Makroekonomia : podręcznik europejski / Michael Burda, Charles

Transkrypt

1 Makroekonomia : podręcznik europejski / Michael Burda, Charles Wyplosz. wyd. 3. Warszawa, 2013 Spis treści Przedmowa 17 Część I Wprowadzenie do makroekonomii 21 Rozdział 1. Co to jest makroekonomia? Wprowadzenie Dochód i produkcja Bezrobocie Czynniki produkcji i podział dochodów Inflacja Rynki finansowe a realna gospodarka Gospodarka otwarta Makroekonomia w długim okresie: wzrost gospodarczy Makroekonomia w krótkim okresie: cykle koniunkturalne Makroekonomia jako nauka Geneza makroekonomii Makroekonomia a mikroekonomia Makroekonomia a polityka gospodarcza Popyt i podaŝ Metoda makroekonomii Przedmiot analizy Teoria a rzeczywistość Analiza pozytywna i analiza normatywna Weryfikacja teorii: rola danych empirycznych Modelowanie makroekonomiczne i prognozowanie Zawartość podręcznika Struktura Spory i kompromis Myślenie ścisłe a myślenie intuicyjne Dane i instytucje Europa 52 Rozdział 2. Rachunki makroekonomiczne Wprowadzenie Produkt krajowy brutto Trzy definicje produktu krajowego brutto Wartości realne a wartości nominalne, deflatory a wskaźniki cen 61

2 Mierzenie i interpretowanie PKB Strumienie dochodów i wydatków Schemat ruchu okręŝnego Streszczenie schematu ruchu okręŝnego Więcej szczegółów Podstawowe toŝsamości rachunkowe ToŜsamości rachunkowe a zaleŝności ekonomiczne Bilans płatniczy Rachunek obrotów bieŝących i jego elementy Rachunek obrotów kapitałowych i finansowych Błędy i opuszczenia Znaczenie rachunków 85 Podsumowanie 87 Część II Gospodarka w długim okresie 93 Rozdział 3. Podstawy teorii wzrostu gospodarczego Wprowadzenie Wzrost gospodarczy: fakty i stylizowane fakty Fenomen wzrostu gospodarczego Przyczyny wzrostu: zagregowana funkcja produkcji Pięć stylizowanych faktów Kaldora o wzroście gospodarczym Stan ustalony Akumulacja kapitału i wzrost gospodarczy Oszczędności, inwestycje i akumulacja kapitału Akumulacja kapitału i deprecjacja Charakterystyka stanu ustalonego Oszczędności a wzrost Złota reguła Wzrost liczby ludności a wzrost gospodarczy Postęp technologiczny a wzrost gospodarczy Rachunkowość wzrostu Dekompozycja Solowa Akumulacja kapitału Wzrost zatrudnienia Wkład zmiany technologicznej we wzrost gospodarczy 133 Podsumowanie 134 Rozdział 4. Wzrost gospodarczy w długim okresie Wprowadzenie Hipoteza konwergencji Bezgraniczny optymizm modelu Solowa Rzeczywistość: kluby wzrostu i pułapki wzrostu Konwergencja uwarunkowana i brakujące zasoby 144

3 Kapitał ludzki Infrastruktura publiczna Infrastruktura społeczna Rola brakujących zasobów MoŜliwości wzrostu endogenicznego Warunek wystarczający wzrostu endogenicznego Efekty zewnętrzne a stałe przychody od akumulowanych zasobów Wiedza Fakty potwierdzające hipotezę wzrostu endogenicznego: długie fale Polityka wspierania wzrostu Edukacja i badania naukowe Własność intelektualna, patenty i polityka ochrony konkurencji Swoboda handlu i konkurencji Polityka: demokracja, równość i stabilność 171 Podsumowanie 173 Rozdział 5. Rynki pracy a bezrobocie Wprowadzenie Popyt i podaŝ na rynku pracy PodaŜ pracy i wybór między konsumpcją a czasem wolnym Popyt na pracę, produktywność i płace realne Równowaga na rynku pracy Interpretacja bezrobocia Statyczna interpretacja bezrobocia Bezrobocie przymusowe i dostosowywanie się płacy realnej Negocjacje i sztywność płacy realnej Minima socjalne i sztywność płacy realnej Płace efektywnościowe i sztywność płacy realnej Dynamiczna interpretacja bezrobocia Grupy osób na rynku pracy i przepływy między nimi Zasoby, strumienie i bezrobocie frykcyjne Zwalnianie z pracy i cięŝar bezrobocia Podejmowanie pracy i czas trwania bezrobocia Stopa bezrobocia odpowiadająca równowadze Koncepcja stopy bezrobocia odpowiadającej równowadze Doświadczenia Europy Rzeczywiste bezrobocie i bezrobocie odpowiadające równowadze 220 Podsumowanie 221 Rozdział 6. Pieniądz, ceny i kursy walutowe w długim okresie Wprowadzenie Pieniądz i zasada neutralności pieniądza Pieniądz Pieniądz i ceny Pieniądz, ceny i wielkość produkcji 236

