Struktura prezentacji

Transkrypt

1

2 Struktura prezentacji Miejsce modeli i strategii w wyjaśnianiu naukowym Dzielnice i miasta post-socjalistyczne Polski i Europy Centralnej Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Przykłady modeli Ocena i wnioski dla praktyki i nauki

3 Miejsce modeli i strategii w wyjaśnianiu naukowym Budowa modeli to w metodologii badań naukowych (również nauk społecznych) sposób uprawiania teorii (S. Nowak, 1985, 2007, s. 444) Analiza istniejących modeli oraz tzw. dobrych praktyk to istotne źródło poznawania mechanizmów kształtowania np. miast

4 Miejsce modeli i strategii w wyjaśnianiu naukowym Modele działania w społecznej rzeczywistości Modele i przykłady dobrych praktyki jako źródło wiedzy empirycznej Różne stopnie ogólności modelu Model jako narzędzie wyjaśniania zjawisk społeczno-przestrzennych Model jako narzędzie przewidywania, planowania zmian. Strategie jako wyraz stanu wiedzy i aspiracji elity kształtującej dokumenty strategiczne

5 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Odnowione miasta postsocjalistyczne: konkurencyjne i atrakcyjne New Post-Socialist City: Competitive and Attractive - Projekt realizowany w ramach: Programu dla Europy Środkowej i współfinansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Uczestnikami jest 8 instytucji z 5 krajów: Polski, Niemiec, Republiki Czeskiej Słowacji i Słowenii.

6 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze IGiPZ PAN w Warszawie jest partnerem wiodącym i koordynującym prace pozostałych partnerów projektu, tj.: -Ośrodek Kultury im. Cypriana Norwida z Krakowa, -Urząd Miasta Velenje (Słowenia), -Urząd Dzielnicy Praga 11 (Czechy), - Agencję Rozwoju Regionu Usti (Czechy), - Agencję Rozwoju Regionu Gemer (Słowacja), - Uniwersytet w Ljubljanie (Słowenia) - Instytut Technologii w Karlsruhe (Niemcy).

7 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Co zrobić, aby miasta i dzielnice postsocjalistyczne stały się atrakcyjne do życia, mieszkania i inwestowania? Badania podjęte w ramach projektu wpisują się w aktualnie prowadzoną regionalną i miejską politykę Unii Europejskiej zapewnienia zrównoważonego rozwoju miast i w miastach -zwłaszcza Europy Środkowej - poprzez zmniejszenie dysproporcji i poprawę jakości życia mieszkańców. Badaniom towarzyszą konkretne inwestycje. Przyjęto założenie, że każda inwestycja jest przykładem działań ułatwiających realizację szczegółowych celów składających się na poprawę warunków życia w miastach postsocjalistycznych.

8 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Jeśli dla społeczności lokalnej problemem jest brak oferty wydarzeń kulturalnych, to celem szczegółowych badań stało się stworzenie modelu rozwoju oferty kulturalnej i społecznej dla takiej dzielnicy. Koncepcja takiego modelu wypracowywana jest przez partnera projektu - Ośrodek Kultury im. C.K Norwida w formie budowy ArtZony czyli nowoczesnej galerii i miejsca spotkań artystów w krakowskiej Nowej Hucie.

9 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Jeśli problemem była niska jakość przestrzeni międzyblokowych, to prowadzone są szczegółowe badania i poszukiwane rozwiązania przy współpracy z partnerem ze Słowenii samorządem miasta Velenje - poprzez poszukiwanie pomysłów na rzecz poprawy warunków życia i jakości przestrzeni publicznej między blokami.

10 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Problemami słabej identyfikacji społeczności lokalnej z miejscem zamieszkania wraz z możliwością sprawdzenia sposobów rozwiązania tego problemu zajmuje się szczególnie partner projektu z Pragi (Dzielnica 11 Jizni Mesto), poprzez stworzenie modelu rozwoju przedsiębiorczości w dzielnicach postsocjalistycznych.

11 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Problem znalezienia nowych - nowoczesnych funkcji dla wielu budynków użyteczności publicznej powstałych w latach , poddany został analizie w kontekście powstawania i organizowania historycznego muzeum osobliwości socjalizmu w Hnusta na Słowacji.

12 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Pozostałe problemy dotyczące wszystkich badanych miast, a wymagające pogłębionych badań to: -większe niż w innych dzielnicach bezrobocie - mniejsza aktywność gospodarcza wyrażająca się znacznie mniejszą liczbą zlokalizowanych tu przedsiębiorstw - gorszy stan ładu przestrzennego, - monotonna architektur, jakości oraz estetyka budynków i osiedli.

