LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY I MIGRACJE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W 2013 R.

Transkrypt

1 LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY I MIGRACJE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W 2013 R. POPULATION, VITAL STATISTICS AND MIGRATIONS IN LUBUSKIE VOIVODSHIP IN 2013

2

3 URZĄD STATYSTYCZNY W ZIELONEJ GÓRZE ZIELONA GÓRA, ul. Spokojna 1 Kontakt: Contact: tel ; fax Adres w Internecie: Internet address: ZESPÓŁ REDAKCYJNY EDITORIAL BOARD Przewodniczący President Roman Fedak Z-ca przewodniczącego Vice-president Krystyna Motyl Członkowie Memebrs Wioletta Bielecka, Teresa Sokołowska, Bogusława Kołeczek, Anna Miśkiewicz, Robert Wróbel Opracowanie publikacji Publication preparation Angela Burchard, Zuzanna Sikora Prace obliczeniowe i edytorskie Calculations and editors Małgorzata Sadowska, Zuzanna Sikora Projekt okładki, graficzne wykonanie wykresów i map Cover design, graphics Marek Bartoszewicz, Edyta Leśniarek Druk: Urząd Statystyczny we Wrocławiu nakład 55 egz., B5 Cena 16,00 zł Printing: Statistical Office in Wrocław Establishment edition 55 duplicate, B5 Price zl

4 Przedmowa Urząd Statystyczny w Zielonej Górze przekazuje Państwu dziewiąte wydanie, ukazującej się corocznie, publikacji "Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie lubuskim", która jest opracowaniem tematycznym zawierającym podstawowe informacje statystyczne dotyczące aktualnego stanu i struktury ludności województwa. Opracowanie zawiera również zestaw informacji w układzie wojewódzkim, który umożliwia porównanie podstawowych wskaźników demograficznych z innymi województwami oraz Polską. Publikacja przedstawia wyniki bilansu ludności, który został sporządzony według stanu w dniu r. dla wszystkich jednostek podziału administracyjnego województwa. Bilans ten został opracowany przy przyjęciu za bazę do obliczeń wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z dnia r. Niniejsza publikacja zawiera niezbędne wyjaśnienia metodyczne, wyniki badań - syntezę oraz część tabelaryczną. W uwagach metodycznych podano źródło, metody badań oraz ważniejsze pojęcia i definicje prezentowanych wskaźników. Synteza przedstawia demograficzną charakterystykę województwa lubuskiego. W części tabelarycznej zamieszczono: tablice przeglądowe; informacje o liczbie i strukturze ludności w podziale na płeć i wiek według stanu w dniu r.; informacje o ruchu naturalnym ludności (małżeństwa, separacje, rozwody, urodzenia, zgony) oraz o migracjach ludności (wewnętrznych, zagranicznych i czasowych na okres ponad 3 miesiące), jakie miały miejsce w 2013 r. na terenie województwa lubuskiego. W celu pełniejszego zobrazowania tematu zamieszczono wykresy i mapki. Opracowanie jest również dostępne w wersji elektronicznej na stronach internetowych Urzędu. Przekazując publikację wyrażamy nadzieję, że spełni ona oczekiwania odbiorców, jednoczenie prosimy o nadsyłanie uwag, które postaramy się uwzględnić w kolejnych edycjach. Urząd Statystyczny w Zielonej Górze składa podziękowania wszystkim osobom i instytucjom uczestniczącym w pracach związanych z bieżącymi badaniami demograficznymi. D y r e k t o r Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze Roman Fedak Zielona Góra, lipiec 2014 r.

5 Preface The Statistical Office in Zielona Góra presents ninth issue of the publication, annual published, titled 'Population, vital statistics and migration in lubuskie voivodship' which is a thematic study presenting basic statistical data on the current state and structure of the population in lubuskie voivodship. Study contains also set of voivodship information as well as allowing to compare basic demographic indicators to other voivodships and Poland. This publication shows the results of the population balance which was done as of 31 December 2013 for all the units of the administrative division of the voivodship. The balance was made taking as the basis for calculations the results of the National Population and Housing Census held on March 31, The publication contains essential methodological notes, results of surveys - synthesis and tables. The methodological notes provide the source, survey methods, major concepts and definitions of the indexes used. Synthesis section presents a demographic description of lubuskie voivodship. The tables present: review tables; data on the population size and structure divided by sex and age as of 31 December 2013; vital statistics (marriages, separations, divorces, births, deaths); data on the migration of population (within the country, and temporary for a period of more than 3 months) which occurred in 2013 in lubuskie voivodship. In order to provide a complete picture of the subject, diagrams and maps are included. The publication is also available on the Internet. Presenting you this publication I hope it will meet the expectations of the recipients. I will be grateful for any comments that may contribute to the next editions of the publication. The Statistical Office in Zielona Góra would like to express gratitude to all persons and institutions which contributed involved in current demographic research. P r e s i d e n t of the Statistical Office in Zielona Góra Roman Fedak Zielona Góra, July 2014

6 5 SPIS RZECZY CONTENTS Strona Page Przedmowa... Preface Uwagi metodyczne... Methodological notes Wyniki badań - synteza... Results of surveys - synthesis SPIS TABLIC LIST OF TABLES Tablica Strona Table Page Tablice przeglądowe Review tables Podstawowe dane demograficzne... Basic data on population size... I 32 Ruch naturalny oraz migracje ludności według województw w 2013 r.... Vital statistics and migration by voivodships in II 34 Wybrane wskaźniki demograficzne według województw w 2013 r..... Selected demographic indicators by voivodships in III 38 Tablice wojewódzkie Voivodship tables Ludność według płci i wieku w 2013 r.... Population by sex and age in Ludność według płci, podregionów i powiatów w 2013 r.... Population by sex, subregions and powiats in Prognoza ludności według płci i funkcjonalnych grup wieku (2013, 2015, 2020, 2025, 2030, 2035)... Population projection by sex and functional age groups (2013, 2015, 2020, 2025, 2030, 2035)

7 6 Tablica Strona Table Page Ruch naturalny ludności według podregionów i powiatów w 2013 r.... Vital statistics by subregions and powiats in Małżeństwa zawarte według podregionów i powiatów w 2013 r.... Marriages contracted by subregions and powiats in Separacje orzeczone prawomocnie według podregionów i powiatów w 2013 r.... Legal separations by subregions and powiats in Rozwody według podregionów i powiatów w 2013 r.... Divorces by subregions and powiats in Urodzenia według kolejności urodzenia dziecka, podregionów i powiatów w 2013 r.... Births by birth order, subregions and powiats in Urodzenia według wieku matki, podregionów i powiatów w 2013 r.... Births by age of mother, subregions and powiats in Zgony według płci, wieku, podregionów i powiatów w 2013 r.... Deaths by sex, age of deceased, subregions and powiats in Migracje wewnętrzne ludności według płci migrantów, podregionów i powiatów w 2013 r.... Internal migration of population by sex of migrants, subregions and powiats in Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności według podregionów i powiatów w 2013 r.... Internal and international migration of population by subregions and powiats in