4 6.3. Nominalne i realne kursy walutowe Nominalne kursy walutowe Realne kursy walutowe Zmiany nominalnych i realnych kursów walutowych Pomiar realnego kursu walutowego Kurs walutowy w długim okresie: parytet siły nabywczej 245 Podsumowanie 247 Część III Gospodarka w krótkim okresie 251 Rozdział 7. Udzielanie poŝyczek, zapoŝyczanie się i ograniczenie budŝetowe Wprowadzenie Myślenie o przyszłości Przyszłość ma cenę Hipoteza racjonalnych oczekiwań Przypowieść o Robinsonie Crusoe Międzyokresowe ograniczenie budŝetowe gospodarstwa domowego Konsumpcja i wymiana międzyokresowa Realna stopa procentowa Majątek i zdyskontowane wartości zaktualizowane Międzyokresowe ograniczenie budŝetowe przedsiębiorstwa i sektora prywatnego Przedsiębiorstwo i decyzje inwestycyjne Funkcja produkcji Koszt inwestycji Międzyokresowe ograniczenie budŝetowe skonsolidowanego sektora prywatnego Publiczne i prywatne ograniczenie budŝetowe Publiczne ograniczenie budŝetowe Skonsolidowane publiczne i prywatne ograniczenie budŝetowe Twierdzenie o równowaŝności ricardiańskiej Zawodność równowaŝności ricardiańskiej Rachunek obrotów bieŝących a narodowe ograniczenie budŝetowe Podstawowy rachunek obrotów bieŝących Gwarancje przestrzegania międzynarodowych umów kredytowych i zaciąganie poŝyczek przez kraje 286 Podsumowanie 289 Rozdział 8. Popyt sektora prywatnego: konsumpcja i inwestycje Wprowadzenie Konsumpcja Optymalna konsumpcja Wnioski 298

5 Majątek czy dochód? Funkcja konsumpcji Inwestycje Optymalny zasób kapitału Inwestycje a realna stopa procentowa Zasada przyśpieszenia Inwestycje a współczynnik q Tobina Mikroekonomiczne podstawy współczynnika q Tobina Funkcja inwestycji 329 Podsumowanie 330 Rozdział 9. Pieniądz i polityka pienięŝna Wprowadzenie Co to jest pieniądz i kto go wytwarza? Definicje pieniądza Producenci pieniądza: banki centralne i banki komercyjne Kreacja pieniądza przez banki komercyjne Kontrola podaŝy pieniądza przez bank centralny Kreacja rezerw bankowych przez bank centralny Krótkookresowa równowaga na rynku pieniądza Rynek pieniądza Popyt na pieniądz Równowaga rynkowa Operacje otwartego rynku Polityka pienięŝna w praktyce Cele Narzędzia i cele pośrednie Reguła Taylora Instytucje finansowe i kontrola obiegu pieniądza Regulacja i nadzór Bank centralny jako kredytodawca ostatniej instancji Innowacje technologiczne w bankowości a kontrola ilości pieniądza 372 Podsumowanie 373 Rozdział 10. Równowaga makroekonomiczna w krótkim okresie Wprowadzenie Zagregowany popyt a rynek dóbr ZałoŜenie o równowadze rynkowej Czynniki, od których zaleŝy popyt Równowaga na rynku dóbr Keynesowski mnoŝnik Zmienne endogeniczne i zmienne egzogeniczne Rynek dóbr i krzywa IS Od linii 45 do krzywej IS Nachylenie krzywej IS a mnoŝnik 396