13 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Elementem poznawczym jest bezpośrednia obserwacja relacji pomiędzy procesami inwestycyjnymi a przemianami społecznymi i gospodarczymi w przestrzeni miast postsocjalistycznych. Zapotrzebowanie na modele postępowania lub narzędzia kształtowania lepszych warunków życia jest wyzwaniem badawczym. Testowanie dotychczasowych wiedzy i koncepcji badawczych poprzez realizację inwestycji w czterech krajach oraz zbieranie opinii ekspertów, mieszkańców, przedsiębiorców i władz samorządowych, przyniesie korektę i urealnienie proponowanych rozwiązań. Konfrontacja z rzeczywistością przyczyni się do weryfikacji i rozwoju samych koncepcji badawczych.

14 Projekt : geneza, główne założenia problemowe i badawcze Przyjęto założenie, że o niskiej ocenie dzielnic postsocialistycznych decydują następujące zjawiska, które stały się głównymi problemami badawczymi: 1. Brak oferty i wydarzeń kulturalnych 2. Niska jakość przestrzeni publicznej pomiędzy budynkami 3. Spadek aktywności gospodarczej mieszkańców 4. Niska jakość i estetyka budynków 5. Słaba identyfikacja społeczności z miejscem zamieszkania 6. Brak pomysłów na nowe funkcje dla budynków użyteczności publicznej powstałych w latach

15 Badania w projekcie ReNewtown Jak poprawić ocenę dzielnic postsocjalistycznych? Raport z badań marketingowych (wywiady z 458 osobami 5 krajów) Baza danych 60 dobrych praktyk Baza danych 90 inicjatyw ArtZona w Nowej Hucie (Kraków, PL) Renowacja przestrzeni publicznej (Velenje, SI) Centrum MSP in Jizni Mesto (Praga, CZ) Muzeum pamiątek socjalizmu (Hnusta, SK) Podręcznik modeli dla miast postsocjalistycznych Transnational Manual Strategia końcowa

16 Miasto postsocjalistyczne: wzorzec rewitalizacji obszaru miejskiego XXI wieku. Podręcznik działań modelowych projektu.

17 1. Brak oferty i wydarzeń kulturalnych (1/3) Niezależne Centrum Kultury Dzielnica Metelkova w Lublanie (Słowenia)

20 2. Niska jakość przestrzeni publicznych pomiędzy blokami (1/3) - Dzielnica Praga 11 w stolicy Czech - typowa dzielnica zbudowana w latach 70- tych i 80-tych XX wieku w krajach Europy Środkowej i Centralnej - Rewitalizacja przestrzeni międzyblokowych prowadzona jest przy ścisłej współpracy ze wspólnotami mieszkaniowymi - Proces podejmowania decyzji i przeprowadzenia inwestycji Mieszkańcy bloków wokół rewitalizowanej przestrzeni Przedstawiciele bloków (łącznicy pomiędzy władzami dzielnicy i mieszkańcami) Przygotowanie badań i dokumentacji projektowej Spotkania z mieszkańcami - korekta ostatnich szczegółów etap realizacji dalsza współpraca

21 2. Niska jakość przestrzeni publicznych pomiędzy blokami (2/3) Dziedziniec przy ulicach Křejpského Lečkova:) stan przed rewitalizacją

22 2. Niska jakość przestrzeni publicznych pomiędzy blokami (3/3) Dziedziniec przy ulicach Křejpského Lečkova: stan po realizacji projektu

23 3. Spadek aktywności gospodarczej mieszkańców (1/3) Opuszczony budynek przedszkola z lat 60-tych XX wieku -tętniące miejsce pracy Przedszkole w Lichtenberg (Berlin) przekształcone na miejsce pracy dla tzw. kreatywnych przemysłów. Inicjator: studio projektowe Anschlaege, przy współpracy z władzami dzielnicy.

24 3. Spadek aktywności gospodarczej mieszkańców (2/3) 2 lata bez czynszu umożliwiło odpowiedni dobór najemców bez konieczności wynajmowania wszystkich pomieszczeń 4000 m2 w tym 3000 m2 ogrodu Koszty operacyjne pokrywane są z dochodów z najmu (155 euro miesięcznie, przestrzeń do pracy) Coworking space

25 3. Spadek aktywności gospodarczej mieszkańców (3/3) MODEL WSPÓŁPRACY Wiedza + infrastruktura + ludzie (zasada dzielenia zasobów) Kto znalazł miejsce do pracy? Projektanci mody Fotografowie Ilustratorzy Filmowcy Pisarze

26 4. Niska jakość i estetyka budynków (1/3) Spółdzielnia mieszkaniowo-budowlana Jary na Ursynowie w Warszawie SMB Jary 84 bloki mieszkalne mieszkań ok mieszkańców Termoizolacja budynków Finansowanie z kredytu bankowego i subwencja państwa (25% kosztu inwestycji) ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych

27 4. Niska jakość i estetyka budynków (2/3) Spółdzielnia mieszkaniowo-budowlana Jary na Ursynowie w Warszawie SMB Jary Program termomodernizacji znacząco wpłynął na poprawę architektury i estetykę osiedla ze względu na inwestycje w: wejścia do budynków wymianę okien na klatkach schodowych Otoczenie bloków

28 4. Niska jakość i estetyka budynków (3/3) Spółdzielnia mieszkaniowo-budowlana Jary na Ursynowie w Warszawie Teren spółdzielni czeka na zagospodarowanie. Na tym terenie powstał kompleks sportowy Nowe budownictwo Park Jana Pawła II Usługi w partnerach

29 5. Słaba identyfikacja lokalnej społeczności z miejscem zamieszkania (1/2) Zarządzanie kwartałem miejskim (QM niem. Quartiersmanagement, ang. Neighbourhood Management) Körnerpark in Neukölln (Berlin) program Socially Integrative City (SIC) jedna z najbardziej udanych strategii dla zaniedbanych i zdegradowanych obszarów miejskich Program zintegrowany z polityką miejską Aktywny udział mieszkańców w procesie rewitalizacji odgrywa kluczową rolę Połączenie fizycznej odnowy przestrzeni z projektami miękkimi Finansowanie przez lokalne fundusze (neighbourhood funds)

30 5. Słaba identyfikacja lokalnej społeczności z miejscem zamieszkania (2/2) Zarządzanie kwartałem miejskim (Neighbourhood Management) Körnerpark in Neukölln (Berlin), Cele SIC Finansowanie Burgerjury (Neighbourhood Jury) Jak działa jury? Zapobieganie odpływowi ludności Rozwój dzielnicy Wzmocnienie zaangażowania mieszkańców Każdy QM (Quartiersmanagemnt) ma budżet roczny na realizację celów wyznaczonych w rocznym planie działania. Podział na projekty finansowane do euro, euro, Powyżej euro Dla konkretnej grupy odbiorców Wybrane kwartały miejskie w Berlinie powołały zespoły ds. zarządzania kwartałami (neighbourhood management teams) Dodatkowo dla wzmocnienia zaangażowania mieszkańców w proces rewitalizacji powołano sąsiedzkie jury w 2006 roku Skład: mieszkańcy wybrani losowo euro dla każdego jury na wybrane projekty i inicjatywy Wynagrodzenie dla członka jury 20 euro za spotkanie Efekty: 600 projektów zrealizowanych (stan na 2011 r.) Bardzo duże zaangażowanie mieszkańców Więcej na:

31 6. Brak pomysłów na znalezienie nowych funkcji dla budynków użyteczności publicznej Hostel Celica w Lublanie odrestaurowany budynek więzienia (na terenie dzielnicy Metelkova) Nr 1 wśród hosteli na świecie według Lonely Planet (2006)

32 Ocena i wnioski dla praktyki i nauki Miasto postsocjalistyczne: wzorzec rewitalizacji obszaru miejskiego XXI wieku. Podręcznik działań modelowych projektu. - Podręcznik modeli przedstawia 12 najczęściej spotykanych rodzajów rewitalizacji w miastach i dzielnicach, które powstały lub dynamicznie rozwijały się w latach Dokument Post-Socialist City: A Role Model for Urban Revitalisation in the 21st Century. Handbook of Models. będzie dostępny na stronie projektu - Zapraszamy do zapoznania się z broszurą na temat podręcznika modeli oraz sesję posterową, na której prezentujemy trzy zrealizowane akcje pilotażowe: w Nowej Hucie, Velenje (Słowenia) i Hnusta (Słowacja).

33 Ocena i wnioski dla praktyki i nauki Miasto postsocjalistyczne: wzorzec rewitalizacji obszaru miejskiego XXI wieku. Podręcznik działań modelowych projektu. - istnienie inicjatywy lokalnej wraz z jednostkami lub grupą (liderów) pilotujących projekt, - wsparcie poprzez interwencję zewnętrzną (publiczna lub prywatną) z poziomu: UE, krajowego lub regionalnego, - poparcie lub, co najmniej, nie ingerencja innych politycznych grup interesu, - włączenie projektów rewitalizacji w system dokumentów strategicznych i planistycznych wszystkich szczebli podziału administracyjnego - istnienie powszechnie dostępnej informacji o podejmowanych działaniach, ich skutkach i korzyściach, - Szerszy dostęp społeczności lokalnych do know how

34 Dziękujemy za uwagę Prof. dr hab. Grzegorz Węcławowicz Magdalena Wątorska-Dec P o l s k a A k a d e m i a N a u k Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Zakład Geografii Miast i Ludności ul. Twarda 51/55, Warszawa.