8 7 Tablica Strona Table Page Ludność zameldowana na pobyt czasowy ponad 3 miesiące według płci, podregionów i powiatów w 2013 r.... Population registered for temporary stay above 3 months by sex, subregions and powiats in Powierzchnia i ludność według płci, podregionów, powiatów i gmin w 2013 r.... Area and population by sex, subregions, powiats and gminas in Ludność według płci, grup wieku, podregionów, powiatów i gmin w 2013 r.... Population by sex, age groups, subregions, powiats and gminas in Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym według płci, podregionów, powiatów i gmin w 2013 r.... Working and non-working age population by sex, subregions, powiats and gminas in Ruch naturalny ludności według podregionów, powiatów i gmin w 2013 r.... Vital statistics by subregions, powiats and gminas in Ruch naturalny ludności według płci, podregionów, powiatów i gmin w 2013 r.... Vital statistics by sex, subregions, powiats and gminas in Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały według płci migrantów, podregionów, powiatów i gmin w 2013 r.... Internal and international migration of population for permanent residence by sex of migrants, subregions, powiats and gminas in

9 8 SPIS WYKRESÓW LIST OF GRAPHS Ludność według płci i grup wieku w 2013 r. Prognoza ludności według płci i grup wieku Przeciętne trwanie życia Ruch naturalny ludności Małżeństwa według wieku nowożeńców w 2013 r. Małżeństwa, rozwody, separacje Rozwody orzeczone prawomocnie według liczby małoletnich dzieci w 2013 r. Urodzenia według wieku i statusu matrymonialnego matki w 2013 r. Struktura zgonów według przyczyn oraz płci w 2012 r. Migracje wewnątrzwojewódzkie i międzywojewódzkie na pobyt stały według kierunków w 2013 r. Saldo migracji stałej na 1000 ludności w 2013 r. Gęstość zaludnienia według gmin w 2013 r. Population by sex and age groups in 2013 Population projection by sex and age groups Life expectancy Vital statistics Marriages by ages of bridegrooms in 2013 Marriages, divorces and separations Divorces by number of underage children in 2013 Births by age and matrimonial status of mother in 2013 Deaths structure by cause and sex in 2012 Intra- and intervoivodship migration of population for permanent residence to directions in 2013 Net migration for permanent residence per 1000 population in 2013 Density of population by gminas in 2013 W wersji angielskiej: przedmowa, spis treści, uwagi metodyczne, tablice, wykresy English version: preface, contents, methodological notes, tables, graphs

10 9 WAŻNIEJSZE SKRÓTY ABBREVIATIONS tys. tysiąc tabl. tablica thousand table r. rok km 2 kilometr kwadratowy cd. ciąg dalszy square kilometre cont. continued p. proc. punkt procentowy percentage point ZNAKI UMOWNE SYMBOLS Kreska ( ) zjawisko nie wystąpiło. magnitude zero. Zero (0) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5; magnitude not zero, but less than 0,5 of a unit; (0,0) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05. magnitude not zero, but less than 0,05 of a unit. Kropka (.) zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych. data not available or not reliable. Znak (x) wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe. not applicable. W tym oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy. Of which indicates that not all elements of the sum are given. Comma (,) used in figures represents the decimal points. Prosimy o podanie źródła przy publikowaniu danych US Please indicate source when publishing data SO URZĄD STATYSTYCZNY W ZIELONEJ GÓRZE ZIELONA GÓRA, ul. Spokojna 1 Kontakt: Contact: tel ; fax Adres w Internecie: Internet address:

11 10 UWAGI METODYCZNE Dane do publikacji opracowano na podstawie: bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie gminy. Bilanse ludności faktycznie zamieszkałej opracowywane do 2005 r. uwzględniały ludność zameldowaną na pobyt czasowy ponad 2 miesiące. Zmiana kryterium długości pobytu czasowego z 2 na 3 miesiące wynika z nowelizacji Ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993, z późniejszymi zmianami). Bilanse ludności sporządza się dla okresów międzyspisowych w oparciu o wyniki ostatniego spisu powszechnego przy uwzględnieniu: zmian w danym okresie spowodowanych ruchem naturalnym (urodzenia, zgony) i migracjami ludności (zameldowania i wymeldowania na pobyt stały z innych gmin i z zagranicy), a także przesunięciami adresowymi ludności z tytułu zmian administracyjnych, różnicy między liczbą osób zameldowanych na pobyt czasowy ponad 3 miesiące na terenie gminy, a liczbą osób czasowo nieobecnych, która stanowi jednocześnie różnice między liczbą osób zameldowanych na pobyt stały w gminie, a liczbą osób faktycznie mieszkających na terenie gminy; rejestrów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - o migracjach wewnętrznych i zagranicznych ludności na pobyt stały; sprawozdawczości urzędów stanu cywilnego - o zarejestrowanych małżeństwach, urodzeniach i zgonach; sprawozdawczości sądów - o prawomocnie orzeczonych separacjach i rozwodach. Do ludności faktycznie zamieszkałej w danej jednostce podziału terytorialnego zalicza się ludność zameldowaną na pobyt stały i faktycznie tam zamieszkałą oraz ludność przebywającą tam czasowo (zameldowaną na pobyt czasowy ponad 3 miesiące). Ludność zameldowana na pobyt stały w danej jednostce podziału terytorialnego, ale faktycznie przebywająca w innej jednostce (zameldowana w niej na pobyt czasowy ponad 3 miesiące) ujmowana jest jako ludność faktycznie zamieszkała w tej jednostce podziału terytorialnego, w której jest zameldowana na pobyt czasowy. Przez ludność w wieku produkcyjnym rozumie się ludność w wieku zdolności do pracy. Dla mężczyzn przyjęto wiek lata, dla kobiet lat. Wśród ludności w wieku produkcyjnym wyróżnia się ludność w wieku mobilnym, tj. w wieku lata i niemobilnym, tj. mężczyźni lata, kobiety lat. Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedprodukcyjnym, tj. do 17 lat oraz ludność w wieku poprodukcyjnym, tj. mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej. Dane o ruchu naturalnym ludności w podziale terytorialnym opracowano: małżeństwa - według miejsca zameldowania na pobyt stały męża przed ślubem (w przypadku gdy mąż przed ślubem mieszkał za granicą, przyjmuje się miejsce zameldowania żony przed ślubem); separacje - według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo (w przypadku gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjmuje się miejsce zamieszkania współmałżonka; w przypadku zgodnego wniosku stron przyjmuje się miejsce zamieszkania męża); rozwody - według miejsca zamieszkania osoby wnoszącej powództwo (w przypadku gdy osoba wnosząca powództwo mieszka za granicą, przyjmuje się miejsce zamieszkania współmałżonka);