6 Poza krzywą IS Kluczowe rozróŝnienie: ruchy wzdłuŝ krzywej IS a przesunięcia całej krzywej IS Rynek pieniądza i krzywa LM Krzywa LM Nachylenie krzywej LM Poza krzywą LM Ruchy wzdłuŝ krzywej LM a przesunięcia całej krzywej LM Reguła Taylora i krzywa TR Krzywa odpowiadająca regule Taylora: krzywa TR Nachylenie krzywej TR Ruchy wzdłuŝ krzywej TR a przesunięcia całej krzywej TR Równowaga makroekonomiczna Model IS-LM Model IS-TR Czym róŝnią się wykresy LM i TR? 417 Podsumowanie 417 Rozdział 11. Międzynarodowe przepływy kapitału a równowaga makroekonomiczna Wprowadzenie Skutki bycia małym Międzynarodowe przepływy finansowe Warunek parytetu stopy procentowej Wykres IFM Mobilność kapitału a ograniczenia dotyczące rachunku finansowego Systemy kursu walutowego Zapowiedź tego, co będzie dalej Produkcja i stopa procentowa przy stałym kursie walutowym Czym jest system stałego kursu walutowego? Utrata moŝliwości prowadzenia samodzielnej polityki pienięŝnej Zakłócenia popytu Zakłócenia na międzynarodowym rynku finansowym Zmiana poziomu kursu Produkcja i stopa procentowa przy płynnym kursie walutowym Polityka pienięŝna Zakłócenia popytu Zakłócenia na międzynarodowym rynku finansowym Stały czy płynny kurs walutowy? 448 Podsumowanie 450 Rozdział 12. Produkcja, zatrudnienie i inflacja Wprowadzenie Równowaga ogólna przy giętkich cenach: przypadek neoklasyczny 456

7 Od keynesowskiego krótkiego okresu do neoklasycznego długiego okresu Wyznaczana przez podaŝ produkcja w długim okresie Konsekwencje dla długiego okresu Krzywa Phillipsa: złudzenie czy stylizowany fakt? Odkrycie Phillipsa Prawo Okuna a interpretacja krzywej podaŝy Trudne pytania o krzywą Phillipsa Rachunkowość inflacji: bitwa o marŝe Ceny i koszty Bitwa o marŝe: prosta opowieść Produktywność i udział pracy w wartości produkcji Cykliczne zmiany narzutów Szerzej o podstawowej stopie inflacji Uzupełnienie obrazu: szoki podaŝowe Inflacja, bezrobocie i produkcja Rehabilitacja krzywej Phillipsa Podstawowa inflacja i długi okres Zagregowana podaŝ Czynniki przesuwające krzywą Phillipsa i krzywą zagregowanej podaŝy Od krótkiego do długiego okresu 491 Podsumowanie 493 Rozdział 13. Zagregowany popyt i zagregowana podaŝ Wprowadzenie Zagregowany popyt i zagregowana podaŝ przy stałym kursie walutowym Zagregowany popyt w długim okresie Krótkookresowa krzywa zagregowanego popytu Przesunięcia wzdłuŝ krzywej AD a przesunięcia całej krzywej AD Kompletny system Polityka fiskalna i zakłócenia popytu Polityka pienięŝna i korekty kursu walutowego Zagregowany popyt i zagregowana podaŝ przy zmiennym kursie walutowym Przygotowanie: równanie Fishera Zagregowany popyt w długim okresie Krótkookresowa krzywa zagregowanego popytu Przesunięcia wzdłuŝ krzywej AD a przesunięcia całej krzywej AD Kompletny system Polityka pienięŝna Jak posługiwać się modelem AD-AS? Opóźnienia Szoki podaŝowe 530

8 Szoki popytowe Dezinflacja 539 Podsumowanie 543 Rozdział 14. Rynki aktywów Wprowadzenie Jak działają rynki aktywów? Unikalne cechy rynków finansowych Skutki: naturalna niestabilność Funkcje rynków aktywów Pośrednictwo Cena czasu Alokacja ryzyka Cena ryzyka Ceny i dochodowość aktywów Ceny obligacji Ceny akcji Aktywa bardziej złoŝone Informacja a efektywność rynku ArbitraŜ RóŜnica między ceną zakupu a ceną sprzedaŝy Skutki efektywności rynku Rynki aktywów i makroekonomia Rynki finansowe i transmisja polityki pienięŝnej Efektywność rynku czy spekulacyjny obłęd? 574 Podsumowanie 580 Rozdział 15. Kurs walutowy Wprowadzenie Rynek walutowy NajwaŜniejsze cechy rynków walutowych Narzędzia Trójstronny arbitraŝ Parytet stopy procentowej Parytet stopy procentowej z zabezpieczeniem Parytet stopy procentowej bez zabezpieczenia Premie za ryzyko ArbitraŜ na realnych stopach procentowych w długim okresie Powrót do równowagi makroekonomicznej Jak powstaje kurs walutowy w krótkim okresie? Kurs walutowy jako cena składnika aktywów Skutki spełnienia warunku parytetu stopy procentowej Pozorna sprzeczność i jej usunięcie Podstawowe czynniki decydujące o poziomie nominalnego kursu walutowego 604

