii atomowej Niepewność stężenia roztworu
Wzorzec analityczny do absorpcyjnej spektrometrii atomowej Niepewność stężenia roztworu Spektrometr do absorpcji atomowej Anna Kujawska 1 CRM to wzorce analityczne opatrzone certyfikatem, które certyfikowano
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 257 ds. Metrologii Ogólnej
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 257 ds. Metrologii Ogólnej STRESZCZENIE Komitet Techniczny 257 ds. Metrologii Ogólnej został powołany w ramach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, którego misją jest sprawne
Bardziej szczegółowoElastyczny zakres akredytacji
Elastyczny zakres akredytacji podejście praktyczne na przykładzie laboratoriów Centrum Badań Jakości sp. z o.o. w Lubinie Katarzyna Rajczakowska Warszawa, grudzień 2010 r. Elastyczny zakres w dokumentach
Bardziej szczegółowoMetrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru w różnych pozycjach pracy Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Metrologia
Bardziej szczegółowo3 ISO17025_2005 3_1 Księga systemu. 3 ISO17025_2005 4_1 polityka jakości
Materiały Kierownik Laboratorium Systemu Zarządzania Jakością w Laboratoriach wg Zagadnienie do przerobienia 1. System wzajemnego uznawania na świecie i w Polsce oraz rola akredytacji laboratoriów w systemie
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do rachunku niepewności pomiarowej. Jacek Pawlyta
Wprowadzenie do rachunku niepewności pomiarowej Jacek Pawlyta Fizyka Teorie Obserwacje Doświadczenia Fizyka Teorie Przykłady Obserwacje Przykłady Doświadczenia Przykłady Fizyka Potwierdzanie bądź obalanie
Bardziej szczegółowoObowiązuje od: r.
Wydanie: czwarte Data wydania: 24.04.2018 Strona 1 z 6 Obowiązuje od: 24.04.2018 r. Wydanie: czwarte Data wydania: 24.04.2018 Strona 2 z 6 1. Zakres stosowania Niniejszy dokument stosowany jest na potrzeby
Bardziej szczegółowoLaboratorium metrologii
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki Instytut Technologii Mechanicznej Laboratorium metrologii Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Temat ćwiczenia: Pomiary wymiarów zewnętrznych Opracował:
Bardziej szczegółowoKwalifikacja wyposażenia pomiarowego w laboratorium jako element walidacji procesu badawczego.
XVII Sympozjum Klubu POLLAB 2011 Wymagania Techniczne Normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej 3 W A L I D A C J A Kwalifikacja wyposażenia pomiarowego w laboratorium jako element walidacji
Bardziej szczegółowoNiepewność pomiaru masy w praktyce
Niepewność pomiaru masy w praktyce RADWAG Wagi Elektroniczne Z wszystkimi pomiarami nierozłącznie jest związana Niepewność jest nierozerwalnie związana z wynimiarów niepewność ich wyników. Podając wyniki
Bardziej szczegółowoUTRZYMANIE WDROŻONEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM WZORCUJĄCYM (LPO)
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 2 (154) 2010 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 2 (154) 2010 Bogumiła Zwierchanowska* UTRZYMANIE WDROŻONEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA W LABORATORIUM
Bardziej szczegółowoZmiany w wymaganiach polityk PCA: DA-05, DA-06 i DAB-07
POLLAB-PETROL 23-24.04.2012, Warszawa. Zmiany w wymaganiach polityk PCA: DA-05, DA-06 i DAB-07 Jolanta Kowalczyk 1 DA-05 Polityka dotycząca uczestnictwa w badaniach biegłości wydanie 5 z 17.11.2011 r.
Bardziej szczegółowoKlub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wyznaczanie odstępów między wzorcowaniami jak sobie z tym poradzić?
Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Wyznaczanie odstępów między wzorcowaniami jak sobie z tym poradzić? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Wymagania normy ISO/IEC 17025 5.5
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowy słownik metrologii - pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane VIM
Międzynarodowy słownik metrologii - pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane VIM WYMAGANIA TECHNICZNE NORMY PN-EN ISO/17025 W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ - 4 MIARODAJNOŚĆ WYNIKÓW BADAŃ Andrzej
Bardziej szczegółowoPrezentacja Ślesin maj 2008
Prezentacja Ślesin maj 2008 1 POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI ul. Szczotkarska 42 01-382 Warszawa Tel. (0 22) 355-70-00; Fax. (0 22) 355 70 18 http:// www.pca.gov.pl e-mail: sekretariat@ pca.gov.pl 2 Praemonitus,
Bardziej szczegółowoOCENA ZGODNOŚCI A METROLOGIA PRZEMYSŁOWA
OCENA ZGODNOŚCI A METROLOGIA PRZEMYSŁOWA ZAPEWNIENIE JAKOŚCI WYPOSAŻENIA POMIAROWEGO NA PRZYKŁADZIE WAG ELEKTRONICZNYCH Jacek Pilecki Kierownik kontroli jakości Pełnomocnik SZJ 2 Ocena zgodności Prawna
Bardziej szczegółowoJAK UNIKAĆ PODWÓJNEGO LICZENIA SKŁADOWYCH NIEPEWNOŚCI? Robert Gąsior
Robert Gąsior Omówię klasyczne, nieco zmodyfikowane, podejście do szacowania niepewności wewnątrz-laboratoryjnej, oparte na budżecie niepewności. Budżet taki zawiera cząstkowe niepewności, które są składane
Bardziej szczegółowoAudit techniczny w laboratorium ASA. Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego
Audit techniczny w laboratorium ASA Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego 2008 Pkt. 4.4 normy Przegląd zapytań, ofert i umów - procedura przeglądu zleceń
Bardziej szczegółowoNiepewność pomiaru. Wynik pomiaru X jest znany z możliwa do określenia niepewnością. jest bledem bezwzględnym pomiaru
iepewność pomiaru dokładność pomiaru Wynik pomiaru X jest znany z możliwa do określenia niepewnością X p X X X X X jest bledem bezwzględnym pomiaru [ X, X X ] p Przedział p p nazywany jest przedziałem
Bardziej szczegółowoMetrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy Maszyny i Urządzenia Energetyczne IV rok Badanie manometru z wykorzystaniem wzorca grawitacyjnego Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń
Bardziej szczegółowoMetrologia w laboratorium Wzorcowania wewnętrzne ogólne wymagania dla laboratoriów
Metrologia w laboratorium Wzorcowania wewnętrzne ogólne wymagania dla laboratoriów Andrzej Hantz Kierownik Laboratorium Pomiarowego RADWAG Wagi Elektroniczne Wymagania normy ISO/IEC 17025 w zakresie nadzoru
Bardziej szczegółowoSPRAWDZANIE SPRAWDZIANU DWUGRANICZNEGO TŁOCZKOWEGO DO OTWORÓW
PROTOKÓŁ POMIAROWY Imię i nazwisko Kierunek: Rok akademicki:. Semestr: Grupa lab:.. Ocena.. Uwagi TEMAT: Ćwiczenie nr SPRAWDZANIE SPRAWDZIANU DWUGRANICZNEGO TŁOCZKOWEGO DO OTWORÓW CEL ĆWICZENIA........
Bardziej szczegółowoW prowadzonych pracach Instytut współpracuje z naukowymi organizacjami międzynarodowymi, w tym:
STRONA GŁÓWNA ORGANIZACJA ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚĆ INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ Działalność Instytutu Techniki Budowlanej obejmuje: badania naukowe i prace rozwojowe dla potrzeb budownictwa dotyczące:
Bardziej szczegółowoCO NOWEGO W NORMALIZACJI EUROPEJSKIEJ ZWIĄZANEJ Z AKUSTYKĄ BUDOWLANĄ
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (157) 2011 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (157) 2011 Anna lżewska* CO NOWEGO W NORMALIZACJI EUROPEJSKIEJ ZWIĄZANEJ Z AKUSTYKĄ BUDOWLANĄ
Bardziej szczegółowoWyposażenie pomiarowe w przemyśle
Wyposażenie pomiarowe w przemyśle RADWAG Wagi Elektroniczne Wyposażenie pomiarowe znajdujące się w jakiejkolwiek gałęzi przemysłu, podobnie jak w laboratoriach, podlega na różnym poziomie odpowiedniemu
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR
30.11.2011 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 317/17 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1235/2011 z dnia 29 listopada 2011 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1222/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady
Bardziej szczegółowoDokładność pomiaru, a dokładność przyrządu pomiarowego na przykładzie pomiaru masy w laboratorium przy zastosowaniu wagi elektronicznej
XVIII Sympozjum Klubu POLLAB 2012 Wymagania Techniczne Normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej 4 M I A R O D A J N O Ś Ć W Y N I K Ó W B A D A Ń Dokładność pomiaru, a dokładność przyrządu pomiarowego
Bardziej szczegółowoJAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH
JAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH dr inż. Agnieszka Wiśniewska EKOLAB Sp. z o.o. agnieszka.wisniewska@ekolab.pl DZIAŁALNOŚĆ EKOLAB SP. Z O.O. Akredytowane laboratorium badawcze
Bardziej szczegółowoWzorcowanie mierników temperatur Błędy pomiaru temperatury
Katedra Termodynamiki, Teorii Maszyn i Urządzeń Cieplnych W9/K2 Miernictwo Energetyczne laboratorium Wzorcowanie mierników temperatur Błędy pomiaru temperatury Instrukcja do ćwiczenia nr 3 Opracował: dr
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Energetyka Rodzaj przedmiotu: kierunkowy ogólny Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE C1. Uzyskanie podstawowej wiedzy
Bardziej szczegółowoW prowadzonych pracach Instytut współpracuje z naukowymi organizacjami międzynarodowymi, w tym:
STRONA GŁÓWNA ORGANIZACJA ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚĆ INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ Działalność Instytutu Techniki Budowlanej obejmuje: badania naukowe i prace rozwojowe dla potrzeb budownictwa dotyczące:
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy na kierunku: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU PRZEWODNIK
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 5. POMIARY NAPIĘĆ I PRĄDÓW STAŁYCH Opracowała: E. Dziuban. I. Cel ćwiczenia
ĆWICZEIE 5 I. Cel ćwiczenia POMIAY APIĘĆ I PĄDÓW STAŁYCH Opracowała: E. Dziuban Celem ćwiczenia jest zaznajomienie z przyrządami do pomiaru napięcia i prądu stałego: poznanie budowy woltomierza i amperomierza
Bardziej szczegółowo