12 11 urodzenia - według miejsca zameldowania na pobyt stały matki noworodka; zgony - według miejsca zameldowania na pobyt stały osoby zmarłej. Dane o małżeństwach uwzględniają związki małżeńskie zawarte w formie przewidzianej prawem w urzędach stanu cywilnego. Na mocy ustawy z dnia 24 VII 1998 r. (Dz. U. Nr 117, poz. 757) w urzędach stanu cywilnego rejestrowane są także małżeństwa podlegające prawu wewnętrznemu Kościoła lub Związku Wyznaniowego zawarte w obecności duchownego. Małżeństwo zawarte w tej formie podlega prawu polskiemu i pociąga za sobą takie same skutki cywilnoprawne, jak małżeństwo zawarte przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Płodność kobiet mierzy się współczynnikiem obliczonym jako iloraz liczby urodzeń żywych i liczby kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat). Oprócz ogólnych współczynników płodności podaje się również współczynniki grupowe (cząstkowe), obliczone jako ilorazy liczby urodzeń żywych z kobiet w danej grupie wieku i liczby kobiet w tej samej grupie wieku. Urodzenia z matek w wieku poniżej 15 lat zalicza się do grupy lat; urodzenia z matek w wieku 50 lat i więcej zalicza się do grupy lat. Współczynniki reprodukcji ludności: współczynnik dzietności oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15-49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne; współczynnik reprodukcji brutto przedstawia liczbę córek urodzonych przeciętnie przez kobietę przy założeniu, że kobieta w wieku rozrodczym będzie rodzić z częstością, jaką charakteryzują się wszystkie kobiety rodzące w roku, dla którego oblicza się współczynnik reprodukcji (niezmienne współczynniki płodności); współczynnik dynamiki demograficznej jest to stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów w danym okresie. Przyrost naturalny ludności stanowi różnicę między liczbą urodzeń żywych i zgonów w danym okresie. Przez niemowlęta rozumie się dzieci w wieku poniżej 1 roku. Informacje o urodzeniach i zgonach (w tym zgonach niemowląt) prezentowane są według kryteriów definicji urodzenia i zgonu noworodka rekomendowanej przez Światową Organizację Zdrowia. Mediana wieku (wiek środkowy) jest parametrem wyznaczającym granicę wieku, którą połowa osób w danej zbiorowości już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła. Przeciętne dalsze trwanie życia wyraża średnią liczbę lat, jaką ma jeszcze do przeżycia osoba w wieku x lat, przy założeniu stałego poziomu umieralności z okresu, dla którego opracowano tablice trwania życia. Dane o migracjach wewnętrznych ludności opracowano na podstawie informacji ewidencyjnych gmin o zameldowaniach osób na pobyt stały. Informacje te nie uwzględniają zmian adresu w obrębie tej samej gminy (miasta), z wyjątkiem gmin miejsko-wiejskich, dla których został zachowany podział na tereny miejskie i wiejskie. Dane o migracjach zagranicznych opracowano na podstawie informacji ewidencyjnych gmin o zameldowaniu osób przyjeżdżających do Polski na pobyt stały (imigracja) oraz o wymeldowaniach osób wyjeżdżających z Polski za granicę na stale (emigracja). Współczynniki dotyczące ruchu naturalnego i migracji ludności w podziale terytorialnym obliczono jako iloraz liczby faktów określonego rodzaju i liczby ludności faktycznie zamieszkałej (według stanu w dniu 30 VI).

13 12 METHODOLOGICAL NOTES Data to the publication are compiled on the basis: the balances of the size and structure of the population (actually living in a gmina). The balances of population which was being prepared till 2005 took into account population registered for temporary stay for over 2 months. The change of criterion of the length of temporary stay from 2 to 3 months is a result of amendment of The Act on Registration of Population and Identity Cards (Journal of Law, 2006, No. 139, item 993 with further amendments). Population balances are compiled for periods between censuses on the basis of the last census, taking into account: changes in a given period connected with vital statistics (births, deaths) and migration of the population registering and cancelling registration for permanent residence from other gminas and from abroad) as well as address changes of the population due to changes in the administrative division, difference between the number of people registered for temporary stay for a period of more than 3 months in a gmina and the number of people temporary absent there, which simultaneously makes the difference between the number of people registered for permanent residence in a gmina and the number of people actually living in the gmina; the registers of the Ministry of the Interior on internal and international migration of population for permanent residence; documentation of Civil Status Offices regarding registered marriages, births and deaths; documentation of courts regarding legally valid decisions in actions for separations and divorces. The population actually residing in a given administrative unit includes: persons registered there for permanent residence and staying there actually and persons staying there temporarily (registered in a given administrative unit for a temporary stay for 3 months and over). People registered for permanent residence in a given administrative unit but staying actually in another unit (registered there for temporary stay over 3 months) are treated as actually residing in administrative unit, in which they are registered for the temporary stay. The working age population refers to males, aged 18-64, and females, aged In this category the age groups of mobility (i.e ) and non-mobility (i.e for males and for females) are distinguished. The non-working age population is defined as the pre-working age population, i.e., up to the age of 17 and the post-working age population, i.e., 65 and more for males and 60 and more for females. Data regarding the vital statistics according to territorial division were compiled as follows: marriages - according to the husband s place of permanent residence before the marriage (in cases when the husband lived abroad before the marriage, the wife s place of residence before the marriage is used); separations - according to the plaintiff s place of residence (in case when person filling petition residing abroad, place of residence of a spouse has been taken; in cases unanimous petition of both of persons - residence of husband is used); divorces - according to the plaintiff s place of residence (in case when person filling petition residing abroad, place of residence of a spouse has been taken);