9 15.6. Jak powstaje kurs walutowy w długim okresie? Długi okres a podstawowy rachunek obrotów bieŝących Realny kurs walutowy odpowiadający równowadze a podstawowy rachunek obrotów bieŝących w długim okresie Podstawowe czynniki decydujące o poziomie realnego kursu walutowego Jak traktować realny kurs walutowy odpowiadający równowadze? Od długiego do krótkiego okresu Zmienność kursu walutowego a kryzysy walutowe Zmienność kursu i moŝliwość prognozowania Kryzysy walutowe 621 Podsumowanie 623 Część IV Polityka makroekonomiczna w gospodarce globalnej 627 Rozdział 16. Zarządzanie popytem Wprowadzenie Zarządzanie popytem: o co w ogóle chodzi? Równowaga czy nierównowaga oto jest pytanie Trwałość oczekiwań i podstawowa inflacja Koszty inflacji Przeszkody utrudniające zarządzanie popytem Frisch, Slutsky i współczesna teoria cyklu koniunkturalnego Niepewność, opóźnienia i krytyka Friedmana zarządzania popytem Polityczne przeszkody w zarządzaniu popytem Zarządzanie popytem i przyczyny wahań cyklicznych Szoki popytowe czy szoki podaŝowe? Wyzwanie ze strony teorii realnego cyklu koniunkturalnego Czy warto zarządzać popytem? 667 Podsumowanie 668 Rozdział 17. Polityka fiskalna, dług i renta emisyjna Wprowadzenie Polityka fiskalna a dobrobyt ekonomiczny Dostarczanie dóbr publicznych i usług Redystrybucja dochodów: sprawiedliwość kontra efektywność Makroekonomiczna polityka stabilizacyjna Konsumpcja i wygładzanie podatków Stabilizowanie produkcji i zatrudnienia Automatyczne stabilizatory Jak interpretować liczby w budŝecie? Finansowanie deficytu: dług publiczny i renta emisyjna Dług publiczny w przypadku braku wzrostu i braku inflacji Dług publiczny w przypadku wzrostu i braku inflacji 694

10 Dług publiczny w przypadku wzrostu a inflacyjne finansowanie Trzy sposoby stabilizowania długu publicznego Zmniejszanie deficytu Wykorzystanie renty emisyjnej i podatek inflacyjny Niespłacenie długu 701 Podsumowanie 703 Rozdział 18. Polityka gospodarcza w długim okresie Wprowadzenie Efektywność rynku i ekonomia podaŝowa Ideał efektywności: konkurencja doskonała Konkurencja niedoskonała i renty ekonomiczne Zawodność rynku a ogólna efektywność rynku Opodatkowanie jako cena za interwencję państwa w gospodarce Konieczność opodatkowania Wpływ opodatkowania na efektywność Szkodliwy wpływ opodatkowania na podstawę opodatkowania Polityka gospodarcza na rynku pracy ZróŜnicowanie i niepełna informacja Niedoskonałość umów i regulacja rynku pracy Wpływ polityki socjalnej na motywację i opodatkowanie Ekonomia polityczna reformy rynku pracy Polityka gospodarcza na rynkach produktów Kontrola efektów zewnętrznych Państwo a problem zawodnych rynków 746 Podsumowanie 751 Rozdział 19. Architektura międzynarodowego systemu walutowego Wprowadzenie Historia systemów walutowych Jak działał system waluty złotej? Okres międzywojenny System kursów stałych z Bretton Woods Europejski System Walutowy i Unia Walutowa Międzynarodowy Fundusz Walutowy Warunki MFW i pomoc MFW Specjalne prawa ciągnienia Kontrola Kryzysy walutowe Kryzysy, kryzysy Kryzys pierwszej generacji Kryzysy następnych generacji ZaraŜanie Nadzór Wybór systemu kursu walutowego 794

11 Stara debata: stały czy zmienny kurs walutowy? Nowa debata: liberalizacja przepływów finansowych Unie walutowe, dolaryzacja i izby walutowe Europejska Unia Walutowa 806 Podsumowanie 808 Rozdział 20. Epilog Rewolucja keynesowska Rewolucja monetarystyczna Rewolucja racjonalnych oczekiwań Mikropodstawy makroekonomii Nowa keynesowska makroekonomia: najnowsza synteza Ekonomia instytucjonalna i ekonomia polityczna Rynki pracy Wzrost i rozwój Wnioski 826 Bibliografia 829 Słownik 833 Indeks 865 oprac. BPK