14 13 births - according to the mother s place of permanent residence; deaths - according to the place of permanent residence of the deceased. The data on marriages refers to marriages contracted according to lawful rules at the civil status offices. According to the Act from July 24, 1998 (Journal of Law No. 117, item 757) in the local civil status offices in Poland are registered all marriages, including those based on the internal law of the Churches or the Religious Associations. Marriages contracted (on the basis of canonic laws marriages) subordinate the civil Polish laws and induce due to the same civil and law consequences as marriages contracted in the local civil status offices. Female fertility rate is calculated as the ratio of the number of live births and the number of women in the reproductive age (15-49). Besides rate, age-specific fertility rates are published, that are calculated as the ratios of the number of live births from women and the number of these women in the same groups of age. Births from mothers in the age under 15 are counted to the group and from the mothers in the age 50 and over - to the group The reproduction rates: fertility rate means the number of children that would be born on average by the woman during the whole her reproductive age (15-49), by assumption, that in particular phases of this period she would give birth the children with the intensity observed in a given year, i.e. the age-specific fertility rates are treated as constant; gross reproduction rate shows the number of daughters born on average by the woman assuming that she in her reproductive age (15-49) will bear with the intensity characteristic for all women giving births in the year for which the reproduction rate (constant fertility rates)is calculated; demographic dynamics rate is the ratio of the number of live births to the number of deaths in a given period. Natural increase of the population means the difference between the number of live births and deaths in a given period. Infant is a child under the age of 1. Information on births and deaths (including infant deaths) is presented according to criteria of the definition of infant births and deaths recommended by the World Health Organization (WHO). Median age of population is a parameter determining border of age which half of population has already exceeded and second half has not reached yet. Expectancy of life expresses average number of years that a person in a given age shall survive assuming a steady level of mortality in the period for which the table of the expectation of life was worked out. Data regarding internal migration of the population were compiled on the basis of gmina documentation regarding the registration for permanent residence. This information does not include changes of address within the same gmina (town), with the exception of urban-rural gminas for which the division into urban and rural areas has been kept. Data regarding international migration were compiled on the basis of gmina documentation regarding the registration of people arriving to Poland for permanent residence (immigration) as well as regarding the removal from registration of people leaving Poland for permanent residence abroad (emigration). Rates concerning vital statistics and migration of the population according to territorial division were calculated as the ratio of the number of defined events to the number of population actually living (as of 30 VI).

15 14 WYNIKI BADAŃ - SYNTEZA RESULTS OF SURVEYS SYNTHESIS STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI Według stanu w dniu 31 grudnia 2013 r. ludność województwa lubuskiego liczyła 1021,5 tys. osób, tj. o 1,8 tys. mniej niż w końcu 2012 r. Rok 2013 był pierwszym, w którym liczba ludności zmalała po trzech latach względnej stabilności w stanie populacji. Tempo ubytku ludności wyniosło 0,2%, co oznacza, że na każde tysiąc mieszkańców województwa ubyły 2 osoby. Obniżenie się liczby ludności w ciągu roku 2013 było głównie spowodowane pogłębieniem ujemnego salda migracji stałej z minus 0,6 tys. osób w 2012 r. do minus 1,4 tys. osób w 2013 r. Drugim elementem mniej znacząco wpływającym na spadek liczby ludności jest ujemny przyrost naturalny, zanotowany po raz pierwszy od powstania województwa w 1999 r. Ludność (na podstawie bilansów ludności) Stan w dniu 31 XII przyrost(+)/spadek(-) liczby ludności w porównaniu z 2012 r. 2012=100 w liczbach bezwzględnych OGÓŁEM ,8 Mężczyźni ,8 Kobiety ,9 Miasta ,6 Wieś ,2

16 15 Województwo lubuskie cechuje średni stopień zurbanizowania, który wykazuje tendencję malejącą, w wyniku przenoszenia się ludności miejskiej na obszary podmiejskie i wiejskie. W 2013 r. w miastach zamieszkiwało 645,0 tys. osób, tj. o 2,6 tys. (0,4%) mniej niż przed rokiem. Na wsi w ciągu roku liczba ludności zwiększyła się o 0,8 tys. (0,2%) i osiągnęła poziom 376,5 tys. osób. Liczba mieszkańców miast i ich udział w ogólnej liczbie ludności województwa sukcesywnie maleje od końca lat 90. ubiegłego stulecia. Obecnie ludność miejska stanowi 63,1% populacji (w 2010 r. 63,5%, 2000 r. 64,7%); wskaźnik urbanizacji wyższy niż średnio w kraju (60,4%) lokuje województwo na 7 miejscu, za województwem łódzkim (63,4%), a przed województwem podlaskim (60,4%). Mieszkańcy miast zasiedlający gminy wiejskie okalające większe ośrodki miejskie często nie rezygnują ze swoich miejsc pracy w miastach. Narodowy Spis Powszechny w 2011 r. wykazał, że w województwie lubuskim łącznie dojeżdżało do pracy blisko 83,0 tys. osób, co stanowiło 32,6% ogólnej liczby zatrudnionych (w 2006 r. 57,4 tys. osób). Największą liczbę przyjeżdżających do pracy zanotowano w Zielonej Górze (17,3 tys.). Była ona ponad dwukrotnie większa niż w Gorzowie Wielkopolskim (6,9 tys.). W Zielonej Górze odnotowano również najwyższy w województwie iloraz przepływu zatrudnionych: liczba przyjeżdżających do pracy była prawie czterokrotnie wyższa, niż wyjeżdżających. Wśród gmin z największą liczbą przyjeżdżających do pracy wymienia się również Żary (3,9 tys.), Świebodzin (3,8 tys.), Nową Sól (2,7 tys.), a także Krosno Odrzańskie (2,1 tys.). W grupie gmin z największą liczbą wyjeżdżających do pracy znalazły się m. in. gminy wiejska Zielona Góra (3,3 tys.) i Żary (1,8 tys.) 1. Porównując rozmiar przepływów ludności związanych z zatrudnieniem z wynikami ostatniego badania w 2006 r., dostrzega się wyraźny wzrost mobilności pracowników najemnych w województwie. Biorąc pod uwagę rozmieszczenie terytorialne populacji, ludność koncentruje się wokół dużych ośrodków miejskich: Zielonej Góry, Nowej Soli, Żar i Gorzowa Wlkp. W 2013 r. najwięcej ludności mieszkało w miastach na prawach powiatu: Gorzów Wlkp. 124,3 tys. (12,2% ogółu ludności województwa) i Zielona Góra 118,4 tys. (11,6%). Z powiatów ziemskich najwięcej ludności liczył powiat żarski 99,1 tys. mieszkańców, co stanowiło 9,7% populacji województwa, natomiast najmniej liczne powiaty to sulęciński 35,8 tys. (3,5%) oraz wschowski 39,4 tys. (3,9%). 1 Dojazdy do pracy. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań GUS, Warszawa 2014.

17 16 Ludność w województwie lubuskim Stan w dniu 31 XII mężczyźni kobiety liczba kobiet na 100 mężczyzn ludność miejska w % OGÓŁEM ,1 Powiaty: Gorzowski ,7 Krośnieński ,2 Międzyrzecki ,7 Nowosolski ,7 Słubicki ,0 Strzelecko-drezdenecki ,2 Sulęciński ,7 Świebodziński ,0 Wschowski ,6 Zielonogórski ,5 Żagański ,7 Żarski ,0 Miasta na prawach powiatu: Gorzów Wlkp ,0 Zielona Góra ,0 W porównaniu z 2012 r. w ośmiu powiatach województwa lubuskiego liczba ludności się zmniejszyła, najbardziej w powiatach: żagańskim i strzelecko-drezdeneckim (po 0,5%). W obu powiatach, spadek liczby mieszkańców korespondował z ujemnym saldem stałych migracji oraz niskim, a nawet ujemnym przyrostem naturalnym. Podobnie jak w poprzednim roku, w wyniku dodatniego przyrostu naturalnego oraz dodatniego salda migracji na pobyt stały, w dwóch powiatach, gorzowskim i zielonogórskim odnotowano rzeczywisty przyrost liczby ludności (odpowiednio o 0,5% i 0,4%). Na obszarze wokół obu stolic regionu: Gorzowa Wlkp. i Zielonej Góry liczba ludności wzrasta od lat, natomiast na terenie miast przyrost ludności jest słabszy,a w 2013 r. liczba ludności w obu miastach zmniejszyła się w ujęciu rocznym: o 0,2% w Gorzowie Wlkp. i 0,5% w Zielonej Górze.

18 17 Pod względem liczby ludności województwo lubuskie zajmuje 15 miejsce w kraju. Średnia gęstość zaludnienia, tj. liczba osób przypadających na 1 km 2 powierzchni województwa, w 2013 r., podobnie jak w poprzednim roku, wynosiła 73 osoby; w miastach 999, na terenach wiejskich 28. Dla porównania w Polsce średnio na 1 km 2 powierzchni mieszkają 123 osoby. Wskaźnik gęstości zaludnienia wykazuje znaczne zróżnicowanie przestrzenne w województwie. W podregionie zielonogórskim jest wyższy niż średnia wojewódzka i wynosi 81 osób na 1 km 2 ; w podregionie gorzowskim jest niższy 63 osoby na 1 km 2. Najniższą w województwie gęstość zaludnienia notuje się w powiecie sulęcińskim (30 osób na 1 km 2 ). Niska gęstość zaludnienia występuje także w powiecie strzeleckodrezdeneckim (40 osób na 1 km 2 ) i krośnieńskim (41 osób na km 2 ). Najwyższa jest w miastach na prawach powiatu: w Zielonej Górze na 1 km 2 przypada 2030 osób, w Gorzowie Wlkp oraz w powiecie nowosolskim 114 osób na 1 km 2. W 2013 r. województwo zamieszkiwało 497,3 tys. mężczyzn i 524,1 tys. kobiet. Kobiety stanowiły 51,3% ogólnej liczby ludności, podobnie jak przed rokiem. Współczynnik feminizacji, określający liczbę kobiet przypadającą na 100 mężczyzn, wynosił 105 (w kraju 107). W miastach na 100 mężczyzn przypadało statystycznie 109 kobiet, natomiast na wsi występowała równowaga płci współczynnik wynosił 100. Wyższy niż średnio w województwie współczynnik feminizacji obserwuje się w miastach na prawach powiatu, w Gorzowie Wlkp. 110 i w Zielonej Górze 112. Relacja liczebności obu płci zmienia się w zależności od wieku. Wśród ludności w wieku do 49 roku życia występuje przewaga liczebna mężczyzn na 100 mężczyzn przypada 96 kobiet. Dla grupy osób w wieku 50 lat i więcej współczynnik feminizacji wynosi 125, przy czym w najstarszych rocznikach (70 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypada średnio 191 kobiet. Wśród mieszkańców wsi przewaga liczebna kobiet następuje dopiero począwszy od wieku 66 lat, w miastach już od 42 roku życia. W porównaniu z innymi regionami ludność województwa lubuskiego jest demograficznie stosunkowo młoda, pomimo zwiększającego się corocznie wieku środkowego (mediany). W 2013 r. mediana wyznaczająca granicę wieku, którą połowa ludności już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła, wyniosła 38,6 lat (w 2012 r. 38,2 lat, w 2000 r. 34,2 lat) i była dla kobiet o 3,2 lata wyższa niż dla mężczyzn. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania ludność w miastach jest starsza niż na wsi o blisko 2,5 roku (kobiety o 3,6 lat, mężczyźni o 1,3 lat).

19 18 Rezultatem przemian w procesach demograficznych, przede wszystkim głębokiej depresji urodzeniowej z lat 90-tych oraz z początku tego stulecia, jest gwałtowne zmniejszenie się liczby dzieci i młodzieży (0-17 lat) oraz wzrost liczby osób starszych. W końcu 2013 r. udział dzieci i młodzieży w ogólnej liczbie ludności województwa wynosił 18,4% (w 2012 r. 18,6%, w 2000 r. 25,5%), a osób starszych w wieku 65 lat i więcej 13,4% (w 2012 r. 12,7%, w 2000 r. 10,9%). W ostatnich latach liczba osób młodszych maleje wolniej niż wzrasta starszych. Liczebność dzieci w wieku poniżej 15 roku życia zmniejszyła się w 2013 r. do 155,4 tys., tj. o 0,6% w ujęciu rocznym, a ich udział w ogólnej liczbie ludności wyniósł 15,2% (w 2012 r. 15,3%). Natomiast liczba osób starszych w wieku 65 lat i więcej wzrosła z 130,0 tys. do 136,5 tys. osób, tj. o 5,0% w relacji do 2012 r. Szybki przyrost ludności starszej powoduje sukcesywne zmniejszanie się różnicy między odsetkiem dzieci i osób starszych w populacji: w 2013 r. różnica wynosiła 1,8 p. proc., w 2012 r. 2,6 p. proc., w 2011 r. 3,1 p. proc.; na 100 osób w wieku 65 lat i więcej przypadało 114 dzieci, w 2012 r. 120, w 2011 r Ludność według płci i grup wieku Stan w dniu 31 XII w liczbach bezwzględnych w % mężczyźni kobiety w liczbach bezwzględnych w % OGÓŁEM , ,0 100,0 100,0 Grupy wieku: 0-14 lat , ,2 16,0 14, , ,4 73,5 69, , ,3 45,4 41, , ,1 28,1 28,0 65 lat i więcej , ,4 10,5 16, , ,4 6,6 8,2 75 lat i więcej , ,0 3,9 7,9 W latach w wyniku wchodzenia w wiek produkcyjny osób urodzonych w okresie ostatniego wyżu demograficznego obserwowano duże zmiany wśród ludności w tej grupie wieku rosła zarówno ich liczba jak i udział w populacji. Od 2009 r. wiek produkcyjny osiągają coraz mniej liczne roczniki 18-latków, odsetek ludności w wieku aktywności zawodowej sukcesywnie obniża się w 2013 r. wynosił 64,4%, w 2012 r. 65,0%,

20 19 w 2011 r. 65,4%. Jednocześnie zahamowaniu uległ proces starzenia się zasobów siły roboczej i obecnie obserwowany jest ubytek ludności w wieku produkcyjnym niemobilnym (powyżej 44 roku życia). W 2013 r. udział ludności w tej grupie wieku w ogólnej liczbie ludności wynosił 24,2%, w poprzednim roku 24,7%. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Stan w dniu 31 XII W ostatnich latach obserwuje się również dalszy wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej). W 2013 r. ludność w wieku poprodukcyjnym liczyła 175,7 tys. osób i była wyższa o 4,4% w porównaniu z 2012 r., a jej udział w ogólnej liczbie ludności wynosił 17,2% (w 2012 r. 16,4%, w 2000 r. 13,1%). W 2013 r. w województwie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 55 osób w wieku nieprodukcyjnym (w 2012 r. 54, w 2000 r. 63), z tego 29 osób w wieku przedprodukcyjnym i 27 osób w wieku poprodukcyjnym (w 2012 r. odpowiednio 29 i 25, w 2000 r. 41 i 21). Biorąc pod uwagę płeć, mniej korzystna relacja liczby osób w wieku nieprodukcyjnym do produkcyjnego występuje u kobiet (70), niż u mężczyzn (43).

21 20 Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym Stan w dniu 31 XII mężczyźni kobiety miasta wieś W liczbach bezwzględnych OGÓŁEM Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny wiek mobilny wiek niemobilny Wiek poprodukcyjny W % OGÓŁEM ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Wiek przedprodukcyjny... 18,6 18,4 19,4 17,5 17,5 20,1 Wiek produkcyjny... 65,0 64,4 70,1 58,9 63,8 65,2 wiek mobilny... 40,3 40,2 42,0 38,3 39,4 41,2 wiek niemobilny... 24,7 24,2 28,1 20,6 24,4 24,0 Wiek poprodukcyjny... 16,4 17,2 10,5 23,6 18,7 14,7 RUCH NATURALNY LUDNOŚCI Ruch naturalny ludności to termin oznaczający zmiany w strukturze ludności według płci, wieku i stanu cywilnego na skutek naturalnych procesów takich jak urodzenia, zgony, zawieranie związków małżeńskich oraz rozwody. Ruch naturalny ludności Małżeństwa Urodzenia Zgony LATA żywe w liczbach bezwzględnych Przyrost naturalny Małżeństwa Urodzenia żywe Zgony na 1000 ludności a Przyrost naturalny ,28 9,92 8,81 1, ,09 10,19 9,43 0, ,31 10,13 9,39 0, ,64 9,53 9,83-0,30 a Faktycznie zamieszkałej, w 2000 r. zameldowanej na pobyt stały. Urodzenia i dzietność kobiet W 2013 r. w województwie lubuskim urodziło się 9,7 tys. dzieci, tj. o 0,6 tys. (o 6,1%) mniej niż przed rokiem oraz o 1,8 tys. (o 15,3%) mniej w porównaniu z rokiem 2009, kiedy to odnotowano największą liczbę urodzeń żywych w ostatniej dekadzie.

22 21 Po rekordowo małej liczbie urodzeń w 2003 r. (9,3 tys.) ich liczba szybko wzrastała, by w 2009 r. osiągnąć apogeum (11,5 tys.), związane z wejściem w wiek najwyższej płodności kobiet urodzonych w latach wyżu demograficznego lat Od 2010 r. obserwowano już systematyczny spadek urodzeń. Wskaźnik natężenia urodzeń wyniósł w 2013 r. 9,5 i był niższy niż przed rokiem (10,1 ) oraz nieco niższy od średniej krajowej (9,6 ). Od dekady natężenie urodzeń było wyższe na wsi (10,1 ) zaś niższe w mieście (9,2 ). Z perspektywy powiatów najwyższy wskaźnik natężenia urodzeń odnotowano w powiecie sulęcińskim (11,2 ), zaś najniższy w powiecie żagańskim (8,5 ) i krośnieńskim (8,7 ). Urodzenia Ogółem razem Żywe małżeńskie pozamałżeńskie Martwe Żywe w % ogółu urodzeń Pozamałżeńskie w % urodzeń żywych Ogółem OGÓŁEM ,5 38, ,6 39,1 chłopcy ,6 38,7 dziewczęta ,5 39,6 Miasta Razem ,5 38,4 chłopcy ,6 38,0 dziewczęta ,3 38,8 Wieś Razem ,7 40,3 chłopcy ,6 39,7 dziewczęta ,7 40,9 Od ponad 20 lat liczba urodzeń w województwie nie osiąga poziomu gwarantującego prostą zastępowalność pokoleń, jaka ma miejsce gdy kobieta rodzi więcej niż dwoje dzieci. W 2013 r. w porównaniu z poprzednim rokiem współczynnik dzietności ogólnej zmalał

23 22 z 1,31 do 1,25 (w miastach 1,19, na wsi 1,34), co oznacza, że na każde 100 kobiet przypadało 125 dzieci, czyli o około 90 mniej niż poziom zapewniający prostą wymianę pokoleń ( dzieci). Obserwowana od początku lat 90. ubiegłego wieku depresja urodzeniowa utrzymuje się na niezmienionym poziomie. Płodność kobiet i współczynnik reprodukcji ludności Płodność - urodzenia żywe na 1000 kobiet w wieku lat: miasta wieś ,8 41,5 39,3 38,2 41, ,8 18,5 17,9 15,8 20, ,1 58,4 53,9 46,7 64, ,7 88,2 82,7 79,3 88, ,8 65,9 65,1 65,5 64, ,6 26,9 26,3 27,5 24, ,1 5,6 5,4 4,8 6, ,3 0,3 0,1 0,1 0,2 Współczynniki: Dzietności ogólnej... 1,287 1,307 1,246 1,185 1,336 Reprodukcji brutto... 0,617 0,639 0,620 0,589 0,666 Dynamiki demograficznej... 1,126 1,079 0,969 0,932 1,035 Płodność kobiet (urodzenia żywe na 1000 kobiet w danej grupie wieku)

24 23 Niskiej dzietności towarzyszy, od ponad dekady, przesunięcie najwyższej płodności kobiet z grupy wieku lata do grupy lat, a także znaczący wzrost płodności wśród kobiet w wieku lata. W 2013 r. na 1000 kobiet w wieku przypadało 82,7 urodzeń żywych, natomiast w grupie 1000 kobiet w wieku lata 65,1 urodzeń żywych, podczas gdy w 2000 r. było ich odpowiednio 84,7 i 42,8. Współczynnik dynamiki demograficznej, wyrażający relację liczby urodzeń żywych do liczby zgonów, wynosił w 2013 r. 0,969. Oznacza to, iż roczna liczba urodzeń żywych była niższa od rocznej liczby zgonów, w efekcie czego liczba ludności zmniejszyła się. Zmiany wzorca płodności spowodowały przesunięcie się momentu, w którym kobiety decydują się na urodzenie dziecka. Mediana wieku dla kobiet, które w 2013 r. urodziły dziecko to 28,8 lat wobec 25,4 lat w 2000 r. Dla kobiet rodzących po raz pierwszy wiek środkowy wzrósł do 26,6 lat (o 3 lata w porównaniu z 2000 r.). Urodzenia żywe według wieku matki Stan w dniu 31 XII W wieku LATA Ogółem W liczbach bezwzględnych W % ,0 10,2 37,1 31,4 13,0 6,4 1, ,0 5,3 19,8 36,3 26,9 9,9 1, ,0 5,3 18,8 34,8 28,7 10,6 1,8 U w a g a. Urodzenia matek będących w wieku poniżej 15 lat i powyżej 44 lat doliczono odpowiednio do grupy wieku: lat i lata. Liczba urodzeń żywych matek nastoletnich zmniejszyła się o 49,7% w stosunku do 2000 r. i stanowiły one 5,3% ogółu urodzeń (w 2000 r. 10,2%). Odsetek urodzeń pozamałżeńskich w województwie wzrasta od 2011 r. i wyniósł w 2013 r. 39,1% ( w latach oscylował w okolicach 36,0%-36,4%). Dla porównania w kraju odsetek ten w 2013 r. wyniósł 23,4%.

25 24 Małżeństwa W 2013 r. zawarto 4,7 tys. nowych związków małżeńskich, tj. o 0,7 tys. (12,8%) mniej niż przed rokiem. Współczynnik małżeństw również uległ obniżeniu w stosunku do 2012 r. (5,3 ) i wyniósł 4,6. Częstość zawierania związków małżeńskich na wsi (4,7 ) była nieznacznie wyższa niż w miastach (4,6 ). Z perspektywy powiatów najwyższy współczynnik natężenia małżeństw odnotowano (podobnie jak w ostatnich dwóch latach) w powiecie wschowskim (5,4 ), a najniższy w powiatach międzyrzeckim i strzelecko-drezdeneckim (po 4,3 ). W 2013 r. w ogólnej liczbie małżeństw 53,3% stanowiły małżeństwa wyznaniowe, czyli zawarte w kościołach lub związkach wyznaniowych i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego (na wsi 57,4% w stosunku do ogółu małżeństw). Wśród nowo zawartych związków 76,6% stanowiły małżeństwa pierwsze, tj. panien z kawalerami (na wsi 81,0%). Małżeństwa według wieku nowożeńców w 2013 r. MĘŻCZYŹNI W WIEKU Ogółem 19 lat i mniej Kobiety w wieku lat i więcej OGÓŁEM lat i mniej lat i więcej Na przestrzeni kilkunastu lat nastąpiło przesunięcie grupy wieku najczęstszego zawierania małżeństw z lata na lat; ich udział wynosi obecnie 37,0% wszystkich małżeństw ( w 2000 r. 28,0%). W 2013 r. wiek środkowy (mediana) dla mężczyzn wstępujących w związek małżeński wyniósł 30,0 lat, a dla kobiet 27,7 lat, natomiast dla związków pierwszych wiek środkowy dla mężczyzn wyniósł 28,5 lat, zaś dla kobiet 26,5 lat.

26 25 Odkładanie momentu założenia rodziny na nieco późniejszy okres życia przez ludzi młodych związane jest m.in. z wydłużeniem czasu nauki, trudnościami na rynku pracy i z ograniczeniami w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Udział nastolatków wśród nowożeńców zmniejszył się zdecydowanie - wyniósł w 2013 r. 1,9% i był o ok. 10 p. proc. niższy od notowanego w 2000 r. Separacje i rozwody Procedura prawnego orzekania separacji została wprowadzona w Polsce w 1999 r. W 2000 r. pierwszym pełnym roku funkcjonowania tego prawa orzeczono w województwie lubuskim 50 separacji; w następnych latach ich liczba szybko wzrastała do 329 w 2005 r. Od 2006 r. liczba orzekanych sądownie separacji obniżała się do 2012 r. (44), by nieco wzrosnąć w 2013 r. (50 separacji). W przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wskaźnik separacji wynosi 4,9. W 2013 r. sądy orzekły 2,0 tys. rozwodów, o 46 mniej niż przed rokiem (2,3%). Większy odsetek rozwodów od lat notowany był w miastach i wyniósł 75,2%. Współczynnik rozwodów zmniejszył się nieznacznie i wyniósł 1,9. W latach obserwowany był wyraźny wzrost liczby prawomocnie orzekanych rozwodów, co miało związek z obowiązującą ustawa o zasiłkach rodzinnych, które wyższe świadczenia przyznawała rodzinom niepełnym. W dalszych latach liczba rozwodów zmniejszyła się w 2013 r. odnotowano o 607 rozwodów mniej w porównaniu z 2005 r., w którym liczba rozwodów była największa w ostatniej dekadzie. Separacje i rozwody Separacje Rozwody miasta wieś na 100 tys. ludności miasta wieś na 1000 ludności OGÓŁEM , , , , = ,6 114,7 110,0 x 97,7 94,7 108,0 x

27 26 W 2013 r. ok. 57,1% małżeństw w momencie rozwodu wychowywało ponad 1,6 tys. nieletnich dzieci. Najczęściej (64,0% przypadków) sąd przyznaje prawo do opieki nad dziećmi wyłącznie matce, wyłącznie ojcu w 6,3% przypadków, a w stosunku do ¼ rozwiedzionych sąd orzeka wspólne wychowywanie dzieci. Najczęstsze przyczyny rozwodów to niezgodność charakterów (34,4% ogólnej liczby rozwodów), niedochowanie wierności małżeńskiej (14,6%) oraz nadużywanie alkoholu (7,6%). W 66,2% przypadków powództwo wniosła kobieta. Orzeczenie rozwodu z winy męża nastąpiło w 17,0% wszystkich spraw, z winy żony 4,1%, a z winy obu stron 4,9%. Najczęściej jednak wina nie była orzekana 74% wszystkich rozwodów. Zgony/Umieralność Liczba zgonów w 2013 r. w województwie lubuskim wynosiła 10,0 tys. tj. o 0,4 tys. więcej niż przed rokiem. Współczynnik umieralności wzrósł w porównaniu z 2012 r. (9,4 ) i ukształtował się na poziomie 9,8. Podobnie kształtuje się on również w miastach i na wsi. W ogólnej liczbie osób zmarłych 53,0% stanowili mężczyźni (podobnie jak w ciągu dwóch ostatnich lat). Od kilku lat natężenie zgonów waha się nieznacznie, co może oznaczać stabilizację poziomu umieralności. Najwyższy współczynnik zgonów zaobserwowano w powiecie żagańskim (11,5 ), najniższy zaś w powiatach gorzowskim (8,3 ) i zielonogórskim (9,0 ). Głównymi przyczynami zgonów w województwie są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe. Stanowią one 69,9% wszystkich zgonów. Trzecia grupą przyczyn są urazy, wypadki i zatrucia (6,3% wszystkich zgonów). W 2012 r. wskaźnik umieralności z powodu chorób układu krążenia w przeliczeniu na 100 tys. ludności wyniósł 405 (w kraju 461), chorób nowotworowych 251 (w kraju 256). Wśród kobiet umieralność w wyniku chorób układu krążenia jest zdecydowanie wyższa, w 2012 r. odsetek wynosił 47,4% ogółu zgonów kobiet; wśród mężczyzn 39,4%. W przypadku zgonów spowodowanych chorobami nowotworowymi zróżnicowanie umieralności według płci jest mniejsze; wśród kobiet 26,2% wszystkich zgonów, a wśród mężczyzn 27,3%.

28 27 Zgony według płci i wieku zmarłych LATA Miasta Wieś WIEK ZMARŁYCH Ogółem Mężczyźni Kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety W liczbach bezwzględnych OGÓŁEM lata lat i więcej Na 1000 ludności OGÓŁEM ,39 10,22 8,60 9,40 10,33 8,54 9,38 10,04 8, ,83 10,65 9,05 9,84 10,78 8,98 9,80 10,42 9,18 W 2013 r. zarejestrowano 55 zgonów dzieci poniżej 1 roku życia (o 7 mniej niż przed rokiem). Współczynnik wyrażający liczbę zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych wyniósł 5,6 (w 2012 r. - 6,0). Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt 72,7% umarło przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie noworodkowym), w tym 50,9% w okresie pierwszego tygodnia życia. Przyczyną ponad połowy (56,5%) wszystkich zgonów niemowląt w 2012 r. były stany chorobowe powstające w okresie okołoporodowym, czyli w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka. Kolejne 35,5% zgonów stanowiły wady rozwojowe wrodzone, a 1,6% zgonów spowodowały urazy. Współczynnik umieralności okołoporodowej (urodzenia martwe i zgony niemowląt w wieku 6 dni na 1000 urodzeń żywych i martwych) w 2013 r. zwiększył się do 7,3 (z 7,1 w poprzednim roku).

29 28 Przyrost naturalny W 2013 r. po raz pierwszy od lat przyrost naturalny w województwie lubuskim osiągnął wartość ujemną (minus 309 osób). Oznacza to, że zmarło więcej osób, niż się urodziło, co wobec ujemnego salda migracji stałej prowadzi do spadku liczebności populacji. W 2013 r. urodziło się 9,7 tys. dzieci (o prawie 630 noworodków mniej niż przed rokiem), zmarło 10,0 tys. osób (o 439 osób więcej), różnica między urodzeniami i zgonami wyniosła minus 309 wobec 760 w poprzednim roku. Współczynnik przyrostu naturalnego (w przeliczeniu na 1000 ludności) zmniejszył się (o 1,0 punkt) w porównaniu z 2012 r. i wyniósł minus 0,3 (w miastach minus 0,7, na wsi 0,3 ). Najwyższy współczynnik przyrostu naturalnego wystąpił w powiatach gorzowskim (1,9 ), sulęcińskim i wschowskim (po 1,0 ), najniższy w powiecie żagańskim (minus 2,9 ). Trwanie życia Obserwowana od początku lat 90-tych poprawa w zakresie umieralności korzystnie wpływa na długość trwania życia mieszkańców województwa lubuskiego. Utrzymuje się znaczna różnica między długością życia mężczyzn i kobiet, która jednak stopniowo się zmniejsza. Przewiduje się, że chłopcy urodzeni w 2013 r. osiągną średnio wiek 72,2 lata, dziewczynki 80,1 lat. Oznacza to, że w porównaniu z początkiem wieku trwanie życia wydłużyło się o 3 lata dla mężczyzn oraz o ponad 2,7 lat dla kobiet (w 2000 r. mężczyźni żyli przeciętnie 69,2 lat, kobiety 77,4 lat). W 2013 r. trwanie życia zarówno mężczyzn, jak i kobiet zamieszkałych w miastach było dłuższe niż mieszkańców wsi. W miastach mężczyźni żyli przeciętnie o prawie 2 lata dłużej niż na wsi, kobiety o niecały rok. W województwie występuje zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn, ponad poziom umieralności kobiet. Różnica pomiędzy trwaniem życia mężczyzn i kobiet w 2013 r. wynosiła 7,9 lat (w 2000 r. 8,2 lat). Zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn obserwowane jest we wszystkich grupach wiekowych i różnica ta zwiększa się wraz z wiekiem. Wyraźny postęp w wydłużaniu się przeciętnego trwania życia należy przypisywać szeroko propagowanemu od początku lat 90-tych prowadzeniu zdrowego stylu życia.